Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina draSTie zo 1 8 thI RICGUIGI 'mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira Estudod qis), annada vAda-38,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina daSTie gItA darzana bhAga pahelo tathA bhAga bIjo saMyukata 'saMtabAla' mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-380 004. gItAdarzana
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ [1 prakAzaka : manubhAI ja. paMDita maMtrI, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, haThIbhAInI vADI, amadAvAda-380 004. Ja prathama AvRtti saMvata 2004 In bIjI AvRtti: saMvata 2015 aSADha mAsa trIjI AvRtti : prata: 1000 gUDI paDavo caitra suda 1 saMvata 2051, tA. 1-4-1995 | g kiMmata bane bhAganA rUpiyA ekaso pacAsa | I mudraka : maheza mudraNAlaya, amRta InDasTriyala esTeTa, pANInI TAMkI, dUdhezvara, amadAvAda-4. phona . 387 224 gItAdarzana
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ / A mu kha.... __saMtabAlajI ke gItA-darzana ko maiM prastAvanA likhU jaisI mA~ga huI / aura gItA ke nAma se maiMne use kabUla kiyA / nahIM to akasara ase jhamele meM maiM nahIM par3atA | kyoMki merI hAlata maiM jAnatA hU~ | unakI pUrI kitAba to mere sAmane nahIM hai | tIna cAra adhyAya chape hue Aye haiM / unako bhI bArIkIse maiM nahIM dekha pAyA | yaha merA nasIba maiM jAnatA hI thA | gItA para zaMkarase lekara gA~dhIjI taka aneka mahApuruSoMne apanI kalama calAI hai| phira bhI naI naI TIkAyeM likhI jAtI haiM, aura likhI jaaygii| ye saba prayAsa nirarthaka nahIM gine jAyeMge, jaba taka ve kisI -na -kisI manuSya ke jIvana meM madadagAra ho sakate Ta haiM / aura gItA kI yaha khUbI hai ki vaha jIvana ke lie preraNA detI hai| sarva vAdoM se alipta raha kara gItAne saba kA sAra khIMca 1 liyA hai / aura isI lie nizcayapUrvaka vaha manuSya ko niSkAma - AcaraNa meM pravRtta karatI hai| lekina gItA meM se bhI nikAnevAloMne aneka vAda nikAle haiM / aura agara unake pherameM hama par3ate haiM to gItA bhI eka pAMDityagraMtha bana sakatA hai; aura jIvana ke lie nirupayogI ho sakatA hai| isa lie maiM to hamezAM bhASyoM ko alaga rakha kara gItA-mAtA kA hI gItAdarzana miminar
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIdhA sahArA lenA pasaMda karatA hU~, aura vaisI hI siphArIza karatA hU~ / jitanA samajhameM Aye amalameM lAte jAye, to sAdhakakA kAma ho jAtA hai / phira bhI jaba aneka vAda par3e hI haiM, aura unase bacanA dimAga ke lie azakya ho jAtA hai, taba koI bhASya agara unakA samanvaya kara detA hai to vaha bhI upayogI hotA hai| gItA kA upaniSad, brahmasUtra Adi se samanvaya karane kI AvazyakatA purAne TikAkAroM ko isI lie mahasUsa huI thI / vahI AvazyakatA Aja adhika vyApaka svarUpa meM, yAne saba dharmo aura paMtha ke sAtha mahasUsa ho sakatI hai| usa dizAmeM saMtabAlajI ke gItA-darzana kA eka upayoga hogA, aisI ummIda hama rakha sakate haiN| unakA jaina darzana se uttama paricaya hai| ve gItA aura jaina vicAra kA isa gItA-darzana meM jagaha jagaha sAmaMjasya batAte haiM / vaha agara citta meM sthira ho gayA to kama se kama gujarAtI vAcakoM ke lie bahuta lAbhadAyI hogaa| vaise to yaha samanvaya gAMdhIjIne apane jIvana se hI siddha kiyA hai| samatva - buddhi aura ahiMsA yaha hai donoM kA samanvaya / usako hama jIvanameM utAre to hamArA ber3A pAra hai| vinobA paraMdhAma, pavanAra 22-2-1948 gItAdarzana
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA | di kaDaka che. Amukha.. vinobA prastAvanA prathama AvRtti........ ...........saMtabAlA prastAvanA bIjI AvRtti prasaMge.......................saMtabAla gItAdarzana: bhAga pahelo adhyAya pahelo 1 thI 34 adhyAya bIjo 35 thI 123 adhyAya trIjo 125 thI 182 adhyAya cotho 183 thI 230 adhyAya pAMcamo 231 thI 268 adhyAya chaao 29 thI 312 gItAdarzanaH bhAga bIjo prAstAvika 313 7. adhyAya sAtamo ................................................. 315 thI 338 8. adhyAya AThamo ........ 339thI 363 9. adhyAya navamo ....................... 364thI 391 10. adhyAya dasamo 392 thI 415 11. adhyAya agiyAramo 41thI 44pa 12. adhyAya bAramo ********** 446thI 463 13. adhyAya teramo .......................... 464thI 485 14. adhyAya caudamo 486 thI 503 15. adhyAya paMdaramo 504 thI 518 14. adhyAya soLamo 519thI 541 17. adhyAya sattaramo 542 thI pa69 18. adhyAya aDhAramo ................................................. pa70 thI 40 samagra upasaMhAra 641 thI 673 aDhAre adhyAyonI saMgati.. 674 thI 685 pariziSTa ....................... * * * * * * * * * * 68 thI 706 , , , , , , , , , , , , , , , , gItAdarzana
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ munizrI saMtabAlajI prerita vivRvAtsalya (pAkSika). (sthApanA : 1947) vizvavAtsalya' pAkSika chellAM 49 varSathI niyamita rIte munizrInA vicArone vahana karatuM vicArapatra che. temAM munizrInA dharmadaSTie samAjaracanAnA prayoga uparAMta - anubaMdha vicAradhArAno - samAjanA tamAma staranAM naitika ane AdhyAtmika baLo sAthe saMkalana, samanvaya ane sahayogano preraNAdAyI puruSArtha rahyo che. AjIvana lavAjama rUpiyA pAMcaso bharanArane munizrInAM pragaTa thatAM pustako bheTa svarUpe ApavAmAM Ave che. vizvavAtsalya kAryAlaya haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra amadAvAda-381047 gItAdarzana
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ % maiyA gItAnA bIjA graMtha aMge savizeSa be bola gItAnA chaThThA adhyAyane aMte joyuM ke jJAnapUrvakanI zraddhAthI bharelo yoga sAdhanAra yogI sarvottama che. prathama graMthamAM kulle cha adhyAyo AvI gayA che. e cha adhyAyomAM jJAna, karma ane bhakitanI vAto jarUra Ave che; paraMtu temAM vizeSatA karmayogane apAI che. arjuna eka jijJAsu sAdhaka hato. tenI sAme dharma rUpe AvI paDeluM yuddha e karma hatuM. yuddha paNa bhAIo bhAIo vaccenuM hovAthI tathA yuddhamAM vaDIlo ane gurujano sudhdhAM hovAthI lAgaNIono savAla sArI peThe Ubho thAya tema hatuM. A yuddha mAtra vANI ThaMdra nahotuM paNa zastraddhatuM hatuM. lohInI nIko vahe tevuM hatuM. AvA vicitra saMyogomAM paNa lAgaNIone ADe AvavA dIdhA vagara kartavya bhAve cAlyA javuM, e nAnIsUnI vAta na hatI. gItAnA prathama bhAganA cha adhyAyo e khyAla ApI jAya che ke jijJAsu sAdhake karmayogamAM manane prathama makkama karavuM joIe. jo te pahelethI ja jJAnamArgamAM taNAI jAya to kAM to tene jJAnamArga choDIne karmayogamAM AvavuM ja paDe athavA jJAnamArgano mULa pAyo kAco rahevAthI vikAsane badale patana thaI jAya. ekalA karmathI paNa kAMI pate nahIM, karmayoga pachIthI jijJAsu sAdhaka mATe bhakita joIe. A cha adhyAyomAM AtmA, paramAtmA ane jagatanI sacarAcara sRSTinI vAto jarUra Ave che; paraMtu chevaTe to e badhAnuM lakSya bhakti yoga tarapha che ane te paNa vyakata thatA Izvara taraphanA bhakti yoga tarapha che. (1) jJAna vijJAna yoga (2) akSara brahmayoga (3) rAjavidyArAjaguhyayoga (4) vibhUtiyoga (5) vizvarUpa darzanayoga (6) bhakitayoga. e chaye adhyAyomAM aneka bAbato dekhAya che, paNa zrIkRSNa gurudeva arjunanuM dhyAna - .. matparamAM bhaktA sta"tIva me priyAH' eTale ke mane je ajoDa mAnIne bhaje che, te ja bhakato mane ghaNA vahAlA che, - e tarapha dorI jAya che. joke divyacakSu ApIne bhagavAna kRSNa potAno IzvarIyoga batAvI de che, paNa e yoga AMkhe na dekhAya, to ye jo nispRhI ane satya niSTha gurudeva hoya to tyAM temanA anubhavo upara zraddhA rAkhIne cAlavAmAM sAcA ane jijJAsu sAdhaka
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe hAni thavAno bhaya nathI. A daSTie ja nIceno dUho upayogI thaze. guru goviMda donoM khaDe, kisako lAguM pAya; balihArI gurudevakI, jinheM goviMda diyo batAya. sAthosAtha nIceno dUho paNa ahIM bhUlavo joIto nathI ja. gurulobhI ziSya lAlacu, donoM khele dAva; bUDe becAre bApaDe, baiTha paththarakI nAva. A daSTie ja guru ane ziSyanAM guNavAcI vizeSaNo upara mUkayAM che. A dezamAM jema nagurAno vizvAsa karavAnI nA kahI che." tema AMdhaLA guruvAdanAM aniSToe paNa anartho karavAmAM hada rAkhI nathI." Ama chatAM mArgadarzaka bhomiyAnI vikAsamArgamAM anivArya jarUra svIkAryA vinA cAle tema nathI. virala sAdhako evA paNa nIkaLe che ke jeone bahAranA mArgadarzakanI jarUra nathI paDatI; teo potAnA UMDA aMtarAtmAne ja potAno mArgadarzaka banAvI mUke che. koIpaNa jAtanuM mArgadarzana svIkAro, paNa aMdarathI ke bahArathI athavA aMdara tathA bahAra baMne taraphathI samajapUrvakanuM mArgadarzana joIe ja, e viSe be mata na hoI zake. AzA che ke vizvavAtsalya"nA vAcakone A graMthathI jJAnalAbha maLaze ane anubhavano lahAvo lUMTavA teo utsAhita thaI AgaLa vadhaze. bApu janma tArIkhaH gAMdhI jayaMtI 'saMtabAla" AdaroDA, tA. 2-10-17
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzanA adhyAya sAtamo upoddaghAta ghaNA sAdhako zraddhALu hoya che. jJAnanI tAlAvelI dharAvanArA jijJAsu hoya che. amuka hadanuM jIvanazodhana ane ene lIdhe thayelo vikAsa paNa emanAmAM hoya che, chatAM potAnI meLe bahu sthira puruSArtha nathI karI zakatA, paraMtu je pAtra paratve potAnI zraddhA hoya, te dore te mArge zraddhAbaLane lIdhe mAthuM kore mUkIne maLI zake che. tevA sAdhakone gurunI bhAre agatya che. arjuna evI koTimAMno ja eka sAdhaka hato. enI jijJAsA, zraddhA ane arpaNanI ahIM lagI kasoTI karyA bAda jyAre zrIkRSNacaMdra bolyA ke gurudevane aMtarAtmA sAthe samarpaNa karI zraddhApUrvaka bhaje che te zraddhALu bhakta alpa prayatna paNa A yoga pAme che. jo ke mananI sAva asthiratA to na ja cAle. paNa sAmAnya prakAranI sthiratA hoya toye gurudevanI doravaNI para vaphAdArIthI vaLagIne cAlanAra ucca koTino upAsaka janma janmAMtare paNa mokSa meLavanAra thAya che. ane enuM AdareluM adhavaca rahetuM nathI, temaja kareluM kazuMya aphaLa jatuM nathI. A vacano sAMbhaLatAM ja arjunanI daSTi zrIkRSNacaMdra para TharI gaI. A vakhatanI enI tanmayatA joI zrIkRSNacaMdrajI bhAre khuza thaI gayA. paNa gurudeva eTale koI zraddhApAtra puruSano deha ja na samajI bese ! ahIM arjuna paNa zrIkRNacaMdranA zarIrane ja mAthe e samarpaNa na karI nAkhe te sAra have zrIkRSNacaMdrane mAthe moTI javAbadArI Ave che. gayA adhyAyamAM jJAnavijJAna tRptAtmA" evuM je yuktayogInuM vizeSaNa hatuM, tevA ja yuktayogI ane arjunanA gurudeva, zrIkRSNacaMdra mahAtmA che. eTale have teone mAthe pharaja hoIne teo jAte ja potAnA sthULa dehanI pAchaLa potAnuM AtmajIvana kevuM che e svarUpajJAna; ane AtmA sAthe joDAyelAM jagatajIvana ane anya jIvajIvanano, kyAM, keTalo ane kevA prakArano saMbaMdha che, te svarUpavijJAna samajAve che, AthI ja A adhyAyanuM nAma - "jJAnavijJAna yoga" baMdha besatuM che. atyAra lagI vyakita jIvana ane AtmajIvananI vAto to AvI, paNa havethI vizvajIvananI vAto ane
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 gItA darzana vyakitajIvana tathA AtmajIvana pAchaLa kArya karI rahelAM baLono khyAla ApavAmAM Avaze. eTale A rIte paNa A aghyAya mahattvano che. gItA maulika chatAM navIna ane vistRtarUpa pakaDavuM ahIMthI zarU kare che. jyAM jyAM zrIkRSNacaMdra 'huM'no prayoga kare, tyAM 'huM' zabdathI 'aMtarAtmA' samajavo. A rIte vicAratAM pratyeka sAdhakane potAmAM ke bahAra guru jarUra maLI raheze, ane zrIkRSNacaMdrajInA 'huM' prayogathI jarAya navAI ke atizayokita paNa nahi lAge. uparAMta Izvara jagatano kartA nathI ema pAMcamA aghyAyamAM kahyuM che te, ane have 'huM' ja jagatanuM ane jIvananuM prabhavasthaLa ane pralayasthAna chuM, e be vacce vAstavikatAye virodha nahi lAge. pukita karIne ApaNe kahIzuM ke 'huM'nA prayogathI koI na camake ! 'huM'no prayoga abhimAnajanya hoya tyAM bAdhaka che, paNa 'huM'no prayoga AtmArthamAM hoya to te bAdhaka na thatAM UlaTo sAdhaka che. dA.ta. "so'ham" paraMtu A badhuM anubhavyA vinA zraddhA dRDha na bane e dekhItuM che, e mATe ja A aghyAyamAM "AtmA zuM, jagata zuM, ane te be vacceno saMbaMdha kevo ? saMsAranuM kAraNa zuM ? narAdhamo AtmAne kayA kAraNe nathI bhajI zakatA, ane narasAdhako kayA kAraNe ane kaI rIte prabhune nAme ke devatAne nAme AtmAne bhajI zake che ? bhajanArAomAM koNa zreSTha che ane te paikI paNa kayA jJAnInuM jJAna aMtakALeprayANa vakhate paNa sthira TakI rahe che" e have joIe. saptamo'dhyAyaH aghyAya 7 mo zrIkRSNa uvAca / mayyAsaktamanAH pArtha yogaM yuMjanmadAzrayaH 1 || 1 || 1 asaMzayaM samagraM mAM yathA jJAsyasi tacchRNu jJAnaM te'haM savijJAnamidaM vakSyAmyazeSataH yajjJAtvA neha bhUyo'nyajjJAtavyamavaziSyate // 2 // manuSyANAM sahasreSu kazcidyatati siddhaye yatatAmapi siddhAnAM kazcinmAM vetti tattvataH // 3 // 1
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sAtamo 317 zrIkRSNa bolyA : coMTayuM mana huMmAM, mAre Azraye yoga yojato; pArtha ! pUro mane nakkI, jema jANIza te sUNa. 1 vijJAnayukata A jJAna, pUrNapaNe kahuM tane, je jANyathI pachI loke, bIjAM re" ke na jANavuM. 2 siddhi sAru mathe koI, hajAro mAnavI mahIM; mathatA siddhamAMthI ko, tattvathI jANato mane. 3 he (pRthAnA putra) pArtha! (tArA mananI Asakita bIjI rIte nahi jAya toye kaMI vAMdho nathI. e mananI Asakitane mArAmAM joDI de ane bIjuM kaMI na karI zake to) mane vaLagI jA. ema karavAthI) mane pUrepUro tuM kema jANI zakIza te (huM have tane kahuM chuM) sAMbhaLa. (mane pUrepUro jANavo eTale mArAM A sthaLa kAryo ke zarIranI oLakhANa karavI ema rakhe samajato ! pArtha, e rIte to tuM mane nakhathI zikhA lagI jANe che ja, paraMtu mArI bIjI bAju tArAthI sAva ajANI che. te bAju aMtaranA vikAsa pachI ja jANI zakAya che. paNa have to tArI e bAju samajavAnI yogyatA meM joI lIdhI che. eTale ja) vijJAna sahita A jJAna huM tane (vANImAM kahI zakAya te rIte, preraNApUrvaka) pUrepUrI rIte kahIza ke je jANyA pachI jagatamAM bIjAM kazuM jANavAnuM bAkI nahi rahe. (tattvathI mane jANI lIdho-eTale ke yathArtha rIte AtmAne oLakhI lIdho hoya to cAritra ApoApa Ave che. bola, pachI bAkI zuM rahyuM? mATe ja kahuM chuM:paraMtapa ! hajAro manuSyo paikI koI virala ja AvI siddhi sAru (Atmasiddhi mATe) prayatna kare che. bAkI to moTo bhAga laukika siddhinA phaMdAmAM ja phasyo rahe che. ane keTalAka to ALasuno pIra ja hoya che.) have, Atmasiddhi sAru prayatna karanArAomAMthI paNa koIka ja mane vAstavika rIte-kharekharI rIte-oLakhI zake che. evI mahAprayatna pachI prApta thatI 4 Aje tArI AgaLa kahuM chuM. sAMbhaLa). noMdhaH ApaNe upoddaghAtamAM kahI gayA, e rIte javAbadArIpUrvaka zrIkRSNacaMdra (jJAnavijJAna yoga" zarU kare che, ane arjuna ekacitte ekAkAra thaIne sAMbhaLe che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 gItA darzana preraka sadgurunI khUbI ja e che ke te potAnA sAdhaka ziSyanA AtmA upara sauthI prathama to (e) kAbU ja jamAvI de che. Ama arjunanI buddhine thakavIne khUba bhUkha lAgyA pachI zrIkRSNacaMdra enA aMtarane potAnA kAbUmAM laIne vijJAna sahita jJAnano divyaprasAda pIrase che. bhUmirApo'nalo vAyuH khaM mano buddhire va ca / ahaMkAra itIyaM me minnA prakRtiraSTadhA // 4 // apareyamitastvanyAM prakRtiM viddhi me parAm / jIvabhUtAM mahAbAho yayedaM dhAryate jagat etadhonIni bhUtAni sarvANItyupadhAraya ahaM kRtsnasya jagataH prabhavaH pralayastathA // 6 // mattaH parataraM nA'nyat kiMcidasti dhanaMjaya | || pu || I mayi sarvamidaM protaM sUtre maNigaNA iva || 7 || bhu, pANI, agni ne vAyu, AkAza, mana, ne mati, ahaMkAra maLI ATha, A mArI bhinna prakRti. 4 e aparA thakI bIjI parA prakRti jANa tuM jIvarUpI, mahAbAhu ! jethI nabhatuM A jagat. 5 sarve bhUto taNI yoni, e bannene ja jANa tuM; e rIte sarva sRSTinAM, utpattilaya huM ja chuM. 6 mArA thakI paruM bIjuM nathI kAMI dhanaMjaya; gUMthAyuM sarva mArAmAM, sUtramAM maNakAsamuM. 7 dhanaMjaya ! (prakRti ane puruSa-A be bheda pADIe to A jagatamAM be ja tattvo che. paraMtu puruSamAMya vaLI pAchA be bheda paDe che. (1) jIvAtmA ane (2) paramAtmA. paNa huM to tane bIjI rIte samajAvavA mAguM chuM. vedAMta jema eka AtmA kahe che, tema AtmA jJAnadaSTie sarvatra ekasarakho che. ane huM mArI je bIjI bAju kahuM chuM - te AtmArUpa ja che. eTale ke e AtmA to sarva sthaLe che, che ne che ja. koI paNa saMyogamAM te potAnA svarUpane tajato ja nathI. e AtmArUpa sUtramAM maNakAnI jema joDAyelA bIjAM be tattvo paNa che. ene be prakAranI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sAtamo prakRtio tarIke huM tane oLakhAvuM chuM. emAMnI eka aparA prakRti che ke jeno saMbaMdha bahAranAM tattvo sAthe che, ane bIjI parA prakRti che, jeno saMbaMdha sIdho AtmA sAthe che. A parA prakRtine jIvarUpe samajavAmAM paNa harakata nathI. basa, A be prakRtiomAM ja jagatamAM dekhAtAM badhAM tattvano samAveza thAya che, ane agAu kahI gayo tema e be prakRtio AtmA sAthe joDAyelI che, eTale e vizuddha AtmAthI UMcuM bIjuM koI ja tattva nathI. eTale AtmA mULe to sadA hastIvALuM tattva che, paNa A prakRtionAM jagatamAM dRSTigocara thatAM janma-maraNanAM athavA to utpatti-layanAM parivartanone lIdhe ene jagata-apekSAe utpati-layAtmaka paNa kahI zakAya. A dRSTie ja utpatti, sthiti, ane layavALuM je tattva-te paNa sat kahevAya che. A vAtane jarA khulAsAvAra kahuM chuM.) pRthvI, pANI, teja, AkAza, mana, buddhi, ane ahaMkAra; ema ATha prakAranI mArI bhinna prakRtinuM nAma aparA prakRti che. (A prakRti mArAthI nokhI che ane nIcI koTinI che) e aparA prakRti karatAM bIjI eka jIvarUpI parA prakRti che. (A prakRti mArAthI nokhI nathI) enA AdhAre A jagata TakI rahyuM che. (Ano artha e ke abhimAna maratAM saMsAra gayo ja samajavo !) vAyu, ja 319 A aparA ane parA be prakRti (ja sarva prANImAtramAM kArya karI rahI che. tethI te banne) bhUtamAtranI yonirUpa che, A vAtane barAbara samajI le. (have tuM samajI gayo hoIza ke A dRSTie) A AkhA jagatanAM janma-pralaya paNa (janmavA maravA kAraNamAM paNa) huM (AtmA) ja chuM. (arthAt AtmA na hoya to ekaluM jaDa jIvana dhAraNa karI zake ja nahi, ane jyAM jIvana nahi tyAM mRtyu to hoya ja zAnuM !) A rIte mArAthI UMcuM bIjuM koI tattva che ja nahi. (AtmA ja sarvazreSTha che.) ane jema sUtramAM maNakA parovAyelA hoya che, tema mArAmAM (AtmA sAthe) A badhuM parovAyeluM che. noMdha : ApaNe upalI bInAne jainasUtradRSTinI sAthe sarakhAvavA yatna karIzuM. sAMdhyadaSTie jIva ane ajIva e be ja tattvo che. paNa ajIvanA-pudgala, AkAza, dharmAstikAya ane adharmAstikAya ema cAra bheda paDe che. Ama jIva ane bIjA cAra ajIvanA bhedo maLI kulle pAMca astikAyo A lokamAM che. rAgadveSavazAt jIvamAM karmapudgalo sthAna pAme che ane tethI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 gItA darzana saMsArabaMdhana thAya che ema te kahe che, ane tethI karmasaMgI jIva kartA-bhokatA bane che ema pratipAdana kare che. sAMkhyanI jema AtmA phUTastha nitya che ema kahIne te viramatuM nathI. sAMkhya to prakRti-athavA mahatamAMthI buddhi, ahaMkAra, mana, daza Indriyo, pAMca mahA bhUto, ane pAMca viSayo maLI covIsa uparAMta eka AtmA, ema paccIsa tattvo-mAM mAne che. vedAMtamAM vaLI AgaLa jatAM IcchASAdi umerIne batrIsa tattvo tarIke levAM paDayAM che. gItAmAM paNa teramA adhyAyamAM eno ullekha che. naiyAyika-vaizeSikone dravya, guNa, karma, sAmAnya vizeSa, samavAyAdi sAta padArtho ane vadhumAM soLa tattvo levAM paDayAM che. jyAre jainasUtro A badhAne mULa be ane vistAre pAMcamAM samAvI de che. rAgadveSa kayAMthI AvyAM? enA uttaramAM e anAdi' kahI de che. ane vAta paNa sAcI che. ekalA tarkothI tattvo mApI zakAtAM ja nathI. to pachI jainadaSTi ane gItAno meLa kema maLI zake? e savAlano uttara che ja. gItA bhUmi, jaLa, anala, vAyu, AkAza, mana, buddhi ane ahaMkArane aparA prakRti kahe che. paraMtu emAM rahelA jIva bhAvane vaLI parA prakRti kahe che, tathA bhUminI gaMdha huM chuM, jaLano rasa huM chuM, ema AgaLa upara kahevA mAge che eno artha jainapaddhatie Ama ghaTADI zakAya ke "jyAM lagI jaLamAM svAbhAvika rasa che, bIjuM koI zastra e tattvane acitta nathI banAvatuM, tyAM lagI jaLa sajIva che. paNa agnithI ukALyuM eTale e ajIva banyuM. e ja rIte pRthvInuM paNa che. dA.ta. paththara khANamAM hoya ke moTI pRthvInA garbhamAM hoya tyAM lagI te sajIva che. paNa jyAre ene bahAra kADhI ane ene AghAta lAgyo ke e aceta-nirjIva banI jAya che. A vastu to vijJAnasiddha paNa thaI cUkI che. jainasUtro mana, ahaMkAra, buddhi, prANa, citta, Indriyo e badhAMne judo nathI pADatAM, paNa mananA ane IndriyonA be prakAra kahyuM che. (1) bhAvendriya (ra) dravyendriya - mana ane bIjI Indriyone te Indriya ja mAne che. bhAvendriyano saMbaMdha jIva sAthe vizeSa che, dravyendriyano saMbaMdha pugala-jaDa paramANu-sAthe vizeSa che. AhAra levo, lAgaNI anubhavavI, maithuna saMjJA hovI tathA potAnI jAtine vadhAravI, e badhAM sajIvanAM lakSaNo che. ane te saceta pRthvI sAta jaLa, saceta agni, saceta vAyu, ane saceta vanaspatimAM avazya hoya che. pRthvI jIvanopayogI che ane jaLa eno khorAka che. jaLa jIvanopayogI che ane agni
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sAtamo 321 eno khorAka che. agni jIvanopayogI che ane vAyu eno khorAka che. vAyu chavanopayogI che ane jaLa eno khorAka che, vanaspati jIvanopayogI che ane pRthvI, jaLa, prakAza, vAyu vagere enAM khorAkarUpa che. A badhA jIvo eka cAmaDI vALA ja che. ane tethI gaMdha, rasa, sparza ItyAdi dvArA oLakhI zakAya che. ochAmAM ochuM sparza dvArA to badhAM tattvo jaNAya che. A rIte vicAratAM gItAnI aparA prakRti te jainadaSTie jIva sAthe saMbaMdha dharAvatuM zarIra (gItAjIe paNa Ane kSetra kahyuM che) temaja gItAnI parA prakRti te jIva ke je bahirAtma svarUpe zarIno sarjaka-saMhAraka che. ane gItAjInuM paraMtattva athavA zrIkRSNajI jene ' kahIne oLakhAve che te jaina daSTino aMtarAtmA. basa, have pUro meLa besI gayo. jIva sAthe saMbaMdha dharAvatA zarIramAM pRthvI, pANI, teja tathA vAyu; e cAre athavA te paikInuM chevaTa ekAda tattva paNa hoya ja che. AkAza to sarvatra che ja. mana, buddhi ane ahaMkAra paNa vyakta ke avyakta sarva dehadhArImAM che ja. samayasAranA kartA kuMdakuMdAcArya jaina muni ja hatA. emaNe samayano artha jIva karyo che, ane e jIvanI be bAju kahI che. (1) svasamaya (2) parasamaya. jIva potAnA mULa svabhAvamAM-gItAnI paribhASAmAM kahIe to jyAre para svabhAvamAM hoya che tyAre te svasamaya che, ane jyAre pudgala karmapradezamAMgItAnA zabdamAM kahIe to aparA prakRtimAM mAyAne vaza thaIne-sthita hoya che tyAre te para samaya kahevAya che - A rIte emAMthI Abehuba gItAne baMdha besato artha nIkaLe che. AtmAno prakAza na hota to jagatanI hastI ja kyAM hatI ! paNa Asakita agara mohane lIdhe AtmA potAnA mULa svabhAvanuM bhAna bhUlI-parA ane aparA prakRti sAthe, athavA jaina paribhASA pramANe bahirAtmabhAve, karmapudgalanA saMga sAthe-ramata ramavA besI gayo tyAM ja saMsAranuM maMDANa. AthI sarva sRSTinA mULa kAraNamAM jIva ane karma athavA parA ane aparA prakRti ja che. 'huM januM chuM huM maruM chuM" e bhAna paNa ahaMkArane lIdhe che. ane te aMtarAtmA sAthe saMbaMdhita che. chatAM zrIkRSNa gurujI jema kahe che tema e saMbaMdha sUtramAM maNakA jevo che, eTale
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana ke judo karI zakAya tevo che. ghaDAmAM mATI jevo nathI ke je judo karI ja na zakAya. A khUbIne lIdhe ja puruSArthane adbhuta sthAna che, paNa bhUmikA taiyAra thayA vinA puruSArthane badale puruSAnartha thavAno vadhu saMbhava hoIne A aghyAyamAM samarpaNanI kiMmata vadhu AMkI che, ane AMkavA mAge che. have AgaLa zuM kahe che te joIe. 322 I raso'hamapsu kaunteya, pramA'smi zazisUryayoH / praNavaH sarvavedeSu zabdaH khe pauruSaM nRSu // 8 // puNyo gandhaH pRthivyAM ca tejazcAsmivibhAvasau / jIvanaM sarvabhUteSu tapazcAsmi tapasviSu ]] | || bIjaM mAM sarvabhUtAnAM viddhi pArtha sanAtanam / buddhirbuddhimatAmasmi tejastejasvinAmaham || 10 || balaM balavatAM cAhaM kAmarAgavivarjitam dharmAviruddho bhUteSu kAmo'smi bharatarSam // 11 // jaLe rasa huM, kauMteye ! prabhA huM caMdrasUryamAM; zabda Abhe, nare nRtva, OMkAra sarva vedamAM. pavitra gaMdha pRthvImAM, teja chuM agnimAM vaLI; jIvana sarva bhUtomAM, tapasvIo mahIM tapa. 9 mane sau bhUtanuM bIja pArtha ! jANa sanAtana; buddhi chuM buddhimAnonI, teja tejasvIo taLyuM. 10 kAmarAgavihoNuM huM baLa chuM baLavaMtanuM; dharmane mAnya evo chuM, kAma huM bhUtamAtramAM. 8 11 he (kuMtInA putra) kauteya ! huM jaLamAM rasa chuM, caMdrasUryamAM prabhA chuM, sarva vedomAM praNava (eTale ke sarva zAstromAM OMkAra zreSTha che, te) chuM, AkAzamAM (AkAzano khyAla zabdathI ja Ave che kAraNa ke jagyA khAlI na hoya tyAM zabda hoI zake ja nahi. mATe AkAzamAM) zabda huM chuM tathA naromAM puruSAtana paNa huM ja chuM. (te ja rIte vaLI) pRthvImAM pavitra gaMdha huM chuM, agnimAM teja huM chuM, sarvabhUtomAM (je jIvana dekhAya che te) jIvana huM chuM, tapasvIomAM tapa huM chuM ane sarva bhUtonuM sanAtana bIja paNa huM chuM. (vaidika sUtromAM mahApralayakALa Ave che
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sAtamo 323 tyAre koIpaNa jAtanA AkAra rahita je A jagatanuM anAdi ane svata:siddha bIja rahe che ema kahevAya te daSTie sanAtana bIja huM chuM.) ema che (pRthAnA putra) pArtha! tuM samajI le. buddhimAnonI buddhi ane tejasvIonuM teja paNa huM chuM. uparAMta baLavaMtomAM kAma ane rAga rahita, vadhu zuM kahyuM, he bharatakulamAM zreSTha evA) bharataSabha ! dharmathI aviruddha evo prANIomAM rahelo kAma paNa huM chuM. noMdha : pRthvImAM, jaLamAM, agnimAM tathA caMdra-sUryamAM cetanA che e vAta agAu kahevAI gaI che. e daSTie jainasUtro gItA sAthe maLatAM Ave che. bAkI rasa ane gaMdha e to viSayo che ane te to ajIva che. A vAtane gItAnA teramA adhyAyamAM khuda zrIkRSNajI ja kahe che. zabda pote viSaya che paNa je zarIramAM cetana birAje che tyAM rahelA AkAzamAM je zabda thAya che te cetananA baLe thAya che. pannavaNAjI jainasUtramAM paNa e sacetana zabdanI zakita eTalI badhI batAvI che ke lokAMtamAM (lokanA cheDA sudhI) te pharI vaLe che. eno Adi jIvathI che ane enI yoni zarIra che. gItA paNa ema ja kahe che. sarva vedomAM OMkArano mahimA che, tema jainasUtromAM paNa che ja. digaMbaro to mAne che ke tIrthakaranI vANImAM OMkArano dhvani UThe che, ane manuSya, pazu, prANI sahu potapotAnI bhASAmAM e bhAva dhvani samajI jAya che. puruSanA puruSAtanamAM-vIryamAM-AtmAnuM ja ojasa che emAM koNa nA kahI zake tema che? sarva bhUtomAM jIvanakriyA paNa AtmA hoya tyAM lagI ja hoya che. AtmA gayo ke te ja kSaNe mRta dazA. tapasvIonuM tapa paNa AtmapreraNAthI ja thAya che, nahi to manabhAvatA padArtho sAme hoya, zarIra taMdurasta hoya, ane bhUkha paNa hoya to nirAhArI kema rahI zakAya ! IcchAono nirodha prabhudayA vinA asulabha che. ahIM be navIna ane suMdara vAta kahI che. eka to e ke balavAnomAM huM baLarUpa chuM, paNa te kAmarAga vihIna ! Ano artha e thayo ke je baLa pAchaLa kAma ane rAga hoya che te baLa pazubaLa che. hiMsA ane anartha evA baLe ja thavAnAM. eTale AtmAno jemAM prakAza che e baLa ja sAcuM baLa che, ane te baLano sadupayoga jIvana ane jagatanA vikAsa mATe ahiMsAnA lakSya ja thavAno. bIjI vAta e ke kAma eTale (sRSTinuM svAbhAvika AkarSaNa. A AkarSaNa tyAM lagI kSamya che ke jo e dharmathI aviruddha rahe ! eTale ke brahmacaryanA lakSya UDatAM
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 gItA darzana pati-patnI koIvAra prajotpattinA hetue, mULagata siddhAMta cheka tUTI na paDe te rIte, maryAdita chUTa le to te kSamya che. e chUTa bahu thAkelAnA visAmAnI-ane te paNa samAja ane hRdaya bannene vaphAdAra rahIne hoya to ja, nahi ke tyAM ja paDI rahevAnI. ATaluM lakSya rahe eTalA sAru zrIkRSNagurue jAte ja khulAso karyo che. jainasUtromAM saMsAramAM rahelA gRhasthane paNa kSAyika samatinI prApti thaI zakayAnA ullekho che. apavAde to TheTha kevaLa jJAnanI prApti paNa saMbhave che, paraMtu evA gRhastho sAdhusaMnyAsI saMsthAmAM na bhaLyA hoya eTaluM ja. sAdhu hRdayavALA ane sarvAge brahmacArI to hoya ja, e na bhulAvuM joIe. chatAMye jainasUtroe sAdhusaMsthAno Adarza hamezAM rAkhyo che, te eTalA sAru ke, "saMsArasu saraso rahe ne mana merI pAsa" e dazA janaka-videhI jevA viralane bhAge ja lakhAyelI che. ema vaidikasUtro paNa zAkha pUre che. ATaluM prasaMgocita jANIne vaLI ApaNe zrIkRSNagurunA Azaya tarapha vaLIe. have teo kahe che ke (vadhu to zuM kahyuM paNa) mArA kahevAno matalaba A che: ye caiva sAtvikA bhAvA rAjasAstAmasAzca ye / matta eveti tAnviddhi na tvahaM teSu te mayi / / 12 / / tribhirguNamayairbhAvare miH sarvamidaM jagat / mohitaM nAbhijAnAti mAmebhyaH parabhavyayam // 13 // vaLI je bhAva sAttvika, rAjasI, tAmasI badhA; jANa te che ja mArAthI, huM mAM te, huM na te maha. 12 triguNAtmaka bhAvothI, moheluM sarva A jagatuM; na oLakhe mane huM je, sauthI para chuM avyayI. 13 (bhArata! meM tane je je kahyA che, ane te uparAMta paNa che) sAttvika bhAvo che te badhA mAre lIdhe che. ane rAjasI tathA tAmasI bhAvo che, te paNa (prakArAMtare) mAre lIdhe ja che. (eTale rAjasI bhAvo ke je sAtvikathI UtaratA che, ane rAjasIthI UtaratA je chellI koTinA tAmasika bhAvo che te paNa kSetrajJa (AtmA)nI ja nabaLI bAju che. chatAMya tAre na bhUlavuM joIe ke e vikAro bhale mAre lIdhe hovAthI) teo mArAmAM che ema paNa kahI zakAya. paNa huM teomAM to nathI ja. (eTale ke AvA prakRtijanya bhAvone lIdhe kaMI AtmAe mULa svarUpa gumAvyuM
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya sAtamo nathI, paraMtu A vAta dIvA jevI cokhkhI hovA chatAM A triguNI bhAvo vaDe moheluM sadhaLuM jagata ema oLakhI zakatuM ja nathI ke (huM) A (traNe bhAvo)thI para (nirALa ane zreSTha chuM, tathA avinAzI chuM. (nAzavaMta vastumAM ja kAyamI sukha zodhavA rAta dahADo valakhAM mAre che, paDachAyA pAchaLa ja mAthAM phoDe che. kevI navAInI vAta che !) daivI hyeSA guNamayI mama mAyA duratyayA mAmeva ye prapadyante mAyAmetAM taranti te || 4 || ajaba triguNALI A, mArI mAyA ja dustara; je mAre zaraNe Ave, te ja ene tarI zake. 14 325 (kharekhara arjuna ! ethI ja kahuM chuM ke) mArI traNa guNavALI mAyA ja ajaba ane taravAmAM ghaNI muzkela che, paNa jeo mAruM ja zaraNuM (ananya bhAve) svIkArI le che, te jarUra ene tarI jAya che. noMdha : vikAra ane saMskAra badhuM AtmAne lIdhe ja che, paNa vikAra e AtmAnI nabaLI bAju che, jyAre saMskAra enI sabaLI bAju che. sabaLI bAju je jIva vaLe te avazya sabaLI ane nabaLI banne bAjuthI nirlepa rahI zake tevI taTastha AtmadazA pAme e samajI zakAya che. paNa savAla e che ke vikAra e nabaLI bAju hovA chatAM jIva temAM kema jaladI kheMcAya che ? enuM kAraNa enI ajJAnane lIdhe paDI gayelI kuTeva che. zrIkRSNagurue kahyuM ke jema yoni sthAne garbhasaMyoge UpajelI oLa garbhane potAne ja AvarI le che tema Atmajanya moha enA ja svarUpa jJAnane AvarI le che. tethI A badhAnA mULa kAraNarUpa AtmAtattvane to te bhUlI ja jAya che. zrIkRSNaguru tethI kahe che ke A AtmAnA prabhAve janmelI hovA chatAM e mAyAne tarI javI e jIvane mATe bhAre muzkela thaI paDe che. paraMtu tyAM lagI ja e muzkela che ke jyAM lagI eNe vizuddha AtmAnuM aMtaHkaraNapUrvaka zaraNuM lIdhuM nathI. jo e ekamAtra enuM ja zaraNuM svIkArI le, to pachI mAyA taravI jarAya muzkela nathI. bhavasAgara ene mATe sUkAI gayelo ja bhAse che. ATaluM vicAryA pachI have savAla e che ke AtmAne zaraNe koNa koNa Ave che ane koNa nathI AvatA. ane vaLI te zAthI nathI AvatA ane zAthI Ave che. e
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 gItA darzana viSe zrIkRSNaguru pote ja khulAso Ape che. ' || 11 || na mAM duSkRtino mUDhAH prapadyante narAdhamAH mAyayA'pahyatajJAnA AsuraM bhAvamAzritAH caturvidhA bhajante mAM janAH sukRtino'rjuna / Arto jijJAsurarthArthI jJAnI ca bharatarSa / / 16 / / gumAvI zAna mAyAthI, AsurI bhAva pAmiyA; te mAre zaraNe nA've, mUDha pApI narAdhamo. 15 bhaje pArtha ! mane loko, satkarmI cAra jAtanA; duHkhI, jijJAsu, arthArthI ne jJAnI bharatargabha ! 16 (UjaLA hRdayavALA) arjuna ! je manuSyonuM jJAna mAyAvaDe harAI gayuM hoya che te AsurI bhAvane zaraNe gayA hoya che. (bola, eka myAnamAM be talavAra rahe kharI !) tevA durAcArI, mohamUDha ane narAdhamo (nIca) mAruM zaraNa svIkArI zakatA nathI. (kAraNa ke tema karavA jatAM tenI aMdara rahelo zetAna ADo Ave che, kuTevothI TevAyelAM buddhi, mana, prANa, Indriyo paNa ene upara jatAM aTakAve che.) paraMtu he (Arya) arjuna ! cAra jAtanA sadAcArI loko mane bhaje che. he bharatarSabha ! (bhAratakuLanA uttama puruSa) e loko che (1) duHkhI (2) jijJAsu (3) athArthI ane (4) jJAnI. noMdha : zrIkRSNagurue paMdaramA zlokamAM ema paNa samajAvyuM ke je ajaba mAyAmAM phasAI jAya che te kharuM jJAna gumAvI bese che. jJAna khovAyuM che enuM pramANa e ke evA loko jaMgAliyatanA vazIkaraNamAM mugdha banI jAya che tathA durAcAranA akhADA ane halakaTapaNuM emane koThe paDI jAya che. nIti, sadAcAra, karuNA, prema, kSamA, sajjanatA I. sadguNo emanAthI so gAu cheTA rahe che. jo ; AvA loko haiyAnA nabaLA, Darapoka ane vyAkuLa hoya che, paNa kRtrima dAba vaDe teo lAlacu ke pAmonA "dAdA" banI jAya che. AvA lokomAM koI apavAde evA paNa hoya che je ThIka nizcayabaLa dharAvatA hoya ! Avo apavAdita varga koIne koI nimitte cetIne potAno rAha badale che ane zakitane sanmArge vALI de che. te vaLe tyAre sauthI AgaLa nIkaLI jAya che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sAtamo 327 (1) A sivAyanA je loko prathamathI ja thoDe aMze pApabhIru hoya che te sadAcApremI paNa hoya che. teo paNa dustara mAyAmAM ghaNIvAra gaLakAM khAvA mAMDe che. paNa koI AghAtajanaka nimitta bane athavA vipadA AvI paDe ke turata pAchA vaLI, AtmAne saMbhArI, e paMthe pagalAM pADavA mAMDe che. matalaba be du:khane nimitte enI mUrchA UDI jAya che. A pahelA prakAranA bhakatanI vAta thaI. (2) bIjA prakAramAM jijJAsuno samAveza thAya che. eTale ke jeo vidyApremI hoya che tathA satsaMga ane sadvAcana dvArA jJAnanI pipAsA dharAvatAM chatAM yatnamaMda hoya che. A prakAra, pahelA prakAra karatAM ucca koTino che. (3) trIjA prakAramAM arthArthIno samAveza thAya che. ahIM arthano rahasyArtha dharmavihita artha levo, eTale ke A varga koI paNa hetune mokhare rAkhI bhakita karanAra che. atukI bhakita karanAra karatAM A varga UtaratA darajjAno che, chatAM jijJAsu karatAM upale darajja hovAnuM kAraNa e che ke A vargano puruSArtha prabaLa hoya che. chatAM jJAnI karatAM e nIcenA darajjAno che. kAraNa eTaluM ke jJAnI hoya te kazI kaLecchA rAkhato ja nathI. ethI te kadI koI saMyogomAM nirAza thato nathI tema abhimAna paNa ene pajavatuM nathI. jyAre nIcalI traNe koTimAM taratama mAtrAmAM nirAzA ane abhimAnano saMbhava che. (4) have ApaNe samajI gayA ke sauthI zreSTha cotho prakAra te jJAnIno che. juo; gItAkAra zrIkRSNamukhe ja jJAnIne pote zAthI vakhANe che tenAM kAraNo Ape che: teSAM jJAnI nityayukta ekabhaktirviziSyate / priyA hi jJAnino'tyarthamahaM sa ca mama priyaH // 17 // udArAH sarvaevaite jJAnI tvAtmaiva me matam / rataH a fe yunatmA mAmevAnuttamAM tim | 18 ! bahUnAM janmanAmante jJAnavAnmAM prapadyate mAmA papadyate / vAsudevaH sarvamiti sa mahAtmA sudurlabhaH // 19 / / temAM jJAnI sadA yukata ananya bhakata zreSTha che; mane te khUba cAhe che, priya mAroya te ghaNo.17
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 gItA darzana saue sArA chatAM jJAnI, mAro AtmA ja meM gayo; rahelo te ja yukatAtmA - ajoDagati huM viSe. 18 ghaNA janmo pachI jJAnI mane prApta karI zake; durlabha te mahAtmA che, je jANe vAsudeva sau.' 19 (he dhanaMjaya ! te paikI jJAnI che, te caDiyAto che kAraNa e che ke te hamezAM mArI bhakitamAM ja joDAyelo rahe che. tethI ja kahuM chuM ke, teomAMno je jJAnI sadAyukta (nityayogI-hamezAM AtmAne viSe jAgato che te) ane eka (AtmA)ne ja bhajanAro che (eTale ke bIjI kazI apekSA rAkhato nathI, mAtra AtmavikAsane mATe ja prabhune bhaje che) te jJAnI zreSTha che. evA jJAnIne huM (AtmA) paNa ghaNo vahAlo chuM, ane mane (AtmAne) teya vahAlo che. (paNa arjuna! AthI tAre ema na samajavuM ke bIjA bhakato sArA nathI. sau saune sthAne sArA che. paraMtu upara kahyo te) jJAnI to mAro AtmA ja che evo mAro abhiprAya che. kAraNa ke mane ja eka potAnI gati (potAnuM dhyeya) mAnIne huM viSe AtmAthI AsthApUrvaka te joDAyelo rahe che. (bhArata ! AvI sthiti kAMI sahelI nathI.) ghaNA janmo pachI ja jJAnavaMta puruSa (A rIte) mane pAme che. (are paraMtapa ! kharI rIte mane pAmavo-mAre zaraNe AvavuM eTale mAtra mAre khAtara deha arpI devo ke kamaLapUjA karI levI eTaluM basa nathI. mane pAmavAno kharo artha e che ke meM upara kahyuM tema jagatamAM jJAna ane vijJAna anubhavavuM. eTale ke AtmA jyAM sarvoparI che evuM A sarva (jagato mArAmaya samajavuM. AvI daSTi ja kharI jJAnadaSTi kahevAya. jema lAlaraMgI camAM caDAvyA pachI jagata AkhuM lAla lAge che, tema AtmadaSTi pAmyA pachI e puruSane AkhuM jagata brahmamaya lAge che. mATe ja kahuM chuM ke, je "vAsudevamaya ja sau" ema jANe che, tevo mahAtmA bahu durlabha che. noMdha : anuvAdamAM ATalI cokhavaTa thayA pachI saune samAdhAna maLI raheze. zrIkRSNa mahAtmA kahe che ke, 'mAro ananya bhakta mArA AtmAtulya che ane ene jema huM ghaNo priya chuM tema te paNa mane priya che ja.' - eno bIjo artha e thayo ke je kharo Atmabhakata che te paramAtmabhakta paNa che ja. je jene cAhe te tene potA bhaNI kheMce e kudaratI niyama che. eTale evA bhakatanuM dhyeya mAtra AtmavikAsa ja
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sAtamo 329 hovAthI e je kaMI phaLAsakita rahita kartavyakarma kare che te karma saheje premapUrvaka karI zake che. ane jyAM sarvatra vAsudevamaya" eTale ke Atmamaya dIThuM tyAM bhakita pAchaLa bIjo hetu paNa zo hoI zake ! kharekhara, gRhastha hoya toya e mahAtmA che ane saMnyAsI hoya to to kharo mahAtmA che ja. mIrAMbAInA zAligrAmavALA giridhara AtmadaSTi pragaTayA pachI sarvatra dekhAyA e jagajAhera che. vasano artha jainasUtromAM prANa" karavAmAM Avyo che, ane tenA deva eTale ke vAsudeva'no artha 'AtmA' paNa thaI zake che. jo ke ahIM to arjunane uddezIne zrIkRSNajI kahe che eTale sIdho artha e thAya che, ke tuM elA mArA dehamAM ja mane na jo. badhe sthaLe mane jo. badhe sthaLe koI paNa vyakitane jovI eno artha ja e thayo ke vyaktimAM raheluM cetana sthAyItattva sarvatra che e daSTie jovuM. eTale koI paNa sAdhakane have kazI zaMkA na rahevI joIe. AvI sAdhanA ghaNA janmonA abhyAsa ane suTevonuM phaLa hoya che, ema kahI zrIkRSNa mahAtmA arjunane dilAso ane preraNA paNa ApI gayA. have enI e zaMkA to maTI ja gaI ke 'jJAnIne uttama zAthI kahevAmAM Ave che ane kharA jJAnInAM lakSaNa zAM che." have AtmAne na bhajanArA bIjA koI devatAne bhaje che ane chatAM temane IcchA pramANe phaLa paNa ghaNIvAra maLe che, to te zAthI? ane devatAono AtmA sAthe zo saMbaMdha che? te zaMkAnuM samAdhAna ApatAM zrIkRSNajI kahe che : kAmaistaistairhatajJAnAH prapadhante'nyadevatAH / taM taM niyamamAsthAya prakRtyA niyatAH svayA // 20 // yo yo yAM yAM tanuM bhaktaH zraddhayAciMtumicchati / tasya tasyAcalAM zraddhAM tAmeva vidAmyaham // 21 // sa tayA zraddhayA yuktastasyArAdhanamIhate / labhate ca tataH kAmanmayaiva vihitAnahitAn // 22 // antavattu phalaM teSAM tadbhavatyalpameghasAm / devAn devayajo yAnti madbhaktA yAnti mAmapi || 23 / / te te kAme haryuM jJAna, jethI svaprakRtivaze; te te niyama pALI te upAse anya devane. 20
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 gItA darzana Icche je je rUpe je je, bhakata zraddhAthI pUjavA; tenI tenI ja te rUpe, hare zraddhA huM nizcaLa. 2 1 te zraddhA thakI te yukata, Icche tenI upAsanA; ne tethI meLave kAmo je mArA ja racela che. 22 tevA alpajJa je pAme, te phaLa nAzavaMta che; mArA bhakato mane pAme, devone devapUjako. 23 (sAMbhaLa! pArtha, huM agAu kahI gayo tema) te te (judI judI jAtanI) kAmanAothI jenuM jJAna harAI gayuM che, evA loko temAMnA paNa ghaNA upAsanAmAM to mAne che ane kare paNa che, paraMtu te loko) potAnI prakRtithI baMdhAyelA hoIne (ja je jAtanI kAmanA emaNe rAkhI hoya tevI tevI jAtanA bIjA devone teo te te divone ArAdhavAno vidhi hoya te mujaba) niyamo pALIne upAse che. AvI upAsanAne paNa AtmAno athavA mAro Teko eTalA sAra maLe che ke e dvArA paNa zraddhAnuM tattva-ekAgratAnuM tattva ke je mokSamArgamAM bahu upayogI che-te khIle che. eTale e khIlavavA mATe je je upAsaka je je svarUpe devatA rUpe) paNa jo zraddhApUrvaka pUjavA Icche, to te upAsakanI te prakAranI) zraddhA huM daDha karuM chuM. AvI daDha zraddhAthI joDAyelo te upAsaka te te svarUpanI ArAdhanA karavA (tathI lalacAIne) Icche che ane tene pariNAme, potAnI zraddhA-ekAgratA-ne pariNAme, temanI kAmanAo (IcchAo) pAra paDe che. ke je meM ja racelI hoya che. (paNa he bhArata! e alpajJa lokone je phaLa maLe che, te nAzavaMta ja hoya che. (eTale eka kAmanA pAra paDI ke bIjI seMkaDo taiyAra ja hoya che. paNa bApaDA alpajJa hoIne pUrNarUpa evA mane bhajI zaktA nathI. vaLI pAchA pharIne devone ja bhaje che. eTale vaLI nAzavaMtuM ja phaLa ghaNA prayatnane aMte pharI pAme che, kAraNa ke e sanAtana niyama che ke je jene upAse, te vadhumAM vadhu tene ja pAmI zake, e rIte) devapUjako devone ja pAme che paNa mArA bhakato to mane paNa pAme che. (huM maLyo pachI devo kayAM bAkI rahyA, kAraNa ke devomAM je daivata che te mAre lIdhe ja che.) (arjuna ! tuM acaMbo pAme che, kharuM? jo bhAI, sIdhI vAta kema UMghI thAya che tenuM kAraNa have tane kahuM?)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 adhyAya sAtamo avyaktaM vyaktimApannaM manyante mAmabuddhayaH / paraM bhAvamajAnanto mamAvyayamanuttamam // 24 // nAhaM prakAzaH sarvasya yogamAyAsamAvRtaH / mUDho'yaM nAmijAnAti loko mAmajamavyayam / / 25 / / vedAhaM samatItAni vartamAnAni cArjuna / bhaviSyANi ca bhUtAni mAM tu veda na kazcana // 26 // chuM avyakata, chatAM vyakata mAne ajJAnIo mane; ajoDa avyathI mAro para bhAva na jANatA. 24 DhaMkAyo yoga mAyAe, tethI saune kaLAu nA; na jANe mUDha A loka, aja ne avyayI mane. 25 thayelAM ne thatAM bhUto, vaLI arjuna je thaze; te sarvane huM jANuM chuM, mane jANe na koI e. 26 (huM kharI rIte avyakata chuM, nAma rUpa rahita chuM, eTale IndriyathI kema dekhAI zakuM, bhalA! chatAM je ajJAnI loko A rahasya samajatA nathI te mane Indriyagamya karavA mAge che ane tethI te evA sthULa rUpakane ja prabhu mAnIne varte che. eTale ke svabhAve) huM avyakata chuM, chatAM mane vyakitatva pAmelo ajJAnIo mAne che. (bIjA zabdomAM kahuM to zarIrane ja teo AtmA mAnI le che, eTale e abUjho zarIranA sukhe sukha ane zarIranA duHkhe duHkha mAnI harSa-khedanAM joDakAM anubhave che. tethI ja) ajoDa (tulanA karIe to koI jenAthI uttama nathI evA) ane avyayI (avinAzI) evA mArA para (sarva zreSTha) bhAva (svarUpa)ne na jANatA thakI ja Ama kare che (ta tAre na bhUlavuM joIe.) (dhanaMjaya! kAraNa to e che ke, huM yogamAyA (saMsArajanaka mAyA)thI gherAyelo hoIne saune (badhA aMgo dvArA) pragaTa nathI. (e to dekhItI vAta che. chatAM huM vastutaH janmato nathI ne marato paNa nathI. paraMtu, A mUDha loka aja (ajanmA) ane avinAzI (evA) mane oLakhI zakatA nathI. (vaLI eka khUbInI vAta kahuM te sAMbhaLa.) he arjuna ! (pUrve thayelAM, vartamAna ane bhaviSya thanArAM bhUtakAtrone huM jANuM chuM. (kAraNa ke sahumAM huM rUpa AtmA chete janma, sthiti ane maraNadazA, traNe kALe - sarva kALe - sarva avasthAmAM kAyama
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 gItA darzana ja hoya che, tenAthI kazuM ajANa nathI.) chatAM mane to (Indriyagamya mAruM svarUpa nA hovAthI Indriyo dvArA) koIe jANatuM nathI. (dA.ta. dIvo svayaM prakAze che, bIjA padArthane prakAza Ape che. paNa padArtho ane prakAza ApI zakatA nathI.) noMdha : TheTha vIsamAthI mAMDIne chavIsamA zloka lagInA anuvAdamAM ghaNI bInAo kahevAI gaI che. chatAM bIjI rIte (noMdhamAM) ahIM thoDI vAto vicArIe. mANasa kAmanAthI gherAya che, tyAre AtmajJAnanA prakAzane badale enAM buddhi, mana, Indriyo vagere e kAmanA pUravAnI tAlAvelImAM lAgI jAya che. AvI sthitimAM je loko zraddhAno masAlo dharAvatA nathI te to vaLI hiMsA, lUMTa, corI, anAcAra-ItyAdi anarthomAM paDe che. paNa jeo zraddhAno masAlo dharAvatA hoya che, teo koI devatAnI madada levA lalacAya che. dareka dezanI prajAmAM bhaya-lAlacanuM dareka kALe ochA vadhatApaNuM hoya che, tyAM AvI devatApUjananI prathA paNa ochA vadhatA pramANamAM cAlu ja hoya che. AryAvartamAM gAya, agni, sUrya, jaLa, nAga ItyAdi sacetana tattvonI pUjA che, e mUrtipUjA karatAM kaMIka UMcA prakAranI kAmanAprerita aihika pUjA che. gaNapati, hanumaMta, lakSmI, sarasvatI evAM judAM judAM deva devIone bhaya nivAravA ke dhanavidyAdi meLavavAnI lAlaca pUravA mATe upAse che. koI maMtraddhArA to vaLI koI paththara ke dhAtunI mUrti banAvIne tenI upAsanA kare che. A badhA mUrtipUjAnA prakAro che. A upAsanAmAM zraddhA-ekAgratAnuM dIvela hoya to ja te phaLe che. ane e zraddhA daDha thAya che te paNa AtmAne lIdhe. kAmanA thavAmAM paNa jIvanI ajJAnamaya dazA kAraNabhUta hoya che ane kAmanA phaLe che tenuM kAraNa to ekAgratA che. je ekAgratAnuM phaLa AtmasthiratA ane tene lIdhe janmatuM nitya sukha maLavuM joIe tene badale mAtra sAMsArika bhogo maLe che, te to rUpiyA ApIne koDI kharIdavA jevuM che. devone rIjhavavA mATe je vidhi AcaravI paDe temAM tapa hoya, tyAga hoya, ekAgratA hoya, zraddhA hoya, ema badho nakkara mAla hoya che. paNa e badhuM potAnI prakRtine tAbe rahIne karAtuM hoya che, vizuddha AtmAne tAbe rahIne nahi! AthI ja jAya che rUpIo ne Ave che koDI, ane te paNa phuTelI ja. bahu bahu to daivI dazA pAme ane devI dazA eTale suMdara zarIra, buddhi, mana vagere. paNa AtmA asuMdara
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sAtamo 333 hoya tyAM lagI A suMdaratAmAM mAla zo! hojarI khUba bagaDelI hoya, tyAM lagI sugaMdhI mukhavAsa mukhane suvAsita na ja karI zake ! aMte to durvAsamAM umero ja thavAno. ema AvA bhaktone paNa samajavuM. eTaluM kharuM ke enI zraddhA, ekAgratA A rIte paNa khIlIne jo nakkara bane to chevaTe A nAzavaMta mArga mUkIne nitya (AtmAno) mArga pakaDe, tyAre te khUba upayogI thaI zake! paNa jo Ama che, to AtmA pote ja prakAzamaya hovA chatAM jIva kema aMdhArAmAM athaDAya che ! enuM kAraNa mAyAno saMyoga che. ane mAyAnuM aMdhAru. eTale chatI AMkhe AMkha mIMcIne svayaM AMdhaLA thayelAnA aMdhArA jevuM che. ajJAna te AnuM nAma. sthULa AMkhothI AtmAne jovA IcchanArA keTalAka ema pUche che ke Izvara che? AtmA che? jo "hA" kaho to kaheze, batAvo kayAM che? evI zaMkA karanArane ja pUchavAmAM Ave ke je tame bolI gayA, te zAthI? chevaTe svIkAravuM ja paDe che ke e badhuM IzvaranI zakitane athavA AtmAnI zaktine lIdhe ja che. ATalI paLepaLe pratItipAtra vastu hovA chatAM enI darakAra nathI thatI, enuM kAraNa ja e che ke parasvarUpanI eTalI kharI jijJAsA nathI, jeTalI sthULa padArtha ke rUpa, AkAra athavA nAmanI paDI che ! ane saMsAravRddhinuM kAraNa paNa te ja che. zrIkRSNaguru paNa e ja vAta kahe che: icchAdveSasamutthena dvaMdvamohena bhArata / sarvabhUtAni saMmoTuM sa yAtti paraMtapa || ra7IL yeSAM tvantagataM pApaM janAnAM puNyakarmaNAm / te dvandvamohanirmuktA bhajante mAM draDhavratAH || 28 / / rAgape UThelA A, haM mohe paraMtapa ! saMsAramAM sahu bhUto, pAme saMmoha bhArata. 27 paNa je puNyakarmInAM, pApakarma chUTI gayAM; kaMTha mohethI chUTI te, daDhavratI bhaje mane. 28 (a) bhArata ! rAga ane dveSathI UThelAM sukhaduHkhAdi) joDakAMnA mohe karIne he paraMtapa ! A sRSTimAM sau bhUto saMmoha pAme che. (eTale ke mUrNita thAya che, bhramita thAya che, ajJAnI banI jAya che.)
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana paNa je puNyakarmI janonuM (puNya karatAM karatAM) pApa chUTI jAya che te dvaMdvanA mohathI chUTIne daDha vratadhArI banI mane ja bhaje che. 334 noMdha : jaina sUtromAM paNa A ja bInA che. moha ane ajJAna beya janmajanaka bhAvavALAM che. mohathI ajJAna janme che, ane ajJAnathI moha dRDha thAya che. je viSe ApaNe agAu kahI gayA chIe. rAgadveSane lIdhe ja samatA cUkI javAya che. eTale baMdhananAM kAraNarUpa te ja che. tethI sarve jIvo bhramita thAya che. paNa enAthI chUTavA mATe sauthI prathama manuSya zubha karmo karI azubhane haTAvavAM joIe. Ano artha jaina paribhASA pramANe e ke prathama saMvara dvArA navAM pApanAM dvArane baMdha karI devAM joIe. saMvara sthiti te gItAnI dvaMdra mohathI chUTelI dazA ane jainadRSTinuM kSAyika samakita. A thayA pachI ekalA AtmAne ja dRDha vrate bhajI zakAya, pachI saMsArano moha patanamAM ghasaDI zake nahi ke saMsAranI Aphato nirAzA upajAvI zake nahi ! sArAMza ke zubha karmamAM AvatAM dAna-sevA-paropakAra Adi aMgo prathama khUba upayogI che. chevaTe to enI pAchaLa rahelI sUkSma kAmanA ke nAmanAne paNa tajavAnI ja che, eTale ke tyAre dAna, sevA ke paropakAra nahi rahe ema nahi, paNa te vakhate enAM nAma saMyama, prabhubhakti, paramArtha ema badalI gayAM haze, ane jIvananA utkarSa sAthe jagatanA utkarSano sahaja sarasa suMdara sumeLa thaI gayo haze; parANe vRttine paropakArArthe vALavAno prayatna nahi karavo paDato hoya ! chatAM arjunane hajI savAla e thAya che ke zubhane mATe jo prayatnanI jarUra na hoya to bIjA kayA hetue prayatna karavAno hoya ? enA uttaramAM zrIkRSNacaMdra mahAtmA kahe che : jarAmaraNamokSAya mAmAzritya yatanti ye 1 te brahma tadviduH kRtsnamadhyAtmaM karma cAkhilam // 29 // sAdhibhUtAdhidaivaM mAM sAdhiyajJaM ca ye viduH prayANakAle'pi ca mAM te viduryuktacetasaH jarA maraNa mokSArthe, mane AlaMbI je mathe; jANe te brahma adhyAtma, ane karma samasta te. 29 || OM0 ||
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sAtamo 335 adhibhUta adhideva, ne adhiyazavaMta huM; je jANe mRtyu TANeya, te yogI jANatA mane. 30 jarA ane mRtyuthI chUTavA mATe mane AlaMbIne (mArA tarapha AtmA tarapha daSTi rAkhIne) jeo yatna kare che, teo te pUrNabrahmane jANe che, adhyAtmane jANe che ane samasta karmane paNa jANe che. (ane te bhArata !) adhibhUta, adhideva ane adhiyajJavaMta paNa huM ja chuM, evuM je jANe che te yuktacittavALA yogIo maratIveLA paNa mane jANe ja che. noMdha : jarA-maraNathI chUTavA mATe jeo prayatna karavA Icche, emaNe AtmAne anulakSIne ja prayatna karavo joIe. AnuM nAma te jaina sUtronuM cAritra. satya jJAna thayA pachI ja AvuM cAritra hoI zake! ane ene pariNAme pUrNa brahmajJAna thAya te dekhItuM ja che. brahmajJAna eTale jaina paribhASA pramANe saMpUrNa AtmajJAna. AnuM ja bIjuM nAma te kevaLajJAna. AtmAnuM saMpUrNa jJAna thayuM eTale prANImAtramAM sattA dharAvatA caitanyanuM jJAna paNa thayuM ja samajavuM ane saMpUrNa karmanuM jJAna eTale ke sRSTivyApAranuM rahasya jJAna paNa ene thAya ja e kalpanAthI paNa samajI zakAya tevuM che. adhibhUta, adhideva ane adhiyajJa sahita mane jANavo eno artha e ke bhUta, daiva ane yajJanuM paNa sarvoparI tattva to AtmA ja che, te jANavuM. jeNe AtmA jANyo eNe sarva jAra, te vAta yathArtha che. sarvabhUtano svAmI te, daivata mAtrano prabhu paNa te. ane sarva yajJono adhiSThAtA paNa te ja che. pachI bIjI kaI vastu bAkI rahI? je yogIo AvuM jANI gayA te yogIo maraNa samaye paNa ATaluM samaje, eTale aMtakALe paNa emane kazo kaleza na thAya. have ahIM arjunane e jANavAnI IcchA thAya che ke brahma, adhyAtma, karma, adhibhUta, adhideva ane adhiyajJa vagerenuM svarUpa zuM che? Ano uttara AThamA adhyAyamAM zrIkRSaNAmukhe ja kahevAze, ane mRtyu pachI kayA yogInI kevI sthiti thAya, e paNa AThamA adhyAyamAM Avaze. eTale ApaNe ahIM vadhu vistAra na karatAM sAtamA adhyAyano upasaMhAra karI laIe.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 gItA darzana OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahma vidyAyAM / yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde / jJAnayogo nAma saptamo'dhyAyaH // 7 // 'OM tat sat' e pramANe zrIbhagavAne gAyelI, upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM jJAnayoga nAmano sAtamo adhyAya pUro thayo. sAtamA adhyAyano upasaMhAra jeno aMta sAro tenuM badhuMya sAruM. je dAkhalAno javAba kharo te game te rIte gaNyo hoya toya te rIta sAcI. A rIte jenuM maraNa sudharyuM tenuM badhuMya sudharyuM. paNa maraNa tyAre ja sudhare ke jyAre jIvana nakkara rIte sudhareluM hoya ! eTale jIvananuM parivartana te ja cAritra. AvuM cAritra samarpaNa vinA na Ave. eTale kAM to e samarpaNa sagurunI doravaNI nIce, athavA AtmAnA pratyeka dhvani nIce hovuM joIe. AmAMthI bhakitano ugama thayo. hRdayanuM parivartana karAve te ja dharma, e vyAkhyA laIzuM to dharma e ja bhakita ane bhakita eTale svadharma. paNa AvI Atmabhaktine sAru ke gurunI Atmabhakitane sAru jJAna joIe. eTale A adhyAyamAM vijJAnavALuM jJAna kahevAyuM. vizvavijJAna je AtmajJAnamAM samAI jAya che te AtmAnI zakita paNa agAdha ja hoya, eTale jagatanAM sarva tatvomAM pRthvI, jala, agni, vAyu, AkAza, Indriyo, mana, buddhi, jyAM juo tyAM huM eTale AtmAnuM teja vilasI rahyuM che. A apekSAe sarjana pralayanAM kAraNo ane vyakita mAtra AtmAne lIdhe che. chatAMya jema maNakAmAM rahelo doro maNakAthI judo, svataMtra ane sahuno saMkalanAkAra che, te ja rIte mULe AtmA potAnA svabhAvamAM magna che ema zrIkRSNajI arjunane samajAve che. jIvanI najIkanI sAmagrIne emaNe aparA prakRti tarIke oLakhAvI. prakRtinA ghaNA artha thAya. A rIte jaina daSTie je kAmaNa zarIra jIva-rAgI che tene aparA prakRti tarIke oLakhAvI zakAya. te triguNAtmaka che, paraMtu sAttvika, rAjasI ane tAmasI bhAvomAM je teja-timira dekhAya che te mULa AtmAnA prakAzanuM ochuM ke vadhu ochuM kiraNa ja che. jainasUtromAM traNa guNane ThekANe che
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sAtamo ghezyAo + mUkavAmAM AvI che. parA prakRti eTale karmasaMgI jIva pote ja. zuddha cetana to tethI paNa para ja che. e hamezAM avyakata che chatAM eno prakAza mAyA agara upara kahelI be prakRtine lIdhe gherAyo che. tethI comera vAdaLathI DhaMkAyelA sUrajanI peThe taddana Acho dekhAya che, chatAM che to kharo ja. saMsArano rAga enuM ja nAma mAyA. evA saMsAranA rAganI sAmI bAju dveSa che. eTale e joDakAMne lIdhe moha janme che ane moha janmyAnI sAthe ja saMsAranuM calam citra cAlu thaI gayuM. basa, jyAM lagI ajJAnano paDado haze, tyAM lagI e citra hAsya-khedanA kAraNarUpa banavAnuM. Ane ja kAraNe traNa guNothI mUDha thayeluM jagata ajaba ane dustara pAyAmAM mohAI rahevAnuM. 337 te jagatano keTaloka bhAga to evo che ke je ajJAnanA gADha paDadA nIce zetAnarUpa ja banI gayo che. AvA zetAnane vaza thayelo varga te adhama. bAkI nAtajAta, varNa dezathI to koI ja adhama nathI. zetAniyatane tAbe thayelAne to kazuM sUjhavAnuM nahi. teo to durAcArI banI pariNAme ghora narakamAM sabaDavAnA ja. paraMtu eka bhAga evo paNa che ke je satkarma tarapha prerAya che. satkarmI to badhA ja ThIka che paNa temAMya jJAnI sauthI zreSTha gaNAya. eTalA mATe ke te haMmezAM AtmAnI sAme joIne ja DagaluM bhare che. emaNe jemAM samarpaNa karyuM, temAM ja-eka mAtra emanI niSThA hoya che. tevA puruSano AtmA ane parama puruSano AtmA lagAre judA nathI rahetA. eTalI tanmaya bhakita e jJAnInI hoya che, paNa AvI dazA to ghaNA janmonI sAdhanAnuM pariNAma hoya che. evA mahAtmA to A saMsAramAM maLavA bhAre dohyalA che. evA mahAtmAnI oLakhANa ja e ke te prabhune prANImAtramAM jue che. pApI upara paNa te sahaja prema DhoLI zake che. bIjo eka varga evo paNa hoya che ke je kaThaNa upAsanA kare che, paNa te devonI. emanI zraddhAnI to kadara karavI ja joIe. e zraddhAmAM IzvarI aMza ja hoya che. tethI teo je je IcchA pUrI karavA Icche che, te zraddhAne laIne phaLe che. vastutaH devo eTale emanI kAmanAnI kalpanAmUrti. A rIte teo paDachAyAmAM ja AtmA mAnIne malakAya che, paNa AtmAnuM mULa hAthamAM AvatuM nathI, eTale eka kAmanA purAI, enuM sukha cAkhe na cAkhe tyAM to seMkaDo kAmanAnuM du:kha UbharAya che. A rIte AtmA, jIva ane karma e traNanI ramata cAlI rahI che. A ramata "lezyA" jaina paribhASAno zabda che. mananA judA judA bhAvone lIdhe enI asara zarIra upara paNa paDe che. tevuM 'lezyA' zabdathI sUcave che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 gItA darzana AtmajJAnI vinA koNa jANI zake? jene saMpUrNa AtmajJAna thayuM tene to bhUta, daiva, yajJanI upAsanAo vagere bALaramakaDAM ja lAge che. chatAM teo paNa prayatna to kare ja che. ane te jarAmaraNanA mokSa mATe. AvA puruSo potAne jANe che, ane jIvamAtranA caitanyane paNa jANe ja che. tema saMsAranA yathArtha samagra svarUpane khobAmAM pANI dekhAya tema nija AtmAdvArA anubhavI zake che. AvI sthiti mATe eka AtmAne ja avalaMbIne mathavuM joIe. kAmanAne adhIna koIpaNa saMyogomAM kadI na thavuM joIe. tethI aMta:karaNanI zuddhi thAya che, ajJAnano paDado khase che, AcAramAM satya zIdhra avatare che, sukha-duHkhanA prasaMgomAM mUMjhavaNane badale samabhAva rahe che, ane chevaTa evI sthiti thAya che ke jethI sahaja prayatna mokSa maLe che. sArAMza hRdayanuM parivartana karanArI bhakita e ajoDa upAya che. jIvananuM parivartana karanAruM cAritra ethI ja janme che ke jenuM pariNAma mokSa che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana adhyAya AThamo upodaghAta zrIkRSNa mahAtmA arjunanA manane badhI bAjuthI vALI laIne eka para kendrita karavA mAgatA hatA. zrIkRSNa para arjunane pUrI zraddhA hatI, eTale e rIte arjunanA manane potA paratve kendrita karavuM e eka ja sAro mArga hato. A mArge ja arjunane vALavo sahelo hato. bIje mArge nahi. paNa e mArge be Apattio hatI. (1) arjuna niSkriya, jaDa, vevalo bhakata banI jAya to? (2) potAnA sthULa dehane ja pUjato banI jAya to? A banne Apattio nivAravA mATe zrIkRSNajIe potAnA A sthULa dehanI pAchaLa je paramAtmazakti hatI tenuM bhAna karAvavAno prayatna gata adhyAyathI zarU karyo te ApaNe joI gayA chIe. chatAM vijJAna sahita jJAnanuM saMkSipta varNana sAMbhaLyA pachI ene vistArapUrvaka sAMbhaLavAnI arjunanI icchA thAya che ane ethI e savAla pUchavo zarU kare che. tyAMthI A adhyAyano AraMbha thAya che. A adhyAyamAM brahma, adhyAtma ane karma zuM che enI samaja uparAMta adhibhUta, adhideva ane adhiyajJa sahita raheluM prabhusvarUpa kevuM che, enI samaja paNa ApavAmAM Ave che. kaI jAtanI cokkasa sAdhanAthI mRtyukALa sudhare enuM paNa bhAna karAvavAmAM Ave che ane mRtyu pachI je be sadgatio che, temAMnI kaI sadgatino mArga pakaDavo joIe ke jethI pharI janma-maraNa na karavAM paDe evuM mokSadhAma maLe, enI jhAMkhI karAvavAmAM Ave che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 gItA darzana aSTamo'dhyAyaH adhyAya 8 mo arjuna uvatti / kiM tadabrahma kimadhyAtma kiM karma puruSottama | adhibhUtaM ca kiM proktamadhidaivaM kimucyate // 1 // adhiyajJaH kathaM ko'tra dehe'sminmadhusUdana / / prayANakAle ca kathaM jheyo'si niyatAtmabhiH // 2 // arjuna bolyA : zuM te brahma? zuM adhyAtma? karma zuM? puruSottama ! zuM adhibhUta ke'vAyuM, zuM adhideva che? vaLI. 1 zI rIte ? zo adhiyajJa? A deha, madhusUdana; aMtaHkALe kaI rIte jANe saMyamIo tane. 2 he puruSottama ! (meM Aja lagI kayAMya nahotuM sAMbhaLyuM evuM adbhuta kathana Ape kahyuM. AtmA ane AtmArUpa sUtra sAthe joDAyelI parA-aparA prakRti temaja eno vaMzavelo, e badhI vAta thoDe aMze paNa jANI. paraMtu savAla e che ke A badho saMsAraprapaMca thayo zAthI? e prapaMca ja duHkhanuM mULa che. amArI A laDAImAM paNa mukhya bIja to e ja che. to pachI emAM nAzavaMta kone mAnavuM ane avinAzI kone mAnavuM? vaLI tame agAu kahI gayA hatA ke yajJa ane tapano huM ja bhokatA chuM, lokano mahezvara chuM, sarva bhUtomAM sarva saddaguNomAM ke durguNomAM suMdara kiMvA kadrupa je kaMI hoya te mAruM ja svarUpa che. vaLI hamaNAM paNa kahI gayA ke yajJa, bhUta, deva sauno huM ja adhipati chuM, to e kRSNa tame A ja ke vaLI koI bIjA? ane aMta kALe paNa zAMti rahe ema Ape kahyuM, to ene mATe cokkasa kaI jAtanI sAdhanA? e badhuM huM vistArapUrvaka jANavA IcchuM chuM mATe ja pUchuM chuM ke, e brahmanuM svarUpa kevuM che ? adhyAtma kone kahevAya ? karmanuM svarUpa zuM ? adhibhUtanI oLakhANa zI? vaLI adhideva zuM? ane te madhusUdana ! A (tamArA) dehamAM adhiyajJa zI rIte oLakhavo? adhiyajJa kyo?
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo 341 :: che ? (vaLI tame kahyuM tema) prayANa vakhate-aMta veLAe saMyamIo dvArA Apa kaI te jJAta thAo cho? (eTale ke saMyamIo aMtakALe Apane kayA svarUpe athavA oLakhI zake che,) e badhuM kRpA karIne samajAvo. zrIkRSNa uvAca akSaraM brahma paramaM svabhAvo'dhyAtmamucyate / bhUtabhAvodbhavakaro visargaH karmasaMjJitaH // 3 // adhibhUtaM kSaro bhAvaH puruSazcAdhidaivatam / adhiyajJo'habhevAtra dehe dehamRtAM vara // 4 // * zrIkRSaNa bolyA : akSara che paraMbrahma, che adhyAtma svabhAva ja; janmAve bhUta bhAvo che, te visarga ja karma che. 3 kSarabhAva adhibhUta, nara che adhidevata; A dehamAM aghiyajJa, henarazreSTha! huM ja chuM. 4 (he arjuna! dhIrajathI sAMbhaLa huM hamaNAM ati vistArathI nahi tema ati ja pathI paNa nahi evI rIte badhI vAtano phoDa pADuM chuM. jo meM tane je rahmasvarUpanI vAta karI che) te (para) brahma to (avinAzI ja che), akSara che. teno thI nAza ke nathI janma. te to akSara jANa, agara je sarvottama avinAzI svarUpa che ene brahma jANa e beya sarakhuM che. paNa Aje to mAtra tAre e kevaLa zraddhAthI ja mAnavuM rahyuM. e viSe vadhu vAta huM pachIthI karIza. bIju) je (prANImAtrane viSe) svabhAvajanya che (eTale ke svasattAthI rahe che, te adhyAtma kahevAya che (AthI ja A prANIne game teTalI bahAranI sukha sahAyabI maLe, chatAM e svabhAvajanya eTale ke - AdhyAtmika na hovAthI zAMti vaLatI ja nathI, te tuM jANe che. adhyAtma to sahaja che chatAMya enA bhaNI jIva nathI joto ane bahAra jue che enuM kAraNa mohane lIdhe janmeluM ajJAna che. e vAta huM tane samajAvI gayo chuM, ane tethI ja je bhUtabhAvane janmAve che, tene ja visarga kahe che. (visarga eTale prANImAtrane janmAvanAra sRSTivyApAra.) Ane karma saMjJAthI paNa oLakhI zakAya. (eTale ke A karmanA saMgane lIdhe jIva, mohamAM paDI vAraMvAra janma maraNAdi saMsAra Apa meLe vadhAre che.)
