Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.६३८
अनुयोगद्वारसूत्र सा च कालिकश्रुने अनन्तपर्यायात्मिका, एकैकस्याप्यकाराधक्षरस्य तदमिधेयस्य च जीवादिवस्तुनः प्रत्येकमनन्तपर्यायत्वात् । एवमन्यत्रापि बोध्यम्, परन्तु अक्षरसंख्यादयः संख्येया बोध्याः, तथाहि-अक्षरसंख्या-अकाराधक्षररूपा संख्या अकाराधक्षरार्णा संख्येयत्वादक्षरसंख्याऽपि संख्येया बोध्या। संघातसंख्या द्वथाधक्षरसंयोगरूपा, द्वथाधक्षरसंयोगानां संख्येयत्वादेपा संख्येया । पदसंख्या-पदं संखा, सिलोगसंखा, वेढसखा, निज्जुत्तिसंखा, अणु भोगदारसंखा, उद्देसगसंखा, अज्झयणसंखा, सुयक्खंवसंखा, अंगसंखा,-से तं कालिय. सुयपरिमाणसंखा) पर्यवसंख्या, अक्षरसंख्या संघातसंख्या, पदसंख्या, पादसंख्या गाथासंख्या, श्लोकसंख्या, वेष्टसंख्या, नियुक्तिसंख्या अनु. योगदारसंख्या, उद्देशकसंख्या, अध्ययनसंख्या श्रुतस्कन्धसंख्या, अङ्गसंख्या । इनमें 'पर्यव' नाम 'पर्याय' अथवा 'धर्म' का है । इस रूप जो संख्या है, वह 'पर्यवसंख्या' है । यह पर्यवरूप संख्या कालिकश्रुत में अनंतपर्यायात्मक है। क्योंकि एक एक अकार आदि अक्षर के तथा इनके वाच्यरूप जीवादिवस्तु के प्रत्येक के अनन्तपर्याय होते हैं । इसी प्रकार से अन्यत्र भी समझना चाहिये । परन्तु जो अक्षर संख्यादिक हैं, वे अनंत नहीं है, संख्यात है। आकार आदि अक्षररूप संख्या का नाम अक्षरसंख्या है। सोये अकार आदि अक्षरसंख्यात हैं, इसलिये अक्षरसंख्या भी संख्यात है । छयादिअक्षरों के संयोग का नाम संघात सिलोगसखा, वेढसखा, निज्जुत्तिस खा, अणुओगदारसखा, उद्देसगसखा, अज्झ यणसंखा, सुयक्खधसखा, अगसखा, से तं कालियसुयपरिमाणसखा) ५ सया, अक्षरभ्य। सघातसया, ५४सया, पा४सया, थासया, श्व सया, वेष्टभ्या, नियुतसया, मनुयोराबा२मभ्या देशया, अध्ययन भ्या, श्रुत:४५सय भन्या , मामा 'पर्यव' नाम 'पर्याय अथवा 'धर्म' छ. मा ३५भा २ सध्या छ, ते पर्यवसंख्या ' छे. या પર્યવરૂપ સંખ્યાકાલિકતમાં અનંત પર્યાયાત્મક છે. કેમકે એક એક અકાર આદિ અક્ષરના તેમજ એમના વાયરૂપ જીવાદિવસ્તુના દરેકે દરેકના અનંત પર્યા હોય છે. આ પ્રમાણે બીજે પણ સમજી લેવું જોઈએ. પરંતુ જે અક્ષરસંખ્યાદિક છે. તે અનંત નથી, સંખ્યાત છે. અકાર આદિ અક્ષર રૂપ સંખ્યાનું નામ અક્ષરસંખ્યા છે. તે આ આકાર આદિ અક્ષર સખ્યાત છે, એથી અક્ષરસંખ્યા પણ સંખ્યાત છે. દ્વયાદિ અક્ષરોના સંગનું નામ સંઘાત છે. આ સંઘાત રૂપ જે સંખ્યા છે, તે સંઘતસંખ્યા છે. હયાદિ અક્ષરને સંગ સંખ્યાત છે, એથી આ પણ સંખ્યાત છે.
For Private And Personal Use Only