Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र २०० प्रमाणांगुलनिरूपणम् शोऽयं लोको बुद्धिपरिकल्पनया संवर्ध्व घनीक्रियते । तदित्थं विज्ञेयम्-रज्जुप्रमाणविस्तीयास्त्रपनाडिकायादक्षिण दिग्बनिअधोलोकखण्डमधस्तनभागलो देशोन रज्जुत्रयविस्तीर्ण क्रमेण होयमानविस्तरम् । तदेव उपरिष्टाद् रज्जासंयेयमागविष्कम्भं सातिरेक पप्तरज्जूच्छ्रितमादाय सनाडिकाया एवोत्तरपाश्र्वे विप रीतं संपात्यते-अयोभागमुपरि कृत्वा उपरितनं चाधः कृत्वा संयोज्यते इति यावत् । इत्थं संयोजने कृते सति अधोलोकस्याई देशोनरज्जुचतुष्टयविस्तीर्ण सातिरेकसप्तरज्जुच्छ्रितं बाहल्यतोऽप्यधः कचिद् देशोनसप्तरज्जुमानम् अन्यत्र खडे हुए पुरुष की आकृतिवाला लोकधुद्धिकी कल्पना से संवर्तित करके घनाकार किया जाता है । वह यों जानना चाहिये-एक राजु. प्रमाण विस्तीर्ण प्रसनाडी के दक्षिण दिशावाले अधोलोक के खण्डको, जो कि अधस्तन भागमें कुछ कम तीन राजु विस्तृत है और क्रमसे ऊपर की ओर हीयमान विस्तारवाले हैं तथा जो ऊपर राजुके असं ख्यातवें भाग विष्कम्भ और कुछ अधिक सात राजु उँचा है, उसे ही (बुद्धिसे) उठाकर सनाडी के ही उत्तर पार्श्वभागमें उलटा करके संघाटित करते हैं, अर्थात् अधोभोग को ऊपर करके और ऊपरी भागको नीचे करके संयुक्त करते है। इस प्रकार दोनों भागों के संयुक्त करने पर अधोलोकका अर्थ भाग उत्तरदक्षिणमें कुछ कम चार राजु विस्तीर्ण, कुछ अधिक सात राजु उँचा और नीचे से ऊपर पूर्व पश्चिम में पाहल्यको अपेक्षा नीचे कहीं पर कुछ कम सात राजु प्रमाणवाला और अन्यत्र अनियत बाहल्यवाला वह होता है। यथाસંવર્તિત કરીને ઘનાકાર કરવામાં આવે છે. તેને આ પ્રમાણે જાણવું જોઈએ કે-એક રાજુ પ્રમાણુ વિરતીર્ણ ત્રસનાડીના દક્ષિણ દિશાવાળા અલેકના ખંડને જે કે અસ્તન ભાગમાં થેડી કમ ત્રણ રાજુ વિસ્તૃત છે અને ક્રમશઃ ઉપરની તરફ હીયમાન વિસ્તારવાળે છે, તેમજ જે ઉપર રાજુના અસંખ્યાતમાં ભાગ વિષ્ક અને કંઈક વધારે સાત ૨જુ ઊંચો છે, તેને જ (બુદ્ધિથી) ઉપાડીને ત્રસનાડીના જ ઉત્તર પાર્વભાગમાં ઊલટું કરીને સંઘાટિત કરે છે, એટલે કે અધેભાગને ઉપર કરીને અને ઉપરના ભાગને નીચે કરીને સંયુક્ત કરે છે. આ પ્રમાણે બને ભાગને સંયુક્ત કરવાથી અધોલેકને અર્ધભાગ ઉત્તર-દક્ષિણમાં કઈક કમ ચાર રાજુ વિસ્તીર્ણ નીચેથી ઉપર કંઈક વધારે સાત રાજુ ઊંચે અને પૂર્વ પશ્ચિમમાં બાહલ્યની અપેક્ષાએ નીચે કેઇક સ્થાને કંઈક કમ સાત રાજુ પ્રમાણયુક્ત અને અન્યત્ર અનિયત
For Private And Personal Use Only
