Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
tigerant टीका सूत्र २३४ जघन्यसंख्येयकनिरूपणम्
६५३
प्रक्षिप्यमाणास्ते सिद्धार्थका यत्र च द्वीपे समुद्रे वा निस्तिष्ठन्ति तदन्तो जम्बूद्वीपादिर नवस्थितपल्यः कल्प्यते इति । अतएवाह - एतदेतावत् प्रमाणं क्षेत्रं पल्यः= अनवस्थितपल्यः, सर्वभूतो बुद्धचा परिकल्प्यते इत्यर्थः । ततः प्रथमा शलाका = एकः सर्षपः शलाकापल्ये प्रक्षिप्यते । असत्कल्पनया एतावतीभि. = जम्बूद्वीपमाणपल्पस्थित सर्वपसमप्रमाणाभिः शलाकाभिः असंलप्या रक दशशतसहस्रलक्ष कोटिम कारेग संळपितुं = वक्तुमशक्याः = अति बहवो लोकाःलोक्यन्ते= दृश्यन्ते केवलिना केवलाळोकेन ये ते लोकाः-शलाकापल्यरूपा यद्यपि भ्रता = आकण्ठं पूरितास्तथापि उत्कर्षकं संख्येयकं न प्राप्नोति । अयं भावः = लोके आकण्ठपूरिता अपि भ्रता उच्यन्ते । न च तथापि ते उत्कर्षक आदि, रूप से उनकी गणना नहीं की जा सकती है । एतावता वे अस ख्यात कहे जावेंगे ? सो यह बात नहीं है, किन्तु वे बहुत अधिक ही माने जावेंगे तो क्या उन्हें उत्कृष्ट संख्यात कहा जावेगा ? नहीं। इतने होने पर भी वे उत्कृष्ट संख्यात की श्रेणी में परिगणित नहीं हो सकते हैं। from यह है कि - 'अनवस्थित क्षेत्ररूा पल्प में के दाने एक २ करके प्रक्षिप्त करते २ जब समस्त सर्षप के दाने समाप्त हो जाता हैं -तब एक सर्षप का दाना जंबूद्रीप प्रमाण तुल्य पल्प में डाला जाता है । इस प्रकार करते २ जब वह शलाकापल्य काण्ड पर्यन्त भर जाता है - और ऐसे शलाकापल्य जब बहुत अनेक भर जाते हैं तब भी वहां
कृष्ट संख्यात का स्थान प्रारंभ नहीं होता। लोक में यद्यपि ऐसी प्रसिद्धि है कि आकंठ भरे हुए स्थान को यह पूरा भरा हुआ है ऐसा जो कहा जाता है वह केवल लोकरूढि से ही कहा जाता है क्योंकि वह કરવામાં આવતી નથી એટલા માટે જ તે અસંખ્યાત કહેવામાં આવશે ? તા તે ખરાખર નથી. પરંતુ તે ખૂમ વધારે જ માનવામાં આવશે, તે શુ તે ઉત્કૃષ્ટ સખ્યાત કહેવામાં આવશે ? નહિ, પણ આ બરાબર નથી. આટલુ હોવા છતાં એ તેમની ગણત્રી ઉત્કૃષ્ટ સખ્યાતની શ્રેણિમાં થતી નથી. સારાંશ આ પ્રમાણે છે કે ‘અનવસ્થિત ક્ષેત્રરૂપ પલ્યમાં એક એક કરીને નાખતાં-ના ખતાં જ્યારે બધા સપના દાણાએ પૂરા થઈ જાય, ત્યારે એક સપના દાણેા જંબુદ્રીપ પ્રમાણુ તુલ્ય પલ્પમાં નાખવામાં આવે છે. આમ કરતાં કરતાં જ્યારે તે શાલાકા પલ્પ કઢ સુધી પૂરિત થઈ જાય છે અને એવા ઘણા શલાકા પ૫ જ્યારે સપૂરિત થઇ જાય છે ત્યારે પણ ત્યાં ઉત્કૃષ્ટ સખ્યાનુ` સ્થાન પ્રારંભ થતુ‘ નથી. લેકમાં જો કે એવી પ્રસિદ્ધિ છે કે આ પૂતિ સ્થાનને આ પૂણ્ ભરેલું છે, આમ જે કહેવામાં આવે છે, તે ફક્ત લોકરૂઢિથી જ કહેવામાં
For Private And Personal Use Only
