Anuyogdwar Sutram Part 02

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 630
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र २३० संख्याप्रमाणनिरूपणम् आ 'संख' शब्देन संख्याशङ्खयोरुभयोरपि ग्रहणम् , द्विविधाया अपि च्छायायाः संभवात् । अथवा-अनेकार्थकशब्दवत् 'संव' शब्दस्य संख्या शङ्खश्वेत्यर्थ द्वयम् । दृश्पते च अनेकार्थक गो शब्दस्य पशुभूम्मादिरने कविधोऽर्थः । उक्तं चापि
"गोशब्दः पशुभूम्यंशुवाद्गिर्थमयोगवान् ।
मन्दमयोगे दृष्टयम्धु-वनस्वर्गाभिधायकः "॥इति इत्यं च संख्या शङ्खयोरुभयोरपि संख' शब्देन ग्रहणात् अत्र नामस्थापनादिविचारे यत्र संख्या शब्दो यत्र च शशब्दो घटते, तत्र तत्र स स एव शब्दो ग्राह्य इति । द्रव्यसंख्या, औपम्यसंख्या, परिमाणसंख्या, ज्ञानसंख्या, गणनासंख्या, भावसंख्या। वस्तु के परिच्छेद का नाम संख्या है । अथवा जिसके द्वारा वस्तु का परिच्छेद किया जावे, उसका नाम संख्या है संख्यारूप जो प्रमाण है, वह संख्याप्रमाण है। यहां 'संख' शब्द से संख्या और शंख इन दोनों का भी बहण हुआ है। क्योंकि इस शब्द की दोनों प्रकार की संस्कृत छाया होती है । अथवा-अनेक अर्थ वाले शब्द के जैसा 'संख' शब्द के अर्थ संख्या और शंख ये दो होते हैं। अनेकार्थ गो शब्द के पशु, भूमि आदि अनेक अर्थ होते है, यह बात तो सर्वविज्ञ विदित ही है। उक्तं च करके जो 'गो-शब्दः पशुभूम्यंशु' इत्यादि श्लोक लिखा है, उसका तात्पर्य यही हैं कि-गो शब्द इतने अर्थ का वाचक है, इस प्रकार संख्या और शंख इन दोनों का भी 'संख' शब्द से ग्रहण होने के कारण यहां नाम स्थापना आदि के
માણુ સંખ્યા, જ્ઞાનસંખ્યા, ગણના સંખ્યા, ભાવસંખ્યા. વસ્તુના પરિચ્છેદનું નામ “સંખ્યા” છે. અથવા જેના વડે વસ્તુ પરિદિત કરવામાં આવે તે “સંખ્યા કહેવાય છે. સંધ્યારૂપ જે પ્રમાણ છે, તે સંખ્યા પ્રમાણ છે અહીં “સંખ શબ્દથી સંખ્યા અને શંખ એ બંનેનું ગ્રહણ કરવામાં આવેલું છે કેમકે આ શબ્દની સંસ્કૃત છાયા અને પ્રકારની થાય છે અથવા અને કાર્યો શબ્દની જેમ “સંખ” શબ્દના અર્થો સંખ્યા અને શંખ અને થઈ શકે તેમ છે અનેકાર્થક “ગ” શબ્દના પશુ, ભૂમિ, વગેરે ઘણા અર્થો થાય છે એ पात सहित छ तय डीने रे 'गो शब्द पशुभूम्यंशु' वगेरे श्यो। લખવામાં આવેલ છે, તેનું તાત્પર્ય આમ છે કે “ગ” શબ્દ આટલા બધા અર્થોનો વાચક છે. આ પ્રમાણે “સંખ” શબ્દના સંખ્યા અને શંખ આ બને અર્થો ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે તેથી અહીં નામ સ્થાપના આદિના સંબંધમાં વિચાર કરતાં આ શબ્દથી જે જે સ્થળે સુખ શબ્દને જ્યાં સંખ્યા
For Private And Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928