Anuyogdwar Sutram Part 02

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 742
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र २४१ क्षेत्रसमवतारादीनां निरूपणम् ७२५ लोभादीनामात्मभावेऽपि समवतारो बोध्यः । तदेवं समस्तो भावसमवतारो निरू. पित इति सूचयितुमाह-स एष भावसमवतार इति । अत्रेदं बोध्यम्-अत्र सूत्रे हि विचारणीयत्वेनावश्यकं प्रस्तुतम् । तत्र सामायिकाघध्ययनानां क्षायोपशमिकभाव. रूपत्वात् पूर्वोक्ततेषु आनुपूर्वादिभेदेषु क समवतारो भवताति निरूपणीयमेव, इस प्रकार समस्त भावसमवतार निरूपित किया। इस बात को सूचित करने के लिये (से तं भावसमोयारे) ऐसा सूत्रकारने कहा है। (एवं छबिहे भावे, जीवे, जीवस्थिकाए आयसमोयारेणं आयभावे समोयरंति, तदुभय समोयारेणं सव्वादब्वेसु समोगरह आयभावे य) इस सूत्रपाठ का अर्थ पूर्वोक्तरूप से स्पष्ट ही हो जाता है । अतः इस का स्वतन्त्ररूप से अर्थ नहीं लिखा है । तात्पर्य तो इसका यही है कि छह प्रकार के भाव आत्मसमवतार की अपेक्षा निजस्वरूप में समवत. रित होते हैं और उभयसमवतार की अपेक्षा जीव में और आत्मभाव में समवतरित होते हैं । जीव का समवतार उभयसमवतार की अपेक्षा जीवास्तिकाय में और जीवास्तिकाय का समस्त द्रव्य में एवं आत्मभाव में समवतार होता है । यहां ऐसा समझना चाहिये
इस सूत्र में विचारणीय होने से आवश्यक प्रस्तुत हैं। उसमें सामायिक आदि अध्ययनों का क्षायोपशामक भावरूप होने से पूर्वोक्त आनुपूर्वी आदि भेदों में कहां २ समवतार होता है ?' ऐसा ही निरूपण સમસ્ત ભાવ સમવતાર નિરૂપિત કરવામાં આવે છે. આ વાતને સ્પષ્ટ ४२१॥ भाटे (से त' भावसमोयारे) मा प्रमाणे सूत्रारे ४यु छे. (एवं छविहे भावे, जीवे, जीवस्थिकाए, आयसमोयारेण आयभावे समोयरति तदुभय समोयारेणं सव्व दव्येसु समोयरइ आयभावे य) मा सूत्राने। A पूर्वात રૂપમાં જ સ્પષ્ટ થઈ જાય જ છે. એથી આને સ્વતંત્ર રૂપમાં અર્થ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું નથી આનું તાત્પર્ય એ જ છે કે ૬ પ્રકારના ભાવે આત્મ સમવતારની અપેક્ષાએ નિજ સ્વરૂપમાં સમવતરિત હોય છે અને ઉભય સમવતારની અપેક્ષાએ જીવમાં અને આત્મભ વમાં સમવતરિત હોય છે. જીવને સમાવતાર ઉભય સમવતારની અપેક્ષાએ જીવાસ્તિકાયમાં અને જીવાસ્તિકાયને સમસ્ત દ્રવ્યમાં તેમજ આત્મભાવમાં સમવતાર હોય છે. અહીં આ પ્રમાણે સમજવું જોઈએ.
આ સૂત્રમાં વિચારણય લેવા બદલ આવશ્યકે પ્રસ્તુત છે. તેમાં સામાયિક વગેરે અધ્યયન ક્ષાપશમિક ભાવરૂપ તેવા બદલ પૂર્વોક્ત આનુપૂવી વગેરે ભેદેમાં ક્યાં ક્યાં સમવતાર હોય છે? એવું જ નિરૂપણ
For Private And Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928