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 343. gItA darzana (hada to bIjA savAlono uttara ApuM chuM.) adhibhUta e kSara (nAzavaMta) bhAvasvarUpa che. eno artha e thayo ke janme che teno nAza nakkI che. je dehadhArI thayA ne kALa zaraNe javAnuM te nakkI ja che.) adhidaivata svarUpa (je adhibhUtathI ucca koTinuM che,) te puruSa. (Ane nara tarIke agara jIva tarIke paNa oLakhI zakAya, zarIramAM sAmAnya svarUpe je cetana vase che, ane jene lIdhe nAzavaMta vastumAM paNa saMvAda- tAlabaddhapaNuM TakI rahe che tenuM kAraNa e puruSa che. athavA jaina paribhASA pramANe bahirAtmAnuM zubha svarUpa che.) ane he dehadhArIomAM zreSTha evA arjuna! A mArA dehamAM ja (yajJa eTale ke zuddha thayela AtmasvarUpa che te huM pote ja chuM). (have tuM samajI zakyo hoIza ke huM eTale mAtra A kRSNarUpe nAma ke kRSNanAmadhArI zarIra nahi, paNa kRSNamAM rAcatuM zuddha caitanya svarUpa chuM. noMdha : khUba cokhavaTathI upara kahevAI gayuM che eTale vAcaka saheje samajI zakaze ke zrIkRSNaguru bhUta, deva ane yajJanA kharA artho zA kare che. deva karatAM manuSya UMco, te e daSTie ke manuSyamAM je mAnavatA che, te yajJakoTimAM AvI zake tevI che. bhUtapUjA eTale mAtra nAzavaMta padArtho ke nAzavaMta dehanI pUjA. devapUjA eTale nazvara ane anazvara ane svarUpa vacce rahelI jIvadazAnI pUjA, ane yajJa pUjA eTale saddaguNa pUjA. A pUjA zreSTha gaNAya. karmanI ghaTanA paNa jainasUtrone saMmata che. te ja prakAre zrIkRSNagurue ahIM nirUpI dIdhI ane samayasAre jema traNa bheda pADayA tema emaNe adhibhUta ane adhidaivata be svarUpathI para adhiyajJa svarUpa zuddha cetananuM kahyuM, evA cetanane adhyAtma sahaja che ane parabrahmathI e nikaTanuM svarUpa che, AthI TheTha sRSTi, jIva, aMtarAtmA ane paramAtmA lagIno kevo saMbaMdha che, te spaSTa thayuM. have zrIkRSNaguru AgaLa vadhatAM kahe che? antakAle ca mAmeva smaranmuktvA kalevaram / yaH prayAti sa madabhAvaM yAti nAstyatra saMzayaH // 5 // ne mane aMtakALe je, smarI choDe zarIrane; mAruM svarUpa te pAme, temAM che nahi saMzaya. 5 (ha bhArata! have tane zaMkA na rahevI joIe ke mane saMyamIo kaI rIte oLakhI
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAya mAThamAM 343 che. kAraNa ke meM upara je zuddha svarUpanI vAta karI tevA) mane (aMtarAtmAne) ta:kALe saMbhArIne (arthAtu ke saMsAranA viSayomAM cittane na javA detAM mArAmAM lagADIne) je zarIra taje che, te mArA svarUpane ja pAme che. temAM kaMI paNa saMzaya karavA jevuM zuM che?) nathI. kAraNa ke arjuna! e kudaratI kAnUna ja che, ke) yaM yaM vApi smaranbhAvaM tyajatyante kalevaram / taM tamevaiti kauMteya sadA tadvAvabhAvitaH // 6 // tasmAtsarveSu kAleSu mAmanusmara yudhya ca / mayyarpitamanobuddhirmAme vaiSyasyasaMzayam // 7 // kiMvA bhAvo smarI je je, aMte choDe kalevara; te te ja bhAvane pAme, sadA te bhAvabhAvika. 6 mATe mane badhA kALe, kauteya ! smara ne laDa; mana buddhi ane arpI mane pAmIza nizcaye. 7 ' athavA to (kuMtInA putra) koteya ! je dahadhArI) je (svarUpa ke) bhAva hamezAM (AsthApUrvaka) bhAvyA kare che, te te bhAvanuM aMtakALe paNa smaraNa karato karato deha choDe che, (choDI zake che, ane tethI te te ja svarUpane pAme che. na mATe (tuM paNa) mane sarva kALe smarato smarato laDa, (ema karavAthI aMtakALe paNa) mane buddhi ane mana arpAI gayA pachI, tuM (marIza toya) mane ja nizcaya pAmIza. ( noMdhaH laDavAnI vAtathI vAcaka mUMjhAI jaze, paNa temAM mUMjhAvA jevuM kazuM ja ! nathI. ApaNe agAu e viSe kahI ja cUkyA chIe. arjunane mRtyu pachI mAThI gati thavAnI je bhIti hatI te AthI zrIkRSNajIe TALI nAkhI. AtmasvarUpanuM ciMtana nahi visarato mANasa jo maratI veLA paNa na visare to jIvatAM to kema ja visare ! athavA sadA jene AtmasvarUpanuM ciMtana hoya te koI paNa kriyA karato chato, tene kema cUke? te ja svarUpane pAme. paNa AvuM tyAre ja bane ke jyAre e kriyA koI paNa jAtanI kAmanAthI prerita na hoya, mAtra anivArya AvI paDeluM kartavya ja hoya. arjuna pakSe (arjuna mATe) A yuddhakarmamAM joDAvuM te anivArya kartavya ja che, " ema zrIkRSNa mahAtmA mAnatA hatA. kaI daSTie te ApaNe agAu jaI gayA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 gItA darzana chIe. Ano sAra vAcaka to eTalo ja che ke je bhAva hamezAM saMbhAryo hoya ke je bhAvamAM mana ane buddhinuM sarva samarpaNa karIne jIvane khUMcADayo hoya, te bhAva acAnaka ke akasmAta samaye paNa Ave ja. kAraNa ke pachI te bhAva majabUta rIte TevarUpa thaI jAya che. mATe sAdhake evA ciMtanIya aMtarAtmabhAvanuM ciMtana sadAkALa rAkhavuM joIe ane karmothI na DaratAM lAlasA vAsanAthI ja DaravuM joIe. je sthULa che te vinAzI ja che, parivartanazIla che mATe evI nAzavaMta kriyA parathI ja siddhAMta na bAMdhI zakAya. kAraNa ke siddhAMta avinAzI tattvanI kasoTI para ja baMdhAvo joIe. AvI kasoTI viSe zrIkRSNa mukhethI pUba ja kahevAI gayuM. have zrIkRSNagurue arjunapaNe jema yuddhanI vAta karI tema bIjA sAdhakopakSe bIjI sAdhanAnI vAta paNa karI che. ane arjunapakSe jema zrIkRSNanuM caitanyasvarUpa upAsya prabhutulya che tema Itara sAdhakapakSe bIjuM (guru agara potAnA dehamAM raheluM) parasvarUpa paNa upAsya che ja ema samajAve che. ethI sau koI mAtra yuddhanI kriyAne ja sAdhana ane zrIkRSNa zarIrane ja ekAMte sAdhya na mAnI bese ! tema arjuna paNa yuddhane aMte bIjI kriyAo karavAmAM AvA sAdhanasAdhyanA ekAMtapaNAmAM na rAcatAM bIjI rIte sAdhyane anulakSIne zrIkRSNa zarIranI gerahAjarImAM) sAdhanA karI zake. ahIM ja gItAmAM anekAMtavAdapaNuM ane vyApakabhAva kevAM che te cokhkhI rIte dekhAI Ave che. abhyAsayogayuktena cetasA nA'nyagAminA / paramaM puruSaM divyaM yAti pArtha'nucintayan // 8 // yogayukata ghaDAyelA, ekalakSIya cittathI; pArtha ! ciMtavato pAme para divya puruSane. 8 he pArtha ! vAraMvAranA abhyAsa vaDe sthira thaI gayelA ane tethI karIne) bIje kayAMya na doDatA evA cittadvArA je eka dhyAna dhare che te para tejasvI, evA (huM agAu kahI gayo tevA akSara para) avinAzI svarUpane pAme che. noMdha : ApaNe gaI noMdhamAM kahI gayA tema ja svarUpa aMtarAtmAthI paNa para che eTale mukatAtmAonuM ja je svarUpa che, te svarUpa paNa kramekrame pamAya ja che. mAtra sAdhanA sAcI joIe. pachI sAdhaka ke upAsyapAtra game te ho !
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo 345 chatAM zrIkRSNaguru e pare puruSanI oLakhANa Ape che ke jethI koI khoTe raste na caDI jAya! kaviM purANamanuzAsitAram - aNoraNiyAMsamanusmaredyaH / sarvasya dhAtAramacintyarUpam- AdityavarNaM tamasaH prstaat||9|| prayANakAle manasA'calenabhaktyA yukto yogabalena caiva / bhruvormadhye prANamAvezya smyksa te para puruSamuti rivyam || 10 || sarvasa, purAtana ne niyaMtA, AdhAra sauno svarUpe acitya; tamasathI cheTo ravizo prakAzI, e sUkSmathI sUkSma anusmare je. 9 prayANakAle sthira citta rAkhI, bhakita tathA yoga baLe karIne; bhUkuTi vacce ThIka prANa rokI; pAme para divya puruSane te. 10 (he pArtha ! sAMbhaLa, have huM divya puruSane zabdadvArA oLakhAvuM chuM. jo ke enuM svarUpa indriyothI aciMtya che eTale zabdathI to kharA svarUpe kema ja oLakhAya? chatAM huM je zabda boluM chuM enuM mukhya kendra tyAM che. eTale e zabdamAM paNa evo prabhAva haze ke je sAdhakamAM rahelA e paraMpuruSa tarapha javAnI sAdhakane preraNA ApI zakaze. jema sAkara" nAma letAM ja moMmAM pANI chUTe che tema.) e puruSa sarvajJa (enAthI koI jJAnavijJAna ajANa nathI evo) che. anAdi anaMta che. (koI divasa e nahato ema nahi, sadAkALa che, che ane che.) vaLI jagatamAM je karmakAnUnane lIdhe jagatanAM sarva baLo niyamabaddha kAma karI rahyAM che, temAM paNa je kaMI prabhAva dekhAya che, te eno che. mATe e niyaMtA che. (jIva-ajIva) saunA AdhArarUpa che. ajJAnarUpI adhaMkArathI haMmezAM pele pAra ravinI jema prakAzI rahela che, ane (AkAza arUpI ane sUkSma che. chatAM e to enAthI paNa sUkSma eTale) sUkSmAtisUkSma che. evuM je niraMtara smaraNa karato karato (chevaTane kALe paNa
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 gItA darzana bhUlato nathI, kAraNa ke enAM citta, mana, buddhi, Indriyo badhAM abhyAsa dhogane lIdhe tanmaya thaI gayAM hoya che, eTale) ema je mRtvakALe aDolacitta rAkhIne bhakita tathA yogabaLa banne dvArA (jJAnayoga, karmayoga ane bhakitayoga e traNenA samanvayadvArA) bhavAM vacce suMdara rIte prANano praveza karAvIne (deha choDe che) te sAdhaka te (upara kahelA evA paraM divya parama tejasvI) puruSane pAme che. noMdha : yogamAM nAkanA agrabhAga para AMkha TekavI prANAyAma karavAnI paddhatine sArI kahI che. agAu AtmasaMyamayoga' nAmanA chaThThA adhyAyamAM e viSe kahevAyuM hatuM. ahIM prANane bhavAM vacce ThIka rIte praveza karAvavAnuM kahyuM che. te viSe zrI jJAnezvara mahArAja potAnI gItAnI TIkAmAM lakhe che : "paripUrNa nitya prakAzita evA brahmane jANIne maraNakALa samIpa AvatAM je ekAgra citte tenuM smaraNa kare che; padmAsana vALI uttara dizA tarapha mukha karI yogAbhyAsa kramamAM prApta thayeluM sukha aMtaHkaraNamAM saMcita karI, aMtaramAM ekAgracitte svarUpa prAptinA umaLakAthI svayaMbhU brahmane tvarita maLavAne mATe saMpAdana karelA yoga dvArA suSumaNA nADInA madhyamArge agni sthAnamAMthI thaI brahmaraMdhra (chellA yogacakranuM nAma che ane je AtmAnuM mukhya kendra che, te)mAM javAne nIkaLe che; jenAmAM prANa ane cittano saMsarga nirarthaka bAhya rIte ja mAtra dekhAya che, jenA prANano laya AkAzamAM thAya che, paraMtu mananI sthiratAne lIdhe je baMdhAyelo hoya che ane jenuM aMtaHkaraNa bhakitayukata thayuM che ane vaLI je yogabaLathI taiyAra thaI potAnuM mana potAne svAdhIna rAkhI zake che; te yogI citta ane manane te pramANe zUTimAM vaza karI je pramANe ghaMTAno nAda ghaMTAmAM ja laya pAme, vAsaNa nIce DhAkelA dIvAno prakAza emAM ja laya pAme te pramANe bhrakuTimAM ja evA sAdhakanAM citta ane mana laya pAmIne e parama svarUpamAM maLI jAya che." paraMtu sAdhaka ATalA citana ke yogAbhyAsathI ja parama puruSane pAmI jAya che. evuM koI na mAnI le. kharI rIte to ciMtana ane yogAbhyAsa paNa mAtra sAdhana ja che. mukhyatve to sAdhya bhaNI pUrepUrI tAlAvelI joIe. evI tAlAvelI chevaTe aciMtya evA para puruSanI prApti jarUra karAve. paNa Indriyo, prANa, mana, buddhi ane citta sarva upara pUro kAbU meLavI levo joIe. jaina stra pramANe zrImad gAya che ke "paramANumAtrano sparza chUTI jAya, mana, vacana, kAyA ane karmanI vaLagaNA bhikSu akhaMDAnaMdavALI - prata pR. 259mAMthI.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo suddhAM maTI jAya, tyAre parama jyoti svarUpa AtmA sakaLa saMsAra saMbaMdhathI chUTI e muktidhAmamAM pahoMce che ke jyAMthI pAchuM pharavApaNuM che ja nahi." gItAmAM zrIkRSNa mukhethI e ja 52ma sUtra vANI nIkaLe che. yadakSaraM vedavido vadanti vizanti yadyatayo vItarAgAH / yadicchanto brahmacarya caranti tatte padaM saMgraheNa pravakSye jene vade akSara vedajJAnI, jemAM praveze yati vItarAgI; je sAru pALe jana brahmacarya, saMkSepathI te pada huM kahIza. 347 || 11 || 11 (aho paraMtapa ! meM je paraM prakAzamaya puruSanI vAta karI, tenuM dhAma kayAM che, e jANavAnI have tArI IcchA thaI che, kharuM ? cAla bhAI, tane e paNa kahI dauM. ekacitte sAMbhaLa. prathama to eno mahimA ja kahyuM : jene vedanA jANakAro 'akSaradhAma'ne nAme varNave che, je dhAmamAM vItarAgI yuti (pachI te saMnyAsI ho ke jaina zramaNa ho, paNa vItarAgI hovA joIe te) praveza karI zake che, je (meLavavAnuM sarvAMga suMdara sAdhana brahmacarya hoIne je) sAru (je padane pAmavA mATe) loko brahmacarya (mana, vacana, kAyAe) samAcare che, te pada huM tane saMkSepamAM kahIza. noMdha : vedamAM to mAtra enuM nAmasvarUpa ja che. yathArtha svarUpa to vItarAga bhAvamAM che. Indriya, mana, buddhi tathA cittano saMpUrNa saMbaMdha choDIne mAtra teo udaya prayoge vicare che, evA yati puruSo ja evA vItarAga bhAvanA adhikArI che, ane teo ja e dhAmano rasa cAkhI zake che. deha Takayo hoya tyAM lagI teo sadehe mukata che ane pachI avicaLa mokSadhAmanA svAmI bane che. gItAkAre e vItarAga bhAvanI sAdhanAmAM brahmacarya upara khUba bhAra Apyo. A brahmacaryano artha khUba vyApaka rIte levo. indriya mAtrano avyabhicAra te brahmacarya athavA brahma-AtmAmAM carcA thAya tevAM sAdhana mAtra. A sAdhanAmAM lokapracalita brahmacarya to kharuM ja, uparAMta bIjAM vrato ane sAdhanA paNa joIe. have gItAkAra pote ja agAu karatAM vaLI bIjA prakAranI sAdhanAno AkAra batAve che.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 gItA darzana 11 sarvadvArANi saMyamya mano ddadi nirudhya ca mUdhyadhAyAtmanaH prANamAsthito yogadhAraNAm // 12 // omityekAkSaraM brahma vyAharanmAmanusmaran yaH prayAti tyajandehaM sa yAti paramAM gatim vaza rAkhI badhAM dvAro, hRdaye mana rokIne; sva prANa tALave sthApI, yoga dhArI rahyo thako. 12 OM ekAkSarI brahma, uccArI japato mane; jAya che je tajI deha, te pAme che paraMgati. || 12 || 13 (he dhanaMjaya ! je sAdhaka yogabaLa, bhakitabaLa ke jJAnabaLamAM kaMI na jANato hoya chatAMya huM nIce kahuM chuM teTalI yogyatA dharAvato hoya, to te paNa upara kahI te paraMgatine jarUra pAmI zake che. sArAMza ke AtmaprApti game te sAdhane thaI zake che, paNa eTalI zarata to darekamAM kharI ja ke dhyeya mAtra eka AtmA ja hovo joIe. sAMbhaLa :) badhAM indriyadvAro rokI, hRdayamAM manane rokI, tALavAmAM prANane rokI, je yogadhAraNAmAM rahyo thako eka bAjUthI OM evA ekAkSarI brahmane japato thako ane sAthe sAthe OMOM nA mULa svarUpa-mane (eTale ke aMtarAtmAne) citavato thako deha choDIne jAya che te jarUra paraMgati pAme che. noMdha : matalaba e ke sAdhanAnA mArgo aneka che. sAdhanamAM ekAMtapaNuM kadI ja na hoI zake paNa sAghyamAM to ekatva hovuM ja joIe. ekaniSTha vinA kadI koI paNa kAryamAM phateha na thAya, to pachI aghyAtmamArgamAM to thAya ja zI rIte ? ekaniSThA e AtmaprAptinI anivArya zarata che. ahIM praNava japa para bhAra Apyo che. praNava ja5no mahimA dareka dharmamAM che ja. 'OM' akSarano uccAra ja eve sthaLethI thAya che ke japa mAtrano e mahArAjA che. akSaravALA jApanA japanAre 'OM' ne kadI na visaravo a+ u + m athavA a+ A+ u+ m maLIne 'OM' thAya che. emAM vaidika dharmanA prANarUpa brahmA, viSNu, maheza ane jainadharmanA prANarUpa paMcaparameSThIno dhvani AvI jAya che. indriyonAM dvAro rokavAnuM prathama kahyuM. indriyonAM dvAro rokavAM eTale indriyanA viSayo para kAbU meLavavo. te vinA mana para kAbU na Ave ane manane
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo 349 paNa hRdayamAM rokavuM. hRdaya eTale AtmAnI samIpamAM raheluM aMtaHkaraNa. temAM mananI svasthatA thaI eTale prANAyAmathI DhaMkAranuM japana karavuM. ahIM zrI jJAnezvarI gItA kahe cheH 'mAra 32 mane mA2 traNe ardhamAtrAmAM maLe tyAM sudhI dhAraNA zakitanA baLathI prANavAyune brahmAkAzamAM na maLe evA prayogathI dharavo arthAta tyAM sudhI te vAyune mastakAkAzamAM sthira karavo; pachI OMkArano ane teno (prANano) saMyoga thatAM mULa svarUpa je brahma, temAM te ramamANa thAya che. Ama thatAMnI sAthe ja OMkAranuM japana baMdha thAya che ane te vakhate prANano aMta Ave che. pachI to jOMkArathI atIta brahmAnaMda ja bAkI rahe che."* paraMtu A badhuM anubhavagamya athavA gurugamya che. TUMko sAra e ke chevaTe sarva laya pAmI para svarUpadazA pAmI javAya che. sAdhana game te ho - bhakita ho, japa ho ke jJAna ho, Azrame gRhastha ho ke saMnyAsI ho, paNa aMtaraMga tyAgI to hovo ja joIe. dhyeya to eka ja hovuM joIe e batAvavA punarukita karIne vaLI gItAkAra e ja vAtane puSTa kare che: ananyacetAH satataM yo mAM smarati nityazaH / tasyA'haM sulabhaH pArtha nityayuktasya yoginaH // 14 // mAmupetya punarjanma duHkhA''layamazAzvatam / nA''pnuvanti mahAtmAnaH saMsiddhiM paramAM gatAH // 15 // mane ekAgracittethI, saMbhAre je niraMtara; te nitya yukata yogIne, saheje pArtha huM maLe. 14 mane pAmI mahAtmAo, paraMsiddhi varela je; te na pAme punarjanma, duHkhAgAra azAzvata. 15 (he pRthAnA dIkarA) pArtha ! mane je ekAgracittavaitA banI (bIje kayAMya citta rAkhyA vinA saMsAranAM pralobhana ke siddhinI lAlacomAM athavA AyuSyanA mohamAM ke maraNanA bhayamAM DagyA vagara) nitya niraMtara mAruM (zuddha-AtmAnuM) ja smaraNa karyA kare che, te nitya yukta yogIne huM saheje maLI jAuM chuM. zrI bhikSu akhaMDAnaMdanI gujarAtI jJAnezvarI gItA pR. 259
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 gItA darzana mane pAmIne (AvA ane upara kahI gayo te koTinA) mahAtmAo chevaTe evI paraMsiddhine prApta thAya che ke pachI duHkhanA ghararUpa ane azAzvata (eTale anitya) evA punarjanmane (pharI janmamaraNarUpa saMsAra ghaTamALane) pAmatA ja nathI. noMdha : A vAta ghaNA sAdhakone mIThI sAkara jevI lAgaze. jo kazAya prayatna vinA mAtra prabhu smaraNa mAtrathI AvuM punarjanma maTADanAruM zAzvata pada maLI jatuM hoya to ta5, saMyama, tyAga, brahmacarya, ahiMsA, aparigraha; dhyAna Adi sAdhanAnI tarakhaDa zA mATe karavI? paNa teo eka agatyanI vAta bhUlI jAya che. te e ke evI sAdhanA pachI ja cittanuM ghaDatara evuM thAya che ke je eka prabhumAM ja lAgI rahe, nahitara to mAMkaDuM mana ane buddhinA kutarko, hRdayanI sudra lAgaNIpradhAnatA ane indriyonuM viSayasukhamAM rAcavuM. A badhuM AvIne ghaDIghaDImAM Dagumagu karI de. eTale cittanI uttama acalita nizcalatA sAdhavA sAru ja sAdhanAnI jarUra che, anivArya jarUra che. e sAdhanAmAM jo anAsakti ke cittasthiratA athavA AtmatallInatAnuM dhyeya haze to e tapa, tyAga, saMyama ke bhakita Adi sAdhanomAMthI rasa paNa maLaze ane vikAro paNa TaLaze. tethI prayatna paNa akhaMDa raheze. bhUlo thaze paNa jAgRti evI haze ke bhUlone bhUMsIne bamaNA utsAhathI AgaLa vadhAze. have AtmA athavA prabhumAM ja ekAgratA na thAya ane koI bIjA padArtha, vyakti, kiMvA devamAM ekAgratA thatI hoya to, tevI sAdhanA zA sAru na karavI, e savAla thAya che. jo ke prathama prathama A sAdhanA amuka hade sAva nakAravA jevI nathI e agAu kahevAI gayuM che, paNa zraddhAnuM baLa vadhyA pachI to te dhoraNa choDI devA jevuM che. kAraNa ke padArtha, vyakita ke devanI upAsanAthI bahu bahu to mAtra laukika lAbha thAya che. te vAta to rUpiyo ApIne badalAmAM kANI koDI levA jevI che. e agAu ApaNe jAI gayA chIe. chatAM zrIkRSNaguru vaLI kahe che - AbrahmabhuvanAllokAH punarAvartino'rjuna / mAmupetya tu kauteya punarjanma na vidyate // 16 / / brahmaloka lagI vive, che punarjanma arjuna; paNa nathI punarjanma, kauteya ! huM maLyA pachI. 16
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo 351 he (UjaLA) arjuna! (bIjI baghI sAdhanAne aMte je sthAna maLe che tyAM saMsAra ja che. TheTha brahmaloka ke jyAMthI paraMdhAma atyaMta najIka ja che, tyAM lagI paNa jaIne pharI janmamaraNa to karavAM ja paDe che, eTale ke bahu bahu to tyAM brahmasukha maLe paNa AdhyAtmika sukha AgaLa te sukha sAva tuccha che. tyAMnuM kALapramANa eTaluM badhuM lAMbuM che, chatAM jyAM kALa Avyo tyAM aMta paNa sAthe ja nirmAyo che. sArAMza ke tyAM A punarjanma dazA che ja nahi mATe ja kahuM chuM ke) brahmabhuvana lagInAM bhavanomAM punarjanma che, paraMtu he kauteya ! mane pAmyA pachI punarjanma raheto ja nathI. (tathI ja kahuM chuM ke tuM mAruM-aMtarAtmAnuM ciMtana karyA kara.) noMdhaH jainasUtromAM paNa prakArAMtare A ja vAta kahI che. tetrIsa sAgaropama jevA agAdha kALa lagI parama daivI sukhamAM rAcatA devendro paNa mRtyune vaza ja che. chevaTe to temane paNa maryalokamAM AvyA pachI ja mokSa maLe che-ane e maryaloka eTale marda vIronI karmabhUmi. emAM ja kharA puruSArthe mokSaprApti thAya che. jema jainasUtro mAMheluM sarvoparI sarvArtha siddha vimAnanuM sthAna siddhazilAmokSadhAmanI cheka najIka che, tema vaidika graMthonuM brahma bhuvana te paNa akSaradhAmanI nikaTa ane cauda bhuvananA zikhararUpa che. punarjanma TaLe e ja sau koI Icche che. kAraNa ke svargalokanA cauda indro jeTalI vAramAM khalAsa thAya, tevaDo moTo to brahmano eka divasa hoya che. hajAra vAra cAra yugo vahI jAya tevo brahmadevano divasa ane tevaDI ja rAtri hoya che. e batAvIne have gItAkAra kahe che ke AvaDo moTo chatAM chevaTe to eno cheDo ja che, ema jJAnIo jANe che. tethI teo bAhyasukha ApatAM bhuvano mATe jarAya lAlasA dharAvatA nathI. sahasrayugaparyantamaharyadkaibrahmaNo viduH rAtriM yugasahasrAntAM te'horAtravido janAH // 17 // avyaktAd vyaktayaH sarvAH prabhavantyaharAgame / rAtryAgame pralIyante tatraivA'vyatasaMjJake // 18 / / bhUtagrAmaH sa evA'yaM bhUtvA bhUtvA pralIyate rAtryAgame'vazaH pArtha prabhavatyaharAgame / II 12 ll
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 gItA darzana parastasmAttu mAvo'nyo'kyakto'vyakAt sanAtanaH / yaH sa sarveSu bhUteSu nazyatsu na vinazyati // 20 // avyakto'kSara ityuktastamAhuH paramAM gatim / yaM prApya na nivartante taddhAma paramaM mama !! ra1 / puruSaH sa paraH pArtha bhaktyA lamyastavananyayA / vasthAntaHni mUri cena sarvani tatama+ || 20 | hajAra yugano dA'Do, je jANe brahma davano; ne evaDI ja rAtrIya, te jJAtA dina rAtanA. 17 avyakatathI sahu vyakita, UThe dina Ugya ane rAtri paDaye zamI jAtI, te ja avyakatamAM vaLI. 18 te ja A bhUtano saMgha, janmI janmI zamI jato; parAdhInapaNe pArtha ! zame rAtre, dine UThe. 19 te avyakatathI avyakata, bIjo je bhAva zAzvata; nAza pAme bhUto sarve, toye te naSTa nA thato. 20 akSara te ja avyakata, kevAya te paraMgati; je pAmI na pharI janma, te mAruM dhAma che paraM. 2 1 para puruSa te lAdhe, pArtha ! ananya bhakitathI; jenI aMdara saha bhUto, tethI A sarva vistRta.+ 22 (bhArata!) hajAra yuga lagIno brahmano divasa che ane hajAra yuga lagInI rAtri che, evuM jeo jANe che te dinarAtanA (kharekharA) jJAtA- jANakAra che. vaLI purANanA zabdomAM kahuM to) e (brahmano) dina UgatAM avyakata prakRti (jIvanI parA prakRti)mAMthI badhI vyakitao janme che ane pAchI rAtri AvatAM vaLI tyAM ja te avyakata nAmavALA tattvamAM lIna thaI jAya che. he pArtha ! (te vyakitao e ja te bhUtano samudAya, mATe) te ja A prANisamudAya Ama pedA thaI thaIne laya pAme che. matalaba ke parAdhInapaNe rAtre laya pAme che ane pAcho dina Ugye Upaje che. (upara je avyakatanI vAta karI) te atyakatathI paNa bIjo vaLI para avyakata bhAva che. je badhAM bhUto nAza pAmato nathI. (are paratapa!) te ja avyakatane jyAM pratiSThita che sahu (pAThAMtara)
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo 353 akSara (nAme saMbodhAya che) kahyo che, ane tene ja paraMgati paNa kahevAya che. mAruM karaMdhAma paNa e ja che ane ene pAmyA pachI pharI pherA pharavApaNuM (eTale ke punarjanma karavApaNuM) rahetuM nathI. che. aho pArtha ! te paraMpuruSanI prApti ananya bhakitathI avazya) thAya che. jenI aMdara sahu bhUta rahyAM che, jenA vaDe A badhuM vistaryuM che. (athavA jenI aMdara sarva bhUto rahyAM che, jyAM badhuMya pratiSThita che.) che ke noMdha : jainasUtromAM paNa devonAM moTAM AyuSya batAvavA khAtara mahAna rUpako ke mUkavAmAM AvyAM che, dA.ta. jugaliyA nAmanA manuSyonA vALa khUba bArIka hoya che, tene kacarI kacarIne eka mahAkUvAmAM bharyA hoya ne temAMthI so varSe mAtra ekaja bALa kADhatAM kADhatAM kUvo pUro thAya, te kALa karatAMya asaMkhyAtagaNAM devAyuSya hoya che ane devonI kSaNa eTale ahIMnAM hajAro varSa. Ama athAga kALanuM AyuSya che chatAMya teno aMta to kharo ja. eTalA kALa lagI mahAvaibhava bhogavyo hoya chatAMya mota Ave, tyAre e devendrane lAge ke ahA ! meM to mAtra pUruM rasacaTakuMya na lIdhuM ! matalaba ke sAMsArika sukhabhavonI parAkASThA ane te paNa athAga kALa lagI hovA chatAM devonI A durdazA che to pachI manuSyanA bhoga ane svalpa AyuSya enI AgaLa zI visAtamAM! Ama vicAravAthI paNa manuSya sAMsArika lAlacane vaza na thAya ke tethI cetato rahe to te vicAra khUba upayogI che. - brahmadevanAM rAtridina jANavAno hetu e ja ke brahmadeva devendra hoya to ene paNa mRtyu hoya ja, ema jANIne vairAgyamaya rahe te ja jJAnI, emazrIkRSNaguru kahevA mAge che. brahmalokano devendra te ja brahmA. sRSTikartA tarIke eka prajApati tarIkenI ene vize kalpanA karavAmAM AvI che. kalpanA svayaMbhU che (potAnI meLe thAya che,) mATe enuM nAma svayaMbhU paNa che. saMhitA ane purANomAM hiraNyagarbhA tarIke paNa oLakhAvAya che. para akSarabrahmane sRSTikartAnI bhAMjagaDamAM nathI nAkhavAmAM AvatA. paNa Amane nAkhyA che te rUpaka che. kAraNa ke kalpanA sRSTino mULa kartA prabhu che. te daSTie sRSTikartA prabhu bhale gaNAya, vastutaH te prapaMca mAtrathI bhinna che. te para akSaratattvane saMsAra sAthe kazuM lAgatuM vaLagatuM nathI. gItAe paNa pAMcamA adhyAyamAM e ja vAta karI.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 gItA darzana bhUtasamudAya brahmadevano divasa hoya tyAre jAge che ane rAtre laya thAya che. A rIte brahmadevanI rAtri e pralaya kahevAya che. pralayakALe agAu kahI gayA te sRSTinuM bIja rahe che, sRSTi nathI rahetI. eTale ke dehadhArImAM raheluM vyakata tattva nathI, paNa avyakata tattva to che ja, e to eka paurANika rUpakanI vAta thaI. ene A rIte ghaTAvavAthI paNa cAlaze. rAtre jyAre manuSya UMghamAM hoya tyAre tenuM taMtra avyakata rIte cAle che, UThe che tyAre vyakatapara cAle che. vaidika graMthono AvAMtara pralaya" te ApaNuM nidrAdhInapaNuM, ane "mahApralaya' te mRtyukALa, ema samajIe toya harakata nathI. jainasUtromAM paNa prakAratare kALanI gaNanA ane pralayanI vAta che. A pachI bIjI vAta e ke IcchA hoya ke na hoya to paNa parAdhInapaNe bhUtone UpajavuM paDe che. eno artha e ke jIva jyAM lagI mohamagna che, athavA jainasUtranI daSTithI kahIe to karmasaMgI che tyAM lagI IcchAe ke anicchAe karmapariNAma bhogavavAne kAje ene janmamaraNAdi saMsAramAM yojAvuM ja paDe che. paNa bhUtomAM je avyakta bhAva che, te saMsAra maTADI zakto nathI eTale ja te avyakatathI paNa utkRSTa bIjo je avyaktabhAva che te ja ArAdhavA yogya che. ene akSara tarIke paNa oLakhAvAya che ane paraMgati paNa ene ja kahevAya che. zrIkRSNajI kahe che ke huM je mAruM paramadhAma kahuM chuM te paNa e ja che. sArAMza ke paraMpuruSa kaho, mokSapada kaho ke mAruM paraMdhAma kaho, e badhuM eka ja che. mAtra nAma bheda ja che. jainasUtro paNa e ja kahe che ke e parama avyAbAdhaka sukhavALuM pada siddhisthAna kahevAya che, siddhagati kahevAya che, mukita kahevAya che, parinirvANa kahevAya che. mukatAtmAonuM apunarAvRttivALuM dhAma kahe che te ja paramapada paNa kahevAya che, e zAzvata che. saMsAranA badhA bhAvo asthAyI che, paNa e sadaiva sthAyI che, gItAjIe paNa e ja kahyuM ke bhUto nAza pAmavA chatAM enI pAchaLa kArya karI rahelo zAzvatabhAva-akSararUpa paramAtmabhAva kadI naSTa thato nathI. enI aMdara sarva bhUto samAya che ane je thakI A badhuM vistaryuM che" eno artha e ke sarva bhUtonI zakita eka bAju mUkIe ane mAtra e paramAtmabhAvanI zakita eka bAju mUkIe, to somAM jema navANuM samAI jAya tema samAI javAnI vAta kharI ja che. prathamanI zakitamAM saMkhyAbaLa ghaNuM che, paNa sAthe saMsAra saMbaMdha hoIne enI sUkSma
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo 355 zakita ghaNI nathI. jyAre bIjI zakitamAM saMkhyAbaLa nathI. te mAtra eka ja tattva che paraMtu temAM zakti anaMta che, kAraNa ke saMsAra saMbaMdha tene lopI zakto nathI. ApaNe pratyakSa joI zakIe chIe ke je zakita eka satyArthImAM hoya che te karoDa asatyArthImAM nathI hotI, ane tethI ja saMkhyAbaLane chevaTe to siddhAMta pAse namavuM ja paDe che. vaLI kharI rIte joIe to saMkhyAmAM paNa je caitanya zakitavALuM dekhAya che, je thoDuM ghaNuM paNa satyArthIpaNuM jaNAya che te paNa e pare AtmAnA jJAnane ja AbhArI che. mATe tene lIdhe ja A badhuM che ema paNa kahevAya. paraMtu Ano artha e nahi ke e paraMtattva A badhuM pedA karyuM che athavA eka prabhu evA che ke je sarvavyApaka che. eno artha eTalo ja ke je para brahma puruSottamarUpa che te jJAna svarUpa ja che ane jJAnanI avadhi hoI zake nahi. dehI mAtramAM jJAnano ocho vadhato prakAza rAje ja che, mATe jJAna daSTie jJAnane jo AtmA agara prabhu kahIe to te sarvavyApaka che ane A badhuM sRSTitaMtra karmanA kAnUnathI tAlabaddha cAle che, temAM jJAna ja kAraNabhUta che. jIvamAM paNa jJAna che. to ja jagatamAM te bhAga laI zake, bhale pachI e jJAna mohAvaraNane lIdhe ajJAnarUpa hoya ! A rIte barAbara sumeLa maLI rahe che. e paraMdhAma ananya bhaktithI maLe che e to samajAyuM. have zrIkRSNa mukhe eka navI vAta kahevAya che: yatra kAle tvanAvRttimAvRtiM caiva yoginaH / prayAtA yAnti taM kAlaM vakSyAmi bharatarSama // 23 // agniotirahaH zuklaH SaNmAsA uttarAyaNam / tatra prayAtA gacchanti brahma brahmavido janAH // 24 // dhUmo rAtristathA kRSNaH SaNmAsA dakSiNAyanam / tatra cAndramasaM jyotiryogI prApya nivartate || ra5 II zuklakRSNe gatI hyete jagataH zAzvate mate / ekayA yAtyanAvRttimanyayA''vartate punaH // 26 // naite sRtI pArtha jAnana yogI muhyati kazcana / tamAta sarvey #Apu yo yuvatto mavAnuna || ra7 II je kALamAM marI yogI pAme janma ajanmane; te kALaneya bhAkhIza, bharata zreSTha ! huM have. 23
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 gItA darzana agni jyoti dine zukale, cha mAse uttarAyaNe; te kALamAM marI pAme, brahmajJa jana brahmane. 24 kuSNapakSe nizi ghUme, cha mAse dakSiNAyane; mUo pAmI zazI jyoti, pharI te yogI janmato. 25 zukala kRSaNa gati A be, jagatanI zAzvatI kahI; ekathI thAya che mukita, punarjanma bIjI thakI. 26 A beya mArgano jJAtA, yogI koI na mohatA; mATe te sarva kALe thA, yogathI yukata arjuna ! 27 (he bhArata ! haju tane eka vAta kahevI rahI gaI che. keTalAka loko kALane ja jagabaMdhana ane jagamokSanuM mahAkAraNa mAne che. jo ke temAM satya che kharuM paNa tevuM ekAMte nathI, kALa paNa sApekSa kAraNa ja che. huM to kALano artha gati ja karuM chuM: dhoLI gati ane kALI gati. ghoLI gati te brahmano mArga ane kALI gati e bahu bahu to AgaLa vadhIne paNa caMdralokano mArga-devagatino mArga. UMcAmAM UMcI devagati maLe toya pharIne janmavuM to paDe ja, mATe te mArga choDI devA jevo che, ane prathamano UjaLo mArga levA jevo che, ATaluM jJAna paNa yukata yogI jJAnIne ja hoya che, bIjA jJAnIne hoya ane na paNa hoya ! eTale evuM paNa bane ke AkhI jiMdagI brahmanI sAdhanA karI hoya paNa daDha na hovAthI maraNa bagaDI jAya, mohamAM paDI javAthI maraNa bagaDI jAya che. tethI ja mAruM vAraMvAra je kahevuM che ke tuM yogayukata thA" tenuM rahasya tuM samajI zakIza. e viSe huM zuM kahuM chuM te sAMbhaLa: je kALe maraNa pAmanAra yogIo punarjanma nathI pAmatA te kALanuM svarUpa have huM tane kahIza, te sAMbhaLa: agni, jyoti, divasa, zukalapakSa ane uttarAyaNanA cha mAsa (paikIno eka mAsa e badho uttama kALa gaNAya che.) te kALe maraNa pAmelo brahmajJAnI hiM agAu kahI gayo tevA akSara) brahmapadane pAme che. paraMtu dhUma, rAtri, kRSNapakSa tathA dakSiNAyananA cha mAsamAM maraNa pAmanAra yogI (bahu bahu to) caMdra loke jaIne paNa aMte to (pharI janme che) punarjanma pAme ja che. A kALI ane dhoLI e be (ajJAna ane jJAnanI) jagatanI zAzvatI (parApUrvathI anAdi anaMta) be gati (be rastA) manAyA che. eka vaDe mukita,
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo 357. 'bine bIjA vaDe punarjanma pamAya che. (arthAt jJAnathI mokSa ane ajJAnathI saMsAra mAya che.) A he pArtha! A be mArgane jANato chato yogI koI (kayAMka) mohato ja nathI mATe ja kahuM chuM ke, he arjuna ! tuM sarva kALe yogayukta thA. noMdha : amuka jaina AcAryo kALadravyane svataMtra padArtha nathI mAnatA, te e kaSTie ke sarva kSetramAM kALadravya nathI, chatAM jainasUtromAM kALadravyanuM jJAna che kharuM, koNa sUrya-caMdranI gati ane padArtha tathA vyaktinA UpajavA-viNasavA ane rahevA ' para eno AdhAra che. tyAM paNa ema kahevAmAM AvyuM che kharuM ke amuka kSetre amuka maLe ja mokSa maLe. paraMtu eka mahAvideha nAmanuM kSetra che, te sthaLe sadAya cotho mAro-suMdara kALa-hoya che. eTale tyAM koI kALe mokSane pratibaMdha nathI, jyAre bIjAM bharata airavratAdi kSetromAM to amuka kALa sivAya-prAyaH apavAda sivAya-mokSa nathI. paraMtu A badhuMya anubhava gamya che. vastutaH koIpaNa kSetrane ke koIpaNa kALane ekalo mokSano IjAro paNa na hoya. kharI vAta to e che ke e vALa ane e kSetra A dehamAM ja che ane mokSadhAma ane paraMbrahma paNa dehamAM ja che. satata yukatayogapaNuM joIe. maratI veLA jIva brahmadhramAMthI jAya to jarUra mokSa thAya, garadananA upalA koI bhAgamAMthI jAya to devagati thAya, ethI nIcethI jAya to manuSyagati thAya, ethI paNa nIcenA bhAgamAMthI jAya to tiryaMcagati thAya ane ethI paNa nIcenA A bhAgamAMthI jAya to naraka gati thAya. AvuM aneka prakAranuM kathana hoya che paNa te sudhdhAM ekAMte yathArtha nathI. - jJAnI puruSoe A badhuM koIne koI hetupUrvaka kahyuM hoya che emAM saMzaya nathI.' yathArtha tattva game te hoya paNa je nitya niraMtara AtmayogI che, te mare che tyAre yogya kALa, yogya kSetra, yogya sthAna ane bhAva paNa yogya ja kudaratI rIte AvI rahe che. enuM kAraNa eno kAyamI abhyAsa che. jema hamezAM TevAyelo aMdha potAno rasto barAbara khoLI le che. vaLI upayoga na hoya toya je jAtanI Teva hoya che te kAma indriyo ane mana saheje karI nAkhe che. mATe jene maraNa vakhate sArI sthiti joIe, teNe jIvatAM paNa tevI sthiti nitya niraMtara sAdhI levI joIe, ATalo ja gItAkArano kahevAno mukhya Azaya che. eTale zukla pakSamAM mare te UMcI gati ja pAme ane kRSNa pakSamAM mare te nIcI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 gItA darzana gati pAme evI ekAMtika mAnyatA bAMdhI na levI joIe. jIvatAM game tema varte teTalA mAtrathI ane maratI veLA rAmanuM nAma saMbhAre ke sAMbhaLe ke tulasInuM pAna mukhamAM mUke teTalA mAtrathI kAMI sadgati thAya nahi! vedeSu yajJeSu tapaHsu caiva dAneSu yatpuNyaphalaM pratiSTham / atyeti tatsarvamidaM viditvA yoga para sthAnamuvati pADaghama / 28 || vedo viSe ne tapa, dAna, yaze, batAvyuM che je phaLa papya ke, A jANI yogI sahu te vaTAve, ne meLave uttama Adi sthAna. 28 (he bhArata! mATe ja meM veda, tapa, dAna ane yajJanA phaLa paratve tane nathI preryo kAraNa ke enuM phaLa to yogathI saheje sAMpaDe che, paNa e mArge to Atmayoga maLe ane na paNa maLe. mATe ja pharIne kahuM chuM ke, yogI puruSa (A rahasyane) jANIne vedomAM, yajJomAM, tapomAM ane dAnomAM je puNyaphaLa batAvyuM che, te sarvane vaTAvIne sauthI ucca koTinuM paraMdhAma (AtmalakSya kAyama rAkhI) meLavI le che. noMdha: Ano artha e nathI ke koI veda, yajJa, tapa ke dAna tarapha upekSA ja kare. paNa jeo ekAMte e sAdhanane pakaDI mULa AtmalakSya cUkI ja jAya che, temane A cImakI che. kharo yogI sAcA arthamAM to yajJa, dAnI, tapasvI ane vedavettA hoya ja che, paNa enAM yajJa, dAna, tapa ane veda kevA prakAranAM hoya che te vAta agAu bIjA trIjA adhyAyamAM kahevAI cUkI che. matalaba ke te vedazruti parathI pazuyajJa nathI karato paNa dharmamaya puruSArtha ane lokasevArUpI yajJa jarUra kare che. potAnI aMtaranI pazutA homI, mAnavatAne e jarUra ujALe che. e sakhAvata jarUra kare che, paNa te hRdayanI zuddhi mATe, nahi ke abhimAnane poSavA ke badalAnI icchAe. mAtra kartavya mAnIne te jagatane badhuM ApI de che. jagatanA prabhu-AtmAne khAtara e sarva samarpaNa kare che, e ja rIte vAsanAne vidAravA e tapa jarUra kare che, paNa mApa rAkhIne. kroghapUrvaka tAmasI tapa ke Asakita rAkhIne e tapa nathI karato. e mukhathI bhaNe che paNa sAthe sAthe
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAya AThama Ne paNa che eTale ke jIvanamAM jJAnane utAre che. mAtra sUtrone ja kaMThastha karI TethI bhapakAbaMdha bolato ja nathI paNa satyamaya jIvana jIve che. Ama bAhya rIte coko ene vedavettA, dAnI, tapasvI ke agnihotrI kahe ke na kahe; karmakAMDI kahe ke kahe paNa kharA arthamAM to te badhAyano zichatra che. samudramAM jema saritAo mAya che paNa saritAmAM samudra nathI samAto, tema AtmayogamAM tapa, dAna, yajJa ne vedavidyA samAya che, paNa evA ekAda sAdhana mAtramAM kaMI Atmayoga nathI mAI jato. OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidhAyAM / yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde akSarabrahmayogo nAma aSTamo'dhyAyaH ||8|| 359 'OM tat tas' e pramANe zrIbhagavAne gAyelI, upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM akSarabrahmayoga nAmano AThamo aghyAya pUro thayo. Nin AThamA aghyAyano upasaMhAra sAtamA aghyAyamAM jJAnavijJAnano viSaya vicArAI gayo eTale saheje prazna thayo ke e badhuM jyAMthI che, jenA thakI che te mULa tattva kayuM ? e mULa tattvanuM nirUpaNa mukhyatve hovAthI A aghyAyanuM nAma akSarabrahmayoga' pasaMda karavAmAM AvyuM che, ane te ucita ja che evI ApaNane khAtarI thaI cUkI che. "pAMca tattva ane traNa guNa rUpI sUtaranA masAlAthI mAnavInI zarIrarUpI cAdara vaNAI che," ema kabIra sAheba bolyA che, tema gata aghyAyamAM aparAprakRtinA masAlAthI ane jIvarUpa parA prakRtinA yogathI bhUtamAtra zarIrInAM utpatti vinAza thAya che eTalI vAta to ApI dIdhI. ahIM e vAtano suMdara vistAra che. have ApaNe A aghyAyamAM je vicArI gayA chIe tene ja saMkSepamAM pharIne yAda karI laIe. AtmAnAM traNa svarUpa laIe to Ama laI zakAya : (1) akSara svarUpa, (2) aghyAtma svarUpa ane (3) karmasaMgI jIvasvarUpa.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 gatA darzana prathamanuM svarUpa dhyeya mAtra che. te svarUpanuM jyAM saMpUrNa bhAna che, tyAM saMsAra nathI, punarjanma nathI, kazuM nathI. bIjA svarUpamAM jIva pote karmasaMgI banavAthI Upaje che.' 'mane che" evA paryAyono kartA-bhokatApaNAno AsvAda jANe che, chatAM tenA mULasvarUpane sAva kadI visarI jato nathI. e sAMbharaNuM e sthira bhAva athavA svabhAvaH A bhAvane AdhyAtmika saMjJAthI oLakhAvavAmAM Ave che. dehadhArImAM e adhiyajJa rUpe rahe che. Aja svarUpe zrIkRSNa sthitaprajJa-yukatayogI-paNe gItAmAM jhabakI rahyA che. emanuM je paraMdhAma che te to akSara ja che, je upara kahyuM te eTale ke e to mAtra dhyeyarUpa che, bIjA zabdomAM kahIe to saMsAra sAthe kazAya saMbaMdhavALuM nahi te akSara paNa saMsAra sAthe saMbaMdhavALuM hovA chatAMya nirlepa svarUpa te svabhAva. ene AtmajJAna kaho ke adhiyajJa kaho te sarakhuM ja che. A svarUpa parathI avatAravAdanI kalpanA ane saMsAranAM utpatti, laya ane sthitivALAM tattvonA adhiSThAtA tarIke brahmA, viSNu ane mahezanI kalpanA AvI rahe che. trIjuM svarUpa adhibhUta ane adhidevatanuM mizraNa che. bhUta ane jIvano saMgama. A saMgamarUpa kAryanuM nAma visarga che ane e bane tattvone chUTAM pADIe to eka adhibhUta ane bIjuM adhidaivata paNa kahevAya. A be tattvonuM mULa te zuddha AtmAne tAbe rahelI be prakRtio. eka aparA ane bIjI parA. prathamanI prakRti AtmAthI bilakula nirALI che. bIjI sAva nirALI nathI. paNa A beya chUTAM rUpe tyAre ja oLakhAya che ke jyAre jIva adhyAtma bhUmikA-svabhAva bhAnane prApta kare che. AvuM bheda-vijJAna te ja sAcuM vijJAna sahita jJAna. paNa chevaTe to akSarabrahmanI prApti sivAya chUTako ja nathI tyAre ja e beya cheka chUTI paDIne, eka svarUpa mokSa pAme ane bIjI jaDamAM mULa jaDapaNe vilIna thAya. aMtakALa lagI jo svabhAva ja jJAna rahe, to A akSarabrahmanI prApti avazya thAya. e akSara brahma e ja paramapada, te ja divya parama puruSa. te ja apunarjanmA gati-athavA mokSagati. jainasUtro pramANe te ja mukitazilAparanuM siddhi sthAna. ene ja vedomAM akSara zabdanI saMjJAthI oLakhAvyo che. arUpI padArthomAM AkAza sahuthI sUkSma che, paNa te sUkSmathI paNa e ja sUkSma che. ane parama arUpI hoIne zabda ke mAnasika AMdolano paNa ene sparzI zakatAM nathI. te avAcya che, agocara che, mAtra vItarAga bhAva pAmyA pachI ja anubhavagamya che. saunA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo 361 AdhArarUpa che, chatAM ene koIno AdhAra levo paDato nathI. A daSTie janaene anuzAsana kartA bhale kahe paNa te to ethI paNa para che, purAtana che, sadA prakAzamaya che, sadA akhaMDa AnaMdamaya che, evA padane meLavavA mATe koNa na jhaMkhe? satya, tapa, japa, temAMya kharuM to brahmacarya, ahiMsA, prema, bhakita, yoga, vidyA, e badhuM ene meLavavA sAru che. aMtakALe e dhyeyarUpa rahe to pachI bIjA koI sAdhananI apekSA nathI ane svarUpa mokSa saMbhave che, paraMtu aMtakALe zarIra, Indriyo, prANa, mana, buddhi, citta badhAM vyagra banI javAno khUba saMbhava che. tevI kAramI paLomAM evuM zreya to ja rahe ke jo pahelethI evo mahAvaro sahaja thaI gayo hoya. Avo mahAvaro thaI javo enuM ja nAma abhyAsayoga. cittanI ananya bhakita vinA, AtmajJAna ane satkarma kauzalya vinA evo abhyAsayoga sulabha nathI mATe ja zrIkRSNajI potAnA ziSyane potAnA zarIramAM rahelA zuddha AtmA svarUparUpI adhiyajJamAM tadUrUpa thavA mATe ananya bhakitavALA yoganuM nitya niraMtara anusmaraNa karavA sUcave che. jo ke cittanI evI sthiti lAvavA mATe sAdhaka game tenuM zaraNa ane game te sAdhano laI zake che. dA.ta. indriyonAM dhAro rokavAnI, manane hRdayamAM rokavAnI ane prANane tALave rokavAnI kriyA karIne paNa paraMtattva mATe prayatna karI zakAya che. bolavAmAM japa tarIke mAtra OM (praNava)no uccAra karyA kare ane sAthe sAthe aMtarAtmAnuM bhAna rAkhyA kare toya paraMgati pAmI zakAya. aMtarAtmAnuM anusaMdhAna to pratyeka kriyAmAM joIe ja, e na hoya to to popaTa jema rAma raTe che, tevuM ja thAya. AtmajJAnano yoga siddha thayo, eTale mRtyu sudharyuM ja samajavuM. bAkIno mArga to punarjanmano mArga che. brahmabhuvana lagInAM badhAM bhuvanomAM gaelA jIvo mATe bAhyasaMpatti game tevI ajaba maLe, paraMtu punarjanma to ene zire coTelo ja che. aho ! brahmabhuvanano divasa ane rAta kevaDAM moTAM ! hajAra jugano divasa ne hajAra juganI rAta, jyAre sRSTimAM sRjana ane pralaya thAya che. paNa e pralayamAM paNa jIvanI-jyAM lagI eno karma sAthe saMga che, moha sAthe saMbaMdha che, ajJAnano paDado sAme che, tyAM lagI-apunarjanma dazA che ja nahi. aho kevI khUbI che! jyAre pralaya thAya tyAre lAge ke jANe saMsAra che ja nahi, paraMtu sUkSmarUpe to Ubho ja che. jema calanacitranI gaDI karelI philmamAM jANe kazuM nathI ema dekhAya paNa jyAM yaMtra cAlu karI gaDIne choDavAmAM Ave ke pachI joI lo
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 gItA darzana paDadA upara eno vistAra, apAra lIlA! basa sRjana ane pralayanuM paNa tema ja che. ekaveLA te avyakata dekhAya che, e avyakatamAMthI vyakata thatAM vAra lAgatI nathI. eTaluM kharuM ke jIva na bhaLyo hoya to AmAMnuM kazuM thAya nahi, paNa jIvarAjabhAI mAyAnI mohinInA gulAma banI rahyA hoya tyAM lagI aTake ja kema? mATe ja kahyuM ke e avyakatathI paNa avyakata evA akSarabrahmanuM dhyAna jIvane lAgavuM joIe ke je sanAtana bhAva kadI naSTa thato nathI ! bhUtabhAva naSTa thAya che. paraMtu nAzavaMtanI prIti che, teTalI anAzavaMta pratye prIti nathI. tethI ja saMsArabramaNa thAya che. je traNa svarUpanI vAta karI temAMnuM trIjuM svarUpa evuM che ke e be svarUpa emAM samAI jAya che, AthI ja ema kahevAya che ke ene lIdhe ja jagata TakayuM che. vAta paNa kharI che. ekaluM asatya ja hota, ekaluM aMdhAruM ja hota to jagata kayAranuMya bhUko thaI gayuM hota, paraMtu emAM satyanI hasti ane jJAnano prakAza paNa che ja, eTale e mizraNamAMthI haMsanI jema satya, jJAna, anaMta brahmane oLakhI levuM e ja jIvananuM rahasya che. ahIM kALa upara mahattva ApanAra eka varga kahe che ke agni hoya, jyota hoya, divasa hoya, zukala pakSa heya ane uttarAyaNanA cha mAsa paikIno koI mAsa hoya to te kALe maraNa pAmelA brahmajJAtAo avazya apunarjanma dazA pAme che. AmAM paNa brahmajJAnanI sAdhanA to joIe, elA kALathI kazuM vaLe nahi. jyAre ethI UlaTuM dhumADo hoya, rAta hoya, kRNapakSa hoya ane dakSiNAyananA cha mAsa paikIno koI eka mAsa hoya to te kALe maraNa pAmelA yogIne caMdralokamAM jaIne paNa pAchuM pharavuM paDe che. Ano artha e thayo ke mAtra AtmajJAnano prakAza koI vakhate thayo hoya paNa nitya niraMtara AtmA joDe joDAyelI sthiti na hoya to upalA vakhate maraNa thAya to ja mokSa maLe, anyathA nahi. jainasUtromAM Ane paMDitamaraNa kahyuM che. uttarAdhyayanasUtranA pAMcamA adhyayanamAM AnuM bahu suMdara varNana che. paNa tyAM samaya upara ATalo bhAra nathI apAyo. kALa e kaMI bahu mahattvanI vastu paNa nathI ane hoya to te kALa bahArano nahi paNa aMtarano. yogIonI ja e agnijyota. yogIono ja dahADo. yogIono ja e zukalapakSa ane yogIonuM ja uttarAyaNa. e jyota AtmAnA prakAzanI, sUryaprakAzanI nahi. AvI jyota paNa abhyAsa hoya to ja mRtyakALe saheje pragaTe
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya AThamo 33 ane aMtaramAM ajavALuM thayuM ene kudaratI rIte bahAranAM muhUrto anukULa AvI rahevAno saMbhava che paNa e na Ave toya AMtarika bhUmikAne ja mukhya gaNIne ja sagati ke durgatinuM mApa kADhavuM joIe. eTale ja gurujI bhAra Ape che ke AtmajJAnano yoga-akSarabrahmano yoga ja sarva kALe rahevo joIe. eka kSaNa paNa emAM pramAda na pAlave. jema gautama jevA mahAna jJAnIne bha. mahAvIre bhAkheluM tema ahIM zrIkRSNa yogezvara zrI arjuna vIrane udezIne bhAkhe che. badhA vedo, yajJo, tapa ane dAnanuM phaLa eka bAju ane AtmajJAna eka bAju. AtmajJAnanuM palluM vadhe che, ane evo AtmajJAnI sarvazreSTha evA paraMdhAmane pAmI jAya che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII gItA darzana adhyAyanavamo upodghAta prathamanA adhyAyomAM samatvajJAna, karmakauzalya ane AtmAno mahimA hato. pachInA adhyAyomAM mAruM A mAruM te "mane e prayogo vadhu AvavA lAgyA. gata adhyAyathI huM prayoga zarU thayo che. ahIMthI vAcaka gItAno jhoka ThAmuko pharI jato joI zakaze. (1) je zrIkRSNa pahelAM eka sArathi hatA, pachI (ra) je zrIkRSNa eka preraka sanmitra banyA, tyArabAda (3) je zrIkRSNa eka guru thayA ane (4) tyAra pachI je zrIkRSNa eka parabrahma lakSI ekaniSThayogI banyA hatA te ja zrIkRSNa have pote akSara brahmathI paNa akSara brahma paramAtmA hoya ema bolavA lAge che. jagatamAM koI paNa tattva, pachI e jaDa ho ke cetana ho! paNa tyAM je ziva,suMdara ke satya, agara saubhAgya, zubha rasikatA, ojasa, vIratA ke vibhUti najare caDe tyAM potAnuM teja che ema ja mAnavuM ema arjunanA mana para ThasAve che. vAsudevamaya sarvam' e sUtrane ahI huM ja sarva kaMI chuM' e rIte nirUpe che. navamo, dazamo ane agiyAramo e traNe adhyAyomAM A vAtanuM pUrepUruM samarthana che. je ApaNe vistArathI AgaLa joIzuM. A vAMcIne sAdhaka na mohAya ke na bhramamAM paDe ! sAdhakaziSyanI zraddhAne AkarSavAnI eka samartha sadgurunI A eka ajoDa kaLA che. e to ApaNe joI ja gayA chIe ke arjuna mATe jJAna pachI zraddhA nahi, paNa zraddhA pachI jJAna saheluM hatuM. karmakauzalya pachI bhakita nahi paNa bhakti pachI karmakauzalya saheluM hatuM. hamezAM bhakatahRdayamAM vIratAno khapa paDe, mAthuM melI kAma karavAno khapa paDe, e badhA guNo arjunamAM hatA. naDatara mAtra mananI caMcaLatAnuM hatuM ane te caMcaLatA zraddhA ane ekAgratAthI jAya emAM navAI nahotI. evI zraddhA ane zrIkRSNa para ja hatI eTale e zraddhA ane ekAgratAne potA paratve kendrita karavAne mATe jema potAne
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya navamo 365 aMtarAtma-svarUpa'tarIke oLakhAvavAno prayatna karyo tema have "paramAtma svarUpa" tarIke oLakhAvavAno prayatna karaze. jagatanuM sarva jJAna ane vijJAna potAne jANavAthI jaNAI jaze, ema batAvavA khAtara AkhA jagatanA pote ja eka mAtra svAmI che ema zrIkRSNa gurudeva bolaze, ane teno artha eTalo ja ke jaDa-cetanano bheda to jIva ekane jANe eTale ApoApa jaNAI ja jAya che, ane te eka rUpa Aje to arjuna sAme zrIkRSNa ja hatA. eTale gItAkAra e ja pAtrane paramAtmA tarIke batAvaze. emane arjunane yuddha tarapha prerI javo che, bhayaMkaratA ane chevaTe prema tarapha prerI javo che eTale adbhuta svarUpa paNa batAvaze. arjunane ThekANe duryodhana hota to yuddha nivRttino ja mArga zrIkRSNajI batAvata, kAraNa ke ene pakSe A yuddha adharyu ja hatuM. vaLI enA karatAM koI judo sAdhaka hota to kaMI trIjuM ja batAvata, paNa e traNe judI judI kriyAnI doravaNI pAchaLa paNa siddhAMta to eka ja che. eTale sAdhaka to e rIte ja samaje ke zrIkRSNarUpa potAmAM beThelo aMtarAtmA potAnI divya vibhUti jijJAsu manane batAve che. ane mUMjhavaNa vakhata potA mATe kayo mArga lyANa kare che, te sujhADI de che. zuM e vAta kharI nathI ke jevI AMkha, tevuM ja saghaLuM dekhAya? to pachI e vAtane Ama ja zA sAru na ghaTAvI zakAya ke arjunane mana zrIkRSNa eka ja zraddhaya pAtra hoya to enI AMkhe e paramAtmA ja che ! sAmenuM dazya kevuM che e to draSTA para ja AdhAra rAkhe che. ane jo drAnI AMkhe dekhAtuM dazya paramAtmA" che to e ene mATe paramAtmA ja che. zrIkRSNa eka yogI caitanyavaMtI vyakti che paNa jaga khokhuM hoya toya zuM? arjunanI AMkhe je joze ene zrIkRSNa aMtarAtmA, paramAtmA ane jagatanuM sarvasva dekhAze ja. ane eka ziSya paNa potAnA guru tarapha e bhAve joze to e gurumAM paNa ene upaluM sarvasva dekhAze ja, pachI bhale gurue pote e bhUmikA prApta karI hoya ke na karI hoya e judI vAta che. zraddhAno mahimA eTalo badho gauravavALo che ke je anubhave ja samajAya. paNa zrIkRSNanA zabdonuM anukaraNa koI guru kare te pahelAM potAnI bhUmikAno so vAra vicAra kare. paraMtu koI ziSya arjunanA ziSyapadanuM anukaraNa kare to temAM kAMI vAMdho nathI, eTaluM ja ApaNe A upoddhAtamAM kahevA mAgIe chIe. ATaluM kahyA pachI A adhyAyamAM vidyAnuM je carama ane uttama rahasya zrIkRSNa mukhe umaLakApUrvaka kahevAyuM che, te joIe.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 gItA darzana navamo'dhyAyaH adhyAya navamo zrIkaSNa uvAca / idaM tu te guhyatamaM pravakSyAmyanasUyave / jJAnaM vijJAnasahitaM yajjJAtvA mokSyase'zubhAt ||1|| rAjavidyA rAjaguhyaM pavitramidamuttamam | pratyakSAvagamaM dharmyaM susukhaM kartumavyayam ||2|| azraddadhAnAH puruSA dharmasyAsya parantapa / aprApya mAM nivartante mRtyusaMsAravartmani ||3|| zrIkRSNa bolyA : paraM gUDha kahuM A to, IrSyAhIna tane, khare ! vijJAnayukata je jJAna, jANI chUTe azubhathI. 1 vidyAne guhyano rAjA, che A pavitra uttama; pratyakSa gamya ne dharma, Acarye raheluM akSaya. 2 A dharmanA azraddhALu, je puruSo paraMtapa ! mane pAmyA vinA te to, mRtyu saMsAramAM bhame. 3 tuM asUyA vihoNo cho, mATe tane anubhavavALuM paraMgUDha jJAna ApIza, je jANIne tuM azubhathI-akalyANakara karmathI bacI jaIza. e jJAna, vidyAomAM rAjA samuM che tema gUDha vastuomAM paNa rAjA jevuM che. vaLI pavitra che, uttama che, pratyakSa anubhavamAM Ave tevuM dhArmika che, AcaravAmAM saheluM ane avinAzI che. he paraMtapa ! A dharmane viSe jemane zraddhA nathI, teo mane na pAmatAM mRtyuvALA saMsAramArgamAM bhamyA kare che. noMdha : 'anasUya' vizeSaNa arjunane hetupUrvaka lagADavAmAM AvyuM che. je dveSIlo, IrSyALu agara chidra jonAro ziSya ke sAdhaka hoya tene gupta jJAna pacatuM nathI. e manuSya svabhAva che ke jyAM phAyado vadhu dekhAya, ane cokhkho phAyado dekhAya tyAM jhaTa doDe, tema arjuna ziSyane AkarSe tevAM e gupta jJAnanAM vizeSaNo che. ane vAta che paNa tema ja. AdhyAtmika jJAna e sarvottama paNa che. AghyAtmika
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya navamo 367 jJAna karatAM pavitrapaNA ke uttamapaNAmAM koI caDiyAtuM nathI ja. AdhyAtmika jJAna e eka evuM rokaDiyuM dhArmika dhana che ke jemAM paralokano udhArI vAyado che ja nahi. ja kSaNe ane jeTaluM je sAdhaka oLakhe, teTaluM tenuM phaLa pratyakSa dekhAya. dA.ta. akrodha e AdhyAtmika jJAna che to enuM phaLa paNa pratyakSa jIvanamAM dekhAya ja che. vaLI AcaravAmAM saheluM ane sukhethI (te) AcarI zakAya tevuM che, ane ApyA pachI e naSTa paNa thatuM ja nathI. mAtra zraddhA pUrepUrI akhaMDa jaLavAI rahevI joIe. matalaba ke pUrepUrI zraddhA na hoya to je anubhavI jJAnanI gUDha vAta arjuna pAse zrIkRSNa mukhe kahevAya che, teno arthane badale anartha thaIne prabhuprApti ke AtmaprApti to dUra rahI, paraMtu vAraMvAra mRtyu pAmavuM paDe tevI saMsArI dazA thAya. AvI bhayaMkara cetavaNI jema arjunane pakSe upayogI che, tema vAcakane pakSe paNa upayogI ja che. adoSadaSTi eTale chidra zodhaka daSTine dUra rAkhI guNagrAhI premALa pUjya daSTi. kevaLa zraddhALupaNe je A kathanane vaLagI raheze, te jarUra abhuta preraNA maLevI akalyANakara pApakarmothI chUTI zakaze. mayA tatamidaM sarvaM jagadavyaktamUrttinA / matsthAni sarvabhUtAni na cAhaM teSvavasthitaH ||4|| na ca matsthAni bhUtAni pazya me yogamaizvaram / bhUtabhRnna ca bhUtastho mamAtmA bhUtabhAvanaH ||5|| yathAkAzasthito nityaM vAyuH sarvatrago mahAn / tathA sarvANi bhUtAni matsthAnItyupadhAraya ||6|| avyakatAhAra huMthI A, vistareluM jagatuM badhuM; te daSTie haMmAM bhUto, paNa huM te vize nahi. 4 jo mAro IzvarI yoga, nathI tyAM bhUta huM vize; bhUtano svAmI ne sraSTA, mAro AtmA na te mahIM. 5 jema nabhe rahyo nitya, mahAvAyu jato badhe; tema sarve rahyAM bhUto huM vize, ema jANa tuM. 6 he bhArata ! avyakatAkAra evA huM thaDI (jIvathI) ja A sarva jagata vistaryuM che. (jIvana-AdhAre ja jagata phelAyuM che) te daSTie jotAM 'huM' mAM (jIvamAM) sarvabhUto rahelAM che. (eTale bhUta mAtrane jIvano AdhAra che.) paNa huM (jIva) te
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 gItA darzana vize (sarvabhUto viSe eTale temanA AdhAre) nathI. paraMtu IzvarIyoga jo, tyAM to eka rIte) bhUto mArAmAM nathI. (sArAMza ke badhAM bhUtomAM jIva hoya che paNa IzvarI yoga sahune nathI hoto, ane jene IzvarIyoga hoya che. tene mAyAyoga nathI hoto eTale e daSTie ema ja che.) vaLI bhUta, bhartA temaja bhUta pedA karanAra mAro AtmA(jIva) bhUtomAM nathI, (eTale ke bhUtonA AdhAre nathI. tane A vAta jANI navAI lAgaze, paNa jo, huM tane daSTAMtathI samajAvuM) jema mahAvAyu AkAzamAM rahyo chatAM badhe kema pharI vaLe che tema sarva bhUto je jIvanA AdhAre che, te jIva AkhA jagatane pharI vaLe che. ema tuM samajI le. noMdha -jJAnadaSTie rahelo AtmA AkAzanI jema eka che. pachI enA be prakAro pADayA cheH (1) zuddha AtmA ane (2) karmasaMgI jIva bahirAtmA. A bahirAtmA mULe to aMtarAtmA sAthe joDAyelo che. zuddha AtmAno to Izvara-paramAtmA-sAthe yoga che, paNa eno (zuddha AtmAno) yoga (sIdho saMbaMdha, koIka ja dehadhArI ke jeo IzvarI yogavALA che temanI sAthe che paNa sahu sAthe nathI. A rIte jotAM jeo IzvarI yogavALA nathI temanI sAthe bahirAtmAno saMbaMdha gADha che. eTale bhUtono saMbaMdha gADha che ane jeo kevaLa IzvarI yoga vALA che emanI sAthe bhUtono saMbaMdha nathI. kAraNa ke te mukata AtmAo che. bIjI vAta e ke jenI sAthe bhUtono saMbaMdha gADha che, tenAthI A jagata vistaryuM che. ene lIdhe ja bhUtonAM utpatti ane vinAza che. eTale paraMparAe bhUtono saMbaMdha laIe to dehadhArI jIva sAthe che ane jIvano saMbaMdha aMtarAtmA sAthe che. paNa te saMbaMdha ajJAnane lIdhe sahune jJAta hoto nathI. vaLI je jJAnIno aMtarAtmA sAthe ane ene lIdhe paramAtmA sAthe saMbaMdha che te deha hoya tyAM lagI saMsAramAM rahe che, chatAM ene karmabaMdhana thatAM nathI kAraNa ke tenI Asakita karma para hotI nathI. A vAtane zrIkRSNacaMdra potAnA upara ghaTADe che: sarvabhUtAni kaunteya prakRtiM yAnti mAmikAm / kalpakSaye punastAni kalpAdau visRjAmyaham ||7|| prakRti svAmavaSTabhya visRjAmi punaH punaH / bhUtagrAmamima kRtsnamavazaM prakRtervazAt ||8|| na ca mA tAni karmANi nibadhnanti dhanaMjaya / udAsInavadAsInamasaktaM teSu karmasu ||2||
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya navamo mayAdhyakSeNa prakRtiH sUyate sacarAcaram / hetunAnena kaunteya jagad viparivartate ||10|| kalpakSaye badhAM bhUto mArI prakRtimAM jatAM; kalpanA AdimAM pAchAM sarjI kauMteya ! temane. 7 nija prakRti AdhAre, janmAvuM huM pharI pharI; prakRti vaza A Akho bhUtasaMgha parAdhIna. dhanaMjaya ! mane toya te karma bAMdhatAM nathI, te karmomAM anAsakata, udAsIna samo rahuM. 9 prakRti mArI sattAthI sarje che sacarAcara; e kAraNe ja kauMteya ! rahe che pharatuM jagat. 8 369 10 he kuMtInA putra kauMteya - kalpanA aMtakALamAM badhAM bhUto (sthULa cakSuthI dekhAtAM nathI, paNa meM agAu kahelI te) mArI prakRtimAM laya pAme che, ane pharIne klpanA prAraMbhamAM temane huM pedA karuM chuM. (paNa vaLI huM pedA karuM chuM, eno artha zrIkRSNa pedA kare che, ema rakhe mAnI leto ! huM eTale ahIM parAaparA prakRtino svAmI samajavo. paNa te sudhdhAM) nijaprakRtine AdhAre (upara kahyA pramANe) sarajuM chuM. (kema ke jemanuM huM sarjana karuM chuM te) A Akho bhUtasamUha prakRtivaza hovAne lIdhe (janmavAnI maravAnI IcchA hoya ke na hoya toya) parAdhIna che. (ahIM tane zaMkA thaze ke to to pachI tame prapaMcamAM paDI gayA. athavA tame jevo kaho cho tevo te AtmA sRSTikarmanA baMdhanamAM paDI gayo. paNa tArI zaMkA asthAne che. jo, samudranAM pANI upara game tevA parapoTA thAya tethI zuM samudrane duHkha thAya che. nA, kAraNa ke te potAnA gaMbhI2paNAthI calita thato nathI. tema) he dhanaMjaya ! te karmo mane baMdhanakara thatAM nathI, kema ke huM udAsInanI peThe te karmomAM Asakita rahita rahuM chuM (AvI rIte je jIva rahI zake te karmothI kadI baMdhAto nathI.) (have tuM to spaSTa ja samajI zakayo hoIza ke) A jagata ghaTamALanI jema pharI rahyuM che tenuM kAraNa e che ke mArA aghyakSapaNA nIce prakRti sthAvara jaMgama sRSTino prasava kare che !)
