Anuyogdwar Sutram Part 02

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 424

अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र २१२ ओघतो वैक्रियादिशरीरसंख्यानिरूपणम् ४०७ जीववर्गसंख्यकानि कयं न भवन्ति ? इति चेदाह-यानि यानि तैनसशरीराणि मुक्तानि अनन्तभेदैभियन्ते, तानि तानि असंख्येयकालावं तं परिणाम परित्यज्य नियमात् परिणामान्तरवन्ति भवन्ति, अतएषां प्रतिनियतकालावस्थायि. स्वेन उत्कृष्टतोऽपि यथोक्तसंख्यकत्वमेव, नवितोऽधिकसंख्याकत्वमिति । अथ ओघतः कर्मकशरीरं निरूपयितुमाह-'केवइयाणं भंते ! कम्मयसरीरा पण्णता' इत्यादि। कामकशरीराणां सर्वा वक्तव्यता तैनसशरीरवद् बोध्या, तैजसकार्मकयोः समानस्वामिकत्वात् सर्वदा सहचरितत्वाच्चेति ॥ सू० २१२ ॥ तात्पर्य निकलता है। केवल कधन की ही विचित्रता है, अर्थ की विचित्रता नहीं।
शंका-- ये मुक्त तैजस शरीर जीववर्ग की जितनी संख्या है, उस संख्या के तुल्य क्यों नहीं है ? ___ उत्तर--जो जो मुक्त तेजसशरीर अनन्त भेदों से विशिष्ट कहे गये हैं, वे वे मुक्त तेजसशरीर असंख्यात् काल के बाद तैजस शरीररूप परिणाम पर्याय का परित्याग करके नियम से दूसरी पर्याय को धारण कर लेते हैं । इसलिये प्रतिनियत काल तक अवस्थित होने के कारण इनकी संख्या उत्कृष्ट से भी अनन्तरूप ही है। इससे अधिक नहीं। ____अब सूत्रकार सामान्यरूप से कार्मण शरीर का निरूपण करते हैं (केवायाणं भंते ! कम्मयसरीरा पण्णत्ता?) हे भदन्त ! कामण शरीर कितने कहे गये हैं ? (गोयमा ! कम्मयसरीरा दुविहा पण्णत्ता) हे
જીવવર્ગના અનંતમા ભાગ પ્રમાણ છે. બન્ને પ્રકારના કથનનું તાત્પર્ય સરખું જ છે ફક્ત કથનની જ વિચિત્રતા છે અર્થની વિચિત્રતા નથી.
શંકા-આ મુકત તેજસ શરીર જીવવર્ગની જેટલી સંખ્યા છે, તે સંખ્યાની બરાબર કેમ નથી ?
ઉત્તર–જે જે મુકત તેજસ શરીર અનંત ભેદેથી વિશિષ્ટ કહેવામાં આવ્યાં છે, તે મુકત તેજસ શરીર અસંખ્યાત કાલ બાદ તૈજસ શરીર રૂપ પરિણામ-પર્યાય–ને પરિત્યાગ કરીને નિયમથી બીજી પર્યાયને ધારણ કરી લે છે. એટલા માટે પ્રતિનિયત કાલ સુધી અવસ્થિત હોવાથી એમની સંખ્યા ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ પણ અનંત રૂપ જ છે. આનાથી વધારે નહિ હવે સૂત્ર१२ सामान्य ३५थी म शरीनु नि३५५५ ४२ छ. (केवइयाण भंते ! कम्मयसरीरा पण्णता ?) महन्त ! शरी। eai वाम माया छ ?