Anuyogdwar Sutram Part 02

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 281

www. kobatirth.org
अनुयोगद्वारसूत्र यः समयैस्तदपहारसंभवात् संख्येयसमयमानमिदं बोध्यम् । तदेतद् व्यवहारपल्योपमं विज्ञेयम् । इत्थं व्यवहारपल्योपमं प्ररूप्य व्यवहारसागरोपमं प्ररूपयतिएतेषां पत्यानां कोटीकोटिदशगुणिता यदि भवेत् तदा तदेकस्य व्यावहारिकस्य उद्वारसागरोपमस्य परिमाणं भवति । महत्तसाम्यात् सागरेणोपमीयमानत्वादिदं सागरोषप्रमुच्यते । एतैर्व्यावहारिकपल्योपमसागरोपमैः किं प्रयोजनम् एतैःकोऽर्थः साध्यते ? इति शिष्यप्रश्नः । उत्तरयति-एतनास्ति किंचित् प्रयोजनम् । किं तर्हि कारण संख्यात समय का होता है। क्योंकि उसमें से जो वे बालाग्र निकाले जाते हैं, वे संख्यात समय में ही निकाले जाते हैं । इस प्रकार व्यवहार पल्पोपम का कथन कर अब सूत्रकार व्यवहार सागरोपन की प्ररूपणा करते हैं-(एएहिं पल्लाणं कोडाकोडी हवेज्ज. दस गुणिया, तं वावहरियस्स उद्धारसागरोवमस्सए गस्तभवे परिमाणं) इन पल्यों की कोटिकोटी दश गुणित जब हो जाती है, तब एक व्यावहारिक उद्धारसागरोपम का प्रमाण होता है । अर्थात् दश कोटिकोटी व्यवहार पल्यों का एक व्यावहारिक उद्धार सागरोपम होता है। महत्व की समानता लेकर सागर के साथ इसकी तुलना की गई है इसलिये इसे सागरोपम कहा गया है । (एएहिं वावहारिय उद्धारपलिओवमसागरोवमेहि किं पओयणं ?)
शंका--इन व्यावहारिक उद्धारपल्योपम और व्यावहारिक सागरोपम से किस प्रयोजन की सिद्धि होती है ? કેમકે તેમાંથી જે બાલાો બહાર કાઢવામાં આવ્યા છે, તે સંખ્યાત સમયમાં જ બહાર કાઢવામાં આવ્યા છે આ પ્રમાણે વ્યવહાર પલ્યોપમ વિશે थन शन व व्यवसा२ सागरे।५मनी प्र३५९। ४२ छ. (एएसि पल्लाण कोदाकोड़ी हवेज इस गुणिया, तं वावहरियस्स उद्धारसागरोवमस्स एगस्स भवे परि. माण) भ. पक्ष्यापभानी 2-शि भुक्षित न्यारे २ लय छे त्यारे એક વ્યાવહારિક ઉદ્ધાર સાગરોપમનું પ્રમાણ કહેવાય છે એટલે કે દશ કોટિકેટિ વ્યવહાર પલ્યને એક વ્યાવહારિક ઉદ્ધાર સાગરેપમ થાય છે મહત્તવની સમાનતાના આધારે સાગરની સાથે તુલના કરવામાં આવી છે. એથી જ मान सा५५ वाम मा छे. (एएहि वावहारिय उद्धारपलिओवमसागरोवमेहि कि पओयणं ?)
શંકા- આ વ્યાવહારિક ઉદ્ધારપટોપમ અને વ્યાવહારિક સાગરોપમથી કયા પ્રજનની સિદ્ધિ થાય છે?