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 gItA darzana noMdha : vaidikadaSTie triguNAtmaka mAyA, sAMkhyadaSTie triguNanI sAmyAvasthArUpa prakRti, gItA daSTie AtmAnI parAaparA be prakRti ane jainadaSTie karmasaMgI jIvane lIdhe A vizvanI ghaTamALa cAle che. zrI jJAnezvarajI mahArAja vedAMtanI paribhASA pramANe kahe che : "kalpanAno aMta Ave ke saMsArano laya ja che. kalpanA jAgI ke saMsAra jAgyo. bAkI vastutaH saMsAra che ja nahi." tyAM jainadaSTi ema kahe che ke jyAM rAga che tyAM ja veSa che ane rAgadveSanI joDIthI saMsAra che. rAgadveSa gayAM ke saMsAra TaLI gayo. rAgadveSa AvyAM ke saMsAra Avyo. digaMbara AcAryo paNa e ja samarthana kare che. jyAM kaSAyano mokSa, tyAM ja mukita. janma maraNanA mULamAM prakRtivazapaNuM che, tethI ja anicchAe paNa saMsAra kheDavo paDe che. jainadaSTie karmasaMgIpaNuM che tyAM lagI anicchAe paNa saMsAra kheDavo paDe che. ane karmasaMgIpaNuM TALavAno sarvottama IlAja anAsakita che. evI anAsakti AvavI e ghaNA yuganA abhyAsa, vairAgya ane puruSo tathA prabhunI dayA upara AdhAra rAkhe che, e ApaNe joI gayA chIe. ahIM paNa e ja nirUpaNa che. AtmAnI sattA vinA ekalI prakRti kazuM ja na karI zake. e paNa yAda rAkhavA jevuM che. kAraNa ke AtmAnI sattA prakRtimAMthI gaI eTale to e jaDa khokhuM banI gayuM. te zuM karI zake ? te ja rIte vaLI prakRti na hoya to ekaluM caitanya paNa kayo saMsAra calAvI zake ? AthI jene sAMkhya paribhASA pramANe traNa guNo ke jaina paribhASA pramANe vezyAo kahevAmAM Ave che te gItAnA vacana pramANe parA prakRti ane aparA prakRtino ubhaya saMmata-saMgama ja che. paNa chatAMya dehadhArI jIvamAtramAM UMDe UMDe eka zuddha Atma caitanyano sUrya jhaLahaLI rahyo ja che. te AvaraNa AvavA chatAM jarAya jhAMkho paDato nathI. thara jAmavA chatAMya lopAto nathI. zrIkRSNa kahe che, e. svarUpa te ja huM chuM" ema che arjuna ! tuM jANI le ane e svarUpane oLakhIne-samAI jA. pachI karmalepa kazo ja nahi lAge ane aMte mokSa pAmIza. sAdhake paNa te ja svarUpanI jhaMkhanA karI aMte mokSa meLavI levAno che. have A svarUpanI ADo je paDado che ane jethI ajJAnIo e paraM svarUpa
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya navamo nathI oLakhI zakatA, te viSe kahe che : 371 || 11 || / II 12 II avajAnanti mAM mUDhA mAnuSIM tanumAzritam / paraM bhAvamajAnanto mama bhUtamahezvaram moghAzA moghakarmANo moghajJAnA vicetasaH rAkSasImAsurI caiva prakRtiM mohinIM zritA bhUta mahezvarI mAro paraMbhAva na jANatA mUDho, manuSya dehe huM rahyo ene uvekhatA. vRthAvAMcchu, vRthAkarmI, vRthAjJAnI, abUjha te; moha prakRtine coMTayA, rAkSasI tema AsurI. 12 11 (vahAlA bhArata ! ) bhUtamAtranA mahezvararUpa mArA paraM bhAvane nathI jANI zakatA (ethI-tevA) mUDha loko; manuSyadehano Azraya laIne rahelA evA) mane uvekhI nAkhe che, mArI avagaNanA kare che, mArI upekSA kare che. (navAInI vAta to jo. Ama kharI vastunI avajJA karavI ane pAchI nitya sukhanI abhilASA rAkhavI e beyano meLa ja kayAM maLe ? eTale) emanI AzA aphaLa jAya che. emanAM karma artha vagaranAM bane che. emanuM jJAna mithyA jJAna nIvaDe che. (tene lIdhe) tevA abUjha loko mohamAM rAkhanArI rAkSasI ke AsurI prakRtino ja Azraya laIne rahelA dekhAya che. noMdha : A banne zlokono artha Avo che : bhUtamAtramAM je kaMI teja che, te tejanA paramapuMja ane taddana nirlepa evA (agAu kahevAI gayelA) paramAtmabhAvone je oLakhe che, te ja potAmAM - eTale manuSyanI kAyAmAM rahelA huM svarUpa-aMtaryAmI-aMtarAtmAne oLakhI zake che. (ahIM manuSyanI kAyA eTalA sAru lIdhI ke te kAyAnuM baMdhAraNa ja evuM che ke jemAM mokSe laI jaI zake tevAM sUkSma ane sthULa sAdhano saheje rahe che.) eTale jeNe paramAtmabhAva na paro, te to manuSyamAM rahelA aMtaryAmInI upekSA kare e dekhItuM che. ane AtmAnI upekSA kare chatAM karma, vidyA ane AzA vinA to enAthI rahevAya nahi, kAraNa ke hastI, jJAna ane AnaMda e AtmAno mULa svabhAva che. paNa te mUrkhAo je karma kare te niSphaLa jAya, je vidyA zIkhe te vighnarUpa thAya, je AzA seve te kAM to pahelethI ja artha vagaranI hoya ane kAM to chevaTe aphaLa jAya. eTale enuM mana
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana bhramita thAya ane pachI moha pamADanArI rAkSasI athavA AsurI prakRtine vaLagIne coMTI jAya. 372 . A Akho koyaDo Ama che. eTale mohathI chUTanAre sauthI prathama paraMbhAvane lakSyamAM rAkhI, manuSyakAyAmAM rahelA caitanyanI (janasevA te prabhunI sevA-ema gaNIne) sevA karavI ghaTe. to ja tenI AnaMdanI AzA ThagArI na nIvaDatAM saphaLa thAya, kriyA paNa saphaLa thAya ane jJAna sAcuM thAya. krUratA ane jaMgalIpaNAne anukrame rAkSasI ane AsurI prakRti kahevAya che. jenAmAM pazutA ke krUratA vadhe che, teo te gADha mohanI prakRtine pariNAme pazutA ane krUratAne pAme che ane te ja bhAvane vaLagI rahe che. prakRtinA sattva, rajasa ane tamasa e traNe guNo paikInA sauthI halakA tamasa guNanuM moTe bhAge AvI pazutA ane krUratA pariNAma che e caudamA aghyAyamAM Avaze. ahIM to have ethI UlaTI vAta eTale ke bIjI bAjunI bInA kahe che H mahAtmAnastu mAM pArtha daivIM prakRtimAzritAH / bhajantyananyamanaso jJAtvA bhUtAdimavyayam // 13 // satataM kIrtayanto mAM yatantazca ddaDhavratAH / 1 || 11 || namasyantazca mAM bhaktyA nityayuktA upAsate // 14 // jJAnayajJena cApyanye yajanto mAmupAsate ekatvena pRthaktvena bahudhA vizvatomukham eka citte mahAtmA to daivI prakRtimAM rahyA; pArtha ! bhaje mane jANI, bhUtano Adi akSayI. 13 niraMtara guNo gAtA, yatnavaMtA, dRDhavratI; ne mane bhakitathI vaMdI, nitya yogI upAsatA. 14 ne jJAnayajJathI bIjA yajI seve bahu rIte; advaite dvaitarUpe ke, bahu rUpe rahyA mane. 1 5 paraMtu he pArtha ! bhUtano Adi (eTale ke pote anAdi) ane avinAzI evA mane (aMtarAtmAne) jANIne daivI prakRtimAM rahyA thakA mahAtmAo to ananya cittathI (ekaniSThAthI mane ) bhaje che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya navamo 373 hamezAM (mArAmAM joDAyelA) nityayogIo niraMtara mAruM kIrtana kare che. daDha vrato dhAraNa karIne khUba mathe che ane bhakitapUrvaka namana karatA thakA mane upAse che. vaLI bIjA jJAnayajJathI bhajIne advaitarUpe, daitarUpe ane (koI) bahurUpe (ema bahuprakAre) rahelA mane tamArA svarUpane) upAse che. noMdha : uparanA traNe zlokamAMno bhAva A pramANe che : je paramAtmA bhaNI lakSya rAkhe che, enI prakRtimAM divyatA ApoApa Utare che. evA mahAtmAo anAdi anaMta evA AtmAne ananyabhAve bhajI zake che. athavA to je devI prakRtinA sAttvika saguNonuM sevana kare che ane prabhu taraphanuM lakSya ApoApa pragaTe che. prabhuprAptinA traNa mArga: (1) karmayoga, (2) jJAnayoga ane (3) bhakitayoga, paNa ahIM e batAvyuM che ke e traNe mArgano samanvaya hovo joIe. karmayogImAM bhakti dravyathI ane bhAvathI eTale ke bolavAmAM ane sAthe sAthe daDha vrato dhAraNa karavAmAM paNa bhakti hovI joIe. jainasUtromAM vrato ArAdhatAM pahelAM tIrthakarAdinuM stavana Ave ja che. e ja rIte jJAnayogIne paNa bhakita ane kartavya bane trAjavAM sAme rahevAM joIe, nahi to e zuSka jJAnI thaI jAya. e ja rIte bhakatane jJAna ane karmayoga banne siddha hovAM joIe. bIjI vAta e ke paramAtmA eka che, be che, ane aneka paNa che. je rIte bhajo te badhuM sAcuM che, AvuM jJAnI jANI zake che. Ama kevI rIte ghaTe teno vicAra karIe : (1) anAdi, anaMta ane sarvabhUta mahezvarabhAva e paraM AtmabhAva athavA jJAna to eka ja che. eTale jJAnabhAve AtmA eka che. (2) jIvabhAva eTale AtmAnI Asakitajanya dazA ane chatAM upalI nirlepa dazAnuM e paDadA pAchaLa sthAyIpaNuM che mATe e rIte AtmA be che. (3) jIvabhAvane lIdhe judAM judAM zarIro dhAraNa karelA jIvo saMsAramAM dekhAya che, te daSTie AtmA aneka che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 gItA darzana A rIte jonAra samajI ja zake che ke pApIno tiraskAra karavo e AtmAno dhikkAra karavA barAbara che, eTale te pApInA pApane dhikkAre che, paNa pApIne dhikkArato nathI. e ApaNe agAu kahI ja gayA chIe. AvuM karanAra mANasa namra ane premI banIne te pApInI zraddhA potA tarapha vALe che tathA ene puNyazALI banAvIne jagakalyANa sAdhe che. AtmakalyANa to te sAthe ja che. AthI enA jIvanamAM satkarmo hoya che, sahaja jJAna hoya che, ane bhakita paNa hoya che ja. have AtmAnuM svarUpa agara to zrIkRSNajI pote vizvamukhI kaI daSTie ane kevI rIte che teno AkAra samajAve che : ahaM kraturahaM yajJaH svadhAhamahamauSadham / maMtro'hamahamevAjyamahamagnirahaM hutam // 16 / / pitAhamasya jagato mAtA ghAtA pitAmahaH / vedyaM pavitramoMkAra RkasAmayajureva cae // 17 // zrauta, yajJa tathA smArta, yajJa huM, yajJa dravya huM; svadhA huM, ana huM, maMtra huM, auSadha huM Ahuti. 16 dhAtA A jagano huM chuM, mAtA, pitA, pitAmaha, uOMkAra zuddha chuM jJaya Rpha sAma ne yajur haMjha. 17 (he bhArata !) zrotayajJa huM, smArtayajJa huM, svadhA (eTale pitRone apAto bali) huM, vanaspati huM, maMtra huM, yajJadravya (ghI) huM, huM agni ne huM Ahuti. huM jagatano pitA, mAtA, dhAtA ane pitAmaha (dAdA). temaja pavitra ane jANavA jevo 3OMkAra e badhuM huM ja chuM. Rgaveda, sAmaveda ane yajurveda paNa huM ja chuM. (cAra vedo - atharva, Rk, sAma ane yajura huM chuM.) noMdha : agnihotrAdi yajJone zrautayajJo eTale ke zrutisaMmata yajJo gaNe che, tathA vaizvadevAdika yajJone smArtayajJo lekhe che. e yajJakarmo, yajJadravyo, maMtro, bali vagere badhuMya huM chuM. enA be artha thAya : (1) je loko evA yajJane vaLagyA che, temAM paNa jeTaluM zraddhAnuM tattva che teTaluM AtmAne lIdhe hoIne temAM paNa aMtarAtmArUpa goviMda che ja. (mANasa paththaranI pratimA pUje che. te jo phaLatI hoya to kAMI paththara nathI phaLato, paNa paththara uparanI zraddhA phaLe che, ane zraddhA to x vedyaM pavitramoMkAro'artha Rk sAma vai yajuH (pAThAM0)
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya navamo 375 potAnA AtmAmAMthI nIkaLI che. paNa enI ene khabara bhAgye ja hoya che.) ane (2) je loko aMtarAtmArUpa goviMdane vaLagI rahyA che, emane to AvA yajJanI jarUra ja nathI, kAraNa ke mULa rAjA hAthamAM AvI gayA pachI hajUriyAnI siphArasa koNa karaze? nahi ja. tema sarva jagatano nirlepa dhAtA-dhAraNa karanAro, pitA ane dAdArU5 AtmA bheTyA pachI AvA yajJa karavAnI ane jarUra ja nahi rahe te svAbhAvika che. eTale zrIkRSNagurune mana dhULa yajJanI paNa temAM jeTalI satyatA ke sAttviktA che teTalI kadara to che ja. teo e sAdhananI cheka upekSA karatA nathI, tema e sAdhanane ja jaLonI jema vaLagI rahevAnuM kahetA nathI. matalaba ke dravyayajJo, emane kSamya ja che. paNa ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke gItAnA yajJamAM ghI athavA bIjAM tevAM dravyo hoya che. jo ke agAu e to vicArAI ja gayuM che ke dravyayajJamAM paNa IndriyasaMyamAdi yajJo ja mukhya che. eTale pazuyajJa kare che, temane to gItAno lagAre Teko nathI, UlaTo virodha ja che. e have pharIpharIne kahevAnI jarUra ja nathI. pavitramAM pavitra jANavA lAyaka koI cIja hoya to te kevaLa AtmA ja che e bInA paNa upara kahevAI gaI. pAThAMtaramAM cAra vedo che ane mULamAM traNa vedo che, eTale jo pAThAMtaravALI prati mULa karatAM pahelAMnI hoya to pAchaLathI koI gItA-saMzodhake atharvaveda kADhI nAkhyo hovo joIe. kAraNa ke traNa vedono ja kharo mahimA che. atharvavedamAM to jAduI abhicAra maMtro ja khUba Ave che. ane jo pAThAMtaravALI prati mULa karatAM arvAcIna hoya to atharvavedanI utpatti eka ja chellA kALamAM thayelI hovI joIe. game tema ho! paNa gItAkArane traNa vedo ja vadhu mAnya che e to A ja adhyAyamAM have AvanAra vIsamA zloka parathI saheje samajAze. gatirbhartA prabhuH sAkSI nivAsaH zaraNaM suhRt / pramaH praca: sthAna nidhAnaM nimavyayam || 10 || tapAmyahamahaM varSa nigRhaNAmyutsRjAmi ca / amRtaM caiva mRtyuzca sadasaccAhamarjuna // 19 // gati, svAmI, prabhu, mAsI, nivAsa, zaraNuM, sakhA; utpatti, pralayasthAna, nidhAna, bIja avyayI. 18 * oN kAra zuddha chuM joya cAra vedoya huM ja chuM. (pAThao)
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 gItA darzana tapuM chuM, vaLI vRSTine nirodhuM choDuM chuMya huM; huM ja amRta, mRtyu tuM, sata asata huM ja chuM. 19 gati huM, poSaka (svAmI huM), prabhu huM, sAkSI huM, nivAsa, zaraNuM, ane mitra paNa huM ja chuM. utpati huM, nAzanuM ThekANu huM, bhaMDAra huM ane avinAzI evuM bIja (vizvanuM bIja) paNa huM ja chuM. tapuM chuM ya huM. ane vRSTine rodhuM chuM tathA choDuM chuM paNa huM. huM ja amRta, huM ja mRtyu, huM ja sata. huM ja asata paNa chuM. noMdha : jema vikAsanA kAraNamAM paNa AtmA che tema patananA kAraNamAM paNa AtmA ja che. satyane pasaMda karanAra jema AtmA che, tema asatamAM rAcanAra paNa AtmA ja che. mRtyunuM duHkha paNa jIvane che tema amRtamaya svabhAva paNa AtmAno che. eTale ja ke ekamAM mAtra jJAna che, bIjAmAM ajJAna che. vRSTine nirodhuM chuM ane choDuM chuM eno artha e ke kudaratI kAnUnathI badhuM kAma thAya che ane e kudaratI kAnUnamAM AtmAnuM teja ja mukhyatve che. vidyA mAM somapAH pUtapApA yajJairiSTvA svargatiM prArthayante / te puNyamAsAdya surendralokamaznanti divyAnadibi devabhogAn / / 20 // te taM bhuktvA svargalokaM vizAlam kSINe puNye martyalokaM vizanti | evaM trayIdharmamanuprapannA gatAgataM kAmakAmA labhante // 21 // trivedI je somapA pApamukata, pUjI yaze svarga yAce huM pAse; pAmI teo puNaya surendraloka, devo kerA bhogave divyabhoga. 20. te vizALa bhogavI svargaloka, mRtyuloke pesatA puNyanAze; vedokerA dharmamAM ema rAcyA, te bhogecchu "AvajA'ne ja pAme. 21 he paraMtapa ! Rgaveda, yajurveda ane sAmaveda e traNa vedanAM karma karanArA trivedI soma rasa pInArA, pApamukta thayelA teo yajJa dvArA mane pUjIne tamArI pAse) svargane mAge che. eTale teo pavitra evA devalokane pAmIne svargamAM (davAnA) divya bhogo bhogave che. (paNa he pArtha ! AtmaprAptinA sukha AgaLa e sukha keTaluM badhuM tuccha che ! ane evA kSaNika sukhanuM chevaTanuM pariNAma zuM? tuM jANe che? sAMbhaLa kahuM?) teo upara kahelA te vizALa svargalokane bhogavIne paNa puNya khUTe ke turata pAchA mRtyulokamAM praveza kare che. (Ama bicArA) vedatrayInA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya navamo dharmamAM rAcelA teo, bhoganA vAMcchuko (rahe-tyAM lagI) javuM ane AvavuM (e rIte bhavanA pherA) karyA kare che. '' noMdha : vaidika karmakAMDomAM paNa pavitratA to joIe ja. agAunA kALamAM yAjJika ane vaidika karmakAMDomAM loko bahu rAcelA rahetA, te kALanI A vAta che. teo soma velAno rasa pItA, ApaNe e sAmarasano artha brahmacaryarasa ja laIzuM to ghaTaze. kAraNa ke jyAM jyAM zrutiomAM somarasanuM varNana Ave che tyAM "amuka ja e rasa pIne pacAvI zakatA " ema aneka rIte gUDha mahimA gavAyo che. chevaTe ghaNIvAra agAu kahevAI gayo te ja A be zlokono sAra che ke "je pavitratA ane zraddhAthI prabhune sIdhA maLI zakAya, te pavitratA ane zraddhAno upayoga jo vaidika karmakAMDo dvArA svargayAcanA karavAmAM ka2vAno hoya, to tevAM vaidika karmakAMDonI jarUra ja zI che ? kAraNa ke svarganuM phaLa paNa puNya thakI ja maLavAnuM che ane pApanI zuddhi vinA puNyaprApti nathI, to pApazuddhi karIne puNyalokanA bhogone mAgavA tevA bhogonI IcchA rAkhI karmakAMDo karavAM te karatAM pApa dUra karI AtmavizuddhithI sIdho prabhuprAptino mArga grahaNa karavo te ja zuM khoTuM? devabhogo paNa prabhunI kRpAthI ja maLe che to evA nAzavaMta bhogone vAMcchavA tenA karatAM prabhu-prAptinA kAyamI sukhane ja kema na IcchavuM ?" kadAca ahIM prazna thaze, AtmAnA bhajanArane paNa khAvuM-pIvuM ane zuddha vyavahArane lagatAM sAdhano to joIze ja ne ? te mATe zuM IcchA na rAkhavI ? zrIkRSNajI kahe che : 'lAlasA na rAkhavI, mAtra ochAmAM ochI jarUriyAta rAkhavI.' evI jarUriyAto dharmane choDayA vinA saheje maLI ja rahe che. te viSe have teo pote ja kahe che : ananyAzcintayanto mAM ye janAH paryupAsate || teSAM nityAmiyuktAnAM yogakSemaM vahAmyaham / / 22 / / yepyanyadevatAbhaktA yajante zraddhayAnvitAH / te'pi mAmeva kaunteya yajantyavidhipUrvakam || 23 || kAraNa ke : ahaM hi sarvayajJAnAM bhoktA ca pramureva ca na tu mAmamijAnanti tattvenAtazcyavanti te 377 (ananyAzca viktA mAM-pAThAM0) yajante vidhipUrvakam / pAThAM0) / || 24 |
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 yAnti devavratA devAn pitRnayAnti pitRvratAH bhUtAni yAnti bhUtejyA yAnti madyAjino'pi mAm // 25 // mane ananya bhAve je, jano ciMtavatA bhaje;* te nitya yukata bhakatonuM yogakSema vahyA karuM. 22 bIjAya devabhakato je zraddhAyukata yaje vaLI; teya mane ja kauMteya lakSeH zUnyapaNeya je. + huM ja chuM sarva yajJono, bhokatA vaLI prabhuya huM; na jANe tattvathI teo, ne tethI lapasI paDe, devavratathI thatA devo, pitrI pitRvratI thatA; bhUtabhakato thatA bhUto, ne mArA bhakata marUpa. 25 23 * ajoDa ne virAgI je jano mane upAsatA); + karmakAMDa vaDe yaje. (pAThaio) gItA darzana 24 mane je loko ananya bhAve ciMtavatA rahIne bhajyA kare che tevA mArAmAM nitya parovAyelA bhakatonuM yogakSema huM ja vahyA karuM chuM. (sArAMza ke ene je vastu joItI hoya te sahaja nimitte maLI jAya che ane enI jarUriyAtanI cIjane koI coratuM ke laI jatuM nathI. evuM kudaratI AMdolana enI AsapAsa hoya che. eTale AjIvikA khAtara dharma choDavo e to kevaLa mUrkhAI che. pArtha ! mAnI le ke dhanane khAta2 kadAca koI bhakate lakSmIjI nAmanAM devInI upAsanA karI ane bahu prayatne, pavitratAthI, te prakAranI vidhi AcaratAM, te prApta thaI, toya e lakSmIjI mArAthI (viSNuthI) kayAM judAM che ? kubera paNa mArA hAtha taLe ja che. jo mArI dayA na hoya to, eTale ke AtmAnuM teja na hoya to upAsanAthI kazuM ja vaLatuM nathI. ema to lakSmInI mALA sahu pheravyA kare, emane zuM maLavAnuM ? bAhyasaMpattinI prApti to photarAM jevI asAra che. chatAMya mAruM bIja na hoya to na phaLe. topachI huM je sarva kaMI dAtAra sarvopari AtmArUpa chuM te mane ja kAM na bhaje ? eTale ja pharIthI kahuM chuM te yAda rAkha. ) bIjA paNa devanA bhakato je devone zraddhALu thaIne pUje che, teya (paraMparAe to) mane ja pUje che, paNa (kUvAnA deDakAnI jema karmakAMDomAM purAIne pUje che) ene kharI samajaNa ja nathI ke huM ja sarva yajJono bhokatA (kaI rIte te AgaLa kahI gayo chuM) ane prabhu paNa huM chuM. mane teo tAttvika rIte (sAcA svarUpe) oLakhatA ja nathI tethI teo kAmabhogonI lAlacomAM lapasI paDe che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya navamo devatAnuM vrata dharanArA devagatimAM jAya che. pitRone pUjanArA pitRlokamAM jAya che, bhUtanA pUjako bhUtagatimAM jAya che. paNa mane pUjanArA to mArArUpa ja banI rahe che. (ATaluM jJAna jemane thAya teo devaloka, pitRloka ke bhUtalokane zA mATe yAce ?) 379 noMdha : ApaNe 22mA zlokamAM je pAThAMtara joyuM, temAM 'vita' pada che, te ema sUcave che ke prabhunuM ananya bhAve ciMtana karanAranI sarasa oLakhANa e ke teo vairAgyamaya hoya. jJAna, vairAgya ane bhakita e traNe ekabIjAnAM otaprota hoya, tyAre peTa, paheraNa ane pathArIno toTo paDayo kayAMya jANyo nathI. hA, evA bhakatayogInI kasoTI to jarUra thAya che ja, ane e kasoTImAM jonArane enuM game tevuM duHkha paNa potAnI AMkhe dekhAya, paraMtu bhakatayogI to evI kaTokaTInA prasaMgamAM paNa masta ja hoya che. "yogakSema, prabhu vahana kare che, mATe ApaNe hAtha joDIne besI rahIe ane mAtra mukhethI bhajana lalakArIe ke beThA beThA rAma-hirano jApa karyA karIe." ema koI mAnI le to anartha thAya. yogakSema prabhu vahana kare che, e to bhakatane dilAso mAtra che. je kharekharo yogI bhakata che, te to potAno mukhya Adarza jALavI prAmANika jAtamahenata, kharekharo viveka ane premamaya-rasamaya jIvana barAbara jIvaze ja, ane e jAtanuM jIvana lokahRdayamAM evuM suMdara sthAna jamAvaze ke evA bhakatayogIne peTa, paheraNa ke pathArInI khAmI nahi rahe ! enA caraNamAM to traNa lokanuM sAmrAjya AvI khaDuM thaze, paraMtu te enI sAmeya nahi jue. kharuM dhAnya mUkI kayo kheDUta eklAM photarAM bheLAM karaze ? kharuM javAhira ApI kyo jhaverI kAca kaTako kharIdaze ? parama zAntirUpa sahacarIno saMga choDI kayo yogI vikArasevana vAMchaze? devanA bhakatoe to paraMsvarUpa jANyuM nathI eTale ja bIjA bhogo vAMcche che ane tethI devanI upAsanAnI hoDamAM prANapyArI amUlya zraddhA ApIne devalokanA kiMpAka phaLa jevA bhogo kharIdI chevaTe pastAya che. tevIsamA zlokanA pAThAMtaramAM 'vidhipUrvaka' evo pATha che, tyAM karmakAMDanI vidhi levI paDe che ane mULamAM jyAM 'avidhipUrvaka' pATha che, tyAM ajJAnapUrvaka athavA dhyeyazUnyapaNe evo artha levo paDe che. sipAIne rAjA mAnI enI gulAmImAM jakaDAvuM te karatA rAjAne oLakhI tenI samIpamAM besavuM zuM khoTuM ?
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 gItA darzana paraMtu jJAna-ajJAnanI kasoTI paNa tyAM ja che. anaMta kALathI lAlaca ane bhayathI TevAyeluM mana tarata ja devopAsanA tarapha ghasaDAya che. paNa ene khabara nathI ke devanA yajJono mULa svAmI to AtmA ja che. zraddhAnuM bali ene ja caDe che. ahIM vaidika dRSTie traNa gati ApI che - (1) devaloka, (2) pitRloka ane (3) bhUtaloka. jainasUtromAM devagatimAM cAra jAta che: vaimAnika (davomAM A koTI sarvotkRSTa che.) (2) jyotiSa (caMdra, sUrya, graha, nakSatra, ane tArAonAM vimAnamAM rahelA jyotirmaya devo, e bIjI koTInA deva che). (3) bhavanapati ( A upalA karatAM halakI koTInA devo che, ane tethI paNa halakI koTInA cothA (4) vANavyaMtara devo che. AmAMnA be UrdhvalokamAM che ane be mRtyulokanI nIce che. halakA devo pAse halakA prakAranI zakitao hoya che, paNa te zakitao pavitra puruSanA caraNa AgaLa sAva tuccha che. ahIM vaidika zAstrono bhUtaloka te bhUta-prANI nahi paNa bhUtaloka te pizAcayoninA devono loka. 4 emanI upAsanA karanArAo emane meLave che, paNa tethI ja to emane paNa evuM ja phaLa prApta thAya che. pizAcane sAdhanAra pizAca ja banI jAya che. e devakendro ApaNA dehamAM paNa che. daivI ane AsurI prakRtimAM enuM varNana zrIkRSNacaMdra Apaze ja. eTale TUMkI ane Taca vAta to e che ke, AtmAnI chAyA ja jo divya devo ke meleDiyA devomAM kAma karatI hoya, to e paDachAyAne pakaDyA karatAM mULa puruSane ja kAM na pakaDavo? je jene kharA bhAve bhaje te tevo bane, e vAta spaSTa samajAya tevI ja che. have zrIkRSNacaMdra sthaLa ane sUkSma dravya ane bhAve samarpaNa karavAno siddhAMta ApI, karmathI nirlepa rahevAnI kaLA arjunane zIkhave che. emAMthI ApaNane paNa navuM vicAravAnuM maLaze. patraM puSpaM phalaM toyaM yo me bhaktyA prayacchati / tadahaM bhaktyupahRtamadhnAmi prayatAtmanaH // 26 / / yatkaroSi yadaznAsi yajjuhoSi dadAsi yat / yattapasyasi kaunteya tatkuruSva madarpaNam // 27 / / * A viSe sAtamA adhyAyamAM vadhu cokhavaTa che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 381 adhyAya navamo zubhAzubhaphalairevaM mokSyase karmabaMdhanaiH saMnyAsayogayuktAtmA vimutko mAmupaiSyasi / / 28 / / patro, puSpo, phaLo, pANI, Ape je bhakitathI mane, arpeluM te huM bhakitathI, AroguM dAnta AtmanuM. 26 je te khAya, kare che tuM, je horma, je te de vaLI; tape je tapa, kauntaya ! te mane arpa ema tuM. 27 zubhAzubha pariNAmI, chUTIne karma baMdhathI, saMnyAsayoga yukatAtmA, mane pAmIza mukata thai. 28 (bhalA kauntaya ! trIjA adhyAya-karmayoga-mAM meM tane je "jJArthAta pharmanoScatra jozogacaM vandanaH "e parama sUtravacana kahyuM hatuM, te yAda che ke? ane sarva yajJono bhokatA huM ja chuM, e vAta tane upalA covIsamA zlokamAM huM kahI gayo chuM, vaLI jema bahAra huM chuM, tema dehadhArInA dehamAM paNa adhiyajJa huM ja chuM, eTale je loko sthULa samarpaNa kare che te paNa dehadhArImAM rahelA mane ja maLe che. paraMtu huM dhULa padArtha sAme joto nathI. huM to kevaLa eTaluM ja jou ke e padArtho pAchaLano bhakitabhAva kevo che ane e padArtha ApanAra aMtaraMga saMyamI che ke kema, A be kasoTImAMthI pasAra thayo eTale patyuM. pachI te game te cIja Ape. tenI mane darakAra nathI. huM padArthabhUkhyo nathI, bhAvabhUkhyo chuM. eTale) phaLa, phUla, pAMdaDAM ke pANI game te Ape ! (paNa ApanAra saMyamI hoya to te). dAtta-damitendriya-AtmAnuM lAveluM huM ArogI lauM chuM. - (mATe ja tane kahuM chuM ke, he kauteya ! tuM je kAma kare, je khAya, je homa, je Ape, je tapa Acare, te badhuM mane arpaNa karato thaI jA. ema karavAthI te sArAnarasAM (zubhAzubha) phaLa denArA karmabaMdhothI chUTI jaIza. ane AvA aMtaraMga tyAgarUpa saMnyAsa, samabhAva, tathA karma-kauzalyarUpa yogathI joDAyelA AtmAvALo tuM, (sarva karmothI aMte) vimukata thaI mane pAmIza. (eTale ke tAro saMpUrNa mokSa thaze ane te saMpUrNa AtmavAna banIza.) noMdha : zabarInA bora rAme hetathI ArogyAM hatAM. sudAmAnA tAMdula ane vidUranI bhAjI zrIkRSNa premathI svIkArI hatI. rAma ane kRSNa ane vaidika dharmonA prANapuruSa AtmAo che. bhagavAna mahAvIre caMdanabALAnA bhAvachalakatA aDadabAkaLAnI bhikSA hoMzathI lIdhI hatI.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 gItA darzana saMta mAtra eka draSTie prabhunAM pratIka che, kAraNa ke jeNe prabhutAno sAkSAtkAra karyo che, te pote prabhu che. e rIte sAcA saMta bhAvabhUkhyA che, padArthabhUkhyA nahi. uparanA zlokano ATalo sAra che. ApanAra bhakitamAna hovo joIe, ane sAthe sAthe saMyamI hovo joIe. aNahakanI rojI meLavanAranuM anAja azuddha gaNAya. mUDha svArthanuM anAja pAparUpa gaNAya, ane prAmANikatAe pAmela rojIvALAnuM anAja zuddha ane niSpApa gaNAya. saMyama sAthe bhakita paNa hovI joIe. eTale khAvAmAM karavAmAM, ApavAmAM ke tapa karavAmAM jo prabhusamarpaNano Adarza hoya, to evA Adarzane lakSyamAM rAkhIne karelI kriyA ApoApa zuddha ja thaze. jainasUtra dazAmAM kahyuM che ke jeNe AtmAne damI nAkhyo che, tene mATe zarIra e bhogahetu nathI paNa saMyamahetu che. eTale enA badhA yogo e khAtara ja hoIne te je kriyA karaze te saMvara agara nirjarAnI ja haze. tenuM khAvuM, pIvuM, sUvuM, UThavuM, besavuM, bolavuM, vartavuM badhuM ja upayoga (AtmAnI samIpa lakSya rAkhIne satata TakI rahevuM te) maya ja haze, tethI tene pApapuNyanAM bhalabhUMDAM phaLa nathI bhogavavAM paDatAM, ane te chevaTe mokSa pAme che. jainasUtronAM ahiMsA, saMyama ane tapa te gItAnAM samabhAva, karmakauzalya ane ananya bhakti, gItAno saMnyAsI te mAtra karma-saMnyAsI ja nahi paNa karmaphaLanI lAlasAno tyAgI, te ja rIte jainasUtrono nigraMtha eTale aMtaranI ane bahAranI gAMTha choDe te nircatha. mohasaMbaMdhane sthAne kartavyasaMbaMdha sAdhanAra sAdhu te nigraMtha. AsakitanA pArAne mArIne pIvA mathato masta bhikSuka te nigraMtha. kazAya svaccheda ke pratibaMdha vinA sarva kSetre, sarvakALe, AtmabhAve samadaSTivaMta zAMtavicArato sAdhu te mahAnircatha. enAM karmamAtra sahaja hoIne tenI kriyA saMsArathI bAMdhanArI nahi paNa saMsArathI choDAvanArI ja hoya ane chevaTe te mokSa meLavIne virame tyAM lagI apramattabhAve, akhaMDa AtmAnaMdanA rasasAgaramAM e jhIlyA kare. eno bAhyaveza game te jAtano hoya. toya, te mahAzramaNa che. upavAsa karato hoya ke na karato hoya, to te sadopavAsI che. dhyAna na dharato hoya, toya te dhyAnI che, kAraNa ke tapanuM parama phaLa vAsanA-vijaya, te eNe sAdhyo che. dhyAnanuM paramasAdhya AtmA, te teNe siddha karyo che. ahIM gItAvAcakane kadAca ema zaMkA thAya ke, zuM ekalA arjunane ja paraMvahAlo gaNIne mokSa apAve ane bIjAne nahi? e sAra have zrIkRSNamukhe ja kahevAya che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya navamo samo'haM sarvabhUteSu na me dveSo'sti na priyaH [ ye bhajanti tu mAM bhaktyA mayi te teSu cApyaham || 29 // api cetsudurAcAro bhajate mAmananyabhAk 1 383 || 30 || sAdhureva sa maMtavvaH samyagvyavasito hi saH kSipraM bhavati dharmAtmA zazvacchAMti nigacchati 1 kaunteya pratijAnIhi na me bhaktaH praNazyati || rU1 || sama huM sarva prANImAM, vA'lo ve2I mane na ko'; (paNa) mane je bhakitathI seve, te huMmAM, huMya te mahIM. 29 mane ananya bhAve jo,sudurAcArIye bhaje; sAdhu ja mAnavo te to, ne satyanizcayIya te. zIghra te thAya dharmAtmA kAyamI zAnti meLave; kolathI jANa kauMteya ! bhakata huMthI na bhinna che. 31 30 (are bhArata ! tuM rakhe samajato ke mAro tArA upara ja vadhu prema che ne bIjA upara nathI. nA, mane vastutaH nathI koI vahAlo ke nathI koI davalo. mArI to dareka upara samAna draSTi che. paNa jema sUryano prakAza comera paDavA chatAM ghuvaDa ene na jhIle athavA cAre bAju chata karAvIne koI aMdhArAmAM goMdhAI rahe, temAM bhalA sUrya zuM kare ? tema) huM to badhAM prANIo para samAna (rIte prakAzuM ) chuM, paNa (je mArI saMmukhe jue che, eTale ke) jeo mane bhakitathI bhaje che, teo jema huM viSe che, tema huM paNa teo viSe rahuM chuM. (lAMbI vAta zuM kahuM ? paNa mAnI le ke eka moTo durAcArI che, paraMtu jo ananyabhAve mArI tarapha vaLe, to huM to teneya mArI godamAM besADI lau, kAraNa ke mAro kAyado game teTalo kaDaka che chatAM, temAM premano sAgara UchaLe che. huM durAcAra pratye kaDaka chuM, durAcArI pratye nahi. AthI) jo koI mahAna durAcArI mane bhaje, to te paNa sAdhu ja mAnavo joIe. (eTaluM ja nahIM, paNa eno puruSArtha sAthe mArge vaLyo mATe ai) satyanizcayI ja che (ema mAnavuM joIe.) (AvA prayatnane pariNAme te ja pAcho dharmAtmA thAya che, ane kAyamI zAnti meLavI rAke che. (sArAMza, ke mArAM bAraNAM sahune mATe sadA khullAM che. mAtra
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 gItA darzana kharI bhakti, kharo viveka ane satyavRttino sumeLa hovo joIe.) he kauteya ! sogaMdapUrvaka tuM jANI le ke mAro bhakata mArAthI jarAya judo nathI. noMdha : ahIM 'praNazyati' e prayoga Avyo che, te saMbaMdhe agAu chaThThA adhyAyamAM jyAre e kriyApada AveluM tyAM maTavuM" agara judA thavuM" evA bhAvano artha mukAyo che, tema ahIM paNa te ja bhAva baMdhabesato lAgavAthI ApaNe te artha rAkhyo che. bAkI to anuvAdamAM cokhavaTa AvI ja jAya che. sudurAcArI paNa potAnI bUrAIno pazcAttApa thayA pachI satyazraddhA jamAvIne mahAdharmAtmA thaI mokSe gayAnAM saMkhyAbaMdha udAharaNo jainasUtro ane vaidika graMthomAM che. ItihAsa paNa mahAmUlI sAkha pUre che. mAtra vega badalavo joIe. "je kame sUrA te dhamma sUrA" thAya pachI bAkI zuM rahe? mAtra AtmAnI ke satyanI ke siddhAMtanI tAlAvelI emanA aMtaramAM jAgavI joIe. pachI to e zakitadhara puruSo thoDA vakhatamAM ja ghaNuM mahAna kArya sAdhI nAkhe che. vaLI gItA AgaLa vadhe che ane zrIkRSNa mahAtmA bole che : mAM hi pArtha vyapAzritya ye'pi syuH pApayonayaH / striyo vaizyAstathA zUdrAste'pi yAMti parAMgatim / / 32 / / f4 punarvAhmaUTI: puthA mattA garSa tathA / anityamasukhaM lokamimaM prApya bhajasva mAm // 33 // manmanA bhava madbhakto madyAjI mAM namaskuru / mAmevaiSyasi yuktvaivamAtmAnaM matparAyaNaH // 34 / / strIo, vaizyo, ane zUdro, ne je ho pAyoninAM; teya paraMgati pAme, pArtha! AlaMbatA mane. to pachI bhakata rAjarSi, zaci dvijonI vAta zI ? mATe anitya A duHkhI loka pAmI mane bhaja. 33 bhakata pUjaka thA mAro, mana joDI mane nama; AtmA yojI huMmAM rAcyo; mane ja ema pAmIza. 34 strI, vaizya, ane zUdra; are bIjAM paNa je koI karmanA pariNAme adhama yonimAM-narakAdiyonimAM ke pazuAdi yonimAM janmI) pApa-yoninAM thayAM hoya, te paNa he (pRthAnA putra) pArtha ! mAruM ja zaraNuM svIkArIne mArI ja Azraya
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAyanavamo 385 laIne paraMgati (mokSagati) pAme che. to pachI pavitra evA AhmaNo ane bhakata evA rAjarSionuM to pUchavuM ja zuM? (ta to jarUra mokSagati meLavI ja zake, mAtra mAro Azaro levAvo joIe.). (to he paraMtapa ! vicAra to kara, ke kayAM e mokSagatinuM zAzvata sukha ane kayAM A anitya evA mAnuSI bhogonI pAchaLanuM asukha eTale ja kahuM chuM, ke) anitya ane asukhI evA A lokane pAmIne (rAcelo, tuM, eno moha choDI) mane bhaja. | (sarva prakAre mArAmAM samarpita thaI jA) mArAmAM mana rAkha. mAro bhakata thA. mAro yAcaka thA. (mane ja yajJa mAnIne ArAdha agara pUja) mane namaskAra kara. ema mArAmAM parAyaNa thaIne mArI sAthe tArA AtmAne joDIne tuM mane ja pAmIza. noMdha : gItAkALamAM brAhmaNo ane kSatriyono mahimA vadhu haze. kAraNa ke brAhmaNo ane kSatriyo paikInA eka, dezanI saMskRtinA, ane bIjA-samRddhinA saMrakSaka hatA. eTale ja ahIM brAhmaNone 'puNya' ane rAjarSine 'bhakta' vizeSaNa lAgyuM che, te sArthaka che, zAstrakALamAM vyAsajIne adhIna rahelA janaka, agara vasiSThane AdhIna rahelA rAma, ane ItihAsa kALamAM rAmadAsa mahAtmAne adhIna rahelA zivajI; A bInAnAM sacoTa udAharaNa che. ethI brAhmaNo paNa kevA hatA e khyAla Ave che. e daSTie strI, vaizya tatha zUdrane samAja-AdhAranuM bAhyakArya ochuM hatuM. paNa ethI e bhUlavA jevuM nathI ke emanA aMtaraMga kAryathI ja upalA be varganuM bahiraMga kArya nabhatuM hatuM. matalaba ke koIno darajjo ucca ke nIca hato ema A parathI koI na mAnI le, A viSe aDhAramA adhyAyamAM vizeSa bInA Avaze. zrIkRSNaguru pApayoni' vizeSaNa, strI, zUdra ke vaizya mATe nathI vAparatA, paNa evA je varganA jIvo hoya, temane mATe vApare che, ane chatAMya jo evA pApayoni vALA ke durAcArIo paNa prabhu tarapha vaLe to mokSa pAme che, ema kahI sahune mATe mokSanA daravAjA ughADA melI de che. te koIne mATe baMdha nathI. koI baMdha kahetuM hoya to kahenAranA kathanamAM kayAMka daSTibheda che ema batAve che. ane sAthesAthe A parathI arjunane preraNA paNa Ape che ke jo evAno mokSa hoya to pachI tAro kAM na hoya? kAraNa ke tuM bhaktarAjarSi koTinI parIkSAmAM bese to
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 gItA darzana uttIrNa thaI zake tema che, mAtra tAre taiyArI karavI joIe, ane mohane hAMkI kADhavo joIe. ane te mohane hAMkI kADhavA mATe sthULa saMsAranI, sukha tathA hastI paratvenI vAstavika dazAno khyAla ApI, eka bAjuthI vairAgya jagADavAno saMdezo suNAve che, ane bIjI bAju gharme karma karavAnI tAlAvelI prere che. tathA karma karavA chatAM phaLathI kema chuTAya, e praznanuM moM baMdha karavA mATe bhakitanI ajaba jaDIbUTI Ape che, je sarva koI sAdhakane mATe amUlya vastu che. kriyA mAtranuM pariNAma jAte vicArIne, aMtaryAmIne caraNe samarpI nimitta mAtra banI sahaja kartavya bajAvatAM mastapaNe vicaravuM te, athavA to sagurune aMtaryAmI mAnIne temane tana, mana ane sAdhana samarpI devAM - A bemAMthI game te mArga le; aMte to beya eka ja che. arjuna mATe A bIjo ja mArga hoIne zrIkRSNajI potA paratve ja prabhubhAva ajaba rIte ghaTADe che. kevI sarasa zailI ! ane chatAMya anAsakata yogI dazA ! gItAkAra e rIte kharekhara saphaLa thayA che. ATaluM vicArIne have ApaNe AkhA adhyAyano upasaMhAra karI laIe. OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde rAjavidyArAjaguhya-yogo nAma navamodhyAya : | 9 | "OM tat sat e pramANe zrI bhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM rAjavidyArAjaguhyayoga nAmano navamo adhyAya pUro thayo. navamA adhyAyano upasaMhAra sadgara ane suziSyano AtmA jyAre koI aneruM tAdAbhya anubhave, agara anubhavavAnI taiyArI kare, tyAre naisargika rIte jhare evo ugArapravAha A adhyAyamAM chalakato dekhAya che. ane tethI rAja vidyA-rAja guhyayoga" e nAma A adhyAyane khUba baMdhabesatuM che, enI vAcakane khAtarI thaI cUkI haze. - "kevuM rahasyajJAna ! jemAM jANe bhUta-pretaloka, pitRloka, devaloka, temaja sarvalokovALuM jagata ja dehadhArI mAtra tathA aMtarAtmA, paramAtmA vagere badhuM ja
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya navamo 387 samAI jatuM na hoya ! nathI tyAM vargabheda, varNabheda dezabheda ke strI, puruSa, napuMsakanA liMgabheda. nathI huM, tuM che mAruM, tAruM! AvuM kevaLa jJAnamaya jIvana koNa na Icche?' "e jIvananI ArAdhanA paNa kaMI muzkelIvALI nathI. hAthamAM mahAzilAo UMcakIne dhomadhakhatI retImAM sakhta tApa nIce tapa tapatA, ke UMdhe mAthe nIce jhaLahaLatI agnizikhAno tApa jhIlatA, mahinAo lagI nirAhArI rahetA, khIlAo upara Asana jamAvatA, kaDakaDatI ThaMDImAM vastravihIna rahetA, evA tApasIne je bhAgye ja sAdhya thAya, vedonA (sarvAga ane te paNa mAtra popaTiyuM nahi paNa sadAcArathI bhareluM jJAna hoya tevA) jJAnIne paNa je meLavavA mATe janmAMtaro karavA paDe (ane chatAMye koro rahI jAya !), vedAMtAdi darzanonA ajoDa vidvAnane paNa jenI kalpanA sudhdhAM na AvI zake, jiMdagIbhara bhajana gAvA chatAM jenuM biMduya na maLyuM hoya, evuM e AtmAjJAna zrIkRSNaguru, kahe che tema meLavavuM sAva saheluM che, bahu dUra nathI. gUDha, chatAM pratyakSa samajI zakAya tevuM che. kapolakalpita nathI ke svapna samuM asthira nathI paNa zAzvata che. koI melI vidyA ke upAsanA karavI paDe tema nathI kAraNa ke pavitratAthI bhareluM che. sarvottama che." zrIkRSNacaMdre kahyuM: paraMtu e rahasyajJAnanA pipAsu mATe prathama zarata to e che ke teo zraddhALu che kharA? bIjI zarata to e, ke mAtra guNadaSTivALA ja che?" "A be zarata paikI ekeyano abhAva hoya, to je daravAjAnI cAvI huM ApavA mAguM chuM, tene mATe teo nAlAyaka che. chatAM mohavazane lIdhe AvI paDaze to e UlaTA parezAna thaI javAnA. evAne mATe agAu kahyA temAMnA bIjA ghaNA (karmayoga, jJAnayoga vagere) mArgo che. te mArge ja bhalA thaIne jAya to sAruM, kAraNa ke saguru upara kevaLa paramAtmabhAve sarva samarpaNa karavuM, Atmavilopana karavuM, e evAne mATe taddana azakya che." arjunamAMthI upalI be zarata pUrI paDe tema hatuM, eTale zrIkRSNacaMdrajI Aje Atmateje khUba jhaLakI rahyA hoya ema dekhAyA. emaNe kahyuM : "huM svayaM amUrta chuM chatAM amUrtamAM mUrti evAM bhUto rahyAM che. te e rIte ke enuM poSaNa ane utpatti mAre lIdhe che, eTale ke mArI agAu kahevAI gayelI prakRtine lIdhe che. te rIteteo mArAmAM che ane huM teomAM chuM. kAraNa ke teo cAle che, bole che, jANe che, te
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 gItA darzana badhuM mAre lIdhe. mAtra dehanA emanA mALakhAmAM Atma-haMsalo na hoya to e saDI ja jAya. have tuM samajI zakIza ke huM amRta chuM, huM satya chuM. vaLI mArI sAthe A rIte rahIne mAruM teja jhIlavA chatAM mArA A parama tejane jeo nathI oLakhatA, teo mArAmAM nathI paNa kharAM, jo ke huM to badhAM paratve samadaSTivALo chuM. mane vahAlo verI koI nathI, paraMtu jeo mane sAme UbhelAne paNa na jue ke AMkha mIcI jAya, temAM huM zuM karuM ? AvA loko, je mane nathI oLakhatA, te bicArA mArA paDachAyAmAM paDelI pAzavI prakRtinA gulAma bane che ane ene pariNAme vAraMvAra janme che ne mare che. kharI rIte to jIvatAM ja mUA jevA te hoya che. ene mATe to huM paNa mRtyurUpa chuM, asat rUpa chuM. kAraNa ke teo mULe AtmavaMta hovA chatAM Asakitavaza karavAnuM du:kha anubhave che. zAsvata evA svarUpamAnane bhUlIne deha tathA dehanA moha saMbaMdhone vaLagI ISTa saMyoga ane aniSTa virahanA kSaNajIvI vikalpomAM rAce che." "are dhanaMjaya ! mAtra vanaspati, kIDI, maMkoDA, pataMgiyA ke jAnavaranI ja huM vAta nathI karato. teo to bicArAM eka rIte eTalAM sArAM che ke potAnAM karma agara prakRtine vaza varyA kare che. paNa huM to moTe bhAge manuSyonI vAta karI rahyo "bhArata ! pazu karatAM to narapazu bhAre bhUMDA ! jo ne, teo mohaka evI prakRtinA taddana halakA bhAvane vaLagIne kudarata viruddha kevI dhamAla macAvI rahyA che! jANe brahmAMDa toDI nAkhuM evI dhAMdhaliyA pravRtti kare che. paNa teone e khyAla nathI ke mArI prakRti AgaLa e bicArA kASThapUtaLI jevA, ke bahu bahu to hoLInA nALiyera jevA nimitta mAtra banavAnA che. temanuM dhAryuM raja mAtra thavAnuM nathI. emanI zekhacallI jevI AkAMkSAo paLavAramAM bhAMgIne bhUkko thAya che. bicArA nAstika mUrkha ! AtmajJAnano ekaDo ghUMTI jANatA nathI, tyAM to sarvajJa jevA dhamaMDI banI bese che. mAnavadehe sulabha evI aNamUlI AtmasAdhanAnI to teo majAka uDAve che. paNa zuM kare, bicArAjaDatAthI bhAna bhUlyA che. cittabhrama thayA pachI mAne gALa denAranI jagata dayA khAya che, tema AvAnI dayA khAvI joIe." "pArtha ! manuSyano bIjo varga AnAthI kaMIka UMco che. te veda bhaNe che. varNAzramanA niyamo pALe che. pApathI DarIne cAle che. Avo varga manuSyasamAjane upayogI che teTalA pUrato huM enI kadara karuM chuM. paNa temAMthI kAmanA cheka gaI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 389 gadhyAya navamo nathI. eTale te paNa yogathI to cheTA ja rahe che. eka ja paDado cIre to emano beDo pAra thAya. paNa teo sudhdhAM amuka hade prakRtivaza che. teomAMnA keTalAka to devatAonAM vratapUjana karI devaloka pAme che. ethI nIce rahenArA vaLI pitRpUjI pitrI bane che. to koI to vaLI bahAranA zatrune zatru mAnI ene mAravA ke bahAranA mitrane mitra mAnI enuM bhaluM karavA bhUtapizAconI upAsanA kare che. kevA gAMDA loko ! agAu kahI gayo tema, pote ja potAnA vairI ane pote ja potAnA mitra che. ahAra to badhAM nimitta che, te dIvA jevI vAtane teo samajatA ja nathI. teomAMnA teo devatA dvArA mane pUje che, evuM bhAna nathI chatAM pavitra jIvana gALe che aneka bhogo vAMcche che, teo to A badhAmAM ucca darajjAnA che. paNa teo mane na pAmatAM devalokane pAmI vizALa bAhyasukha bhogavI pAchA vaLI AvAgamananA pherAmAM paDe che." A badhI vAta jJAnI mahAtmAo jANe che. badhA pAchaLa prabhunuM teja ja che, ema paNa teo jANe che, eTale ke kharekhara AtmasAkSIe anubhave che. temane lAge che ke huM ja temano ane jagatano pitA, mAtA, dAdA, svAmI, gati, zaraNa, prabhu, sAkSI,nivAsa sarva kaMI chuM. mAre adhIna ja prakRti che. jagatanA kAnUna mAtra mAre adhIna che. mArA pramukhapaNA nIce ja prakRtino sacarAcara vyApAra cAle che. pralaya, utpatti ane sthiti, vizvanuM nidhAna, bIja, e badhuM huM thakI che. upara kahI gayo te rIte to e badhuM huM ja chuM. vRSTi ane tApa paNa huM, yajJa huM ane yajJanAM sarva aMga paNa huM ! teo mAne che ke anAsakata puruSane karmabaMdhana bAMdhatAM ja nathI. zuM AkAzamAM rahelo vAyu AkAzane bAMdhI zake ? vAyu mUrta che, chatAM amUrta evA AkAzane AdhAre rahe ja che, emAM zI navAI ?" "A jANIne teo advaita, dvaita ke aneka rUpe rahelA mane, ddaSTibhede ja e badhA bheda che ema samajI, mAruM ja satata kIrtana, mAre mATe ja satkarma pravRtti ane mAre khAtara ja jIvana hoya tema varte che. teo daivI prakRtinA guNono Teko laI sIdhA mane ja maLe che, vacce rahelA bhUtaloka, pitRloka ke devalokanI upAsanAnI emane kaMI jarU2 2hetI nathI. yajJono bhokatA huM ane prabhu paNa huM. veda paNa huM ane jJeya paNa huM. pachI ene bIjuM zuM bAkI rahyuM ?"
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 gItA darzana "are kaute ! emanI jarUriyAtonI paNa emane kazI paDI nathI ! kAraNa ke emanI jarUriyAto evI alpa banI jAya che ke sahune emanA pratye ApoApa sadUbhAva thavAthI pUrI pADI rahe che. khAvApIvA mATe prapaMca karavA paDe che e to anArya lokonI dalIla che. evI dalIla tane chAje ke?" ema vacce jarA ToNo mArIne vaLI zrIkRSNa gurujI AgaLa vadhyA : "aho kuruzreSTha ! bhakata zuM Ape, ema tuM pUche che, kharuM? bhoLA re bhoLA ! mane sthaLa padArthonI jarUra nathI, vaibhavo to mArA caraNa cuMbe che, paNa mAre e zuM karavA che ? huM je IcchuM te eka mAtra ananya bhakita. bAkI mArA bhakata mAre nimitte pAMdaDAM Ape, phaLa Ape ke pANI mUke, eneya huM to mahA mUlyavAna gaNI lau. matalaba ke jema mane e vaibhavo nathI gamatA, tema mArA bhakata saMtone paNa e nathI ja gamatA, huM jema bhAvano bhokatA chuM tema te paNa bhAvanA bhUkhyA che, paNa mAruM teja jemAM che, te saMtone paramAtmA mAnIne loko mane pUje emane mATe meM upara kahyuM tema sAdI vastuo ApavI , ane bhAvanI mahAmUlI bheTa dharavI toya basa che. eTale evI zaMkAnI paNa kazI jarUra nathI. eTaluM kahIne vaLI zrIkRSNa yogezvara AgaLa cAlyA : "ghaNIvAra tane kahyuM, chatAM ekavAra pharIne kahuM chuM ke mArI bhakitamAM nathI vargabheda, nathI varNabheda ke nathI liMgabheda. strI ho, vaizya ho, zUdra ho, are pApI ho, toya zuM thayuM?" "bharatazreSTha ! pahelAM koI saMjoge mahA durAcArI banyo hoya chatAMya ananya bhAve mAruM zaraNa le, to tene sAdhu ja mAnavo. kAraNa ke tenI pravRtti badalIne aMte te satya tarapha vaLe, eTale sauthI AgaLa nIkaLI jAya che. te AtmajJAna mATe mAthuM mUke che. tana, mana sAdhana sarva samarpaNa karI zake che. tevA e dharmAtmA to chevaTe kAyamI zAnti samA mArA rUpamAM bhaLe che." "pArtha ! soganapUrvaka kahuM chuM ke mArAthI mArA bhakato jarAya judA nathI. pavitra brAhmaNo ane bhakata rAjarSionI mane kadara che, kAraNa ke pavitra hRdayanA sAcA brAhmaNo saMskRtinA sUtradhAra che ane Teka khAtara sarvasva tajavA tatpara rahelA bhakata rAjarSio jagatanI saMpattinA rakSaNahAra che. tuM paNa rAjabIja che, eTale vIra che, ethI ja sarvasamarpaNano mArga grahaNa karI zake tema che."
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya navamo 391 "mATe, mArA khAtara ja badhuM karato ho. evuM mArAmAM Atma vilopana karI nAkha, eTale tuM mane ja pAmIza." sArAMza "sadUgara ne paramAtmAmAM Atmavilopana karanAra ziSya paramAtmA ja bane che." ATalo A adhyAyano sAra. sAdhaka samaje eTale beDo pAra !
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana adhyAya dazamo upodaghAta AtmAnI anaMta zakti AgaLa sarva kaMI tuccha che, evo camatkAra batAvatA A adhyAyamAM ApaNe joI zakIzuM ke te kevI rIte che? jagatanA AdimAM zuM hatuM athavA aMte zuM haze? vacce zuM che? A praznaparaMparA sAdhaka mAtrane thAya che, tema arjunane paNa thAya te svAbhAvika ja che. navamA adhyAyamAM je vastu samuccayarUpe hatI te ahIM vargIkaraNathI Avaze, manuSya samAjanA ghaDavaiyAo koNa ane teoe je mahAkAryo karyA, temAM prabhuteja kevI rIte hatuM e vAta paNa A parathI samajAze. eTale jema pAralaukika sukha mATe ke A jagatanA sukha vaibhava mATe AtmasAdhanA sivAyanI sAdhanA tuccha che tema mAnavasamAjanA kalyANa mATe paNa AtmasAdhanA sivAyanI bIjI sAdhanA tuccha che, te samajAtAM, arjuna jema AtmasAdhanA tarapha zIdhra vaLe che tema sAdhaka paNa vaLaze. A adhyAyamAM eTalI vizeSatA joI zakAze. have zrIkRSNamukhe ja bolAtAM vacano paratve ApaNe ApaNA lakSyane kendrita karIe. dazamo'dhyAyaH adhyAya 10 mo zrIkRSNa uvAca / bhUya eva mahAvAho zrRNu me paramaM vacaH / yatte'haM prIyamANAya vakSyAmi hitakAmyayA // 1 // zrIkRSNa bolyA : suNa mAruM mahAbAhu para veNa pharI paNa; priya vartI tane to je hitecchAthI kahIza huM. 1 he (moTA hAthavALA) mahAbAhu! pharI paNa mAruM paraM vacana sAMbhaLa. (tAruM vartana mane ruce tevuM hoIne tAruM hita jaladI kema thAya evI mane IcchA thaI che, mATe) huM
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 393 priyavartI evA tane hitabuddhie je kahIza (te tuM barAbara citta daIne sAMbhaLaje.) noMdha : prIyamANa" evuM arjunanuM vizeSaNa ahIM IrAdApUrvaka vaparAyuM che. saddagurune jyAre ziSyanI pAtratA lAge che, tyAre ApoApa emanAM rahasyavacanano lAbha suziSyane maLe che. AvI sabhAgI paLo atyAre arjunaziSyane maLI cUkI hatI. arjunanuM vartana zrIkRSNane vahAluM lAgyuM. bIjI vAta A zlokamAM e che ke sadguru je kaMI kahe che te ziSya pratyenI hitabuddhithI kahe che, eTale zrIkRSNa rUpa sadguru potAnI baDAI hAMkavA nathI kahetA paNa arjunanA mAnasane samajI ene UMce doravA mATe kahe che. na me viduH suragaNAH prabhavaM na maharSayaH / ahamAdihiM devAnAM maharSINAM ca sarvazaH / / 2 / na jANe muja utpatti, devo ke na maharSio; huM ja chuM Adi devono maharSinoya sarvazaH 2 (bhArata !) devagaNa mArI utpattine nathI jANatA, (tama) maharSio paNa mArI utpattine nathI jANatA. kAraNa ke) devo ane maharSiono Adi badhI vAte noMdha: devakoTi ane manuSyakoTi, e be ja koTi uccagati gaNAya che. eTale ahIM sauthI ucca koTinA devo ane sauthI ucca koTinA manuSyonA arthamAM maharSio lIdhA che. kahevAnI matalaba e che ke teo paNa buddhi ke zakitathI saMsAranA AdimAM zuM hatuM, te jANatA nathI, to bIjA zI rIte jANI zake? kAraNa ke e atiprazna che (pagnAtIta che) phaLa potAnA mULa bIjanI utpattine na jANe, tema dehadhArI potAnA mULane buddhi Adi sAdhano dvArA na jANI zake, kAraNa ke buddhi vagere je kaMI sAdhano che, te paNa mULa AtmAne lIdhe ja janme che ane Take che. to te bicArAM kema jANI zake? tema deva-maharSinI pahelAMno-AdithI-rahelo AtmA e kayAMthI Upajyo? athavA eNe saMsAra kayAre ane zA mATe calAvyo? e zuM jANI zake? eTale ja kharI vAta e che ke, AtmAne Adi nathI, tema te janmyo paNa nathI. paraMtu enA pradezo Asakita vaza thavAthI A saMsAranI ghaTamALa cAle che. mATe ja zrIkRSNaguru kahe che, ke saMsArano AraMbha kayAre, ane zAthI? e jhaMjhaTamAM na paDatAM AtmA saMsArI banelo pratyakSa anubhavAya che, tene
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 gItA darzana saMsArayukta karavAno prayatna karavo ja sAro che : yo mAmajamanAdiM ca vetti lokamahezvaram / asaMmUDhaH sa maryeSu sarvapApaiH pramucyate // 3 // aja anAdi je jANe, loka mahAprabhu mane; ne maryomAM asaMmUDha, sarva pApo thakI chUTe. 3 mane aja, anAdi ane lokanA mahAprabhu tarIke je oLakhe che, te (A maryalokamAM vasatA) mANasomAM asaMmUDha (eTale ke jJAnI) che, ane te sarva pApothI chUTI jAya che. nodha : eTale jJAnano sAra ja ATalo ke AtmA lokamAtrano mahAprabhu che, te kadI jamyo nathI, mATe teno Adi paNa nathI. ATalo sAra je pAmyo, te maraNamAM nahi mUMjhAya, ane nityajIvanano satata anubhava karI sarva pApothI mukta thaI jaze. bha. buddhadeve paNa potAnA ziSyone e ja jAtano javAba Apyo che, ke AtmA mULe kevo?' e jANavAnI ciMtA karavA karatAM je sAdhanAthI AtmA maLe te sAdhanA ja AdarI gho. ApoApa AtmA jaDaze. - have savAla e thAya che ke je asaMmoha jJAna kahyuM, te bhAva kono? eno javAba ApatAM kahe che ke te paNa AtmAno ja bhAva che. buddhirjJAnamasaMmohaH kSamA satyaM damaH zamaH / sukhaM duHkhaM bhavo'bhAvo bhayaM cAbhayameva ca // 4 // ahiMsA samatA tuSTim-tapo dAnaM yazo'yazaH / bhavaMti bhAvA bhUtAnAM matta eva pRthagvidhAH ||5|| dama, zama, kSamA, satya, buddhi, jJAna, amUDhatA; ahiMsA, samatA, dAna, saMtoSa, yaza ne ta5. 4 bhayAbhaya, sukho, duHkho, janmamRtyu, akIrtie; UThe haMthI ja; bhUtonA bhAva ema judA judA. 5 (he bhArata !) 1. buddhi, 2. jJAna, 3. amUDhapaNuM, 4. kSamA, 5. satya, . dama (Indriyanigraha), 7. zama(manano saMyama), 8. ahiMsA, 9. samatA, 10. saMtoSa, 11. tapa ane 12. dAna; ema (ucca koTinAM sAdhano rU5) bhAva paNa
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 395 bhUtomAM dekhAya che te mArAthI ja UThe che. ane e ja rIte yaza-apayaza, bhaya-abhaya, sukha-du:kha ane janma-mRtyunAM joDalAM paNa mArA thakI ja che. matalaba ke) bhUtomAM (je) judA judA bhAvo UThe che, (ta mAre lIdhe ja che.) noMdha : A be zlokathI ema phalita thayuM, ke uccakoTinAM sAdhana-saMpatti AtmabhAvamAMthI ja janme che. eTale jeNe AtmA jANyo, tene mATe e sahaja che, ane jeNe nathI jANyo, tene e sAdhanA dvArA pAmavo sAva sahelo che. kAraNa ke te sAdhano paNa AtmarUpa sAdhyanA aMzarUpa che. dA. ta. ahiMsAnA pAlakane je zAnti maLe che, te AtmAnA gharanI ja zAnti hoya che. samatA je kSaNe rahe che, te kSaNe AtmAnaMda ja maLe che. Indriyadamana vivekapUrvaka karavAthI je prasannatA maLe che, te AtmAnA gharanI vastu che. A ja prakAre sarva sAdhano viSe samajavuM. AthI sAdhake AvatAM sAdhanone avagaNavAM nahi, paNa hoMsathI ArAdhavA mATe tatpara rahevuM. emane avagaNavAthI AtmA ja avagaNAya che, ane emane apanAvavAthI AtmAne ja apanAvavAnuM kArya siddha thAya che. hA, eTaluM kharuM, ke A sAdhanomAM viveka jaLavAvo joIe, A parathI zrIkRSNagurue aja anAdine oLakhavA mATe dAna, tapa AdinI ahIM jarUra paNa batAvI. AtmA jANI lIdhA pachI,emanI jarUra nathI, te daSTie prathama nA kahI hatI. ahIM AtmAne jANavA mATe emanI jarUra che ja, e dRSTie hA kahI che. vaLI bIjI vAta AthI e phalita thaI ke janma che, mATe ja mRtyu che; jo sukhanI kAmanA che, to ja duHkha che; jo yazanI lAlasA che to apayazanuM pAsuM paNa tyAM khaDuM che ja, prazaMsAnI khUjalIno svAda cAkhyo ke niMdAnI DAkaNanI durgadhano Topalo AvavAno ja. bIkathI chUTavA mATe koIne mAryo, ke bhayanI bhUtAvaLa AvavAnI ja. Ama joDalAM che mATe temAM-tevA bhAvomAM-na phasAtAM mukhya bhAvone smarIne dhyeyalakSI rahevuM. maharSayaH sapta pUrve catvAro manavastathA / madbhAvAmAnasA jAtA yeSAM loka imAH prajAH // 6 // etAM vibhUtiM go ca mama yo vetti tattvataH / so'vikaMpena yogena yujyate nAtra saMzayaH // 7 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 gItA darzana ahaM sarvasya prabhavo mattaH sarve pravartate / iti matvA bhajaMte mAM budhA bhAvasamanvitaH // 8 / / maccittA madgataprANA bodhayaMtaH parasparam / kathayaMtazca mAM nityaM tuSyaMti ca ramanti ca // 9 // teSAM satatayuktAnAM bhajatAM prItipUrvakam / dadAmi buddhiyogaM taM yena mAmupayAMti te // 10 // teSAmavAnukaMpArtham ahamajJAnajaM tamaH / nAzayAmyAtmabhAvastho jJAnadIpena bhAsvatA || 11|| sAta maharSio pUrve, ne cAra manuo tathA; jamyA mArA manobhAve, loke A jemanI prajA. 5 A vibhUti ane yoga jANe je tattvathI muja; aDola yoga sAthe te yojAya tyAM na saMzaya. 7 utpatti sarvanI huM chuM, pravarte sarve huM thakI. jJAnIo ema mAnIne, mane bhAvabharyA bhaje. 8 citta prANa haMmAM rAkhI, prabodhatA paraspara; ne kathatA mane nitya, saMtoSe ne rame vaLI. 9 satata Ama te yukata, bhajatA prItipUrvaka; temane te dau buddhiyoga jethI mane maLe. 10 temanI ja anukaMpA, arthe aphAnanuM tama; AtmabhAve rahyo TALuM-tejasvI jJAnadIpathI. 11 (arjuna ! sAMbhaLa) pUrve sAta maharSi ane cAra manuo mArA manobhAve karIne janmyA hatA. lokomAM A (badhI) prajA emanI che. (paraMtu, A mArI vibhUti ane yogane (tattvathI jANavA bahu dohyalA che. mukhe to sahu bole ane zAstramAM vAMcI jAya, paNa tethI zuM vaLyuM? eTale ja kahuM chuM, ke) je tattvathI jANe che, te acaLa evA yogane pAme che. A vAtamAM jarAya saMzaya nathI. sarvanI utpatti huM chuM ane mArAthI ja sarva pravarte che, ema mAnI jJAnIo bhAvapUrvaka ane bhaje che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 397 (aho bhArata ! jo to kharo, teo keTalA badhA mArAmAM ekAkAra che !) mArAmAM ja citta ane mArAmAM ja prANa rAkhI eka bIjAne bodha karatA, kathatA mane hamezAM asaMtoSa upajAve che ane pote paNa) saMtuSTa ane AnaMdita thAya che. ema satata mArAmAM joDAyelA ane prItipUrvaka bhajanArA evA temane huM tevo buddhiyoga ApuM chuM ke je dvArA teo mane pAme che. temanI ja anukaMpA khAtara huM (temane viSe) AtmabhAve rahyo thako ajJAnarUpI aMdhArAne tejasvI jJAnarUpI dIvAthI TALI nAkhuM chuM. noMdha : keTalAka TIkAkAro chaThThA zloka parathI kazyapAdi prakhyAta sAta RSio, sanakAdi cAra kumAro ane cauda manuo evA artha kADhe che. jJAnezvara mahArAja mAtra sAta kazyapAdi RSio ane cauda manuo paikI mAtra svAyaMbhUvAdi mukhya je cAra manuo che, temane ja le che. ApaNe to uparanA banne artho nIkaLI zake te rIte gU. sama. mUkyuM che. zrIkRSNakathananI mULa matalaba e che, ke kharI rIte sRSTino Adi che ja nahi, chatAM mananA samAdhAna khAtara dareka gharme kaMIka ne kaMIka kalpanA karI che-jemake yahUdI, khristI ane IslAmI dharmamAM bAbA Adame jagatanI vyavasthA karI. jainomAM A kALe nAbhikulakaranA putra RSabhadeva nAmanA Adi tIrthakare, e gRhasthAzramI hatA tyAre manuSyasamAjane karmakauzalya zIkhavyuM. vaidika graMthomAM manuSyavyavasthA je RSimunioe karI te vize upara kahevAI gayuM, A ja rIte bauddha ane pArasI tathA hiMda ane hiMda bahAranA jUnAnavA pratyeka saMpradAyamAM koI ne koI kalpanA che ja. te kalpanAnuM mULa kAraNa AtmA che. manobhAvamAM AtmA rAce che, tyAre ja sRSTi khaDI thAya che. A rIte AtmAe nijamanobhAve e jagatanA vyavasthApako saryA che. AnuM ja nAma te vibhUti. viziSTa samAjanI racanA te vibhUti. AtmAne yoge karIne thaI, mATe te yoga. ATaluM ja jANe te eka mULagata AtmAne pakaDayA sivAya bIjA kone pakaDaze? kyo mALI bIjane mUkI DALIne pakaDaze? ATaluM tattvathI bhAna thAya tyAre e jJAnI gaNAya. evo jJAnI jANe ja che, ke sarvanuM mULa AtmA che, ane A ghaTamALa paNa enI cAvI che, tyAM lagI ja che. eTale te bhAvabharyA ekamAtra AtmAne ja vaLage che. jema potAnI sagI mAnI khabara paDyA pachI bALaka bIjA koIne vagaLatuM
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 gItA darzana nathI, enuM citta paNa emAM ane prANa paNa emAM; tema ahIM citta-eTale aMtaraMga zarIra, ane prANa-eTale bahiraMga zarIra, ema jJAnI janonAM baMne prabhumaya bane che. sArAMza ke, enA karmamAM prabhu, jJAnamAM prabhu ane bhakitamAM paNa prabhu. eTale satsaMgI sAthenA satsaMgamAM paNa ene prabhunAma ja game che. kathA kare tyAM paNa prabhu. emAM ja ene AnaMda ane emAM ja ene prasAda. saMsAravilAsI jIvaDA bicArA viSTAnAM jIvaDAMnI jema AnaMdapramodanAM sAdhano ane vikta vilAsavardhaka sthaLo pasaMda kare che; jyAre jJAnInI dazA upara kahI tema, tUhI tUhI ja hoya che. jema mIrAMne hatuM, tema eka giradhara jene sarvatra dekhAya che, ene mATe to 'bhavasAgara paNa sukAI ja gayo che. eTale ja satatayukata ane te paNa parANe nahi, prItipUrvaka-aMtaranI dAjhathI, evI vAta kahI che. to pachI Avo sAdhaka abUjha hoya toya zuM thayuM? enuM to gharanuM tALuM ja khUlI gayuM. pachI jJAnano zo. toTo? chevaTe te saMpUrNa Atmamaya ja banavAno. ane Ama jJAnadIvo pragaTayo, pachI ajJAnarUpI aMdhAruM kayAMthI rahe? zrIkRSNajI ahIM gururUpe bolatA hoIne huM TALuM chuM" ema kahe che, te barobara che. anukaMpA zabda paNa barAbara prasaMgocitta mukAyo che. mahera, rahema, dayA, karuNA e badhA bhAvo uttarottara bIjA khAtara pote kaMIka karI chUTe evo bhAva sUcave che, jyAre anukaMpA" zabda to samakoTino che, eTale te AtmAnI AtmA sAthe sahAnubhUtinA arthamAM che. jJAnI ziSyano AtmA ane guruno AtmA ektA anubhave che, tyAM anukaMpA zabda vaparAya che. A rIte zrIkRSNarUpI guru ane arjunarUpI ziSya, banne ekAkAra banI gayA che. ane bIjA paNa guru-ziSya Ama ekAkAra bane tyAM ghaTanuM aMdhAruM TaLI jJAnaprakAza patharAI jAya che. paNa AvI dazA, upara kahelA satata yoga, prItipUrvakanAM bhajana, anasUyAbhAva ane zraddhALupaNA vinA na AvI zake. ahIMthI eka samartha jJAnI peThe arjunane paNa Urmi UThe che, ane te kahe che: arjuna uvAca : paraM brahma paraM dhAma pavitraM paramaM bhavAn / puruSaM zAzvataM divyam AdidevamajaM vibhum / / 12 / /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 399 AhustvAmRSayaH sarve devarSi radastathA / asito devalo vyAsaH svayaM caiva bravISime // 13 // sarvametadataM manye yanmAM vadasi kezava nahi te bhagavanvyaktiM vidurdevA na dAnavAH / / 14 / / svayamevAtmanA''tmAnaM vettha tvaM puruSottama / bhUtabhAvana bhUteza devadeva jagatpate !! 16 || vaktumarhasyazeSeNa divyA hyAtmavibhUtayaH / yAmivibhUtimirlokAn imAMstvaM vyApya tiSThasi / / 16 / / kathaM vidyAmahaM yogis tvAM sadA pariciMtayan / keSu keSu ca bhAveSu ciMtyo'si bhagavanmayA // 17 / / vistareNAtmano yogaM vibhUtiM ca janArdana / bhUyaH kathaya tRptirhi zrRNvato nAsti me'mRtam / / 18 / / arjuna bolyA : paraMbrahma, paraMdhAma, ne parama pavitra tuM; Adideva vibhu divyapuraSa aja zAzvata. 12 kathe tane RSi sarve, tathA devarSi nArada; asita devala vyAsa, ne te paNa kathe mane. 13 e badhuM huM kharuM mAnuM, kezava! je mane kathe; tAruM svarUpa nA jANe, bhagavan! deva dAnavo. 14 svayaM AtmAthI AtmAne, tuM jANe puruSottama; bhUtono Iza ne raSTA, devadeva jagatpati ! 15 je vibhUtithI A loko, vyApI rahe te divya ja; AtmavibhUti saMpUrNa, kahevA joga tuM ja cho. 16 kema huM oLakhuM, yogI ! sadA ciMtavato tane. ciMtavA yogya tuM zA , bhAvomAM bhagavat huMthI. 17 yoga vibhUti AtmAnAM, vistArathI pharI vada; amRta suNatAM tRpti nathI thAtI janArdana ! 18
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 gItA darzana he bhagavan! tuM parabrahma che, paraMdhAma che, parama pavitra che. sarve RSio, devarSi nArada, asita, devala ane vyAsa tane (sAMkhyazAstramAM batAvelAM pacIsa tattvomAM) puruSa, anaMta, divya, (jainasUtro pramANe) Adideva, aja( kadI nahi janmavAnA svabhAvavALA) ane vibhu (eTale jJAnadaSTie sarvavyApIsamartha-rUpe (jema) bole che (tama) tuM paNa mane kahe che. (eTale) he kezava ! (brahmA ane mahezathI-mahAdevathI paNa vizeSa) tuM je mane kahe che, te huM satya mAnuM chuM. bhagavan! tArI abhivyakitane deva ke dAnava jANatA nathI. he puruSottama ! he bhUtabhAvana! he bhUteza! he devanA deva ! he vizvapati! tuM pote potAnA AtmAne AtmAthI ja jANe che. (mATe mArI IcchA e che, ke) tuM je vibhUtine lIdhe lokone vize vyApI rahyo che, te divya AtmavibhUtione ja samagra rIte mane kahevA joga cho. he yogI ! huM hamezAM barAbara ciMtavato thako tane kema oLakhuM? ane he bhagavan! kyA kyA bhAvomAM tuM mArA vaDe ciMtana karavA yogya che? (A rIte ) AtmAno yoga ane vibhUti, e bannene he janArdana ! (dutAnA haNanAra agara janakalyANanA karanAra) tame pharIthI kaho, kAraNa ke e amRtane suNatAM mane tRpti thatI ja nathI. noMdha : nArada RSi maryalokamAM ane devalokamAM paNa jA-Ava karatA, mATe emane devarSi kahevAyA che. bIjA te kALanA RSiomAM asita, devala ane vyAsa e paNa moTA RSio hatA. (jJAnezvara mahArAja devalane vyAsajInuM vizeSaNa gaNe che, anya RSi nahi.) A RSio Aja lagI arjunane je svarUpanI vAta karatA, te ja svarUpa zrI kRSNagurue svamukhe kahyuM, eTale arjunane pUrI pratIti thaI, ke zrIkRSNanAM be svarUpo che: (1) AMtarasvarUpa, ane (2) bAhyasvarUpa. AMtarasvarUpa e ja parabrahma, paraMdhAma ane parama pavitra tattva che, sAMkhyo tene puruSa kahe che. jaino ene Adideva kahe che. vedAMta jene aja avinAzI kahe che; vaizeSiko, naiyAyiko Adi jemane vibhu kahe che; mImAMsako jemane divya kahe che; te brahmA che, viSNu che ane zaMkara paNa te ja che. vastutaH te sarva eka ja che,
