Anuyogdwar Sutram Part 02

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 625
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
६०८
अनुयोगद्वारसूत्रे योर्युगपदुचारणं युज्यते, एकेनैव तदर्थोक्तौ द्वितीयस्य वैययात् । तस्मान्मम मते कृत्स्नं प्रतिपूर्ण निरवशेष मेवाभिधानाभिधेयमेकमेव वस्तु विद्यते इति । तदेवमेते सानयाः स्वस्वमत सत्यताप्रतिपादनयराः परस्परं विप्रतिपद्यन्ते । एवं च परस्परं निरपेक्ष या वर्तमाना एते नया दुर्नया भवन्ति, तथागतादिसमयवत् । अर्थ प्रदेशी का होगा और जो अर्थ प्रदेशी का होगा वही अर्थ प्रदेश का होगा-जैसे वृक्ष और पादप ये दो शब्द पर्यायवाची शब्द है, तो इन दोनों का एक ही वृक्षरूप अर्थ होता है। अतः जब यही बात स्वीकार की जावेगी तो फिर दो पर्याय शब्दों का युगपद् उच्चारण करना व्यर्थ होगा-क्योंकि एक शब्द के उच्चारण से ही द्वितीयशब्द के अर्थ की प्रतिपत्ति हो जावेगी । इसलिये मैं तो यही मानता हूं कि 'ये धर्मादिक वस्तुएँ समस्तरूप है, देश प्रदेश की कल्पना से रहित हैं, आस्मस्वरूप से अविकल हैं, एक होने के कारण अवयव रहित है और अपने २ एक २ नाम से कही गई हैं । इसलिये ये सब एक ही हैं। जुदी २ नहीं हैं । इस प्रकार ये सातोनय अपने २ मत की सत्यता के प्रतिपादन करने में कटिबद्ध रहते हैं । अत: आपस में एक दूसरे नय के मत से एक दूसरे नय की मत की समानता नहीं मिलती है। इस प्रकार इन में विवाद बना रहता है। ये सातों नय जय अपने मत की स्थापना में एक दूसरे नय की अपेक्षा नहीं रखते हैं । तब ये तथा અર્થ પ્રદેશ શબ્દનો થશે, તે જ અર્થ પ્રદેશી શબ્દને પણ થશે, અને જે અર્થ પ્રદેરીને થશે, તે જ અર્થ પ્રદેશને થશે. જેમ વૃક્ષ અને પાદપ એ બને પર્યાયવાચી શબ્દ છે, તે એ બનેને એક જ વૃક્ષરૂપ અર્થ હોય છે. એથી જયારે એજ વાત સ્વીકારવામાં આવશે તે પછી બે પર્યાય શબ્દનું યુગપદ ઉચ્ચારણ કરવું નિરર્થક લાગશે. કેમકે એક શબ્દના ઉચ્ચારણથી જ બીજા શબ્દના અર્થની પ્રતિપત્તિ થઈ જશે. એથી હું તે એમ જ માનું છું કે, “આ ધર્માદિક વસ્તુઓ સમસ્ત રૂપ છે, દેશ પ્રદેશની કલપનાથી રહિત છે, આત્મસ્વરૂપથી અવિક છે. એક હેવા બદલ અવયવરહિત છે, અને પિતાના એક એક નામથી કહેવામાં આવેલ છે એથી એ સર્વે એક જ છે, ભિન્નભિન્ન નથી. આ પ્રમાણે એ સાતે સાત નય પિતા પોતાના મતની સત્યતાને પ્રતિપાદિત કરવામાં તત્પર રહે છે. એથી પરસ્પર એકબીજા નયના મતમાં એકબીજાના નયના મતની સમાનતા મળતી નથી. આ રીતે આમાં વિસંવાદિતા બની રહે છે. આ સાતે સાત નય જ્યારે પિતાના મતની સ્થાપનામાં એકબીજાના નયન
For Private And Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928