Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
६६०
अनुयोगद्वारसूत्रे
तानि द्रव्येन्द्रियसंश्लेषद्वारेण जीवेन सह संबद्धमेव विषयं परिच्छिन्दन्तीत्येतदर्शनार्थम् आत्मभावे भवतीत्येव मिह विषयस्याभेदेनोक्तम् । अभिहितं चापि"पुढे सुणे सर्व रूवं पुण पास अपुढं तु"
9
"
छाया - स्पृष्टं शृणोति शब्दं रूपं पुनः पश्यत्यस्पृष्टं तु" इत्यादि । अवधिदर्शनम् प्रयदर्शनम् अवधिदर्शनिनः = अवधिदर्शनावरणक्षयोपशमसमुद्भूताaartooधमतो जीवस्य सर्वेष्वपि रूविद्रव्येषु भवति न पुनः सर्वषर्यायेषु भवति । यतोऽवधेर्विषयत्वेन उत्कृष्टतोऽप्येकवस्तुगताः संख्येया असंख्येया वा पर्याया उक्ताः । जघन्यतस्तु रूपरसगन्धस्पर्शलक्ष गाश्चत्वारः पर्याया इत्यर्थः । जा रही है कि- 'चक्षु के सिवाय जो श्रोत्रादिक इन्द्रियां हैं, वे प्राप्यकारी हैं। पदार्थो के साथ संश्लिष्ट होकर ही अपने विषय का अवबोध करती हैं । यह बात सूत्रकारने 'आयभावे' पद द्वारा स्पष्ट की है । अन्यत्र भी ऐसा ही कहा है कि (पुढं सुणेह सद्द) इत्यादि श्रोत्रेन्द्रिय शब्द को स्पृष्ट होने पर ही सुनती है और चक्षुरिन्द्रिय अस्पृष्ट हुए रूप को जानती है आदि । (ओहिंदसणं ओहिदंसणिस्स सम्ब रूवि दव्वेसुन पुण सव्वपज्जवेसु) अवधिदर्शनावरण के क्षयोपशम से जो समस्तरूपी पदार्थो का अवधिदर्शन लब्धिसंपन्न जीव को सामान्यावलोकन होता है, उसका नाम अवधिदर्शन है । यह अवधिदर्शन सर्व पर्यायों में नहीं होना है। क्योंकि अवधिदर्शन की विषयभूत पर्यायें उत्कृष्ट से एक ही पदार्थ की संख्यात अथवा असंख्यात कही गई हैं। और जघन्य से रूप, रस, गंध और स्पर्श ये चार पर्याये
ચક્ષુ સિવાય જે શ્રોત્રાદિક ઇન્દ્રિયા છે, તે પ્રાપ્યકારી છે.' પદાર્થીની સાથે સુશ્લિષ્ટ થઈને જ પાતાના વિષયના અવમેધ કરે છે. આ વાત સૂત્રકારે 'आयभावे' यह वडे स्पष्ट उरी छे. अन्यत्र पशु या प्रमाणे ४ उछु ४ छे है ( पुठ्ठे सुणेइ सई, इत्यादि) श्रेत्रेन्द्रिय न्यारे शह स्पृष्ट थाय छे, त्यारे સાંભળે છે, અને ચક્ષુરિન્દ્રિય અસ્પૃષ્ટ થયેલ રૂપને જ જાગે છે. વગેરે. (ओहिन्रणं ओहिदंखणिस्स सव्व रूबिद०वेषु न पुण सव्व पज्जवेसु) अवधि દનાવરણુના ક્ષયે પશમથી જે સમસ્તરૂપી પદાર્થોનુ અવધિદર્શીન લબ્ધિ સંપન્ન જીવને સામાન્યાવલેાકન થાય છે, તેનુ નામ અવધિદર્શન છે. આ અવધિદન સ`પર્યાયામાં હાતુ' નથી. કેમકે અવધિદર્શનની વિષયભૂત પર્યાચા ઉત્કૃષ્ટથી એક જ પદાર્થની સખ્યાત અથવા અસ`ખ્યાત કહેવામાં આવી છે. અને જઘન્યથી રૂપ, રસ, ગધ અને સ્પર્શે આ ચાર પર્યાય તદ્ન વિષચી
For Private And Personal Use Only
