Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
७०२
अनुयोगद्वारस्त्र बुद्धया कार्या । तस्मात सर्वा स्वसमयवक्तव्यता एव । एते नया लोके मसिद्धानपि परसमयान् स्यात्पदनिरपेक्षा या दुनयत्वादसत्त्वेनैव प्रतिपद्यन्ते, स्यात्पद सापेक्षत्वे तु तेषामपि स्वसमय एवान्तर्भावो भवति । उक्तंच
'नयास्तव स्यात्पदलान्छिता इमे, रसोपदिग्धा इव लोहधातवः।
भवन्त्यमि प्रेतगुणा यतस्तवो, भवन्तमार्याः प्रणता हितैषिणः ॥१॥ इत्यादि । अत एतेषां नयानां सर्वा स्वसमयवक्तव्यता एव बोध्या । न पुनरे तेषां मते परसमयवक्तव्यताऽस्ति । न वा ऽपि समयपरसमयवक्तव्यताऽस्तीति । प्रकृतमुपसंहरनाह-सैवा वक्तव्यतेति ॥सू० २३८॥ मिथ्या दर्शनरूप है । ऐसा समझकर ये तीन शब्दनय अपने मत में परसमय वक्तव्यता को नहीं मानते हैं। इसी प्रकार से अपनी बुद्धि से सांख्य आदि मतों में भी पूर्वोक्त अनर्थादिकों की संगति बैठा लेनी चाहिये । इसलिये इन नयों की मान्यतानुसार स्वसमय वक्तव्यता ही है । परसमय वक्तव्यता नहीं है। ये नय लोक में प्रसिद्ध भी परसमयों को स्यास्पद निरपेक्ष होने के कारण दुर्नयरूप होने से उन्हें असत् रूप ही मानते हैं । परन्तु जब ये स्थात्मद से सापेक्ष हो जाते हैं, तब इन्हें भी ये स्वसमय में ही अन्तर्भूत कर लेते हैं । उक्तं च 'नयास्तव इत्यादि हे जिनेन्द्र ! आपके स्थात्पद से चिहित ये नय पारद से युक्त लोहे के जैसा इच्छित गुणवाले होते हैं । इसलिये आत्महितैषी आर्य अन नमन करते हैं । इसलिये इन नयों के मन्तव्यानुसार स्वसमय ભેગવવાના કાળ સુધી તે અમે વિદ્યમાન રહેવાના નથી. આ રીતે અનર્થો. દિક થી યુકત હોવા બદલ પરસમય મિથ્યાદર્શન રૂપ છે. આમ સમજીને આ ત્રણ શબ્દને પિતાના મતમાં પર મપ વકતવ્યતાને માનતા નથી. આ પ્રમાણે સ્વબુદ્ધિથી સાંખ્ય વગેરે તેમાં પણ પૂર્વોક્ત અનર્ધાદિકની સંગતિ બેસાડી લેવી જોઈએ એવી આ નાની માન્યતા મુજબ સ્વસમય વકતવ્યતા જ છે. પરવકતવ્યતા નથી. આ નય લેકમાં પ્રસિદ્ધ પરસમને સ્યાસ્પદનિરપેક્ષ હવા બદલ દુનયરૂપ હોવાથી તેને અસતરૂપ જ માને છે. પરંતુ
જ્યારે એ સ્યાસ્પદથી સાપેક્ષ થઈ જાય છે, ત્યારે એમને પણ આ સ્વસभयभi or भतभूत Na छे. तय 'नयास्त' त्याहि जनेन्द्र ! તમારા સ્યાસ્પદથી ચિદ્વિત આ નય પારદથી યુકત ખંડની જેમ ઈચ્છિત ગુણયુક્ત હોય છે. એથી આત્મહિતૈષી આર્યજન નમન કરે છે. એવી આ
ના મંતવ્ય મુજબ સમયવક્તવ્યતા જ છે. પરસમય વક્તવ્યતા
For Private And Personal Use Only
