Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र २४१ क्षेत्रसमवतारादीनां निरूपणम् ७२५ लोभादीनामात्मभावेऽपि समवतारो बोध्यः । तदेवं समस्तो भावसमवतारो निरू. पित इति सूचयितुमाह-स एष भावसमवतार इति । अत्रेदं बोध्यम्-अत्र सूत्रे हि विचारणीयत्वेनावश्यकं प्रस्तुतम् । तत्र सामायिकाघध्ययनानां क्षायोपशमिकभाव. रूपत्वात् पूर्वोक्ततेषु आनुपूर्वादिभेदेषु क समवतारो भवताति निरूपणीयमेव, इस प्रकार समस्त भावसमवतार निरूपित किया। इस बात को सूचित करने के लिये (से तं भावसमोयारे) ऐसा सूत्रकारने कहा है। (एवं छबिहे भावे, जीवे, जीवस्थिकाए आयसमोयारेणं आयभावे समोयरंति, तदुभय समोयारेणं सव्वादब्वेसु समोगरह आयभावे य) इस सूत्रपाठ का अर्थ पूर्वोक्तरूप से स्पष्ट ही हो जाता है । अतः इस का स्वतन्त्ररूप से अर्थ नहीं लिखा है । तात्पर्य तो इसका यही है कि छह प्रकार के भाव आत्मसमवतार की अपेक्षा निजस्वरूप में समवत. रित होते हैं और उभयसमवतार की अपेक्षा जीव में और आत्मभाव में समवतरित होते हैं । जीव का समवतार उभयसमवतार की अपेक्षा जीवास्तिकाय में और जीवास्तिकाय का समस्त द्रव्य में एवं आत्मभाव में समवतार होता है । यहां ऐसा समझना चाहिये
इस सूत्र में विचारणीय होने से आवश्यक प्रस्तुत हैं। उसमें सामायिक आदि अध्ययनों का क्षायोपशामक भावरूप होने से पूर्वोक्त आनुपूर्वी आदि भेदों में कहां २ समवतार होता है ?' ऐसा ही निरूपण સમસ્ત ભાવ સમવતાર નિરૂપિત કરવામાં આવે છે. આ વાતને સ્પષ્ટ ४२१॥ भाटे (से त' भावसमोयारे) मा प्रमाणे सूत्रारे ४यु छे. (एवं छविहे भावे, जीवे, जीवस्थिकाए, आयसमोयारेण आयभावे समोयरति तदुभय समोयारेणं सव्व दव्येसु समोयरइ आयभावे य) मा सूत्राने। A पूर्वात રૂપમાં જ સ્પષ્ટ થઈ જાય જ છે. એથી આને સ્વતંત્ર રૂપમાં અર્થ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું નથી આનું તાત્પર્ય એ જ છે કે ૬ પ્રકારના ભાવે આત્મ સમવતારની અપેક્ષાએ નિજ સ્વરૂપમાં સમવતરિત હોય છે અને ઉભય સમવતારની અપેક્ષાએ જીવમાં અને આત્મભ વમાં સમવતરિત હોય છે. જીવને સમાવતાર ઉભય સમવતારની અપેક્ષાએ જીવાસ્તિકાયમાં અને જીવાસ્તિકાયને સમસ્ત દ્રવ્યમાં તેમજ આત્મભાવમાં સમવતાર હોય છે. અહીં આ પ્રમાણે સમજવું જોઈએ.
આ સૂત્રમાં વિચારણય લેવા બદલ આવશ્યકે પ્રસ્તુત છે. તેમાં સામાયિક વગેરે અધ્યયન ક્ષાપશમિક ભાવરૂપ તેવા બદલ પૂર્વોક્ત આનુપૂવી વગેરે ભેદેમાં ક્યાં ક્યાં સમવતાર હોય છે? એવું જ નિરૂપણ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020967 |
| Book Title | Anuyogdwar Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 928 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_anuyogdwar |
| File Size | 21 MB |