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 401 mAtra nAmabhede, bheda bhAse che, daSTibhede bheda bhAse che, vicArabhede bheda bhAse che. paNa e AvirbhAvane devadAnavo paNa jANI zakatA nathI. sAtamA adhyAyanA covIsamAM zlokamAM paNa vyakita" zabda Avyo hato. ahIM paNa vyakita" zabda Avyo che. tyAM vyakitano artha bAhyadaSTie dekhAya tevI cIja, ane ahIM vyakitano artha svarUpa lIdho che.te e daSTie, ke tyAM vyakitane pAmelo evuM bhUtakRdaMta joDAyeluM che ane ahIM vyakita" zabda mAtra karmarUpe ekalo che, ane nathI jANatA e kriyApada sAthe eno saMbaMdha che. have arjune bIjIvAra vAparelAM vizeSaNono khyAla karIe: (1) puruSottama - A vizeSaNa vAparIne te pasvarUpanI yAdI Ape che. (2) kezava - A vizeSaNa brahmA, viSNu ane maheza; ke sRSTinA utpatti, sthiti ane layasvarUpamAM paNa nisvarUpe sthira che te batAve che. (3) bhUtabhAvana - bhUtonA janaka eTale ke jIva, mULe parasvarUpano ja joDAyelo bhAga che, mAtra karma athavA mAyAno saMga hoIne judo bhAse che tema A vizeSaNa batAve che. (4) bhUteza - A vizeSaNa AkhA jagatanA dehadhArI karatAM vizuddha AtmAnuM sAmarthya batAve che. (5) jagatpati - A vizeSaNa vizvanuM svAmitva batAve che, eTale e dRSTie sRSTinI ghaTamALamAM paNa caitanyano prakAza ja sarvopari bhAga bhajave che, te batAve (6) devadeva - A vizeSaNa AtmAne devano paNa upAsya mAnI devapUjA karatAM AtmapUjA ja UMcI che tema batAve che. (7) janArdana - e vizeSaNa janakalyANakArI bhAva sUcave che. kAraNa ke mAyAne dravita karanAra athavA duSTatAnuM dalana karanAra evo eno artha che. A parathI janakalyANanI bhAvanA sAthe AtmakalyANa joDAyeluM che ema saheje samajAze. je AtmArthI che te paramArthI hoya ja, ane je paramArthI hoya te AtmArthI bane ja. kharA arthamAM jagahita ane Atmahita banneno samanvaya che ja, na hoya to teTalI UNapa jANavI. A viSe agAu kahevAyuM che. A badhAno sAra e che ke Atmayoga te yoga, ane vibhUti te potAnA prakAzapuMjamAMthI karoLiyAnI jALanI jema thayelo AtmAno AviSkAra.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana Ama mULe yogaddaSTie AtmA eka che, chatAM vibhUtinI dRSTieAvirbhAvanI dRSTie - jIva, sRSTi ane ene lagatAM bIjA tattvo apAra che. 402 zrIkRSNaguru pAse A banne prakAranuM yathArtha jJAna hatuM, e arjune sAMbhaLyuM. ane yoga mATe to sAdhanAnI samaja paNa ene paDI gaI. paNa jagatamAM AvirbhAva pAmeluM AtmasvarUpa tene kaI kaI vastumAM kevI rIte ciMtavavuM te arjunano savAla che. ane have zrIkRSNagurujI e praznanuM samAdhAna karatAM je kahe che te joIe : zrIkRSNa uvAca / divyA hyAtmavibhUtayaH / haMta te kathayiSyAmi prAdhAnyataH kuruzreSTha nAstyaMto vistarasya me || 19|| guDAkeza sarvabhUtAzayasthitaH / ahamAtmA ahamAdizca madhyaM ca bhUtAnAmaMta eva 6 || 20 || zrIkRSNa bolyA : bhale tane huM bhAkhIza AtmavibhUti divya ja; mukhya mukhya kuruzreSTha vistAre to anaMta e. 19 huM chuM AtmA guDAkeza ! sau prANI aMtare rahyo; ane huM Adi bhUtono maghya tema ja aMta huM. 20 (aho) bhale, kuruzreSTha (kurukuLamAM uttama evA arjuna ! tArI pAtratA joIne mane jarUra kahevAnuM mana thAya che, paNa je) Atma-vibhUtio divya ja che, tenA vistArano to aMta ja Ave tema nathI. mATe tane huM mukhya mukhya che te kahIza. (prathama to sAMbhaLa, guDAkeza ! (nidrAne jItanAra ) ! huM sarva bhUtamAtranA aMta2mAM vasI rahyo chuM, (toya dehInA deha TaLavA chatAM huM to sadAya tevo ne tevo chuM, eTale ke vaLI huM bhUtono Adi chuM, maghya chuM ane aMta chuM. (matalaba ke bhUtomAM rahevA chatAM mAruM trikAlAbAdhita avinAzI svarUpa ema ja jaLavAI rahyuM che, ATaluM mArA yoganuM rahasya tane pharIne kahyuM. have mArI vibhUti vize kahuM chuM.) noMdha : AtmavibhUtine 'divya' vizeSaNa lAgeluM agAu paNa ApaNe joyuM ane ahIM paNa joyuM. eno artha e che ke AtmAnA daivI svarUpamAM ja AvirbhAva ane vibhavane avakAza che. paramAtmasvarUpamAM e avakAza che ja nahi.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 403 vaLI "guDAkeza' vizeSaNa vaparAyuM tenuM kAraNa e ke je dehadhArImAM zuddha Atmatattva che, te apramattabhAve ja jANI zakAya che. vaLI te sarvakALe ane sarvasthitimAM potAnA svabhAvamAM ja sthira rahe che, eTale supAtra jIvane mokSano adhikAra che, ema phalita thAya che. A parathI saheje samajAze ke jema jainasUtro kahe che ke "sarva jIvo AtmabhAve to sarakhA ja che, mAtra karmasaMgane laIne uccanIca bhUmikA pAmyA che, pAme che ne pAmaze, mULe AtmA to jevo che tevo ne tevo ja che;" tema ja gItA paNa kahe che. AdityAnAmahaM viSNur jyotiSAM raviraMzumAn / marIcirmarutAmasmi nakSatrANAmahaM zazI vedAnAM sAmavedo'smi devAnAmasmi vAsava : / indriyANAM manazcAsmi bhUtAnAmasmi cetanA // 22 // rudrANAM zaMkarazcAsmi vittezo yakSarakSasAm / vasUnAM pAvakazcAsmi meruH zikhariNAmaham // 23 / / puroghasAM ca mukhyaM mAM viddhi pArtha bRhaspatim / senAnInAmahaM skaMdaH sarasAmasmi sAgaraH // 24 / / AdityomAM huM viSNu chuM, prakAzako mahIM ravi; matomAM marIci chuM, nakSatromAM huM caMdra chuM. 21 sAmaveda huM vedomAM, devomAM Indra chuM vaLI; mana chuM IndriyomAM ne, chuM huM bhUtonI cetanA. 22 rudrono ziva ne yakSa, rAkSasono kubera chuM; vasuomAM vaLI vahina meru huM parvato mahIM. 23 purohito mahIM mukhya mane jANa bRhaspati; senApati maha skaMda, sAgara chuM sarovare. 24 he pArtha ! (bAra) AdityomAM sauthI zreSTha evo) : huM viSNu chuM; prakAzakomAM (sauthI uttama evo) huM sUrya chuM; marutomAM (ogaNapacAsa marudgaNa gaNAya che, athavA daza prajApati gaNAya che temAM zreSTha) huM marIci (nAmano) chuM; vedomAM sAmaveda (mukhya gaNAya che, te ) chuM; devomAM Indra (mukhya che mATe te) chuM; IndriyomAM sarvazreSTha) mana chuM; bhUtomAM cetanA (mAre lIdhe ja che); rudromAM
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 gItA darzana (kAmane jItanAra sarvottama) zaMkara huM chuM; yakSa-rAkSasomAM (paNa zaMkarano mitra dhanapati zreSTha) kubera huM chuM; (ATha) vasu (paikI uttama) agni huM chuM; ane parvatomAM (sarvazreSTha) meru paNa huM ja chuM. purohitomAM mukhya bRhaspati kahevAya che, te huM chuM, ema (he pArtha) tuM jANa. senApatiomAM skaMda (kArtikasvAmI) paNa huM chuM ane jaLAzayomAM (mukhya) sAgara paNa noMdha : A badhI vastuo pUba vakhaNAya che, mATe temAM je daivata che, te AtmAnuM daivata ja jANavuM, jainasUtro paNa ema ja kahe che ke je padArtha cetanavaMtA hoya temAM jeTaluM sthULa teja paNa dekhAya te paudgalika RddhisamRddhi mULe AtmAnI ja che. joke Atmayoga AgaLa e sAva tuccha ja che. matalaba ke suMdara zarIra, agara bahAranA suyogo, suyaza Adi maLe che te AtmAnI divya vibhUti ja che. stutimAM rajUyagaDAMgasUtramAM prabhu kevA che, tenA javAbamAM upalI ghaNI vastuo A ja rIte Ave che. maharSINAM bhRgurahaM girAmasmyekamakSaram / yajJAnAM japayajJo'smi sthAvarANAM himAlayaH // 25 // azvatthaH sarvavRkSANAM devarSINAM ca nAradaH / saMghanAM citrarathaH siddhanAM pitro muni raddA bhRgu maharSiomAM huM, OM ekAkSara vANImAM; huM japayajJa yajJomAM, acalomAM himAlaya. 2 5 pIpaLo sarva vRkSomAM, devarSi mahIM nArada; huM citraratha gaMdharve, siddhomAM kapileya huM. ra6 sAta maharSiomAM bhRgu uttama che, eTale e) huM chuM; vAcAomAM ekAkSara (3OMkAra) huM chuM, temaja yajJomAM karmatyAga dvArA okArAdithI UpajanArA ) japayajJa (ta) huM chuM, ane acala padArthomAM himAlaya (sarvazreSTha gaNAya che mATe te) paNa huM ja . sarva vRkSomAM pIpaLo (azvattha) huM chuM; devarSiomAM nArada huM chuM; gaMdharvomAM (devalokamAM je gAyakanI jAti che, te saMgItakAromAM) citraratha huM chuM, ane siddhomAM kapila huM chuM.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 405 noMdha : okArano mahimA dareka deza ane dareka dharmamAM che ja. e ekAkSaramAM AkhA vizvanI vidyAo ane bhASAdvArA UtaratI AtmavidyAono sAra AvI jAya che. gItAkALamAM yajJAdi dhULa karmakAMDanuM bahu jora dekhAya che, eTale ke yajJa karanArA, enuM nirUpaNa karanArA tathA temAM rasa lenArAone teo vAraMvAra cetave che. jo ke teo ekadama buddhibheda nathI karAvavA mAgatA, paNa emAM rahelI asAratA batAvI yajJanA mULa artha tarapha lokone vALavA mAge che. agAu tapayajJa, svAdhyAya-yajJa, jJAnayajJa ne dhyAnayajJa ema aneka prakAranA yajJo batAvI gayA che. ahIM emaNe japayajJanI tArIpha karI che, kAraNa ke A adhyAyomAM bhaktino mahimA batAtI arjunane e mArge laI javAno hoI japayajJanuM sAmarthya batAvavuM ucita ane prAsaMgika che. saddagurunA abhAvamAM japayajJa sAdhaka che, athavA to harapaLe japa e vikAsanuM uttama sAdhana che. vedomAM paNa japane eTalo to pavitra mAnavAmAM Avyo che, ke jo yathArtha ekAgratAthI japAya to) te japa adharmana to sApha kare ja che paNa dharmane paNa vadhu zuddha banAve che. parvatomAM mera AvI gayo. mera prAya: aMtaranI duniyAno parvata che (enuM varNana jainasUtromAM khUba Ave che), jyAre himAlaya bahArano parvata che. Aje hiMdano te sarvottama parvata che, eTale acala cIjomAM e ucca gaNAya. azvatthano vyutpatti artha meLavI ghoDAnI jema Ubho rahenAra' evo artha kADhI te parathI tathA "UrdhvamUlamadha:zAkham" eno vicAra karI bhAradvAja nAmanA eka gItA racanAra lekhake 'vaDa' artha karyo che. paraMtu game te kAraNa ho ! hiMdanA AryomAM pIpaLAno mahimA khUba che. pArijAta, caMdana, kalpavRkSa vagere jhADo vakhaNAya che. paraMtu pIpaLo to zAstrIya dRSTie paNa khUba mAnya che. saMbhava che ke e jhADa sAmAnya rIte sarva sthaLe UgatuM hoya che ane durvAsa dUra karavAnI ane vAtAvaraNa cokhkhuM rAkhavAnI tenAmAM bIjAM vRkSo karatAM vadhu tAkAta hovI joIe. vaidyakIya dRSTie tulasIno mahimA ghaTI rahe che tema pIpaLAno paNa yathArtha mahimA ghaTI rahevo joIe. gaMdharvajAti devagatimAM jainasUtromAM paNa che ja. jaina graMthasAhityamAM jema nAradanuM nAma Ave che, tema kapilanuM nAma paNa Ave che. teo sAMkhya, darzananA samartha praNetA che. emanA kALamAM emanuM varcasva jabaruM hatuM. gItAkAranA kathana pramANe emanA ziSya saMnyAsIono siddha saMpradAya
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 gItA darzana gaNAto haze. teo jJAna dvArA mokSamAM vadhu mAnatA, jyAre yogadarzane(ke je sAMgano ja uttarArdha bhAga che teNe) sAdhanA upara vadhu bhAra Apyo. gItAkAra bannenA dhyeyane pakaDI e banneno ane sAthe Itara darzanano paNa kevo samanvaya sAdhe che te ApaNe agAu joI gayA chIe. pote kapila che, ema kahI gItAkAra be vAto kahevA mAge che : (1) kapilamAM mohelA sAdhako potA bhaNI vaLe, ane (2) kapilanI dhRNA karanAra sAdhako kapilamAM paNa prabhu jANI enI niMdA, dhRNA ketUhalatAne tajI ghe. sarve vasamaMAnAM viddhi mAmamRtomavama | erAvataM gajendrANAM narANAM ca narAdhipam // 27 / / AyudhAnAmahaM vajaM dhenUnAmasmi kAmadhuk / prajanazcAsmi kaMdarpaH sarpANAmasmi vAsukiH // 28 // anaMtazcAsmi nAgAnAM varuNo yAdasAmaham // pitaNAmaryamA cAsmi yamaH saMyamatAmaham // 29 // prahyAdazcAsmi daityAnAM kAlaH kalayatAmaham / mRgANAM ca mRgeMdro'haM vainateyazca pakSiNAm // 30 // pavanaH pavatAmasmi rAmaH zastramRtAmaham / jJaSANAM makarazcAsmi srotasAmasmi jAhRvI // 31 // ucca zravA huM athvomAM, janmyo jANa sughA saha; airAvata gajendromAM, naromAM chuM narAdhipa. 27 zastromAM to huM chuM vaja, gAyomAM kAmadhenu chuM; prajAjanaka kaMdarpa, huM sarpomAM chuM vAsuki. 28 varuNa jalavAsImAM, nAgomAM zeSanAga chuM; aryamA pitrIomAM huM, yama niyAmakomahIM. 29 daityomAM huM chuM pralAda, kALa huM chuM janArano; siMha chuM pazuomAM huM, pakSIomAM garuDa chuM. 30 pAvanomAM huM vAyu chuM, zastrIomAM huM rAma chuM; madhyara chuM huM masyomAM, pravAhomAM huM jAnavI. 31
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 407 (samudramaMthana karatAM nIkaLelA) azlomAM, amRtasaMge je uccazravA nAmano azva nIkaLyo te huM chuM. hAthIomAM airAvata ane naromAM narAdhipa huM chuM. zastromAM vaja ane gAyomAM kAmadhenu huM chuM. prajotpattinI IcchAmAM kAmadeva paNa huM chuM. sarpomAM vAsuki ane jalavAsImAM varuNa huM chuM. nAgomAM zeSanAga huM chuM pitRomAM aryamAM sarvopari gaNAya che) te huM chuM. daityomAM praphlAda huM chuM. jeo mRtyumukhe javA taiyAra che tevA janArano kALa paNa huM chuM. pazuomAM siMha, pakSIomAM garuDa ane pavitratA pAtharanAramAM vAyu huM chuM. zastradhArIomAM rAma, masyomAM magara ane nadIomAM gaMgA huM chuM. noMdha : kSIrasAgaranA maMthanamAMthI je amUlya vastuo nIkaLelI, temAM sudhA" amRta nIkaLyuM, ane ghoDo paNa nIkaLyo, je Indrano azva kahevAya che. A jAtanI paurANika kathA che. e badhI cIjo ane sAgara, manuSyanA zarIramAM rahelI racanA paratve paNa ghaTI zake che. Indriyone jo ghoDA gaNIe to emAM ucca gati karanAra manane divyatAnA uccaHzravA ghoDA tarIke paNa gaNI zakAya. mathana karanAra jo AtmAbhaNI jAya to amRta ja maLe. hAthImAM airAvatanI prazaMsA to jainasUtromAM paNa che, tyAM nAma airAvaNa che. kAma paNa jo dharmathI aviruddha hoya to huM chuM ema sAtamA adhyAyamAM kaheluM ahIM kevaLa prajotpatti khAtara kaMdarpa hoya to te kSamya che ema batAvyuM kAraNa ke tevA gRhasthanA saMsAranuM lakSya brahmacarya tarapha haze ja. A rIte kaMdarpa paNa huM chuM ema kahyuM. sarponI be jAta : (1) sarpa, (2) nAga. sarpamAM vAsuki zreSTha che. A viSe mahAbhAratamAM AkhyAyikA paNa che. anaMta nAgane zeSAhi' paNa kahevAya che. pitaloka mAtra vaidika graMthomAM che. jainasUtromAM pitRlokone sthAna nathI. vaidika graMtho anAsakata gRhasthAzrama para bhAra mUke che, jyAre jainasUtro anAsaktinA sAdhaka saMnyAsa tarapha jhoka le che. maraNa vakhate yama javAba le che, A kalpanA paNa vaidika graMthomAM che. jainasUtro karmaniyama para bhAra ApatAM hoI tyAM yamanI jarUra nathI. e rIte jala, vAyu, pRthvI ke agni AdinA devone mAnavAnI paNa emane e daSTie jarUra lAgatI nathI. mRtyunuM paNa ema ja. AyuH karma kSINa thAya ke tUTe, tyAre javuM ja paDe che.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 gItA darzana daityomAM pralAda mahAbhakata thayo. matalaba ke pApI yoniomAM paNa AtmAnI ujjavaLatA hoI zake che. t' dhaatun| gati sane saMdhyA anne artha thAya che. sahI sApa gati' artha lIdho che. gAMdhIjIe rAmano artha zastradhArI parazurAma lIdho che. emaNe pRthvIne nakSatrI karavAnI pratijJA lIdhI hatI evo vaidika graMthomAM ullekha che. jJAnezvarajI "rAma"ne dazarathaputra rAma tarIke le che. dazarathaputra rAmanuM kathana jaina sAhityamAM prakArAMtare paNa Ave ja che. jAhanavIno artha gaMgA che. Ane viSe ema kahevAya che ke "bhagIratha svargamAMthI gaMgAne lAvato hato, tyAM jahunuM ene gaLI gayo ane pachI sAthaLa mAMthI bahAra kADhI mATe e jAhnavI kahevAya che. A paNa paurANika vAta che. purANanI kathAo camatkArika che. tene zarIraracanA sAthe ghaTAvavAnI mAtra kharI draSTi pragaTavI joIe, to atizayokti vinA e kathAono marma kaLI zakAya. sargANAmAdiraMtazca madhyaM caivAhamarjuna / adhyAtmavidyA vidyAnAM vAdaH pravadatAmaham // 32 // akSarANAmakAro'smi dvaMdvaH sAmAsikasya ca / ahamevAkSayaH kAlo dhAtA'haM vizvato mukhaH // 33 // mRtyuH sarvaharazcAham udbhavazca bhaviSyatAm / kIrtiH zrIrvAka ca nArINAM smRtirmedhA dhRtiH kSamA / / 34 / / bRhatsAma tathA sAmnAM gAyatrI chaMdasAmaham / mAsAnAM mArgazIrSo'haM RtunAM kusumAkaraH // 35 // dyUtaM chalayatAmasmi tejastejasvinAmaham / jayo'smi vyavasAyo'smi sattvaM sattvavatAham ||36|| vRSNInAM vAsudevo'smi pAMDavAnAM dhanaMjayaH munInAmapyahaM vyAsaH kavInAmuzanA kaviH // 37|| daMDo damayatAmasmi nItirasmi jigISatAm / maunaM caivAsmi guhyAnAM jJAnaM jJAnavatAmaham // 38 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 409 yaccApi sarvabhUtAnAM bIjaM tadahamarjuna / na tadasti vinA yatsyAn mayA bhUtaM carAcaram / / 39 / / nAMto'smi mama divyAnAM vibhUtInAM paraMtapa / eSa taddazataH prokto vibhUtevistaro mayA // 40 // yadyadvibhUtimatsattvaM zrImadUrjitameva vA / tattadevAvagaccha tvaM mama tejo'zasaMbhavam // 41 / / athavA bahunaitena kiM jJAtena tavArjuna viSTabhyAhamamidaM kRtsnama ekAMzena sthito jagat // 42 // Adi madhya tathA aMta, sRSTiono huM arjuna ! adhyAtmajJAna vidyAmAM, vAdIomAM huM vAda chuM. 3 2 samAsomAM huM chuM vaMda, akSaromAM 'a'kAra chuM; sarvavyApI huM ghAtA chuM, akSaya kALa huM ja chuM. sarvahartA huM chuM mRtyu, janma chuM janmanArano; strInAM chuM kIrti, zrI, vANI, smRti, buddhi, dhRti, kSamA. 34 ne sAmomAM mahAsAma, gAyatrI chaMda mAtramAM; vasaMta-RtuomAM, ne mAsomAM mArgazIrSa chuM. chalakartAtaNuM dhUta, tejasvImAM huM teja chuM; sattva chuM sAtvikomAM huM, jaya ne vyavasAya chuM. yAdavomAM huM chuM kRSNa, pAMDavomAM dhanaMjaya; muniomAM huM chuM vyAsa, kavimAM zukra huM kavi. daMDa chuM damanArAno, nIti chuM jayavAMchunI, mauna huM guhya vAtonuM,jJAnavaMtonuM jJAna chuM. sarva bhUtonuM je bIja, teya arjuna huM chuM; hoya mArA vinA evuM, nathI bhUta carAcara. mArI divya vibhUtino, nathI aMta, paraMtapa ! * koI TIkAkAro strI jAtinAM nAmomAM je ucca guNadarzaka nAmo che te huM chuM evo artha kare che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 gItA darzana A to dAMtathI bhAgyo, meM vistAra vibhUtino. 40 vibhUtimAMnuM zrImAMnuM, ne bhavya sattva je kaMI; sarva tuM jANa, mArA ja te ja aMza thakI thayuM. 41 athavA e bahu jAye, tAre zuM kAma ? arjuna ! eka aMzathI A AkhuM, vizva huM TekavI rahyo. 4 2 he (UjaLA) arjuna ! (vaLI jema dehadhArImAM huM hato, chuM ane rahIza, tema) sRSTionAM Adi, madhya ane aMta paNa huM ja chuM. (badhI) vidyAomAM adhyAtmavidyA (zreSTha che, kAraNa ke e vidyA hoya to badhI vidyAo hAtha lAdhI jAya, paNa eka adhyAtmavidyA ja na hoya ane bIjI badhI vidyAo hoya, to te badhI vidyAo ekaDA vagaranAM mIDAM jevI zUnya che. mATe te) huM chuM. vAdIono vAda (javAda ke carcAmAM jijJAsA ane satyAya che, te vAda ke carcA) huM chuM. samAsomAM taMdu (vyAkaraNanA samAsazAstramAM ThaMdra mukhya che, mATe te) huM chuM. akSaromAM akAra (vyaMjano ane svaro bane akSara kahevAya che, paNa vyaMjanone svarano ja AdhAra che, ane svaromAM akAra e Adi svara che, mATe te akAra) huM chuM. akSaya (kadI kSaNa na thanAro avinAzI) kALa (bhUta, vartamAna ane bhaviSya; ema chUTaka nahi paNa akhaMDa kALadravya laIe to te akSaya che, ane enA vibhAga thaI zakatA nathI. te draSTie kALa avinAzI che, mATe te) huM chuM. sarvavyApI AdhArapAtra, dhAraNapoSaNa karanAra je tattva dekhAya che, te huM chuM. sarvane laI janAra mRtyu huM chuM. (tema ja marI gayelA pAchA janmavAnA che. te) bhaviSe thanAranI utpatti (paNa) huM ja chuM; strI jAtine viSe* (sAmAnya rUpe). kIrti, zrI, vANI, smRti, meghA(buddhi), dhRti (dhIraja) ane kSamA(dakhAya che, te mAre lIdhe. mATe te) huM chuM. (ahIM ApelI dhRti ane kSamA e AtmaguNanA arthamAM nathI, paNa strIone je puNyasaMpatti sahaja che te batAvatA sAmAnya guNonA arthamAM che. strIomAM lajjA, zobhA, vANI, mAdhurya, yAdazakita, nAnI vayamAM samajaNa, dhIraja ane sahanazIlatA, kudaratI rIte ja hoya che.) sAmomAM bahasAma(moTo sAma ucca gaNAya che, te) huM chuM. chaMdomAM (gAyatrI chaMda sarvottama gaNAya che, mATe) gAyatrI chaMda huM chuM. mAsomAM mAgasara mAsa (Arogya mATe zaradatu sArI che, mATe zaradano aMtima mAsa, mAgasara) huM chuM.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 411 RtuomAM vasaMta (phUla zobhA, koyalano svara ane madhamadhatA bAgavALI Rtu che, mATe te) huM chuM. (are bhoLA ! tane jhAjhuM zuM kahuM? chala karanAra jUgaTuM karI phAvI jAya che. zakuninA chalamAM duryodhana phAvyo, temAM mAro divya prabhAva na hota to e zuM phAvavAnA hatA? chatAM guNakarmomAM saMmUDha bicArA e, mada karIne kevA duHkhI thAya che, e ja khUbInI vAta che. pArtha! e dRSTie samajIza to tane lAgaze ke, chaLa karanAranuM dhUta huM chuM. tejasvIonuM teja huM chuM. jaya huM chuM. vyavasAya huM chuM. sattvavALAonuM sattva huM chuM. (matalaba ke zakita, jaya ke nizcaya; puNyazALI mANasone ja vare che. eTale tyAM e AtmAnI ja divya vibhUti che.) yAdavomAM vAsudeva (zreSTha gaNAya che, te) huM ne tuM sAkSAt sAme ja mUrtimAna joI rahyo che. paNa tAre e na bhUlavuM joIe, ke) pAMDavomAM dhanaMjaya (arjuna) paNa huM ja chuM. (tethI ja tArA aMtarane mApIne tane huM yuddhamAM UbhA rahevAnuM kahI rahyo chuM. ) muniomAM AjakAla vyAsamuni bhAre khyAti pAmyA che, paNa te mArI vibhUtine lIdhe ja, mATe tyAM) vyAsa huM chuM. kaviomAM uzanA (eTale asuronA guru zukrAcArya mahAna gaNAya che, te paNa mArI divya vibhUtine lIdhe, mATe te paNa) huM chuM. (ja rAjyazAsanamAM nyAyalakSI zikSA thAya che, tyAM te) damanArAno daMDa huM chuM. jItavAnI IcchA rAkhanAranI nIti huM chuM. (Ano sAra e, ke jItavAnI IcchAvALAe koI eka siddhAMta lakSI nItine svIkAravI ja joIe. zista, darakAra, nIDaratA, sthira nizcaya, e badhuM laIne na nIkaLyo te bhAgye ja vijaya varI zake.) guhya vAtonuM mauna (guhya jJAnane jIravavuM bahu kaThaNa che. tyAM AtmAnI divya vibhUti hoya to ja mauna rahI zake mATe tyAM mauna) huM chuM. jJAnIonuM jJAna huM chuM. vaLI he arjuna ! badhAM prANIonuM je bIja, te paNa huM chuM. je kaMI sthAvara ke jaMgama koI paNa sattva (A jagatamAM dekhAya) che, te mArA vinA nathI. parama tapasvI) paraMtapa ! (Ama bolavA besatAM) mArI divya vibhUtinA vistArano aMta ja nathI. A to meM mAtra vibhUtivistAranAM thoDAM mukhya mukhya udAharaNo (ja) kahyAM che. kharI rIte to je kaMI paNa vibhUtimAna, zrImAna athavA bhavya evuM sattva (dakhAya) che, te badhuM mArA ja tejanA aMzathI thayeluM (dekhAya) che, ema tuM khAtarIpUrvaka jANa.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana athavA he arjuna ! e badhuM jANIne tAre zuM kAma che ! (TUMkamAM ATaluM ja jANI le to basa che, ke, ) huM (mArA) eka aMza vaDe (dvArA) A AkhuM jagata TekavI rahyo chuM. 412 noMdha : ApaNe agAu kahI gayA chIe, ke te pramANe jainasUtrono uccAra che, ke jIva ane ajIva e bannenA paraspara upagraha saMga vinA saMsAra na hoI zake, A ddaSTie saMsAranA AraMbha, madhya ane aMta paNa AtmAnI divya vibhUtine lIdhe che, e kathanamAM kazI atizayokita nathI. divya vibhUti eTale jainaddaSTie AtmAnI paudgalika puNyazALI zakita. agAu kahyuM te mujaba jema kheDUtane pAka maLe eTale kaNanI sAthe ghAsapULA paNa maLe ja che, paraMtu ghAsapULAne sAru kaMI te bIja vAvato nathI. vAve che to kaNane mATe. ema samartha puruSo jeTalo AtmavikAsa sAdhe che, teTalI temanI divya- vibhUtio ke riddhisiddhao to vadhe ja che. paNa teo te viSe lagAre lalacAtA nathI. Ama jotAM tIrthaMkaronA atizayo (camatkAro) devonI riddhisiddhio athavA cakravartI vAsudevAdinA vibhUtimAna, zrImAna, ke suMdara sattvathI kayAMya vadhI jAya tema hoya che, chatAM teo temane viSe mUMjhAI jatA nathI. upara je kaMI kahevAmAM AvyuM che, tevuM ja varNana jainasUtramAM paNa che. phera eTalo ke ahIM zrIkRSNarUpa gurunA mukhathI ziSyane uddezIne kahevAyuM che, tyAre tyAM ziSyoe gurujInA guNAnuvAdamAM e upamAo mUkI che. ApaNe e to vAraMvAra kahI gayA chIe, ke ahIM zrIkRSNagurunI bhUmikA ane arjunanI dazA jotAM emane mukhe ja kahevuM e jarAya aprAsaMgika nahotuM, ane nathI. eTale emAM ApavaDAI jevuM kaMI che ja nahi. vaLI A to dRSTAMtarUpe kahevAyuM che. eTale jaDamAM paNa prabhu che ema koI na samajI bese ! dA. ta., paththaranI mUrti-temAM prabhu nathI. paNa e mUrti paratve ja pUjanAranI lAgaNI ke mUrtikAranI kaLA ThalavAI che ane mUrtimAM jonArane prabhAva bhAse che te paNa AtmAnI ja divya vibhUti che, ema gItAkAra kahevA mAge che. kAraNa ke pUjaka ane mUrtikAra bannemAM Urmi ane kaLAnuM tattva che, te AtmAnI divya vibhUtino ja prakAra che. upara kahyuM e pramANe jaDamAM prabhuaMza mAnavAnI jarUra nathI. kintu avaguNIno avaguNa jItato hoya, tyAM enAM koI pUrvapuNyanuM ja e pariNAma che ne vijaya tene lIdhe che, avaguNane lIdhe nahi; eTaluM ja kahevAno zrIkRSNakathanano
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya dasamo 413 Azaya che. ane ethI ja emaNe arjunane kahyuM, ke jagatamAM jyAM jyAM dhULa vaibhava dekhAya tyAM e AtmatejanA aMzano ja prabhAva che, ema TUMkamAM samajI levuM. che ane eTale ja chevaTe paNa arjunane zrIkRSNagurue e ja kahyuM, ke "e divyavibhUtino vistAra anaMta che. kAraNa ke jenuM AtmArUpI mULa anaMta che, tenAM divyavibhUtirUpa phaLa anaMta ja hoya. chatAM udAharaNa eTalA khAtara kahyAM ke tuM evI sthULa vibhUtimAM na phasAI jatAM, sarvanuM mULa AtmA che ane enA aMzamAtrathI A AkhuM jagata TakI rahyuM che, eTaluM yathArtha samajI le ane mAtra AtmA tarapha ja vaLa! jema DALI, pAMdaDAM, phUla, phaLa e badhuM, mAtra AMbAnuM mULa vRkSa hAthamAM AvatAM, saheje hAthamAM AvI jAya che, tema e badhuM to AtmA nA hAthamAM AvatAM saheje hAtha AvI ja jAya che. mATe bAhyavaibhavanA vistArane bahu jANavA sAMbhaLavAnI jarUra nathI. kAraNa ke saMbhava che ke emanI lAlacamAM A sapaDAvAnuM kadAca banI jAya. A je kaMI bAhyavaibhava varNavyo che to tethI bacavA khAtara ja." Ama arjuna pratyenA A kathana parathI sAdhaka kharI vastusthiti samajI - AtmamArge ja vaLaze, eTaluM kahI have ApaNe A adhyAyano upasaMhAra karI laIe. OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde vibhUtiyogo nAma rAmodhyAyaH || 10 || ke "OM tata sata" e pramANe zrI bhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA che ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM vibhUtiyoga nAmano dazamo adhyAya pUro thayo. dasamA adhyAyano upasaMhAra ApaNe joI gayA ke A adhyAyanuM nAma vibhUtiyoga che. vibhUtino artha vaibhava gaNIe to A adhyAyamAM AtmAnA anaMta vaibhavanI vAta che. ane vibhUtino artha AvirbhAva ke AviSkAra gaNIe to AtmAnA avibhakata-chUTA nahi evA-aMzamAMthI aparaMpAra vistAra thaI gayelo ApaNe sAMbhaLyo.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 gItA darzana vAta ema che, ke guru zrIkRSNa zikha arjuna para phidA phidA thaI gayA ane guhya jJAna kahyuM. paraMtu adhyAtmajJAna ucca koTinuM hovA chatAMya jIva amuka darajjana pahoMce tyAM lagI ene zuSka mAnI le che ane ethI dUra ja nAme che. te veLA camatkAra ja ene kheMcI zake che. e camatkAranuM bIja A adhyAyamAM goThavAyuM che. zuM AtmA avAcya che aciMtya che? agocara che? to pachI ene mAnavo zA mATe? AvA praznakArane gItAno A adhyAya kahe che : "mAnava ane deva be gati ucca gaNAya che. manuSyakuLanA mULapuruSa Arya saMskRtinA ghaDavaiyARSimunio; ane devakuLanA mULapuruSa devendro. A badhA jo mAnasabhAvathI ja UpajyA che, to teo AtmAnA mULane na ja jANe, e dekhItI vAta che. zAkhAe ke phUlaphaLoe kadI vRkSanA bIjane jANyuM che? jANavA koziza kare toya aMte thAke che. A rIte AtmA anAdi, avAcya, aciMtya ane agocara siddha thayo. vaLI te ajanmA paNa che. kAraNa ke pUrvakALe hato, Aje che, ane Avate kALe paNa haze ja. phaLane chuMdI nAkhavAthI paNa bIjano nAza thato nathI, tema bALyA pachI paNa mULa caitanya prakAzane kazI IjA nathI AvatI, ane paramANuono paNa aMta nathI Avato, mAtra temanuM rUpAMtara ja thAya che. A pramANe jainasUtroe jIva ane ajIva ema be ja padArthone anAdi anaMta mAnyA che, ane AtmAne anaMta jJAnI gayo che. Ama yogInI apekSAe AtmA eka che ane vibhUtinI apekSAe aneka che. jema eka ja raMgI dUdhane raMgaberaMgI kAcanA pyAlAmAM mUkavAthI dUdhano raMga dUrathI jonArane lAla, pILo, vAdaLI Adi lAge che, tema jJAnadraSTie AtmA ekarUpa-jJAnarUpa-hovA chatAM karmaSTie ochA vadhu guNadoSavALo ane anekarUpI lAge che. AvuM jeNe jANyuM te bhakato paraMpada pAmI gayA. arjuna pUche che "vAta to barAbara che. zAstro ema kahe che, anubhavIo paNa ema kahe che, ane zrIkRSNa guru! khuda Apa paNa tema ja kaho cho. AtmAthI ja AtmA jaNAya emAM saMzaya nathI. paNa divya vibhUti ke je dRSTigocara thAya teno AkAra zo ? athavA jagatamAMnA kayA bhAvo AtmAnA ane jaDanA che e bhedavijJAna kema thAya? eTale ke kayAM yoga(AtmajoDANa) ane kyAM vibhUti gaNavI? enuM pRthakkaraNa zuM? e badhuM jo ke thoDuM to Ape hamaNAM kahyuM, paNa vadhu kaho to sAruM." paramaprasanna thayelA guru kahe che :
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya dasamo "bhAva mAtra mULe AtmAnA che, paraMtu pANI pItA vAghano pANImAM paDachAyo joI vAdhanI e paDachAyAmAM brAnti thAya che, tema jaDa saMge hovAthI jaDamAM bhAvanI prAnti thAya che. kharuM jotAM bhAva mAtra mULe to AtmAnA ja che. sUkSmabhAvoAtmasparzIbhAvo-te yoga, ane sthULabhArvo te vibhUti. Ane sAru be vAta dhArI le eTale patyuM H 415 (1) huM sahumAM chuM eTale ke aMtaryAmI AtmA sahumAM che ja. pachI e kIDI ho ke moTo kuMjara che ! huM jaLamAM, vanaspatimAM dareka sthaLe chuM, mATe tAre koIpaNa kriyA muratAM pahelAM cetavuM, ke emAM mArI viDaMbanA to nathI thatI ne ? bedarakArIthI tuM bIjA koIne paNa IjA kare to te tArA AtmAne IjA karyA barAbara che. ane te deha male chUTe, paNa kAryanuM pariNAma to jIvane bhogavavuM ja paDe che. darakAra ane azakaya parihAra hoya tyAM judI vAta che, tyAM jaTila karmabaMdhana nathI. (2) bIjI vAta e ke jyAM jyAM koI paNa satyatA, kalyANa ane suMdaratA dekhAya, tyAM mULe Atmatattva, jyAM zubha, tAkAta, teja ane tapaHzakita (kAryakSamatA) dekhAya tyAM tAre jANavuM ke emAM mULe AtmAno ja e teja aMza che, paNa jyAM mULa AtmA tattva ja che tyAM dharma che, ane jyAM e AtmA tejano aMza che tyAM puNya che. jyAM sIdho AtmA sAthe yoga te dharma, ane jyAM paraMparAe AtmA sAthe yoga tyAM puNya. hiMsaka phAvI jato hoya to e jayanuM kAraNa hiMsAnI kriyA nathI, paNa hiMsakamAM rahelI pUrvakALe jamAvelI ekAgratAnI mUDI che. jo e veDaphI nAkhaze to pastAze. sArAMza, ke e bhale ajJAnI hoIne hiMsAne phALe vijayane caDAve, paNa e vijaya hiMsAno nathI. e ja rIte ahiMsaka paNa gumAna na kare. kAraNa ke te to mAtra nimitta ja che. eTale chevaTanuM tattvavacana to eTaluM ja, ke "tuM jagatanA koI paNa sthAvara ke jaMgama dehadhArI jIva tarapha AkarSAto ho, ke daivI vaibhava-vilAsa tarapha kheMcAto ho, to tyAMthI pAcho vaLa. kAraNa ke e badhuM-are AkhuM jagata-AtmAnA aMze ja vyavasthita tAlabaddha TakI rahyuM che, mATe e tarapha ja vaLa." sAra : jainasUtro paNa e ja kahe che ke koI japa, tapa, Adi kriyAnuM niyANuM (niyANuM eTale vecANa. jagatanI koI paNa saMpattimAM AMtarika guNonuM vecANa karavuM tenuM nAma niyANuM) na karavuM, paNa mAtra AtmArthe ja sarva kaMI AcaravuM.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ || gItA darzana che adhyAya 11mo upodaghAta arjune guhya adhyAtmajJAna sAMbhaLyuM, prANIonA utpattinAzanuM rahasya paNa sAMbhaLyuM, ane divya vibhUtinA AkAro viSe paNa sAMbhaLyuM. eTale have ene evI IcchA thaI, ke jo AtmAmAM e badhuM hoya - ane che je - to mArA guru jevA samartha puruSa e daivI vibhUtio ane jIvonA utpattinAzanI pratIti mArI yogyatA pramANe mane pratyakSa batAve to sAruM ke jethI mane mArAM prANa-mana, buddhi, citta vagere AtmasamarpaNanI vacce kadI ADakhIlIrUpa na thAya ! A hetue te pUche che, e jAtanI A adhyAyanI zarUAta che. ane divyacakSudvArA eTale ke mananI ucca koTinI bhUmikA dvArA dekhAya tevAM sthULa chatAM cheka pArthiva paNa nahi, evAM dRzyo emanA gurudeva batAve che. emAM adUbhuta, zAMta ane kayAMka raudra, vIra, Adi rasonI paNa jamAvaTa che. e kevAM che, tathA te veLA arjunanI zI sthiti thaI ne chevaTe zrIkRSNaguru kayA rAha para ene dorI jAya che, te have joIe. jethI bhaktimAna, zraddhALu, guNadRSTimaMta Adine A adhyAya atyaMta priya zAthI lAge che, te jaNAI raheze. ekAdazo'dhyAyaH adhyAya 11 mo. arjuna uvAca / madanugrahAya paramaM guhyamadhyAtmasaMjJitam / yattvayokta vacastena moho'yaM vigato mama ||1|| bhavApyayau hi bhUtAnAM zrutau vistarazo mayA / / tvattaH kamalapatrAkSa mAhAtmyamapi cAdhyayam / / 2 / / evametadyathAttha tvamAtmAnaM paramezvara / draSTumicchAmi te rUpamaizvaraM puruSottama // 3!!
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya agIyAramo 417 manyase yadi tacchakyaM mayA draSTumiti prabho / yogezvara tato meM tvaM darzayAtmAnamavyayam ||4|| arjuna bolyA : kRpA karI mane guhya, adhyAtmanAmanuM paraM; vacana te kahyuM tethI, TaLyo che muja moha A. 1 utpatti-laya bhUtonAM, akSaya mahimA paNa; meM vistAre suyAM tethI, te padmapatra locana. 2 jema tuM varNave AtmA, ema e paramezvarA; rUpa tAruM cahu jovA, IzvarI puraSottama ! 3 huM jo joI zakuM tevo, pAtra lAguM tane, prabhu ! to yogezvara ! tuM tAruM, dekhADa rUpa avyayI. 4 (he gurudeva ! Ape mArA upara kRpA karIne mane adhyAtmanAmavALuM (AdhyAtmika) para guhyavacana kahI saMbhaLAvyuM, tethI mAro moha TaLI gayo che. (mULa siddhAMta huM have samajI gayo chuM.) vaLI ApanA ja zrImukhe bhUtonAM utpatti-laya paNa vistArapUrvaka sAMbhaLyAM (eTale jagatanuM rahasya paNa huM samajI zakyo chuM.) ane kamaLanI pAMkhaDI jevI AMkhaDIvALA yadunAtha !- AtmAnA tejo aMzanA akSaya evA mahimAne paNa meM jANyo che. (kharekhara) Apa je AtmavarNana karo cho, te he paramezvara ! yathArtha ja che. (matalaba ke Apa jevA potAne oLakhAvo cho, tevA ja cho.) paNa he (puruSomAM sarvottama evA) puruSottama ! e tamArA IzvarI rUpane huM sAkSAt javA IcchuM chuM. (AtmAthI AtmAne jANyo, dehadhArIonA janmanAzanA cakramAM rahelA sthAyIpaNAne pArakhuM, vibhUtinA marmane paNa samajyo, chatAM eka IcchA rahe che te e ke yogabaLe karIne jo e badhuM Apa pratyakSa dekhADo to sAruM, jo ke Apa to batAvavA harapaLe taiyAra ho, chatAM aphATa vizvamAM prakAzatA sUryano prakAza ghuvaDa jhIlI na zake, tyAM sUryano doSa nathI, ema jo huM evA virATa darzanane mATe nAlAyaka houM to tyAM Apa zuM karo? mATe e to huM ja kahuM chuM ke, jo e IzvarI rUpa jovAnuM mAre sAru zakaya mAnatA ho to te yogezvara ! te avyaya rUpanAM mane darzana karAvo.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 gItA darzana noMdha : yoga e dharmanuM pariNAma che. ane vibhUti e puNyanuM pariNAma che. dharma AtmA sAthe sIdho saMbaMdha dharAve che. jyAre vibhUtino saMbaMdha sIdho AtmA sAthe nathI. eno sIdho saMbaMdha jainadaSTie kahIe to pudagalanAM ghaTTa paramANuo sUkSma bane che, tyAre te vistAra dhAraNa kare che. jema lapeTI lIdhelo kAgaLa thoDI ja jagA roke che paNa te ja vistArAya tyAre moTI jagA roke che, tema ja jagata vistareluM che. jevuM e bahAra che, tevuM pratyeka dehadhArI jIvamAM paNa che. kAraNa ke bahAra je dekhAya che te mAtra eno vistArabharyo paDachAyo che. paNa jJAnI sivAya A anubhava sAkSAt thato nathI. arjuna ziSya have eTalI bhUmikA lagI to pahoMcI gayo hato. kAraNa ke jainasUtro kahe che ke "je jIvavijJAna jANe che te ajIva-vijJAna paNa jANe che, ane banne vijJAna jANyAM e krame krame badhuM jANIne Akhare paraMpada pAme che." prathama AdhyAtmika jJAna ne pachI jIvavijJAna ane tyAra pachI ja jagatavijJAna, e badhuM krame krame jeNe veDyuM, teno moha TaLe te svAbhAvika ja hatuM. have arjunane zrIkRSNaguru je kharo siddhAMta kahetA hatA te ThIka rIte samajAyo. atyAralagI yuddhano hetu jaya, bhoga, adhikAra Adi e mAnato hato, paNa have ene samajAyuM ke jaya, bhoga ke adhikAra e mAre sAru mukhya hetu nathI. kAraNa ke jaya, bhoga ke adhikArano AtmA sAthe sIdho saMbaMdha nathI. e to mAtra divya vibhUtino eka nAnakaDo TukaDo che. mukhya hetu to AtmAnI nabaLAIne lagAre na poSatAM vIratApUrvaka vRtti sAthe jhajhUmavuM e che, ane mAre mATe A yuddhamAM na yojAvA pAchaLa to AtmAnI nabaLAI ja paDI che, eTale te dUra karavI joIe. ATaluM jANyA pachI arjunamAM evI anahada namratA ane akhUTa jijJAsA Ave che, ke te yogadvArA badhuM ekamAM ja kendrita evuM vizvarUpadarzana jovA mAge che. have zrIkRSNaguru zuM kahe che te joIe: zrIkRSNa uvAca pazya me pArtha rUpANi zatazo'tha sahasrazaH / nAnAvidhAni divyAni nAnAvarNAkRtIni ca || 5|| pazyAdityAn vasUn rudrAnazvinau marutastathA / bahUnyaddaSTapUrvANi pazyAzcaryANi bhArata ||6||
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ saghyAya agIyAramo ihaikasthaM jagatkRtsnaM pazyAdya sacarAcaram ' mama dehe guDAkeza yaccAnyaddraSTumicchasi na tu mAM zakyase draSTumanenaiva svacakSuSA !Hel divyaM dadAmi te cakSaH pazya me yogamezvaram ||8|| zrIkRSNa bolyA : seMkaDo ne hajAro jo, vividhAkAra raMganAM; S mArAM divya rUpo, pArtha ! jo vaLI bhAtabhAtanAM. 5 Adityo, vasuo, rudro, ne jo maruta azvino; pUrve evAM ja joyelAM, ghaNAM Azcarya bhArata. Aje eka sthaLe AkhuM, jagat jo sacarAcara; mArA dehe guDAkeza ! ne bIjuM jovuM hoya te. asamartha mane jovA, tuM cho A tArI AMkhathI; mATe divya dauM catu, IzrvarI yoga jo have. . 7 419 he (pRthAnA putra) pArtha ! mArAM seMkaDo ne hajAro rUpa jo. te badhAM judA judA prakAranAM, divya, bhAtabhAtanA, raMgaberaMgI ane nokhAnokhA AkAravALAM che. he (bharatakuLanA uttama puruSa) bhArata ! (bAra) Adityo, (ATha) vastuo, (agiyAra) rudro, (ogaNapacAsa) marudgaNa, tathA pUrve na dIThelAM evAM bahu Azcaryo tuM jo. he (nidrAne jItanAra ! guDAkeza (svastha thA ane jo. ) Aje ahIM mArA zarIramAM eka sthaLe AkhuM sacarAcara jagata jo. ane bIjuM paNa je kaMI tuM jovA Icchato hoya te jo. (haju arjunane bAghA jevo joIne zrIkRSNacaMdra bolyA : are bhoLA !) tuM tArI (pArthiva) AMkhathI mArA e svarUpane nahi joI zake. mATe tane divya cakSu ApuM chuM, have mAro IzvarI yoga jo. noMdha : pArtha, bhArata ane guDAkeza e traNe vizeSaNo prAsaMgika sthaLe kudaratI rIte ja yojAI gayAM che. arjuna pArthiva AMkhe A badhuM na joI zake mATe divya cakSunI jarUra hatI, ema 'pArtha' vizeSaNa sUcave che. bharatakuLamAM te uttama che
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 gItA darzana eTale A bhAratavarSanA Aditya deva tarapha tathA bIjA je devo emanI bAjumAM mUkayA che temanI tarapha paNa bahumAnanI draSTithI jotA, eTale ke bhArata vizeSaNathI saMbodhIne prathama ja emanAM darzana batAvI utsukatA jagADavAno prayAsa che. paNa A badhuM joI, te pramAdI na banI jAya te mATe apramattatA sUcavanAruM guDAkeza" vizeSaNa vaparAyuM che. A badhAM dazyo devI AMkhe ja joI zakAya, tenI matalaba e ke A dazyo sthaLa AMkhe jovAya tevAM nathI, paNa divya buddhi jJAna tarapha laI jAya tevI buddhie) jovAya tevAM che. je sAdhaka divya buddhi prApta kare te joI zake. jainasUtromAM Ane avadhi nAme sUcavAya che. te ja samya hoya to avadhijJAna gaNAya ane asamyagU hoya to virbhAgajJAna gaNAya. arjuna mATe te samyagU jJAna hatuM. zarIranA eka ja sthaLe A badhuM dekhAya temAM paNa jJAnIne kazuM Azcarya nathI. jainasUtro kahe che ke, vanaspatinA eka nAnAmAM nAnA bhAgamAM rahelA ati sUkSma jIva sAthe paNa evI anaMta karma vargaNAo che, ke jemanA pradezane vistAravAmAM Ave to AkhA lokamAM paNa na samAya; chatAM AtmaprabhAva AgaLa e eTalI saMkoca pAmI jAya che, ke dhULa AMkhathI ke sUkSmAtisUkSma yaMtranI madadathI paNa A pArthiva AMkhe na dekhI zakAya. vAcakane AthI kaMIka kalpanA Ave e khAtara ATaluM kahyuM, jethI A badhI gapa che ema mAnatAM ke bolatAM pahelAM e cete ! bAkI to dalIlano A viSaya ja nathI. anubhava agara zraddhA, bemAMthI eka jenI pAse hoya ene mATe A apUrva vastu che. ahIM IzvarI yogano artha samarthayoga ja levo. "AMkha UghaDatAM sUryotpatti, zvAsocchavAsathI vasuo, bhUkaTi ekatra thatAM rudrotpatti, ane saumya mudrAmAMthI azvinIkumAra Upaje che. kAnathI vAyu" ema jJAnezvara mahArAja kahe che, te parathI sAdhaka eTaluM samajaze ke jIvane judA judA bhAvo UThe che, te ja e sRSTi che. have dhRtarASTrane saceta karavA mATe saMjaya kahe che : saMnaya va7 | evamuktvA tato rAjan mahAyogezvaro hariH / darzayAmAsa pArthAya paramaM rupamaizvaram / / 9 / / saMjaya bolyA : ema bolyA pachI rAjan ! mahAyogeza zrIhari; IzvarI ne paraMrUpa, batAve pArthane khare. 9
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya agIyAramo 421 he (dhRtarASTra) rAjan ! moTA yogIzvara (yogamAM sarva samartha) evA hari, evuM bolyA pachI pArthane paraM (e) IzvarI ! (zakitamAna) rUpe dekhADatA hatA. noMdha : saMjaye dhRtarASTrane ahIM pharIne saceta karyA che, temAM paNa gItAnA saMkalanakAranI khUbI che. te be prakAre(1) dhRtarASTranI zrIkRSNajI pratye bhakita vadhAravA. (2) A varNana pArthiva nathI paNa daivI che ema pAThakane sUcavavA. have AgaLa cAlatAM saMjaya ja arjune zuM joyuM ane enI zI sthiti thaI te thoDA zlokamAM saMkSepe mUke che te joIe: anekavaktranayanamanekAdamutadarzanam / anekadivyAbharaNaM divyAne kodyatAyudham ||10|| divyamAlyAMmbaradharaM divyagandhAnulepanam / sarvAzcaryamayaM devamanantaM vizvatomukham ||11|| divi sUryasahasrasya bhavedyugapadutthitA / yadi bhA saddazI sA syAd bhAsastasya mahAtmanaH / / 12 / / tatraikasthaM jagatkRtsnaM pravibhaktamanekadhA / apazyadevadevasya zarIre pANDavastadA // 13|| tataH sa vismayAviSTo hRSTa romA dhanaMjayaH / praNamya zirasA devaM kRtAJjalirabhASata |14|| aneka mukha ne AMkha dazya alaukika; ghaNAM divya ghareNAM ne divya zastrothI sajja e.10 vastro, mALA, dharyA divya, vilepyuM divya gaMdhathI; sau AzcaryabharyuM daivI, vizvavyApI anaMta e. 11 ekI sAthe prakAze ja nabhe sUrya hajA2 to; te mahAtmAtaNI kAMti jevI kAMti kadAca ho. 12 eka sthaLe jagata AkhuM, bahu rIte vibhakata tyAM; devAdhidevanA dehe, te same joyuM pAMDave. 13 *goMDalathI bahAra paDelI pratamAM divyamAlAmbaraghara" e pAThAMtara che eTale gujarAtI samazlokImAM ahIM mALA artha rAkhyo che.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 gItA darzana tethI AzcaryamAM magna, romAMcita dhanaMjaya; hAtha joDI karI bolyo, devane zirathI namI. 14 te rU5 ghaNAM mukha ane AMkhavALuM, aneka adbhuta darzanavALuM, aneka divya AbharaNovALuM ane bahu ugAmelAM zastrovALuM hatuM. te rU5) divya mALAo ane divya vastradhArI hatuM, divya gaMdhathI lepAyeluM hatuM, saghaLA prakAranI navAIothI bhareluM hatuM, anaMta hatuM. evA (rUpavALA) vizvamukhI devane (arjune joyA.). (he dhRtarASTra rAjA ! ene zAnI upamA ApavI e samaja paDatI nathI, chatAM kalpanA khAtara kahuM to) AkAzamAM ekasAmaTI hajAra sUryanI prabhA phelAya to kadAca te mahAtmAnI krAnti jevI dekhAya. (chatAM A to mAtra meM upamA ja ApI che. sarvAga barobarI to e teja sAthe na ja thaI zake. (aho rAja! vadhu to zuM kahuM! paNa) te devAdhidevadivonA sarvopari deva)nA zarIramAM aneka prakAre vaheMcAyeluM AkhuM jagata ekatrita thayuM che (ema) pAMDave joyuM. tethI dhanaMjaya bhAre AzcaryamAM garakAva thaI gayo, romAMcita thaI gayo, ane mAthuM namAvI be hAtha joDIne devane A pramANe) kahevA lAgyo - noMdha : anuvAdamAM ja cokhavaTa AvI jAya che eTale vadhu kahevAnuM rahetuM nathI. mAtra ahIM devAdhideva" vizeSaNa khUba sUcaka che. A veLAe zrIkRSNamahAtmA deva bhAvamAM hatA ema e sUcave che. have arjune pote ja je joyuM te zrIkRSNagurune saMbodhIne kahe che: __ arjuna uvAca - pazyAmi devAMstava deva dehe sarvAMstathA bhUtavizeSasaMghAn / brahmANamIzaM kamalAsanastha mRrSIzca sarvAnuragAMzca divyAn ||15|| anekabAhUdaravaktranetraM pazyAmi tvAM sarvato'nantarupam / nAntaM na madhyaM na punastavAdiM pazyAmi vizvezvara vizvarUpam ||16||
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya agIyAramo kirITinaM gadinaM cakriNaM ca tejorAziM sarvato dIptimantam / pazyAmitvAM durnirIkSyaM samantA 423 dIptAnalArkadyutimaprameyam ||17|| arjuna bolyA : dekhuM zarIre tu ja deva ! devo ane ghaNA jIvasamUha sarve; dhArela padmAsana Iza brahmA, vaLI RRSio sahu divya sarpo. 15 moM, hAtha, AMkho, bahu peTavALA, tane badhe jou anaMta rUpa; ne Adi ke madhya na aMta tAro, dekhuM huM vizvezvara I vizvarUpa. 16 gadA, mukuTo vaLI cakravALo, comera dIptidhara tejapuMja; pracaMDa sUryAgni samo badheya, durdazya dekhuM aprameya huM tane. 17 he deva ! tArA zarIrane viSe devone, viziSTa sarva bhUtasamudAyone, kamalAsane virAjelA brahmAne tathA rudrane ane sarva RSio tema ja divya sarpone huM bhALuM chuM. he vizvezvara ! tane huM ghaNAM mukha, hAtha ane peTavALA anaMtarUpe comera dekhI zakuM chuM. chatAM tAro Adi, madhya ke aMta dekhAto nathI. (khare ja) tane vizvarUpa tarIke huM jouM chuM. (hAthamAM) gadA, cakra, (ane mastake) mukuTa (dharanArA)vALA, badhI bAju jhaLahaLatI jyotavALA, tejanA puMja samAna, muzkelIthI ja dekhI zakAya evA, temaja pradIpta agni ane sUryanI prabhAnI jema badhI dizAmAM dIpatA evA aprameya (jene koI sAthe sarakhAvI na zakAya tevA) tane bhALuM chuM. noMdha : A uparathI sAdhaka samajI le ke brahmadeva ane rudra Adi divyakoTinAM sattvo che. vaLI sAdhake je rUpa prabhunuM kalpya hoya che, te ja rUpe te ene divya dRSTithI jue che. narasiMha mahetAnA sAkSAtkAra viSe bIrasAhebe A ja dRSTie kahyuM hatuM ke "tame tamArI kalpanAno ja divya sAkSAtkAra karo cho. vastutaH nirAkAra AtmA e to nirALI ja vastu che, tenuM vaMdana AtmA dvArA ja AtmA kare che." eTale ja arjunanI e daSTie have mukhoAra nIkaLe che H narasiMha mahetAne kabIrasAheba maLelA. te vakhate rAsamaMDaLamAM kRSNacaMdrano hAtha mahetAjIe pakaDayo hato. bIrasAhebe AMkha kholavA hyuM ke turata ja mahetAjIne jaNAyuM ke pote ja potAno hAtha pakaDayo che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 gItA darzana tvamakSaraM paramaM veditavyaM tvamasya vizvasya paraM nidhAnam / tvamavyayaH zAzvatadharmagoptA sanAtanastvaM puruSo mato me ||18|| tuM jJaya te akSara 8 para cho, A vizvanuM tuM ja paraMnidhAna; anAzI tuM zAzvata dharmapAla, mAnyo tane zAzvata meM puruSa. 18 tane huM (mAtra AtmajJAnathI ja) vedavA lAyaka eTale ke zeya, parama ane akSara mAnuM chuM. tuM A vizvanuM parva nidhAna che tuM avinAzI temaja sanAtana dharmano rakSaka ane zAzvata puruSa che (ema paNa) huM tane mAnuM chuM. noMdha : prabhunuM paramasvarUpa ke je sanAtana dharmapAlaka (eTale vastu-mAtranA mULagata svabhAvonuM niyamana karanAruM) che te taddana nirAlu che, te mAtra jJAnagaNya che, daSTigamya che ja nahi. divyadaSTithI arjuna je jue che te AtmAnA tejo aMzamAMthI UpajelI divya-vibhUtio jue che ane tethI ja temAM adUbhuta, raudravIra Adi raso dekhAya che. sAdhakanI jijJAsA saMtoSavA sAru ane vastutattva batAvavA sAru karavI joItI hatI te cokhavaTa karI arjuna AgaLa vadhatAM kahe che. anAdimadhyAntamanantavIrya mananantabAhuM zazisUryanetram / pazyAmi tvAM dIptahutAzavaktraM svartanasA vidhvamiTuM taUttama 10 || dyAvApRthivyoridamantaraM hi ___ vyAptaM tvayaikena dizazca sarvAH / dRSTvAdbhutaM rupamugra tavedaM / __ lokatrayaM pravyathitaM mahAtman ||20|| na Adi madhyAMta anaMta zakita, anaMta bAhu ravicaMdra cakSu; dIpela agni mukhavaMta huM tane tapAvato bhALuM jagat svateje. 19 tuM ekathI aMtara vyomabhUnuM, ne sau dizA vyApta thayela tAruM; A ugra ne abhuta rU5 bhALI, traNeya loko thatharyA mahAtmane.20
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAya agIyAramo 425 ane Adi, madhya ke aMta (ja) nathI, jenI zakti anaMta che, jene aMnata hAtha che, sUryacaMdra jenAM cakSu che, jenuM mukha dIpelA agni jevuM che, ane je potAnA teje A vizvane tapAvI rahyo che, tevA tane huM jouM chuM. AkAza ane jamIna vaccenuM A aMtara ane badhI dizAo (te sthULaAMkhe bhale khAlI dekhAya paNa) tuM-rUpa ekathI vyApta che. tAruM A adbhuta ane ugrarUpa nihALIne he mahAtman ! traNe loka bhayabhIta banyA che-thatharyA che. noMdha : jainadRSTie Ama ghaTAvI zakAya ke sUkSmajIvo tribhuvanamAM bharyA che. bAkI adbhutatA e daivI vibhUti che, ane ugratA e karma-kAnUnamAM che. karmaphaLa traNe lokanA sarva jIvone bhogavavAM ja paDe che. tyAM koInuM kazuM ja cAlatuM nathI. jJAnezvara mahArAjanA kahevA pramANe tyAM brahmAdinuM paNa cAlatuM ja nathI. jaina uttarAdhyayanasUtra bhAkhe che, te yathArtha che, 'kaDANa kammANa na mokakha asthi.' karelAM karmone bhogavyA vinA chUTako ja nathI. bhagavAna mahAvIra jevAne paNa e bhogavavAM ja paDayAM hatAM, tyAM bIjo koNa garva ka2ze ?* jema ahIM arjunane zrIkRSNaguru divyavibhUti dekhADe che, tema jaina 'rAyapasenicasuttavi'mAM sudharmA nAmanA devendra bhagavAna mahAvIranI sabhAmAM prakArAMtare batAve che, je joIne sAdhuo vismaya pAme che. paNa bhagavAna mahAvI2 khulAso kare che ke Atmayoga AgaLa AvI divyavibhUti cheka ja tuccha che. tethI ja devo bicArA e badhuM pAmyA hovA chatAM aMtaranI zAnti nathI pAmatA, eTale manuSyatA AgaLa karagarIne e dazA vAraMvAra jhaMkhyA kare che. manuSyatA vinA AMtarazuddhi nathI ane AMtarazuddhi vinA AMtarazAnti nathI. have vaLI arjuna AgaLa vadhatAM zuM kahe che te joIe H amI hi tvAM surasaMdhAvizanti kecid bhItAH prAJlayo gRNanti 1 svastItyuktvA maharSisiddhasaMghAH stuvanti tvAM stutimiH puSkalAmiH ||21|| * tripRSTha vAsudevanA janmamAM potAnA zayyApAlakane AjJA ApelI ke huM sUI jau tyAre saMgIta baMdha karAvaje paNa saMgItanA svAdamAM zayyApAlaka potAnI pharaja cUkayo. A bhUlanA badalAmAM AsakitavazAt gusse thaI temaNe zayyApAlananA kAnamAM sIsuM reDayuM. tenuM phaLa ghaNA janmo pachI paNa chevaTe mahAvIrane veThavuM ja paDeluMkAnamAM khIlA ThokAyAno prasaMga te A karmanuM pariNAma,
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 gItA darzana rudrAdityA vasavo ye ca sAdhyA vizve'zvinI marutazcoSmapAzca / gandharva yakSAsurasiddhasaMghA vIkSante tvAM vismitAzcaiva sarve // 2 / / rupaM mahatte bahuvakatranetraM mahAbAho bAhubAhUrupAdam / bahUdaraM bahudaMSTrAkarAla dRSTvA lokAH pravyathitAstathAham ||23|| namaHspRzaM dIptamanekavarNa vyAttAnanaM dIptavizAlanetram / dRSTvA hi tvAM pravyathitAntarAtmA dhRtiM na vindAmi zamaM ca viSNo ||24 / / daMSTrAkarAlAni ca te mukhAni dRSTvaveva kAlAnalasannibhAni / dizo na jAne na labhe ca zarma prasIda deveza jagannivAsa ||25|| A devanAM jUtha temAM praveze, bIdhela koI kara joDI prArthe; "svarita" kahI siddha maharSi saMgha, stave tane puSkaLa stutiothI. 21 radro sUryo vizvadevA vasao, sAdhyo pitrI azvino siddhasaMgha; gaMdharva yakSo asuro marato, jue tane vismita the badhAya. 22 ghaiybho, sAyaNa, mA5, pAya, 32 To, 32, peTa hepI; tA mahAba ! mahAna 35, pAmyA vyathA loka ja, tema huMya. 23
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya agIyAramo 427 nabhe aDelA bahuraMgI dIpta, khullA mukhe tejI mahAnanetrI; dekhI tane vyAkuLa dila thAya, viSNu! khUTe ghIraja-zAnti mArAM. 24 tArAM mukho ne vikarALa dADho, kALAgni jevAM nIrakhI ja huM to; dizA na jANuM, nava zAnti pAmuM, prasanna thA dava ! jaganivAsa ! 2 5 vaLI A devono samudAya tArA viSe praveza karato dekhAya che. to vaLI) koI bhayabhIta thayelA hAtha joDI prArthanA kare che. maharSi ane siddhasaMgha svasti" (kalyANavAcaka) zabdano uccAra karI, puSkaLa stutio dvArA ApanuM stavana kare che. rudro, sUryo, vasuo, sAdhyo, pitRo, azvino, gaMdharvo, yakSo, asuro(matalaba ke daityonuM paNa ApanA svarUpamAM sthAna che ja.) maruto, siddhasaMgho, vizvadevo e badhAya Apane vismita thaIne ja joyA kare che. (matalaba ke emane sahune mATe, A daivI aizvarya AzcaryarUpa ja che. emane sahune A darzana saMbhavita nathI. jainasUtro paNa ema ja kahe che ke amuka uccakoTinA sAdhako ane samakita devone ja avadhijJAna saMbhave che.) (agAu kahI gayo tema pharIne vaLI kahuM chuM) ghaNAM peTa, sAthaLa, AMkha, mukha, bhayaMkara dADha, hAtha, paga ane moTI bhujAvALA he deva ! tAruM A mahArUpa dekhIne jema loko vyathA pAmyA che tema huM paNa vyathA pAmuM chuM. are viSNu ! AkAzane aDelA, khullA mukhavALA, jhaLahaLatA bahuraMgI ane vizALa tejasvI AMkhovALA tane joIne mAruM aMtara vyAkuLa thayuM che. huM dhIraja ke zAnti have nathI rAkhI zakto.* he jagatanA nivAsasthAna ! devonA samartha svAmI ! tArAM pralayAgni jevAM moDhAM ane bhayaMkara dADho joI dizA nathI jANato (arthAt digamUDha banI gayo chuM-dizA bhUlyo chuM.) zAnti nathI pAmato, mATe tuM prasanna thA! huM to bhayabhIta * kharI ja vAta che. AvA rUpane lAMbo vakhata sudhI jovuM, emAM paNa sthiratA joIe che. ahIM saMbodhanamAM viSNu vaparAyuM che te e arthamAM ja ke viSNarUpa e daivI rUpa che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 gItA darzana banI gayo. vizvarUpanuM prathama darzana to adbhuta lAgatuM hatuM, A to bhAre bhayaMkara, bApa re! baMdha karo have to ?) noMdha : anuvAdano khulAso vAMcyA pachI khAsa umeravAnuM rahetuM nathI. samajavAnuM eTaluM ja che ke A devI vizvarUpa paNa arjunane mATe lAMbo vakhata sahevAya tevuM nathI. pahelAM camatkAranuM sukha mANe na mANe, tyAM mRtyunI bhayaMkaratA UbhI ja che. bAhya sukha mAtranuM Ama ja che. cAhe te daivI ho ke mAnuSI ho ! mATe te thAke che ane aMte potAnA guruno mAtra prasAda ja yAce che. jema eka tRrSita-tarasyo hoya tyAre moTuM taLAva pI jauM ema bole, bhUkhyo mANasa moTA thALamAM ghaNuM laIne bese, paNa thoDuM khAdhuM, ke peTa tRpti thayA pachI turata e ja kahe ke have Ane laI jAo, mArI sAme nahi! tema arjunane paNa have ema ja thayuM che. jovAnuM hatuM te joI lIdhuM, have nathI jovuM ema te kahe che. paNa zrIkRSNa mahAtmA ema kayAM jaladI choDe evA hatA ! emane mana para e ja vAta hatI ke haju thoDIvAra rAha jue ane kharI vastu jue! bhAvikALanuM paNa yathArtha darzana karI le ke jethI pharI utkaMThA bAkI na rahI jAya ! have arjuna je dazya AgaLa upara jue che, te viSe gItA bole cheH amI ca tvAM dhRtarASTrasya putrAH sarve sahaivAvanipAlasaMdhaiH / bhISmo droNaH sUtaputrastathAsau saEAtmavIra yodhamukIH || raddA vaktrANi te tvaramANA vizanti daMSTrAkarAlAni bhayAnakAni / kecidvilagnA dazanAntareSu saMdraya cUfsairuttamaH | racho yathA nadInAM bahavo'mbuvegAH samudramevA'bhimukhA dravanti / tathA tavAmI naralokavIrA vizanti vaktrANyamivijvalanti / / 28 / /
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya agIyAramo 429 yathA pradIptaM jvalanaM pataMthA vizanti nAzAya samRddhavegAH / tathaiva nAzAya vizanti lokA stavApi vaktrANi samRddhavegAH || 29|| lelise grasamAnaH samantA - llokAn samagrAn vadanaivala miH / tejomirApUrya jagatsamagraM mAsa towA: ytapatti niSpo || rUoll AkhyAhi me ko bhavAnugrarupo namo'stu te devavara prasIda | vijJAtumicchAmi bhavantamAdyaM __ nahi prajAnAmi tava pravRttim ||31|| ne A kumAro dhRtarASTra kerA, badhAya bhUpAlasabUha sAthe; ne A karNa, droNa ne bhIkhadAdA, sAthe amArA subhaToya mukhya. 26 bihAmaNAM bhISaNa dADhavALAM, tArAM mukhomAM jhaTa te praveze; dAMtonI vacce vaLI koI coTayA, dekhAya che cUrNa mAthAMnI sAthe. 27. siMdhu bhaNI jema ghaNA nadInA vege vahe pANItaNA pravAho; jvalaMta tArA mukhamAMya tema, vIro praveze naralokanA A. jevA mahAvegathI dIpta Age vinAza mATe paDatA pataMgo; tevA ja vege tuja mukhamAMya, loko praveze paNa nAza mATe. comera loko grasato samagra, jvalaMta evA mukhaDAthI cATe; tejothI pUrI saghaLuMya vizva, viSNo ! tapAve tuja ugra teja. he ugrarUpI ! vada koNa cho te, prasanna thA deva ! tane namuM chuM; IcchuM tane Adya pichAnavA huM, pravRtti tArI na kaLI zakuM chuM. 31 vaLI A dhRtarASTranA putra kauravo, bIjA sarva rAjAonA saMgha sAthe tathA A karNa, droNa, bhISma ane amArA mukhya raNayoddhAo paNa bhayaMkara dADhavALAM bihAmaNAM tArA moMmAM jhaTa pravezI rahyA che. koI dAMtonI vacce coMTI rahyA che, to 0 0 0
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 gItA darzana vaLI koI cUrecUrA thayelAM mAthAMonI sAthe (e moMmAM) dekhAya che. ahA ! jema nadIo tathA pANInA vegavaMtA pravAho samudra bhaNI ghUsI jAya che, tema A tamArA baLatA moDhAmAM A mRtyulokanA vIro paNa praveze che. re (mane to lAge che, jema jhaLahaLatI jyotamAM vinAza arthe pataMgiyA mahAvegathI paDatAM hoya che tema tevA vege A loko paNa vinAza arthe tamArA mukhamAM pravezatA hoya ! ema) dekhAya che. (ane tamAruM ugra teja joIne to huM Abho ane vyAkuLa banI gayo chuM.) cAre korathI samagra lokone koLiyA karato (chatAM jANe dharAto ja na ho tema tuM) jAjvalyamAna moMthI cATI rahyo che. te viSNo ! A AkhuM jagata tArA tejathI chalakAI gayuM che. evuM dekhAya che ke jANe) tAruM ugra teja AkhA jagatane tapAvI na rahyuM hoya ! (are ugrarUpI ! kharekhara premamUrti kaSNa tuM ja cho? nA; mane to koI bIjuM ja rUpa dekhAya che, mATe ja kahuM chuM.) he ugrarUpI ! bola, tuM koNa che?he devavara ! tArI raudra mUrti mArAthI nathI dekhI tI. ane tArI pUrvanI divya saumyamUrti mane sAMbhare che tyAre namI paDuM chuM. to)tuM prasanna thA. (prathama to mane e jaNAva ke tuM che koNa? he Adha, tane oLakhavA IcchuM chuM.) kAraNa ke abhuta ane raudra evAM be rUpo te kema karyA? huM (Ama karavA pAchaLa) tArI pravRtti (hetu zo che te) kahI zakto nathI. noMdhaH ahIM viSNu saMbodhana ane devavara saMbodhana arjunamukhe vaparAyuM che te ApaNe joyuM. viSNusvarUpa e rakSaNakartA svarUpa che. chatAM prathama je adbhuta svarUpa arjune joyuM, te atyAre nahotuM. arjune vibhUtiyoga"mAM sAMbhaLyuM to hatuM ja ke kAlaH kalayatAmaham" je mRtyune kAMThe pahoMcyo che, teno huM kALa chuM. paNa jyAre pratyakSa joyuM, tyAre enI AMkha UghaDI gaI. joke haju e Azaya to na ja kaLI zakayo ke mane potAnI divya daSTithI A rUpa batAvI zuM kahevA mAge che? tethI ja te khUba bI gayo, vyAkuLa banI gayo. ane have ja ene samajAyuM ke huM haju khare ja mRtyunA bhayane jItI zakyo nathI, nahi to DaravAnuM zuM prayojana? paraMtu kharI ja vAta che. kalpanA e eka cIja che, ane anubhava e koI aura cIja che. sAdhaka to A parathI eTaluM ja samaje ke - (1) saumya ke adbhutapaNAnI pAchaLa jo mohAyA to enI bIjI bAjumAM raudra ke bhayaMkarapaNuM UbhuM ja che. cUDelanuM mukha joI mohAyo ke enA vAMsAnI krUratAmAM
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya agIyAramo 431 sapaDAI ne marAyo ja che. (2) ka. zrI kRSNa Aje batAvI rahyA che temAM paheluM svarUpa viSNunuM hatuM, ane bIjuM 'maheza"nI kalpanA purANamAM mUkI che te che. kha. brahmAnA svarUpa viSe to sRSTibIja sanAtana chuM' e dazya to sAkSAta agAu A adhyAyanA paMdaramA zlokamAM arjuna joI gayela che. uparAMta bhUtasamUha, sarpo, devo, Simunio Adi divyabhAvavALAM aneka sattvo paNa e joI gayela che. paraMtu jyAM lagI adUbhutatA hatI, tyAM lagI to goThI, pachI raudrapaNuM na goThayuM ane jaldI prasanna thA ema kahI e rUpa saMklavA IcchayuM, ane sAthe sAthe e paNa pUchyuM ke tAruM AdisvarUpa ATaluM bhayaMkara che ke aMtima tyAre eno javAba have zrIkRSNaguru zo Ape che te joIe: kAlo'smi lokakSayakRtapravRddho lokAn samAhartumiha pravRttaH / Rte'pi tvAM na bhaviSyanti sarve DisthitA pratyanISa yoddhAH || 3 || tasmAttvamuttiSTha yazo lamasva / jitvA zatrUn bhuMkSva rAjyaM samRddham / mayaivaite nihatAH pUrvameva nimittamAtraM bhava savyasAcin / / 33 / / droNaM ca bhISmaM ca jayadratha ca karNa tathAnyAnapi yodhavIrAn / mayA hatAMstvaM jahi mA vyathiSThA / yuddhyasva jetAsi raNe sapatnAn / / 34 // chuM kAla vAdhyo jaganAzakArI, ahIM pravaryo jaganAza mATe; tArA vinA nahi sau raheze, Avela yoddhA prati sainyanA je. (32) mATe have tuM UTha, rAma kIrti, zatru jItI bhogava rAjya moTuM;
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 gItA darzana pUrve haNI meM sahuneya nAkhyA, thA savyasAcin ! te nimitta mAtra. (3) jayadratha, droNa ja, karNa, bhIkha, bIjA hayA eN vaLI vIra yoddhA; mATe haNelA haNa, zoca mA tuM, raNe laDI jItIza zatruone. (34) (are pArtha! bhUlyo ke bhAI ! ThIka cAla, kaMI nahi, jo, tane kharekharI samaja pA, atyAre jene vizvanuM saMhAraka svarUpa kahevAmAM Ave che te) huM vadhelo evo, jaganAzaka kAlasvarUpa banyo chuM. ane A yuddhamAM sauno nAza karavA mATe pravRtta thayo chuM. tuM nahi laDe to paNa A beya sainyamAMnA (te hamaNAM mArA mukhamAM joyA te paikInA) je yoddhA joyA te tArA laDayA vinA paNa koI rahevAnA nathI. (A bhAvikALanuM darzana thayA pachI tane vyathA raheze ke ?) mATe UTha, ane kIrti pAma. (kIrtino phALo mAtra tAre khAte jAya che. bAkI to) pUrve meM saune haNI ja nAkhyA che. he savyasAcim (DAbA hAthe bANa caDAvanAra bANAvaLI arjuna !) tuM nimitta mAtra thA, ane zatrune jItI samRddha evuM rAjya bhogava. (droNa, karNa ane bhISmane joIne tuM kahe che ke huM e guru ane vaDIlonI sAme zI rIte raNamAM laDuM? paNa bhAI ! tuM raNamAM caDa ke na caDa toya enI to je dazA thavAnI, te te joI lIdhI che. are arjuna ! tuM raNathI bhAgI jAya toya tAruM bhAgavuM Take tema hatuM ja nahi, ane A badhuM banavAnuM ja hatuM, mATe tane huM kahuM chuM.) droNa, bhISma, jayadratha, karNa ane bIjA yoddhAone meM (karmakAnUna) haNI nAkhyA che. temane haNelAne tuM haNa, (evuM banaze, eTale e pApa tane coMTe tema nathI. kAraNa ke tAre pakSe siddhAMta che. mATe) vyathA na kara. laDa, zatruone raNamAM tuM jItIza ja. noMdha : agAu ApaNe aneka vAra kahI gayA chIe ke haNa' e prayoga zrIkRSNa mahAtmAe vyakita paratve vAparyo nathI. ahIM e che, chatAM ApaNI vAtanuM ja samarthana kare tevA rUpamAM che. ahIMnA zrIkRSNa e karmakAnUna agara kALa svarUpa che eTale kALanA moMmAM tuM haNa" e zabda ajugato nathI. karmakAnUna pote lAkaDI leto nathI, paNa koIne nimitta banAve che. tema ahIM zrIkRSNarUpI karmakAnUna arjunane nimitta banAve che.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya agIyAramo 433 jema eka ja naTa nATayabhUmi para judA judA veze judI judI bhUmikA bhajave che, tema ahIM zrIkRSNa pAtra judI judI vyAsapITha para judI judI bhUmikA bhajave che. teo jyAM paramabrahmarUpe Ave che, tyAM huM kazuM karato nathI tema bole che, ane te yathArtha che. teo jyAM jJAnI mahAtmArUpe Ave che, tyAM, "huM AMkhanuM maTakuM mAryA vagara satravRtti AcaruM chuM" ema kahI jagatatkartAno Aropa potA para karI huM nirlepa rahI vizvataMtra calAvuM chuM," ema bhAkhe che, te paNa yathArtha che. kAraNa ke jJAnI mahAtmAo ja nirlepatAthI AtmakalyANa ane vizvakalyANa sAdhe che. teo jyAM guru tarIke Ave che, tyAM mAre zaraNe saghaLuM samarpa de" ema bolI dilAsAno khajAno bakSI jAya che, te paNa yathArtha che. teo jyAM divyarUpe Ave che, tyAM huM sarvamAM prakAza chuM" ema kahe che te paNa yathArtha che. e ja rIte ahIM kAlane veze Ave che. eTale evI vAto kare che, te paNa yathArtha che. A badhA pAchaLanuM mULa dhyeya to sahu samajI ja jaze. sAdhakane to eTaluM ja levAnuM ke jyAM satva ane dayAno jhaghaDo thAya tyAM satyane te prathama pasaMda kare, pachI e satya game tevuM sAduM ane nAnuM hoya toya e ja kIrtidAtA, puNyagrAhI ane jayadAtA banavAnuM. have arjunane paNa atyAralagI potAne je vairAgya lAgato hato, te vairAgya nahoto paNa moha ja hato; ane sAme bhaya paNa hato, ke pote A moTA sainyane jItaze ke nahi? ane pote A yuddhamAM marI jaze ke jIvaze? e paNa nizcaya na hovAthI rakhe huM marI jauM, rakhe te jIteevI paNa bIka chupAyelI hatI, te paNa sArI rIte samajAI gaI, ahIM dhRSNarASTrane uddezIne saMjaya kahe che: saMjaya uvAca / etacchutvA vacanaM kezavasya kRtAalirvepamAnaH kirITI / namaskRtvA bhUya evAha kRSNaM sagadgadaM mItabhItaH praNamya || 35 / / saMjaya bolyA : - evI sUNI kezava kerI vANI, be hAtha joDI dhrujato kirITI; karI namaskAra pharI zrIkRSNane bItAM bIto gagada veNa bole. 35
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana (he rAjA !) evI (upara kahI te) kezavanI vANI sAMbhaLIne be hAtha joDIne mukuTadhArI arjune namaskAra karyA, ane namaskAra karyA bAda bIto bIto gadgada kaMThe A pramANe bolavA lAgyo : 434 arjuna uvAca / sthAne hRSIkeza tava prakIrtyA jagata prahyaSyatyanurajyate ca / rakSAMsi mItAni dizo dravanti sarve namasyanti ca siddhasaMghAH // 36 // kasmAcca te na nameran mahAtman garIyase brahmaNo'pyAdikartre / anantadeveza jagannivAsa tvamakSaraM sadasattatparaM yat // 37 // tvamAdidevaH puruSaH purANa stvamasya vizvasya paraM nidhAnam | vettAsi vedyaM ca paraM ca dhAma tvayA tataM vizvamanantarupa // 38 // vAyuryamo'gnirvaruNaH zazAGkaH prajApatistvaM prapitAmahazca / namo namaste'stu sahasrakRtvaH punazca bhUyo'pi namo namaste || 39 || namaH purastAddha pRSThataste namo'stu te sarvata eva sarva / anantavIryAmitavikramastvaM sarvaM samApnoSi tato'si sarvaH // 40 // arjuna bolyo H tArI prakIrti thakI vizva harSe, pAme anurAga yathArtha e ja; doDe bIdhA rAkSasa codizAmAM, ane name siddha samUha sarve. 36
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 435 yAya agIyAramo meM na te kema tane mahAtman ! brahmAtaNo Adi mahAnakartA ' anaMta ! deveza ! jaganivAsa ! tuM sat asat tethI paraManAzI. 37 rANa puruSa te Adideva, A vizvanuM tuM ja nidhAna zreSTha; zeya, jJAtA, pada cho para tuM, vyApyuM tuMthI vizva anaMta rUpa! 38 raNa, vAyu, yama, caMdra, agni, brahmA, pitA tuM ja, prajApati tuM; ne namaskAra hajAravAra, pharI pharIneya namI namuM chuM. 39 che namuM AgaLa huM namuM chuM, comera che vaMdana rsavarUpa; mApazakita tuM anaMtavIrya, vyApe badhe tethI te sarvarUpa. 40 | tArI prakIrti thakI vizva harakhAya che ane anurAga pAme che. te yathArtha che. maraNa ke tArA kIrtanamAM ajaba baLa che ke je mane have samajAyuM. tArI zakitathI ghelA rAkSaso codizAmAM doDe che (Amatema nAsabhAga kare che. te paNa barAbara che. kAraNa ke tAruM kIrtana thatuM hoya tyAMthI te nAse ja.) siddhasamudAyo tane name che, ti paNa te daSTie barAbara che.) | (kAraNa ke teo) he mahAtman ! tane kema na game? (me pratyakSa joyuM ke) rahmAno paNa Adi ane mahAna evo i tuM che. (tyAM tane koNa naname bhalA?) he anaMta ! (tAro cheDo ja nathI) he deveza ! tuM devono paNa Izvara che) he jagannivAsa! (jagatanI sthitinuM paNa tuM sthAna che.) sArAMza ke tuM akSara cho, sat cho ane mAyAnA saMge) asat (paNa) cho. ane eka rIte jIvarUpI je sata ane prakRtine avalaMbIne rahelI je AtmamAyA te rUpI asat ane) tenAthI para evuM zuddha avinAzI svarUpa te paNa tuM ja che. | (tane deva gaNuM to) tuM Adideva cho. (puruSa gaNuM to) tuM purANapuruSa cho. " (jagataSTie jou to) sRSTinuM parva nidhAna che. matalaba ke sRSTitaMtra tuM rUpa karmakAnUnathI cAle che.) Ama vividha draSTie jotAM jANavAlAyaka paNa tuM, jANanAra paNa tuM ane jANIne aMte pAra pAmavA lAyaka eTale ke ) para (mokSa) dhAma paNa tuM. (vadhu zuM kahuM? he anaMtarUpa! vizva tArAthI ja sabhara che. divI sattvo, jevAM ke) vAyu, yama, agni, varuNa, caMdra, prajApati ane brahmadevanA paNa pitA tuM vinA koNa che?)
