Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मनुयोगद्वार बौदारिकं वैक्रियम् आहारकं तैजसं कार्मकम् । व्यन्तराणां ज्योतिष्काणां वैमानिकानां यथा नैरयिकाणाम् ।। २१० ॥ . टीका-'कइविहा णं भंते' इत्यादि। - हे भइन्त ! कतिविधानि शरीराणि प्रज्ञप्तानि ? इति गौतमस्वामिनः प्रश्नः। भगवानाह-हे गौतम ! औदारिकवैक्रियाहारकतैजस्सकामकभेदात् पञ्चविधानि शरोराणि सन्ति । तत्र-औदारिकम्-उदारं-तीर्थकरगणधरादि शरीरापेक्षया शेष शरीरेभ्यः प्रधानम् , तदेव औदारिकम् । अथवा-उदारम्सातिरेकयोजनसहस्रमानत्यात शेषशरीरापेक्षया महापमाणं तदेवौदारिकम् । वैक्रियम्-वि-विशिष्टा स्साणं पुच्छा) मनुष्यों के कितने शरीर होते हैं ? (गोयमा ! पंच सरीरा पण्णत्ता) हे गौतम ! मनुष्यों के ५ शरीर होते हैं । (तं जहा) वे इस प्रकार से-(ओरालिए, वेधिए आहारए, तेयए, कम्मए) औदारिक, वैक्रिय, आहारक, तेजस और कार्मक । (वाणमंतराणं जोइसियाणं वेमाणियाणं जहा नेरइयाणं) व्यन्तर देवों के, ज्योतिष्क देवों के और वैमानिक देवों के, नारक जीवों के शरीर के जैसा ही तीन शरीर होते हैं।
भावार्थ-तीर्थंकर गणधर आदि के औदारिक शरीर होता है। इसलिये यह शरीर अन्य शरीरों से उस अपेक्षा प्रधान माना गया है। अथवा उदार शब्द का अर्थ दीर्घकाय है । यह दीर्घकाय ही औदारिक है । यह शरीर वनस्पति के शरीर की अपेक्षा कुछ अधिक एक हजार योजन प्रमाणवाला होता है। अतः शेष शरीरों की अपेक्षा यह सातिरेक योजन सहस्र मानवाला होने के कारण यह दीर्घकायरूप भासाना eai शरी। राय छ १ (गोयमा ! पंच सरीरा पण्णत्ता) हे गौतम ! भनु याना पांय शरी। 1य छे. (त जहा) ते मा प्रभाये छ. (ओरालिए, वेंविर, आहारए, तेयए, कम्मए) मोहरि, लय, माडा२४, तेस भने म. (वाणमंतराणं जोइसियाणं वेमाणियाण जहा नेरइयाणं) व्य.तर देवाना,
તિષ્ક દેના, અને વૈમાનિક દેવનાં, નારક જીવોનાં શરીરની જેમ જ ત્રણ શરીરો હોય છે. - ભાવાર્થ –તીર્થંકર ગણધર વગેરેના ઔદારિક શરીર હોય છે. એટલા માટે આ શરીર બીજા શરીરની અપેક્ષા પ્રધાન માનવામાં આવ્યું છે. અથવા ઉદાર શબ્દોને અર્થ દીર્ઘકાળ છે. આ દીર્ઘકાળ જ દારિક છે. આ શરીર વનસ્પતિના શરીરની અપેક્ષા કંઈક વધારે એક હજાર જન પ્રમાણયુક્ત હોય છે. એથી શેષ શરીરની અપેક્ષા આ સાતિરેક યોજન સહસ્ત્ર માનવાળું હોવાથી આ દીર્ઘકાળ રૂપ માનવામાં આવ્યું છે. વિશિષ્ટ અથવા વિવિધ
For Private And Personal Use Only
