Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
७७६
मनुयोगद्वारस्ये निः-निश्चयेन युक्ताः=मूत्रेण एकीभावेन संबद्धा अर्थास्तेषां युक्तिः स्फुटरूपतापादनम्-नियुक्तिः, 'युक्त' शब्दस्य निरुक्तविधिना लोपो द्रष्टव्यः। नामस्थापनादिप्रकारैः मूत्रविभजनं तदर्थः, नियुक्तिरूपोऽनुगमो व्याख्यानं नियुक्त वज्नुिगमो नियुक्त्यनुगमः । स च निक्षेपनियुक्त्यनुगमः, उपोद्घातनियुक्त्यनुगमः, सूत्रस्पर्शकनियुक्त्यनुगमवेति त्रिविधः। तत्र-निक्षेपनियुक्त्यनुगमः-निक्षेप - उत्तर--(निज्जुक्तिअणुगमे) नियुक्ति में जो 'निः' है, उसका अर्थ निश्चय से युक्त-अर्थात् सूत्र के साथ एकीभाव से संबद्ध हुए अर्थों की युक्ति स्फुट करना-इसक्षा नाम नियुक्ति है। निरुक्त विधि के अनुसार यहां युक्त शब्द का लोप हो गया है। इसका तात्पर्य यह निकलता है कि-'नाम, स्थापना आदि प्रकारों द्वारा सूत्र का विभाग करना यह नियुक्ति शब्द का अर्थ है । नियुक्तिरूप जो अनुगम व्याख्यान है वह, अथवा नियुक्ति का जो अनुगम है, यह नियुक्ति अनुगम है। यह नियुक्ति अनुगम (तिविहे पणते) तीन प्रकार का कहा गया है । (तं जहा) वे उसके प्रकार ये हैं-(निक्खेवनिज्जुत्तिअणुगमे, उवग्यायनिज्जुक्तिअणुगमे, सुसफासिनिज्जुत्तिअणुगमे) निक्षेप नियुक्तिअनुगम, उपो
द्घात नियुक्ति अनुगम, सूत्रस्पर्शक नियुक्ति अनुगम। (से किंत निक्खेव निज्जुत्ति भणुगमे ? ) हे भदंत ! निक्षेपनियुक्तिअनुगम क्या है ? . भावी आय छ, मेटा माटे मही तेनु पृथ: ५५ यु नयी (से कि तं निजत्ति अणुगमे १) है महन्त ! नियुत अनुभम शु.? - उत्तर:-- निन्जुत्ति अणुगमे) नियुतिमा नि:' छे तन म 'निश्चय' छ. ॥ निश्चयथी युत मे सूत्रनी साथै अबीमाथी समई થયેલ અર્થોની યુક્તિ-રફુટતા કરવી તેનું નામ નિયુક્તિ છે. નિરુક્ત વિધિ મુજબ અડી' યુક્ત શબ્દને લેપ થઈ ગ છે. આનું તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે કે “નામ સ્થાપના વગેરે પ્રકારે વડે સૂત્રને વિભાગ કરે આ નિર્યુક્તિ શબ્દનો અર્થ છે. નિર્યુક્તિરૂપ જે અનુપમ-શ્રા ખ્યાન છે, તે અથવા નિયુક્તિને અનુગમ છે તે નિયુકિત અનુગમ છે આ નિયુકિત અનુગમ (तिविहे पण्णत्ते ३ ४२ ४ामा मायेद छे. (त जहा) ते ६४२॥ २१॥ प्रमाणे छे (निक्खेवनिज्जुत्ति अणुगमे, अग्यायनिज्जुनिअणुगमे, सुत्तफासिपनिज्जुत्तिअणुगमे) निक्षेप नियुजित भक, ये दूध त नियुति अनुभ,
सूत्र२५४ नियुरित अनुगम से कि त निवखेनिन्जुत्ति अणुगमे) ! - નિક્ષેપ નિયુંતિ અનુગમ શું છે?
For Private And Personal Use Only