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 gItA darzana (kharekharI vAta che, divyatAno ke divya vibhUtiono janaka mULe AtmA eTale ke) tuM ja che. matalaba ke jyAM caitanya nathI, tyAM kazuM ja nathI ane jyAM caitanya che, tyAM tuM cho ja.) tane hajAravAra namaskAra hajo ! (bhakitabharyuM hRdaya Dole che !) (ane jo sarva sthaLe cho to pachI A pAchaLa ane A AgaLa evo bheda kayAM rahyo?) mATe tane AgaLa namaskAra, pAchaLa namaskAra, badhI bAjue namaskAra, tAruM vIrya anaMta che. tAruM parAkrama amApa che. badhe tuM vyApta che mATe (khare jo tuM sarvarUpa che. noMdhaH ApaNe agAu je carcA gayA hatA te ja arjune potAnA mukhathI kahyuM che, eTale khAsa umeravAnuM kazuM ja rahetuM nathI. vAsudevaH sarvamiti" e je gItAkAra kahI gayA hatA te arjune pratyakSa joyuM eTale pharI "mahAtma" e ja vizeSaNa eNe vAparyuM. kAraNa ke have e jANI gayo hato ke parabrahmasvarUpa ane A daivI tathA rudra svarUpa karatAM gurUpa zrIkRSNa dehadhArI to nirALA ja che. A parathI sAdhake eTaluM avadhAravuM ke jJAna ane vijJAnanI ATalI bhUmikA pachI ja guru pratye ke aMtaryAmI pratye sarvasamarpaNA-bhakita-parAbhakita Ave che. te vinA AvelI bhakitamAM mULa AtmA bhAgye ja hoIne chevaTe e ja vevalAM bhakita AtmaghAtaka paNa bane che. arjuna have bhakitane mATe kharekharuM pAtra banI gayo che, eTale te jAte ja have kahe che: sakheti matvA prasabhaM yaduktaM de kRSNa he yAdava he sakheti / ajAnatA mahimAnaM tavedaM (tavema) __ mayA pramAdAt praNayena vApi / / 41 / / yaccAvahAsArthamasatkRto'si bihArazayyAsanabhojaneSu / eko'thavApyacyuta tatsamakSaM tatkSAmaye tvAmahamaprameyam / / 42 / / pitAsi lokasya carAcarasya tvamasya pUjyazca gururgarIyAn /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya agIyAramo na tvatsamo'styamyadhikaH kuto'nyo lokatrayepyapratimaprabhAvaH || 43 || tasmAtpraNamya praNidhAya kAyaM prasAdaye tvAmahamIzamIDayama | piteva putrasya sakheva sakhyuH priyaH priyAyA (+ priyasyA )rdami Teva sohum || 44 || adraSTapUrva hRSito'smi dRSTvA bhayena ca pravyathitaM mano me / tadeva me darzaya deva rupaM prasIda deveza jagannivAsa || 45 // 437 kirITInaM gadinaM cakrahasta micchAmi tvAM draSTumahaM tathaiva / tenaiva rUpeNa (e bhujadvayena ) caturbhujena sahasravAho bhava vizvamUrti // 46 // 42 mAnI sakhA, yAdava, kRSNa ! mitra ! ajugatAM je vacano kahyAM meM; pramAdathI ke praNaye karIne, na jANatAM A mahimA tamAro. 41 ne hAMsImAM je apamAna kIdhuM, beThAM sUtAM viharatAM ja khAtAM, jAhera ke acyuta ! khAnagImAM, kSamA karo te tuma aprameya ! cho Apa A loka carAcaronA, pitA tathA pUjya guru mahAna; trilokamAM o atulaprabhAva ! na Apa jevo, vadhu anya kayAMthI ? 43 mATe namI, deha namAvI pUjya ! tane prabhu ! rIjhavuM, thA sahiSNu; priya priyAno, sutano pitA ne sakhA sakhAno tuMya tema mAro. 44 rAjI thayo. huM aNadIThuM dekhI, pachI bhaye mAruM mana che vyathita; to te mane dAkhava deva ! rUpa, rIjha deveza ! jagannivAsa ! 45 sahasrabAhu tuM ja vizvamUrti, jovA gadAdhArI tane huM IcchuM; bhukuTa mAthe vaLI cakra hAthe, caturbhujALuM dhara e ja rUpa. 46 + x e goMDalaprati pAThAMtaro.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 gItA rzana mitra mAnIne ane tamArA mahimAne nahi jANatAM thakAM meM "he sapA ! he yAdava! he kaSNa !" evAM pramAdathI ke mitrapraNayanA joratha ajugatAM je vacana hyAM che tathA hAMsImazkarImAM, besatAM, sUtAM, ramatAM, khAtAM-pItAM sau samakSamAM ke ekAMtamAM je evAM ke bIjAM apamAna karyA che te he azeya (evAM aMtaryAmI svarUpamagna mahAtman ) mane mApha karajo. aho, have tamArA kharA svarUpane meM jANyuM. tame sthAvarajaMgama lokanA pitA cho, pUjya cho, vaLI enA mahAna guru cho. he atula-prabhAvI ! ajoDa sAmarthyavAnuM! traNe lokamAM tamArI tole Ave tevuM koI nathI, tyAM adhika to bIjo kyAMthI ja hoya ! mATe mAthuM ane kAyA (bhakitapUrvaka)namAvIne Apane prasanna thavA prArtha chuM. (chatAM huM premapipAsu hoIne 'tuM' kAra vAparuM to kSamA karajo) jema priyAno priya, sutano pitA ane mitrano mitra niraMtara sahiSNu ja hoya che tema tuM paNa mAro sahiSNu thA! (aho ! pahelAM to huM) pUrve (kadI) na joyela divyarUpa joIne rAjI thaI gayo (divyadarzana mane gamyuM, paNa jema jema AgaLa jou tema tema to abhayAnaka drazyo AvyAM. ahA! tethI to) have mAruM mana vyAkuLa thaI gayuM che. to he deva ! mane tAruM prathamanuM rUpa dekhADa. he deveza ! (devonA samartha devo ane jagannivAsa (vizvanA nivAsasthAna) tuM prasanna thA! (meM kahyuM te haju pharIthI kahuM chuM) he vizvamUrti (vizvAkAra eTale jagatano AkAra che, tevA ja tame cho.*) he sahastrabAhu - he hajAra hAthavALA pahelAMnI jema tamAruM hAthamAM gadA ane cakra dhAraNa karyA che, mAthe mukuTa che evuM te caturbhujALuM rUpa hatuM te rUpa banI jAo. noMdha : zrIkRSNacaMdranA cAra hAthano lAkSaNika artha e che ke teo sAmAnya manuSya karatAM bhinnakoTinA hatA. jema ApaNe bhejuM eka hovA chatAM koI mahAna vyakitane bahu bhejAMvALA kahIe chIe, tevI A upamA che. bAkI goMDala pratimAM pAThAMtare bhujana" eTale be hAthavALuM rUpavizeSaNa che. arjunanA mukhamAMthI pahelAM 'tuM' nIkaLatuM temAM majAka, pramAda ane koIvAra mitrapraNaya hato. have je "tuM" nIkaLe che tenI pAchaLa gurubhAva ane prabhubhAva che. " jainasUtromAM cauda rAjalokano AkAra ane manuSyano dehAkAra sarakhAM ja ApyAM che.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya agIyAramo avivekI ane paramabhakata vaccenuM jeTaluM aMtara che, teTaluM A aMtara che. AthI ja have zrIkRSNaguru khare ja rIjhe che ane kahe che mayA prasannena tavArjunedaM rupaM paraM darzitamAtmayogAt / tejomayaM vizvamanantamAdyaM yanme tvadanyena ddaSTapUrvam // 47 // na vedayajJAghyayanairna dAnai rna ca kiyAmirna ta pomirugraiH / evaMrupaH zakya ahaM nRloke draSTuM tvadanyena kurupravIra // 48 // mA te vyathA mA ca vimUDhabhAvo ddaSTvA rUpaM ghoramIdR'mamedaM / vyapetabhIH prItamanAH punastvaM tadeva me rUpamIdaM prapazya / / 49 / / prasanna thai pArtha ! tane batAvyuM, meM Atmayoge pararUpa mAruM; virATa tejasvI anaMta Agha, pUrve na dIThuM tuM ja viNa anye. abhyAsa ke ugra tapakriyAthI, na veda yajJo thakI dAnathIya; tArA vinA anyathI A rUpe huM, na zakaya jovA vIra ! mRtyuloka.48 na mUDhatA ke na tane vyathA ho AvuM mAruM ghora A rUpa pekhI; thA tuM pharI nirbhaya zAMta citta, A pUrvanuM rUpa ja mAruM pekha. 49 he arjuna ! (tArA .52 mane prasannatA saheje AvI gaI che tethI ja ) meM prasanna thaIne tane e AtmayogadvArA mAruM tejasvI, vizvamUrti, ananta ane Adya svarUpa dekhADayuM che. tArA vinA mAruM e rUpa koIe A pUrve joyuM nathI. 439 47 he kurukuLanA vIra ! abhyAsathI, yajJathI, dAnathI kriyAothI ke ugra tapa vaDe paNa tArA vinA koIthI A mRtyulokamAM A rUpe huM dekhAI zakuM ema nathI. mATe tane mAruM divya rUpa joI (vyAmoha na thavo joIe eTale ke) mUDhatA na ho ! tema (vaLI A ) mAruM ghora (bhayaMkara) rUpa joI vyathA (vyAkuLatA ) paNa na
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 gItA darzana ho ! chatAM je thayuM te thayuM. le; have pharIne nirbhaya ane zAMta cittavALo thaI jA. jo A mAruM pUrvanuM ja rUpa ! noMdha : manuSya vidyAbhyAsa kare ke mAtra ugra tapa kare, vaidika yajJa kare ke vedAbhyAsa ja karyA kare athavA dAna dIdhA kare, paNa jo aMtaravizuddhi mATe e na hoya to AtmAnI trividha dazAno yathArtha sAkSAtkAra na karI zake, e dekhItI ja vAta che. zrIkRSNagurudeva paNa potAnA arjuna ziSyane e ja mArmika vAta thoDA zabdomAM kahI de che. vaLI arjunane e paNa samajAve che ke jo tane abhuta rUpa jovAno moha thayo to ja raudrarUpa joIne bhaya thayo. mATe beya karatAM paNa evuM zAMta rUpa ja sAruM che ane te AtmAdvArA AtmA vede che mATe divyatAno moha paNa tajavo. have dhRtarASTrane uddezIne saMjaya kahe che : saMjaya uvAca / ityarjunaM vAsudevastathoktvA svakaM rupaM darzayAmAsa bhUyaH / AzvAsayAmA sa ca mItamena bhUtvA punaH saumyavapurmahAtmA / / 50 // saMjaya bolyA : evuM vadI arjunane zrIkRSNa batAvatA'tA pharI mULa rU5; bIdhela ene vaLI te dilAso detA hatA saumyavapu mahAtmA. 50 (he dhRtarASTra mahArAjan !) ema upara pramANe (meM kahyuM tema) bolIne vAsudeva (zrIkRSNa) potAnuM (mULa) rUpa batAvatA hatA ane pharI e bIdhelA (evA arjunane) saumya zarIradhArI mahAtmA AzvAsana ApatA hatA. noMdha: ahIM vAsudeva ane saumya zarIravALA mahAtmA e vizeSaNa yogya ja che. 'vAsudeva" ane zrIkRSNa' bane enArthasUcaka hoIne ane padyaracanAmAM vAsudeva baMdhabesatuM na AvavAthI zrIkRSNa" mUkayuM che. have arjunanI sthiti kevI thaI che ane zrIkRSNa vAsudeve je potAnA ziSyane AzvAsana ApyuM te joIe :
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAya agIyAramo 441 arjuna uvAca / dRSTvedaM mAnuSaM rupaM tava saumyaM janArdana / idAnimasmi saMvRttaH sacetAH prakRttiM gataH / / 51 / / arjuna bolyA : saumya A mAnuSI rUpa, dekhI tAruM janArdana ! have saceta saMvaryo, prakRtimAM gayo thako. 51 janArdana ! (duSTatAne damanAra !) A tAruM manuSya saMbaMdhI saumyarUpa bhALIne have prakRtimAM (mULa svabhAvamAM) gayo thako saceta (sAvadha) thayo chuM. noMdha : gItAnI zabdaracanA bhAre khUbIvALI che. ApaNe gItAprAraMbhamAM sAdhakane uddezIne ema vAraMvAra kaheluM che ke arjunane ThekANe teo jijJAsu mana" leze topaNa ghaTaze. ahIM zrIkRSNagurue e ja vAta sAbita karI ApI che. mAnuSI rUpa jyAre dehadhArI caitanya dhAraNa kare che, tyAre jijJAsu manane sarasa kAve che. tema zrIkRSNacaMdra jyAre saumya manuSya banI gayA tyAre arjunane paNa sarasa phAvI gayuM. ke arjunapaNe prakRtino artha mULasvabhAva ane sacetapaNAno artha sAvadhAnapaNuM tathA jijJAsu manane pakSe prakRti. eTale jainadaSTie karmaprakRti ane gItAdraSTie aiparAprakRti. tathA sacetapaNAno artha sacetanyavaMtapaNuM. mana jyAre AtmAsaMgI bane che tyAre ja te saceta gaNAya che. (jijJAsA e AtmAno saddaguNa che) ane jyAre te saceta hoya che tyAre karmasaMgI paNa hoya che. jo manane baMdhanuM mULa kAraNa mAnIe to mana Ave che tyAre AtmA ane prakRtino yoga thAya che ane saMsAra zarU thAya che. nahi to prakRti svataMtra rIte potAnA pudgalasvabhAva pramANe jaDa rahe ane AtmA svataMtra rIte potAnA caitanyasvabhAva pramANe caitanyamaya rahe tyAM mokSadazA ja che. have zrIkRSNacaMdra zuM kahe che? zrIkRSNa uvAcaH / sudurdazamidaM rupaM dRSTavAnasi yanmama / devA apyasya rUpasya nityaM darzanakAMkSiNaH / / 52 / /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 gItA darzana IIII nAhaM vedairna tapasA na dAnena na cejyayA / zakya evaMvidho draSTuM dRSTavAnasi mAM yathA // 53 // bhaktyA tvananyayA zakyo hyahamevaMvidyo'rjuna / jJAtuM draSTuM ca tattvena praveSTuM ca parantapa || pu4 || matkarmakRn matparamo madabhaktaH saGgavarjitaH / nirvairaH sarvabhUteSu yaH sa mAmeti pANDava dekhe durlabha A rUpa, je mAruM joyuM teM khare; devoya nitya vAMcche che, darzana e ja rUpanuM. 52 je rUpe teM mane joyo, dekhAvo zakaya huM nathI; te rUpe veda ke yajJa tapa ke dAnathI vaLI. 53 yathArtha jANavA jevA, ne pAmavA paraMtapa; ananya bhakitathI mAtra, e rUpe zakaya arjuna.54 niHsaMgI karmI huM arthe, je bhakatane huM chuM paraM; sau bhUtono avairI te, pAMDava pAmato mane. 55 mAruM A je rUpa teM joyuM, tenAM darzana ati durlabha che. devo paNa te rUpanuM darzana hamezAM jhaMkhe che. - je rUpe teM mane (Aje) joyo. te rUpe huM veda, yajJa, tapa ke dAna mAtrathI na dekhAI zakuM ! paNa he (UjaLA) arjuna ! he paraMtapa ! e rUpe yathArtha jANavA, jovA ane pAmavA mATe (to) ananya bhakti joIe. (ane ananya bhakita e kaMI sAmAnya vastu nathI. tene mATe ochAmAM ochuM ATaluM to joIe ja.) mAre arthe ja karma karanAra, (kharI rIte to niHsaMgI (AsaktithI rahita) jene mATe huM ja parama hou (arthAt huM ja jene sarvasva hou) tevo ane sarva bhUtono avairI (eTale ke koI paNa nAnAmoTA dehadhArI pratye jene kazuM vera na hoya) te, he pAMDava (pAMDunA putra) mane pAme che. noMdha : zrIkRSNaguru kahe che, devo paNa Atmadarzana ane vizvadarzana bannene pAmI zakatA nathI. je devo Atmadarzana pAme che, tene paNa saMpUrNa vizvadarzana
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 443 adhyAya agIyAramo nathI hotuM, ane agAu kahyA pramANe mAtra jemane vizvano thoDoghaNo ya divya bhAga dekhAya che, tene Atmadarzana na hoya tyAM eka ekaDA vinAnA kaLAmaya mIMDA jevuM che. te vAta sAcI ja che. A cAre zlokono sAra e che, ke bIjAM tapa, japa, abhyAsa, sAdhana game teTalAM utkRSTa hoya, paraMtu ananya bhakti, eTale ke ajoDa AtmasuratA na hoya, AtmA e ja mIrAMnI peThe sarvasva na hoya, to eno artha kazo ja nathI, e to saheje samajAze ja. AtmAne yathArtha jANavo, jovo ane pAmavo, e ja jainasutronAM kramavAra jJAna, darzana ane cAritra. AtmAnuM paNa e ja svarUpa che, je viSe agAu paNa kahevAyuM che. ethI ja zrIkRSNagurunI ananya bhakitamAM satkarma, jJAna ane samarpaNano sumeLa che. have ApaNane zrIkRSNagurue bhaktabhUmikAne kAMThe pahoMcADI dIdhA hoIne, teo AvatA adhyAyamAM bhakitayogarUpI utkaTadhAma batAvaze. te pahelAM ApaNe A adhyAyano upasaMhAra karI laIe. OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidhAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde vizvarUpadarzanayogo nAma zodhyAyaH 11aaaa. 'OM tat sat" e pramANe zrIbhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM vizvarUpadarzanayoga nAmano agiyAramo adhyAya pUro thayo.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 gItA darzana agiyAramA adhyAyano upasaMhAra AkhuM vizva AtmAmAM samAya che, AtmA vizvamAM samAto nathI. pare ja eka kavi kahe che: "mAro adhyAtmarasa kayAM jaI DhoLuM, aho ! vizvapAtra nAnakaDuM tyAM na samAya jo." te sAcuM che. dIvAno prakAza jema gharamAM rahI zake che, tema kUMDAM nIce paNa DhaMkAIne rahe che. chatAM ya e prakAzanuM mApa ghara ke kU nathI. caitanya prakAza to vaLI arUpI, sUkSma ane anaMta rahyo. tyAM te deha ke brahmAMDo, traNa bhuvana ke cauda rakyuloka (rAjalokomAM kema samAya? chatAM ya jyAM lagI manuSya pAse nAnakaDAM evAM mana, buddhi, IndriyAdi che, tyAM lagI e manuSya bAhya camatkAra vAMcche che, ane kUvAno deDako jema samudranuM mApa kADhavA jaIne Akhare thAke, tema te thAke che. RSimunio, AcAryo, jJAnIjano ane vItarAga jevAM sarvottama puruSonAM vANI ane zAstronI athAga carcA pAchaLa A sivAya bIjuM kazuM nathI. ghaNIvAra evuM bane che ke mana-buddhi samaje to ya IndriyonI kuTevothI yathArtha anubhava vinA chUTavuM kaThina thaI paDe. eTale pAchaLa zrIkRSNaguru kahe che, tema IndriyonI pAchaLa bhamatuM mane chevaTe buddhine laI jaI Asakata AtmAnuM adha:patana karI de che. Ane sAru saddaguru e hRdayavikAsI ane zraddhApradhAna tathA samarpaNavIra sAdhaka mATe mahA TekArUpa bane che. ahIM arjuna mATe tema ja banyuM che. jainasUtromAM jene avadhijJAna kahevAya che, te samakitI jIvone hoI zake che. emAM rUpI padArthono sAkSAt anubhava thAya che. jo ke AtmajJAnIne tenI darakAra nathI hotI. paraMtu evuM ja darzana ahIM zrIkRSNagurune che. ane emano ane arjunano AtmA ekAkAra banI A darzana kare che. ahIM sAdhaka eka zaMkA karaze ke arjunane kema darzana ApI zakayA ? sAdhake bhUlavuM na joIe ke tyAM kAvyakAranI khUbI che. kAvyakAre arjunane zrIkRSNagurunI divya dRSTi apAvI che. eTale lAkSaNika artha e che, ke arjunanA aMtaramAM rahelI zraddhArUpI ArasImAM zrIkRSNaguru je Atmayoge vizvarUpadarzana kare che, tenuM
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya agIyAramo pratibiMba paDe che. jema AtmA jue eTale mana jue tema. AvuM vizvadarzana AtmA to vede che, paNa tene AMkha nathI ke te jue. AtmAnuM jovuM, vedavuM ane pAmavuM e traNa kriyA ekarUpa che. eTale divya mananI AMkhoe A badhuM jovAya che. divya mana e bhale ucca koTinI hoya to ye Indriya ja che. 445 paraMbrahma arthAt siddhasamuM tadana mukata svarUpa vaccenuM aMtarAtma svarUpa ane saMsArI korinuM bahirAtma svarUpa; AmAM jagata ane brahma, mAyA agara prakRti ane AtmA agara puruSa eno sAra AvI rahe che. jainasUtronAM jIva, ajIvAdi tattvonI rahasyakUMcI paNa maLI rahe che. e viSe ApaNe joI gayA. A ja te vizvarUpadarzana. have arjuna ananya bhakita mATe taiyA2 thaI gayelo hato, paNa avyakatanI upAsanA yogya ke vyakatanI te ene zaMkA thaI. eTale have javAbamAM zrIkRSNaguru bAramA aghyAyamAM je bhaktitattva varNavaze te joIzuM.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana adhyAya 12 mo upodaghAta arjuna uparathI vIra, karuNa, raudra, bibhatsa, adbhuta, hAsya, bhayAnaka ema aneka rasonA sthAyI ane saMcArI bhAvo pasAra thaI cUkayA hatA. have ene kharA zAMtarasanI prApti thAya tevI zAMta ane vairAgyabhInI vRtti prApta thaI hatI. mAre khAtara karma karatA, huM ja jenuM svarUpa chuM evo saMgamukata, mohasaMbaMdhavirakata, sarva bhUtono avairI, prANImAtrano mitra te mane maLe che - evuM zrIkRSNagurunuM kathana sAMbhaLyuM tyAre arjunane maMthana thavA mAMDyuM. arjunane ghaDIbharamAM ema lAgyuM ke khare ja jo akSarabrahmarUpa e zrIkRSNanuM paraMsvarUpa che, te avinAzI che ane avyakata che, to enI ja upAsanA karavI sArI che. vaLI ema lAgavA mAMDayuM ke bhale mArI sAme hAla je zrIkRSNa che, te to dehadhArI che. uparathI te mAnuSI che, chatAM enI pAchaLa prabhubhAva rahelo che. to te bhAve ja upAsanA karavI zuM khoTI che? A maMthananA nirNayamAM evuM mana jyAre bIjI bAju jhoka levA mAMDayuM tyAre zraddhAbhAve vinamra thaIne gurudevane caraNe DhaLI jaIne arjuna je kahevA lAgyo, tyAMthI A adhyAyanI zarUAta che. zrIkRSNaguru to ene evuM mArgadarzana karAvaze ke jemAMthI badhI koTinA sAdhako e mArge cAlI aMtima prAptavya pAmI zake. kharekhara, A adhyAya bhAgavatadharma mATe ja nahi, paNa sakaLa hRdayadharmanA mahinAmAM mAnanAra bhaktamAtra mATe amRta samAna che. jANe enuM pAna karyA ja karIe !....
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya bAramo 447. dvAdazo'dhyAyaH adhyAya 12 mo arjuna uvAca / evaM satatayuktA ye bhaktAstvAM paryupAsate / ye cApyakSaramavyaktaM teSAM ke yogavittamAH / / 1 / / arjuna bolyA : satatayukata je ema, dhyAve tane; ane bIjA; je bAve (ciMtave) brahma avyakata, te bemAM yukata zreSTha ko? 1 (bhalA gurudeva ! niraMtara te gayA adhyAyanA chellA zlokamAM kahyuM tema) tane ja sarvasva mAnanAra, tArA khAtara ja karma karanAra, niHsaMgI, ane prANImAtranA avairI hitecchu banI tArI bhakita karanAra) ema je bhakato tane upAse che, te ane (bIjA) vaLI jeo avyakata-akSara eTale ke avyakata evA avinAzI (nirguNa) brahmanuM dhyAna dhare che, te be paikI (jo ke banne yukatayogI to che ja, paNa te beumAM) kyo varga caDI jAya? noMdha : vaidika paribhASAmAM kahIe to nirguNa upAsanA caDe ke saguNa upAsanA caDe? e jAtano arjunano savAla che. ane jaina paribhASA pramANe kahIe to siddhonI upAsanA sArI ke arihaMtanI? e jAtano e savAla che. jainasUtrakAroe enA khulAsAmAM jema arihaMtapada mUkayuM che, tema gItAkAra paNa zrIkRSNapada mUkaze. jainasutronA te AvatI covIsInA tIrthakara ja che. Aje e arjunanA hRdayasvAmI guradeva che. tIrthakaranA abhAvamAM sadguru agara vItarAgalakSI dharma paNa preraNAjanaka che ja, ema zrI uttarAdhyayanasUtranuM dazamuM adhyayana bole che. paNa arihaMta to dehadhArI che, ane siddha to niraMjana nirAkAra che. to pachI kharI rIte to te pada UMcuM gaNAya. e zaMkA thaze ! samAdhAna spaSTa che. upAsyanI koTimAM e bezaka UMcuM che, paNa upAsakanI draSTimAM prathama kyuM baMdhabesatuM te ja ahIM jovAnuM che. e daSTie ja vIkRSaNaguru kahe che : mayyAvezya mano ye mAM nityayuktA upAsate / zraddhayA parayopetAste me yuktatamA matAH || 2||
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 gItA darzana zrIkRSNa bolyA : haMmAM mana pravezAvI, nityayukata bhaje mane; para zraddhAbharyA jeo, te yukatazreSTha meM gayA. 2 (jo ziSya arjuna ! kharI rIte to darajjA pramANe uttamatAno AdhAra che. paNa ziSyanI apekSAe tuM atyAre pUchI rahyo che, eTale mAre e rIte kahevuM joIe ke) mArAmAM manano sarva prakAre praveza karAvIne je nityayukata thaI mane parama zraddhApUrvaka seve che, te mArA mata pramANe yukatazreSTha (zreSThayogI) che. noMdha : ahIM guru tarIke zrIkRSNajI hatA, eTale emaNe huM zabda vAparyo che. sAdhaka te gurune sthAne potAnA zraddhApAtra "guru'nA zuddha svarUpane laI zakaze. athavA aMtarAtmA ke prabhu levA hoya to jenA upara evuM AropaNa karI zake evo koI paNa padArtha laI zakaze. zarata eTalI ja ke lakSyamAM to caitanya svarUpa hovuM joIe. mana to caitanyamAM ja rahevuM joIe, jaDamAM nahi. vaLI kAyama te abhyAsa pADavo joIe. daMbha ke baLAtkArathI athavA DoLathI thoDo vakhata tema kare tethI kazuM vaLe nahi. ene zraddhA parama hovI joIe. parama zraddhA tathA lokeSaNA, viraiSaNA ane putraSaNAnI Asakita, e beyano meLa kadI ja na maLe. eTale Asakitano thara pahele ocho karye ja chUTako. AvA yukatayogIo zreSTha hoya ja emAM zI navAI ! have savAla thayo, ke tyAre zuM kevaLa nirAkAranuM dhyAna dharanAra uttama nahi ! teo uttama to che ja, ane teo paNa AtmaprApti kare ja che. temAM jarAya zaMkA nathI, e zrIkRSNaguru pote ja kahe che : ye tvakSaramanirdezyamavyaktaM paryupAsate / / sarvatragamacintyaM ca kUTasthamacalaM dhruvam / / 3|| sanniyamyendriyagrAmaM sarvatrasamabuddhayaH / te prApnuvanti mAmeva sarvabhUtahite ratAH / / 4 / / vaLI avAcya, avyakata, sarvagAmI, aciMtya ne dhruva, acala, phUTastha brahmane je upAsatA; 3 nirodhI Indriyo sarve, samabuddhi sa tha che; sarvabhUtahite rAcyA, mane te sarva pAmatA. 4
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya bAramo 449 (he paraMtapa ! ) avAcya, avyakata, sarvagAmI, aciMtya kUTastha (eTale ke sarvopari athavA potAnA svabhAvathI zruta nahi thanAra-matalaba ke mAyA sAthe rahevA chatAM brahma potAnA svabhAvathI calita thatuM nathI, mATe te phUTastha kahevAya che.) acala ane dhruva evA akSara-(brahma)ne jeo IndriyasamUhane vaza rAkhI sarva sthaLe samAna buddhithI varte, sarva bhUtanA hitamAM rAcyAthakA upAse che, te paNa mane (aMtarAtmAne) ja pAme che. (emAM jarAya tuM zaMkA lAvIza nahi.) noMdha : zrIkRSNamukha dvArA ahIM brahma agara nirAkAra AtmAnAM je je vizeSaNo vaparAyAM che te ekeeka arthapUrNa che. AtmA" Avo ke tevo ema eno ullekha karI zakAto nathI, mATe te anirdezya che. e rUpI nathI. tethI vyakata na thaI zakato hoIne avyakta che. koI sthaLa evuM nathI ke jyAM jJAnanI gati na hoya. mATe jJAnanI apekSAe te sarva sthaLe vyApaka eTale ke sarvagAmI che. ciMtavavA lAyaka vastu mAtrathI nirALo hoI aciMtya che. kadI koI saMyogomAM svarUpabhraSTa thato nathI. eraNa para lokhaMDa rAkhI hathoDA mAratAM eraNa to ema ja rahe che, tema AtmA karmasaMge paNa ema ja rahe che. mATe te svarUpadaSTie kUTastha che. jo ke AkAza paNa kUTastha che, chatAM temAM jJAna nathI. jyAre AtmA to jJAnI che, mATe jJAnamAM AvaraNa AvavAthI gatimAna ane sthitimAna thato bhAse che. eTale AgaLavadhatAM kahe che, ke mULe te acala che. chatAM mAtra enuM niSedhAtmaka ja svarUpa nathI. jema ke, e calita nahi, eTale ke sthira paNa che. mATe dhruva vizeSaNa mUkyuM che. akSara eTale avinAzI to te che ja. Ama A badhAM vizeSaNothI brahma" agara AtmAnI carcA zabdadvArA karI. paNa AtmArthIne mAtra zabda kazuM ja na vaLe. eNe AtmAne acala kahIne Indriyacalita banavuM na pAlave. eTale aMtaraMga ane bahiraMga banne prakArano kaDaka saMyama joIe. e sarvavyApI bolIne svArthasAdhu banI jAya to enI AtmasAdhanA lAje ! AtmabhAve sau sthaLe samabuddhi rAkhIne, eTale ke deza, varNa, jAti, varga, liMga ke koTinA sthULabhedane jarAya mahattva ApyA vagara eNe prANImAtranA hitamAM rAcelA rahevuM joIe. je Atmahita sAthe paraNita joDAya ke joDAtuM na dekhAya, te Atmahita polavALuM che. ane je parahita sAthe Atmazuddhi nasAdhelI ke sadhAtI dekhAya te parahita ThagAruM ema samajI paLepaLe potapotAne
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 gItA darzana kSetre saue sAvadhAna rahevuM joIe. have arjunane savAla e thayo, ke jo nirAkAra brahmanI upAsanA paNa AtmaprAptidAyaka che, to mane zrIkRSNaguru potAmAM-sagururUpa saguNa brahmamAM zA sAru samarpaNanuM kahe che ? paNa e savAla rajU kare te pahelAM to manovijJAnI zrIkRSNaguru badhuM jANI gayA. eTale emaNe ja kahyuM: klezo'dhikatarasteSAmavyaktAsaktacetasAm / avyaktA hi gatirduHkhaM dehavahiravApyate // 5 // avyakate citta coMTayAM che, temane zrama che vadhu; avyakata gati duHkhe ja pamAya dehadhArIthI. 5 (bhakata pArtha !) jeonuM citta avyakatamAM coTayuM che, temane zrama ghaNo vadhu paDe che. kAraNa ke avyakata brahmanuM jJAna dehadhArI bahu muzkelIthI pAmI zake che. noMdha : jJAnezvara mahArAja potAnI TIkAmAM yogAdi mArganI kaThinatA varNavatAM lakhe che : te "IDA ane piMgalA nADInuM aikaya karI, anupata (anAhata) dhvaninI garjanA karI, jIvanakaLAnA taLAva paryata jaI pahoMce che. pachI suSumaNA nADInA madhyavivara (khAlI bhAga)mAMnA korelA dAdara parathI upara caDhI mastakamAMnA brahmaraMdhra paryata pahoMcI jAya che, tyAra pachI makAranI kaThina nisaraNI para caDhI, mAyAne dabAvI brahmane jaI maLe che." yogImAtrano Avo ja mata che. jainAcAryo paNa padastha, piMDastha, rUpastha karatAM rUpAtItano krama chello mUkI, sIDI batAvI e ja siddha kare che. e jainAcAryoe jemanI sAkha laI jIvana dhanya banAvyuM, tevAM jaina sutroe to dharma ane zukala bannemAM prathama sthAne dharmadhyAna ja mUkayuM che. dehadhArI manuSya game teTalI ucca kalpanA kare chatAM e mUrta ja hovAnI! eTale je taddana nirvikalpa dhyAnano abhyAsa kare che. te ja sAdhanandaSTie paNa avyakata brahmopAsaka gaNI zakAya. bAkInA upAsako sAdhanadaSTie to vyakitanA upAsako ja gaNAya ! pachI joIe to zAstra, saddaguru agara bIjI koI vyakita ke vastu bhale enI sAme hoya ke na hoya ! paNa ahIM eka bAbata khAsa agatyanI kahevAnI rahI jAya che. te eka sAdhya to caitanya ja hovuM joIe. te to nirAkAraja hoya ! gItAnA zabdomAM bhakata ane bhagavAna bhinna ja nathI. ane jaina digaMbara
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya bAramo 451 jainAcArya zrI zubhacaMdrAcAryanA zabdomAM kahIe to tyAM "dhyAtA, dhyAna ane dhyeyanI tripuTI' ekarasa ja che. ATaluM samajanAra ke samajavAnI jijJAsA rAkhanAra pote mUrtipUjaka saMpradAyano kahevaDAvato hoya ke amUrtipUjaka saMpradAyano kahevaDAvato hoya, paraMtu te kadAgrahamAM to nahi ja paDe! sAdhanAgraha che tyAM ja kadAgraha ane jhaghaDA che. jyAM sAdhyAgraha Avyo ke badhuM zAMta. zrIkRSaNaguru AgaLa vadhIne paNa e ja kahe che ke AtmalakSya na cukAya to vyakatanI upAsanA karavA chatAMya kayAMya harakata jevuM nathI. UlaTI e sAdhanA sahelI paDe che. enI rIto paNa teo bahu suMdara rIte batAve che. ye tu sarvANi karmANi mayi saMnyasya matparAH / ananyenaiva yogena mAM ghyAyanta upAsate // 6 // teSAmahaM sumudhartA mRtyusaMsArasAgarAt / bhavAmi na cirAt pArtha mayyAvezitacetasAm / / 7 / / mayyeva mana Adhatsva mayi buddhiM nivezaya / nivasiSyasi mayyeva ata UdhvaM na saMzayaH // 8 // mATe je sarva karmone arpI huMmAM parAyaNa; ciMtavatAM mane seve kharA ananyayogathI. 6 parovyuM citta mArAmAM jemaNe pArtha ! temano; uddhAraka thauM zIdhra mRtyusaMsAra siMdhuthI. 7 parova buddhi mArAmAM, rAkha mArA viSe mana; eTale A (janma) pachI nizcaya huM viSe ja vasIza tuM. 8 mATe ja tame agAu je vAta kahI te pramANe pharI kahuM chuM, ke) jeo sarva karmone mArA para choDIne mArAmAM parAyaNa rahIne (eTale ke AtmalakSI pravRtti karatA thakA, ane gurusevI chatAM AtmalIna rahetA thakA, tathA) mane ananyayogathI ja ciMtavatA thakA upAse che, temano A mRtyuvALA saMsArasAgarathI jhaTa uddhAraka thAu che. kAraNa ke he pArtha! teoe mArAmAM ja citta parovI dIdhelAM hoya che. (mATe tane paNa kahuM chuM ke,) tuM buddhi mArAmAM parovI de, manane mArAmAM sthira karI de, eTale A (janma) pachI tuM paNa nicce mArAmAM ja nivAsa pAmIza.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 gItA darzana noMdha : kharI rIte to uddhAraka potAno AtmA ja che, chatAM saddaguru sacchAstra Adi nimittarUpa bane che. sarasamarpaNano mArga paNa keTalo agharo che, te upalA AThamA zloka parathI samajAI raheze. chatAM arjuna jevA vikasita hRdayavALA vIrane e sahelo che. avyakatanA upAsakane sarvatra AtmA che evI kalpanA karI pratyeka sthaLe jAgRta rahevuM paDe che. vyakitanA upAsake koI eka vyakita ke vastumAM e jagata tathA AtmAne kendrita karelA hoI, sarva kaMI ene ja samarpaNa karI devAnuM hovAthI jAgRti svAbhAvika rahe che. vedAMtasaMpradAyo ke jJAnavAcI saMpradAyomAM jyAM nIrasa ane jaDa pravAda, vAdavivAda, hRdayazUnyatA ane akarmaya dekhAtA hoya tyAM jAgRti kAyama na rahevAthI Ama banyuM hoya che. yogIo haTha pAchaLa caDI jAya che. ke siddhiomAM lobhAI jAya che, enuM kAraNa paNa e ja che. bhakitasaMpradAyomAM vilAsa ke patana dekhAtuM hoya to enuM kAraNa apakava dazAmAM bhakita jiravAtI nathI te che. AthI ja jainasUtromAM vyakitanA guNanI upAsanA upara bahu bhAra apAyo che. upAsakane tyAM lagI kahyuM che ke "tArA : sagurunI AjJA e ja tAre mATe dharma, e ja tAre sAru tapa ane e ja sarva kriyA." e ja rIte vaLI sadaguru paNa ziSyane muMDI nAkhavAthI saddaguru thavAtuM nathI, paNa satyanI akhaMDa siddhi dvArA saddaguru pada pamAya che." ema sadgurupadanI javAbadArI samajAvI upAsyane paNa khUba cetavavAmAM AvyA che. "arihaMtanuM zaraNuM papAsuM chuM, paNa teo siddha thavAnA kAmI che mATe arihaMta ke siddhapada pAmyA nathI chatAM e mArge jeo che te sakaLa sAdhunuM zaraNuM paryApAsuM chuM. vItarAge prarUpelA satyadharmanuM zaraNuM paryApAsuM chuM." A pratyeka satyArthI jainono mahAmaMgaLamaMtra hoya che. atha citta samAdhAtuM na zaknoSi mayi sthiram / abhyAsayogena tato mAmicchAptuM dhanaMjaya // 9 // abhyAseDapyasamartho'si matkarmaparamo bhava / madarthamapi karmANi kurvan siddhimavApyasi / / 10 / / athaitadapyazakto'si kartuM madadyogamAzritaH / sarvakarmaphalatyAgaM tataH kuru yatAtmavAn / / 11 / /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAyabAramo 453 zreyo hi jJAnamabhyAsAjjJAnAddhyAnaM viziSyate / dhyAnAt karmaphalatyAgastyAgAcchAntiranantaram / / 12 / / jo haMmAM citta nA sthira, rAkhI zake dhanaMjya ! to pachI pAmavA Iccha, mane abhyAsayogathI. 9 jo cho azakata abhyAse, to muja karmaniSTha thA mAre arthe ja karmo tuM, karatAM siddhi pAmIza. 10 eya jo nA bane to, tuM rahIne muja yogamAM; de sau karmaphaLo tyAgI, saMyamI AtmavaMta vai. 1 1 jJAna abhyAsathI sAruM, zAnathI dhyAnaSThi, dhyAnathI sAro karmaphaLatyAga, tyAgathI zAMti satvara. 12 he dhanaMjaya ! tuM jo mArAmAM (huM agAu kahI gayo tema) citta sthira na rAkhI zake to abhyAsayoga dvArA mane pAmavAnI IcchA rAkha. (abhyAsa ane vairAgyanA yoge paNa cittacaMcaLatA ghaTe che, eTale abhyAsamArga e paNa eka mArga che.) e abhyAsamAM tuM asamartha ho, to mArA kAje ja karma karanAra thaI jA. (ema) mAre mATe ja karma karato thako tuM siddhi pAmI zakIza. e paNa jo na bane to mArA yogamAM rahyo thako saMyamI AtmavaMta thaI sarve karmaphaLano tyAga kara. (khare ja kahuM chuM, pArtha !) abhyAsa karatAM jJAna, jJAnathI dhyAna ane dhyAnathI karmaphaLatyAga ema uttarottara caDiyAtAM che; kAraNa ke karmaphaLa-tyAgathI satvara zAMti ja maLe che. noMdha : je vastu jeTalI caDiyAtI, teTaluM tenuM mUlya paNa vadhu ja ApavuM paDe. e rIte jotAM abhyAsathI jJAna caDiyAtuM che eno artha e ke abhyAsa-eTale ke cittavRttinA nirodha-vinA AveluM jJAna sAcuM jJAna ja nathI hotuM, ane jJAna vinAnuM dhyAna to UlaTA vikalpo vadhAranAra ja bane. eTale jJAna pachI AveluM dhyAna ja ucca kakSAnuM dhyAna gaNAya; ene pariNAme karmaphaLano tyAga thAya che, kAraNa ke Asakita vinAnI apramatta dazA tyAM sahaja svAbhAvika hoya te dazAmAM azAMti kevI? jainasUtromAM paNa A ja krama Apyo che. mAtra nAmamAM paribhASA-bheda bheda che. (1) manuSyatA, (2) mArthAnusArIpaNuM, sadAcArIpaNuM, (3) AtmajJAna, (4) AtmavijJAna, (5) apramatta dazA, (6) apratibaddhabhAve videhI dazAno vihAra.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 gItA darzana paramabhakatanI sarvasamarpaNa athavA ahaMkAravilopana e keTalI moMghI bhUmikA che, te A parathI samajAze. eTale AmAM asamartha ho to A kara, A na karI zake to A kara, e to mAtra zrIkRSNagurue arjuna ziSyane vaividhya batAvavA mATe kaheluM che. AtmAmAM mana ane buddhine parovI devAM ke cittane emAM rokI devuM athavA gurumAM e samarpI devuM, e mahAsamartha sAdhakathI ja bane tevuM che. eTale sAdhaka e vAtane sAmAnya na gaNI kADhe. paraMtu arjunane yogamAM preravo hato. ane te enA pakSe zreyanuM kAraNa hatuM. eTale ja A karmaphaLatyAgano jhoka apAyo che. arjuna jevA hRdayapradhAna sAdhako mATe e mArga sahelo paNa che ja. vaLI prakAramaMtare vAcaka Ama samaje to paNa harakata nathI; abhyAsa eTale vyakatane anulakSIne karelI upAsanA, jJAna eTale avyakatane anulakSIne karelI yaugika upAsanA. dhyAna eTale guru agara puruSarUpa vyakatamAM rahelA caitanyanI ja upAsanA. A badhAnuM pariNAma te karmaphaLano tyAga ane enuM aMtima pariNAma te zAMta dazA. have bhakato kevA hoya? te saMbaMdhamAM zrIkRSNaguru arjunane samajAve che. e parathI upalI vAtanI suMdara ghaDa ApoApa besaze. adveSTA sarvabhUtAnAM maitraH karuNa eva ca / nirmamo nirahaMkAraH samaduHkhasukhaH kSamI / / 13 / / saMtuSTaH satataM yogI yatAtmA dRDhanizcayaH / mayyarpitamanobuddhiryo madbhaktaH sa me priyaH || 14 || aSI sarva bhUtono, bheru ne karuNALu ja; mama ahaMtvathI cheTo, samI duHkhe sukhe sama. 13 satata yogI saMtoSI, saMyamI daDhanizcayI; apyAM manamati jeNe, mane te bhakata che priya. 14 (have tane e bhAgye ja kahevAnI jarUra che ke mAtra moMDhe mAruM nAma to bolyA kare, paNa huM rUpa AtmA je sau bhUtomAM vasI rahyo chuM e bhUtone tiraskAre, to te kAMI mAro bhakata na gaNAya. mAro bhakata ane mane priya to nIcenA guNavALo che.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya bAramo sAMbhaLa, te tane kahuM chuM :-) koI paNa prANIno dveSI na hoya, (keTalAka kahe che ke ame koInA dveSI nathI, paNa jo teo ataDA rahetA hoya, bhAMgyAnA bheru- sAthI na thaI zakatA hoya, to temanuM advaiSapaNuM poluM che. mATe adveSI hovA uparAMta) mitratAvALo hoya (ane te ) karuNAvAna to hoya ja. 455 (AvA guNo mamatA ane ahaMtAnA dhamaMDa AgaLa na Take, eTale te ahaMkAra ane mamatvathI vegaLo rahe che mATe) nirmamatvI, nirahaMkArI, (tema ja) duHkha ane sukhamAM samAna bhAve rahenAra (mATe ja) kSamAvAna (kharI kSamA tenuM ja nAma ke je muzkelI denAra nimitto sAme na thAya, paNa muzkelIono sAmano jarUra kare, bIkaNa thaIne bhAge to nahi ja ! ane bIjAnA doSo na jotAM, guNa ja jue. tema ja potAnA jhINAmAM jhINA doSa sAme takedArIthI joI ene dUra kare), saMtoSI (saMtoSa na hoya to A badhA guNo na ja Ave, mATe A rIte) satata yogI (yogayukata banI) potAnA AtmAne saMyamamAM rAkhanAra ane mArAmAM mana ane buddhi arpanAra evo mAro bhakta te mane vahAlo che. noMdha : bhakatanA ekeeka guNa toLI toLIne mUkayA che. emAMthI eka paNa bAda karI zakAya tema nathI. vaLI e badhA guNono paraspara bhAre saMbaMdha che, je ApaNe upara joI gayA chIe ja. have savAla e thayo, mAno ke mana, buddhi, AtmAmAM ke gurumAM na samarpI zake chatAM prabhupriya rahevuM ke thavuM hoya to koI bIjo rasto kharo ? zrIkRSNaguru eno javAba 'kAra'mAM vALIne kahe che : yasmAnnodvijate loko lokAnnodvijate ca yaH I harSAmarSabhayodvegairmukto yaH sa ca me priyaH || 11 || jethI loka na udvegI, udvegI lokathI na je; harSa-kheda -bhaya-krodhe, chUTayo je te mane priya. 15 (arjuna ! bhale game te jAtano sAdhaka hoya paNa nIcenA guNo hoya to basa patyuM, sAMbhaLa. te mukhya guNo A che :-) jenAthI loka udvega na pAme, ane je (pote) lokathI udvega na pAme. (matalaba ke harSa, krodha, bhaya ane udvegathI chUTayo te paNa mane vahAlo che. noMdha : 'ANe mane Ama kahyuM (karyu), ANe mane tema karyuM' ema mAnI bIjA
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 gItA darzana pratye harSa, kheda dharAvanArA krodha ke IrSyAthI kAM to bIjAne uga kare ane kAM to bIjAno bhaya rAkhI bIjAthI uga pAme. A dazA nathI AtmakalyANa sAdhatI ke nathI jagakalyANa ! jyAre e patanadazAthI mukta rahenAra AtmakalyANa paNa sAdhe che. ane jagakalyANa paNa enA nimitte thAya che ja. eTale e gurumAM samarpita manabuddhivaMta bhakata manAto hoya ke na manAto hoya; dhyAnI, jJAnI ke abhyAsI kahevaDAvato hoya ke na kahevaDAvato hoya; karmaphaLatyAgI gaNAto hoya ke na gaNAto hoya to ya zuM thayuM ? roTalA maLyA pachI TapaTapa sAthe zuM kAma? vaLI bhakatanAM bIjAM prakArAMtare lakSaNo paNa zrIkRSNagurujI kahIne aneka mArgonAM dAronI cAvI ApI de che, ke jethI sAdhaka potAnI prakRtine anukULa game te tAranI cAvI laIne daravAjo kholI prabhudhAmamAM pahoMcI zake. anapekSaH zucirdakSa udAsIno gatavyathaH / sariMbhaparityAgI yo madbhaktaH sa me priyaH / / 16|| vyathAhIna, udAsIna, pavitra, dakSa, nispRhI; je sI AraMbha tyAge te, mAro bhakata mane priya. 16 nirapekSa (koInI apekSA na karanAra niHspRhI) pavitra, dakSa (sAvadhAna athavA kAryacatura), udAsIna (saMsAranA sarva bhAvomAM taTastha), vyathArahita ane sarva AraMbha, (AraMbha eTale "huM" A karIza", "meM A karyuM" ne meM te karyuM evA ahaMkAramizra vikalpo, te) no parityAga karanAra je mAro bhakta che, te mane priya nodha : AraMbha zabda jainasUtromAM vAraMvAra vaparAyo che, ane eno arthapApakArI vyApAra athavA karmabaMdhananuM prabaLa kAraNa karyo che. AraMbhano parityAga karanAra kriyAne baLAtkAre choDato nathI, paNa kriyAnI pAchaLanA baMdhanane prathamathI ja evuM DhIluM pADI nAkhe che ke-jema agAu kahI gayA tema sarpanI dADhamAMthI jhera kADhI lIdhA pachI te chaMcheDAya to ya teno daMza ghAtaka nIvaDato nathI tema - tevuM karma tene baMdhanathI bAMdhatuM nathI. jeo karmayoga'nI tarapheNamAM che, te badhAnI zrIkRSNaguru potAnA bhaktasamudAyamAM gaNatarI kare che, ane temane vahAlA gaNe che, kAraNa ke karmaphaLa tyAga ane karmayoga e gItAno mukhya viSaya che. eTale rakhe sarvoraMbhaparityAgIno artha pravRttimAtrano tyAga ema arjuna samajI bese mATe punarukita
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya bAramo 457 karIne teo kahe che : yo na hRSyati na dveSTi na zocati na kAMkSati / zubhAzubhaparityAgI bhaktimAn yaH sa me priyaH || 17 // na kare harSa ke zoka, kAMkSA ke dveSa nA kare; zubha azubhano tyAgI bhakata je te mane priya. 17 (bhoLA arjuna ! je puNya pApathI chUTayo te karmabaMdhanathI chUTelo ja che. satyalakSI pravRtti to sahue karavI ja joIe. hA; eTaluM kharuM ke satyavRttimAM gayelo sAdhaka jo jAgRta na rahe to beya cUke che, eTale jyAre ene sampravRtti paNa bojArUpa lAge tyAre sarpa jema kAMcaLI taje tema ene choDI de ane nivRtti sAdhI pravRttino thAka utArI nAkhe. ane vaLI nivRttimAM thAka utArIne maLelo prakAza laI pAcho sampravRttimAM lAgI jAya. ema nivRttilakSI pravRttimAM ane pravRttilakSI nivRttimAM masta rahe. paNa lakSyavihIna nivRtti to jaDatApoSaka ja bane. mATe huM sarvAbhano parityAga kahuM chuM e kahevA pAchaLa mAro Azaya e che ke zubhAzubha phaLa tajIne pravRtti Acare. ane AvuM tyAre bane ke jo kAMkSA-dveSa ochAM thAya. bAkI rAga-dveSa AvyAM ke harSa-zoka UbhAM ja che. mATe ja kahuM chuM ke mArA mate e vAta yAda rAkhavI ja joIe ke je harSa pAmato nathI, dveSa karato nathI, je zoka karato nathI. je kAMkSAo bAMdhato nathI, (Ane pariNAme) je zubhAzubhano parityAgI che. (matalaba ke) Avo bhakitamAna ja che, te mane priya che. noMdha : gItAjInA samanva yoga ucyate'nuM rahasya A che. ane yoga karmasu kauzala'nuM rahasya to agAu AvI ja gayuM che. ene ja jaina paribhASA pramANe saMvara - pApapuNyano asparza - ane nirjarA - nirAsata kriyA dvArA karmabaMdhanabhAga - kahevAya. have upara kahelo samatvajJAnI vizva viSe kevI rIte vartato hoya che te kahe che. kAraNa ke vartana e ja jJAnI-ajJAnIne mApavAnuM sthULa chatAM lagabhaga bAtala na karI zakAya tevuM mApakayaMtra che. samaH zatrau ca mitre ca tathA mAnApamAnayoH / zItoSNasuva6:6 sama: vivarNitaH || 18 /.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 gItA darzana tulyaniMdAstutiaunI santuSTo yenakenacit / aniketaH sthiramatibhaktimAna meM priyo naraH / / 19 / / mitramAM, zatrumAM, mAne apamAne vaLI sama; TALe-Une-sukha-du:khe sama niMdAstuti mahIM. 18 je maLe tethI saMta-maunI saMgavivarjita; gRhatyAgI, sthitaprajJa, bhakata nara mane priya. 19 (he bhArata !) mitramAM ane zatrumAM, mAnamAM ane apamAnamAM je sama rahe che tema ja TADhuM-UnuM, sukha-duHkha vageremAM paNa je samatAvAna rahe che, je niMdA ane stutimAM paNa sarakho varte che, eTale ke A badhAmAM jene rAga-dveSa ke harakha-zoka thatA nathI); vaLI je kaMI anAyAse maLe tethI saMtuSTa rahe che, (arthAta khAna-pAna ane jiMdagInI bIjI jarUriyAtomAM je kaMI saheje maLe tethI saMtoSa mAnI le che, sArI cIja maLe to chakI jato nathI tema narasI maLe to khinna thato nathI ke meLavavA mATe lAlacavALo prayatna karato nathI), mauna (e AdhyAtmika zakitanI bahumUlI prasAdI che teno) sevanAra (muni) hoya che, anagAra (jene potAnuM mAneluM evuM koI sthAna nathI, arthAta ke mAlikIhaka choDIne apratibaMdhapaNe AkhA jagatamAM vicaranAro hoya che, ane sthira buddhivALo bhakitamAna puruSa hoya che, te mane vahAlo che. nodha : zrIkRSNajIe A lakSaNomAM kharekharI khUbI vAparI che. mahAna masta yogInAM A lakSaNo che, jainasUtradaSTie-ApaNe gayA zloka 9 thI 12nI noMdhamAM joI gayA te mujaba-apratibaddha vihArI nigraMtha eTale ke lagabhaga arihaMta koTinI AsapAsanA siddha sAdhakanAM A lakSaNo che. A bhUmikAne vistArathI samajavA IcchanAra vAcakane siddhinAM sopAna' ke je zrImadrAjacaMdranA sarvottama padyanA vivecana- rUpa che, tenA vAcananI bhalAmaNa karI noMdhane ahIMthI ja TUMkAvI laIzuM, e pustaka na meLavI zake te 'uttarAdhyayanasUtra'nA bIjA adhyayanamAMthI paNa e sthitinuM bayAna meLavI zakaze. A rIte bhakatanAM lakSaNomAM jJAnayoga, karmayoga ane bhakitayogano sumeLa sAdhIne zrIkRSNaguru A adhyAyane cheDe kahe che:
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya bAramo 459 ye tu dhAmRtamidaM yathoktaM paryupAsate / adhAnA matparamA bhaktAste'tIva me priyAH // 20 // ne je yathokata A dharme, sudhA zraddhALu sevatA; huM-parAyaNa bhakato te, mane atyaMta priya che. 20 (vahAlA arjuna ! meM je kahyuM te to dharmavihita amRta che. mATe) meM je kahyuM hatuM rIte) A dharme amRta jeo zraddhALu ane huM mAM parAyaNa rahIne seve che, te bhakato mane atizaya vahAlA che. noMdha : zrIkRSNaguru jema kahe che tema khare ja A adhyAya amRtarUpa ja che. je sAdhakane jIvanazuddhi ja karavI che, ene mATe A amRtanI upAsanA niraMtara karavA joga ja che. thayokta paryApAsate' kahIne ahIM e samajAvyuM che ke mAtra A adhyAya gokhI gaye na vaLe ! popaTa paNa rAmanAmano uccAra to karI ja zake che. matalaba ke sau potapotAnI bhUmikA pramANe emAMthI potapotAne yogya guNo laI e guNono Adarza sAme rAkhI jIvanamAM emane vaNavAno prayatna kare. zraddhA ane ekAgratA be aMga to gItAkAre AvA sAdhaka pAse pahelAM mAgyAM che. e na hoya to A bhakitanI zALAmAM te nahi besI zake. tyAM pachI pAsa thavAnI to vAta ja kayAM rahI! OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde bhaktiyogo nAma tAlazodhyAyaH || 12 || 'OM tat sat" e pramANe zrIbhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM bhakitayoga nAmano bAramo adhyAya pUro thayo. che ja ja
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 gItA darzana bAramA aghyAyano upasaMhAra jaina sUtromAM upayoga zabdano jevo bahoLo ane vyApaka vaparAza che evo gItAmAM yoga zabdano bahoLo ane vyApaka vaparAza che. arjune zrIkRSNanAM be svarUpa joyAM ane be sAMbhaLyAM eTale ene e prazna thayo ke kayA yogajJAtA uttama ? vyakatane sAme rAkhI avyakatanuM ghyAna dharanArA ke avyakatanuM ja sIdhuM anusaMdhAna karanArA ! bIjA cokhkhA zabdomAM kahIe to sadguru jevA saceta avalaMbana agara satzAstra ke sadgurunI chabI agara koI mahAprabhunI pratimA jevuM mUrta avalaMbana laI mULa puruSamAM rahelA sadguNonuM-athavA caitanyavikAsanuM dhyeya rAkhI sAdhanA karanAra uttama ke sIdhuM caitanyadhyeya rAkhI sAdhanA karanAra uttama ? AnA javAbamAM zrIkRSNa mahAtmA kahe che : 'mULe mArAmAM sadgurumAMsadgurunA AtmAmAM - kAyama mana rAkhanArA nityayogIo ke je parama zraddhALu che te sauthI uttama che.' cokhkhA zabdomAM kahIe to gItAno dhvani jainasUtronI jema sadgurunI AjJAmAM ja dharma ane sadgurunI AjJAmAM ja tapa batAve che, tema sadgurunI samarpaNAno mahimA ja batAve che. arjuna jevA hRdayapradhAna sahune mATe sadguruzaraNa khare ja bhavabhIDabhaMjana che. jo ke arjunane udezIne teo kahe che ke dehadhArI mAtramAM je caitanya vilasI rahyuM che tevA avinAzI, avAcya, avyakata, sarva sthaLe rahelA, phUTastha, acala dhruva svarUpane jeo upAse che, teonI kiMmata tuM upalA yogajJa karatAM jarAya ochI na samajato. kAraNa ke IndriyonA samUhanA teo prakhara vijetA hoya che. sarva sthaLe samAna buddhi dharAvI teo sarva bhUtone kalyANakara evI pravRttimAM rAcelA hoya che. temaNe potAnA aMtakaraNane ja potAnA sadguru tarIke svIkArelA hoya che. A to bedhArI jAgRtivALA sAdhako che. AtmAthI AtmAnI pragati sAdhavI ane jagahitamAM lAgyA rahevuM, e bhAre kaThaNa kAma che. eTale ja meM tAre sAru upalo mArga pasaMda karyo che. dehadhArIono moTo varga A mArge ja jaI zake tema che. mATe e dRSTie huM mahimA gAu chuM. sadgurumAM mana, buddhi rAkhI karmaphaLano tyAga karI satkarmo karyA karavAM e mArga sauthI caDiyAto gaNuM chuM. tevo puruSa zIghra tarI jAya che. eTale tuM sadgurUpa
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya bAramo mArAmAM mana ane buddhi rAkha tethI mArAmAM ja laya pAmI jaIza. arthAt tArAM bhavabhramaNa TaLI jaze ! 461 'jenuM citta sthira na rahI zakatuM hoya, te abhyAsathI te sthira kare. abhyAsamAM yogasAdhanA agara japatapAdi sAdhanAne paNa avakAza che. e paNa na bane to prabhuprItyarthe ja karma kare, arthAt satkarmaparAyaNa thAya. satpravRttimAM citta rokAI rahevAthI paNa ekAgratAnI jamAvaTa thAya che. ethI paNa sahelI vAta to e che ke Atmayoge ke sadguruyoge rahI sarva karmanA phaLano tyAga karavo, eTale ke karma karavAM, AmAM khUba AnaMda rahe che ane jUnAM karmabaMdhana TaLe che, temaja navo karmalepa TakI zakato nathI. A rIta sauthI uttama che. 'abhyAsa pachI jJAnanI bhUmikA, jJAna pachI ghyAnanI, ane ghyAna pachI karmaphaLatyAganI bhUmikA, ema e bhUmikAo uttarottara eka bIjAthI caDiyAtI che. tyAga pachInI bhUmikA to zAMtinI ja che ke je AtmAnI sahaja dazA che.' 'AvA bhakatonAM ghaNAM lakSaNo che. ahIM thoDAM mukhya kahI dauM. 1. prANImAtra sAthe adveSabhAva, eka kIDIne ke puSpanI pAMkhaDIne paNa yathAzakaya e na dUbhave. koI eno virodhI na hoya. balake 2. prANImAtrano sanmitra hoya, karuNALu hoya, 3. 4. nirmamatvI hoya, 5. nirahaMkArI hoya, 6. sukhaduHkhamAM samAna bhAve rahI zakato hoya, 7. kaSTa, lAlacane jIravI zake tevo ane potAnA aparAdhIone haradama cAhanAra evo kSamAvAna hoya, 8. AtmasaMtoSI hoya, 9. AtmayogI hoya, 10. manaIndriyono vijetA hoya, 11. dRDhanizcayI hoya, ane 12. aMtaryAmI agara sadgurune manobuddhi jeNe arpelAM hoya A bAra guNothI bharelo bhakata khare ja prabhupriya che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 gItA darzana eTale badhA guNo na hoya ane lokone udvega na Ape ke na lokathI udvega pAme tevo harSa, kheda, bhaya, krodhathI vegaLo raheto hoya, evo guNI sAdhaka paNa prabhupriya to che ja." jo saMsAravirakata-udAsIna ane jagatathI niHspRhI, pavitra hRdayI, satkAryakuzaLa chatAM nizcita masta dazAvALo ane saheje je satravRtti Ave tene prasannatAthI apanAve ane hAthamAMthI e khasI jAya to pote prasannatAthI khaseDI zake evo AraMbhatyAgI hoya to tevo puruSa paNa prabhubhakita ane prabhupriya che upalA kathanano kharo artha e che ke je pApapuNyathI dUra te ja harSa kheda, rAgadveSathI dUra, ane evo hoya te ja sahaja sapravRttinA AvAgamanamAM prasanna rahI zake, temaja karmalapathI mukata rahI zake, mATe ja enI koTi upalA bAra guNothI bharelA bhakta jeTalI UMcI mUkI che. AgaLa vadhatAM gurujI ziSyane kahe che: vaLI he dhanaMjaya ! zatru-mitra, mAna-apamAna, niMdA-stuti, TADha-tApa, sukha-duHkhanAM joDakAMmAM samAna rahe, je kaMI maLe tethI saMtoSI hoya, AsakitavALA saMbaMdhathI mukata raheto hoya, tevo saMnyAsI kiMvA jagata jenuM kuTuMba che ane game tevuM sthAna hoya tyAM rahI zake che, tevo sthirabuddhi mauna sevI muni paNa prabhubhakata ja che ane prabhuvallabha che, e paNa na bhUlavuM joIe. matalaba ke game te kSetramAM rahIne paNa mULe to saguNadhArI ane eka paramalakSI banavAnuM ane e ja lakSya jAgRtithI cAlI aMte saune emAM maLavAnuM che. saMnyAsI paNa bhakata hoI zake. aMtakaraNane guru karanAra paNa sadguru ziSya hoI zake che.' A rIte A adhyAyamAM jagakalyANa ane jIvanavikAsano suMdara sumeLa sadhAya tevAM vyavahAru bhakatalakSaNo ApIne ane avyakata ke vyakata game tene sAme rAkho paNa sAdhya to saguNa ane parabrahma ja che, e vAta samajAvIne bhrama TALI dIdho che. - sAdhane mATe khare ja A amRta che. vaLI te paNa mAtra bAhya jiMdagI laMbAve tevuM ja nahi, A to AMtara jIvanane amara banAve tevuM apUrva amRta che. je ene zraddhAthI pIe ane zrIkRSNarUpI sadguru agara evA lakSaNavALA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya bAramo 43 Itara saddaguru, athavA aMtarAtmArUpI saddaguru e ja jene para che, evA banI jaI kAyama vikAsa mATe puruSArtha karyA kare, temano to beDo pAra ja thaI jaze. khuda zrIkRSNacaMdra kahe che, te to mane sauthI vahAlA bhakata che, te parama yogI che, te parama bhakta che, te parama jJAnI che, A saMsAramAM te paramAtmArUpa ja che. khare ja ApaNe e pada ArAdhavA tatpara banIe.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana adhyAya teramo upodghAta sAMkhya zAstro trividha tApamAM Adhibhautika, Adhidaivika ane AdhyAtmika e traNa koTi gaNe che. gItAnA AThamA adhyAyamAM adhibhUta adhidevata, ane adhyAtmanAM lakSaNo apAI gayAM che. sAMkhya ane yoga bane puruSa ane prakRtine mAne che. te viSe parAprakRti jIvAbhUtA kahI ane aparAnAM ahaMkAra, mana, buddhi ane pAMca mahAbhUto batAvyAM. chatAM vedAMta mAMhelA brahmane ane gItAnA potAnA ucca koTinA svabhAva" zabdane paNa e sAthe laIne enuM kSarAkSara evuM mULa svarUpa bhUdadarzana saMkSepe zrI kRSNacandra karAvI gayA che. pUrvamImAMsAnA karma zabdane gItAe aneka rIte chaNyo ane haju chaNaze. visarga eTale ke saMsArane paNa emaNe karma kahyuM. mImAMsakonA yajJane paNa gItA, brahma athavA zrIkRSNarUpa dehamAM rahelA AtmA bhaNI laI jAya che. vaidika kRtio mAMhelA svarga narakathI sAdhakane para * vAnuM sUcave che. smRti mAMhelA varNAzramadharmane guNaparAyaNa ane kriyAparAyaNa dhavasthA sAru ja e bheda che, bIjA kazAya kAraNe nahi. Ama samajAvI de che. ATaluM samajyA pachI have arjunanI jijJAsA khUba vadhI jAya che. tethI te sAMkhyadarzana mAMhelA kUTastha AtmAne puruSane ane prakRtine zo saMbaMdha che, zAthI che, e jANavA Icche che. vaLI RSimunioe kahelA kSetrInA svarUpane paNa e jANavA Icche che. jaina sutromAM jJAyaka athavA ya zabda AtmAne badale vaparAya che. to enuM svarUpa paNa e jANavA Icche. AnA javAbamAM zrIkRSNa mukhe A adhyAyamAM naiyAyika vaizeSika darzananAM ane jaina sutronAM tattvone paNa adabhuta rIte goThavI devAmAM AvyAM che. AtmA baddha che ke svataMtra ? baddha hoya cheTe zI rIte ? ane svataMtra hoya te baMdhAya zI rIte ? A prazna jijJAsumAtrane saMbhave che. je praznanuM ThIkaThI samAdhAna A adhyAyamAMthI anubhavatAM maLI rahe tema che. eTale AdhyAtmika vijJAna ane
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 465 tattvajJAnanA rasapipAsu mATe A adhyAya khUba upayogI ane kiMmatI che, ke je adhyAyamAM ApaNe praveza karIe chIe. vaLI A adhyAyamAM kSetrajJa paNa mane jANa" evuM kathana Ave che. te eTalA sAra ke arjuna rakhe bhakitayogamAM kahelA vyakata prajAnA kathanathI mAtra zrIkRSNadehamAM ke koI jaDa pUjAmAM Asakata thaI jAya, eTalA khAtara mULacetana tarapha daSTi kheMce che. trayodazo'dhyAyaH adhyAya teramo zrIkRSNa uvAca / idaM zarIraM kaunteya kSetramityamidhIyate / etadyo veti taM prAhuH kSetrajJa iti tdvidH||1|| kSetrajJaM cApi mAM viddhi sarvakSetreSu bhArata / kSetrakSetrajJayoniM yattajjJAnaM mataM mama ||2|| zrIkRSNa bolyA : kauteya ! kSetra saMjJAthI, A deha oLakhAya che; je jANe e kahyo tene, kSetrajJa kSetrajJAnIe. 1 vaLI maneya kSetrajJa, sau kSetre jANa bhArata; kSetrakSetrInuM je jJAna, te mAruM jJAna mAnyuM meM. 2 (he kuMtInA putra) kauteya ! kSetra nAme A zarIra ja oLakhAya che, ene jANakAra je che tene kSetranA jANakAro) kSetrajJa tarIke oLakhe che. (tAre sAru to huM ja kSetrajJa chuM) he bhArata ! (sau kSetromAM tuM mane kSetrarUpa mAnIne sau sthaLe varta. kAraNa ke huM paNa A zarIranI pAchaLa rahelo AtmA ja chuM. e rIte) sarve kSetromAM mane ya tuM kSetrajJa jANa. kSetra ane kSetrajJanuM jJAna te mAruM ja jJAna che, evo mAro abhiprAya che. noMdha : Ano artha e ke aMtaryAmI AtmA saunA dehamAM ekasarakho che, eTaluM ja jANe te ja kSetrajJa-jJAnI zrIkRSNadehe rahelo aMtaryAmI ane bIjA dehamAM rahelo aMtaryAmI paNa eka ja che, e sarakhAM lakSaNavALo che, judo nathI.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 gItA darzana naiyAyikonA kahevA pramANe prathama vicArakane e prazna thAya che ke huM koNa?' ane te mATe e zarIra huM nahi, paNa huM koI bIjo ema pramANadvArA khAtarI thAya pachI ja e 'huM'ne mATe puruSArtha karI zake che. mATe pramANanI sau pahelAM jarUra che. A rIte eno ja javAba ApatAM gItAkAra AThamA adhyAyamAM mUkelI adhUrI vAtane laMbAve che. ema kaho agara prakArAMtare e jJAna vijJAnane daDha kare che ema kaho, e banne sarakhuM ja che. "kSetra A ane kSetrajJa A" eTaluM kahevA mAtrathI kaMI patyuM nahi, pate paNa nahi, kAraNa ke jema jijJAsumAtrane tarka thAya che, tema arjunane paNa thAya te svAbhAvika hatuM. eTale zrIkRSNamukhe ja kahevAyuM ke tat kSetraM yacca yAdRka ca yad vikArI yatazca yat / sa aa o yata prabhAvaOM tatsamAna zray l'rUA. je savikArI ne jyAMthI, te jevuM kSetra te tathA, kSetrajJa je prabhAvI te, saMkSepe jANa huM thakI. 3 te kSetra je rUpe ane jevuM che, je vikAro saha varte che ane jenA thakI e jema varte che tema. (huM tane saMkSepe kahuM chuM, tuM e saMkSepe suNa. vaLI (tamAM) je kSetrajJa; (je huM agAu kahI gayo chuM te vase che) tene tathA teno je prabhAva che, te bInAne paNa saMkSepe mArI kanethI tuM sAMbhaLa. noMdha : A zlokamAM ya" ane 'ca' e be prayogo ghaNIvAra thayA che. e badho bhAva gujarAtI samazlokImAM lAvavA mATe prayatna karyo che. zarIra e kSetra che" ATaluM agAu kahyuM hatuM. have te mULe kevuM che? vikAro sAthe maLe tyAre kevuM che? zAthI vikArI bane che? kSetrajJa koNa che? eno je prabhAva che te kevo che? te have zrIkRSNamukhe kahevAya che. paraMtu teo kahe che ke huM je kahuM chuM tene eka yA bIjI rIte sarva RSimunioe kahyuM ja che. jemake : RSibhirvahudhAgItaM chandrobhirvidhavidhaiH pRthak / brahmasUtrapadazceva hetumadbhirvinizcitaiH / / 4 / / traSie bahudhA gAyuM, nAnA chaMdo vaDe pRthaka, TheravyuM brahmasUtromAM hetuvALAM pado thakI 4
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 47 (bhArata!) zrISaoe bahu prakAre vividha chaMdo vATe gaLyuM che ane (emaNe) brahmasUtronA hetuvALA padArtho dvArA (huM je varNana karuM chuM) te nakkI karyuM che. noMdha : TIkAkAroe "RSie judI rIte gAyuM, vede judI rIte gAyuM che, daDha yutivALAM brahmasUtrapadoe judI rIte gAyuM che" evo artha lIdho che. ApaNe upara judo ja artha kADhayo che. ane te ja ghaTe che; kAraNa ke chaMdo dvArA gAnAra paNa RSimunio hatA ane tattvajJAnane pramANa dvArA nizcita karanArA paNa RSimunio ja hatA. chatAM gItAkArane vedAMtasUtrano nizcaya vadhu game che. kAraNa ke upaniSadomAMnA judA judA RSionAM judAM judAM maMtavyone eka sUtrAtmaka goThavavAmAM brahmasUtrano ja mukhya phALo che. toya Ama bolIne gItAkAra be vAta pAThakanA dhyAna para lAvavA mAge che. 1 RSimunioe je kaheluM che, te sAcuM ja che, pachI vedanI prAcIna kRtimAM lakhyuM hoya ke joIe to arvAcIna dArzanika graMthamAM lakhyuM hoya ! 2. paraMtu e satya gAnano ke anumAnathI nakkI karyAno ja mAtra viSaya nathI, tene sAdhake svayaM vedavuM joIe. mATe ja have tevA kSetranA svarUpanI ane pachI jJAna temaja zeyanI samaja pADavA teo prayatna kare che : mahAbhUtAnyahaMkAro buddhiravyaktameva ca / indriyANi dazaikaM ca pacce cendriyagocarAH // 5 // icchA dveSaH sukhaM duHkhaM saMghAtazvetanA ghRtiH / etat kSetraM samAsena savikAramudAhatam // 6 // mahAbhUto ahaMkAra avyakata ja tathA mati; indriyo daza ne eka, ne pAMca viSayo vaLI. 5 IcchA-duHkha-sukha-dveSa, saMghAta-cetanA dhRti. kholI batAvyuM saMkSepe kSetra meM savikAra e. 6 (ha arjuna! pAMca mahAbhUta, ahaMkAra, buddhi ane mana ene meM aparAprakRti tarIke agAu varNavI hatI ane jIvane parAprakRtimAM varNavyo hato. paraMtu ahIM e bannenA yogathI je kSetra saMjJAvALuM zarIra banyuM che, temAM e banne prakAranI prakRti
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 gItA darzana ane tenA guNa tathA vikArono samAveza thato hoIne huM e savikAra kSetranAM badhAM lakSaNo TUMkANamAM kahI dauM chuM te sAMbhaLa :) pRthvI, pANI, teja, vAyu ane AkAzarUpI pAMca mahAbhUto, ahaMkAra, avyakata (prakRti athavA triguNamayI mAyA) buddhi, indriyo (pAMca jJAnendriya-tvacA, jIbha, nAka, AMkha ane kAna tathA pAMca karmendriya-vANI, hAtha, paga, gudA, jananeMdriya-maLIne kula daza ane eka (mana) tathA pAMca viSayo (sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabdo uparAMta IcchA, Sa, sukha, du:kha, saMghAta (samudAya), cetanA ane dhRti" (dhanaMjaya !) A TUMkANamAM vikArasahita kSetra meM tane kahI batAvyuM. noMdha : sAMkhyazAstra prakRtinAM je covIsa tattvo kahelAM che, te gItAkAre pAMcamA zlokamAM kahI dIdhAM. nyAyazAstramAM AtmAnAM IcchA, dveSa, sukha, duHkha, prayatna, gati evAM lakSaNo lIdhAM che, te paNa gItAkAre kSetramAM dAkhala karyA. te eTalA sAru ke nyAyazAstrano AtmA e kSetrajJa AtmA nathI, paraMtu saMsArasaMgI jIva che. eTale zrIkRSNa gurudeva teno samAveza kSetramAM ja karI de che. nyAyazAstranAM prayatna ane gati e baMne lakSaNo cetanA" guNamAM AvI jAya che. cetanA eTale jJAnapUrvakanI kriyAzIlatA. AvuM lakSaNa jaDamAM hotuM nathI. lo. tilaka A 'cetanA" zabdathI dehamAM prANAdika vyApAra agara jIvaMtapaNAnI ceSTA evo artha le che. (gujarAtI tilakagItA, pR. 795). have gItAkAre saMghAta' ane 'prati" e be lakSaNo savikAra kSetranAM lIdhAM e viSe vicArIe. jainasUtro jIvAstikAyanuM lakSaNa vIrya ane upayoga le che, te cetanAthI phalita thAya che. pagalAstikAyanuM lakSaNa zabda, aMdhakAra, prakAza, kAnti, chAyA, tApa, varNa, gaMdha, rasa, sparza, AkAra, ekaThuM thavuM, vikharAvuM, saMkhyA, saMyoga-viyogAdi kriyA vagere le che, te paNa uparanAM Itara lakSaNothI phalita thAya che. tathA AkAzAstikAya paNa AkAzathI phalita thAya che. paraMtu dharmAstikAya (jeno guNa gatimAM sahAyaka thavuM te che) ane adharmAstikAya (jano guNa sthitimAM sahAyaka thavuM te che) e be padArtho koI paNa vaidika graMthomAM nathI. te saMghAta ane 1, zarIranAM tattvonI ekabIjAnI sAthe sahakAra karavAnI zakita. (gAMdhIjI kRta gItArtha.) * phalAzAtyAga rUpa yogamAM sthiratA (tilakakRta gItArtha) gAMdhIjIkRta gItArthamAM dhRtino artha zarIranA paramANuno ekabIjAmAM vaLagI rahevAno guNa levAyo che, je ahaMkArane lIdhe ja janme che.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 49 dhRtimAMthI ApaNe tAravI zakIzuM. saMghAtane adharmAstikAyane sthAne mUkIzuM ane vRtine dharmAstikAyane sthAne mUkIzuM. jainasUtro ane vaidika graMthanI praNAlIno eka je mahattvano phera tattvajJAnIo mAne che te AkAzane mahAbhUta tarIke vaidika graMtho lakhe che, ane prakRtijanya mAne che. tyAre jainasUtro ane svataMtra padArtha mAne che. paraMtu ahIM gItA sAthe eno samanvaya thaI zake tema che. jema gItAe savikAra kSetramAM cetanA, prakRti, AkAza, saMghAta, dhRti gaNAvyAM, tema jainasUtro paNa lokamAM jIvAstikAya, pagalAstikAya, AkAzAstikAya, dharmAstikAya ane adharmAstikAyane mAne che; temaja lokAgre mAtra siddha AtmAnI sthiti mAne che, bIjA kazAnI nahi. ane tyArabAda je aloka che tyAM paNa AkAza to che ja, ema mAne che. savikAra kSetranAM lakSaNo varNavyA pachI kSetrajJa kSetramAM kema purAyo e prazna pAcho UThe che. paraMtu te prazna thAya te pahelAM purAyo che e pratyakSa che, mATe ene choDavA sAru je cIja upayogI che, e ja zrIkRSNaguru ahIM batAve che. jema vedAMta kevalAdvaitanA anirvacanIya khyAtinA siddhAMtanI pUrtimAM zrI rAmAnujAcArye sakhyAtino siddhAMta dharI dIdho, sAMkhanA kUTastha ane ekAMte acala AtmAnA svIkAra sAme jIva kartAbhokatA che ema yogadarzane virodhAtmaka sUtro uccArIne paNa vastutAe pUrti ja karI, tema zrIkRSNaguru sarasa pUrti kare che. kSetra che, emAM zo saMdeha che? nahi ja. kAraNa ke pratyakSa che. to pachI enI sAthe prakRtinA vikAro che temAM paNa zo saMdeha che? nahi ja. kAraNa ke e paNa anubhavAya che. vikAro ane guNo prakRtijanya che, paNa puruSa bhogave che tenuM kAraNa enI guNo sAthe Asakti che. A vAta to agAu bIjA rUpe AvI gaI che ane have pachI trIjA rUpa Avaze. paraMtu mukhya savAla to je jJAnathI e baMnenA bhedanuM vyartha jJAna thaI mukita kema maLe te che. ane te mAtra, zAbdika jJAnathI ke ciMtanIya jJAnathI ja na maLe. jo ke evuM jJAna paNa taddana nirarthaka to nathI ja. chatAM have to zrIkRSNacaMdra evuM sakriya jJAnasvarU5 varNave che ke sAdhaka ene jIvanamAM mUkIne svayaM zuddha kSetrajJa banI rahe. amAnitvamadambhitvamahiMsA kSAntirArjavam / AcAryopAsana zaucaM sthairyamAtmavinigrahaH / / 7 / /
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 gItA darzana indriyArtheSu vairAgyamanahaMkAra eva ca / janmamRtyuja rAvyAdhiduHkhadoSAnudarzanam ||8|| asaktinabhiSvaGgaH putradAragRhAdiSu / nityaM ca samacitatvamiSTAniSTopapattiSu ||9|| mayi cAnanyayogena bhaktiravyabhicAriNI / viviktadezase vitvabharatirjanasaMsadi ||10|| adhyAtmajJAnityatyaM adhyAtmajJAnaniSThatvaM* tattvajJAnArthadarzanam / etajjJAnamiti proktamajJAnaM yadato'nyathA / / 11 / / nimanabhAva, nirdabha, ahiMsA, RjutAM, kSamA; pavitratA, gurusevA, sthiratA, Atmanigraha 7 vairAgya viSayo pratye ahaMtAno abhAva ne janma-mRtyu-jarA-roga-duHkha-doSanirIkSaNa 8 anAsakita asaMyoga, putra dArA gRhAdimAM, ISTa aniSTanA yoge, cittanI samatA sadA 9 ekaniSTha kharI bhakita huMmAM ananya yogathI aruci jana saMsarga, ekAMta sthaLa sevana . 10 adhyAtmajJAnanI niSThA, tattvajJAnArtha darzana; e ja jJAna vinA bIjuM je che ajJAna te kahyuM. 11 he arjuna ! mAnanI anicchA. 2. adaMbhIpaNuM, 3. ahiMsA, 4. kSamA, 5. saraLatA, 6. pavitratA, 7. satparuSanI sevA, 8. sthiratA, 9. Atmanigraha, 10. Indriyono viSayo pratye verAgya, 11. ahaMtAno abhAva-nirahaMkArapaNuM, 12. janma, mRtyu, jarA, roga ItyAdi dazAmAM rahelAM duHkhanuM ane doSonuM satata UMDuM nirIkSaNa, 13. putra, strI, ghara vageremAM bAhya ane aMtaraMga AsakitathI dUra rahevuM, eTale ke temano banne prakAre tyAga, 14. IccheluM maLe ke aniccheluM maLe, ISTano viyoga thAya ke aniSTano saMyoga thAya, te badhA prasaMgamAM cittanuM * A pAThAMtara goMDala pratanuM che, ane te ja ThIka lAgavAthI gU. sa. e ja lIdhela che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 471 samatolapaNuM jaLavAI rahe tevI sthiti, 15. AtmAmAM agara prabhumAM ananya dhyAnapUrvakanI ekaniSTha bhakita, 16. ekAMtavAsanI ruci ane lokasaMghamAM bheLAvAnI (vAraMvA2nI IcchA upara aMkuza eTale ke) ci, 17, aghyAtmajJAnanI ja zraddhA, ane 18. tattvajJAnanA siddhAMtonuM yathArtha darzana (aDhAra sadguNo) e ja jJAna; bAkI ethI UlaTuM bIjuM je je hoya te badhuM ajJAna. nodha : jainasUtromAM TUMkANamAM samakitanAM je bAhya lakSaNo kahyAM che, temane ja vistArathI ahIM rajU karavAmAM AvyAM che. A lakSaNo hRdayathI hIrAthI maDhIne sAdhake jIvanamAM parovavA jevAM che. je jJAnanuM phaLa jIvananA vyavahAramAM na dekhAya, te jJAna poluM agara kAcuM che. jainasUtro kahe che ke jJAnanuM phaLa cAritra che, tema gItAkAra paNa e ja kahe che. amAnitA ane anahaMkAritA e be sadguNa judAjudA che. potAnI vaDAI ke vakhANa jene gamatAM nathI te amAnI che, ane pote jAte ahaMkAra ke madane vaza thato nathI te anahaMkArI che. gItAkAra lokakalyANa ane lokasaMgrahanA himAyatI che, paraMtu lokasaMgamAM vAraMvAra bheLAvAnI IcchA u52 teo aMkuza mUkavo ja pasaMda kare che, kAraNa ke evI IcchAne vega ApavAthI amRtamaya premamAM roga ke moharUpI jherane bhaLavAno saMbhava rahe che ane zakitano vyaya paNa nakAmo thAya ja che ane pote sahumAM kema sAro dekhAya evo pratyana karavA pAchaLa paNa maMDAvAno bhaya che. AthI kAma pUrato saMbaMdha rAkhIne vizeSe ekAMtavAsa pasaMda karavo ghaTe jethI pratipaLe potAnA doSonuM nirIkSaNa karI zakAya ane tattvaciMtanamAM lIna banI zakAya. samabhAvanI tAlIma mATe kSamA, gharabAra, sagAMsaMbaMdhI parathI mohamamatAno tyAga, sagAMvahAlAMnA mohasaMbaMdhothI bAhya rIte paNa asaMgapaNuM, satsaMga, manano saMyama, saraLatA, sthirabhAva, pavitratA, vairAgya Adi paNa mahattvanAM aMgo che ane ahiMsA to sarvathI mahattvanuM aMga ja che. A badhI gurudevanI vAta sAdhake ghaTamAM utAravI ghaTe che. zAstra moDhe karyA hoya ke na karyA hoya, paNa AvAM lakSaNo paikInAM jyAM dekhAya tyAM jJAna che, ema ja samajavuM. zAstro paNa AvA sadguNone mArge laI javA sAru bhomiyArUpa bane to ja upayogI che. nahi to mAtra bojArUpa ja thaI paDe che, UlaTo anartha ja jagADe che, eTale ahIM tevAnI gaNanA ajJAnamAM ja karI te yathArtha che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 gItA darzana have ya athavA kSetrajJanuM lakSaNa kahe che: jJeyaM yattatpravakSyAmi yajjJAtvAmRtama zrute / anAdimatparaMbrahma na sattannAsaducyate || 12|| sarvataH pANipAdaM tatsarvato'kSiziromukham / sarvataH zrutimalloke sarvamAvRtya niSThati // 13|| sarvendriyaguNAbhAsaM sarvendriyavivarjitam / asattkaM sarvamRccaiva nirguNaM guNabhokata ca // 14|| bahirantazca bhUtAnAmacaraM carameva ca / sUkSmatvAttadabijJeyaM dUrasthaM cAntike ca tat ||15|| avibhatkaM ca bhUteSu vibhatkabhiva ca sthitam / bhUtabhatR ca tajjheyaM grasiSNu prabhaviSNu ca / / 16 / / jyotiSAmapi tajjyotistamasaH paramucyate / jJAnaM jheyaM jJAnagamyaM hRdi sarvasya dhiSTitam (To. pra.pA.) sarvastra TUri vekhitama || 17ii je jJaya te have bhAkhuM, pAme je jANI amRta; te anAdi paraMbahma, na sat asate ya nA. 1 2 comera AMkha ne kAno, moM mAthuM paga ne karo, evuM e sarvane vyApI, lokamAMhe rahela che. 1 3 sau Indriya guNo bhAse, chatAM pote nirindriya; nirguNI guNanuM bhokatA, saunuM bhartA alipta che. 14 bahAra ne bhUto mAMhe, cara ne acareya te; sUkSma hovAthI aya, dUra che ne najIka che. 15 avibhakata vaLI bhUto, mAMhe rahyuM vibhakata zuM; zeya te bhUtabhartAne, janma-saMhAra-zIla che. 16 teja che tejanuM ye te, para che aMdhakArathI; jJAna te ya te jJAne gamya te sau urerahyuM. 17
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 473 (pArtha ! jJAna varNana karyA pachI have) jene jANIne (sAdhaka) amRta bhogave che arthAta jeno jANanAra mokSa pAme che. ) te ya (saMbaMdhe) tane kahIza. (mULe) te AdivALuM nathI (arthAta) anAdi che.) parabrahma svarUpa che. tene satu paNa kahevAtuM nathI, tene asat paNa kahevAtuM nathI. arthAt tene oLakhAvavA mATe koI zabda basa thato nathI.) jyAM juo tyAM) comera hAtha, paga, AMkha, moM, mAthuM ane kAnavALuM te saune vyApIne A lokamAM rahyuM che. (arthAta A to meM tane upamAvALuM vAkaya kahyuM che. jJAnendriyo ane karmendriyovALAM prANIthI A AkhI sRSTi bharI che. eTale e prANImAtramAM je lAgaNIpUrvakanI kriyA thAya che. te ene lIdhe ja che ema kahevAno mAro A vAkaya pAchaLa hetu che.) badhI IndriyonA guNo emAM bhAse che chatAM te svarUpa Indriya vinAnuM che. te sauthI alipta che ane chatAM saunuM bhartA che; nirguNI che ane chatAM) guNabhokatA che. te bhUtonI bahAra che ane (bhUtonI) aMdara paNa che. te cAlatuM che, ane sthira paNa che. atyaMta sUkSma hovAne lIdhe te (koI IndriyadvArA) jANI zakAtuM nathI. te dUra che ane najIka paNa che. te avibhakata che. (arthAta tenA khaMDa thaI zakatA nathI. (to paNa) bhUtomAM vibhakatanI jema raheluM che. te bhUtabhartA che. janmazIla ane prasanazIla(gaLI janA) paNa che. te jANavAjoga che. sarva jyotinuM jyoti paNa te che. aMdhakArathI para paNa te ja che. (eka rIte to) jJAna paNa te (ane zeya paNa che. jJAnathI jANI zakAya tevuM paNa te ja che, sarvanA hRdayamAM te raheluM che. upaniSadomAM jenA svarUpa viSe paraspara virodhAtmaka vAto kahevAI che, te svarUpa khare ja evuM aTapaTuM che. ahIM gurudeve e upaniSaduvAkayone sarasa rIte goThavI dIdhAM che. jenasUtromAM je bhAra karmakAnUna upara nAkhavAmAM Avyo che, te gItAkAre eka ThekANe svabhAva upara nAkhyo. ane bIje ThekANe zrIkRSNa zarIramAM rahelA huM upara nAkhyo, te ApaNe joI gayA chIe. ahIM te bhAra zeya upara nAkhyo. zeyane jo kSetrajJa tarIke gaNIe to zrIkRSNa potAne mukhe ja kahI gayA che : 'kSetrajJamapi mAM viddhi sarva trevu mArata' eTale ekaMdare e badhuM sarakhuM ja che. jevo zrIkRSNadehamAM huM rUpa aMtaryAmI beTho che, evo sahumAM che. eTale sahu jIvo potAnI AsakitanA ochA vadhupaNAne lIdhe karmanAM phaLa bhogave che. tema
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 gItA darzana jainasutranI draSTithI paNa ghaTI rahe che. jainasUtro jema zeyane anAdi kahe che tema gItA paEA anAdi kahe che. e sauthI utkaTa AtmasvarUpa ja anAdi che. paraMtu je karmasaMgI jIva che, te to satu paNa che ane asat paNa che. ane je svarUpa karmasaMgI nathI. tene to koI zabdathI oLakhAvAtuM ja nathI, eTale tene sata paNa na kahevAya tema asata paNa na kahevAya, e gItAkathana sAcuM ja che. jainasUtro jema lokamAM sUkSma jIvo sarvatra bharyA che tema kahe che, tema "sarvata paIfpAvuM" e upamAthI gItAe paNa e ja kahyuM. bhUtonI aMdara che, tema bahAra paNa che. kAraNa ke prakAzamaya svarUpa kadI koI koTaDInI aMdara purAI zake nahi. tema jIvanuM jJAna, mAtra dehamAM purAI zake nahi; te to sarvatra che. carAcara sahumAM te prakAze che. AtmA pote sthiratAnA svabhAvavALo che, chatAM gatimAna che te karmanA saMgathI, paNa jJAnadaSTie to AtmA eka ja che, ema jainasUtro kahe che. chatAM jIvo judAjudA che. temAM AtmajJAna che ja. AtmAnA pradezo paNa sadaiva avibhakata che ema jainasUtro mAne che. chatAM jIvo aneka che, ane e anekamAM paNa sahu viSe) asaMkhyAta pradezI AtmA paNa mAne che. jIva bhartA che, jIva janme che, mare che e badhuM paryAyadaSTie dekhAya che. vastutaH te traNe kALe sat ane sthira che. prakAzakomAM te prakAza che. eno artha e ke sarva jyoti karatAM Atmajyoti prabaLa che. te agAu kahevAI ja gayuM che. pramAtA (jJAtA), pramA(jJAna), pramANa (jJAnanAM sAdhano) ane prameya (jJAnanuM pAtra) evo bhedo paNa emAM ja samAya che. A svarUpajJAnagamya ja che. amUrta hoIne IndriyadvArA azeya che ema jainasUtro paNa kahe che. ane saunA hRdayamAM e svarUpa ramI rahyuM che ene bIje kayAMya zodhavA javAnI jarUra nathI. jainasUtrono AmAM akSarazaH anuvAda che. vedAMtanA samarthaka zaMkarAcArya, AtmAne sarvavyApaka kahe che. e ja vedAMtanA bIjA samarthaka rAmAnujAcArya jIvane aNu kahe che. e ja vedAMtanA trIjA samarthaka madvAcArya "g a fha mUtAtmA bhUte mUte vyavaricataH | gdhA uMdhA caiva te nacaMdravata " ema ata ta svIkAre che. Ama eka ja vedAMtane mAnanArA paraspara viruddha vAta kare che. jyAre jainasUtro A badhAno apekSAvAdathI samanvaya karI batAve che. tame gItA paNa e ja dhoraNa svIkAre che. jaina zailIne lIdhe ja gItAno mahimA vizvavyApI banyo che tema kahevAthI bannene yathArtha nyAya maLaze. have zrIkRSNaguru pote ATalo upasaMhAra karatAM kahe che :
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 475 iti kSetra tathA jJAnaM jJeyaM cotkaM, samAsataH / madabhakta etadvijJAya madabhAvAyopapadyate // 18 // kSetra ne jJAna ne zeya, viSe meM TUMkamAM kahyuM, e jANI bhakata pAme che, yogyatA muja bhAvanI. 18 ema kSetra, jJAna ane azeya viSe meM saMkSepamAM (tene) kahyuM e svarUpa jANIne mAro bhakata mArA bhAvanI yogyatA pAme che. noMdha : ema kSetra, jJAna ane zeyano yathArtha sAkSAtkAra kare che te zrIkRSNa jevo ja bane che. ATaluM udAra vacana sAMbhaLyA pachI zrIkRSNa koI bIjA nathI paNa saddagururUpa zuddha hRdayamAM beThelA aMtaryAmIne ja gItAnA zrIkRSNa tarIke AlekhavAmAM AvelA che. e viSe koIne zaMkA nahi ja rahe. jainasUtromAM AdhAre zrImad rAjacaMdra paNa ema ja kahe che: sarva jIva che siddha sama jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahi kAMI." paraMtu ATaluM samajI lIdhA pachI jema saMsAradaSTie kSetra ane kSetrajJa be to kahyAM tema sAMkhya paribhASAmAM prakRti ane puruSa e be tattvo viSe paNa samajI levAnuM rahe che. eTale arjunane zrIkRSNaguru e paratve have kahe che : prakRtiM puruSaM caiva viddhayanAdI umAvapi / vikArAMzca guNAMzcaiva vivaddha prakRti saMbhavAn ||19|| kAryakAraNa* katRtve hetuH prakRtirucyate puruSa sukhaduHkhAnAM bhoktRtve heturucyate // 20 / / puruSaH prakRtistho hi bhuGkate prakRtijAn guNAn / kAraNaM guNasaGlo'sya sadasadyonijanmasu // 21 // upadraSTAnumantA ca bhartA bhoktA mahezvaraH paramAtmeti cApyukto dehe'smin puruSaH paraH // 22 // * tilaka gItAmAM kAryakarasakartutva' e pATha che ane tyAM kArya eTale deha ane karaNa eTale Indriyo lIdhI che. bIje sthaLe kAryamAM pAMca mahAbhUto tathA pAMca viSayo lIdhA che ane karasamAM buddhi, ahaMkAra, mana ane daza. Indriyo lIdhI che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 gItA darzana ya evaM vetti puruSaM prakRttiM ca guNaiH saha | sarvathA vartamAno'pi na sa bhUyo'mijAyate / / 23 / / anAdi jANa tuM bane, prakRti vaLI puruSa; prakRtithI ja janmelA, jANa vikAra ne guNo. 19 kArya kAraNa kartutve, hetu prakRti mAnavI; sukha duHkho taNA bhoge, hetu puruSa mAnavo. 20 prakRtinA guNo seve, puruSa prakRti sthita; guNa saMge karI janme, e sArI mAThI yonimAM. 2 1 sAkSI anumati dAtA, bhartA bhokatA mahezvara; paramAtmA kahyo ene, A deha para puruSa. 22 ema jANe guNo sAthe, prakRti ne puruSa je; sau rIte vartato ye te, pharI janmato nathI. 23 (bhArata ! sAMkhyo jema puruSa ane prakRti be tattvo mAne che tema mAnavAmAM vAMdho nathI, paraMtu prakRti badhI bAbatamAM svataMtra ja saMsAra calAve che, e mAnyatA mane maMjUra nathI. amuka bAbatamAM prakRti hetubhUta bane che ane amuka bAbatamAM puruSa, chatAM je puruSa Asakitavaza bhramaNa kare che, tenA karatAM eka bIjo paraMpuruSa paNa che ja ke je dehamAM rahyo chatAM paNa svarUpamagna ane nirALo rahe che. ethI ja e paraMpuruSa tarapha lakSa rAkhanAra mATe mokSane avakAza che. jo, A vAtane cokhkhI rIte samajAvuM chuM :) puruSa ane prakRti e banne tattvane tuM anAdi jANa. (koNa paheluM ane koNa pachI e jhaMjhaTamAM paDavA jevuM nathI. paraMtu huM je savikAra kSetranI vAta kahI gayo temAM rahelA) vikAra ane guNo te prakRti thakI ja janmelA tAre jANavA. (zuddha AtmA to nirvikArI ane nirguNI che te huM kahI ja gayo chuM.) (have A bIjI vAta kahuM chuM te sAMbhaLI ane dhArI le ke) kArya, kAraNa ane kartApaNuM jyAM jyAM dekhAya che tyAM prakRti hetubhUta che ema tAre mAnavuM, ane sukhaduHkhonuM bhokatApaNuM jyAM jyAM dekhAya che tyAM tyAM puruSa hetubhUta che ema tAre mAnavuM.(Ano artha e thayo ke sukhane ThekANe du:kha ke duHkhane ThekANe sukha mAnavAmAM jIvananI samaja svataMtra che, mATe te e khAtara puruSArtha jarUra kare, paraMtu saMsAranAM kAryakAraNa palaTavAnI nakAmI jahemata te ja uThAve, tema ja karelA
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 477 karmanuM phaLa InkAravAnI IcchA seve che, te dUra kare. have tuM samajyo hoIza ja ke sAMkhyo je Dhabe vAta kare che, te Dhaba ane mArI kahevAnI Dhaba judI che. sAMkhyo to puruSane kUTastha-nitya mAne che, jyAre huM to eka svarUpane avazya nitya mAnuM chuM, paraMtu eka svarUpane pariNAmI nitya mAnuM chuM. eTale ja meM agAu tane kaheluM ke paraMpuruSa taLe parA ane aparA be prakRti kAma kare che. te parAprakRtine ahIM huM puruSa kahuM chuM, ane aparAne e prakRti kahuM chuM ke jemAMthI guNo ane AtmAnI AsakitathI vikAro janme che. Avo vikArI kSetramAM rahelo Asakata AtmA te pariNAmI nitya AtmA che. te janmamaraNa paNa kare ja che. zAthI - ema tane zaMkA thAya. tenuM samAdhAna karuM chuM. sAMbhaLa) e prakRtistha puruSa ja (eTale ke prakRtisaMgI jIva prakRtimAM rahIne) prakRtinA guNone bhogave che. ane e guNono saMga ja sArInarasI yonimAM enA janmanuM kAraNa bane che. (chatAM je pasvarUpa che, te to AvI dazAmAM paNa nibaMdha ja rahe che. te svarUpane zI rIte oLakhavAmAM Ave che, te paNa tuM sAMbhaLI le, ke jethI tane paNa e jJAna upayogI thAya. bhArata !) A dehane viSe (jane meM agAu kSetra tarIke varNavyuM tene viSe) rahelo te paramapuruSa sAkSI, anumati denAro, bhartA, bhokatA ane mahezvara che. tene paramAtmA tarIke paNa kahevAmAM Ave che. (ajJAnI jIva enA anumatidAtApaNuM Adi guNono durapayoga karI hAthe karIne adhogati vahore che. jyAre jJAnI puruSa anumatidAtApaNuM Adi saddaguNono sadupayoga karI mokSagati pAme che. mATe ja kahuM chuM ke je kahyuM, te rIte ja yathArtha) ema je puruSane ane guNo sahita prakRtine paNa je jANe che te sarva rIte vartato chatAMya pharIne janmato nathI. (paraMtu arjuna ! A mArAM chellAM vAkyono artha avaLo na karIza. e vAkayo meM svacchede phAve tema vartavA mATe nathI kahyAM. paraMtu agAu meM ghaNIvAra kahyuM che mane ja bhajavo. mArAmAM ja citta parovavuM, amuka prakAranI ja sAdhanA sAdhavI, vagere" te vAtono aikAMtika artha na kADhatAM game te saguru ke aMtaramAM rahelA para zuddha svarUpanI game te rIte sAdhanA karato chatAM paNa sAdhaka apunarjanma dazA pAme ja che, eTaluM ja mAruM kahevuM che. e to tAre cokkasa samajI levuM ja ke je jJAnI che te kadI svacchede ke phAve tema vartato ja nathI. enuM vartana to kaMcana jevuM hoya che, mAtra eTaluM ja ke sAmAnya loko satya ane jagatanI vAhavAharUpI be trAjavAmAM satya karatAM jagatanI vAhavAha tarapha vadhu DhaLe che, jyAre jJAnI puruSa jagatanI vAhavAhanI darakAra na karatAM satyanI tarapha ja DhaLe che.)
