Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र १९३ क्षेत्रप्रमाणप्रमाणनिरूपणम्
૨ प्रदेशसंख्यकं प्रतराङ्गुलं निष्पद्यते । तद्यथा - : : : इति । प्रवरश्व सूच्या गुणितो दैविष्कम्भपिण्डतः समसंख्यं घनाङ्गुलं भवति । घनस्य दैर्ध्य विष्कम्भविण्डेषु समत्वं भवति । प्रतरस्य तु दैर्ध्य विष्कम्भयोरेव समत्वं, न पिण्डे, पिण्डस्य एकप्रदेशमात्रात् । वस्तुत इदं घनाड्गुलमपि असंख्येयप्रदेशमानम् । असत्प्ररूपणया ख्यात प्रदेशात्मक होता है । असत्कल्पना मे सूच्याकार व्यवस्थापित ३ प्रदेशों को ३ प्रदेशों से गुणा करने पर ९ प्रदेश आते हैं । ये नव प्रदेश ही प्रतरांगुलरूप में जानना चाहिये। इसकी स्थापना ००० इस प्रकार से है । घन में लम्बाई, चौड़ाई और ::: मोटाई ली जाती है । इस प्रतर को जब सूचि से गुगा किया जाता है वह दैर्ध्य - लम्बाई विष्कंभ-चौड़ाई और पिण्ड मोटाई की अपेक्षा समसंख्या वाला घनाङ्गुल बन जाता है । घन में दैर्ध्य, विष्कंभ, और पिण्ड इनमें समानता होती है । प्रतर में दैर्ध्य और विष्कंभ में समानता होती है । पिण्ड में नहीं, क्यों कि पिण्ड एकप्रदेश मात्र होता है । तात्पर्य कहने का यह है कि यहां पर सूच्यंगुल में लंबाई तो कही गई हैं कि वह एक अंगुल प्रमाण लंबा होता है । तथा मोटाई एक प्रदेश प्रमाग होने से वही चौड़ाई जाननी चाहिये। क्योंकि एकप्रदेश की मोटाई और चौड़ाई बराबर ही होती है । प्रतराङ्गुल में दीर्घता और विष्कंभ में समानता आती
...
...
। घनाङ्गुल में तीनों में । यह घनाङ्गुल भी असंख्यात प्रदेशात्मक લની સાથે ગુણાકાર કરવાથી પ્રતરાંશુલ ખને છે જેમ ૨ ને વગ ૪ થાય છે આ પ્રતરાંશુલ પણુ અસંખ્યાત પ્રદેશાત્મક હોય અસત્કલ્પનાથી સૂચ્યાકાર વ્યવસ્થાપિત ત્રણ પ્રદેશેશને ત્રણ પ્રદેશેાથી ગુણિત કરવામાં આવે તે હૃ પ્રદેશ થાય છે આ નવ પ્રદેશે। જ પ્રતરાંગુલરૂપ જાણવા જોઇએ એમની સ્થાપના આ પ્રમાણે છે ધનમાં લખાઇ પહેાળાઈ અને મેટાઈ લેવામાં આવે છે આ પ્રતરને જયારે સૂચિ વડે ગુણત કરવામાં આવે તે તે દૈથ્યૂ-લખાઇ, વિષ્ણુ ભ–પહાળાઈ અને પિડ-માટાઇની અપેક્ષા સમસ`ખ્યાત યુક્ત ધનાંગુલ થઈ જાય છે. ધનમાં ધ્રુઘ્ન, વિકલ, અને પિંડ એ ત્રણેની સમાનતા હૈાય છે પ્રતરમાં દૈધ્યું અને વિષ્ણુંનમાં જ સમાનતા હાય છે તાપ આ પ્રમાણે છે કે અહી' સૂચ્ચાંગુલમાં લંબાઈ તા કહેવામાં આવી જ છે કે તે એક અંગુલ પ્રમાણુ દ્વીધ હાય છે તેમજ માટાઈ એક પ્રદેશ પ્રમાણ હેાવાથી તેજ પહેાળાઈ છે એમ જાણી લેવું જોઇએ કેમકે એક પ્રદેશની માટાઇ અને પહેાળાઈ ખરાબર જ હાય છે પ્રતરાંગુલમાં દીર્ઘતા અને વિશ્વભમાં સમાનતા આવે છે આ ઘનાંગુલમાં ત્રણેમાં સમાનતા હાય છે. આ ઘનાંશુલ પણુ અસ‘ખ્યાત
For Private And Personal Use Only
