Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र २४८ अनुगमनामानुयोगद्वारनिरूपणम् ७८९ निर्गमनमुच्यते, इत्यपि तस्मादत्र वैशिष्टयम् , अतो नास्ति पौनरुक्त्यशङ्केति तृतीयं द्वारम् ॥३॥ तथा-क्षेत्रं वक्तव्यम् । काल:=पमाणकालो भावकःलश्च वक्तव्यः । कस्मिन् क्षेत्रे कस्मिन् काले कस्मिन्भावे च सामायिकमुत्पन्नमिति वक्तव्यमिति भावः । यथा-क्षेत्रे-मध्प पापानगाँ महासेनवनोद्याने, काले-वैशाखशुक्लेकादश्यां प्रथमपौरुषीकाले, भावे च क्षायिकमावे वर्तमानस्य भगवतो महावीरस्य मुखादनन्तरं सामायिकं निर्गतम् । ततोऽतिरिक्तं यनिर्गतं सामायिकं तत् परम्परमिति। तदुक्तम्
वइसाह सुद्ध-इक्कार-सीए सुइ पढम पोरिसीकाले ।
महसेणवणुज्जाणे, पावापुरिमु टिए रम्मे ॥१॥ इन सब विशेषताओं से विशेषित सामायिक का निर्गमन कहा गया है । इसलिये भी वहां से इसमें विशिष्टता है । इस प्रकार आगम द्वार में सामान्यरूप से कथन होने पर भी वही कथन यहां नाना विशेषताओं को लेकर किया जाने के कारण उससे पुनरुक्तिदोष का प्रसंग प्राप्त नहीं होता है तथा क्षेत्र और काल प्रमाणकाल और भाव काल-का भी कथन करना चाहिये-जैसे-किस क्षेत्र में किस काल में, किस भाव में सामायिक उत्पन्न हुआ है । इस विषय को स्पष्ट करने के लिये कहना चाहिये कि-क्षेत्र में-मध्य पावापुरी में महासेनवनोद्यान में काल में,-वैशाख शुक्ल ११ के दिन प्रथम पौरुषीकाल में, भाव में-क्षायिक भाव में वर्तमान भगवान् महावीर के मुख से अनन्तर सामायिक निकला है, इनके अतिरिक्त जो सामायिक निकला वह परम्परसामायिक कहलाया । तदुक्तम्-'वइसाहसुद्ध' इत्यादि । इस गाथाओं સર્વ વિશેષતાઓથી વિશેષિત સામાયિકનું નિર્ગમન કહેવામાં આવેલ છે. એટલા માટે પણ ત્યાંથી તેમાં વિશિષ્ટતા છે. આ પ્રમાણે આગમ દ્વારમાં સામાન્ય રૂપથી કથન હોવા છતાં એ તેજ કથન અહીં અનેક વિશેષતાઓને લઈને કરવામાં આવેલ છે તેથી તેમાં પુનિવૃતિ દેષનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત થતું નથી. તેમજ ક્ષેત્ર અને કાળ–પ્રમાણુકાળ અને ભાવકાળનું પણ કથન કરવું જોઈએ, જેમ કે કયા ક્ષેત્રમાં, ક્યા કાળમાં, ક્યા ભાવમાં સામાયિક ઉત્પન્ન થયેલ છે. આ વિષયને સ્પષ્ટ કરવા માટે આ પ્રમાણે કહેવું જોઈએ કે ક્ષેત્રમાં, મધથપાવાપુરીમાં મહાસેન વઘાનમાં, કાળમાં વૈશાખ શુકલ ૧૧ ના દિવસે પ્રથમ પૌરૂષીકાળમાં, ભાવમાં–ક્ષાયિક ભાવમાં, વર્તમાન ભગવાન મહાવીરના મુખથી અનંતર સામાયિક નિર્ગત થયેલ છે. એના સિવાય જે सामायि निर्गत ये छ ५२५२ सामायि४ उपायुततम्-'वइसाह सद्ध' इत्यादि मा गायानु ता५य मे पूरित ३५i छ. तथा २
For Private And Personal Use Only