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana noMdha : anuvAdamAM ja cokhavaTa thaI gaI che eTale have pAThakane kazI ja zaMkA nahi rahe. ahIM jIva, ziva ne mAyA ema traNa tattvo svIkArAyAM, athavA paramAtmasvarUpa, aMtarAtmasvarUpa ane bahirAtmasvarUpa ema traNa svarUpa jainadaSTie svIkArAyAM che. karmasaMgI. jIva, ajIva ane siddha dazA ema traNa tattva jainasUtromAM paNa che. paraMtu mULe to be ja . (1) jIva (2) ajIva ApaNe jainasUtro pramANe kahI gayA ke jema rAga dveSavazAt jIvamAM pudgalo Azraya pAme che, ane e karmavazAt 'rmAnuno ati nIva y:' ema che, tema ja zrIkRSNagurudeva paNa jIvanA janmamRtyurUpa saMsAranuM ane sArImIThI gatimAM javAnuM kAraNa guNasaMga ja kahe che. kSetrajJa kSetravicAra athavA prakRtipuruSano vicAra karI gayA pachI jema agAu A ja aghyAyamAM amAnecchA vagerethI mokSa maLe che, tema Itara mArge paNa maLe ja che, te pharIne kahe che. AthI gItAmAM anekAMtavAda keTalo uttama rIte jhaLake che, te samajAya che : ||4|| dhyAnenAtmani pazyanti kecidAtmAnamAtmanA / anye sAGkhyena yogena karmayogena cApare: anye tvevamajAnantaH zrutvAnyebhya upAsate 1 tepi cAtitarantyeva mRtyuM zrutiparAyaNAH ||25|| AtmAthI koI AtmAne, AtmAmAM ghyAnathI jue; sAMkhyayoga vaDe koI, ne bIjA karmayogathI. na ema jANatA koI anyathI suNI te viSe; zraddhAlIna banI seve, teya mRtyu tarI jatA. 24 2 5 (paraMtapa !) koI AtmA vaDe ja AtmAmAM AtmAne ghyAnanA sAdhana dvArA jue che. (avyakatanA upAsakono A mArga kaThina che, te huM agAu kahI gayo chuM. paraMtu te mArge paNa mokSa che ja) vaLI koI sAMkhyayoga (no mArga pasaMda karI te mArge eTale jJAnapradhAna saMnyAsa mArge jaI te) dvArA AtmAne pekhe che. ane bIjA karmayogathI (phaLAzAno tyAga karI te mArga) Atmadarzana pAme che. ane ema traNe mArgamAMthI koI mArga na jANatA evA puruSo koI bIjA (jJAnI mahAtmA) pAsethI sAMbhaLI te (Atma svarUpa)mAM zraddhA lIna thaIne te (Atma svarUpa)ne seve che, te paNa mRtyune tarI ja jAya che. 478
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 478 noMdha : jainasUtronI jema gurudeve AmAM saune mATe mokSamArganI mokaLAza karI ApI che. paraMtu zrIkRSNagurujInuM niSkAma karmayoga tarapha ja valaNa vadhu paDatuM che ane emanI sahAnubhUti sAmAnya varga tarapha ja DhaLe che. khAsa karIne teo zraddhA ane ekAgratA mAge che, zuSka zAstravidyA nahi ! yAvat satyate kiMcit satvaM sthAvarajaGgamam / kSetrakSetrajJasaMyogAt tadviddhi bharatarSabha ||26|| sthAvara jaMgama parvata, janmatuM sattva je kaMI; te jANa bharatazreSTha ! kSetrakSetrajJayogathI. 26 (he bharatakuLanA uttama puruSa) bharata zreSTha ! (A saMsAramAM) sthAvara (sthira) ke jaMgama cAlatuM) je kaMI sarva (prANI) Upaje che, te kSetra ane kSetrarUpanA saMyoga thakI ja Upaje che (ema tuM cokkasa) jANa. noMdha : sattvano artha keTalAka TIkAkAro vastu le che, ApaNe sattvano artha prANa lIdho che. gItAkAra sthAvara ane jaMgama banne prakAranAM prANIne mAne che. naiyAyika vaizeSikanI mAphaka teo vanaspati aprANa nahi paNa saprANa-sajIva mAne che, evo ApaNo abhiprAya che. kSetra ane kSetrano saMyoga eTale jainadaSTie kArpaNa zarIra ane AtmAno saMyoga. e saMyoga chUTI zake tevo che. paraMtu jyAM lagI e che tyAM lagI saMsAra che. e rIte potAnAM prabhava ane grAsa arthAta janma-mRtyune karanAra paNa jIva ja che, ane chUTe tyAre mokSa che. UlaTI pravRttivALAno ajJAnathI saMsAra che, ane saccAritravALAno jJAnathI mokSa che. eTale have je AtmadaSTivALo puruSa hoya che te zuM pekhe che, te kahe cheH samaM sarveSu bhUteSu tiSThantaM paramezvaram / vinazyatsvavinazyantaM yaH pazyati sa pazyati ||27|| samaM pazyan hi sarvatra samavasthitamIzvaram / na hinastyAtmanAtmanaM rAto yAti parAM gatim // 28!! prakRtyaiva ca karmANi virAmANAni sarvazaH / yaH pazyati tathA''tmAnabhakartAraM sa pazyati // 29 / /
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 gItA darzana yadA bhUta pRthagbhAvame kasthamanupazyati / tata eva ca vistAraM brahma sampadyate tadA ||30|| nAzavaMte avinAzI, re'tA sau bhUtamAM sama; paramezvara evA e, je pekhe pekhanAra te. 27 rahelA sama sarvatra, Izane pekhato chato; AtmAthI na haNe AtmA, tethI pAme paraMgati. 28 prakRtithI ja karmo je, karAtAM sau rIte jue; ne AtmAne akartA je, pekhe te pekhanAra che. 2 9 bhUtonI bhinnatA jyAre, rahelI ekamAM jue; ne te pachI ja vistAra tyAre te brahma meLave. 30 nAzavaMtomAM avinAzI ane sarva bhUtomAM samAna rUpe rahetA evA paramezvarane je pekhe che, te ja pekhanAra che. (dhanaMjaya !) sarva sthaLe sama rahelA prabhune pekhato chato (ta pekhanAra) AtmAthI AtmAne nathI haNato ane tethI paraMgati pAme che. prakRti thakI ja sI rIte karma karAya che ema je jue che ane (jo ema ja che to pachI AtmAne zuM lAgevaLage ema mAtra kahevAmAM ja nahi paraMtu vartavAmAM paNa) AtmAne artA tarIke jue che, te pekhanAra che. jyAre bhUto (judAM judAM che e bhUto)nI bhinnatA tenI pAchaLa paNa eka samatattva che ane te jJAna, zeya, kSetrajJa athavA AtmA che. te tattvasvarUpa) ekamAM ja rahelI jue che ane (e ekatva paheluM ane pachI ja A nAnApaNuM ema) e thakI ja A (badho) vistAra jue che tyAre te brahma meLave che. noMdha : ahIM kSetra-kSetrajJanAM saMyogathI ja A bhUtavistAra janmyo che. ema upara kahyuM ane pachI paramezvarasvarUpa sarvabhUtomAM samAna che, eTaluM ja nahi balake naSTa thatA evA bhUta bhAvo agara to jainadaSTie kahIe to naSTa thatAM evA jIvaparyAyomAM paNa e anazvara che, je ATaluM IzvarasvarUpa jANe che te kadI hiMsAmArgamAM pravartato nathI. kAraNa ke jo sahumAM prabhu samabhAve vase che to pachI bIjAne haNavo e potAnA prabhune haNavo barAbara ja che, ema te samajI zake che. paraMtu AtmA to nAza pAmato ja nathI. to pachI koIne haNavAthI kayo AtmA haNAyo ? AvI zaMkAnuM samAdhAna spaSTa ja che, ke bIjAne hovAthI potAno
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 481 zuddhabhAva haNAya che ane zuddhabhAva haNAyo te AtmA ja haNAyo, ema mAnavuM joIe. Ama bIjAne haNavAthI potAno AtmA haNAya che ane virodhabhAva vadhavAthI vadhanA bhoga bananAramAM rahelA paramAtmAthI vadha karanAra (hiMsaka) vegaLo banI jAya che. laukika bhASAmAM kahIe to ema kahevAya ke sAmAnA prANa haNavAthI vadhake vadhyanI saMpatti corI lIdhI, ke je coravAno tene haka nahoto. ajANatAM ke azakaya parihAre paNa sAmAnya hiMsA thAya te AvA AtmadarzI puruSane sAle ja che. to pachI abhimAnathI to te kazuM akArya kare ja kema? chevaTe zrIkRSNagurudeve ogaNatrIsamA zlokathI sAMkhyonI ane trIsamAM zlokathI to vedAMtInI paNa jhaDatI lIdhI che. teone badhAnA siddhAMto mAnya che, mAtra siddhAMtono sakriya amala joIe. sAMkhya paribhASA pramANe teo kahe che ke karmano badho bhAra je prakRti sAthe nAkhe che, ane AtmAne akartA jue che, te paNa AtmadraSTA ja che. mAtra evA kharA AtmadraSTAnI kasoTI eTalI ja ke jo prakRti pramANe e kArya karanAra haze to tevAM karmajanya phaLa bhogavatI veLA ane harSazoka kadI ja nahi thAya, ane jo tema thAya to mAnavuM ke kayAMka paNa abhimAna paDyuM che. abhimAnanuM UMTa peThuM ke pachI karma kartA ane karma bhokatA thaye ja jIvane chUTako. vedAMtIne zrIkRSNagurudeva kahe che ke bhUtonA judA judA bhAvanI pAchaLa paNa jo eka brahma jozo to tame sahunI sAthe potIkI jAtanI jema ja vartazo, eTale e paNa pathya che. paraMtu zarata eTalI ja ke sthULa AMkhe joyA pahelAM sUkSma AMkhe jojo. Aje to pahelAM sthULa AMkhe jovAya che eTale bIjA pratye rAga-dveSa thAya che. paNa yathArtha sUkSma AMkhe jovAya to potArUpa ja sahu lAge, tyAM rAga-dveSa kema Upaje? have para AtmA avinAzI, akartA ane alipta zI rIte ? ane hAthIno AtmA ane kIDIno AtmA mULe sarakho hoya to eno prakAza kema sarakho dekhAto nathI ? athavA hRdayamAM ke kSetrarUpa zarIranA amuka bhAgamAM rahyo thako AkhA kSetramAM AtmA kema prakAzI zake che ? te bInAnuM samAdhAna karI chevaTe teo upasaMhAra kare che : anAditvAnnirguNatvAt paramAtmAyamavyayaH / zarIrastho'pi kaunteya na karoti na lipyate ||31||
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482 gItA darzana yathA sarvagataM saumyAdAkAzaM nopalipyate / sarvatrAvasthito dehe tathAtmA nopalipyate ||32|| yathA prakAzayatyekaH kRtsnaM lokabhibhaM rviH| kSetraM kSetrI tathA kRtsnaM prakAzayati bhArata // 33 / / anAdi nirguNI tethI; deha rahyo ya avyayayI; kauteya ! A para AtmA, na lepAya, na ke kare. 3 1 sUkSmatAthI na lepAya, sau vyApI nabha jema A; tema deha rahyo AtmA, na lepAya sahu sthaLe. 32 A AkhA lokane jema, eka ravi prakAzato; tema kSetrajJa A AkhuM, prakAza kSetra bhArata ! 33 he kauteya ! anAdipaNAne lIdhe tathA nigurNapaNAne lIdhe A para AtmA nAzI che ane te zarIramAM rahyo chato paNa kazuM karato nathI ne lapAto nathI. jema sUkSmapaNAne lIdhe AkAza sarva sthaLe hovA chatAM ya levAtuM nathI, tema A AtmA dehe sarvatra rahyo thako ya lapAto nathI. jema eka sUrya A AkhA lokane prakAza Ape che, tema eka kSetrajJa A AkhA kSetrane prakAzI rahyo che. noMdha: sattvaguNa, rajoguNa ane tamoguNa e traNa guNo e prakRtinA che, eTale ja para AtmA deharUpI kSetramAM rahyo chatAM akartA ane alipta che. ema ja jainasutro paNa kahe che ke Atmapradezo ajJAnathI agara karmAvaraNathI jarUra avarAya che, chatAM ATha rucaka pradezo to nibaMdha sadaiva ane sarva sthitimAM che ja. je jeTaluM sUkSma te teTaluM vyApaka ane teTaluM ja nirlepa; A siddhAMta khUba sarasa che. Ano sAdhaka e artha laI zake ke jo nirlepapaNuM ane vyApakatA joItI hoya to daSTine sUkSma banAve; jJAnane sUkSma banAve; cAlatAM, UThatAM, besatAM ane dareka pravRttimAM so vAra gaLIne pachI cAle, bese, UThe ane pravRtti kare. jainasUtro lokamAM sUryo ane caMdro ghaNA mAne che, chatAM sUrya ahIM upamA tarIke vaparAyo che, eTale e mAnyatAmAM AMca Ave tema nathI. dIvo moTA gharamAM paDyo hoya tyAre moTA gharane prakAze ane koDiyAM nIce rAkhyo hoya to teTalAmAM ja prakAze. te
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya te ramo 483 ja rIte AtmA kIDInA ane kuMjaranA dehamAM prakAze che, ane amuka jagAmAM rokAI rahe to ya AkhA oraDAne prakAza Ape che; tema zarIranA amuka bhAgamAM rahelo AtmA paNa sarva sthaLe prakAze che. jaina sutra daSTithI A vAta e rIte ghaTAvavI ke Atmapradezo to zarIramAM comera che ja, paraMtu jyAM vadhu sAvacetIthI kAma thatuM hoya tyAM AtmAno upayoga vizeSa joradAra rahe che. A rIte hRdayamAM ane mastakamAM AtmAno upayoga vizeSa joradAra che. e daSTie gItA hRdayastha kahe che ane yogIjano brahmaraMdhrastha kahe che. paraMtu A badhuM chevaTe to anubhavathI ja samajAya che. mATe have teo upasaMhAra karatAM kahe che: kSetrakSetrajJayorevamantaraM jJAnacakSuSA / bhUtaprakRtimokSaM ca ye viduryAnti te param ||34|| kSetrakSetrajJano bheda, bhUta prakRti mokSane; e rIte jJAnacakSuthI, jANI te pAmato paraM. 34 (he arjuna !) upara je rIte kahyuM te rIte kSetra ane kSetrarUpa vaccenuM aMtara ane bhUtabhAva janmAvatI prakRtinA baMdhanathI mokSa zI rIte thAya, te je jANe che te (upara kahevAyelA) para svarUpane pAmI jAya che. nodha : AkhA adhyAyano A eka zlokamAM nicoDa che. bhUta-prakRti-mokSa'no TIkAkAro judo judo artha kADhe che. keTalAka prANIno prakRtithI mokSa evo artha kADhe che, ane keTalAka bhUta ane prakRti bannethI mokSa evo artha kADhe che. sAMkhyamata pramANe prakRtino mokSa e ja mokSa che, ane vedAMtadaSTie bhUtabhAvI AtmasvarUpano mokSa e ja mokSa che. eTalA mATe gurudeve bhUtAdine aparAprakRtimAM ane jIvane parAprakRtimAM sAtamA adhyAyamAM mUkyA che. ane e beyanA mokSanuM svarUpa upara batAvyuM che. vaLI kSetramAM parAprakRti ane aparaprakRtinA guNo mUkI dIdhA che ane kSetrajJane nirlepa rAkhyAM che. kSetrakSetrajJanA bhedavijJAna pachI ja bhUtaprakRti thakI mokSa saMbhave che. jainadaSTie jotAM paNa ema ja che ke bhedavijJAna pachI ja karmaprakRtithI saMpUrNa mokSa saMbhave che. paraMtu navamA adhyAyanI rAjavidyA to carmacakSuthI samajAya che. tyAre A to mAtra jJAnacakSuthI ja eTale AtmadarzanathI ja samajAya tema che. e zrIkRSNagurudeve
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 gItA darzana kahyuM che ane te akSare akSara satya che. eTale sAdhake e jAte anubhavavAnI tAlAvelI lagADavI rahI ! OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde kSetrakSetrajJayogo nAma trayodda zodhyA : 1rUpI OM tat satu" e pramANe zrIbhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM kSetrakSetrajJA vibhAgayoga nAmano teramo adhyAya pUro thayo. teramA adhyAyano upasaMhAra arjuna ! prakRti-puruSa viSe ane kSara-akSara viSe huM agAu kahI gayo chuM. veda, brAhmaNa, AraNyaka ane upaniSadomAM RSimunioe e viSe aneka rIte mahimA gAyo che. darzanazAstroe pramANapUrvaka e viSe nirNayo bAMdhyA che. darzanazAstronA siddhAMto buddhinA tarkonuM samAdhAna kare tevA saMkalanAbaddha ane suMdara che. chatAM jJAnadaSTi vinA A vAta yathArtha samajAya tevI nathI. to ya e prAcIna zAstromAM kSetrakSetrajJa zabdo vAraMvAra Ave che. te sAthe prakRti-puruSavALA mArA vijJAna sahita jJAnanA viSayano samanvaya karIne huM tane kahuM chuM te sAMbhaLa.' Ama arjunane saMbodhIne zrIkRSNagurue kahyuM : 'prathama to huM tane e kahI dau ke kSetrakSetrajJa vaccenA bhedanuM jJAna thayA vinA bhUtabhAvathI ke prakRtithI mokSa saMbhavato ja nathI. mATe jJAnacakSuthI kSetra-kSetrajJanuM bhedajJAna sauthI prathama thavuM joIe. pachI te dhyAnathI thAo, saMnyAsathI thAo, nirAsakitamaya karmayogathI thAo ke sAMbhaLIne zraddhAparAyaNa thavAthI ja thAo ! 'jo bhArata ! pAMcamahAbhUto, prakRti, buddhi, ahaMkAra, agiyAra Indriyo, pAMca viSayo temaja IcchA, dveSa, sukha-duHkha saMdhAna, cetanA ane dhRti, ATalAM je zarIramAM dekhAya te zarIrane savikAra kSetra kahevuM. evA kSetramAM eka kSetrI vase che, te jJAnasvarUpa che. zeyasvarUpa paNa che. pote akhaMDa che. chatAM vibhakatanI jema bhUtomAM rahela bhAse che. teno mahimA apAra che, te pote nirguNI chatAM kSetramAM rahela hoIne guNabhoktA paNa bane che. sUkSma hoIne dekhAya tema nathI. paraMtu sthAvarajaMgama sahumAM te che, sarva sthaLe te vilase che e zeyane je jJAna dvArA jANI levAya che, te jJAna. A nIcenA sadguNomAM samAya che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya teramo 485 (1) nirmAnabhAva (2) adaMbha (3) ahiMsA (4) zAnti (5) saraLatA (6) saddagurusevA (7) pavitratA (8) sthiratA (9) AtmasaMyama (10) viSayavirati (11) anahaMkArabhAva (12) janma-mRtyu-jarA-rogamAM duHkhanuM ane doSonuM nirIkSaNa (13-14) putra-dArA-ghara AdimAM AMtarika ane bAhya banne prakAre asaMgatA (15) IniSTa yoge mananuM samatolapaNuM, (16) ekaniSTha prabhubhakita (13) ekAMtasevana (18) lokasaMgatyAga (19) adhyAtmajJAna niSThA, ane (20) tattvadarzana. 'sAMgaparibhASA pramANe karyuM to prakRti ane puruSa be anAdi tattvo che. chatAM sAMkhyonI vAtane huM A rIte ghaTAvuM chuM guNo ane vikAro prakRtine lagatA che e kharuM. paraMtu kArya, kAraNa ane kartApaNAmAM prakRti hetubhUta che. tema sukhaduHkhanA bhogamAM puruSa paNa hetubhUta che ja. puruSa prakRtinI sAthe guNAsakitane lIdhe bhaLe che ane ahaMkArathI guNabhokatA bane che, tethI ja baMdhAya che. ane e ja kAraNe saMsArabhramaNa thAya che. je kaMI jagatamAM sthAvara jaMgama sRSTi dekhAya che, te A kAraNe ja che. paraMtu eTalA mAtrathI gabharAvAnI jarUra nathI. enAthI para eka para che, e paramAtmA kahevAya che. paraMpuruSa kaho ke kSetrajJa kaho, te tattvataH akartA che, alipta che. jema AkAza sukSma hovAthI lepAtuM nathI, tema te lapAto nathI. te nirguNI, anAdi ane avinAzI che. kSetramAM rahelo te kSetrajJa potAnA bhUtabhAvane palaTe che. e rIte prabhAvayukta ane prasanayukata paNa te gaNAya. chatAM sahuthI e bhinna ja che. nazvaromAM avinAzI che. dehanA amuka bhAgamAM chatAM sarvatra sUryanI jema prakAze che. sau bhUtonI bhinnatA pAchaLa paNa A daSTie eka akhaMDa ekatA che. ATaluM je jANe che, te kadI AtmaghAta karato nathI, AtmavikAsa ja kare che. pachI agAu kahyuM tema game te mArge kare ! jo e sAMkhyasiddhAMtanuM avalaMbana le to ema samaje ke prakRtithI ja sarva prakAre karmo karAya che. mATe mAre AtmAbhimAna na rAkhatAM navesarathI vivekabharyA satkarmo karavAM joIe ane jUnAMne rAgadveSa vagara ahIM sahI levAM joIe." jo vedAMta siddhAMtanuM avalaMbana le to ema samaje ke mAre bIjAne kaSTa pahoMcADatAM pahelAM emAM prabhu che e khyAla rAkhI aTakavuM joIe, ane saMtoSa ApavA tappara rahevuM joIe. temaja bIjA mane duHkha pahoMcADe tyAre te mAyAvaza che, ema dhArIne jatuM karavuM joIe." basa, pharI pharIne ATaluM jANI le. "kauteya ! A rIte prakRti-puruSanuM rahasya agara kSetra-kSetrajJanuM rahasya je jANe, te paraMgati pAmI ja jAya che."
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana adhyAya caudamo upodghAta sAtamA aghyAyamAM vijJAnayukata jJAna - eTale ke AtmA sAthenA sRSTisaMbaMdhanA jJAnanI zarUAta karelI. tyArathI akSararUpe, paraMbrahmarUpe kSetrajJarUpe, zeyarUpe, jJAnarUpe ema AtmA viSe khUba vistArapUrvaka kahevAI gayuM. ane arjunane gaLe e vAta to UtarI gaI. paraMtu have AtmAthI Itara je tattva che, te viSe jANavAnI arjunanI tIvra utkaMThA jAgRta thaI gaI. jo ke navamA aghyAyamAM "mArA-aghyakSapaNA nIce prakRtivaza carAcara prANI janmatAM hoIne, sarvatra huM-AtmA - chuM" ema kahevAyuM ja che. bhUtabhAva kSara-vinAzI-che, ema AThamA aghyAyamAM agAu ja kahevAyuM che. uparAMta teramA aghyAyamAM to sAMpyokata prakRtino sarvavyApaka ddaSTie vicAra rajU karI zarIrane savikAra kSetra TharAvIne emAM rahelAM vikAra ane guNo prakRtine lagatA che ema paNa batAvyuM che. "chatAM prakRti ekalI kazuM na karI zake paNa prakRtino guNasaMgI jIva enI sAthe bhaLe tyAre ja sRSTikriyA thAya," ema paNa sAthe sAthe sUcavyuM che. ATalA khulAsA pachI paNa "prakRtino AtmA ane saMsAra joDe zo saMbaMdha ? e saMbaMdhathI jIva para prakRtijanya guNonI thatI asara zI ? traNa guNo kayA ? e traNe guNo jIvane zI rIte bAMdhe che ? jIvasaMgI e traNe guNonAM pariNAma zAM ? e jIvasaMgI traNe guNo ekeka judAjudA rahI zake ke sAthe ja rahe ? ane jo sAthe ja rahe to emanuM pramANa vastuM-ochuM thAya ke nahi ? pramANa vastuMochuM ke na thAya to guNasaMgI jIvomAM mULa AtmA(sauno)samAna hovA chatAM vicitratA kaye kAraNe dekhAya che ? e vicitratAne kevaLa-mAyA na ja kahI zakAya, to pachI vastuM ochuM pramANa e traNe guNo paikI thavuM joIe, ane thAya to jIvonI vicitratA che, e barAbara samajAI rahe che, paNa ochuM vattuM pramANa kayA AcaraNathI thAya ? e traNenI hAnivRddhi vakhate te te jIvanI zI sthiti hoya ? e traNe guNonI vRddhithI ja saMsAra hoya to eno ghaTADo kaI rIte thayo ema oLakhI zakAya ?" A
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya caudamo. 487 savAla rahe ja che. eTale arjunane uddezIne gItAkAra, zrIkRSNamukhe A badhuM kahevaDAve che. ane chevaTe arjuna pUche cheH "aMte to guNono ghaTADo karIne e traNe guNonA baMdhanathI jIve mokSa meLavavo, e ja jo aMtima mArga hoya to evA triguNAtIta puruSanAM cihana kayAM? evA puruSanI caryA kevI? kema traNe guNone vaTAvAya?" Ano uttara paNa gItAkAra zrIkRSNamukhe ahIM apAvI de che. ahIM sthitaprajJa, bhakata ane A triguNAtItanAM ghaNAM kharAM lakSaNo sarakhAM ApI potAnI niSpakSapAtI dRSTi siddha karI che. A rIte A adhyAya sRSTivijJAnanA UMDA jijJAsuo mATe AkarSaka banyo che. jainasUtromAM A viSaya khUba ja vistArapUrvaka aneka sthaLe carcAyo che. enI vyavahAru vAstavikatA sacoTa samajAvavAne kAraNe janasUtrono mahimA khUba che. gItAnA A adhyAyanI sAthe saMkSepe e viSayanuM samanvayIkaraNa ApaNe karIzuM, ethI e vastu sapramANa samajAze. eTaluM kahI have A adhyAyamAM praveza karIe. zarUAtamAM ja zrIkRSNagurudeva kahe che: "ziSya arjuna ! dhIro thA." ane ema bolIne AgaLa cAlatAM bhAkhe che: caturdazo'dhyAyaH adhyAya caudamo paraM bhUyaH pravakSyAmi jJAnAnAM jJAnamuttam / yajjJAtvA munayaH sarve parAM siddhimitogatAH / / 1 / / idaM jJAnamupAzritya mama sAdharmyamAgatAH / sarge'pi nopajAyante pralaye na vyathanti ca ||2|| para pharI huM bhAkhIza, jJAnomAM jJAna uttama; je jANI sau muni pAmyA paraMsiddhi ahIM thakI. 1 A zAne AzrayI je te, pAmyA mArI sadharmatA; sarge paNa na janme ne, na pAme pralaye vyathA. 2 (bhArata ! jJAnomAM paNa uttama ane para (evuM je) jJAna (te) huM tane) bhAkhIza, ke je jANIne sarve munio ahIMthakI (A manuSyadehe deha chUTya) para siddhi (paraMgati)ne pAmyA che.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 gItA darzana ane A jJAnano Azraya laIne (jeo) mArI sadharmata (mArI sAthe sadharmIpaNuM pAmelA (te) sargamAM (sRSTimAM athavA utpattikALamAM) ya UpajatA nathI ane pralaya (pralayakALa)mAM vyathA paNa pAmatA nathI. noMdha : sAtamA adhyAyamAM gItAkAre zrIkRSNamukhe arjunane uddezIne ema kahevaDAveluM ke huM tane evuM jJAna batAvIza ke je jANyA pachI bIjuM jANavAnuM bAkI nahi rahe.' navamA adhyAyamAM vaLI huM tane vijJAna sahita evuM guhyajJAna kahIza ke je jANI azubhathI tuM chUTI jaIza. (jainadraSTie kahIe to tuM samakita pAmIza.) ahIM caudamA adhyAyamAM to vaLI 'sarva jJAnomAM paNa uttama ane para evuM jJAna huM kahIza ke je jANIne (1) munio pagati eTale ke mokSa pAmaze; ane (2) jeo e jJAnano Azraya laIne zrIkRSNadehamAM rahelA aMtaryAmInI sadharmatA eTale enA jevI sthiti pAmaze, temane sRSTinA sarga ke pralaya vyathA nahi upajAve !" Ama zrIkRSNamukhe kahevaDAvyuM. gItAnA A vacanamAMthI be bhAva nIkaLe che. (1) saMsArano AMtarika ane bAhya tyAga karanArA vargane jJAna, dhyAna dvArA mukita. ane (2) ane jJAnanuM avalaMbana lenArA temaja phaLanI lAlasA choDI karmayogane-pravRttimArganesvIkAranArA yogI bhakatone bhakitadvArA mukita. ghaDIbhara mAnI lo ke bIjA vargano mokSa prathamanA varga karatAM moDo thAya, to paNa temane jiMdagImAM ja mukita maLI gaI hoya che. kAraNa ke samabhAvane lIdhe sarga-pralayanAM duHkha ene naDatAM ja nathI. mAruM sAyujya* te pAme che. ema kahIne mukitanI sarvopari dazA ene maLe che. tema gItAkAre zrIkRSNa mukhe kahevaDAvyuM. e parathI bIjA varganA valaNamAM gItAkArano jhoka siddha thAya che, ane te yogya ja che. prathamanA varga karatAM bIjo varga ja AtmAnuM ane jagatanuM pratyakSa preraNA ApI-kalyANa karI zake che. vaidika paribhASAmAM (1) zuddha, (2) siddhi, ane (3) mukita, ema traNa bhUmikAo che. ane mukitanA (1) sAlokaya (2) sAmIpya (3) sArUpya, tathA (4) sAyujya ema cAra prakAra che. jainadRSTie upalI traNa bhUmikAone (1) samakita, (2) kSapaka-zreNI ane * mukita cAra prakAranI kahevAya che. (1) sAlokaya-eTale dUrathI dekhI zakAya evI. (2) sAmIpya-eTale najIkanI. (3) sArUkha-eTale tanmaya, ane vadhAre cokhavaTathI. (4) sAyujya-aTale joDANavALI.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya caudamo (3) siddha gati kahI zakAya. jainasUtro to kahe che, siddha thavAnA cauda prakAra che. paNa thayA pachI saunI eka ja dazA che. 489 have gItAkAra agAunA aghyAyomAM kahevAI te karatAM bIjA zabdomAM ane vadhAre cokhavaTathI zrIkRSNamukhadvArA be ja zlokamAM sRSTivijJAnanI vAta pharIne kahI nAkhe che. mama yonirmahadbrahma tasmin garbhaM dadhAmyaham / sambhavaH sarvabhUtAnAM tato bhavati bhArata ||3|| sarvayoniSu kaunteya mUrtayaH sambhavanti yAH 1 tAsAM brahma mahadyonirahaM bIjapradaH pitAH ||4|| mArI yoni mahat-brahma, temAM mUkuM huM garbhane; saMbhava sarva bhUtono, te thakI thAya bhArata ! 3 kauMteya ! sarva yonimAM, saMbhave mUrtio ya je; tenI yoni mahat-brahma, bIja denAra huM pitA. 4 bhArata! mArI yoni mahat-brahma che. temAM huM garbha mUkuM chuM. ane tethI sarva bhUtonI utpatti thAya che. vaLI ke (kuMtIputra) kauteya ! sarva yoniomAM je je mUrtio (vyakitao) saMbhave che, te (badhA)nI yoni mahat-brahma che, ane bIjAropaNa karanAra pitA huM (puruSa) chuM. noMdha : mahattattva e sAMkhyaparibhASAno zabda che. ene 'avyakata' paNa kahevAya che. mULa prakRti paNa kahevAya che. kAraNa ke mahatnI sAthe ahIM brahma zabda vaparAyo che. yonino artha AdikAraNa paNa che, ane yonino artha jAti paNa che. trIjA zlokamAM Adi kAraNa tarIke laIne bahuvacanavALo prayoga lIdho. paraMtu chevaTe to te sAkAra-eTale ke dehadhArI mAtra, pachI te cara ho ke acara ho ! paNa te saunI yoni eTale ke AdikAraNa to mahat-brahma ja che. ane ene bIjadAtAra pitA to AtmA ja che. jainaparibhASA pramANe goThavIe to A bInA bhAre cokhkhI thaze, ane te A rIte ke : "mahat-brahma eTale bhAvakarma. Ano sIdho saMbaMdha AtmA sAthe hoIne te AtmAnI yoni ja gaNAya. ane bhAvakarma pachI ja dravyakarma saMbhave che. ane dravyakarmathI A Akho saMsAra che. eTale saunuM mULakAraNa bhAvakarma che, ane e
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 gItA darzana bhAvakarmane jo strInI upamA ApIe ane saMsArane bALakanI upamA ApIe, to e bhAvakarmarUpa strIno saMgI ane saMsArarUpI bAkaLano pitA-ahaMkArI AtmA ja che." ATaluM kahyA pachI prakRtino AtmA ane saMsAra joDe zo saMbaMdha che? e zaMkA nahi ja rahe. have guNo viSe kahe che : sattvaM rajastama iti guNAH prakRtisaMbhavAH / nibadhnanti mahAbAho dehe dehinamavyayam // 5 // tama, raja ane sattva, prakRtijanya te guNo; avyayI dehIne bAMdhe, mahAbAhu zarIramAM. pa sattvaguNa, rajoguNa ane tamoguNa e traNe (upara kahI te) prakRtithI janmelA guNo che, ane te guNo avinAzI evA dehastha AtmAne dehamAM baMdIvAna banAvI de che. noMdha : jyAre bIjaprada pitAno prakAzarUpa jIva prakRti sAthe bhaLe che, tyAre prakRtinuM nATaka zarU thAya che. eTale ke prakRtijanya guNo janme che. ane guNonI AsakitathI baMdhAyelA zarIradhArIne pachI to te guNo paNa jyAM lagI AsakitathI chUTavA te tatpara na thAya tyAM lagI te zarIradhArIne baMdhanathI jakaDI le che. avinAzIne vinAzazIla guNo bAMdhe, e kaMI ochI navAInI vAta che ? paraMtu tyAM AsakitanuM jhera pIne AtmA potAnI zakita khoI beTho hoya che, tethI ja Ama thAya che. have te guNonI karAmata pRthapRthapha rIte varNave che: tatra sattvaM nirmalatvAt prakAzakamanAmayam / sukha saMgena baghnAti jJAnasanena cAnadha / / 6 / / rajo rAgAtmakaM viddhi tRSNAsanasamudbhavam / tAnnibadhnAti kaunteya karmasanena dehinam / / 7 / / namastvajJAnajaM viddhi mohanaM sarvadehinAm / pramAdAlasyanidrAmistannibadhnAti bhArata / / 8 / / nirmaLatAthI tyAM sattva, nIrogI tejavaMta te; sukhane jJAnanA saMge, bAMdhe anagha ! jIvane, 6 tRSNA saMgathI janmela, rAgAtmaka rajoguNa; te bAMdhe jANa kauteya ! dehIne karmasaMgathI. 7
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya caudamo mohaka sarva dehIno, ajJAne Upajyo tama; bhArata ! jANa te bAMdhe, nidrA pramAda ALase. 8 491 te paikI (sattvaguNa nirmaLa che. eTale te) nirmaLapaNAne lIdhe Arogya ane prakAza denAra che. ane he anadha (niSpApI arjuna ! ) te dehadhArI (AtmA)ne sukhanA ane jJAnanA saMbaMdhamAM bAMdhe che. ane he kauteya ! rAgAtmaka (hovAthI) rajoguNa tRSNAsaMgathI janmela che, ane dehadhArIne karmasaMgathI bAMdhe che. (matalaba ke rajoguNa-vALAne saMsAravardhaka pravRtti bahu game che.) temaja he bhArata ! ajJAnathI Upajela tamoguNa sarva zarIrane moha pamADanAra che tathA te pramAda (asAvadhAnI) ALasya ane nidrAnA baMdhanamAM dehIne bAMdhe che. noMdha : ahIM arjunane mATe chaThThA, sAtamA ane AThamA traNe zlokamAM judAM judAM vizeSaNo vaparAyAM che, e paNa sUcaka che. sattvaguNa traNe guNamAM UMco ane pAparahita hovAthI tyAM 'niSpApa' vizeSaNa che. sRSTinI utpattimAM rajoguNa vadhu mahattvano bhAga bhajave che, tethI 'kuMtIputra' e vizeSaNa lIdhuM che. 'bhArata' to sAmAnya vizeSaNa che, eTale e viSe khAsa kahevApaNuM nathI. jainasUtromAM cha lezyA che. te paikInI kRSNa lezyA ane nIla lezyA tamoguNamAM nIla, kApotI ane tejo rajoguNamAM; tejo lezyA ane kavacit padma lezyA paNa sattvaguNamAM ghaTI zake tema che.* cha lezyAomAM traNa lezyAoo prazasta gaNAya che, tema A traNa guNomAM sattvaguNa ja prazasta che. kAraNa ke te nirmaLa che, ArogyadAyaka ane prakAzaka che. eTale e dvArA AtmAnI unnati saMbhave che. sukha ane jJAna ema be tarapha jIvane e laI jAya che. sukha tarapha gayelo AtmA divyagati pAmIne paNa pAcho bhavamAM rakhaDe kharo ! paraMtu jJAta tarapha gayelo to sattvaguNano AzrayI chatAM chevaTe to triguNAtIta mULa AtmasvarUpane paNa pAmI zake. Ama sattvaguNano Azraya lenAre paNa cetavuM to rahyuM ja moha, ajJAna, pramAda, nidrA ane ALasa A badhA durguNo taddana AtmAnI *leyA jaina paribhASAno zabda che. bhAvathI mAMDIne zarIra sudhI enI asara thAya che. cha lezyAone varNa, gaMdha, rasa, sparza, durguNa, saguNa vagere hoya che. AnuM varNana uttarAdhyayana sUtramAM ApyuM che.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 gItA darzana adhogati sUcave che. eTale tamoguNa sauthI halako che. rajoguNavALA jIvamAM zitano khUba saMbhava che. tethI jo zakitano (satya ane ahiMsAne mArge) sadupayoga kare to te UMce caDe ane (hiMsA ane jUThamAM durupayoga kare to te nIce paDe. sattvaM sukhe saMjayati rAjaH karmaNi bhArata / jJAnamAvRtya tu tamaH pramAde saJjayatyuta ||9|| sukhamAM sattva jIte ne, karmamAM 2ja bhArata ! temaja jJAna DhAMkIne, pramAde jItato tama, 9 bhArata ! sattvaguNa sukhamAM jIte che, rajoguNa karmamAM jIte che ane jJAnane DhAMkIne tamoguNa pramAdamAM jItI jAya che. noMdha : 'saM' upasarga sAthe AvelA 'i dhAtuno TIkAkAroe 'saMyoga' artha lIdho che. paraMtu saMyoga viSe to upara kahevAI ja gayuM che. ahIM to kahevAno e Azaya che ke AtmA sukhamAM lalacAya eTale tyAM sattvaguNa jItyo, ane AtmA hAryo ema samajavuM. A ja rIte rajoguNa ane tamoguNa paNa tyAre jIte che ke jyAre AtmA potAnA mULa svarUpathI skhalanA pAmIne akarmamAM, kiMvA ajJAnamAM vaza thaI jAya che. have e traNe guNo sAthe che e vAta kharI, paraMtu ekabIjA caDaUtara thAya che, tyAre eka ekane kevI rIte oLakhavA tathA kayA guNone dabAvIne kayo guNa UMco Ave che, te jo jANI levAya to sattvaguNanA vikAsa mATe kone kone dabAvavA te khabara paDe ! ATalA sAru have zrIkRSNagajI te ja vAtane kahe che : rajasmatazcAmibhUya sattvaM bhavati bhArata 1 rajaH sattvaM tamazcaiva tamaH sattvaM rajastathA || sattva bhArata vardhate *(pAna)|| 10|| sarvadvAreSu dehe'smin prakAza upajAyate jJAnaM yadA tadA vidyAdvivRddhaM sattvamityuta ||11|| 1 A pAThAMtara goMDala pratinuM che ane te pATha ja ahIM baMdhabesato lAgavAthI anuvAdamAM te ja rAkhyo che.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya caudamo 493 lobhaH pravRttirArambhaH karmaNAmazamaH spRhA / rajasyetAni jAyante vivRddha bharatarSabha ||12|| aprakAzo'pravRttizca pramAdo moha eva ca / tamasyetAni jAyante vivRddha kurunandana // 13|| raja-tama ghaTaye sattva, sattva-tama ghaTaye raja; vadhe bhArata te rIte, sattva-raja ghaTaye tama. 10 A dehe sarva dvAromAM prakAza jJAna Upaje; jyAre tyAM jANavo tyAre, vadhelo sattvaguNa e. 11 karyAraMbha spRhA lobha, pravRtti ne azAMtatA; rajoguNa vadhe tyAre, janme e bharataSabha ! 12 aMdhakAra, vaLI moha, apravRtti ne pramAda e; tamoguNa vadhe tyAre, janme che kuruvaMdana. 13 he bhArata ! rajoguNa ane tamoguNa bannene harAvIne sattvaguNa AgaLa Ave che. sattva ane tamoguNa ghaTe tyAre rajoguNa vadhe che. ane sattvaguNa tathA rajoguNa ghaTe tyAre tamoguNa vadhe che. (arjuna! e e guNo paikI koNa kyAre ane keTalo vadhyo te jANavuM hoya, to ) A zarIramAM badhAM dvAro (Indriyo)mAM jyAre prakAzamaya jJAna Upaje tyAre jANavuM ke e sattvaguNanI vRddhi thaI che. (sattvaguNanI vRddhi thAya tyAre Indriyo, mana ane buddhi evAM Apo-Apa vivekamaya thAya che ke azubha emane hAthe thatuM ja nathI.) paNa he bharataSabha jyAre rajoguNa vadhe tyAre lobha, pravRtti, karyAraMbha, azAMti ane spRha (dekhAI AvatI) hoya che. ane he kurunaMdana ! jyAre tamoguNanI vRddhi thAya che tyAre aprakAza (aMdhakArarUpI ajJAna) apravRtti (jaDatA), pramAda ane moha (dekhAva detAM) hoya che. noMdha : Ano artha e thayo ke ajJAnarUpI aMdhAruM, maMdatA, pramAda, moha evA tamoguNanI vRddhivALA durguNo ane lobhamaya pravRtti ke tRSNAmaya karmAraMbha ane azamano artha jJAnezvara mahArAje azAMti nahi paNa ucchaMkhalapaNuM karyo che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana azAMti evA rajoguNanI vRddhimAM janmavAvALA-durguNono parAjaya karI sAdhake prakAzamaya jJAna bhaNI prayatna karavo ghaTe, ke jethI rajoguNa ane tamoguNa bannene harAvIne sattvaguNa vadhelo rahe ane e dvArA chevaTe mukti pamAya. 494 je sAdhaka ema kahe che ke 'zI utAvaLa che ? dhIre dhIre ucca mArge jaIzuM ?' tevA sAdhakano pramAda choDAvavA sAru gurudeva paDakAra kare che. 'mRtyu kayAre Avaze te nizcita nathI. ane jo rajoguNa ke tamoguNavALI sthiti aMtakALe rahI to manuSya jevI suMdara jiMdagI eLe javAnI, ane UlaTI mULa mUDI gumAvIne adhogatimAM javuM paDavAnuM.' e rIte have kahe che : yadA sattve pravRddhe tu pralayaM yAti dehabhRt / tadottamavidAM lokAnamalAn pratipadyate || 14|| rajasi pralayaM gatvA karmasaGgiSu jAyate / tathA pralInastamasi mUDhayoniSu jAyate ||15|| vadhelA sattvamAM dehI, jo laya pAmI jAya, to pAme pavitra lokone, uttama jJAnIo taNA. 14 janme che karmasaMgImAM, pAme jo 2jamAM laya; tema tamoguNe lIna, janme che mUDhayonimAM. 15 jyAre (potAmAM) sattvaguNa vadhelo hoya tyAre (tevI sthitimAM) dehadhArI pralaya pAme (mRtyu pAme) to uttama jJAnIo kerA nirmaLa lokane (pavitra jagatane viSe janma) pAme che. rajamAM pralaya pAmIne te dehadhArI karmasaMgImAM (karmamAM Asakata evA lokonI vacce) janma le che, ane tamamAM lIna thAya. (eTale ke tamoguNa vadhelo hoya tyAre mRtyu pAme) to mUDha yoniomAM (ajJAnI ane ALasu lokamAM, pazu agara narakayoniomAM) janme che. noMdha : jJAnezvara mahArAja potAnI TIkAmAM A jAtanuM lakhe che H "dIpaka eka ThekANethI bIje laI javAya, toya te kaMI dIpaka maTato nathI. te to tyAM paNa prakAzaka rahe ja che. tema ahIMno sattvaguNIjIva jyAM jAya tyAM sattvaguNanI suvAsathI sarva sthaLe mahekato rahe che. Avo dehadhArI svargamAM jAya to paNa bhogavilAsathI
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya caudamo apavitra thato nathI, ane tyAMthI AyuSyakALa pUrNa thatAM pAcho chaThThA aghyAyamAM kahyA pramANe kAM to pavitra zrImAnane tyAM ane kAM to jJAnI yogIonA kuLamAM janma pAme che, eTale pharIne adhUrI sAdhanA pUrI kare che." A rIte sattvaguNa sAdhakane nATe prathama to ISTa ja che. joke kArya saryA pachI te paNa dUra karavA jevo ja che. paraMtu dUra karavAnI veLA Avaze tyAre eTalI yogyatA saheje Avaze ke te choDI zakAze. eTale 'sAttvika guNa tarapha ddaSTi rAkhavI' ema sAmAnya rIte kahevAmAM jarAya vAMdho nathI. 495 jainasUtromAM paNa e dRSTie ja tejo lezyA, padma lezyA ane zukala lezyAema traNa lezyAone prAsta kahI che. vaLI ema paNa kahyuM che ke maraNa pahelAM ochAmAM ocho aMtamuhUrtakALa (eTale samayathI mAMDIne lagabhaga be ghaDI paryatano kALa) bAkI rahe tyAre je lezyA Ave, te ja jAtanI gatimAM-sajAtIya paramANu sajAtIya paramaNune kheMce e jAtanA karmavijJAnanA niyama pramANe ene javuM paDe che. ane mRtyukALa - e to jiMdagInAM sArAMmAThAM karmane lIdhe UpajelAM sArAMmAThAM karmo athavA sArAmAThA saMskAronuM saravaiyuM che. jiMdagInA bIjA bhAgamAM kazuM sukRta ke saddabhAva na sevyAM hoya to aMtimakALe ucca koTinI lezyA, athavA gItAnA zabdomAM kahIe to sattvaguNanI vRddhino udaya prayatne paNa na ja AvI zake. mATe jIvanamAM satata sukRta ane sadbhAva arthe paLanA paNa pramAda vagara prabhune zaraNe puruSArtha karavo joIe. kAraNa ke karma koIne choDatAM ja nathI. gurudeva paNa have te ja bInA kahe che : {: : sukRtasyAhuH sAttvikaM nirmalaM phalam / rajasastu phalaM duHkhamajJAnaM tamasaH phalam ||16|| kahyuM sukRta-karmonuM, phaLa sAttvika nirmaLa; rajanuM phaLa che du:kha, ajJAna tamanuM phaLa. 16 (he arjuna ! ) sukRtya karmanuM phaLa sAttvika ane nirmaLa (hoya che tathA rajoguNanuM phaLa duHkha, ane tamAMrapurNAnuM phaLa ajJAna(hoya che, ema) kahyuM che. noMdha H sAttvika karmanuM pariNAma pavitratA, rajoguNI karmanuM pariNAma duHkha ane tamoguNI karmanuM pariNAma aviveka ajJAna che. Ama kahIne gurudeva tamoguNI ke rajoguNI karmamAM dekhAtAM lAbha ke sukha e pariNAme ajJAna ane duHkhanAM ja denAra che, ema kahIne sAttvika karma tarapha vALe che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 496 gItA darzana ahIM koIne zaMkA thAya ke tamoguNanAM lAbha ane sukha pariNAme ajJAnaprada ane duHkhakara zA mATe? gurUdeva e viSe kahe che ke jenAmAM lAbha ke sukha pedA karavAnI tAkAta ja nathI, temAM e dekhAya te mAtra mithyA che. dA.ta. jhAMjhavAnAM nIramAM jaLano saMbhava ja nathI, tyAM jaLanuM hovuM mithyA che. dekhAya che te mithyA jJAnathI, nahi ke satyajJAnathI. enuM ja have pratipAdana kare che. sattvAt sajjAyate jJAnaM rajaso lobha eva ca / pramAdamohau tamaso bhavato'jJAnameva ca / / 17 / / sattvathI jJAna janme ne, rajathI lobha janmato; pramAda moha ajJAna, tamathI janmatAM khare. 17 (he kauteya !) sattvaguNamAMthI jJAna Upaje che, rajathI lobha ja janme che, ane tamathI pramAda, moha tema ja ajJAna ja nIpaje che. noMdha : matalaba ke je jeno svabhAva che te ja temAMthI nIpaje. rajoguNa pAchaLa spRhA ane lobhano ja saLavaLATa hoya, to tevI pravRttithI maLatuM sukha e AtmAnaMda to hoI ja kema zake? jyAM alobha hoya tyAM ja AtmAnaMda hoya. lobha hoya tyAM jaMjALa ane caMcaLapaNuM hoI ne evA karmAraMbhathI maLatuM sukha e jema kAyadAnanI goLIne caDAvela sAkaranA paTanI pAchaLa ja kaDavAza ja hoya che, tema uparathI dekhAtA te sukha pAchaLa aMte du:kha ja hoya ! ane rajoguNIno karaMbha bhale uparathI paropakArIpaNAno dAvo kare, chatAM emAM UMDo svArtha athavA koI mahAkAmanA rahela ja hoya. eTale sattvaguNI karmo karavA chatAM pote jAgato rahe to pavitra rahI chevaTa nirlepatAne mArge jaI zake che. paNa rajoguNI to nIce dhakelAya che, tamoguNI to mUDha svArthamAM ja paDyo hoya. enI pravRtti to bahArathI paNa turata parakhAI ja jAya. bAkI rajoguNInI pravRtti keTalIka vAra bahArathI turata na paNa parakhAya tevI gUDha hoya che. have gItAkAra jainasUtronI jema traNa lokanI traNa dizA pramANe traNe guNonuM pariNAmI sthaLa batAve che. UvaM gacchanti sattvasthA madhye tiSThanti rAjasAH / jadhanyaguNavRttisthA adhogacchanti tAmasAH ||18||
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya caudamo 497 sattvaguNI caDe UMce, madhyamAM rAjasI rahe; tamovRtti taNA loko tAmasI jAya che nIce. 18 (bhArata !) sattvaguNI zarIraghArI uce caDe che (unnati pAme che), rajoguNI zarIradhArI madhyamAM rahe che. (enI unnati to na ja gaNAya tema cheka adhogati paNa na gaNAya. teo dhAre to sahelAIthI unnatine mArge eTale ke sattvaguNanI prAptine mArge jaI zake) ane halakaTa guNamAM jemanI vRtti rahelI che, tevA tAmasI loko to nIce ja paDe che. (adhogati ja pAme che.) noMdha : jainasUtromAM Urdhva, tiryam ane adhasa' ema traNa loka kahyA che. gatinI daSTie devagati UMcI, manuSyagati madhyama ane tiryaMca tathA narakagati halakI ema gaNAya che. paraMtu mokSaprApti to manuSyagatimAM ja che. eTale te madhyama hovA chatAM, jo jJAnamaya bane to sarvazreSTha che. ane tethI ucca koTinA devo paNa evI ujvaLa mAnavatA meLavavA te gatimAM javA utsuka rahe che, ema zAstro bole che, te nakkara satyo che, ne te ApaNe joI gayA chIe. A zlokamAM vRtti' zabda vaparAyo che. te paNa e bhAva sUcave che, ke vRttine lIdhe ja zarIrane A phaLa bhogavavuM paDe che, eTale ke ucca-nIca gatimAM javuM paDe che. sukha-du:kha, rAga-dveSa Adi joDakAMthI samatA gumAvavI paDe che. mATe vRttine UrdhvagAmI rAkhavI joIe, to sAttvikatA pAmI chevaTe mokSa paNa pAmI zakAya. eTale ja have zrIkRSNagurujI e tarapha arjunanuM dhyAna kheMce che. nAnyaM guNebhyaH kartAraM yadA draSTAnupazyati / guNebhyazca paraM vetti madabhAvaM so'dhigacchati ||19|| guNAnetAnatItya trIn dehI dehasamudbhavAn / janma mRtyujarAduHkhairvimukto'mRtamaznute // 20|| na kartA guNathI nyAro, jyAre draSTA jue ane; guNothI para jANe che, tyAre madbhAva meLave. 19 ane chevaTe dehI dehe thanArA A, traNe guNo tarI jaI; janma-mRtyu-jarA-duHkhe chUTI amRta bhogave.20
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 498 gItA darzana (jyAre jIva drA banIne guNo karatAM koI anya kartA nathI, (arthAt guNasaMgane lIdhe kartApaNuM che, anyathA nahi) ema jue che, ane AtmA pote to guNothI para che eTaluM jANe che, te madUbhAva-aMtaryAmIsvarUpa meLave che. (ATaluM janAra jANanAra e paNa samaje che, ke dehane lIdhe ja A guNonI hastI che, to mAre zA mATe emAM rAcavuM joIe ? ema zuddha svarUpane pekhato chato te) dehadhArI-dehe saMbhavanAra A tamoguNa, rajoguNa ane chevaTe sattvaguNathI paNa para thaIne eTale ke, traNe guNone tarI jaIne (dehanI sAthe rahelA) janma, mRtyu, jarA ane duHkha-janma, mRtyune jarAthI UpajatAM duHkha-thI chUTIne amRtamokSa-bhogave che. noMdha : agAu teramA adhyAyamAM kahevAI ja gayuM che ke kartApaNAmAM mukhya bhAga prakRti ja bhajave che. tethI sAco jonAra jJAnI pote abhimAnapUrvaka kazuM karato nathI, ane abhimAna gayuM, eTale je karma thAya te pAramArthika karmo ja hoya ane potAnuM mamatva to zarIra para paNa na hoya. te to zarIrane paNa saMyamanA heturUpa mAne, eTale rAga-dveSa ke svaccheda-pratibaMdhanAM kAraNo Upaje ja nahi. eTale te aMtaryAmI bane ane chevaTe sakaLa guNothI mukata thaI janma, mRtyu, jarA Adi avasthAonA duHkhathI paNa mukata thAya, te samajI zakAya tevuM to che ja. kartApaNuM jyAM che, tyAM guNadhArI, guNasaMgI jIva che ema jovuM, ane jIvanuM kharuM mULa svarUpa guNa karatAM juduM che ATaluM jANavuM. basa, AnuM ja nAma te jaina sUtronAM darzana-jJAna-samyakdarzana, samyaphajJAna. e AvyA eTale cAritra to saheje Ave ja. je ApaNe ekathI vadhuvAra kahI gayA. gurudeve A adhyAyanI zarUAtamAM arjunane je vacana kaheluM "sarvottama pasaMjJAna huM kahIza, ke je mokSanuM sAdhana ja thaze" emAM have vAcakane jarAya atizayokita nahi lAge. e arjunane to pUrI khAtarI thaI cUkI, eTale have ene evI dazA meLavavAnI tAlAvelI jAge che. ane te potAnA gurudeva pAse prazna mUke che. arjuna uvAca / kailiMGgaistrInguNAnetAnatIto bhavati prabho / kimAcAraH kathaM caitAMstrIn guNAnativartate ||21||
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya caudamo arjuna bolyA : prabho ! kaLAya zAM cihna thayelo triguNAtIta ? enA AcAra zA hoya ? zeM e guNa traNe tare ? (21) 499 (he) prabho ! A traNe guNothI atIta thAya che te kayAM cihno thakI(oLakhAI zake ) ? (athavA to) enA AcAra zA hoya ? ane A traNe guNone e zI rIte vaTAvI zake che? (e mArA praznano Apa kRpA karI khulAsAvAra javAba Apo.) noMdha : triguNAtItanAM bAhya cihno ane carcA kevAM hoya tathA I rIte e traNe guNo vaTAvI zake ? A muddAnA be prazno arjune mUkayA che. ane gItAkAra prathama praznano utta2 22-23-24 tathA 25 zlokamAM temaja bIjA praznonA uttara chavIsamAM zlokamAM nIce mujaba Ape che : sArasA I prakAzaM ca pravRttiM ca mohameva ca pANDava 1 na dveSTi saMpravRttAni na nivRttAni kAGkSati udAsInavadAsIno guNairyo na vicAlyate / guNA vartanta ityeva yo'vatiSThati neMgate ||23|| samaduHkhasukhaH svasthaH samaloSTAzmakAJcanaH tulyapriyApriyo dhIrastulyanindAtmasaMstutiH ||24|| mAnApamAna yostulyo tulyo mitrAripakSayoH / sarvArambhaparityAgI guNAtItaH sa ucyate mAM ca yo'vyabhicAreNa bhaktiyogena sevate sa guNAn samatItyaitAn bahmabhUyAya kalpate prakAza, pravRtti ke moha koI rIte ya pAMDava pravartye dveSa nA pAme, nivarto na kare spRhA. udAsIna pare re'to, na Dage je guNo thakI; guNo varte bhale emAM, je rahe sthira nA Dage. 23 AtmaniMdA-stutimAM ne, duHkhesukhe priyApriye; Dhephe pANe tathA sone, samatvI svastha dhIra je. 24 ||rA / // 26|| ! 2 2
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 gItA darzana tulya mitra ripu pakSe, tulya mAnApamAnamAM; ne sau AraMbhano tyAgI, guNAtIta gaNAya te. 2 5 je ekaniSTha bhakitanA, yoge seve mane vaLI; A guNo tarI, brahma-dazA prApta karI zake, 26 he (pAMDuputra) pAMDava ! prakAza, pravRtti ane moha (je viSe huM agAu kahI ja cUkayo chuM ke je anukrame sattvaguNa, rajoguNa ane tamoguNanI vRddhinAM lakSaNo che,) e pravartamAna thAya tyAre dveSa nathI karato ane te nivRtta thAya to kAMkSA karato nathI. te udAsInanI jema raheto thako guNo thakI je caLato nathI, athavA to 'guNo ja potAno bhAva bhajave che, ema mAnI e sthira rahe che, Dagato nathI (vikAra pAmato nathI). tema ja vaLI sukhamAM ane duHkhamAM samabhAvI rahe che, svastha rahe che. (eTale ke je potAnA bhAnamAM ja sthira rahe che.) jene DhephuM, paththara ane sonuM sarakhAM che (arthAt enI pAchaLa rahelA mULa pamANuo eka samA svabhAvavALAM che, ema jANI sonuM dekhI calita thato nathI-'lakSmI dekhI munivara caLe.' e uktine te khoTI pADe che. ) tathA priyaapriyanI prApti ke aprAptimAM je vyakArakho rahe che. jene potAnI niMdA thAo ke stuti thAo enI darakAra nathI, evA dhIra puSa tathA mAna ke apamAnamAM tulyabhAvI rahenAra, mitra tathA zatrupAne viSe paNa samabhAvI rahenAra ane sau AraMbha (Asakitamaya ko)no tyAgI puruSa 'guNAtIta' tarIke oLakhAya che. (ane he arjuna ! ) je ekaniSTha bhaktiyogathI mane seve che, te A traNe guNone vaTAvIne brahmabhUta dazA prApta karI levAne zaktimAna thAya che. noMdha : guNAketavALo to Aje jIva banI gayo che ja. e vAta teramA ane A agAu caudamA aghyAyamAM kahIne, ahIM triguNAtItanAM cihna tathA caryA batAvyAM.emAM 'bhagavA ke dhoLA vaSano' ke 'TIlAMTapakAM' vagere bAhya kriyAno ullekha karyo ja nathI, e ja gItAnI vizeSatA che. "gItAkAre rAga ane dveSanA kAraNarUpa guNomAM paNa kartApaNuM kADhI nAkhavAthI guNAtItapaNuM pamAya che." ema kahyuM. * ajoDa ne virAgI je jano mane upAsatA); + rmakAMDa vaDe yaje. (pAThAM)
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya caudamo 501 jainasUtra zrIuttarAdhyayana'nuM batrIsamuM adhyayana paNa bIjA zabdomAM A ja vAta kahe che. temanA zabdo A che. "viSayo rAga ane dveSanA heturUpa bhale rahyA! paraMtu jeo kharI nirlepatA sAdhe che, teo rAga-dveSarUpI saMsAranA mULa kAraNathI parAjaya na pAmatA thakA tyAM vItarAgI rahe che." guNonA dharmane jeNe jANyA ene guNajanya sukha ane duHkha paratve asthiratA kema Avaze? te to svastha raheze. enI dhIraja kadI nahi khUTe, niMdA, prazaMsA ke mAnApamAnanAM joDalAM to dehanI agara dehajanya kriyAne lIdhe hoIne te viSe paNa te saMbhALI raheze. ane te e paNa samajaze ke jyAM eka bAju prazaMsA AvI ke niMdA bIjI bAju UbhI ja che. eka ThekANe mAnamAM mohAyA ke bIje sthaLe apamAnanuM duHkha thavAnuM ja che. e badhAM to eka ja vastunAM be judAM judAM pAsAM che. A prakAranA udAsInane mitra para rAga na hoya ke virodhI para dveSa na hoya. vaLI e udAsIna-eTale sogiyo nahi, paraMtu ucca koTinA AtmasamAM DUbelo hoI-nIca koTinA vikRta rasathI udAsIna evA-ene pApakArI pravRtti to hoya ja zAnI? Ama ahIM varNavelAM guNAtItanAM lakSaNonI -bIjA adhyAyamAM varNavelAM sthitaprajJanAM lakSaNo ane bAramA bhakitayoga adhyAyamAM varNavelAM priya bhakatanA lakSaNo sAthe-ghaNe sthaLe samAnatA lAgaze. ane te paNa ema ja. eTale kamoga, zAnayoga ke bhakitayoga ema game te yoga, sAdhakane jIvanapAM ma A take pradhAnapaNe bhAse, paraMtu AgaLa jatAM to te badhA yoga samanvaya pAnI ekamAM lIna banI ja rahe che, paNa jo e khare mA hoya to ! Ama kahIne tathA chevaTe to sattvaguNathI paNa para thaI brahmadazA pAmavI zake che, ema sura ne gurudeva sAMkhya ane vedAMtano suMdara samanvaya sAdhI de che. 15 arjunane to . ' ' nA bhakita-- yoga tarapha ja vALe che. eTale haju koIne evI zaMkA thAya ke trigu. nine ane je zuM lAgevaLage? teno uttara teo vALe che : brahmaNo hi pratiSThAhamamRtasyAvyayasya ca / zAzvatasya ca dharmasya sukhasyaikAntikassa .. :: : brahma kerI pratiSThA haM, mokSanI avinAzI : zAzvata dharmanI tema, ne aikAMtika saukhyanI : 7 kAraNa ke he arjuna !) brahmanI, kadI nAza na pAme evI : 1. . . !
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana avinAza!) amatanI (mokSanI), zAzvata dharmanI ane aikAMtika sukhanI pratiSThA (chellI sthitirUpa) huM ja chuM. 502 noMdha : matalaba ke brahma, satya, nirvANa, mukita, aikAMtika sukha evI je kaMI sthiti kA hai Atmamaya' ja che. mAtra nAmo ja judAM che, sivAya kazuM nahi, Ama kahevAno ahIM Azaya che. ane te yathArtha che. jainasUtro paNa siddhi, mukita, siddhAyatana, siddhagati, parama sukhadhAma Adi ghaNAM nAmo e eka ja dazAnAM che, ema kahe che. gurudeva agAu AtmAnAM kSetrajJa, kSetrI, sAkSI, jJeya, akSara, paraMbrahma ema aneka nAmo e pramANe kahyAM che.matalaba ke game te pakaDo, paNa aMte to eka ja sthAne jaI caDavAnA-jo sAco mArga pakaDayo haze to ! ane e khAtara gItA, samatvajJAna, karma-kauzalya ane samarpaNa ema traNe para bhAra Ape che. have AkhA aghyAyano upasaMhAra karI laIe. OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde guNatrayavibhAgayogo nAma caturdazo'dhyAyaH ||14|| 'OM tat sat' e pramANe zrIbhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM guNatrayavibhAgayoga nAmano caudamo aghyAya pUro thayo. caudamA aghyAyano upasaMhAra jijJAsu arjunane saMbodhIne zrIkRSNajI kahe che : "AtmAno saMbaMdha mahattrahma (prakRti) sAthe thAya che, e mahattrahmathI bhUto janme che. A rIte corAsI lakSa yoninuM mULa paNa mahattrahma che. A mahat brahmanAM joDAMne jo judAM judAM nAma ApIe, to prakRti e jaganmAtA che, puruSa e jagatpitA che. prakRti ane puruSa-saMge traNa guNo janme che. e traNe guNonuM kArya kSetrasavikArI kSetra che. e prakRti-puruSano saMga TALyo ke saMsAra TaLyo. paNa traNe guNonuM kAma bhAre jabaruM che. e avinAzI (agAu varNavelA) kSetrIne savikAra kSetrarUpa zarIramAM bAMdhI le che. te traNemAMthI eke judA rahetA ja nathI. temanAmAM vadhaghaTa jarUra thAya che. eTale kAM to dehI triguNAtIta hoya to e baMdhanathI chUTe, athavA triguNAtIta thavAno prayatna kare to e triguNanI beDIthI chUTe.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya caudamo pa03 traNa guNa paikI sattvaguNa sAro che, te mArge javuM, sattvaguNanI pratIti e, ke te sukha Ape ane prakAzamaya jJAna tarapha prere. pavitratA sattvaguNIne game, te tevI sthitimAM mare topaNa jJAnamaya vAtAvaraNamAM janme agara divyalokamAM jaI pharIne pavitra manuSyatA pAme. matalaba ke sattvaguNa te UMce ja laI jAya che. rajoguNavALAne pravRtti priya lAge che, paraMtu enA garbhamAM lobha ane tRSNA hovAthI rAgamaya ane saMsAravardhaka e pravRtti bane che. mATe te madhyama koTInI che. ane tamoguNa to ajJAnathI janmelo ane pramAda, moha, ALasa Adi vadhAranAra hoI (jainasUtromAM mahAnidrAo- darzanAvaraNIya karmanI kahI che, e tamoguNamaya che.) e guNa adhamagatimAM ja laI jAya che, mATe te bannene tajIne AgaLa javuM, ane chevaTe to triguNAtIta ja thavuM joIe." arjune pUchayuM, "triguNAtItane zI rIte oLakhavo? tenAM AcaraNa zAM? ane tevI dazA pAmavAnA upAya kayA ?" tyAre zrIkRSNacaMdre kahyuM, guNonA svarUpanuM jJAna thAya pachI, kartApaNAnuM abhimAna TaLe che. ane e priyApriya, mAnApamAna, rAga-dveSa, mitra-vairI AdimAM sama ane svastha rahe che; mAnasika kSetramAM vikAro ke Aveza Ave ke turata zamAvI de che. temAM te bhaLato nathI, eTale Indriyo ane chevaTe mana, buddhi paNa zuddha thAya che. ene koI lAlaca ke riddhisiddhio paNa DagAvI zakatI nathI. sarva pApavyApArathI e saheje chUTo thaI guNonA dharma samajIne udAsInanI jema rahe che. arthAt dehe hovA chatAM, dehakriyA hovA chatAM, lokahitakAraka pravRttimAM rata chatAM, sahaja prayoge viharato rahe che. deha chatAM dehAtItadazA varte che. enuM ja nAma te triguNAtIta. meM agAu kahyuM tema AvI sthiti AtmAnI ekaniSTha bhaktithI jarUra maLe che. sanAtana dharma, amRta, avyaya ane brahmano chello cheDo AtmA athavA huM ja chuM. priya arjuna ! A tane je kahyuM te jJAna evuM sarvottama che, ke e jJAnadvArA munio ane bhakato parasiddhi athavA AtmatAdAmyatA avazya pAmyA che."
