Anuyogdwar Sutram Part 02

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 612
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.
.
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र २२९ प्रदेशदृष्टान्तेन नयप्रमाणम् ५९५ न्धिकस्य देशमदेशोऽपि तत्संबन्धिक एवेति भावः । तत्-तस्माद् हेतोः माभणपण्णां प्रदेश इति, अपि तु पश्चानां प्रदेश इति भण । पश्चानां प्रदेशो यथाधर्मप्रदेशः अधर्मपदेशः आकाशपदेशो जीवप्रदेशः स्कन्धप्रदेश इति । अत्रेदं बोध्यम्-आन्तरद्रव्ये सामान्यायाश्रित्याविशुद्धः संग्रहनय एवं धर्मास्तिकाया. दीनि पश्चद्रव्याणि तत्प्रदेशांश्च मनुते । विशुद्रस्तु संग्रहनयो द्रव्यबाहुल्यं प्रदेश कल्पनां च न स्वीकरोति, अपि तु वस्तुत्वेन सर्वाश्यप्येकत्वेनैव सीकरोतीति । यादिकों के प्रदेश द्वय आदि से निष्पन्न देश का प्रदेश भी धर्मास्तिकायादिक का संबन्धी ही होगा-स्वतन्त्र नहीं- (तं मा भणाहि छण्णं पएसो भणाहि पंचण्हं पएसो) इसलिये तुम ऐसा मत कहो कि षण्णां प्रदेश:-षटू प्रदेशः'। किन्तु ऐसा कहो 'पश्चानां प्रदेशा-पञ्च प्रदेशः । (तं जहा) जैसे (धम्मपएसो, अधम्मपएसो, आगासपएसो, जीवपएसा, खच पएसो) धर्मप्रदेश, अधर्मप्रदेश, आकाशप्रदेश, जीव प्रदेश स्कन्धप्रदेश । यहां इस प्रकार से समझना चाहिये । कि अवान्तर द्रव्य में सामान्य आदि को आश्रित करके अविशुद्ध संग्रहनय ही धर्मास्तिकायादिक पांचद्रव्यों को और उनके प्रदेशों को मानता है। परन्तु जो विशुद्ध संग्रहनय है, वह द्रव्यबाहुल्य और प्रदेशकल्पना को नहीं मानता है। वह तो ऐसा मानता है धर्मास्तिकायादिक सप द्रव्य एक वस्तुस्व सामान्य की अपेक्षा से एक ही हैं । तात्पर्य कहने का यह है-कि संग्रहनय के दो भेद हैं । एक विशुद्ध संग्रहनय और दूसरा अविशुद्ध संग्रहनय। इनमें जो अविशुद्ध संग्रहनय है, वह ५५ स्वतत्र न ५२'तु स्तियाहिनी. साथे ४. सन थरी (तं मा भणाहि छगं पएसो, भणाहि पंचण्हं पएसो) मेथी तभे आयु न "पण्णां प्रदेशः" ५२ माम ही है 'पञ्चानां प्रदेशः पञ्चप्रदेशः' (तंजहा) २ (धम्मपएमो अधम्मपएसो, आगासपएसो, जीवपएसो, खंधपएसो) धम प्रदेश, मधम प्रदेश, माशप्रदेश, प्रदेश, २४५प्रदेश. मही એવી રીતે સમજવું જોઈએ કે અવાર દ્રવ્યમાં સામાન્ય આદિના આશ્રિત અવિશુદ્ધ સંગ્રહનય જ ધર્માસ્તિકાયાદિક પાંચે પાંચ દ્રવ્યોને અને તેમના પ્રદેશને માને છે. પરંતુ જે વિશુદ્ધ સંગ્રહનય છે, તે દ્રવ્ય બાહુલ્ય અને પ્રદેશ કલ્પનાને માનતા નથી. તેની માન્યતા આ પ્રમાણે છે કે ધર્માસ્તિકાયાદિક સર્વ દ્રવ્ય એક વસ્તુ સામાન્યની અપેક્ષાએ એક જ છે. તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે કે “સંગ્રહનયના બે પ્રકારે છે. વિશુદ્ધ સંગ્રહનય અને અવિશુદ્ધ સંગ્રહાય, આમાં જે અવિશુદ્ધ સંગ્રહનય છે, તે અવાન્તર સામાન્ય રૂપ અપર સત્તાને
For Private And Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928