Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र २१६ मनुष्याणामौदारिका दिशरीरनिरूपणम् ४६१ सा नभाश्रेणिः पतिसमयमेकै कम देशादेकैकमनुष्यापहारे रिक्ता भवतीति । इयं कियता कालेनापहियते ? इत्याह-कालतोऽसंख्येयाभिरुत्सपिण्यवसर्पिणीभिरियं श्रेणिरपहियते । कियद्भिः क्षेत्र खण्डैरपहियते ? इत्याह-क्षेत्रतः अंगुलपथमवर्गमूलं तृतीयवर्गमूळपत्युत्पन्नम्-अंगुलपथमवर्गमूले तृतीयवर्गम्लेन गुणि ते यावसंख्यासमुपलभ्यते तावद्भिः क्षेत्रखण्डैरियं श्रेणिरपहियते । अयं भावः-अंगुलमात्रक्षेत्रपदेशराशिरसत्कल्पनया षट्पञ्चाशदधिकशतद्वयमाणः । तस्य यत् प्रथमवर्गमूलं पोडशात्मकं तद् द्विसंख्यात्मकेन तृतीयवर्गमूलेन गुण्यते तदा द्वात्रिंशत् संख्या प्रदेश से एक एक मनुष्य के हटाने पर खाली हो जाती है, इस प्रकार खाली करने में कितना समय लगता है ? तो इसका उत्तर (कालओ असंखिजजाहिं उस्तप्पिणी ओसप्पिणीहिं) यह है कि इस प्रकार से प्रतिसमय एक २ प्रदेश से एक २ मनुष्य हटाने पर वह नभःश्रेणि असंख्यात उत्सर्पिणी और अनामिणी कालों में रिक्त होती है। अर्थात् उस नभःश्रेणि को उस प्रकार से खाली करने में असंख्यात उत्सर्पिणी और अवसर्पिणी काल लग जाते हैं-तब कहीं जाकर वह नभाश्रेणि (खेतओ अंगुलपढमवग्गमूलं तइयवग्गमूलपडुप्पण्णं) क्षेत्र की अपेक्षा अंगुलप्रमाण क्षेत्र में वर्तमान प्रदेश राशि का प्रथमवर्गमूल तृतीयवर्गमूल से गुणित होने पर जितनी प्रदेश राशि आती है उस प्रदेशराशि प्रमाण क्षेत्रखंडों से रिक्त होती है । तात्पर्य यह है कि मानलो कि अंगुल मात्र क्षेत्र में प्रदेशों की संख्या २५६ है। इसका प्रथम वर्गमूल १६ आता है और तृतीय वर्गमूल दो आता है। प्रथम वर्ग: શથી એક એક મનુષ્યને દૂર કર્યા પછી અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણી કાળમાં રિકત હોય છે. એટલે કે તે નભ શ્રેણિને તે રીતે રિકત કરવામાં અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણ અને અવસર્પિણી કાળ જેટલો સમય લાગે છે. ત્યારે તે नम:शि (खेतमो अंगुलपढमवगमूलं तइयवगमूलपडुप्पण्णं) क्षेत्रन सपेक्षा અંગુલ પ્રમાણ ક્ષેત્રમાં વર્તમાન પ્રદેશ રાશિનું પ્રથમ વર્ગમૂળ ત્રીજા વર્ગમૂળની સાથે ગુણિત કરવામાં આવે તે જેટલી પ્રદેશ રાશિ આવે છે, તે પ્રદેશ રાશિનું પ્રમાણ ક્ષેત્ર ખડેથી રિક્ત હોય છે. તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે કે-માને કે અંગુલ માત્ર ક્ષેત્રમાં પ્રદેશની સંખ્યા ૨૫૬ છે. આનું પ્રથમ વર્ગમૂળ ૧૬ આવે છે અને તૃતીય વર્ગમૂલ ૨ આવે છે. પ્રથમ વર્ગમૂળ ૧૬
For Private And Personal Use Only