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItAdarzana liuuuuuuuuuuuuuuuuull adhyAya paMdaramo upodghAta sAMpyaparibhASA pramANe prakRtijanya guNonuM sArI rIte spaSTIkaraNa thayA pachI vedo tathA upaniSadonI paribhASAmAM AvatA saMsAravarNanane upaniSadoe je azvattha nAmanA vRkSa sAthe ghaTAvyuM che, te viSe gurudeva A adhyAyamAM cokhavaTa kare che, ane game tevuM sacoTa hoya toya te saMsAranAM Adi aMta ke pAyo maLatAM ja nathI mATe e badhI zAstracarcAthI para evuM paraMtattva jANI levuM e ja yogya che, ema samajAve che; evo paraMAtmA saMsAramAM kAma karanArAM tattvo karatAM koI nirALo ja che, jagatabharamAM enA teje ja badhuM kArya cAle che, chatAM e nirALo kevI rIte, te ajaba prakAre - A adhyAyamAM samajAvavAmAM AvyuM che. mATe A adhyAyanuM nAma "puruSottamayoga" yathArtha che. have te adhyAyamAM praveza karIe. paadazo'dhyAyaH adhyAya 15 mo UrdhvamUlamadhaH zAkhamazvatthaM prAhuravyayam / chandAMsi yasya parNAni yastaM veda sa vedavit ||1|| adhazcordhva prasRtAstasya zAkhA guNapravRddhAviSayapravAlAH / adhazca mUlAnyanusaMtatAni manuvandhInimanuSyo /ranA na rupamasyeha tathopalabhyate nAnto na cAdirna ca sampratiSThA / azvatthamenaM suviruDhamUlama saGkazastreNa dRDhena chitvA / / 3 / / tataH padaM tatparimArgitavyaM yasmin gatA na nivartanti bhUyaH /
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya paMdaramo 505 tameva cAdyaM puruSaM prapadhe yataH pravRttiH prasRtA purANI" ||4|| UMce mULo nIce zAkhA, ne jenAM chaMda pAMdaDAM; evo avyayI azvattha je jANe vedavida te. UMce nIce vyApI ja tenI zAkhA, guNe vadhI viSaya kuMpaLALI kamanubaMdhI mULa vistarelAM, nIce nu loka* vaLI te tarunAM . 2 na rU5 enuM ahIM tathya lAve, na Adi ke sthiti na aMta emAM, azvattha UMDAM mULa vAna, ene chedI karI daDha asaMga zastra. 3 "pAmuM huM te Adya puruSane ja, jyAMthI pravRtti prasarI purANI" e bhAva sevI pada zodhavuM te, gayela pAchA na phare ahIMthI . 4 (bhArata ! A rahasya to sAMbhaLa; tane mArI vAta UlaTI lAgaze. paraMtu e svarUpa ja evuM che. duniyAnI cAlu sIdhI lAgatI vAto tyAM sAva UlaTa svarUpe bhAse che, ane te svarUpanI sIdhI vAto ahIM UlaTI bhAse che. e ja eka parama Azcarya che. jJAnIo je avaLavANImAM kahI gayA che, te e saMsAranuM AbehUba svarUpa che. temAMnI eka avaLavANInI rahasyavArtA huM tane ahIM kahuM chuM ). jenuM UMce mULa ane nIce zAkhAo che, te vRkSane jJAnIo azvattha (saMjJAthI) oLakhe che. chaMdo (vedokata chaMdo athavA vedane nAme oLakhAtA chaMdo to) enAM pAMdaDAM che. AvuM ja jANe che, te vedajJAtA che. (bhArata ! jema pAMdaDAM e mULa nathI, tema veda mAMhelA chaMdo kaMI e vRkSanAM mULa nathI. jema vRkSanAM saMbaMdhamAM mULa pachI thaDa ane zAkhA prazAkhAo temaja tyArabAda pAMdaDAM Ave che, tema saMsArarUpI vRkSanAM mULa ane DALIo judAM che. vedo to pAMdaDAM rUpa che. matalaba ke vedamAM batAvelA svarUpa karatAM AtmAnuM ane saMsAranuM mULa svarUpa kaMIka juduM ja che. eTaluM je jANe te vedajJAnI. mAtra vedanA maMtro bolI jAya te vedajJAnI nahi, paNa yathArtha rIte saMsAranuM mULa jANe te vedajJAnI.) (vaLI he kautiya) te zAkhA, kaMI mAtra nIce ja nathI rahI, paNa UMca nIce comera phelAI gaI che. te viSe ja huM have kahuM chuM :) guNone lIdhe vadhelI ane viSayarUpI * ahIM manuSyaloka khAsa ullekhAyelo che, tenuM kAraNa manuSya dhAre to sAMsArika karmabaMdhanathI chUTI zake che, te sAruM.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana kUMpaLavALI te (azvatthavRkSa)nI DALIo UMce ane nIce phelAyelI che. karmonAM baMdhana karanArAM tenAM mULa nIce manuSya lokamAM phelAya che. 506 chatAM he bhArata ! ahIM te vRkSonAM Adi, pAyo ke aMta maLatAM nathI. evA UMDA mULiyAMvALA e azvattha vRkSane ddaDha-asaMga zastra vaDe chedIne - "te AdyapuruSane huM meLavuM ke je thakI purAtana pravRttino prasAra thayo che" (evo daDha saMkalpa karIne) te pada zodhavuM ke je padane pAmelA pharIne pAchA pharatA nathI. noMdha : "azvattha' eTale pIpaLo athavA vaDa evo artha keTalAka TIkAkAroe lIdho che. ane vedAMta TIkAkAroe vyutpatti parathI kAle je na dekhAya, tevo kSaNajIvI saMsAra e artha lIdho che. jaina graMthakAroe paNa vRkSanI upamA saMsArane ApIne madhubiMdunI lAlacamAM laTakI rahelA manuSyanuM citra doryu che. UMce mULa ane nIce zAkhAno artha e ke caudamA aghyAyamAM kahevAyeluM mahat brahma e saMsAranuM mULa che ane te UMce che-ucca koTinuM te tattva che. saMsAranA tattvo enI zAkhArUpa che. te nIce che, ane te nIca koTinAM tattvo che. jainaparibhASAmAM jIvane haLavo ane saMsArane bhArI kahyo che, paNa AtmAnuM mULa svarUpa to nathI haLavuM ke nathI bhAre ! eTale ke te aguru-laghu gaNAya che. jema AtmA anAdi anaMta che, tema saMsAravRkSa paNa anAdi anaMta che. gurudeve pharIne bIjA zlokamAM vaLI bIjA prakAre vAta karI che. lo. tilaka kahe che ke, "sAMkhya ane vedAMta banne prakAranAM (upaniSadamAM AvatAM)varNanano sumeLa sAdhavAno gItAkArano A zubha prayatna che." ApaNe e abhiprAyamAM saMmata chIe, chatAMya e be zlokanuM juduM rahasya paNa ApaNe tAravI zakIe chIe. te e ke "nIce gayelI zAkhAo sattvaguNathI vRddhi pAme che, tyAre UMce eTale ke devagatimAM phelAya che. ane rajoguNathI vRddhi pAme che, temaja viSayarUpI kUMpaLo temAMthI phUTe che tyAre te karmAnubaMdhavALI banIne maghyama sthaLa eTale prAyaH manuSyalokamAM phelAya che. manuSyalokamAM karmAnubaMdha svataMtra hoI-mokSayogyatA che. paNa tamoguNathI vRddhi pAme che, tyAre adholokamAM paNa phelAva pAme che." matalaba ke mahattraha je UMcuM tattva hatuM te paNa tenI (jIva) sAthe nIce jAya che. eTale ema A saMsAravRk evuM vicitra banI rahe che. gurudeve paNa e Azaye ja AgaLa vadhatAM kahyuM : "enuM kharuM svarUpa A sthULa AMkhe ke A saMsAraddaSTie zodhI zakAtuM nathayuM. eno aMta, Adi ke AdhArasthaLa paNa A rIte pAmI zakAtAM nathI. mATe e UDaH yelAM
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya paMdaramo mULiyAMvALA saMsAra-vRkSanI Adi, aMta ke AdhAra zodhavAnI tarakhaDamAM paDavA karatAM ddaDha anAsikatanuM zastra laI ene chedI ane pachI "jenA thakI A anAdi pravRttino prasAra thaI rahyo che, te AdipuruSane ja huM pAmIza" evo dRDha saMkalpa karIne apunarAgativALA dhAmane zodhavuM e rAjamArga che." 507 buddhadevano paNa A ja siddhAMta hato. ahIM gItAkAre e ja maMtavyane puSTi ApI che. buddhadevanA anuyAyIo vijJAnanA be bheda pADe che H (1) Alaya-vijJAna, (2) pravRttivijJAna. pravRttivijJAnane kSaNika mAne che. chatAM AlayavijJAnane nitya mAne che. azvatthano artha paNa kSaNajIvI thaI zake che, chatAM tenuM avyaya evuM vizeSaNa che. eTale te nitya paNa che. buddhadeva paNa kahe che : dRDha vairAgyazastrathI saMsAravRkSa chedo, pachI ApoApa saMsArathI para evuM nivArNadhAma maLaze. bAkI vairAgya vinA saMsAranAM Adi, aMta ane mULa tathyarUpe zodhavAM ke puruSanI oLakhANa karavI azakaya che. mATe e AdyapuruSane pAmuM ke jenAthI A pravRtti-vijJAna vistaryuM' evo saMkalpa bhale karo, paraMtu mAtra bolavAthI e maLI jAya tema nathI. zramaNasaMskRti 'asaMgatA' upara bhAra Ape che, tenuM kAraNa e ja che. saMsAra ane AtmAno vicAra bhale karo, paraMtu AcaraNa vinA yathArtha svarUpa ahIM upalabdha thatuM ja nathI. asaMgatA e saMsAra vRkSane chedavAno saphaLa kuhADo che. agAu gurudeva badhAM darzanonI ddaSTie pratipAdana karI gayA che, tema ahIM zramaNasaMskRti jemAM jaina zramaNa ane bauddha zramaNa banneno samAveza thAya che, te dRSTie pratipAdana karyuM che. "karmAnubaMdhIni manuSyaloke" kahIne karmano kAyado ane manuSyagatimAMthI ja mokSa e paNa daDha rIte sAbita karyu che. matalaba ke emane jagatanAM sarva maMtavyono samanvaya ja ka2vo che, koInuM khaMDana nahi. ane vastutAe satya paNa te ja che. nirmAnamohA jitasaGgadoSA adhyAtmanityA vinivRttakAmAH
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 (adhyAtmaniSThA vinivRttakAmAH ) pAThA. dvaMdvairvimuktA sukhaduHkhasaMjJa gItA darzana rgacchantyamUDhAH padamavyayaM tat |||| na saMgatA ke sukhaduHkhadro, na jemane kAma, na mAnamoha; aghyAtmaniSThA vaLI jemane te, pAme amUDho pada avyayI e. pa jemane mAna ane moha pajavatAM nathI, jemaNe saMgadoSa upara jIta meLavI che, jemanI aghyAtmabhAvamAM niSThA che, jemanI kAmanAo zamI gaI che, jeo sukhaduHkhanAM dvaMdvothI chUTI gayA che, e amUDha-jJAnI-puruSo e avyayI padane pAme che. noMdha : jainasUtronI dRSTithI A kSINakaSAyI nAmanA bAramA guNasthAnakanI dazA varNavI che. A bAramA guNasthAnaka pachI nizce apunarAvRttivALuM pada pamAya che, ema jainasUtro paNa kahe che. A parathI saheje samajAze, ke 'nAma, rUpa game te ho, mAtra upalA guNo sAdhI le. eTale eno mokSa nakkI che.' ema ja gItA mAne che. e avyayI pada ane potAnA paraMdhAma vacce kazo ja virodha nathI e jema agAu kahyuM che, tema pharIthI ahIM paNa kahe che. ane vaLI te padano mahimA paNa batAve che: na tad bhAsayate sUryo na zazAGko na pAvakaH / yad gatvA na nivartante tad dhAma paramaM mama // 6 // tene agni zazI sUrya, na prakAza daI zake; jyAM jaI na vaLe pAchA, te paraMdhAma che mama. 6 te sthaLe sUrya, caMdra ke agnine prakAza ApavAnuM rahetuM nathI, jyAM janArane (gayA pachI) pAchuM pha2vApaNuM nathI,te mAruM paraMdhAya che. noMdha : sUrya, caMdra ane agninA prakAzathI AtmaprakAza koI 52ma nirALI cIja che. jainasUtro kahe che, ke ahIM prakAzanAM kiraNo paDe che, te to paudgalika che, ane rUpI che. jyAre AtmA to caitanyamaya che ane arUpI che. eTale eno prakAza anokho ja hoya. ene sUrya caMdra ane agni zo prakAza ApavAnAM hatAM ? UlaTI enI jyotinI pAchaLa je tAkAta che, temAM AtmAnI jyoti ja jhaLakI rahI che.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya paMdaramo 509 zrI kRSNagurunI IcchA arjunane potA bhaNI ja vALavAnI che, eTale pharIne yAda Ape che, ke upara je apunarAvRttivALuM pada kahyuM, te mAruM ja dhAma che. have arjune savAla karyo ke, jo tema ja hoya to tamAro ane A zarIradhArI jIvano saMbaMdha zo? kAraNa ke tamAruM dhAma UMce ane ucca koTinuM che. jyAre jIva to Aje saMsAranI adhogatimAM paDelo prANI che, to te teTale UMce kaI rIte jaI zake? vaLI teno te ja jIva deza choDatI vakhate jo zAkhAnA draSTAMte, karmadvArA ane viSayArA UMcanIce phelAya che, tyAre bIjI yonimAM jAya che, to te kevA prakAre ane zAthI? A be savAlano uttara ApatAM zrI kRSNacaMdra kahe che: mamaivAMzo jIvaloke jIvamRtaH sanAtanaH / manaH SaSThAnIndriyANi prakRtisthAni karSati ||7|| zarIraM yadavApnoti yaccApyutkAmatIzvaraH / gRhItvaitAni saMyAti vAryugandhAnivAzayAt ||8|| zrotraM cakSuH sparzanaM ca rasanaM ghrANameva ca / adhiSThAya manazcAyaM viSayAnupasevate atkrAmaMtaM sthitaM vApi bhuAnaM vA guNAnvitam / vimUDhA nAnu pazyanti pazyanti jJAnacakSuSaH // 10 // yatanto yoginazcaivaM pazyantyA''tmanyavasthitam / yatanto'pyakRtA''tmAno nainaM pazyantyacetasaH ||11|| zAzvata aMza mAro ja, jIvaloke kahyo jIva kheMce prakRti mAMhelAM mana ne pAMca Indriyo. 7 pAmatAM choDatAM deha, Izvara emane prathI; gaMdha sthAna thakI gaMdha, vAyu jema laI jato. 8 tvacA jIbha tathA nAka, cakSu, kAna vaLI mana; e cha ene ja AdhAre, viSayo bhogave vaLI. 9 dehe re'tA jatA kiMvA, bhogavatA guNayukata e; jIvane mUDha nA pekhe, pekhe che jJAnadarzIo. 10
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510 gItA darzana ne ema yatatA yogI, pekhe potA viSe rahyo; na ene pekhatA pApI ajJAnIo mathe chatAM.1 1 (bhArata !) jIvalokane viSe je jIvarUpa (kahevAya che) te mAro ja sanAtana aMza che (eTale enA pasvarUpane pichAnavuM ane mane pichAnavo e banne eka ja che vaLI te aMza eTale chUTo paDelo kaTako nahi; kAraNa ke mAruM ane enuM svarUpa abhinna che. paraMtu jema vastrane eka cheDe hAtha mUkIne koI e vastrano aMza batAve che, tema A jIvalokamAM jIva tarIke oLakhAto mAro aMza che, ethI ja te Izvara paNa che. chatAM svecchAe prakRti mAMhelA mana ane pAMca Indriyone AkarSe che. (AnuM ja nAma te liMgazarIra.) A zarIrane pAmatAM ke choDatAM e (jIvarUpI) Izvara emane laIne jema gaMdhanA sthaLamAMthI gaMdha laIne vAyu jAya che, tema pote paNa (emanI) sAthe thAya che. ane A rIte tvacA, jIbha, nAka, cakSu ane kAna tathA mana) e chaene AdhAre viSayo bhogave che (Ama saMsAracakra cAle che). evA dehe rahelA, jatA ke guNa sAthe rahI bhogavatA evA jIvane (AtmAne) mUDha nathI joI zakato. jJAnacakSuthI jonArA jJAnIo (jJAnacakSuthI) joI zake che ane e pramANe yatnavaMtA yogIo paNa potA viSe rahelA e (svarUpa) ne pekhI zake che. paraMtu jeo abuja ane azuddha che, teo yatna kare toya ene pekhI zaktA nathI. (durAcArI paNa jo durAcArano vicArapUrvaka pazcAttApa karI zuddha thaI prayatna kare to ene Atmadarzana thAya ja, e viSe adhyAya 9, zloka 30 mAM kahyuM che. paraMtu je aMtarano mela to kADhavA mAge ja nahi ane upalaka parizrama kare, te nakAmuM che) noMdha : karmano anubaMdha svIkAryo eTale e zailIe sAtamA, AThamA ane navamA zlokamAM gItAkArane varNana karavuM paDayuM. jainasUtro kahe che : saMsArI jIva ane siddha koTino AtmA mULa svarUpe eka che; paraMtu karmasaMgIpaNAnI dRSTie jIvo judAjudA ane aneka saMkhyAmAM che. jema agAu kahevAyuM tema jIva rAgadveSane vaza thAya che, tyAre pudgalo kheMce che, ane pugalo emAM Azraya pAme che. pachI e kartAbhokatA bane ja che. ane jyAre mRtyu pAme che, tyAre potAnuM e karmajanya sUkSma-kArpaNa ane tejasazarIra sAthe laIne e bIjI yonimAM jAya che ane sthaLa zarIra sarje che. gurudeve paNa upara e ja vAta kahI che. A parathI vedAMtavAdI jema mAyA kahI saMsArane sAva uDADI de che, tema gurudeva uDADI na detAM enuM rahasyamaya satya rajU kare che, ane guNAnvita jIva ja guNo bhogave che tema kahI, guNAsakti
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya paMdaramo 511 chUTe to saMsAra chUTI jAya e agAunI vAtane Teko Ape che. e viSe have vadhu kahevApaNuM rahetuM nathI. vaLI jJAnacakSu vinA A vastuno sAkSAtkAra thato nathI, ema kahI zrIkRSNagurudeva vicAra vinAnA malina jIvono prayatna kSAra upara lIMpaNa jevo batAve che. "jyAM lagI AtmA tattva cinyo nahi tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI e akSarazaH kharuM che. paNa AthI sAdhaka sAdhanA na taje, paNa sabhAnapUrvaka, vicArapUrvaka vizuddhi sAthe sAdhanA kare ja. ane pustakiyA jJAnavALo phulAIna jAya, paNa potAnuM jJAna sAcuM che ke kema, te potAnA jAgRtipUrvakanA sAdhanAyatnathI siddha karI dekhADe ! Ama bannene sAvacetI ApavAno hetu ja uparanA dazamA ane agiyAramAM zlokamAM dekhAya che. have AtmajJAnanI sAthe vaLI jema sAtamA adhyAyamAM jagata vijJAna zarU kareluM ane uttarottara dazamA lagI to khAsa kahevAtuM AveluM te ahIM paNa pharI rajU kare che. temAMya khAsa to sUrya, caMdra ane agni jene prakAza nathI ApI zakatA te paraMdhAma mAruM che, ema A adhyAyanA chaThThA zlokamAM kaheluM. to have sUrya, caMdra ane agnimAM konuM te ja che, te paNa kahI de che. yadAdityagataM tejo jagad bhAsayate'khilam / yaccaMdramasi yaccAgnau tattaijJo viddhi mAmakam / / 12 / / gAmAvizya ca bhUtAni dhArayAmyahamojasa / puSNAmi cauSadhIH sarvAH somo bhUtvA rasAtmakaH / / 13 / / ahaM vaizvAnaro bhUtvA prANinAM dehamAzritaH / prANApAnasamAyuktaH pacAmyannaM caturvidham / / 14 / / sarvasya cAhaM hRdi sanniviSTo / mattaH smRtinimapohanaM ca / vaidaizva savarahameva vedyo __ vedAntakRdvedavideva cAham ||15|| bhAnumAM je rahyuM teja, vizva AkhuM ujALatuM; ane je caMdra-agnimAM, te mAruM teja jANatuM. 12 pRthvImAM pesI bhUtone dhAruM ojasathI ya huM; rasAtmaka thaI soma, poSe chuM auSadhi badhI. 13
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 gItA darzana 14 prANa-apAnathI yukata, rahelo prANIdehamAM; cAra prakAranAM anna, pacAvuM jaTharAgni thai. huM sarvanA aMtaramAM vaselo, huMthI smRti jJAna ane apoha; chuM sarva vedo thakI huM ja vaidya, vedAMtakartA huM ja vedajJAtA. 15 he arjuna ! sUryamAM raheluM je teja AkhA jagatane prakAzita kare che, ane je teja caMdramAM che, tema ja je teja agnimAM che, te teja mAruM jANa. pRthvImAM pesIne huM ojasa vaDe bhUtone dhAraNa karuM chuM ane rasAtmaka soma thaIne badhI auSadhine poNuM chuM. prANIonA dehanA Azraye rahelo huM jaTharAgni thaIne prANa tathA apAna vAyuthI yukata thaIne cAra (bhakSya, coSTa, lehya ane peya ema cAra) prakAranAM anna pakAvuM chuM. (jhAjhuM zuM kahuM, pyArA kauteya !) huM sahunA aMtaramAM vaselo chuM, mArA thakI ja jJAna, smRti ane apohana (vicAradvArA buddhimAM rahelA saMzayAdi doSone dUra karanAra eTale ke tarkalaya) bhAse che. badhA vedothI jANavA yogya te huM ja, vedAMtano kartA paNa huM ja, ane vedono jANanAra paNa huM ja chuM. noMdha : "sUrya, caMdra ane agnimAM je teja che te mAruM che," e jAtanI vAta to sAtamA aghyAyamAM kahevAI ja che. paraMtu ahIM eka rahasyanI ghaTanA sAthe eno saMbaMdha che, te e ke pRthvI ane sUrya banneno saMbaMdha che. "sUrya AtmA jagata sta zuSaRR" ema zruti bole che. arjunanA pRthAmAtAne sUryano saMyoga thayo, emAM paNa AvuM rUpaka hovAno saMbhava che, "ahIM sUryarUpe 'go'mAM ('go'nA artha ghaNA che. ahIM Indriya agara pRthvI bemAMthI eka laI zakAya) pravezIne huM ojasa (ojasano artha zakita ane vIryazakti banne che) thI bhUtone dhAraNa karuM chuM. eTale pRthvImAM pesIne bhUtono bhAra vahanAra paNa kahevAya ane IndriyomAM pesIne vIryazakitathI prANIsarjaka paNa kahevAya. ane rasAtmaka soma(somanA artha be che: (1) caMdra, (2) soma nAmanI rasavallI. paraMtu ahIM to caMdra artha ja yogya che. auSadhinAtha tarIke caMdra prasiddha che ja te) thaIne huM auSadhine popuM chuM." Ama jotAM auSadhine poSI eTale auSidha (auSadhinA be artha vanaspati athavA osaDa. e parathI e bhAva nIkaLe ke
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya paMdaramo 513 osaDarUpa vanaspatino AhAra levo te) khAnAra manuSyanuM poSaNa paNa thayuM ja, eTale e rIte bhUtabhartA ke manuSyabhartA vizeSaNa paNa AtmAne lAgu paDI zake che, ane bhUtasarjaka vizeSaNa paNa lAgu paDe che. AgaLa vadhatAM kahe che, ke "prANI zarIramAM rahelo ane prANa ane apAna (jenAthI jIvana maLe te zvAsa vAyune prANa kahevAya che, ane gudA vATe nIkaLatA vAyune apAna kahevAya te banne)thI joDAyelo huM jaTharAgni thaIne cAra prakAranAM anna pakAvuM chuM." A rIte e teja zarIranI aMdara paNa kAma kare che. caMdrasUrya prakAzanA pramANamAM jaTharAgnimAM paNa tejImaMdI Ave che, evo niSNAta vaidyono mata che. A rIte prakAzadvArA badhuM kAma cAle che, te kharuM ja che. vaLI AhAra lIdhA pachI ane pAcana thayA pachI paNa lohI thAya che, tenI zuddhimAM paNa prakAzanI jarUra paDe che. lohInI zuddhi thAya che, tyAM paNa AtmaprakAza jhaLahaLe che. pachI e zuddha lohI magajamAM jAya che tethI smRti, jJAna, samAdhAna Adi buddhi, mana ane cittanA kAryomAM paNa AtmaprakAza sAthe ja hoya che. ApaNe agAu kahI ja cUkyA chIe ke hRdaya ane mastaka e be bhAga mahattvanA che. kAraNa ke tyAM Atmateja vegavaMta rIte rahe che. vedothI joya paNa te, vedavattA paNa te. eTale vedavidyA karatAM AtmavidyA zreSTha che. ema adhyAtmavidyA vidyAnAna' e vAkaya para mahorachApa lagAvIne vedAMta (eTale vedono tattvajJAnano viSaya rasapUrvaka carcatAM evAM upaniSadono chello-nizcita siddhAMta) teno kartA paNa huM chuM." Ama upalA eTalA zlokamAM to jIvana ane jagatanA sArabhUta rahasyane kahI dIdhuM. have arjuna pAcho gUMcavaNamAM na paDI jAya, te khAtara kharo khulAso kare che : dvAvimau puruSau loke kSarazcAkSara eva ca / kSaraH sarvANi bhUtAni kUTastho'kSara ucyate ||16|| uttamaH puruSastvanyaH paramAtmetyudAhRtaH / yo loka trayamAvizya bibhartyavyaya IzvaraH / / 17 / / yasmAtkSaramatIto'hamakSarAdapi cottamaH / ato'smi loke vede ca prathitaH puruSottama ||18||
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514 gItA darzana kSara-akSara A be ja, puruSo lokane viSe; kSara kahyAM sahu bhUto, kahyo kUTastha akSa2. 16 zreSTha purUSa to anya, paramAtmA gaNAya che; poSe trilokamAM pesI, Izvara avyayI khare.17 kSarathI para huM mATe, akSarathI ya uttama; ethI loke tathA veda, khyAta chuM puruSottama. 18 (bhArata ! puruSane sAMpyaparibhASAmAM eka ja kahyo che, paraMtu huM agAu je be prakAranI parA-aparAprakRti kahI gayo chuM te paNa AtamAnA akhaMDa saMbaMdhane lIdhe e svarUpane puruSa paNa kahI zakAya. eTale e draSTie) lokamAM kSara ane akSara niro e be puruSo che. te paikI kSara svarUpavALAM sau bhUto che ane (temAM sthira rahelo) kUTastha evo je aMtaryAmI te akSara che. (A rIte nAzavaMta ane avinAzI evI be vastumAM lokasvarUpano samAveza thAya che.) uttama puruSa to ethI paNa anya (eTale trIjo) che, te paramAtmA nAme oLakhAya che, ke je avinAzI Izvara, A traNe lokamAM pravezIne temane poSe che. huM kSarathI atIta (pele pAra) chuM, ane akSarathI paNa uttama chuM. ethI ja lokamAM ane vedamAM puruSottama nAme prakhyAta chuM. noMdha : dehadhArImAM rahelo jIvarUpI Izvara ja karmane lIdhe halakI UMcI yonimAM jAya che. paramAtmA sRSTikartA nathI, karmano kartA paNa nathI, ane karmano nyAyadAtA paNa nathI. chatAM enuM teja to traNe lokamAM che ja. kAraNa ke jIvarUpI Izvara e paramAtmAno ja avibhAjya sanAtana aMza che. zrIkRSNacaMdragurue potAne khAsa be ThekANe ahaM' vAparyo che, eTale tyAM eka ThekANe nirlepa chatAM dehadhArImAM beThelo AtmA levo ane Ave ThekANe emaNe sadehe jJAnadaSTithI je paramAtmAsvarUpa nihALyuM che, te ja levuM. kAraNa ke temaNe chellA zlokamAM kahyuM che ke huM kSarathI para chuM, ane akSarathI paNa uttama chuM. ane lokamAM tathA vedamAM jene puruSottama evI nAmasaMjJAthI saMbodhavAmAM Ave che te huM chuM." arjunane A rIte preraNA pAIne have upasaMhAra karatAM zrIkRSNacaMdra kahe che: yo mAmevamasaMmUDho jAnAti puruSottamam / sa sarvavidbhajati mAM sarvabhAvena bhArata / / 19 / /
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya paMdaramo 515 iti guhyatamaM zAstramidamuktaM mayAnagha / etabuddhvA buddhimAn syAt kRtakRtyazca bhArata / / 20 // puraSottama chuM, e je amohI jANato mane; te sarvavatu ane seve, sarvabhAvathI bhArata !19 ema nigUDha A zAstra, me niSpApa ! tane kahyuM, e jANI thAya dhImaMta ne kRtakRtya bhArata ! 20 he bhArata ! A pramANe huM ja puruSottama chuM' ema je moharahita thaIne jANe che, te sarvavida che, ane te sarvabhAve karIne mane ja bhaje che. (matalaba ke sarva jJAnano sAra ATalo ja che ke sarvabhAve puraSottamapadanuM bhajana karavuM.) he anagha ! (tuM pAparahita thayo chuM, mATe ja A jJAna jIravI zake tema che, ane tethI ja tane) me guhyamAM guhya A zAstra kahyuM. te bhArata ! (eTaluM) e jANIne to manuSya buddhimAna ane takRtya thaI jAya. noMdha : sarvabhAvathI udAsIna vRtti karI lIdhA pachI svarUpalakSe vItarAga AjJAdhIna banavuM' Ama je jainasUtronA sArarUpe zrImade kAvyapaMkita mUkI che te bhAvanuM ja gurudeve upara kahyuM. " prabhune amuka bhAve bhajavA to sahelA che, paNa sarvabhAve bhajavA sahelA nathI. jeNe pUrNAza moharahita thaI paramAtmasvarUpa pichAnuM, eNe ekane jANyA eTale sarvane jANyuM. te sarvajJa, sarvavettA ane sarvakriyA sahaja bhAve karanAra sarvabhAve paramAtma samarpita thaI cUkyo." jainasUtro paNa ema ja kahe che. kRtakRtya thavA sAru ane jJAna pAmavA sAru guhyAtiguhya zAstra parama upayogI che ja, paNa zrIkRSNagurue arjunane niSpApa saMbodhane saMbodhIne ja e kahyuM che, e ema sUcave che, ke pApa-rahita thayA vinA A jJAna rahe tevI aMtaraMga pAtratA nathI hotI. ane pAtra na hoya to pAtra vinA AtmajJAna kadI na Take. na jiravAya to bamaNuM nukasAna thAya. evo vAcALa, azraddhALu ane mithyAbhimAnI pote paDe ane bIjAne pADe! vaLI jagatanI sAme nAhaka UMdhuM udAharaNa paNa UbhuM kare ! OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahma vidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde puruSottamayogo nAma paMcadazo'dhyAyaH / / 15 / /
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 516 gItA darzana OM tat sat' e pramANe zrIbhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM puruSottama yoga nAmano paMdaramo adhyAya pUro thayo. paMdaramA adhyAyano upasaMhAra "aho nirmaLA arjuna ! tane meM zrutio ane vedacarcAthI alaga rAkhavA ane bhakitatattva tarapha preravA atyAralagI prayatna karyo che. jo ke meM vAraMvAra kahyuM che ke mArI bhakitanI bhUmikA samatvayoga ane karmakauzala upara ja racAyelI che ema to tuM jANe ja che. chatAM ahIM zrutio ane upaniSadomAM AvatA keTalAka zabdono mArA agAunA nirUpaNa sAthe samanvaya karI tane eka vadhu sarasa zAstrarahasya samajAvuM chuM. bhAre hetabharyA umaLakAthI arjunane AliMgI enA mastaka para varada hasta mUkI zrIkRSNaguru bolyA : "zAstromAM azvattha" rUpe saMsAranuM nAma che. vaDa athavA pIpaLAne jema azvattha kahevAmAM Ave che, tema nAzavaMta evo paNa azvatthano artha thAya che. chatAM kalpanA kara ke eka saMsArarUpI vizALa vaDavRkSa che. paNa sAmAnya rIte vaDavRkSa karatAM te UlaTuM ja che. eTale ke vRkSane to UMce DALo ane nIce mULa hovuM joIe, tene badale Ane to UMce mULa che ane nIce zAkhAo che. veda enAM pAMdaDAMrUpa che. matalaba ke mahabrahmarUpI mULa, ke je unnata bhUmikAvALuM che tyAMthI A saMsArano saMbhava thayo che, ane enI zAkhAo nIce vistarelI che. emAMthI ja vedo jamyA che. brahma paheluM che, pachI veda che. vedavAdIo moTI vAcALatA dharAve tethI te vedajJAnI nathI thaI jatA, paNa A rahasya jANe te vedajJAtA che. jema vRkSanuM mULa hAtha AvatAM pAMdaDAM to saheje hAthamAM AvI ja jAya che, tema A vRkSanuM rahasya hAthalAdhatAM vedarUpI pAMdaDAM to saheje hAthamAM AvI ja jAya che. eTale meM tane veda zrutiomAM tArI buddhine na guMcavatAM AvA rahasyajJAna tarapha vALyo che.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya paMdaramo 517 have bIjI vAta. tuM ema ja mAnIza ke enI nIce ja DALo ane upara ja mULiyAM che. eTaluM ja nahi, paNa pachI to vaDanI vaDavAIonI jema AnI zAkhAo phUTI che. ane e zAkhAo UMce, nIce ane comera che, tema ja emanAM mULiyAM nIce paNa gayAM che. meM je traNa guNanI vAta karI te guNathI e saMsAranI zAkhAo vadhI che, tathA e guNonA viSayorUpI phaNagAthI pallavita thaI che; ane karmanA anubaMdhathI pachI to eno kayAMya pAra ja Avato nathI. chatAM jo tuM enuM rUpa jovA mAge to jJAnacakSu vinA nahi dekhAya. mATe mArI e paNa tane bhalAmaNa che, ke AdyapuruSane pAmavAno saMkalpa karI ddaDha vairAgyathI Asakitane chedI nAMkhIne ja meM agAu kaheluM te apunarAvRttivALuM pada zodhI le, manuSyabhavamAM e zodhavuM saheluM che. kAma, mAna, moha, saMgadoSa, sukha-du:kha nAmanAM dvaMdvothI dUra thaI jeo AtmajJAnamAM masta che, temane e avyayI dhAma jarUra maLe che. aho ! te dhAmanuM huM zuM varNana karuM ! sUrya, caMdra ke agninuM teja paNa enI visAtamAM kaMI ja nathI. mAruM kharuM sthAna te ja avinAzI pada che. have huM tane jIva ane saMsArano kema meLa khAya che. te viSe kahuM. kharI rIte jIva mArAthI judo nathI. te mAro avibhAjya zAzvata aMza che. chatAM duSTibhede agAu huM kahI gayo chuM te rIte te mArAthI vikhUTo paDe che. ane prakRtimAM rahelAM Indriyo ane manane kheMce che. A rIte sUkSmamAMthI sthULa zarIra baMdhAya che ane vadhe che. vaLI AyuSyakSaye jyAre e khoLiyuM badale che, tyAre vAyu jema gaMdhane laI jAya tema A sUkSma zarIrane laIne jIva bIje sthaLe jAya che, ane tyAM Indriyo dvArA viSayone seve che. A rIte zarIramAM rahelA, zarIra laI jatA, ane guNo sAthe rahIne viSaya sevatA karmasaMgI jIvanA kharA svarUpane jJAnacakSu sivAya vimUDho dekhI zakatA nathI. jema jJAnIo pekhe che, tema potA viSe yogIo paNa e svarUpanuM rahasya pa khe che. paraMtu je azuddha ane azraddhALu che, te ene pekhI zakatA nathI. sUrya, caMdra ane agnimAM je mukhya bhavya teja che te AtmAnuM ja che, ane e AtmatejathI ja jagatanAM sarva jIvanadAyaka tattvo khIle che. jema bahAra e teja che
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 518 gItA darzana tema zarIranA jaTharamAM paNa te teja che ja. ane jJAna, smRti Adi manuSya aMtaHkaraNamAM sUkSma tattvo paNa e tejane lIdhe che. veda, vedAMta saunuM lakSya paNa e ja che. meM tane agAu je vAta AThamA adhyAyamAM karI te viSe vadhu khulAso karuM. karmasaMgI jIvamAM be tattva che: kSara ane akSara. tenA karatAM sarvottama paraMpuruSa e ja paramAtmA che. Izvara zabda to jema parabrahmane lAgu paDe che, tema jIvane paNa lAgu paDe che. mATe ahIM huM khAsa nirlepa paraMbrahmane mATe paramAtmA zabda vAparuM chuM. vaLI jema parabrahmane akSara kahevAya che, tema jIvane paNa akSara kahevAya che. eTale paramAtmA ethI sAva nirlepa che. loko tathA vedo jene paramAtmA kahe che, te traNe lokono bhartA che chatAM nirlepa che. mAruM paNa kharuM svarUpa te ja che. je nirmohI A rIte mane jANe te ja sarvajJa, sarvavettA ane saMpUrNa bhAve mane bhajanAro, ema huM kahuM. bhale pachI e game te rIte mane bhaje ! bhajavAnA prakAra paratve mAro kazo Agraha nathI tuM niSpApI cho, mATe AvA jJAnane yogya hoI meM A rahasyajJAna tane kahyuM A rahasyajJAnano jene jarA paNa sparza thAya tene samabhAvavALuM jJAna ane takRtyatA ApoApa pragaTe che."
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana adhyAya soLamo upodaghAta "duSkatavALA mUDha narAdhamo, mAyAthI emanuM jJAna harAI javAne lIdhe, AsurI bhAvane pAme che, mane pAmatA nathI." (gI. a. 7-15) "jenAM AzA, karma ane jJAna aphaLa che, evA abUjha loko moha pamADanAra evI rAkSasI AsurI prakRtino Azraya laI rahelA che." (a. 9-12.) '"bhale atyaMta durAcArI hoya, paraMtu mane ananyabhAve bhaje to tene sadudyogI-sapuruSArthI sAdhu ja mAnavo. kAraNa ke te jaladI dharmAtmA thaIne zAzvata zAnti pAme che." (a. 9, 30-31) A badhAM vacanomAMthI be bhAva nIkaLe che : 1. AsurI bhAvaprakRtinA phaMdAmAM phasAyA eTale prabhuprApti azakaya thaI paDe che. 2. mahAdurAcArIne prabhuprAptino saMbhava rahe kharo, paNa AsurI bhAvadhArI, AsurI prakRtidhArIne nahi. tyAre have arjunanA manamAM e savAla thAya che ke huM AsurI saMpatti dharAvuM chuM ke daivI ? zrIkRSNagurudeve paNa mane kahyuM che ke, "tuM adhamathI adhama-pApIthI paNa pApI hoya toya tAro uddhAra che paNa AsurI saMpatiLAno uddhAra nathI." tyAre have mAre mArI dazA AsurI che ke daivI, e sauthI prathama jANI levuM joIe. to ja huM puruSottamayogane ke paraMpadane lAyaka banI zakuM !' ema vicArIne arjune e savAla potAnA guruzrI pAse mUkayo, tyAre prathama
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 520 gItA darzana to zrIkRSNa AsurI prakRtivALA mUDha manuSyanI sadgati thavAmAM moTAmAM moTuM kAraNa e kahyuM ke "teo saMzayAtmA" hoya che, nAstika hoya che, ane anAsthA jevI koI bhayaMkara vastu jagatamAM che ja nahi ! "mATe evA loko mokSAdhikArI banI zakatA nathI. matalaba ke jyAM lagI anAsthAno doSa hoya tyAM lagI teo mokSAdhikArIpaNAnI nikaTa javA chatAM e cIjane pAmI zatA ja nathI." ane pachI AgaLa vadhatAM kahyuM, "AsurI bhAvathI emanI yoni paNa AsarI ja gaNAya che. ane teo temAM ja vAraMvAra gaLakAM khAdhA kare che. have huM tane daivI saMpattimAnanAM tathA AsurI saMpattimAnanAM lakSaNo tathA temanI pravRtti kahuM ke jethI A AkhA saMsAramAMnAM prANIonI e be prakAranI sRSTino tane kharo khyAla AvI zake. AsurI sRSTivALA manuSyo yajJa, dAna, tapa, Adi kare topaNa abhimAnanAM pUtaLAM hoIne potAnI kAmanA poSavA sAru ja kare che. emane zAstra pratye, saguru pratye ke dharma pratye zraddhAno chAMTo paNa nathI hoto. evA loko mane na pAme. have to jANe tane navAI nahi lAge, chatAM vistArathI e vAta tane kahuM chuM, te sAMbhaLa." ema kahIne zrIkRSNacaMdra A adhyAyamAM praveza karyo. tattvajJAna (AtmajJAna ane vizvavijJAna) sAthe AcAra bahu mahattvanI vastu che, e sahu koI kabUla karaze ja; eTale AcAra saMbaMdhe sthitaprajJa, bhakata ane guNAtItanAM sacoTa varNana sAMbhaLyA pachI kSetra-kSetrajJI vaccenA aMtaranuM jJAna ane jJAnanAM lakSaNo vicAryA pachI e Adarza bhaNI javAmAM aDacaNa na paDe te dekhItuM che. paraMtu Adarza bhaNI janAre jema sArI bAju khyAlamAM rAkhavAnI che, tema nabaLI bAjuno khyAla rAkhavo jarUrI che, ke jethI nabaLI bAjuthI dUra thavAya. nabaLI bAjuthI chUTyA vagara je sabaLI bAjunuM tattvajJAna sAMbhaLI le che ke sabaLa AcAra bhaNI cAlavA mathe che, te kAM to mithyAbhimAnamAM sabaDe che, athavA to AgaLa jaIne UlaTo pAcho paDI jAya che. mATe ahIM nabaLI bAjuvALI pravRttino citAra khUba sacoTa Apyo che. jainasUtronI paribhASAmAM AsurI saMpattine tyAjya athavA heya" gaNI zakAya. joya eTale AtmA. upAdeya te cAritra. A rIte jainasUtromAM haya, joya,
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya soLamo upAdeyanI tripuTI kahevAya che. te viSe agAu saMkSepe to kahevAyuM che ja. ahIM traNa guNa mAMhelA sattvaguNanA dhArakane ApaNe daivI saMpattimAna kahIe to kazuM khoTuM nathI. paraMtu sattvaguNImAM Atino aMkura hoIne paDavAno saMbhava che, jyAre daivI saMpattimAnanAM lakSaNo evAM che ke jethI ene paDavAno bahu saMbhava nathI. e dRSTie chevaTe to sattvaguNa paNa tyAjya ja che. paraMtu prathama prathama upAdeya che ane rajoguNa ane tamoguNa to tyAjya che ja. eTale e guNonAM lakSaNo ane kAryo kahyA pachI paNa A daivI saMpatti ane AsurI saMpattinuM varNana baMdhana ane mokSanA jANakAra sAru bhAre upayogI thaze ja. 521 jainasUtromAM jIva, ajIva, Asava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa ema vikAsalakSI sAdhakane sAte tattvonI samaja apAI che. jainasUtro jema bhavyattva pAmelAno mokSa nakkI, ane abhavyatvane avalaMbelAno baMdha nakkI ema cokhkhuMcaTa kahI de che, tema gItA paNa daivI saMpattimAnane mokSa nakkI ane AsurI saMpattimAnano baMdha nakkI ema spaSTa kahI de che. e rIte A aghyAya potAnI pote parIkSA lenArA sAdhako mATe khUba mahattvano che. arjuna sAru A aghyAya teTalo ja mahattvano hato. ethI e pote kaI bhUmikA para che, e jANavA utsuka thaI rahyo che, te joyuM; ane have zrIkRSNaguru ene kevI sarasa vigatapUrvaka e badhuM saMbhaLAvI rahyA che, te joIe. poDazo'dhyAyaH adhyAya soLamo zrIkRSNa uvAca abhayaM sattvasaMzuddhirjJAnayogavyavasthitiH 1 dAnaM damazca yajJazca svAdhyAyastapa Arjavam ||1|| ahiMsA satyamakrodhastyAgaH zAntirapaizunam / dayA bhUteSvaloluptvaM mArdavaM hrIracApalam tejaH kSamA dhRtiH zaucamadroho nAtimAnitA / bhavanti sampadaM daivImabhijAtasya bhArata |!!! 11311
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 522 gItA darzana abhaya, sattvanI zuddhi, jJAnayoga, vyavasthiti, dAna, dama tathA yaza, svAdhyAya, RjutA, ta5, 1 ahiMsA, satya, akrogha, tyAga, zAMti, apezana, lajjA, agRddhi, bhUtomAM dayA, mArdava, sthiratA, 2 amAna, teja, adroha, kSamA, dhairya, pavitratA, bhArata ! hoya che daivI-saMpatti pAmanAramAM. 3 (aho, bhAratakuLanA nipuNa puruSa) bhArata ! daivI saMpattine pAmanAramAM nIcenA chavvIsa guNohoya che? (1) abhaya, (2) sattva saMzuddhi, (3) jJAnayoganI vyavasthA, (4) dAna, (5) dama, (6) yajJa, (7)svAdhyAya, (8) tapa, (9) RjutA (saraLatA) (10) ahiMsA, (11) satya, (12) akrodhavRtti, (13) tyAga, (14) zAMti, (15) arpazuna, (16) bhUtadayA, (17) alolupIpaNuM, (18) mRdutA, (19) kudaratI zarama, (20) acapalapaNuM, (21) tejasvIpaNuM, (22) kSamA, (23) dhRti, (24) pavitratA, (25) adroha, ane (26) nirabhimAnIpaNuM. noMdha : jainagraMthomAM mArgAnusArInA pAMtrIsa niyamo Ave che ane zrAvakanA je ekavIsa guNo Ave che, te A chavIsa guNomAM dekhAI rahe che. uttarAdhyayanasUtra'mAM tejolezyAvALA ane padmavezyAvALA jIvananAM je lakSaNo mukAyAM che, te paNa A uparanAM lakSaNone maLatAM ja che. teramA kSetrakSetrajJayogamAM AvelA jJAnarUpa vIsa sadguNo batAvyA che, te paNa Ane maLatA ja che. Ama badhI rIte daivI saMpatti eTale mumukSupaNAnI pUrNa yogyatA siddha thAya che. A guNomAM ahiMsA ane bhUtadayA baMne judAjudA zabdo che. tyAM ahiMsAnuM niSedhAtmaka ane vidheyAtmaka baMne svarUpa AvI jAya che ema mAnavuM. e ja rIte akrodha ane kSamAnuM. tema ja acapalapaNAnuM ane sthiratAnuM paNa samajavuM. jJAnayogavyavasthitino artha, jJAnamArga ane karmayoga bannemAM vyavasthA evo lo. tilaka kare che te paNa ThIka che. *(1) naitika himmata (2) hRdayazuddhi, (3) jyAM jyAM je je yogya che te te samajI goThavavAnI vyavasthAzakita, (4) dAna, (5) Indriyadamana, (6) paramArthe svArpaNa, (7) sarvAcana, 5 vagere, (8) tapa (9) saraLatA, (10) ahiMsA, (11) satya, (12) akrodha, (13) tyAga, (14) cittazAMti, (15) koInI cADIcugalI na karavAno svabhAva, sudra buddhino tyAga, udAra buddhinuM sevana, (1) bhUtadyA, (17)alubdhapaNuM, (18) komaLatA, (19) satya viruddha AcaraNamAM zarama, (20) sthiratA (21) pApI agara nIce prakRtivALA je prabhAva AgaLa aMjAI jAya tevo kudaratI prabhAva, (22) kSamA, (23) vairya, (24) pavitratA, (25) drohano abhAva, ane (2) nirAbhimAnIpaNuM.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya soLamo 523 ahIM yajJano artha trIjA adhyAyamAM AvelA artha tarIke ja levo yogya che. ahI' guNa ucca koTino che, e viSe koIneya zaMkA na hoya. khAnadAna manuSyomAM kudaratI zarama hoya che tenuM ja nAma hI. paraMtu koInI mananI nabaLAIvALI khoTI zaramane A brI' guNa rakhe koI mAnI bese! badhA guNonI TippaNamAM vicAraNA thaI gaI che. eTale ahIM e viSe vadhu kahevAnI jarUra nathI. dambho darpo'bhimAnazca krodhaH pAruSyameva ca / ajJAnaM cAmijAtasya pArtha saMpadamAsurIm ||4|| ajJAna, daMbha ne darpa, mAna, krodha, kaThoratA; hoya che pArtha ! AsurI saMpatti pAmanAramAM. 4 (he prathAnA putra) pArtha ! DoLa, mada, abhimAna, krodha, kaThorapaNuM ane ajJAna; A (mukhya cha durgaNo)* AsurI saMpatti pAmanAramAM hoya che. noMdha : jainasUtromAM mahAmithyAtvInAM je lakSaNo ApelAM che, te lakSaNono AmAM sAra AvI jAya che. abhavyapaNuM athavA mokSaprAptimAM mahAaMtarAyarUpa sthiti viSe A durgaNo ja hoya che, ema jaina Agamo kahe che. krodha, mAna, mAyA, ane lobharUpI cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane krUratA tathA sarva saMsAranA mULarUpa ajJAna A AsurI saMpattinAM lakSaNomAM mukhya bhAga bhajave che. ATaluM jANyA pachI AsurI saMpatti pAmelAne prabhuprApti na thAya e abhiprAya viSe have zaMkA nahi ja rahe ! arjunanI e zaMkA gayA pachI have gItAkAra zrIkRSNamukhe kahevaDAve che. daivI sampad vimokSAya nibandhAyAsurI matA / mA zucaH sampadaM daivImabhijAto'si pANDava ||5|| daivI saMpatti mokSArthe, baMdhArthe AsurI kahI; tuM daivI saMpadA pAmyo, pAMDava ! zoca nA kara. 5 he (saraLa evA pAMDurAjAnA putra) pAMDava ! daivI saMpadA mokSane denArI che ane AsurI saMpadA baMdhanane denArI che. paraMtu tuM daivI saMpadA pAmyo che. mATe tuM zoka na kara. AS) DhaoNga, (2) mada-baDAI, AMdhaLI uddhatAI, (3) abhimAna, (4) krodha, (5) vANI, vartana ane pAramAM kaThorapaNuM, ane (6) ajJAni.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 524 gItA darzana nodha : AmAM pAMDavane dilAso ane utsAha apAyA che, e yathArtha ja che. khare ja daivI saMpattinAM je lakSaNo batAvyAM, tevI dazA have to arjunanI jarUra hatI, ema gItAvalaNathI dekhAya che. gurudeva AkhA saMsArI jIvono A be koTimAM samAveza karatAM have kahe che : dvau bhUtasa! loke'smin daiva Asura eva ca | daivI vistarazaH prokta AsuraM pArtha me zrRNu ||6|| daivI ne AsurI evI, A loke bhUtasRSTi be, kahI vistArathI daivI, pArtha! sAMbhaLa AsurI. 6 (he pRthAputra pArtha !) A lokamAM be prakAranI ja bhUtasRSTi che : (1) daivI sRSTi, (2) AsurI sRSTi. daivI sRSTi viSe to meM (agAu ane hamaNAM) vistArapUrvaka kahyuM. (have, he pArtha ! AsurI (sRSTi)ne sAMbhaLa. noMdha : devo ane asuronI laDAInuM vaidika graMthomAM je varNana Ave che, te saddaguNa ane durguNanuM yuddha che ane vyakitaonAM nAmo e to rUpaka che, ema paNa satyArthI A parathI tAravI zakaze. jarathuSTa mahAtmAnA sAhityamAM asura" zabda uttama arthamAM ane "sura" zabda halakA arthamAM che; ane vaidika prAcIna sAhityamAM "sura" zabda uttama arthamAM che ane asura" zabda halakA arthamAM che. ATaluM prAsaMgika ahIM yAda rAkhavA jevuM che. IslAmamAM ImAnadAra ane kAphara evI be koTi che, te A ja jAtanI che. khristI ane yahUdI sAhityamAM paNa Astika-nAstika ema be prakAranI bhUtasRSTi che ja. paraMtu gItAkAra to jainasUtro pramANe sadguNa-durguNa para ja AstikatAnAstikatAno kayAsa kare che. anekAMtavAdanI e ja khUbI che. enakAMtavAdIne potAnI sAMpradAyikatAno durAgraha hoto ja nathI. jyAM e durAgraha Avyo tyAM sAcA dharmano AtmA haNAya che, ane dharmanA nAma para atyAcAra, durAcAra, vaTALavRtti, pAkhaMDa, Adi mahA bhayaMkara durgaNonA akhADA jAme che. evA loko potAne Astika bhalene mAnatA hoya, paNa zrIkRSNagurudeva to emanI jhATakaNI
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya soLamo kADhI nAkhe che ane emane AsurI koTimAM besADI de che. A ApaNe nIcenI paMktio parathI tAravI zakIzuM. pravRttiM ca nivRttiM ca janA na vidurAsurAH / na zaucaM nApi cAcAro na satyaM teSu vidyate ||7|| pravRtti kayAM ? nivRtti kayAM ? na jANe AsurI jano; na zauca ke na AcAra. na hoya satya te mahIM. 7 525 (arjuna ! A jagatamAM pravRtti ane nivRtti evI jIvanamAM be mukhya vRttio che. paNa e jyAM zobhatI hoya tyAM zobhe ! keTalIka vastuo eka ThekANe zobhe, bIje na zobhe. dA.ta., pAghaDI pagamAM na zobhe, mAthe ja zobhe. ema bIjAne sukhI karavAmAM pravRtti zobhe, svArthamAM pravRtti na zobhe. paraMtu AvA AsurI loko to jyAM pravRtti ghaTe tyAM nivRtti sevatA hoya che ane nivRtti ghaTe tyAM pravRtti sevatA hoya che. teo zAstra bhaNyA hoya to vaLI arthane badale anartha kare che. pote to patanane mArge Aya che paNa ene anusaranArAne paNa e mArge laI jAya che. agAu meM mukhya aaN cha doSa emanA gaNAvyA ja che, paraMtu ahIM e doSone lIdhe emanA AcAra kevA khoTA hoya che te huM kahuM chuM.) pravRtti ane nivRttine teo oLakhatA nathI (eTale ke pravRtti nivRttinuM temane yathArtha jJAna hotuM nathI.) vaLI temane nathI hotuM satyanuM bhAna, nathI hoto AcAra ke nathI hotuM zauca. noMdha : AMtarika ane bAhya pavitratAnA arthamAM ahIM zauca ane AcAra be zabda AvyA che. pavitra rojI raLavI, ane sadAcArI jIvana gALavuM. matalaba ke jarathuSTa mahAtmA kahe che tema vicAra, vANI ane vartanamAM pavitratA sau pahelI joIe. te to teomAM hotI ja nathI. satyamAM te mAnatA ja nathI. savagaDa e ja ene mana parama satya. game tevA jUThA prapaMca ane melA kAvAdAvA karavA paDe, te temane na sAle - tevuM emanuM haiyuM jaDa banI gayuM hoya che ahIM arjunane be zaMkA thaI che ke teo enA samAdhAnamAM kRSNaguru kahe che ke temanI pAyAma A pramANe : hA, Aza kema haze ? skUlo che, ane te
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ para gItA darzana asatyamapratiSThaM te jagadAhuranIzvaram / aparasparasambhUtaM kimanyatkAmahaitukam ||8|| etAM dRSTimavaSTabhya naSTAtmAno'lpabuddhayaH / prabhavantyugrakarmANaH kSayAya jagato'hitAH // 9|| teo ke' che ke jagat jUThuM, pAyAhIna anIzvara?;" ekabIjA (nara mAdA) thakI jammu, bhoga khAtara zuM bIjuM? (athavA) ApameLe ja janmeluM hetavihIna phogaTa. 8 A dRSTi rAkhI nahAtmA,* nANArthe jagazatruo; ghora karmo taNA kartA, janme che alpabuddhio. (Astika paraMtapa !) teo kahe che jagata jUThuM che, pAyAvinAnuM che, (AtmA ke Izvara jevI koI vastu ja nathI) anIzvara ja che. (tyAre emane koI pUche ke A zAthI janme che? to kAM to kahI de ke Apa meLe janmeluM che ane kAM to kahI de che ke te nara ane mAdAthI janme che. (tyAre koI emane pUche, paNa zAne sAru e jagyuM? tyAre e uzruMkhalA lokone bole kazo baMdha ke vajana hotuM ja nathI. eTale te caTadaIne kvI de che ke hetu vagara phogaTa ja thaI gayuM che, ane kAM to kahI de che ke, bhoga bhogavavA khAtara saMbhaveluM che, bAkI bIjuM zuM prayojana hoya? kviA jaDa loko !) AvI duSTi-abhiprAya-dharAvIne teo potAno AtmanAza karIne) nakhatmA (banelA) ane alpabuddhivALA teo (bIjAnA ane kharI rIte to potAnA) kSayane mATe vizvazatru banIne ghora karmo karavA mATe janme che. noMdhaH vaizeSikanA paramANuvAdanA aikAMtika valaNano AmAM parihAra che, ane cArvAkamatanI jhATakaNI kADhavAmAM AvelI che. jainasUtra uttarAdhyayana'nA 13mA adhyayanamAM 18ne 19mI gAthAmAM paNa Avo ja ullekha ane javAba che. mANasa jevI draSTi rAkhe che tevo bane che. eTale jIvanamAM puNya che, pApa che, paraloka che, AtmA che, karma che, karmanAM phaLa che, evI daSTi rAkhavI ja joIe te sAru dareka dharme, jAte, ane paMthe zraddhAno mahimA gAyo che. e ApaNe joI gayA chIe. kadAca pratyakSa sthULa AMkhe na dekhAya ke buddhithI na samajAya toya te AtmA "jagatamAM AtmA athavA Izvara jevuM breItatva che ema nahi mAnavuM te. 'bhAvazUnya.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya soLamo 527 ane karmajanma saMsAra anubhavI zakAya to che ja. eTale satya, ahiMsA, tyAga, saMyama, tapa AdinI jarUra che ja. vedAMta jagatane asatya mAne che ane nAstiko paNa jagatane asatya mAne che. paraMtu te be vacce mahAna aMtara che, te bhUlI na javuM joIe. Atmadarzana pAmyA pachI jagata Aje je svarUpe dekhAya che te karatAM juduM ja bhAse che. te dRSTie vedAMta jagatane asata kahe che ane vairAgya prere che. jyAre A nAstika mAnyatAvALAo to bhogane sAcA gaNe che ane AtmAne ja khoTo gaNe che. eTale A sAva UlaTI ja bAju che. AthI ja ajJAnIo AtmanAza notare che ane vizvazAMtimAM mahAkhalela karanArI mahAjulmI pravRttio Adare che. jo ke aMte to temAM teo hAre ja che. paraMtu jagatanA paramasatya ane ahiMsApremI puruSone evA lokone nimitte khUba tavAvuM paDe che. have A badhAnuM mULa kAraNa ane temanI dazA varNavatAM gItAkAra zrIkRSNamukhe gItAmAM bole che: kAmamAzritya duSpUraM daMbhamAnamadAnvitAH / mohAd gRhItvAsadgrAhAn pravartante'zucivratAH // 10 // daMbha-mAna-made yukata, sevI dupUra kAmane; durAgraho grahI mohe, pApAcAre pravartatA. 10 (priya kauteya ! teo tRpta thavo azakaya evA kAmano Azraya laIne daMbha, mAna ane madathI yukta (evA AsurI loka) moha thakI asatyAgrahonI pakaDa karIne malina vrato (pApAcAra)mAM pravarte che. noMdha : kAma e sarva doSo ane sarva mahA doSonuM mULa che, e vAta zrIkRSNagurue pUrve paNa kahI che. vaLI te kadI purAya tema nathI. bhaDabhaDatI AgamAM ghI home te Aga na zamatAM UlaTI vadhu jora pakaDe. tema Asaktimaya banI kAmane sevavAthI kAma zAnta thavAne badale UlaTo jora pakaDe che. AthI evA sAdhakamAM DoLa vadhI jAya che. bIjuM jagatamAM mAna meLavavAnI lAlasA ane madano kepha caDeche, eTale emanAmAM je nizcayo dekhAya che te mAtra jUThanI pakaDarUpa ja hoya che ane e jUThanI pakaDanI pAchaLa moha bharelo hoya che. tethI emanI pravRtti melI hoya che. teo vrataniyama kare to paNa enA mULamAM apavitratA hoIne te vrato paNa emane viSe to malina bane che.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 528 gItA darzana zrIkRSNagarae ahIM mAnasazAstranI uDI ane vyApaka carcA upADI che. kAmano artha ahIM mAtra jananeMdriya saMbaMdhI vikAra na letAM vyApaka rIte kAmanA laIe to te vadhu baMdhabesato thaze. mAna ane mada banne judAM lIdhAM che te yogya ja che. dareka vicAra, vacana ane vartanamAM AMdhaLApaNuM, uddhatapaNuM ja Ave che, tene mada kahI zakAya; ane koI vakhANa kare athavA pote mAnI le ke meM ThIka karyuM, jaya meLavyo ke saMpattisAdhana meLavyAM tyAre je ahaMkAra-bhAvano javAba Ave, tenuM nAma abhimAna che. AvI dazAvALAne satyAgrahane sthAne durAgraha ane pavitra vratone sthAne malina vrato janma; ane e rIte emanI pravRtti potAne ane parane ghAtaka nIvaDe, e samajI zakAya tevuM che. cintAmaparimeyAM ca pralayAntAmupAzritAH / kAmopabhogaparamA* etAvaditi nizcitAH / / 11 / / amita mRtyu paryata, ciMtAmahIM DUbela e, kAmopabhogamAM rAcyA, sau emAM ema nizcayI. 11 (ane dhanaMjaya ! bicArAnI karaNa kathA to jo.) aparimeya (pAra na pamAya ke mApa na kADhI zakAya evI) ane TheTha mRtyu lagI(cAlatI evI)ciMtAmAM (gaLA sudhI) DubI gayelA ane kAmopabhogamAM daTAyelA (te AsurI loko) bhoga ja sarvasva che' evuM nizcayapUrvaka mAnanArA (banI jAya che.) noMdha : je kAmopabhogane parama kalpa che, teo tenA lakSyamAM mRtyu lagI na khUTe tevI apAra ciMtAthI grasta rahe temAM kazI navAI nathI. te viSe AgaLa vadhatAM zrIkRSNacaMdra kahe che: AzApAzazatairbaddhAH kAmakrodhaparAyaNAH / Ihante kAmabhogArthamanyAyenArthasaMcayAn ||12|| idamadya mayA labdhamimaM prApsye manoratham / idamastIjhdamapi me bhaviSyati punardhanam ||13|| asau mayA hataH zatrurhaniSye cAparAnapi / Izvaro'hama bhogI siddho'haM balavAna sukhI ||14|| * ATaluM kArya ja eTale bhoga jo sarvasva che, ema nizraye mAnanAra.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya soLamo 529 yojI(grat.)* ADhayo'bhijanavAnasmi konyo'sti sadRza mayA / yakSye dAsyAmi modiSya ityajJAnavimohitAH ||15|| AzAjALa phasAyelA, kAma krodhe parAyaNa; kAmabhogArtha Icche che, anyAye arthasaMcaya. 12 "meM Aje prApta A kIdhuM, A manoratha pAmIza; ATaluM che ane mAruM, Aya dhana thaze vaLI. 13 meM ja A zatrune mAryo, ne bIjAneya mArIza; Izvara huM ja huM bhogI, siddha huM baLiyo sukhI 14 dhanADhaya huM kulIne huM, huM samo koNa che bIjo ? yajuM, ApuM chuM, mAguM , ema ajJAnamohita 15 (ane evA duSTa nizcayane lIdhe) seMkaDo AzArUpI jALathI baMdhAyelA ane kAma tathA krodhamAM parAyaNa thayelA (jeo AzAnA gulAma bane temane kAma ane krodha ghaDIbhara paNa kema choDe ? ethI) teo kAmabhogane arthe anyAyadvArA paNa arthasaMcayane Icche che. (jene satyanI paravA na hoya, jene pApano Dara na hoya, te je kaMI meLave temAM jAya to kayAMthI ja joI zake ? ene to mAtra kAmanI tIvra abhilASA ja hoya, kevI atyaMta adhamAdhama dazA ! "Aje meM A meLavyuM, (have, A IccheluM (kAle) meLavI laIza. ATaluM dhana mArI pAse che. ane vaLI ATaluM bIjuM) paNa ATaluM dhana thaze. (eTale ke bIjuM dhana paNa mane maLaze) "A zatrune meM mAryo, bIjAne paNa mArIza. (Izvara bIjo koI nahi) huM ja Izvara chuM. huM bhAgI chuM. (athavA huMyogI chuM.) huM siddha chuM (niSNAta chuM, huM baLavAna chuM. huM sukhI chuM. huM dhanADhaya chuM. huM kulIna (khAnadAna) chuM. mArA samo bIjo koNa che ? yajIza toya huM ApIza toya huM. majA mANIza toya huM." A prakAranA ajJAnamAM (tao) mUDha thaI jAya che. noMdha : AvA mUDha lokonI aparimiti ciMtAmaya pravRttinI rUparekhA joI gayA. e parathI saheje jaNAze ke artha e ja eno mahAprabhu thaI paDe che. AthI * goMDala mata pAThAM. t"yogI huM,' evuM goMDala pratimAM pAThAMtara che
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 530 gItA darzana anyAye paNa e artha ja meLavavAmAM ja raghavAyo bane che. ane enI vacce je koI muzkelIo Ave, tene evA ajJAnIo yajJadvArA ke kaMIka Arthika lAlaca ApIne nivAravA mathe che, athavA to hiMsA vApare che, bIjAne mAravA, raMjADavA e to pravRtti pAchaLa emane sAmAnya thaI paDe che. potAnA sAmAnya zabda viSaya sukhane kAraNe romanA bAdazAha nIroe seMkaDo hAthIne TekarI nIce dhakelI devaDAvyAno ullekha Ave che, te A parathI siddha thAya che. AvA mahAnirdaya, kAmAtura ane krodhacaMDAlamAM rAcelAne koI kahe ke 'prabhuno Dara rAkho', tyAre te kahe che : "prabhu ! e to UbhuM kaheluM svArthI lokonuM dhatiMga che. prabhu koI che ja nahi. prabhu gaNo to huM ne yogIya huM. bhogI huM ne sAdhanAno siddha paNa huM." ema madamAtAM matsarALAM veNa ajJAnamAM mUDha banIne te bolyA kare che. je dhArmika saMpradAyomAM ke je karmakAMDomAM arthanI ja ati mahattA che, tyAM AvA mUDha lokono mada phUlephAle che, tethI ja jainasUtromAM ane gItAmAM paNa AvA madamAtA parigrahInA dAnanI ke sthaLa yajJanI nirarthakatA ja sAbita karI che. zrIuttarAdhyayanasUtra'nA pAMcamA adhyayanamAM paNa AvI ja ghaTanA nAstikone viSe jainasUtrakAra kahe che, ane chevaTe maraNa vakhate to temane poka mUkIne rahevuM paDe che, evuM bane che, ema khulAso kare che. gItAkAra paNa kahe che: anekacittavibhrAntA mohajAlasamAvRtAH / prasaktAH kAmabhogeSu patanti narake'zucau ||16|| bahu citta bhrama bhrAnta, gherAyA mohajALathI; Asakata kAmajogomAM, azuci narake paDe 16 (he pArtha !) Ama cittanI ghaNI bhramaNAothI gherAyelA mohajALa phasAyelA ane viSayabhogamAM Asakata thayelA (e AsurI loka) gaMdA narakamAM paDe che. nodha : jema kiMpAkaphaLa prathama madhura lAge che paNa pariNAme kalejuM ane hojarI vADhIne ghAta upajAve che, tema uparyukata kukarmo prathama madhura lAge che, paNa pariNAme kaDavAM ane AtmaghAtaka nIvaDe che. jo ke emane A jiMdagImAM paNa zAMti ke kharA sukhano chAMTo nathI hoto, chatAMya ajJAnI lokomAM potAno khoTo mobho jALavI rAkhavA mATe dharmane nAme cAlatI rUDha kriyA kare che, ane potAnI
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya soLamo ApabaDAIne poSyA kare che. AtmasammAvitA stabdhA dhanamAnamadAnvitAH / yajante nAmayajJaiste dammenAvidhipUrvakam ||27|| dhamaMDI AtmazlAghI ne dhana-mAna-made bharyA; zAstravidhi vinA daMbhe nAmanA yajJathI yaje. 17 (paraMtapa !) teo potAnI AtmazlAghA karanArA hoya che. (eTale ke pote potAne moTA mAnanAra hoya che, tethI AMbAnI jema namratA teomAM AvatI ja nathI.) akkaDa hoya che ane dhana tathA (emane maLatA) mAnamAM madamasta banIne nAmanA yajJodvArA DoLathI avidhipUrvaka yaje che. 531 noMdha : ahIM yajJanA ullekhamAtrathI teonI dharmakriyAmAtrano sAra AvI jAya che. matalaba ke teone AtmAnI ke paralokanI kazI paDI nathI, mAtra artha ane lokonI vAhavAha, mobho ke sattA sAru e cAre kora jema valakhAM mAre che, tema dharmasaMpradAyomAM paNa potAno darajjo UMco rAkhavA khAtara thoDA paisA verI nAkhe che. bAkI dilathI ene dharmakriyAnI lAgaNI hotI nathI. jyAM dilanI lAgaNI che, tyAM ja zAstravidhi Ave che. ahIM zAstravidhino arthamAtra pustakapAThavidhi koI na samaje, paNa yajamAna pAse je manaHzuddhi ane namrapaNAnI yogyatA apekSAya che te artha che. ||18}} / ahaMkAraM balaM darpaM kAmaM krodhaM ca saMzritAH mAmAtmaparadeheSu pradviSanto'bhyasUyakAH tAnahaM dviSataH krUrAn saMsAreSu narAdhamAn kSipAmyajasramazubhAnAsurISbeva yoniSu * AsurI yonimApannA mUDhA janmani janmani / mAmaprApyaiva kaunteya tato yAntyadhamAM gatim ||20|| baLa-darpa-ahaMkAra, kAma ne krodhamAM macyA; ||1|| huM chuM svapara dehe tyAM, IrSyALu dveSa rAkhatA. 18 te dveSa rAkhatA krUra, ne azubha* narAdhama; emane nAmuM saMsAre, sadA AsurI yonimAM. 19 goMDalanI pratamA azubha e yoninuM vizeSaNa che. 1
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 532 gItA darzana AsurI yoni pAmelA, janmojanma vimUDha te; seve mane na kauteya ! tethI thAya aghogati. 20 (he pArtha !) ahaMkAra, baLa (sAMsArika mobho, zarIrazakti, sattA, dhana AdinuM baLa), darpa, kAma ane krodhane Azrita rahI, teo potAnA ane paranA dehamAM rahelA huM (rUpa AtmA) paratve dveSa rAkhatA thakA IrSALu (agara niMdaka) banI jAya che. te vaiSa rAkhatA evA krUra, azubha (amaMgaLa) nIca narAdhamone huM A saMsAra viSe (rahelI) AsurI yoniomAM vAraMvAra pheMkuM chuM. (huM phekuM chuM tenuM rahasya to tuM samaje ja che ke evA nIcanA hRdayamAM rahelo huM-rUpa AtmA evA karmasaMgI jIvanA karma pramANe AsurI yonimAM ene laI jAya che.) he kauteya ! (Ama) AsurI yoni pAmelA janmojanma mUDha rahIne (e AsurI loko) mane na pAmatAM ja (Akhare) cAlu AsurI karatAM paNa adhamagatine prApta thAya che. noMdha : TheTha sAtamA zlokathI mAMDIne A vIsamA zloka lagI AsurI lokonI mAnyatA, vartana ane AsurI yonimAM vAraMvAra rahevAnAM ane adhogatimAM paDavAnAM kAraNonuM khUba sacoTa varNana karyA pachI have zrIkRSNamukhethI e AsurI yonithI evI atyaMta adhogatithI dUra rahevAnA upAyo kahevAya che. e parathI upalA AsurI gatinA varNanano artha ATalo ja ke tevI sthitithI sAdhaka cetIne svayaM vegaLo rahe ane tevI dazAvALA lokone saMsAramAM phUlyAphAlyA joIne ene avaLe mArge ke evA kusaMge te (sAdhako na lepAI jAya ! e zrIkRSNaguruno preraka hetu pAThaka saheje tAravI zakaze. trividhaM narakasyedaM dvAraM nAzanamAtmanaH / kAmaH krodhastathA lobhastasmAdetat trayaM tyajet / / 21 / / etairvimuktaH kaunteya tamodvAraisibhirnaraH / AcaratyAtmanaH zreyastato yAti parAM gatim // 22 / / trevaDuM narakadvAra AtmAnuM ghAtI A ja che; kAma krogha tathA lobha tethI e tajavAM traNe. 2 1
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya soLamo 533 kauteya ! A tamodvAra traNethI mukata thai nara; Acare AtmakalyANa tethI pAme paraMgati. 22 (he UjaLA arjuna ! uparanA kathanathI tuM samajI ja zakayo hoIza ke traNa prakAranuM A narakanuM bAraNuM che ane A (trividha narakAra) AtmAno nAza karanAruM che. tethI kAma, krodha ane lobha e traNeno tyAga karavo ghaTe ! he kauteya ! A traNe aMdhakAranAM bAraNAMthI je chUTelo che, te manuSya Atmazreya Acare che ane tethI parama gatine pAme che. (evAnI adhogati kadI ja thatI nathI.) noMdha : zrIkRSNagurue trIjA adhyAyamAM kAma ane krodhane mahArI batAvyA hatA. ahIM e bemAM lobhano umero karyo che. ane te umero ahIM yathArtha ja che. jainasUtro kahe che ke krodha, mAna, mAyA ane lobha cAre AtmaghAtaka che, paraMtu e sarvanuM mULa moha che. saMpUrNa moha tyAre ja naSTa thAya che ke jyAre lobhano saMpUrNa cheda UDe che! matalaba ke lobhanuM mULa saMsArarUpI vRkSamAM sahuthI UMDuM che. ATaluM samajanAra AsurI lokothI nahi khinna thAya, tema nahi emanAthI lepAya; paraMtu kAma, krodha ane lobhathI dUra rahI te lokonAM hRdaya para asara upajAvI sanmArge doranArAM nimitto UbhAM karaze. nAstika sadAya nAstika ja rahe, evuM kathana zAstromAM che. paraMtu te Astika vargane cetatA rAkhavA sAru che. nAstika paNa jo Astika bane to ene sAru paNa mokSanAM dvAra to UghADAM ja che. paraMtu pAyArUpe satya taraphano prema UghaDavo joIe, athavA to satpuruSo tathA satuzAstro pratye ruci pragaTavI joIe. AvI ruci dharAvanArane hiMsA to game ja zI rIte? mATe have zrIkRSaNaguru kahe che: yaH zAstravidhimutsRjya varlate kAmakArataH / na sa siddhimavApnoti na sukhaM na parAM gatim / / 23 / / zAstravidhi tajIne je, varte mAtra svacchedathI; te meLave nahIM siddhi, na sukha, na paraMgati. 2 3 (priya kuruzreSTha ! je zAstra kAma, krodha ane lobhathI choDavavAmAM preraka nimitta nIvaDe e ja sAcuM zAstra. AvA zAstranuM mUlya huM mahAna AMkuM chuM. kAraNa ke sAdhakane jyAM sagarano yoga azakaya hoya che, tyAM zraddhA ane namratAthI savaluM
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa34 gItA darzana satuzAstra paNa sadgurunI garaja sAre che. pApa-puNyanI beDIomAM bAMdhI rAkhe tevI zrutionI tane jarUra nathI, e to meM prathamathI ja kahyuM che. paNa upalI vyAkhyAvALuM zAstra tajavAnuM kahyuM nathI. kAraNa ke guru ane sazAstra bane vegaLAM rAkhanAra athavA e bannethI cheTo bhAganAra svecchAcAranA nAdane laIne kAmabhogonI apAra khAImAM paDIne gothAM khAya che, ane pachI enI sthiti zI thAya che te tuM jANe che? ja, sAMbhaLa) zAstravidhine tajIne je mAtra svecchAe varte che te siddhi nathI meLavI zakto, sukha nathI meLavI zakato, ane pagati paNa nathI meLavI zakato. nodha : svacchaMdI mANasa koI kAryamAM sAMgopAMga sthira rahI zakato nathI, eTale kazI kAryasiddhi meLavI zakato nathI, bAhya sukha paNa ene phALe AvatuM nathI, to AMtarika sukhanI jhAMkhI to ene thAya ja zI rIte? kAraNa ke apAra ciMtA ane astavyasta cittadazAne kAraNe sukhe khAna, pAna ke zayana ene azakya bane che. e manamAM bhale mAne ke huM moTo, huM svataMtra, huM DAhyo; paraMtu potAnI melI vRtti AgaLa e gulAma ane parAdhIna hoya che. kaiika lokonI siphArasa ene karavI paDe che, ane gAMDe, mUrakha evAM vizeSaNono svAda cAkhavo paDe che. enA dhanane lIdhe Azrita thayelAM paNa ene hRdayathI cAhI zakatAM nathI ane ene manamAM to gamAra ja gaNI kADhatA hoya che. eTale zAstro kahe che tema "svacchaMdanA nirodha vinA mokSa nathI." tema ja svacchaMdanA ochAvadhatA nirodha vinA to A lokamAM paNa sAruM sthAna nathI, to paralokamAM to hoya ja kyAMthI? jenasUtromAM sazAstra para khUba vajana apAyuM che. utarAdhyayananA dazamA adhyayanamAM bhagavAna mahAvIra potAnA paTTaziSya gautamane uddezIne kahe che ke "jyAM vItarAga jina ke, satpuruSano abhAva hoya tyAM e mahApuruSojJAnIjanoe prarUpelo samArga to zAstramAMthI satyazodhakane sAMpaDe ja che." zAstranI vyAkhyA to anuvAdamAM ApaNe vicArI gayA chIe. gAMdhIjI paNa potAnA 'anAsakitayoga' nAmanA puskatamAM A zlokanI noMdhamAM A ja jAtanuM lakhe che : " zAstravidhino artha dharmane nAme manAtA graMthomAM kahelI aneka kriyAo nahi, paNa anubhavajJAnavALA satpuruSoe kheDelo saMyamamArga." have e ja vAtanI puSTi karIne zrIkRSNaguru khuda arjunane saMbodhIne upasaMhAra
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya soLamo 535 karatAM karatAM kahe che: tasmAcchAstraM pramANaM te kAryAkAryavyavasthitau / jJAtvA zAstravidyAnoktaM karma kartumihArhasi ||24|| tethI mAnya ahIM zAstra, kAyakArya tapAsavA; zAstravihita karmone, jANI tAre karyA ghaTe. 24 (kArya zuM? ane akArya zuM? e sauthI prathama tapAsavuM joIe. eTale ja te kauteya!) kAryAkAryanA nirNaya mATe tAre zAstra levuM ane zAstravidhAnathI batAveluM kArya jANIne, A lokamAM te karma karavuM tAre mATe yogya che. noMdha : A parathI saheje samajAze ke kAryAkAryanI parakha mATe jyAM satpuruSono saMyoga na maLe tyAM svacchede vicAra na karatAM zAstra bhaNI dRSTi karavI. ahIM arjunane uddezIne AvuM kahevAmAM be hetu che : (1) karmayoga tarapha arjunano je abhAva che te dUra karavAno. matalaba ke AsurI karmona tajavAnuM kahyuM tethI rakhe arjuna samULA karmatyAganuM samajI bese, to te gerasamaja dUra karavAno; ane (2) mAtra huM (zrIkRSNa) ja kahuM chuM, ema mAnI rakhe arjuna emAMthI bIjo koI artha kADhe, te gerasamaja dUra karavAno. pAThaka paNa A parathI eTaluM samajI zakaze ke zrIkRSNacaMdra je kaMI kahI rahyA che, temAM zAstrIya draSTino samanvaya rahelo che. jyAM satpuruSanA kathanane paNa zAstrIya daSTi sAthe meLa na besato hoya tyAM satpuruSanuM kathana mAnatA pahelAM paNa sAdhaka thaMbhI jAya ! matalaba ke zAstra, satpuruSanuM kathana ane potAnI zuddha satyalakSI vivekabuddhi, e traNe dvArA tAraNa karI nizcaya bAMdhI koI Adarza pratye vaphAdArIpUrvaka cAlavuM te ja sAcI zraddhA che. have AvatA adhyAyamAM arjuna e saMbaMdhe vadhu khulAso meLavavA mAge che, eTale zrIkRSNaguru pote ja AvatA adhyAyamAM zraddhAnI cokhavaTa karaze. ahIM ATaluM ja kahI have ApaNe A adhyAyano upasaMhAra karIe. OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde daivAsurasaMpadavibhAgayogo nAma So'zo'dhyAyaH / / 16 / /
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 536 gItA darzana 'tat sat" e pramANe zrI bhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM daivAsurasaMpadvibhAgayoga nAmano soLamo adhyAya pUro thayo. soLamA adhyAyano upasaMhAra jenAthI abhyadaya ane mokSanI prApti thAya te gharma, evI vedAMtadarzananI vyAkhyA che. artha, kAma ane mokSa - traNe je dvArA sadhAya te nagada dharma, evo guru vyAsajIno mahAbhAratamAM paNa siddhAMta che. jainasUtromAM vastu svabhAvanA jJAna'ne dharmaprAptinI nizAnI kahI che, ane aMta:karaNanI zuddhi vinA e dharma Tato nathI ema paNa kahevAyuM che. gItA ane jainasUtro banne abhuta rIte maLato avAja ja kADhe che. gItAmAM ramavoDapyAtmamukhyate" e AThamA adhyAyamAM ApaNe joyuM. kSetra-kSetrInuM jJAna te ja kharuM jJAna ema ApaNe teramA adhyAyamAM joI gayA. e jJAna te ja gItAno svabhAva. svabhAne ja AbhArI samagra vizvataMtra che, tema ApaNe pAMcamA adhyAyanA caudamA zlokamAM joI gayA chIe. vizvataMtranI cAvI piMDamAM che. "yathA giuDe tathA brahmAske' e vAtamAM paNa jaina sUtronI pUrepUrI sacoTa sAkha che. A rIte ahIM dharma ane adharmanI bAbata ja zrIkRSNagurue cheDI che. A mAMhelA dharmane AtmAnA kAyamI vikAsa sAthe pUro saMbaMdha che. ane A mAMhelA adharmane AtmAnA kAyamI patana sAthe nisbata che. A dharmano saMbaMdha alabatta jagatanAM jIva-ajIva be paikInAM mAtra Atmatattva sAthe ja che, chatAM ya te sArthaka che. jIvatattvanI oLakhANa pachI ajIvatattvanI oLakhANa ApoApa ja thaI jAya che-jema dahIMmAMthI mAkhaNa kADhI levAnI kriyA karatAM karatAM chAza ApoApa chUTI paDI ja jAya che tema. paNa chAza valovanAranuM dhyeya to mAkhaNa tarapha ja hoya che, e vAta yAda rAkhavA jevI che. AthI ja AmAM AvatAM daivI saMpattinAM lakSaNo ane kSetrakSetrajJavibhAgayogamAM AvelAM jJAnanA lakSaNo mukhyatve maLatAM ja Ave che. ATaluM samajyA pachI paNa eka vAta A adhyAya viSe khAsa samajavAnI rahe che. te e ke caudamAmAM AvelA traNe guNomAM
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya soLamo 537 sAttvika guNa sarvottama che. chatAMya te sAttvika guNamAMthI janmeluM vartana AtmasAdhaka thAya ane na paNa thAya ! kAraNa ke sattvaguNathI pedA thayelA vartanamAM Asakitano kAMTo hoya che. eTale te devalokamAM bhale laI jAya, paraMtu koI viralane ja AtmaprAptinA sAdhanarUpa thaI zake che. jyAre A adhyAya mAMhelo gharma to dhanaprApti,buddhiprApti, ke adhikAraprApti karAve ke na karAve toya AtmaprApti to jarUra karAve ja che. sattvaguNa e puNya che. jJAna agara ahIM varNavela daivI saMpattinuM lakSaNa e dharma che. puNya chevaTe nAzavaMta che. bhale sonAnI hoya toya e AtmA mATe beDIrUpa che. jainasUtronI paribhASAmAM kahIe to te zubha AsravarUpa che. jyAre dharmadarzana e saMvararUpa ane dharmaprApti e nirjarArUpa che. ane saMvara tema ja nirjarA bane mokSarUpa kAryanAM prathama ane aMtima kAraNarUpa che. rajoguNa ane tamoguNanI vRddhi IcchavA yogya nathI, ema ApaNe caudamA adhyAyamAM kahI gayA chIe. paraMtu tema chatAM adharma athavA AsurI vRtti karatAM to te uttama ja che. kAraNa ke rajoguNa-tamoguNa e azubha chatAM AsravarUpa ja che, eTale baMdha kare toya te AtmAno nAza nathI karI zakatA. jyAre adharma athavA AsurI saMpatti to sIdho AtmanAza ja kare che. A caudamA adhyAya karatAM A adhyAya nirALo paDe che. ane e sAru enuM mahattva che. puNya athavA puNyanA pariNAmarUpe maLelAM suMdara buddhi, suMdara zarIra ane suMdara sAmAjika vAtAvaraNa jo daivI saMpatti athavA dharmanAM sAdhana na bane, jJAnamAM preraka na bane, to e nakAmAM che. eTale pahelI dharmanI jALavaNI ane pachI dharmasAdhananI jALavaNI hovI joIe. devalokanAM varNanamAM bAhya sukhasAmagrI varNavAI che, paraMtu sarve devomAM AMtarika divya saMpatti nathI hoI zakatI. e AMtarika divya saMpatti to mAnavamAnasane ja sulabha che. tethI devo paNa A adhyAyamAM batAvelI divya saMpatti meLavavA sAru evA daivI saMpattimAnane caraNe DhaLe che, ane tevI dazA pAmavA talase che. e ja mAnavajIvananI mahattA che. mAnavajIvanamAM mokSanuM kAraNa paNa te ja che.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 538 gItA darzana AvI daivI saMpatti arjunane have maLI cUkI hatI, ema khAtarI ApatA zrIkRSNagurue A adhyAyamAM nIce pramANe kaheluM che: "mArA vahAlA arjuna! tuM zA sAru zoka kare che? tAre mATe have kazuM zocanIya rahyuM ja nathI. kAraNa ke tuM mokSa denArI daivI saMpatti pAmI cUkyo che. abhaya e daivI saMpattimAnanuM mukhya lakSaNa che. jene prabhuno Dara hoya te ja abhaya banI zake che. abhayanI sAthe tArAmAM ataHkaraNanI zuddhi paNa che ja. eTale ja tane bhakitamaya karmayogano mArga huM batAvI rahyo chuM. kauteya ! abhaya, aMtaraMga vizuddhi, satya, viveka, IndriyasaMyama, vAsanAnirodha, kSamA, alAlasA, kRtajJatA, komaLatA, udAratA, saraLatA, jIvadayA e badhAM daivI saMpattimAnanAM cunaMdAM lakSaNo che. temAM paNa kaI vastu tajavA yogya che, kaI jANavA yogya che, ane kaI AdaravA-grahaNa karavA yogya che, eTalo ya viveka karI zake tevI buddhi thAya, eTale kayAM ane kaye vakhate pravRtti yogya che, kayAM ane kya vakhate nivRtti yogya che; e ApoApa pArakhI zakAya che. Ane huM jJAnayoga vyavasthiti athavA kAryAkAryara vyavasthiti kahuM chuM. A saguNa mAre mana bhAre mahattvano che. AnI sAthe sAthe jIvanamAM pavitratA, vyavahAramAM sadAcAra ane daSTi temaja mAnyatAmAM (athavA bIjA zabdomAM kahuM to dhAraNa temaja dhyeyamAM) satya - ATaluM hoya eTale basa, beDo pAra ! AsurI saMpattivALAmAM enA karatAM sAva UlaTuM ja hoya che, tethI teo niraMtara AsurI yoninA adhikArI banI saMsAramAM sabaLyA kare che. emanI dazA karatAM bIjI koI paNa vizeSa adhama dazA A saMsAramAM che ja nahi. mATe ja daivI varga ane AsurI varga eTale ke mokSano Icchuka varga ane saMsArano kAmI varga ema be varga paDI jAya che. priya paraMtapa ! AsurI lokonA saMgathI avazya tuM cetato raheje. chatAM emanA paratve dhRNA ke tiraskAra na karaje. kAraNa ke e bicArA kAma, krodha tathA lobha ke je narakanA ja bAraNAMrUpa che - ane temAMya mukhyatve lobha - te traNa aMdhakArathI gherAI gayelA hoya che ! ane tethI AtmAne to te oLakhI zakatA ja nathI. 1. jaina sutromAM Ane dravya, kSetra, kALa ane bhAvanAnuM athavA parikSa tarIke oLakhAvela che. 2. haiya, zeya ane upAdeyanI tripuTI jainasUtromAM kahevAya che te. 3. aAvAdadraSTi ke apekSAvAdanI mahattA jainasUtromAM che te.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya soLamo 539 tuM saraLa che, arjuna ! tane thoDo emano khyAla Ape. draSTi ane mAnyatAnA pAyA upara jIvanamaMdiranuM caNatara thAya che. eTalA sAru Astika bhAva atyaMta jarUrI che. paraMtu teonA Astika bhAvano cheda ja UDI gayo che, eTale emane huM naSTAtmA' tarIke ja oLakhAvuM chuM. kharI buddhi hotI ja nathI, chatAM emanI DaMphAso jagata karatAM ya jANe jabarI hoya ne! evI khataranAka hoya che. teonI mAnyatA evI che ke, A sRSTi pAchaLa AtmA ke karma evI koI cIja ja nathI. mAtra jema becAra tattvonA mizraNamAMthI eka vilakSaNa vastu janme che, tema A sRSTi UpajI che. jaDa sivAya bIjI koI cetana vastu ja nathI. paramANuonA puMjathI zarIra banyuM che, temaja temAM kArya karatI vRtti banI che. eTale jema AhAra-vihAra kudaratI thAya che, tema kAmabhoganI pipAsA paNa kudaratI che. mATe e hetu pAra pADavo joIe. jagatamAM mAre tenI talAvara" che. eTale sattA meLavavI joIe ane artha meLavavo joIe, ke jethI kazAya niyaMtraNa vinA kAmapoSaNa karI zakAya." kuruzreSTha ! tuM samajI gayo hoIza ja ke dRSTinI bhUla enA jIvanamAMthI pavitratA ane vyavahAramAM sadAcArano cheda uDADe che. ahAhA ! jaDavAda keTalo bhayaMkara che! bhArata ! evA AsurI lokonI pravRttino pAra nathI hoto, paNa jyAM pravRtti na ghaTe, tyAM ja emanI pravRtti hoya che ane jyAM pravRtti ghaTe tyAM nivRtti teo sevatA hoya che. jagatajIvananA to te vairI che, ane tethI AtmAnA-potAnA paNa vairI che. kadAgraha, jUTha, kAvAdAvA, anyAya, pAkhaMDa, mithyAbhimAna, ApabaDAI, jAtaprazaMsA, e ja emanA jIvanakSetranA akhADAo che. 'Ane mAryo ne Ane mArIza, A dhanane mAruM karyuM ane A dhanane mAra karI laIza. A IcchA pUrI thaI gaI, have A pUrI karavAno -' AvI zekhI e ja emano vyavasAya hoya che. 'huM paisAdAra chuM, mobhAdAra chuM, dharmasaMpradAyomAM paNa mAruM mAna che, mAre tyAM loko mAgavA Ave che, huM samartha chuM. A karatAM siddhi, sukha, bhoga ke baLa bIjuM kayuM
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 540 gItA darzana hoI zake? e emanA mithyA vANIvilAsamAM hAjI hA karanAra jaDavAdI gharmopadezako - dhanalAlacu khuzAmatiyAo paNa maLI rahe che. eTale enA jaDavAdI lakSyamAM dRDhatA Ave che. je caitanyavAdI dharmapremIo ne dhanasattAnA alAlacu kharA samartha puruSo hoya che, temane to evA kUpamaMDUko nihALI zaktA ja nathI, eTale emanA matamAM bhaLanAro bIjo paNa varga nIkaLe che. AthI zAstra ke puruSano saMga to emane aLakhAmaNo ja thaI paDe che. ane pote ja jANe ke dharmanAM pUtaLAM hoya ema mAnI akkaDapaNe ane svacchede varte che. e varga ApoA5 mAMhomAMhe potAne sajjana manAvI le che. - pyArA dhanaMjayapariNAma to huM agAu kahI gayo chuM te ja Ave che. tuM kadAca rakhe mAnato ke AlokamAM paNa te sukhI hoya che ! nA re nA. pralaya jevaDI lAMbA kALanI ciMtA enA dehamAM ghara jamAvI beThI hoya che. aneka prakAranA bhramo enA cittane vIMTaLAI rahyA hoya che. moha, kAma, krodha, daMbha, darpa, abhimAna, nirdayatA ane ajJAnanA cokaThAmAM eno AtmA purAI gayo hoya che. AvA AzAbaddhane sukha ane zAMti kevAM ? jema jiMdagIne aMte naraka emane sAru taiyAra che, tema jIvatuM dojakha to emane mATe harahaMmeza taiyAra hoya che. komaLahRdayI kauteya ! tAre mATe jarUra e dayA khAvA jevA loko che. jo teo kAma, krodha ane lobhanI tripuTIthI mukta thAya to jarUra AtmalyANa sAdhI chevaTe paraMgati pAme. paraMtu emanI draSTino jaDavAda evo hoya che, ke teo potAnA ane paranA dehamAM rahelA mULa AtmatatvanA ja draSI ane IrSyALu hoya che. tyAM bIjo zo upAya ? priyatama pArtha ! mATe tAre khUba kALajIpUrvaka e kAma, krodha ane lobhArUpa narakakArathI satata alipta rahevuM, ane jaDa duSTivAdanI chAyAthI to cheka ja cheTA rahevuM. mahAbaMdhananuM mULa jaDa draSTivAda che. dhIro thA, arjuna ! tArI chevaTanI zaMkAnuM paNa samAdhAna karI dauM, jyAM sadagurunI jogavAI na hoya athavA AtmAnI pUrI sthiratA na hoya, tyAM AtmakalyANa ane paraMpadanA Icchake zAstrano AdhAra levo, te paNa sadguru ke satya prerakapaNAnI garaja sAre che. paNa svacchaMdI to koIe na ja thavuM. svachaMdane lIdhe ja AsurI loko bicArA UgaratA nathI. svacchaMdano Azraya lenAra
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya soLamo kAryasiddhi ke sukha paNa pAmI zakato nathI, to paraMpada to kema ja pAmI zake ? te tuM upara ja joI gayo. 541 bhAratakuLanA RSabha ! huM tane tAre mATe yuddha e dharma ane anivArya che, te paNa aghyAtmazAstranA AdhAre ja kahI rahyo chuM. badhI nIti, anIti ane varNAzramanAM kartavyaakartavyono ukela aghyAtmazAstramAMthI ja maLI rahe che. eTale aghyAtmazAstra-daSTie mArA abhiprAyane kasIne paNa sthira daSTi rAkhIne tapAsIza, to mAro bhakitalakSI jJAnabhUSita karmayoga tane avazya vizeSa ghaTita lAgaze ja. ziSyadhanurdhara ! mArI e ja preraNA che ke A rIte sadgururUpa mane niraMtara sAme rAkhIne tAre zAstrathI gaLAyelAM karmo karavAM ja ghaTe che."
