Anuyogdwar Sutram Part 02

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 853

अनुयोगद्वारसूत्र तिर्यश्चः, एवं सब्ज्ञिमनुष्याः तेजःपद्मशुक्लरूपशुभद्रव्यलेश्यात्रये वर्तमानाः सम्यक्त्वश्रुतसामायिकयोः प्रतिपद्यमानका भवन्ति देशविरतिसर्वविरतिसामायिकयोः पतिपधमानकाः तेजःपद्मशुक्ललेश्यास्वेव भवन्ति । न तु कृष्णनीलकापोतलेश्यासु। चतुर्णामपि सामायिकानां पूर्वप्रतिपन्नकाः षट्स्वपि लेश्यासु संभवन्तीति ॥२५॥
तथा-परिणामम् अध्यवसायविशेषमाश्रित्य का किं सामायिक भवतीति वक्तव्यम् । तत्र--शुभशुभतररूपतया परिणामे वर्धमाने सति वर्धमानपरिणामाजीवाश्चतुर्णा सामायिकानां मध्ये सामायिकत्रयं प्रतिपद्यन्ते, देशविरतिसर्वविरतिदो सामाकिकों के प्रतिपत्ता हो सकते हैं। संज्ञी तिर्यश्च एवं संज्ञी मनुष्य तेजः पद्म एवं शुक्ल इन तीन शुभ द्रव्य लेश्याओं में वर्तमान
सम्यक्त्वश्रुतसामायिक के प्रतिपत्ता हो सकते हैं। देशविरतिसामायिक, और सर्वविरतिसामायिक इन दो सामायिकों के कृष्ण नील और कापोत लेश्यावाले प्रतिपत्ता-धारक नहीं होते हैं, क्योंकि दो सामायिकों के प्रतिपत्ता-धारक, तेजः पद्म और शुक्लवाले जीव ही होते हैं। चारों भी सामायिकों के पूर्वप्रतिपन्नक जीव छहों भी लेश्याओं में होते हैं ।२५।।
तथा-परिणाम नाम जीव के अध्यवसाय विशेष का है-सो इस परिणाम नाम को आश्रित करके कहां कौन सामायिक होता है ? यह भी कहना चाहिये-जब परिणाम शुभशुभतररूप से घढता है-तष उस वर्धमान परिणामवाले जीव चारों सामायिकों के बीच में तीन સમ્યકત્વ સામાયિક અને શ્રુતસામાયિક આ બે સામાયિકના પ્રતિપત્તા હે શકે છે. સંજ્ઞી તિય અને સંજ્ઞી મનુષ્ય તેજ:પદ્ધ અને શુકલ આ ત્રણ શુભ દ્રવ્યલેશ્યાઓમાં વર્તમાન સમ્યક્ત્વ તથા શ્રત સામાયિકના પ્રતિપરા હોઈ શકે છે. દેશવિરતિ સામાયિક અને સર્વવિરતિ સામાયિક આ બે સામાયિકોના કૃણ, નીલ અને કાપત લેફ્સાવાળા પ્રતિપત્તા ધારક હતા નથી. કેમ કે એ બને સામાયિકના પ્રતિપત્તાધારક, તેજઃ પદ્મ અને શુકલેશ્યાવાળા જ હોય છે. ચારેચારે સામાયિકના પૂર્વ પ્રતિપન્નક જીવ છએ લેસ્યાઓમાં હોઈ શકે છે. પરંપરા - તથા--પરિણામ નામ જીવના અધ્યવસાય વિશેષનું છે. આ પરિણામને આશ્રિત કરીને ક્યાં કયું સામાયિક હોય છે? આ વિષે પણ કહેવું જોઈએ. જ્યારે પરિણામ શુભ, શુભતરરૂપથી વૃદ્ધિ પામે છે, ત્યારે તે વર્ધમાન પરિ.