Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगद्वारसूत्रे खल यानि तानि बद्धानि तानि खलु स्यात् संख्येयानि, स्यादसंख्येयानि, जघन्यपदे संख्येयानि । संख्येयाः कोटीकोटयः एकोनत्रिंशत् स्थानानि त्रियमलपदस्य उपरि चतुर्यमलपदस्य अधस्तात् । अथवा खलु षष्ठी वर्गः पञ्चमवर्गपण्णता ?) मनुष्यों के कितने औदारिक शरीर कहे गये हैं ?-(गोयमा) हे गौतम ! (ओरालियसरीरा दुविहा पण्णत्तो) औदारिक शरीर दो प्रकार के कहे गये हैं (तं जहा) वे इस प्रकार से (बहेल्लया य मुक्के. ल्लया य) एक बद्ध औदारिक शरीर और दूसरे मुक्त औदारिक शरीर (तत्थ णं जे ते बद्धेल्लया ते णंसिय संखिज्जा) इनके जो बद्ध औदारिक शरीर हैं वे कदाचित् संख्यात भी होते है और (सिय असखिज्जा) कदाचित् असंख्यात भी होते हैं । (जहण्णपए संखेज्जा) जघन्य पद में ये संख्यात कहे गये हैं-तात्पर्य इसका यह है-अनुष्य दो प्रकार के होते हैं-एक संमूछिम मनुष्य और दूसरे गर्भज मनुष्ध । इनमें गर्भज मनुष्य हैं वे सर्वकालावस्थायी होते हैं अर्थात् ऐसा कोई सा भीसमय नहीं कि-'जिस समय में गर्भज मनुष्य मौजूद नहीं हो । सभी समयों में गर्भज मनुष्य कोई न कोई अवश्य रहते हैं । समूच्छिम मनुष्यों में यह शाश्वतता नहीं पाई जाती है । क्योंकि वे कभी होते भी है और कभी नहीं भी होते हैं । इनकी आयु जघन्य और उत्कृष्ट रूप से एक पण्णत्ता १) (गोयमा !) 3 गौतम ! (ओरालियसरीरा दुविहा पण्णत्ता) मोहारि शरी। ये प्रश्न उपाi माया छ१ (तं जहा) ते सा प्रभारी छ. (बद्धेल्लया य मुक्केल्लया य) ५९९ मधे मोहानि शरी२ मन भी भुत मोहरिशरी२ (तस्थ णं जे ते बद्धेल्लया ते णं सिय संखिज्जा) એમના જે બદ્ધ ઔદારિક શરીરો છે તે કદાચ સંખ્યાત પણ હોય છે. भने (सिय असंखिज्जा) हाय असभ्यात ५६ डाय छे. (जहण्णपए संखेज्जा) જઘન્ય પદમાં એ સંખ્યાત કહેવામાં આવ્યાં છે. આનું તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે કે માણસ બે પ્રકારનાં હોય છે. એક સંમૂરિમ મનુષ્ય અને બીજા ગર્ભજ મનુ આમાં જે ગર્ભજ મનુ છે, તે સર્વ કાલાવસ્થાયી હોય છે એટલે કે એ કોઈપણ સમય નથી કે જે સમયમાં ગર્ભજ મનુષ્ય વિદ્યમાન ન હોય સર્વ સમયમાં કોઈ ને કોઈ ગર્ભજ મનુષ્ય અવશ્ય રહે છે. સંમૂર્ણિમ મનુષ્યમાં આ શાશ્વતતા જોવામાં આવતી નથી. કેમકે તે કઈ વખત હેય પણ ખરી અને કોઈ વખત નહિ પણ હેય. એમનું આયુષ્ય જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ રૂપથી એક અન્તર્મુહૂર્ત જેટલું
For Private And Personal Use Only