Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
७२०
भयनोगद्वारसूत्रे मप्यवतारे नयावतारो निश्चितासीत् । कालप्रभावात् शिष्याणां बुद्धिमान्धमवेक्ष्य नयानां विचारबाहुल्यमसुगमत्वं च विलोक्य चिरन्त नैराचार्यश्चत्वारोऽनुयोगाः पृथक्पृथग्व्यवस्थापिताः। तत्र- चरणकरणानुयोगे
आचाराङ्गसूत्र प्रश्नव्याकरणं चेति द्वे अङ्गमूत्रे, दशवैकालिक-मूलसूत्रम् , बृहत्कल्पादीनि चत्वारिच्छेदसूत्राणि, आवश्यकसूत्रं चेत्यष्टौ सूत्राणि। धर्मकथाऽनुयोगेज्ञाताधर्मकथाङ्गम् , उपासकदशाङ्गम् , अन्तकृदशाङ्गम् , अनुत्तरोपपातिकदशाङ्गम् , विपाकसूत्र चैतानि पञ्चाङ्ग सूगणि, औपपातिकसूत्रं, राजप्रश्नीय सूत्र, निरयावलिकादीनि पश्चेति मिलित्वा सप्तोपान सू गणि, उत्तराध्ययनं मलमूत्र
चेति त्रयोदशसूत्राणि। परन्तु काल के प्रभाव से शिष्यों की बुद्धि में मन्दता आती गई, सो इस मन्दता को देखकर तथा नयसंबन्धी विचार बाहुल्य को और उसमें असुगमता को जानकर प्राचीन आचार्यों ने पृथक पृथक रूपसे चार अनुयोग व्यवस्थापित कर दिये है। इनमें जो चरणकरणानुयोग है, उसमें आचाराङ्ग सूत्र, प्रश्नव्याकरण ये दो अंगसूत्र, दशवैकोलिक मूलसूत्र बृहत्कल्प आदिचार छेद सूत्र और आवश्यक सूत्र ये आठ सूत्र हैं। धर्मकनानुयोग में-ज्ञाताधर्म कथाङ्ग, उपासकदशाङ्ग, अन्तकृद्दशाङ्ग, अनु. सरोपपत्सिकदशाङ्ग, और विपाकमूत्र ये पांच, अङ्गसूत्र, तथा-औपपा. तिक सूत्र, राजप्रश्नीयभूत्र और निरयावलिका आदि ५ उपाङ्गमूत्र ये ७ सात उपाङ्ग सूत्र, एवं उत्तराध्ययनरूप मूल सूत्र इस प्रकार ये १३ सूत्र हैं ।गणितानुयोग में जंबूद्वीप प्रज्ञप्ति, चन्द्रवज्ञप्ति सूर्यप्रज्ञप्ति ये तीन શિષ્યની બુદ્ધિમાં મંદતા આવતી ગઈ, આ બુદ્ધિ મંદતા જોઈને તથા નય સંબંધી વિચાર બાહુલ્યને અને તેમાં અનુગમતાને જાણુને પ્રાચીન આચાર્યોએ પૃથક પૃથક્ રૂપમાં ચાર અનુગે વ્યવસ્થાપિત કરી દીધા. આમાં જે ચરણ કરણાનુગ છે, તેમાં આચારાંગસૂત્ર, પ્રસનવ્યાકરણ એ બન્ને અંગસૂત્રે, દશવૈકાલિક મૂલ સૂત્ર બૃહત્કલ્પ વગેરે ચાર છેદ સૂત્ર અને આવશ્યક સૂત્ર આ આઠ સૂત્રે છે. ધર્મકથાનુગમાં જ્ઞાતાધર્મકથાગ, ઉપાસકદશાંગ, અંતકૃદુદશાંગ, અનુત્તરપત્તિક દશાંગ, અને વિપાકસૂત્ર આ પાંચ અંગસૂત્ર તથા ઔપપાકિસૂવ, રાજપ્રશ્નીય સૂત્ર અને નિરયાવલિકા આદિરૂપ ઉપાંગસૂત્રો, આ ૭ ઉપાંગ સૂત્ર, તથા ઉત્તરાધ્યયન રૂપ મૂળ સૂત્ર આ પ્રમાણે આ બધાં ૧૩ સૂવે છે. ગણિતાનુગમાં જબૂદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ, ચન્દ્ર પ્રજ્ઞપ્તિ, સૂર્ય પ્રજ્ઞપ્તિ,
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020967 |
| Book Title | Anuyogdwar Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 928 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_anuyogdwar |
| File Size | 21 MB |