Anuyogdwar Sutram Part 02

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 861

अनुयोगद्वारसूत्र इति षोडशद्वारस्य पडत्रिंशदन्तरद्वाराणि समाप्तानि ॥३६॥ इति षोडशं मूल द्वारम् १६।
अथ सप्तदशं मूलद्वारमाहकेषु द्रव्येषु पर्यायेषु च सामायिकं लभ्यते इति वक्तव्यम् ।
यथा-सर्वेषु द्रव्येषु सर्वेषु पर्यायेषु च सम्यक्त्वसामायिकं लभ्यते, सर्वव्यपर्यायश्रद्धानरूपत्वात्तस्य श्रुतसामायिकं सर्वेषु द्रव्येषु लभ्यते, सर्वपर्यायेषु तु न लभ्यते, श्रुतस्याभिलाप्यविषयत्वात् , पर्यायस्य चाभिलाप्यानभिलाप्यविषयस्वात् । चारित्रसामायिकमपि सर्वद्रव्येषु लभ्यते न पुनः सर्वपर्यायेषु देशविरति सामायिकं तु सर्वद्रव्येषु सर्वपर्यायेषु चापि नोपलभ्यते । तदुक्तम्छोडे जा रहे हों तो, ऐसी स्थिति में वर्तमान चारों सामायिकों का प्रतिपत्ता हो सकते है । और पूर्वप्रतिपन्नक भी हो सकते हैं। इस प्रकार यहां तक सोलहवें द्वार के ३६ अन्तरद्वार समाप्त हुए ।३२से३६।
किन द्रव्यों में और किन पर्यायों में सामायिक पाया जाता है यह जो सत्रहवां मूलद्वार है सूत्रकार अब उसका कथन करते हुए कहते हैं कि-सब द्रव्यों में और सब पर्यायों में सम्यक्त्व सामायिक पाया जाता है क्योंकि सम्यक्त्व जो सामायिक होता है वह समस्त द्रव्य
और समस्त पर्याय के श्रद्धानरूप होता है। श्रुनसामायिक जो होता है वह समस्त द्रव्यों में तो पाया जाता है, परन्तु समस्त पर्यायों में नहीं क्योंकि पर्यायें अभिलाप्य और अनभिलाप्प के भेद से दो प्रकार की होती हैं । सो जो अभिलाप्य पर्यायें हैं श्रुत उन्हीं के विषय करता ચાર સામાયિકોના પ્રતિપત્તા હોઈ શકે છે અને પૂર્વ પ્રતિપન્નક પણ હોઈ શકે છે. આ પ્રમાણે અહીં સુધી સેળમાં દ્વારના ૩૬ અંતર દ્વારા સમાપ્ત થયા. t૩૨ થી ૩૬
કયા દ્રામાં અને કઈ પર્યાયમાં સામાયિક પ્રાપ્ત થાય છે આ ૧૭ મું મૂલહાર છે. સૂત્રકાર હવે તે વિષે ચર્ચા કરતાં કહે છે કે–સવ દ્રવ્યમાં અને સર્વ પર્યાયામાં સમ્યક્ત્વ જે સામાયિક હોય છે તે સમસ્ત દ્રવ્ય અને સમસ્ત પર્યાયના શ્રદ્ધાન રૂપ હોય છે. શ્રતસામાયિક જે હોય છે તે સમસ્ત દ્રવ્યોમાં તે પ્રાપ્ત થાય જ છે પરંતુ સમસ્ત પર્યાયમાં નહિ કેમ કે પર્યાયે અભિલાષ્ય અને અનભિલાખના ભેદથી બે પ્રકારના હોય છે. જે અભિલાપ્ય થયે છે; છત તેમને વિષય બનાવે છે, અનભિલા પર્યાય