Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगद्वारसूत्रे प्रश्नोत्तरपूरक.माह-से णं' इत्यादिना । स पर णुपुद्गलः खलु भदन्त ! असिधारां वा अवगाहेत आक्रामेत् ? उत्तरति-हन्त ! अवगाहेन । 'हन्त' इति कोमला. मन्त्रणे। पुनः पृच्छति-हे भदन्त ! स परमाणुपुद्गलः खलु तत्र-अनिधारायां शुरधाराणं वा-छियेत वा=छिन्नो भवेद् द्विधा क्रियतेति यावत् , भिद्ये अनेकया विदार्यत, मृच्यादिना वस्त्रादिवद् वा सच्छिद्रः क्रियेल ? उत्तरमाइ-नायमर्थः समर्थः-एवं न भवतीति भावः। अत्र युक्तिमाह-न खलु तत्र शस्त्र क्रामतीति ।
है, अग्नि आदि से जल नहीं सकता है, नष्ट नहीं किया जा सकता है ऐसा वह व्यवहारिक परमोणु जब तक स्थूलता को प्राप्त नहीं हो जाता है तब तक व्यहारनय के मन्तव्य अनुसार परमाणुरू से व्यवहित होता है । निश्चयनय के मतानुसार तो यह स्कंध ही माना गया है। इस प्रकार निश्चयनय के मतानुसार स्कंध भी व्यवहारनय की मान्यता के अनुसार व्यवहारिकपरमाणु कहा गया है । यह शस्त्रच्छेदादि का विषयभूत नहीं होता है, इस बात को दिखलाने के लिये अब सूत्रकार प्रश्नोत्तरपूर्वक कहते हैं-(से णं भंते ! असिधारं वा खुरधारं वा ओगाहेज्जा ? हंता ओगाहेना) हे भदन्त ! वह व्यवहारिक पुद्गलप्रमाण क्या तलवार की धार को या छुरे की धार को अवगाहित कर सकता है ? अर्थात् उस पर आक्रमण कर सकना है
उत्तर--हां कर सकता है । (से णं तत्य छिज्जेज्ज वा भिज्जेज्ज था ? णो इणढे समढे-नो खलु सत्य सत्थं कमइ ) तो क्या वह उससे શકાય તેમ નથી એ તે વ્યાવહારિક પરમાણુ જ સુધી સ્થૂલતા પ્રાપ્ત કરી શકતું નથી, ત્યાં સુધી વ્યવહારનયના મન્તવ્ય મુજબ પરમાણુ રૂપથી વ્યવહત થાય છે. નિશ્ચયનયના મત મુજબ તે આને સ્કંધ જ માનવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે નિશ્ચયનયના મત મુજબ અંધ જ માનેલ છે. આ રીતે નિશ્ચયનયના મત પ્રમાણે સ્કંધ પણ વ્યવહારનયની માન્યતા મુજબ વ્યાવહારિક પરમાણુ કહેવામાં આવે છે આ શ દાદિને વિષયભૂત થતો નથી આ વાતને સ્પષ્ટ કરવા માટે હવે સૂત્રકાર પ્રશ્નોત્તરપૂર્વક કહે છે. (से णं भंते ! असिधारं वा खुरधारं वा ओगाहेज्जा १ हंता ओगाहेज्जा) महत ! તે વ્યાવહારિક મુદ્દલ શું તરવારની ધારને કે છુરાની ધારને અવગાહિત કરી શકે છે? એટલે કે તેની ઉપર આક્રમણ કરી શકે છે.
उत्तर-1, ४॥ श छ. (से णं तत्थ छिज्जेज वा भिज्जेज्ज वा ? नो इणट्रे समटू नो खलु तत्थ सत्थं कमइ) तो शुत तनाथी छिन्न यश
For Private And Personal Use Only
