Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगद्वारसूत्रे सुतीक्ष्णेनापि शास्त्रेण य: न्-किल छेत्तुं भेत्तुं च न शक्यः। सिद्धाः-ज्ञानसिद्धाः केलिनः प्रमाणानामादि प्रमाणकटौ सर्वतोऽग्रेऽवस्थितं तं परमाणुं वदन्ति । यः किल निशितशनधारयाऽप छेदं भेदं वा नाप्नोति । स सर्वप्रमाणाप्रती सिद्धैः परमाणुरित्युच्यते इति भावः । अत्र सिद्धपदेन ज्ञानसिद्धाः केवलिनो गृह्यन्ते न तु सिद्धिं गताः। तेषां भाषण तत्वाभावात् ।।मु० १९४॥ परमाणु के ठहर जाने पर भी वह वहां न पूतिभाव को प्राप्त होता है
और न जलरूप से ही परिणमित होना है, क्यों कि इन शस्त्रों का उस पर यत्किञ्चित् भी प्रभाव नहीं पड़ सकता है । इनका प्रभाव तो स्थूलाकार रूप में परिणत हुए स्कंध पदार्थों पर ही पड़ता है। व्यावहारिक परमाणु पर नहीं-क्योंकि वह सूक्ष्माकाररूप से परिणत होता है। (सत्थेणं सुतिक्खेण वि छित्तुं भेनुं च जो किर न सको । तं परमाणु सिद्धा वयंति आई पमाणाणं) अब सूत्रकार इसी अनन्तरोक्त अर्थ को संक्षेप से इस गाथा द्वारा स्पष्ट करते हुए कह रहे हैं कि केवलज्ञानियों ने ऐसा कहा है कि परमाणु सुतीक्ष्ण भी शस्त्र से छेदा भेदा नहीं जा सकता है। तथा यह परमाणु प्रमाग कोटि में सब प्रमाणों का अग्रवर्ती हैअर्थात् त्रसरेणु आदि जोप्रमाण कहे गये हैं उनकी उत्पत्ति इसी से होती है। इस गाथा में सिद्धपद से सिद्धिगति को प्राप्त हुए सिद्ध परमेष्ठी गृहीत नहीं हुए हैं क्योंकि उस अवस्था में भाषण करने का संपन्ध उनमें बनता नहीं है । अतः सिद्ध पद से यहां केवलज्ञानी आस्मा ही गृहीत हुई है। તે ત્યાં સડી પણ જતો નથી અને તે જ રૂપમાં પણ પરિમિત થતા નથી કેમકે આ શસ્ત્રોની તેની ઉપર થોડી પણ અસર થતી નથી એની અસર તે યૂલાકાર રૂપમાં પરિણત થયેલ સ્કંધ પદાર્થો પર જ પડે છે. વ્યાવહારિક પરમાણુ પર તેની કોઈ પણ જાતની અસર થતી નથી કેમકે તે સૂફમાકાર ३मा परिण1 25 ५ छे. (सत्येणं सुतिखेण वि छित्तुं भेत्तुं च जो किर न सक्को, तं परमाणु सिद्धा वयंति आई पमाणाणं) एक सूत्र २ मा मनन्तરક્ત અને સંક્ષેપમાં આ ગાથા વડે સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે કે-કેવલજ્ઞાનિઓએ કહ્યું છે કે પરમાણુનું સુતીક્ષણ શસ્ત્રો વડે છેદન કે ભેદન કરી શકતું નથી તેમજ આ પરમાણુ પ્રમાણ કે ટિમાં સર્વ પ્રમાણેની અગ્રવર્તે છે. એટલે કે ત્રસરેણુ વગેરે જે પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યા છે તેમની ઉત્પત્તિ એનાથી જ થાય છે. આ ગાથામાં સિદ્ધ પદથી સિદ્ધિ ગતિને પ્રાપ્ત થયેલ સિદ્ધ પરમેષ્ઠી ગ્રહીત થયેલ નથી કેમકે તે અવસ્થામાં તેમની ભાષણ કરવાની વાત બંધ બેસતી નથી એટલે સિદ્ધ પદથી અહીં કેવલજ્ઞાની આત્મા જ ગૃહીત થયેલ છે.
For Private And Personal Use Only
