Anuyogdwar Sutram Part 02

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 833

www. kobatirth.org
८१६
अनुयोगद्वारसूत्रे
9
भवन्ति । पूर्वमतिपन्नका अपि सन्ति । सर्वविरति - सामायिकस्य प्रतिपद्यमानका मनुष्यगतावेव भवन्ति तत्रैव चारित्रप्रतिपत्तेः । पूर्वप्रतिपन्नकास्तु सर्वास्वपि गतिषु । देश विरतिसामायिकस्य प्रतिपद्यमानकाः मनुष्येषु तिर्यक्षु च भवन्ति, पूर्व प्रतिपन्नास्तु सर्वास्वपि गतिविति ||४||
तथा - भव्यमाश्रित्य का कि सामायिकं भवतीत्यपि वक्तव्यम् । यथा - भव्येषु कदाचित् केचित् सम्यक्त्वश्रुतसामायिकयोः प्रतिपद्यमानका भवन्ति केचित् सर्वविरतिसामायिकस्य, केचित्र देशविरतिसामायिकस्य । एषां चतुर्णामपि सामायिकानां पूर्वप्रतिपनकास्तु अव्येषु बहवो भवन्तीति | अभव्येषु सम्यक्त्ववर्ज
श्रुत सामायिक के प्रतिपद्यमान जीव भाज्य होते हैं और पूर्व प्रतिपक्षक जीव नियमसे होते हैं । सर्व विरति सामायिक के प्रतिपद्य मानक जीव मनुष्य गति में ही हो सकते हैं। क्योंकि चारित्र धारण करना, नहीं बनता है । पूर्वप्रतिपनक जीव 'सर्वदा मनुष्यगति में होते हैं । देशविरतिसामायिक के प्रतिपद्यमानक जीव मनुष्यगति में और तिर्यञ्च गति में होते हैं। तथा पूर्व प्रतिपन्नक जीव सर्वदा दोनों में हो सकते हैं || सू० ४ ॥
तथा - भव्य को आश्रित करके 'कहाँ (भव्य अभव्य में ) कौन सामायिक होता है ? यह भी कहना चाहिये । जैसे- भव्यों में कदाचित् कितनेक जीव सम्यक्त्व सामायिक श्रुतसामायिक के प्रतिपद्यमानक पाये जाते हैं । तथा कितनेक सर्वविरति सामायिक के और कितनेक देशविरतिरूप सामायिक के इन चारों भी सामायिकों के पूर्व प्रतिपक्षक जो जीव होते हैं, वे भव्यों में सर्वदा बहुत पाये जाते हैं । तथा પદ્યમાનક જીવે ભાજ્ય હાય છે, અને પૂ`પ્રતિપન્નક જીવા નિયમથી હાય છે. સવિરતિ સામાયિકના પ્રતિપદ્યમાનક થવા મનુષ્ય ગતિમાં જ સૌભવી શકે છે. કેમ કે ચારિત્ર ધારણ કરવુ ત્યાં જ સભવી શકે છે. પૂર્વ પ્રતિપન્નક જીવા સદા મનુષ્યગતિમાં હાય છે. દેશવિરતિ સામાયિકના પ્રતિપદ્યમાનક જીવા મનુષ્યગતિમાં અને તિય ચગતિમાં સંભવી શકે તેમ છે. તથા પૂ પ્રતિપન્નક સદા બન્ને ગતિમાં હૈય છે. ૫૪૫
તથા-ભત્ર્યને આશ્રિત કરીને કર્યાં (ભવ્ય અભવ્યમાં) કર્યું. સામાયિક હાય છે ?’ આ વિષે પણ કહેવુ' જોઇએ જેમ ભવ્યેામાં કદાચિત્ કેટલાક જીવા સમ્યક્ સામાયિક અને શ્રુત સામાયિકના પ્રતિપદ્યમાનક મળે છે. તેમજ કેટલાક સર્વ વિરતિ રૂપ સામાયિકના અને કેટલાક દેશ વિરતિ ३५ સામાયિકના, એ ચારે-ચાર સામાયિકાના પૂર્વપ્રતિપન્નક જે જીવા હાય છે, તે ભજ્ગ્યામાં સદા ઘણા મળે છે. તથા જે અલભ્ય જીવા છે, તેમનામાં