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana adhyAya sattaramo upodaghAta soLamA adhyAyamAM jyAre kAryAkAryane pArakhavAmAM tAre zAstrano AdhAra levo ane karma karavAM" ema arjune potAnA gurumukhe sAMbhaLyuM, tyAre ene cothA adhyAyamAM kahevAyelI bInA yAda AvI ke "karma-akarma oLakhavAmAM kavio paNa mUMjhAya che." ane manamAM thayuM ke to zAstradvArA paNa e bheda kaLI kADhavo, e mArA jevA mATe sahelo to nathI ja." ema thoDIvAranA vicArane aMte emane 'azraddhALu, IrSALu bane che," "ajJa, azraddhALu, saMzayAtmA vinAza pAme che. te vAkaya vAda caDyAM. vaLI ayogI ke maMda prayatnavALo paNa jo zraddhALu hoya to e zubhagatine ane kramazaH mokSagatine paNa lAyaka bane che." e chaThThA adhyAyanI kathA paNa yAda AvI. eTale pharIne e atyaMta utsAhamAM AvI gayo. enA aMge aMgamAM phUrti ane AlAda vyApI gayAM. paraMtu vaLI jema ekAgrapaNe dhUnamaya banelAne koI DhaMDhoLIne upayoga cakAve tema zraddhA paratve sAtamA adhyAyanI vAta AvIne UbhI rahI ke, "je je zarIranuM je zraddhadvArA arcana, pUjana ke sevana kare che, tenI tenI te te zarIra paratve huM te zraddhAne acala karuM chuM." ema jo hoya to zraddhAnI pachavADe paNa AzayanI jarUra rahI. tyAre zuM sAco Azaya lAvavA mATe ja gurudeva zAstravidhi para bhAra Apyo? "athavA svaprakRti pramANe mANasa yajavA prerAya che, to zuM prakRtisudhAra mATe zAgnavidhi jarUranI che? paNa zAstranI vidhi mArA jevA mATe jANavI AcaravI kaThaNa che. vaLI zAnnono kayAM pAra che? eka zAstra jenuM vidhAna kare teno ja vaLI bIjuM zAstra virodha kare, Ama zAstrasAgaramAM DUbI maravuM tenA karatAM to zAstravidhi tajIne mAtra zraddhAthI ja pUjana karavuM zuM khoTuM? tema karavAmAM AzayanI ekAMtika hInatA ja che ke uccatA hoI zake? aikAMtika hInatAmAM paNa jo AsurI gati jevo-gayA adhyAyamAM kahyo.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo 543 tevo-prakAra hoya to koI paNa hisAbe te mokSapratibaMdhaka mArgathI to chUTavuM, e ja kalyANakara che." eTale Ama zraddhA paratve upalo savAla pUchavAnuM arjunane mana thayuM. tyAMthI A adhyAyano AraMbha thAya che. A paratve zrIkRSNaguru A adhyAyamAM sAro prakAza pADe che. jema caudamAM adhyAyamAM guNanA traNa prakAra kahyA hatA, tema ahIM zraddhAnA paNa traNa prakAra pADe che. paraMtu guNanuM mULa prakRti hatuM tyAre zraddhAnuM mULa ahIM AtmA che, ema batAve che. paNa guNasaMgI AtmA hoIne zraddhAnA paNa traNa prakAra paDe che. e rIte A adhyAyamAM e carcA hoIne enuM nAma zraddhAtrayavibhAgayoga" rakhAyuM che. te sArthaka che. zraddhA' zabdano dhArmiktAmAM bahoLo vaparAza che. vyavahAramAM to zraddhAne ThekANe vizvAsa zabdano vaparAza che. eTale A adhyAyamAM tapa ane dAna ke je te kALanAM dhArmika aMga hatAM - gRhasthAzramI yajJa, dAna karatA ane vAnaprastha ane muniRSio tapa karatA - te paratve khAsa kahevAyuM che. chatAM karmamAtramAM te lAgu paDI zake ane zAstravidhino paNa saraLa artha thaI amuka prakArano cokkasa uccAra ane e uccAranI sAthe brahmalakSI Azaya rAkhatAM e karma baMdhanakara na thatAM mokSadAyaka nIvaDe, e jAtano suMdara mArga ahIM darzAvavAmAM Avyo che. ane azraddhAthI kazuM ja na karavuM, azraddhAthI je karAya te asata thAya che, ema batAvI zraddhA tarapha preraNA apAI che. paraMtu AsurI nizcayavALI zraddhA to ghAtaka che ja. evA AsurI nizcayavALA tapane azAstrIya na gaNavuM. kAraNa ke ethI AtmA ane zarIra banneno ghAta ja thAya che. matalaba ke zAstra eTale amuka akSaro nahi paNa e akSaronI pAchaLa bhAvano paMja, Ama samajAvI zAgnine taddana tarachoDavuM e bhayasthaLa che mATe zAstrane sthAne uOM tata sa" uccAravuM ema jaNAve che. sAthe sAthe AhAraruci sAthe paNa zraddhAno thoDoghaNo paNa saMbaMdha che. 'je jeno zraddhALu te tevo' e paNa eka mahattvanuM sUtra hoI phaLa choDIne prabhune bhajavA. devane bhajanAra deva jANavA, yakSarAkSasane bhajanAra yakSarAkSasa jANavA, ane bhUtapretane bhajanAra bhUtapreta jANavA. Ama kahIne e badhI duniyA potAmAM vase che, ema UMDuM rahasya paNa AmAM darzAvavAmAM AvyuM che. ane chevaTe potAnI
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 gItA darzana prakRtigata khAsiyatothI chUTIne paraMmAM zraddhA sthApavA mATe phalAkAMkSA' tajIne ja dhArmika ke vyAvahArika kriyA karavI ane e ja zraddhAmaya jJAna mokSa apAve che, ema siddha karavAmAM AvyuM che. A rIte jema yajJaprakaraNamAM svAdhyAya, dhyAna, jJAna, tapa Indriya saMyama Adine yajJa batAvyA hatA, ane yajJArtha karma sAthe brahmano samanvaya karyo hato, tema ahIM zraddhAmaya brahma" batAvI brahma arthe karAtAM karmamAtra sat' che ane sa' zabda e brahmano ja nirdeza kare che, mATe zAstravidhi, zraddhA, karma, ema badhuM aMte to eka ja che - mAtra dRSTi AtmA bhaNI hovI joIe. ATaluM kahI have vigatavAra e kathana jovA mATe A adhyAya bhaNI vaLIe: saptadazo'dhyAyaH adhyAya sattaramo arjuna uvAca ye zAstravidhimutsRjya yajante zraddhayAnvitAH / teSAM niSThA tu kA kRSNa ! sattvamAho rajastamaH / / 1 / / arjuna bolyA : zAstravidhi tajI jeo, zraddhAyukata yaje bhalA; temanI kRSNa ! zI niSThA ! sattva ke raja ke tama? 1 he zrIkRSNa ! jeo zAstravidhi bhaNI na jotAM, zraddhAthI yukata thayA thakA pUjAdi karyA kare, temanI niSThA kevI gaNAya? sAttvika, rAjasika ke tAmasI? (athavA temanAmAM prakRtinA guNo paikI kyo mAnavo ? sattva raja ke tama? noMdha : niSThAno artha ahIM gati, sthiti agara Azaya levo yogya che. athavA to prakRti pramANe mANasa pUjya pAtra zodhe che, e paratve arjunane A savAla thayo hoya to tyAM niSThAno artha guNa levo joIe. zAstravidhino artha haju lagI arjuna to vANIno ziSTAcAra ja samaje che. have zAstravidhino kharo artha zrIkRSNajI emane samajavaze. matalaba ke zraddhAthI joDAyelAnA vajanamAM kyo guNa gaNavo? Ama ja e sIdho savAla pUche che, ane jo sattvaguNa javAba maLe to sattvaguNadvArA AgaLa vadhI, chevaTe
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo pa45 gaNAtIta thaI javAya to zAstravidhinI kazI jarUra nathI rahetI. Ama enuM maMtavya che, ke je viSe ApaNa upodaghAtamAM bIjI rIte paNa carcA karI ja gayA chIe. zrIkRSNa uvAca trividhA bhavati zraddhA dehinAM sA svabhAvatA / sAttvikI rAjasI caiva tAmasI ceti tAM zrRNu / / 2 / / zrIkRSNa bolyA : zraddhA trividha dehInI, te to svabhAvajanya che; sAttvikI, rAjasI che ne, tAmasI suNa te huMthI. 2 (priya arjuna !) je zraddhA traNa prakAranI kahevAya che te zraddhA svabhAvajanya che : (1) sAttvika, (2) rAjasI ane (3) tAmasI. (have e pramANe) tene (zraddhAnA mULane huM kahuM chuM tene) sAMbhaLa. noMdha : arjunane uddezIne prathama to zraddhAnA be bheda pADI de che : (1) Atmajanya (2) svabhAvajanya. jo ke AtmA ane svabhAvamAM mukhyatve bheda nathI, paraMtu je AtmA prakRtinA guNathI raMgAyelo che, te AtmAmAM je zraddhA janma, te prakRtinA guNovALI ja hoya eTale svAbhAvika rIte zraddhAnA paNa guNa pramANe traNa bheda ja paDI jAya che. zuddha Atmajanya je guNAtIta zraddhA che, te to parAbhakita tarIke ja kahevAya ! A vAtathI gUMcavADo na pedA thAya eTale sIdhI ja vAtamAM zrIkRSNaguru kahI de che : sattvAnurupA sarvasya zraddhA bhavati bhArata / zraddhAmayo'yaM puruSo yo yacchaMddhaH sa eva saH ||3|| bhArata ! hoya che saunI, zraddhA sattAnusAraNI; jevI zraddhA dhare tevo, A zraddhAmaya puruSa. 3 he bhArata ! (upalI traNa prakAranI zraddhA viSe me je kahyuM te zraddhA saune hoya che ane te aMta:karaNane anurUpa hoya che eTale ke) sandrAnusAra saunI zraddhA hoya che. (A parathI e paNa siddhAMta phalita thAya che ke saunA zarIramAM je) puruSa(beTho che, ta) zraddhAmaya che. matalaba ke) je jevI zraddhA dhare, tevo ja te hoya ! noMdha : AmAM be vastu kahI nAkhI : eka to (1) puruSa kevo che e oLakhI
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 gItA darzana hoya, to tenI zraddhA kaI tarapha che, te ja tenI kasoTI; (2) puruSa mULe je zuddha che, te to pote zraddhAmaya ja che, paNa te zraddhA nirALI ja, agAu kahI tema kevaLa prabhumaya hoya. jyAre sAmAnya rIte je karmasaMgI ke guNasaMgI jIva che te to je zraddhA dharAve che, temAM teno prakRti svabhAva mukhya kAma kare che. Ano artha e nathI ke prakRti svabhAva na ja palaTe, UlaTuM prakRti svabhAva palaTAvavA sAru to AmAM khAsa preraNA che. mANasane AsurI na thavuM hoya to te potAno AsurI prakRtivabhAva palaTAvIne daivI banI zake che. A rIte jema nIcAne UMce javAnI preraNA maLe che, tema potAnI jAtane khoTI rIte UMcI mAnI lenArane paNa e preraNA maLe che ke, jyAM lagI tArI vRtti mAyAmAM jAya che ane mAyAvI vastu pratye tArI zraddhA pragaTe che tyAM lagI tuM pote paNa mAyAvI ja che. ane have gurudeva e viSe ja kahe che: yajante sAtvikA devAn yakSarakSAMsi raajsaaH| pretAn bhUtagaNAMzcAnye yajante tAmasA janAH ||4|| sAttviko deva pUje che, rAjaso yakSarAkSasa; ne tAmasa jano bIjA, bhUtapretagaNo pUje. 4 (he arjuna !) sAttvika loko devone pUje che. rAjasI loka yakSarAkSasone pUje che ane bIjA tAmasI loka to pretabhUtagaNone pUje che. noMdha : sattvaguNI divyagati jhaMkhe che. rajogaNI yakSarAkSasagati jhaMkhe che, ane tamoguNI bhUtapretagatine jhaMkhe che. jemanAmAM je veLA sattvaguNa svAbhAvika hoya, te veLA te pote deva che. jemanAmAM je veLA rajoguNa svAbhAvika hoya te veLA te pote yakSa athavA rAkSasa che. rAvaNa rajoguNanI mahAmUrti hoIne ja rAsa kahevAyo che. jemanAmAM je veLA tamoguNa svAbhAvika hoya, te te veLA svayaMbhUta ane preta ja che. ema paNa A parathI tAravavuM ThIka thaI paDaze. ethI bhUtapretanA vaLagADa pAchaLa tamoguNa ja asara kare che ane vahemI ane nabaLA manavALAne te gherI le che, e paNa samajAI jaze. have zAstravirahita je svade varte che, teo adha:patanane mArge jaI kavA pAyamAla thAya che ? te batAvI zAstravidhanI jarUriyAta nIcenA be kalAkomAM siddha kare che. paNa zAravidhi eTale mAtra aMdha anukaraNe popaTiyA uracAra nahi,
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo 547 paraMtu brahmalakSya tarapha prerato dhvani, e paNa AgaLa jatAM khulluM kare che. azAstravihitaM ghoraM tapyante ye tapojanAH / dabhamAhaGkAra saMyuktAH kAmarAgabalAnvitAH // 5 // karSayantaH zarIrasthaM bhUtagrAmamacetasaH / mAM caivAntazarIrasthaM tAn viddhayAsuranizcayAn / / 6 / / yukata daMbhe ahaMkAre, kAma rAga bale tathA: zAstravidhi vinA ghora, tape che tapa je jano. pa teo dehastha bhUtone, hRdayastha mane vaLI; trAsa detA jaDo evA, jANa Asura nizcayI. 6 zAstravidhi vinA je jano ghora tapa tapa che, te avivekI, mUo daMbha ane ahaMkAra sAthe joDAyelA, kAmarAganA baLathI yukata thaI zarIramAM rahelA bhUtasamUhane tathA hRdayamAM rahelA mane (AtmAne trAsa detA vihare che temane hi kauteya !) tuM AsurI nizcayavALA jANa. noMgha : "DoLa ane ahaMkAra sAthe joDAyelA ane kAmarAganA balathI prerita thaI je tapa kare che te game tevuM ghora tapa kare toya temAM zarIranI ane AtmAnI khuvArI sivAya bIjuM kazuM nathI. e tapanI pachavADe je niya baLa dekhAya che, te daivI nathI; paNa AsurI che." Ama kahIne zrIkRSNagurue zAstravidhi mAnanAramAM satyArthIpaNAnI ane namratAnI AzA rAkhI che. Ane UlaTI rIte goThavIe to ema paNa phalita thAya ke je hRdayathI namra ane satyArthI che, tyAM zAstravidhino upalaka dekhAva na hoya toya tenI kriyA zAstravihita ja manAvI joIe. AgaLa upara lakhavathI A vAta gItAmAM kahevAze ja. ahIM e cetavaNI apAI che ke keTalIka vAra kAmarAganA balathI manuSya ghora tapa Acare che, paraMtu te tapa AsurI tapa che. ethI AtmAnI to hAni thAya ja che, A parathI gurudevane zarIra upara paNa dhamasAdhana tarIkeno pahApAta che, kharo Adarza tapasvI, zarIra baLa le thAve, paraMtu tenuM zarIra ane AtmA bane tejasvI rIte taMdurarathAka ja che, e va aa sUtro vAraMvAra uccAre che ane sakAma (aMtara kApUrvaka eTale pa mATe vAraMvAra bhalAmaNa karI vAsanAmaya tapano parihAra karavA sUcave che.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 gItA darzana *kamaThanI tapasyA ghaNI ja ghora hatI chatAM enA pariNAme eNe zarIranI ane AtmAnI pAyamAlI ja notarI hatI. jyAre te pArzvaprabhune zaraNe gayo tyAre ja teno uddhAra thayo. eTale svachaMda dharmane nAme kevo adharma macAve che, te evA jainagraMthonA udAharaNathI barAbara samajAya che. Aja paNa saMsAramAM evI vyakitaonI khoTa nathI ja. jeo dharmanI otha laIne AvuM kare che, te potAne ane vizvane mATe bhAre bhayaMkara che. ATaluM kahI arjunane cetavIne have gurudeva khorAkanA, yajJanA, tapanA, dAnanA paNa zraddhAnI jema traNa traNa prakAra kahevA mAge che : AhArastvapi sarvasya trividho bhavati priyaH / yajJastapastathA dAnaM teSAM bhedamimaM zrRNu ||7|| khorAkoya badhAne to, priya traNa prakAranA; tema yajJo tapo dAno, temano bheda A suNa. 7 (arjuna ! khorAkanI rucimAM paNa prakRti kAma kare che, eTale) AhAra paNa traNa prakAre (bhinna bhinna) sarva lokone priya thAya che (tema svabhAvavicitratAne lIdhe) vaLI yajJa, dAna tathA tapa paNa (vividha thAya che, mATe) temanA A bhedane sAMbhaLa. noMdha : AhAranI vAta ahIM vicitra lAgaze kharI, paraMtu gItAe zarIranI kiMmata paNa pUrepUrI AMkI che ane vAta paNa kharI che. zarIra jema baMdhananA kAraNarUpa Aje thayuM che, tema tenA sadupayoga karavAthI te ja mukitanuM kAraNa paNa banI zake che. eTale AhAra paNa eka rIte dharmakriyA jeTaluM ja mahattvanuM aMga che. AhAra paNa mananA vicAro para paNa ajaba asara kare che. evo pratyeka AdhyAtmikatApremIono anubhava che ja, eTalA sAru AhAranAM tattvonuM teo dharmavijJAnadaSTithI bhAre UMDuM pRthakakaraNa kare che. jainasUtrono AhAracikitsAmAM dhArmika draSTie mahatvano phALo che. have gItakAra e bhedothI cokhavaTa kare che. * sutro mAMhelA 3 nIka: pa dha na pUrvAzramanA bhAInuM nAma kamara, dhaNA janmo sudhI eka prasaMgathI bhAI bhAI vaccenuM vaira bIja nakhAyuM. kamaTha AsurI prakRti tarapha vaLyo ane pArzvanAtha daivI saMpatti tarapha vaLyA -AthI verapipAsa tRpta karavAne mATe ke- va vAra ra kai tapa karyo. te pAzvanAthane raMjADavAnI kAmanAtha ja karyA paraMtu Akhare bAsuMdI vRti harI ane daivIvRttinA vijaya thayo, A Akho prasaMga tripa kolakApuruSamAM varNavAyA che.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya satta2mo AyuH sattvabalArogyasukhaprItivivardhanAH rasyAH snigdhAH sthirAH hRdyA AhArAH sAttvikapriyAH ||8|| Ayu sattva bala svAsthya, sukha prIti kare sthira; rasALa rocaka snigdha, te khANAM sAttvika priya. 8 549 (he arjuna ! ) AyuSya, sAttvikatA, bala, Arogya, sukha ane prIti vadhAranArAM tathA rasadAra, snigdha, hRdayaMgama tathA sthira (zarIramAM comera vyApI sAttvika poSaNa denAra) tevAM khANAM sAttvika lokone priya hoya che. noMdha : Ano artha sAdhaka eTalo ja kare ke AhAra karavAnuM prayojana AyuSyanA TakAva sAru che. "saMyamanA hetuthI yoga pravRtti thAya," eTaluM lakSyamAM rAkhanAra sAduM ane alpa AraMbhavALuM tathA anAyAse agara sahaja prayatne, sAmAnya kiMmate maLe tevuM khANuM ja pasaMda karaze. A pasaMdagI aNIzuddha dRSTie thaze to e khANAM upalI rIte sAdhaka thaI ja jaze. paNa uparanA kathanano avaLo artha laI, rasALAM ane kiMmatI khANAMne mArge koI rakhe caDI jAya ! kharI rIte to rasALAM, svAdu, miSTAnna, carabIvALAM, ati tIkhAM khANAM to sAdhaka mATe tyAjya che, gItA paNa A vAta AgaLa vadhatAM kahe che. kaTvamlalavaNAtyuSNatIkSNarUkSavidAhinaH / AhAra rAjasasyeSTA duHkhazAkAmayapradAH ||9|| lUkhAM, dAhaka, AtyuSNa, khATAM, khArAM, tIkhAM kaTu; detAM rogo duHkho zoko, te khANAM rAjasI priya. 9 (ane vaLI he bhArata !) tIkhAM, khATAM, khArAM, bahu garama, kaTu, lUkhAM ane dAha utpanna kare tevAM khANAM rAjasI lokone vahAlAM hoya che - je khANAM du:kha, zoka ane roga denArAM ja bane che. noMdha : AvAM khANAM kAmarAga vadhAre che ane kAmarAganA Avegane vaza nArane roga, duHkha ane zoka thAya ja che e dekhItuM che. e mATe brahmacaryapremIe evAM khANAM upara saMyama mUkavo joIe. loka. tilaka tikata ane kaTuno artha anukrame ApaNA gujarAtI bhASAnA artha karatAM UlaTo batAve che ane temAM vAgbhaTano AdhAra TAMke che. kaTu ane lIMbune tikata kahe che. vAgabhaTa marIne
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 550 gItA darzana yAtayAmaM gatarasaM pUtiparyuSitaM ca yat / ucchiSTamapi cAmeghyaM bhojane tAmasapriyam ||10|| pahora TADhuM gaMdhAtuM, vAsI ne rasahIna je; apavitra ane eThuM, te khANuM tAmasIpriya. 10 (pArtha !) pahora lagI paDI raheluM, gaMdhAtuM, rase UtarI gayeluM, sUkuM ghaNA vakhatanuM vAsI, eThuM ane apavitra khANuM tAmasI lokone vahAluM hoya che. noMdha : AthI pAThakane navAI pAmavA jevuM nathI. ghaNI komo ane ujaLiyAta komonI gaNAtI paNa keTalIka vyakitao evI hoya che ke jene soDavelo AhAra vikara lAge che. kharI rIte to amuka prakAranA vAsI AhAramAM sUkSma jaMtuo pijIne tAmasatA vadhAre che.eThA AhAramAM vaidyakIya daSTie paNa khUba hAni che. ekabIjAnI lALa bhaLe ane jIvo paNa Upaje e saMbhavita che. eTale jema AvuM khANuM pote na levuM tema bIjAne paNa na ApavuM joIe. keTalAka dhArmika vRttivALA mANaso eThuM levA AvanArane eThuM anna Ape che, te rUDhi tajavA yogya che. vaLI jeo sAtvika vicAra dharAve che athavA sAttvikatAne talase che temaNe 'amedhya AhAra'no artha mAMsAhAra evo karIne mAMsAhArano sadaMtara tyAga karavo ghaTe che. rAjakIya, sAmAjika ane dhArmika ema pratyeka kSetramAM asAdhAraNa pragati karanArAM cunaMdA no nirmAsAhArI hovAnuM sahunI jANamAM haze ja. aphalA'kAjhimiryajJo vidhidRSTo ya ijyate / yaSTaya meveti manaH samAdhAya sa sAtvikaH / / 11 / / abhisandhAya tu phalaM dambhArthamapi caiva yat / ijyate bharatazreSTha taM yajJaM viddhi rAjasam / / 12 / / vidhihInamasRSTAnnaM maMtrahInamadakSiNama / / zraddhAvirahita yajJaM tAmasaM paricakSate ||13|| zAMta mane vidhiniryo, phaLecchA tyAgIro vaDe; yajAya ema kartavya, te ja che yajJa sAttvika. 11 phaLane lakSamAM rAkhI, ne daMbhArthe yajAya che; bhamnazreSTha ! te yajJa, rAjasI jANa nizcaye. 1 2
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo 551 dakSiNA, vidhi ne maMtra, ne annane sRjyA vinA; zraddhA vinA yajAye che, te kahyo yajJa tAmasI. 13 (bhArata ! huM tane ghaNIvAra kahI gayo chuM ke zAstravidhi sAtvika bhAvanA arthamAM che eTale ) phalanI AkAMkSA na rAkhanAra vaDe vidhipUrvaka kartavya mAnIne je yajJa yajAya che te sAttvika yajJa che. ane bharatazreSTha ! phaLanuM abhisaMdhAna karI eTale ke phaLane lakSamAM rAkhIne ane daMbha mATe ja je yajJa yojAya che te yajJane tuM rAjasI jANa. temaja (he pArtha! yajJamAM anna nipajAvavuM joIe, supAtrane dakSiNA- eTale dAna arpaNa thavuM joIe ane phaLanI AzAnA tyAgarUpa vidhi hovo joIe. uparAMta zraddhA to hovI ja joIe paraMtu e cAreno je yajJa pAchaLa lopa hoya te yajJa AsurI lokono vilAsa ja che. mATe kahuM chuM ke) vidhihIna, anna upajAvyA vinAno, maMtrahIna (OM tat sat evA akSaroccArathI zraddhALu hRdayamAM bhAvanA ane vAtAvaraNa zuddhino saMcAra thAya che te draSTie maMtranI je jarUriyAta che te vinAno), dakSiNAvihIna (tyAgavagarano) ane zraddhArahita je yajJa yajAya che, te yajJane tAmasayajJa (jJAnIo) kahe che. noMdhaH phaLa sAme daSTi rAkhyA vinA je gRhastha rtavya mAnIne yajJa kare che, tene gItAkAra TALatA nathI, kSamya gaNe che. ane te to kharuM ja che ke gRhastha sAdhakamAM e rIte paNa dAnanI sAttvika vRtti khIlavavAno avakAza che. paraMtu AvA yajJamAM DoLa na hovo joIe ane te yajJamAM asRSTAnna e zabdathI sUcita thAya che ke anna nipajavuM joIe. eTale sapazuyajJano sakhata niSedha to zrIkRSNaguru kare ja che, paNa sAthe sAthe vidhisara zabda mUkIne AvA annayajJanI kiMmata paNa tapa, dAna, svAdhyAya, IndriyasaMyama, dhyAna Adi rUpa yajJanI AgaLa to sAva chellI koTinI ja AMke che. e vAtane koI paNa pAThaka vIsarI na jAya! A parathI yajJano dharmamaya puruSArtha evo ApaNe je vyApaka artha karyo che te ja AbehUba ghaTI rahe che. _have zrIkRSNamukhe kAyika, vAcika ane mAnasika ema traNa yoge, trividha tapa viSe kahevAya che : te mahenata karI ana pedA karavuM, e paNa eka prakArano yajJa ja che.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 552 gItA darzana devadvijaguruprAjJapUjanaM zaucamArjavam / brahmacaryamahiMsA ca kAyikaM tapa ucyate ||14|| anudvegakaraM vAkyaM satyaM priyahitaM ca yat / svAghyAyAbhyasanaM caiva vADmayaM tapa ucyate ||15|| manaHprasAdaH saumyatvaM maunamAtma vinigrahaH / bhAvasaMzuddhirityetattapo mAnasamucyate / / 16 / / zraddhayA parayA taptaM tapastat trividhaM naraiH / aphalAkAMkSibhiryuktaiH sAttvikaM paricakSate / / 17 / / satkAramAnapUjArthaM tapo dammena caiva yat / kriyate tadiha proktaM rAjasaM calamadhuvam // 18 / / mUDhagrAheNAtmano yat pIDayA kriyate tapaH / / parasyotsAdanArtha vA tattAmasamudAhRtam ||19|| deva-dvija-guru-prAjJa, pUjana svacchatA tathA; brahmacarya, ahiMsA ne, sAralya, tapa kAyanuM. 14 apIDAkArI je vAkaya, satya priya hitAvaha; vaLI svAdhyAya abhyAsa, kahyuM te tapa vANInuM. 15 AtmasaMyama ne mauna, mana prasAda saumyatA; bhAvanI zuddhi e ema, kahyuM che mananuM tapa. 16 yukata-tyAgI phalecchAnA, je naro upalI rIte; tape zraddhA para rAkhI, te kahyuM tapa sAttvika. 17 satkAra mAna pUjAyeM, ne daMbhathI ja thAya che; cala adhruva te bhAkhyuM, rAjasI tapa te ahIM. 18 mUDha haThe karAya , AtmapIDA thakI tapa; athavA anya nANArthe, te kahyuM tapa tAmasI. 19 (ujvaLa Arya arjuna! jeo rAgadveSathI rahita che tevA deva te sauthI prathama, tyAra pachI saMskAranA denAra brAhmaNa agara AcArya ane tyArabAda ApaNA vidyAguru athavA vaDIla murabbIo, temaja jagatanA upakAro jJAnIjanoe
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo papa3 pUjApAtra che. kAraNa ke emanA pUjanathI manuSya saMskArI bane che, namra ane sabhya bane che. mATe ja huM ene tapa kahuM chuM.) deva, dvija, guru ane prAjJonuM pUjana tathA zauca, saraLatA, brahmacarya ane ahiMsA e zArIrika tapa kahevAya che. koIne uga na thAya tevuM, satya, priyakara ane hitAvaha vAkaya tathA svAdhyAya ane abhyAsane vAcika tapa kahevAya che ane mananI prasannatA, saumyabhAva, mauna, AtmasaMyamabhAvanI saMzuddhi, e mAnasika tapa kahevAya che. (he paraMtapa ! tAre ema na jANavuM ke uparamAMthI eke ochAM kiMmatI che ke jarUrI nathI. e traNa prakAre tapanI jarUra che. paraMtu tapanI sAthe draSTi paNa zuddha joIe. eTalA sAru e kAyika, vAcika ane mAnasika tapanA paNa - sattvaguNavALI prakRti, rajoguNavALI prakRti ane tamoguNavALI prakRtine lIdhe je sAttvika, rAjasI ane tAmasI ema traNa bheda paDe che, te have kahuM chuM. sAMbhaLaH ) paraMzraddhA rAkhI yukata ane phalecchAne tyAganArA je manuSyo upalI rIte (traNa prakAre) tapa kare che tene sAttvika tapa (jJAnIo) kahe che. satkAra, mAna ane pUjAno hetu siddha karavA khAtara ane daMbhathI je ahIM tapa karAya che te rAjasI tapa kahevAyuM che, (bhArata !) te caMcaLa ane adhruva tapa ja che. mohamaya bhAve khoTI pakaDa rAkhI pIDAIne je tapa karAya che, athavA bIjAnA vinAza sAru je tapa karAya che, te tAmasI tapa kahevAyuM che. noMdha : jenasUtromAM vinayano khUba mahimA che. vinaya e AdhyAtmika mULiyuM che. upakArI ane jJAnIonI AgaLa mAtra mana ke vacanathI ja nahi paNa kAyAe sudhdhAM vAraMvAra DhaLI paDavuM e atyaMta jarUrI che. sakaLa lokamAM sahune vaMde e narasiMha mahetA vaiSNavanI pAtratAmAM gAya che te yathArtha che. jema sainikane zista anivArya che tema sAdhakane sAru besatAM, UThatAM ema sarva kriyAomAM vinayI vartana anivArya che. A viSe to ATaluM kahI ahIM uttarAdhyayanasUtra'nuM prathama adhyayana vAMcavAnuM sUcavIzuM. ahiMsA ane brahmacaryano samAveza kAyika tapamAM karavAthI koI avaLo artha na le. ame satyArthI chIe ke amArA hRdayamAM ahiMsA ja che, pachI ame kAyAthI game tema vartIe. janakavidehInI jema kAyabhoga karIe toya zuM? agara gItA kahe che tema ahaMkArabhAva na rAkhI koIne haNIe toya zuM? AtmA to amara che !
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 554 gItA darzana AvA vAcALa svacchaMdIonI sAme lAla battI dharI davA sAra e bannene kAyika tapamAM gItAkAre mUkyAM che.ahiMsA vANImAM ane manamAM to rAkhavI ja joIe. paraMtu sAthe sAthe kAyAe paNa joIe. jema jJAnezvara mahArAja kahe che tema lIlA ghAsamAM paNa sacetana lAgaNI che, eTale ene paNa e zakaya hoya tyAM lagI kacaDIne na dUbhave ! ATaluM UMDANathI joI ahiMsake vyavahAru rIte paNa ahiMsaka rIte ja vartavuM joIe. je rIte ahiMsA viSe, e ja rIte brahmacarya viSe. brahmacArI jema manavANIthI brahmacarya na visAre tame koI paNa Indriyone, koI paNa viSayamAM vyabhicArana karavA de. e jarUra sparza, rasa, gaMdha, rUpa, zabda sahajabhAve vede, paNa te viSayo vikAsane mArge ja laI jAya te rIte eTale ke pathArI sAdI, bhojana sAtvika, saumya havAvALuM sthaLa, kudaratI sauMdarya ane prabhukathA ema e viSayone Indriyo dvArA bhogave, ke je viSayo vairAgyapUrNa ja rahe ! gItAkAre maunane vANInA tapamAM na letAM mAnasika tapa tarIke lekhAvyuM eno artha e ke ekalI vANIthI mUMgA rahevuM, temAM ja maunanI ItisamApti nathI thatI, paraMtu mananuM mauna paNa joIe. svAdhyAya ane abhyAsano artha jJAnezvara mahArAja anukrame zAstrapATha ane nAmasmaraNa kare che. vAcana ane ciMtana evA banne sAdA artho paNa emAMthI phalita thAya che. vAMcavuM ke kaMThe karavuM e paNa khare ja vANInuM tapa che. kAraNa ke kaMThe karanAra ke vAMcanAra jo vANImaunanI kaLA nahi jANato Acarato hoya, to svAdhyAya ke abhyAsamAM rasa laI ja nahi zake. eTale vAtoDiyApaNuM ke niMdAkUthalInAM svAdanA caTakAM choDanAra ja e amRtarasa cAkhI zake che. eTale te sAru potAnI hAjato upara aMkuza mUkavArUpa tapa karavuM ja paDe che. satya chatAM kaDavuM nahi, mIThuM ane kAryasAdhaka ja', nirarthaka nahi ! matalaba ke parahitakArI, madhura ane satyaveNa e eka mahA sadbhAgyanuM cihna che. manu mahArAja kahe che ke e sanAtana dharma che. temAM atizayokita che ja nahi. ghaNA durAcArI ane atyAcArIo paNa satya vANIne zaraNe sudharI gayAnAM jainagraMthomAM udAharaNo che.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo 555 jainasUtromAMhelI pAMca samiti ane traNa gupti* e to sAdhutAnA jhaMkhanArane mATe mAtAtulya gaNAvI che. e viSe vistArathI jonAre uttarAdhyayana'nuM covIsamuM adhyayana khAsa jovuM. bhAvasaMzuddhino artha jUnI Tevone badale suTevo pADavI ema paNa karI zakAya. mananI kAyamI prasannatAne lIdhe zarIranI AsapAsa je saudarya TapakI rahyuM hoya che, tene saumyabhAva kahevAya che. Ane mAnasika tAmAM eTalA sAru mUkayuM che ke mANasa bAhya rIte to ThAvako lAge. dhutArA paNa evA ja ThAvakA lAge che. paraMtuM mananuM ThAvakApaNuM paNa hovuM joIe. te kadI daMbhImAM, dhUrtamAM hotuM nathI. Ama zrIgurudeve tapane vyApaka arthamAM laI jaI ghaNuM kahI dIdhuM. jainasUtromAM paNa tapanA mULa be aMtaraMga ane bahiraMga, tathA enA peTA bhAge cha-cha maLI kulle bAra bhedo kahyA che, ane phaLanI AzA tyAgIne ja tapa karavAnI preraNA pAI che. jema zrIkRSNagae bAhya svacchatAne paNa tapamAM gaNAvI, tenI mahattA siddha karI che, tema maLotsargavidhino prakAra ApI te parathI phalitArtha thatI svacchatAno jainasUtromAM paNa samitimAM nirdeza karyo che. gurudeve ahIM batAvelA tapamAM upavAsa nathI gaNAvyA, chatAM upavAsanI sAdhakane khUba jarUra che. mAtra te eTaluM dhyAna rAkhe ke melA hetu rAkhIne ke zarIrane kacaDavA mATe upavAsa na hovA joIe ! upavAsa sAthe UNodarI (bhukhathI ochuM khAvuM), svAdatyAga, kAyAne kasavI, cIjonuM mApa rAkhavuM, vagereno paNa bAhya tapamAM jainasUtromAM samAveza karI tapasyA paratve atyaMta suMdara prakAza pADayo che. guradeve mAnasika, vAcika ane kAyika traNe yoge karIne paraMzraddhA rAkhI, samabhAvI ane phalecchAtyAgI banIne tapa karavAnuM sUcavI, tapanI AdarzatA batAvI dIdhI che. zraddhA vinAnI to koI kriyA ja rasamaya na bane. paraMtu e zraddhAmAM viveka to joIe ja. DoLa khAtara, bIjAnI dekhAdekhIthI ke satkAra-mAna-pUjAthe upalAM mAnasika, vAcika ke kAyika tapa karavAM te rIta sArI nathI. moTAomAM ke Adara maLe tene satkAra kahevAya che. samAna lokomAM ja Ijjata sanmAna maLe che tene mAna kahevAya che. ane anuyAyI ke nAnerAmAM je pUjyatA pamAya tene pUjA kahevAya che. athavA lIlavAmAM, bolavAmAM, AjIvikA calAvavAmAM, vastuvyavasthA ane maLa vagere choDavAmAM je viveka sucavAyo samiti kahevAmAM Ave che. ane mana, vacana ane kAyAnA saMyamane traNa gupti kahevAmAM Ave che.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 556 gItA darzana to, manathI maLatuM mAna ke abhinayathI maLatuM mAna e satkAra che ane vANIthI thatI stuti te mAna che, tathA kAyAthI thatuM namana te pUjA che. bIjA adhyAyamAM lAghava, avAcyavAda e AthI UlaTI bAbato che. jaina sAmAyika sUtranA bIjA pAThamAM satkAra, sanmAna ane pUjA traNe vividha arthomAM che. mohabhAva bharela khoTI haThathI-gAMDA AgrahathI-karelA tapathI AtmA pIDAya che ja. ane mAMDa mAMDa te tapa pUruM thAya che. ane kAM to vaccethI ja melavuM paDe che. manathI to pahelethI ja paDyuM melyuM ja hoya che. veTharUpe karAto guru ke moTerAMono vinaya paNa tAmasI tapa ja gaNAya. ane jeo bIjAnA mAraNa, uccATana Adi karavA sAru melI vidyAo sAdhavA mATe tapa kare che, te paNa tAmasI tapa kahevAya che. A prakAra sarvathA tyAjya ja che. kAraNa ke, je tapa bIjAnA vinAza sAru karAya, te AtmanAza paNa kare ja che. mATe sAdhake evA tapamAM bhaLavuM to nahi ja. paraMtu thatuM hoya to temAM manathI paNa Teko na Apavo. satyArthIe to evA tapano prAmANika ane premamaya virodha ja karavo ghaTe. gItAkAra have dAna viSe kahe che : dAnavyamiti yad dAnaM dIyate'nupakAriNe / deze kAle ca pAtre ca tad dAnaM sAttvikamucyate ||20|| yatta, pratyupakArArthaM phalamuddizya vA punaH / dIyate ca parikliSTaM tad dAnaM rAjasaM smRtam / / 21 / / adezakAle yadAnamapAtrebhyazca dIyate / / asatkRtabhavajJAta tatta, masamudAhRtam / / 22 / / kSetra kALa ane pAtra, joI anupakArIne; kartavya jANI devAya, kahyuM te dAna sAttvika. 20 badalo ApavA sAru, athavA phaLa lakSyathI; kacavAtAM apAye je, kahyuM te dAna rAjasI. 2 1 na kSetra kALa pepIne, apAtrone apAya che; Adara mAna vihoNuM, kahyuM te dAna tAmasI. 2 2 (he arjuna !) dAna karavuM e potAnuM kartavya che. ema samajI yogya kSetra, kALa
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo 557 ane pAtra tapAsI anupakArIne (eTale potA para jeNe kazo upakAra na karyo hoya chatAM ajJAta supAtrane de to) je devAya che te dAna sAttvika kahevAya che. ane je upakArano badalo ApavA khAtara (athavA badalo maLaze evI AzA rAkhIne) athavA (bhaviSya koI phaLa maLaze ema) phaLano udeza rAkhIne kalezapUrvaka (kacavAtA mane) je dAna devAya che, te rAjasI dAna kahyuM che. paraMtu kSetra, kALa ke pAtra kazuM joyA vicAryA vinA pAtrane AdarasatkAra vinA dhRNApUrvaka) apAya che, te dAna tArI kahevAyuM che. noMdha : jainasUtro dAnane saMyamathI nIcenI koTimAM mUke che, kAraNa ke dAna karanAro saMgrahI hovAno . ane jyAM saMgraha hoya tyAM satyArthIpaNuM apavAde ja hovAnuM. chatAM je saMgraha karI beTho che, temanuM zuM? teo mAlamilaktano saMpUrNa tyAga na karI zake, to emane mATe bIjo koI mArga kharo ke nahi ? AvA saMyogomAM dAna paNa dharmanuM aMga banI jAya che. paNa jo dharmane e aMga vinA na ja cAle, to te dharma potAno AtmA ja khoI bese. eTale jainazAstroe dAnanI sAthe hRdayane joDI dIdhuM che. hRdayapUrvaka dAna karanAra haMmezA namra hovAno. enI rojI paNa prAmANika hovAnI. e saMgrahane potAnI pAse rAkhato hoya, toya pote to eno rakhevALa (TrasTI) ja banIne rahe, mAlika banIne nahi ! zrIkRSNagurudeve yajJa ane dAna banne sthaLe kartavya zabda vAparyo che, ane mANase dharmamaya puruSArtha ane arpaNatA-udAratA-rAkhavAM ja ghaTe ema sUcavyuM che. supAtrano artha khUba vyApaka arthamAM che. saMyamI ane saMskAramUrti vyakitao ke saMsthAo supAtra gaNAya, chatAM tyAM paNa kSetra ane kALa jovo joIe, eTale ke te saMsthAne A kALe jarUra che ke kema? bhale saMsthA ucca koTinI hoya, toya bharelAmAM bharavuM nakAmuM che. ane te uparAMta saMsthA ke vyaktinuM kSetra paNa tapAsavuM joIe. be supAtro be kSetramAM hoya to pahelI take kayA kSetramAM kyA supAtrane pahelI jarUra che te paNa tapAsavuM joIe. matalaba ke khUba UMDANathI A badhuM jovAvuM joIe. A parathI mAtra sAdhana ApI devAthI dAna nathI gaNAtuM, paNa tana, mana ane sAdhana tranA yoganI ane vivekanI paNa emAM jarUra paDe che. vaLI AvA dAna denAre jima bhUmimAM dATavAthI ja bI suMdara phaLe che, tema ApIne cUpa rahevuM joIe, ane khUba AdarasatkArapUrvaka dAna ApavuM joIe. jema gharane AMgaNe paDelI gaMdakI sApha karanArano gharano rakhevALa AbhAra mAne che, tema dhananA rakhevALe
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa8 gItA darzana paNa upalAM supAtra sthaLano AbhAra mAnavo joIe. kAraNa ke enA saMgrahamAMthI eTalA sAdhanano sadupayoga thayo ! AvI daSTie dAna yAcakane zodhe. paNa Adarza yAcaka dAtArane na zodhe. AvuM yAcakapaNuM niHspRhI jagakalyANakara sAdhusevakane ja vare che. tethI jainasUtra kahe che ke kazI AzAvinAno dAtAra paNa durlabha che, ane nirapekSI bhikSuka paNa virala ja che. (daza. pAMcamuM adhyayana.) rAjasI dAna madhyama koTinuM che. tyAM pratyupakAranA be artha karyA cheH (1) badalo vALavA sAru, (2) badalo levAnI AzA rAkhIne. Ano artha badalo na vALavo ema koI na le, paraMtu badalo vALavo te kaMI dAnamAM na gaNAya, bIjA rAjasI dAna pAchaLa pRhA ane daMbha tathA abhimAna vadhavAno saMbhava che. AjanA dAtAo ane evI dAna lenAra vyakitao tathA saMsthAo ethI cete ! kAraNa ke emAM siddhAMta ane satyadharmano lopa thavAno mahAbhaya rahelo che. gurudeve ahIM mRta prayoga vAparelo che. te ema sUcave che ke smRtizAstrathI paNa A vAta prasiddha che ke, Adarza gRhastha rAjasI dAna na detAM, sAttvika tarapha lakSya ApavuM. tAmasI dAna, e to mAtra nAmanuM ja dAna che. gulAmI prathAmAM AvA tAmasI dAtAo kAraNarUpa hatA. have to lagabhaga duniyAmAMthI e mAnavI birAdaronuM haDahaDatuM apamAna karanArI bUrI prathAno lopa thayo ema ja gaNAya che. cheTethI cham cham kahI dhikkAre paisA ke anna pheMkatA ane letA, AjanA vadhelA kahevAtA dAtAo ane nAmabhikSuko potAnuM ane jagatanuM hita to nathI ja karatA. ahita keTaluM kare che? te teo UMDA UtarIne vicAre tyAre ApoApa jaNAze. bhIkhI carI khAvAno dhaMdho karavAmAM badhAM dUSaNo phUlephAle che. AvA bekAro duniyAne bojArUpa che. emane madada karanArA paNa javAbadAra nathI ema kema kahI zakAya? bhAMDabhavaiyAo ane dhikkArathI devAyeluM dAna letI vyakitao ke saMsthAo mULe zuddha ja hatI, paNa Aje sadAcAraprItinA taMga DhIlA paDavAthI ja AvI banI gaI che. dharmasaMskaraNanA premIoe A badhuM khyAlamAM levA jevuM che. tAmasI dAna denArAonA adha:patanane to teo(dAna lenArAo jAte ja aTakAvI zake. kAraNa ke krodha, ajJAna, vikAra Adi doSono puMja enI AsapAsa goThavAya che.tyAre teo e doSonAM sogaThAM banI jAya che. have zrIkRSNagurue agAu zAstravidhi ane maMtramahimA kahelo te zAthI? e viSe khulAso kare che:
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya satta2mo OM tatsaditi nirdezo brahmaNastrividhaH smRtaH / brAhmaNAstena vedAzca yajJAzca vihitAH purA ||23|| OM tat sat ema nirdeza, brahmano traNa jAtano; te vaDe brAhmaNo, vedo, yajJo zAstrokata che jUnA. 23 OM tat sat ema brahmano traNa jAtano nirdeza hoya che. tene lIdhe brAhmaNo, vedo ane yajJo paNa zAstrokata (athavA vidyAnokata) pUrvakALathI ja TharI cUkayA che. 559 noMdha : brAhmaNano artha ahIM jAtiparatve che ja nahi. paraMtu gautama buddha jema kahe che ane jainasUtra uttarAmAM yajJIya aghyayanamAM khulAso karyo che, tema brahmane jANe te brAhmaNa. TheraThera Arya vidhiomAM brAhmaNanuM mahattva saMskRtinI ddaSTie ja che ane te prAcIna kALanuM che. (svara-vyaMjana-rUpI) akSarathI brahmane oLakhavA mATe OM zabda ja pUrato che. A zabdano jaino, bauddho ane vaidika matAvalaMbIo pUrA hetathI apanAve che. hiMda bahA2nA dharmomAM vaparAto 'Amina' paNa 'OM'ne maLatuM ja rUpa che. 'OM' e zabdano uccAra ane tene lIdhe phaLato bhAvArtha AtmA ane vizvane pUrI rIte vyApaka bhAve sparze che. ahIM veda zabdano artha paNa vedazAstra nahi paraMtu phaLano tyAga karAvanAra jJAna' e artha levo, evo gItAAzaya che. gurudeva vedanA badalAmAM tat zabda vApare che. ane yajJano artha dharmamaya puruSArtha to che ja. agAu trIjA aghyAyamAM A vAta AvI ja cUkI che (3-10). chatAM ahIM ene ThekANe sat zabda vAparIne teo ApaNane pUrI khAtarI karAve che. AgaLa vadhatAM teo A ja vAtane vizeSa cokhkhI karatAM kahe che : tasmAdomityudAhRtya yajJAnatapa: kriyA: pravartante vidhAnoktAH satataM brahmavAdinAm ||24|| tadityanamisandhAya naM yajJatapaH kriyAH / dAnakriyAzca vividhAH kriyante mokSakAMkSibhiH ||25|| sadbhAve sAdhubhAve ca sadityetat prayujyate / prazaste karmaNi tathA sacchabdaH pArtha yujyate ||26|| yajJe tapasi dAne ca sthitiH saditi cocyate / karma caiva tadarthIyaM sadityevAmidhIyate ||27||
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 560 gItA darzana mATe 3OM ema uccArI, yajJadAnata pakriyA; satata brahmavAdInI, pravarte vidhipUrvaka. 24 tathI tajI phalecchAne, yajJadAnatapakriyA; judA judA prakArothI, mumukSuo vaDe thatI. 25 satu zabda to prayojAya, sadubhAve sAdhubhAvamAM; tema te vaLI yojAya, pArtha ! prazasta karmamAM. 26 thaze tape ane dAne, je niSThA teya sat kahI; tane arthe kareluM te, karma ya sat kathAya che. 27 (he paraMtapa ! e brahmano prathama nirdeza che) mATe brahmavAdIo (brahmalakSIo)nA uccAra sAthe ja yajJa, dAna ane tapanI (ke bIjI tevI koIpaNa) kriyAo pravartatI hoya che. AthI e kriyA) vidhipUrvaka (nI Thare che.) (phaLanI tRSNA na rAkhI brahma arthe ja sarva kaMI karavuM e sUcavato tata zabda che mATe) tat ema phalanuM anusaMdhAna na rAkhatAM yajJa, dAna ane tapanI (athavA bIjI tevI koIpaNa) kriyAo mokSanA abhilASIo vaDe judA judA prakAre thAya che. ane te pArtha ! sat zabdano prayoga sadbhAva athavA sAdhubhAvamAM thAya che. ane prazasta evAM karmamAtramAM paNa sat zabdano prayoga thaI zake che. (athavA he pArtha ! vadhu zuM kahuM?) yajJa, tapa ke dAnamAM je niSThA che tene ya sat kahevAya athavA tat (eTale mumukSatA meLavavA athavA phaLecchA tyAgavA) sAru kareluM karma paNa sat ja kahI zakAya che. noMdha : arjunanA prathama praznamAM je niSThA zabda hato, teno A sattAvIza zlokamAM atyaMta sarasa uttara sthiti' zabdathI apAI gayo. yajJa, dAna ane tapanA upara je traNa prakAro kahevAya te paikI sAttvika ja ISTa che, temAM niSThA hoya to te paNa sata ja kahevAya. A rIte zrIkRSNagurudeva '' dhvanine prathamapade mUke che. kevaLa je brahmanA pipAsu che, te OM ema bolIne dhyAnadvArA paraMpada pAme che e vAta (a. 8-13) AvI cUkI che. pachI bIjA padamAM tatu mUke che eTale ke phaLAzAtyAgIne mUke che. kharI rIte gItAnuM A ja madhyabiMdu hoIne phaLAzAtyAganI dRSTithI karAyeluM koI paNa karma
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo 561 brahmajJAna" jeTaluM ja ane chatAM saraLa ane saphaLa thAya che e vAta gItAmAM vAraMvAra kahelI ja che. tethI te mokSArthIne sAru e mArganI lAkSaNika rIte sUcanA kare che. A rIte gItA yajJa, dAna ane tapano cheka cheda uDADatI nathI. paraMtu e darekane vyApaka arthamAM mUkI daIne mImAMsakaSTine sAMkaDA svarganI jelamAMthI choDAvIne brahma-AtmA-nA anaMta bhavya cokamAM mUkI de che. paccIsamA zlokamAM vividha zabda mUkIne gurudeve Agraha to sarva vAtano choDI ja dIdho che. satyano artha jainasUtronI daSTie kevaLa AtmArthanA arthamAM ja che. gurudeva zubhane paNa sanA khAnAmAM mUke che. paNa teo e to vAraMvAra kahe che ke jo phaLAjA chAMDIne zubhano upayoga thAya to ja te sata che. eTale jainasUtronI haroLamAM e vAtano meLa maLI jAya che. zAlibhadra nAmanuM jainagraMthonuM pAtra potAnA pUrvajanma bharavADanA putrarUpe eka supAtra yogIne potAnA priya ane mahA musIbate maLelA khIrakhorAkane arpI de che, te vakhatano bhAvaullAsa khUba sarasa che tethI te zubha saMpatti to pAme ja che, paNa pAmyA pachI paNa emAM na lepAtAM chevaTe tyAga aMgIkAre che. jaina graMtho e varNana hoMsathI kare che, te zAlibhadranI samRddhithI mohAIne nahi, paNa zAlibhadranA tyAgathI AkarSAIne ja. e dRSTi jo rAkhe to te zubhamAM hovA chatAM sane pagathiye ja che ema gaNAya, paraMtu zubhamAM rahIne satanuM lakSya na cUkavuM e khUba kaThaNa to che ja. ekaMdare gItAe vidhi eTale satanuM lakSya rAkhavuM, ane zraddhA eTale sat tarapha laI janArAM karmo tarapha sthiratApUrvaka daDhabhAve rucimaya rahevuM, ema batAvI sataparAyaNa thavA ja sUcavyuM che. ane chatAMya zubhane tyAgavA to nathI ja kahyuM. vAta sAva anubhavapUrNa che. mANasa haju zubhane pUruM na samajyo hoya tyAM sahune pakaDavA jAya eTale sat to nathI pakaDI zakato paNa zubhane suddhAM mUke che. eTale zraddhApUrvaka zubhane paNa prathama to koI paNa rIte vaLagavuM evI ja gurudevanI bhalAmaNa che. ane ethI ja teo chevaTe upasaMhAramAM kahe che ke zraddhAno ekaDo na hoya to badhAM mIMDA nakAmAM che, ane zraddhAno suMdara ke kharabacaDe paNa ekaDo hoya to mIDAM na hoya to ya kiMmatI to che ja ane mIMDAM caDe tyAre to ati kiMmatI svayaMsiddha che. matalaba ke, AsthA rAkhavI joIe. AsurI nizcayane to AsthA kahevAya che ke, te na to trIjove. agAu A ja adhyAyanA pAMcamA chaThThA
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 gItA darzana zlokamAM kahyuM ja che. arjuna ! tane mAruM badhuM kahevAno chello sAra have kahI dauM chuM : azraddhayA hutaM dattaM tapastaptaM kRtaM ca yat / asadityucyate pArtha na ca tatpretya no iha ||28|| azraddhAthI yajyuM dIdhuM, je karyuM te tapyuM-tapa; asat pArtha ! gamyuM ne te, loke paraloke vRthA. 28 (he pRthAputra) pArtha ! (zraddhA sivAya kadI cAle tema ja nathI. kAraNa ke huM agAu kahI gayo tema AtmavikAsanuM te ja mULa che eTale) azraddhAthI yajJa, dAna, tapa ke Itara je kaMI karma karela hoya te asat che ema ja kahevAya che. vaLI (he pArtha ! te nathI to paraloke kAmanuM, nathI tA ahIM kAmanuM. noMdha : gurudevanA kahevA mujaba azraddhAthI thayelI kriyA phogaTa ja che. enAthI zubha ke sat bemAMthI ekeno lAbha maLato nathI. sAdhana, zakti ane samaya jevI amUlya cIjanA vaparAze paNa lAbha na thAya, to e sAdhakane khaTakavuM ja joIe. jyAM lAbha nathI, tyAM nukasAnanuM jokhama UbhuM ja che.ethI vaLI e paratve vadhu vicAravuM joIe. kadAca pAThakane zrIkRSNagurudevanI AmAM atizayokita lAgaze. paraMtu tevuM che ja nahi. zraddhAno mahimA kharo ja che, zraddhA vinA koI paNa kAryamAM vijaya maLato nathI. jo ke ApaNe sUkSma dRSTithI jozuM to nAstikane paNa zraddhAnI jarUra to Dagale ne pagale paDe ja che. khAdhA pachI pacaze ja. pacyA pachI khorAka banyA pachI enuM lohI thaze ja. evI zraddhA potAnI aMtaraMga hojarIne potAnI sthULa AMkhe na joI zakavA chatAM ene rAkhavI ja paDe che. tyAre tyAM gurudeva cetave che ke jeTalI zraddhA sthULa deha, kAmabhoga ane mAlamattA paratve che, teTalI zraddhA AtmA, paraloka Adi pratye thAya to beDo pAra thaI jAya ! paraMtu jaDanA gADha zraddhALune cetananI zraddhAno teTalo ja cheda UDe che. A koTinA mANaso AsurI yonivALA che, adharmI che. AtmA ane vizvanA zatru ane saMhAraka che. teo adharma bheLo karIne halakI yonimAM paribhramaNa kare che ane pApanAM poTalAM bAMghyA kare che. "moghAzA moghakarmANaH", tene nathI puNyanI AzA, * to pachI dharmanI to hoya ja zAnI ? matabala ke zraddhA joIe. ane zraddhAmAM zAstravidhi eTalA mATe bheLavI ke
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo 563 zAstravidhidvArA lakSya na cUkIne zraddhAmaya karma karavAthI mokSamArga mokaLo thAya che. AtmalakSya na cukAve te ja kharo zAstravidhi. A ja dRSTie jainasUtromAM zAstronI utthApanA karanAra virAdhakone mahAmithyAtvI, gADha saMsArI ane mahAbhayaMkara adharmI batAvyA che. e agAu kahevAyuM ja che. eTale zAstravidhi arthAt AtmalakSya pachI uccAra bhalene mAtra tatasata" eTalo ja hoya ! ane brahmalakSya nizcaLa thayuM pachI to kriyAnI jarUra ja nathI. paNa jarUra nathI eTale kriyAmAtra tajavI evo artha koI na le. paraMtu evo artha ja che ke jema vRkSanuM thaDa hAthamAM AvyA pachI DALI, phUla, phaLa saheje Ave ja che tema tevA brahmalakSInI kriyAo sahaja rIte evI ja thAya che ke je dhArmika ja hoya! AnuM ja nAma te jainasUtronuM cAritra. OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde zraddhAtrayavibhAgayogo nAma saptadazo'ghyAyaH / / 17 / / 'OM tat sat" e pramANe zrIbhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM zraddhAtrayayoga vibhAga nAmano sattaramo adhyAya pUro thayo.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 564 gItA darzana sattaramA adhyAyano upasaMhAra "zAstravidhi tajI svacchede vartanArA siddhi, sukha ke paraMgati kazuM ja pAmatA nathI" e soLamA adhyAyanA vAkayaparatve arjunane zaMkA UThe che ane te jijJAsubhAve pUche che ke, "jo zAstravidhi uthApanAra siddhi, sukha ke paraMgati na pAme to enI gati zI thAya ? sattvaguNI ? rajoguNI ke tamoguNI ? AnA uttaramAM zrIkRSNagurujI kahe che : "bhoLA arjuna ! je zAstra uthApe che tenAmAM zraddhA kevI? kAraNa ke zraddhA AvI eTale zAstravidhino prema Ave ja che. A puruSa zraddhAmaya ja che. jevuM tenuM aMtaHkaraNa tevI tenI zraddhA. AvuM kudaratI ja saumAM hoya che. aMtaHkaraNa e pUrvakALanA zubhAzubha karmanuM phaLa ja che. eTale emAM sudhAro karavA mATe puruSArthane avakAza che. puruSArtha jo AtmalakSI na hoya, to e puruSArtha adha:patanane mArge paNa laI jAya. ane AtmalakSa jALavavAmAM jema guru preraka che, tema satazAstro paNa preraka che; e vAta huM tane agAu paNa kahI gayo chuM. huM sazAstra zabda kahuM eTale veda, ane karma kahuM eTale yajJa, dAna ke tapa ja mAtra na samajato ! veda kahuM eTale sarva AdhyAtmika zAstra samajI levAM. ema karmamAM paNa kriyAmAtrano samAveza samajI levo. AvI zAstravidhi mATe lAMbo ADaMbara karavo ke amuka uccAro karavA ja joIe evo mAro Agraha nathI. badhI zAstravidhi ane sat vastuno sAra 'OM tata sata" mAM AvI jAya che. padastha dhyAnathI kalyANamArge janArA OM uccArI prabhu sAthe yoga sAdhIne paraMpada pAme che, eTale OMno mahimA mokSanI hada sudhI pahoMce che. Ama je mokSadAtA che, te arthadAtA ane kAmapUraka to hoya ja. chatAM phaLanI AkAMkSA rAkhavAthI nizcaya moLo paDe che, citta caMcaLa bane che; vinonA bhaye vihvaLatA Ave che, utsAha maMda paDI jAya che. AthI kriyA mAtra phaLavatI' che ja, evo nizcaya rAkhIne phaLa para daSTi na rAkhatAM kartavya jANIne satkarmo karavAM evuM tapada sUcave che. ane sat zabda to sadbhAva, sAdhubhAva prazasta karma, yajJa, dAna ke tapamAM rahelI aMta:karaNanI niSThA, phalAzA choDIne karAyeluM karma ema dareka sthaLe yojAya che. A rIte OM tat satumAM badhuM samAI jAya che, te tuM have barAbara samajI ja zakayo hoIza. bIjI rIte kahuM to eTale jJAnamArga, tat eTale bhakitamArga-samarpaNano mArga, ane satu eTale karmamArga, e traNeno samanvaya che. lokane samajAvavA mATe huM brahmanA traNa nAma pADI eka vargamAM saMskRtipracAraka varga, bIjAmAM nAmasmaraNa
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya sattaramo ane trIjAmAM vaizya ane zUdra varNonAM karmono samAveza karuM chuM. A parathI tane zAstravidhi eTale huM zuM kahevA mAguM chuM, ane zAstravidhi e keTalI mahattvanI cIja che, te ApoApa samajAI jaze. 55 ya paraMtapa ! zAstravidhi A rIte saMsAranaukAnI dIvAdAMDI che. ene uthApanArA svacchaMdIo to game te kriyA kare te azraddhAthI ja bharelI hoya che. jo AdhyAtmika paribhASAmAM kahuM to te AtmanAzaka ane zarIranAzaka hoya che. gata adhyAyamAM huM kahI gayo chatAM pharIthI punarukita karIne kahuM chuM ke teo ugnakarma bhalene karatA hoya, to ya potAno ane jagatano vinAza ja karatA hoya che. teo ghora tapa bhalene karatA hoya ! pAmara, mUrkha ane lAlacu loko bahAranuM enuM tapa joIne game teTalA mohAtA hoya, to ya te tapathI - kazuM ja vaLatuM nathI. daMbha ane ahaMkAranI mUrti tathA kAmarAganA baLathI prerAyelA (teo) zarIrarUpI suMdara dharmakSetrano ane emAM virAjelA maMgaLa AtmAno vinAza ja kare che. temanA nizcayomAM AsurIpaNuM ja hoya che. teo mokSanA anadhikArI ane nAstika ja Thare che, ane have laukika paribhASAmAM kahuM to temanAM yajJa, dAna, tapa ane karma game tevAM dharmanA oThA nIce ke sevAnA oThA nIce hoya to ya asat ja che. pyArA bhArata ! zAstravidhi viSe ATaluM klyA pachI huM zraddhA paratve kahuM chuM : uccAra sAthe AtmAne saMbaMdha che. 'OM'nuM jo yathArtha uccAraNa thAya to AtmakaLI khIlI UThe che. tema zraddhAno paNa AtmA sAthe saMbaMdha che, je viSe A pahelAM huM thoDuM kahI gayo chuM. chatAM Aje e AtmA jeTalo ajJAnane lIdhe mAyA athavA prakRtinA guNone saMge lepAyo che, teTale aMze tevA puruSanI zraddhA paNa guNasaMgI hoIne e zraddhAnA traNa bhedo paDe che H (1) sAttvika, (2) rAjasI ane trIjI tAmasI. A paikI tAmasI zraddhA tyAjya che, kAraNa ke te nIce laI jAya che. paraMtu ema chatAM tuM mane ema pUche ke azraddhALu sArA ke tAmasI zraddhAvALA ? to huM emAM tAmasI zraddhAvALAno darajjo UMco gaNI emane (tyAM) sArA ja kahyuM. kAraNa ke azraddhALu to AtmanAzane jANatA chatAM noMtare che, jyAre tAmasI zraddhAvALA to bicArA ajANyA che. eTale jANyA pachI evA lokone sudharavAne jaladI avakAza che. e dRSTie ja meM tane kahyuM ke A loko prakRti AgaLa parAdhIna che ! be jAtanA loko prakRtiprerAyelA rahyA kare che H (1) jJAnI varga, ane (2) bIjA A aNasamaju varga. jJAnI varga to AtmA ane prakRti vacceno bheda jANI gayela hoIne enI prakRti maulikapaNuM dhAraNa karIne eTale ke nirmaLa banIne ene prere che.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 566 gItA darzana eTale AvA varganAM karmo to saheje sAdhubhAvI hoya che. paNa aNasamaju varga to bIcAro saMyogavaza prANI banI jAya che. jyAre vacalo varga jene AdhyAtmikatAno ekaDo ghUMTatAM ya nathI AvaDato chatAM je sarvajJApaNAno dhamaMDa dharAve che, te varga to prakRti-preraNA ke AtmanAdane nAce sarAsara UMdho ja mArga pakaDe che. potAne bIjAnI madada joItI hoya, tyAre advaitanA bhAIcArAnI vAto bolI bIjAne potAnA tarapha kheMcavA maLe che. ane jyAM bIjAne potA dvArA madada karavAnI vAta Ave tyAM enAM karmae bhogavavAno, emAM vacce mAre zA mATe AvavuM?' evuM mithyAtattvajJAna DoLe che. koInI hiMsA pote karI rahyo hoya tyAre "nIvo nI vacce makSa :' evI zAstrIya vAto kADhI : 'juo nAnA jIvanA bhakSa para ja jagatamAM moTA jIva nabhI rahyA che.' evo lavAro kare che. ane jyAre potAnI koI hiMsA karavA Ave tyAre "nIvo nIvaca rakSa:' ema bolI bacavA mATe sAmAne vInave che. matalaba ke dareka ThekANe chaTakI javAnI tarakIba racI jALa pAthare che joke bIjAne phasAvavA jatAM kharekhara to pote ja phasAI jAya che, paNa e mUDha bicArAne khabara ja nathI. je jijJAsu manuSya che te jANe ja che ke bIjAne madada karavI te potAne madada karavA barAbara ja che, ane du:khIne sahAya karavI temAM kudaratI niyamanI avagaNanA nathI paNa vaphAdArI che. bhArata ! huM tane svabhAva kahuM tyAre tAre kudaratI be ghaTanAo levI : (1) prakRtinuM kudaratI, (2) puruSanuM kudaratI. prakRtinA kudaratI karatAM puruSanuM kudaratI ApaNe mATe vadhu balavaMta che, temaja te kharekharuM ane nakkara svAbhAvika che. paraMtu prakRtinuM kudaratI to puruSanA karatAM nabaLuM ane tethI ghaNuMkharuM nivArI zakAya tevuM che. ane te mATe puruSArthanI viziSTatA che. manuSyanI vicAraka zakitathI te saheje zakaya che. have tuM samajI ja gayo hoIza ke A rIte jotAM je bIjAne kartavyapUrvaka madada kare che, te prakRtinA kudaratI niyamanI sAme thaIne dekhAtuM hoya, toya puruSanA kudaratI niyamane to anukULa ja che. ane jo khare ja puruSanA kudaratI niyamane anukULa hoya to chevaTe prakRtinA kudaratI niyamanuM virodhI bhale skUla dathiI lAge ! athavA kadAca thoDo kALa virodhI rahe evuM paNa bane - chatAM sUkSma daSTie athavA thoDA kALa pachI Akhare to te prakRtino kudaratI kAnUna avazya evA puruSane anukULa banI rahe che. dhanaMjaya ! ATalo vistAra tane zraddhALu-azraddhALuno bheda samajAvavA pUrato
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo pa7 karyo. have je vidhisaranA zraddhALu che te to jJAnI ja che, ane guNAtIta ja banyA che, agara guNAtIta banavAno emano niraMtara prayatna che. eTale AvA yukata yogI athavA mArA priya bhakatane to huM mArA rUpa ja gaNuM chuM. te vAta meM tane agAuthI ja kahI dIdhI che. paraMtu jeo ATalA taiyAra nathI tevAone prathama to huM sAtvika thavAnI bhalAmaNa karuM chuM. kAraNa ke sAtvika manuSya jyAre mArA bhaNI jotAM zIkhe che. tyAre te turata sAttvikatAnI kAMcaLIne paNa phekIne mArA bhaNI cAlyA Ave che. paraMtapa ! sattvaguNa, rajoguNa ane tamoguNanAM lakSaNo to huM ApI gayo chuM. paraMtu jyAre e guNa sAthe zraddhAmaya puruSa bhaLe che, tyAre e mAtra vyAvahArika kAryo ja nahi, paraMtu dhArmika kAryo tarapha paNa prerAya che. dhArmika kAryomAM karUDhiono to huM prathamathI ja virodha karIne yajJa, dAna ane tapano marma samajAvI gayo che. chatAM ahIM evAM yajJa, dAna, tapa ke Itara dharmakriyAo thAya che, te paikI sAttvika, rAjasI ane tAmasI kone kone kahevAM e tane samajAvuM. AthI tArA upalA praznano ukela AvI jaze. paNa te pahelAM sAttvika, rAjasI ane tAmasI paikI te loko kone pUje che ane te paikInA kone kevA khorAka priya che, te paNa kahI dauM. kAraNa ke jema '' zabdoccArathI mananI zuddhino saMbhava che, tema sAtvika khorAkathI paNa pavitra vicArano saMbhava che. sAttviko devapUjaka eTale ke divyatAnA pUjArI che. rAjasI yakSarAkSasanA pUjArI eTale ke laukika arthanA pUjArI che. ane tAmasI loko to bhUtapretanA pUjArI hoIne vahema, pAmaratA ane lAlacaveDAnI pratimA jevA ane caMcaLa hoya che. eTaluM e lokonI sthitigati paratve kahI have temanA khorAka tathA dharmakriyA paratve kahIza. ke keTalAka loko apathya khorAka laIne akALa mRtyu notare che, tevuM akALa mRtyu uparanA sAttvika AhAravALAne azakaya che. Arogya, sukha ane prIti paNa sAttvika AhAravALAnAM ThIkaThIka vadhe che. tIkhA tamatamatAM atyaMta dAhaka nANAM khAdhA pachI zoka, duHkha ane vyAdhi utpanna karanAra nIvaDe che. te pacavAmAM kaThaNa ane kAmarAga vadhAranAra banI unnati-pragatimAM bAdha kare che. atyaMta vAsI. eThAM ane abhakSya nANAM adhama vicArone uzkerIne mahAmohanA khADAmAM nAMkhe che. pavitra vicAra, pavitra vANI ane pavitra karmanA IcchanAre evAM nANAM tajavAM ja joIe.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 568 gItA darzana bhArata ! mananuM samAdhAna karIne, phaLanI IcchA rAkhyA vagara AtmaprAptinA hatue je kartavyayajJa thAya te sAttvika yajJa che. phaLanI AzA rAkhI kiMvA DoLathI je yajAya te rAjasI yajJa che. rAjasI yajJa baMdhanakara che. rAjasIthI nIcA darajjAno tAmasI yajJa che, te adhogatimAM laI jAya che. kAraNa ke tAmasI yajJamAM to zraddhAmAtrano cheda UDI gayo hoya che. joke zraddhA na hoya enA karatAM tAmasI zraddhA paNa sArI, paraMtu tAmasI yajJamAM to sAcI zraddhAnuM to nAmanizAna hotuM nathI. arjuna ! deva, guru, vaDIla Adino vinaya, svacchatA, saraLatA, brahmacarya ane ahiMsA e badhAM jema mAnasika joIe, tema kAyika paNa joIe. tethI jIvanazuddhi thAya che. satya, priya hitAvaha vacana satzAstra-paThana, japa, dhUna e badhAM vAcika tapa che. mananI prasannatA, saumyatA, manapriyatA, AtmasaMyama, hRdayazuddhi e badhI mAnasika tapasyA che. paraMtu e traNe tapa pAchaLa jo mUDhAgraha hoya to veTha khAtara kareluM te tapa UlaTuM AtmAne pIDA kare, mATe e tAmasI tapa che. ane e sarvathA tyAjya che. keTalAka ajJAnI loko bIjA(bIjA ke je kharI rIte enA AtmAtulya che te bIjA) ne potAno zatru mAnI tene herAna karavAnA udeze tapasyA Adare che. te paNa tAmasI tapa ja che ane tyAjya che. je tapanI pAchaLa laukika IcchA che (jene jainaparibhASAmAM niyANuM kahevAya che) te tapa nakAmuM che. tapamAM daMbha paNa na hovo joIe. nahi to je phaLa maLe, te caMcaLa phaLa ja maLe. eTale ke mAtra bAhya sAdhanonI jogavAI maLe, paNa AMtarika zAMti vinA ke AMtarika zAMtinA lakSya vinA bAhya sAdhano zA khapanAM? eTale tapanA karanAra mATe sAttvika tapa ja ekamAtra ucita che. aho arjuna ! dAna viSe paNa mAro e ja mata che. dAna karavuM e to kartavya ja che. kayo mANasa potAnA bALakanA bharaNa-poSaNano garva kare che ? ane jagatane kahevA jAya che ke meM mArA bALabaccAnuM bharaNapoSaNa karyuM? tema jagavatsala premI sAdhaka deza, kALa tathA supAtra joIne je kaMI Apaze, te kartavya dhArIne ja Apaze. evo dAtA, namra ane zodhaka hoIne tanamanathI tevAM supAtro zodhI kADhaze paNa kharo ja, kAraNa ke parigrahanA pApathI chUTavuM e ja emane priyatama haze ! bAkI madhyama koTinA dAtAone to kocavAtA mane paNa samAjamAM sthAna jALavavA khAtara agara kaMIka badalAnI AzA rAkhIne ApavuM paDe che. AvA phala sAme daSTi rAkhavAvALAo dezakALa pAtrano kharo viveka karI ja kema zake? AvA dAnanA
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya sattaramo 569 khAsa to kazo artha nathI. paraMtu je kazuM ApatA ja nathI, athavA tAmasI dAna kare che, te karatAM to ThIka ja lekhAya. tAmasI dAnavALAMnA dAnanAM pAtra paNa 'jaise ko taisA mile' e kahevata anusAra tevAM ja maLe che. vilAsa ane khuzAmatakhorIne jyAMthI poSaNa maLe, tyAM tenuM dAna vaparAya ! asatkAra ane vijJAmAM to e racyApacyA ja hoya ! eTale mAnavabanyunuM apamAna ke pavitra mAtRjAtino durupayoga ane sAthe ja zAno ? mATe AvA tAmasI dAnathI to dUra rahevAnuM kahuM ja chuM, paNa sAthe sAthe tane AvA tAmasI dAtAthI ane evAM tAmasI kapAtro-vAcako-thI paNa vegaLA rahevAnuM ja kahuM chuM. bhalA arjuna ! have e kahevAnI pharI pharIne jarUra che kharI ke azraddhAnI kriyA to AlokamAM ne paralokamAM banne sthaLe vyartha ja che ? bhalene pachI dharmane nAme thatI hoya, to ya e to asata ja che, mithyA che ! ! phaLanI IcchAthI rahita evI sAttvika zraddhAthI yukta dharmakriyA sArI che. ane AtmalakSI zraddhAvAnI kriyAmAtra, pachI bhalene dharmane nAme loka na oLakhatA hoya toya te, sarvottama ja che. e kriyAmAM sarva dharma, sarva zAstro ane sarva zraddhAo samAI ja jAya che. AtmalakSI zraddhAvALI kriyAnuM bIjuM nAma ja yoga che; ane AtmalakSI zraddhAvALI kriyAmAM kuzaLa evA yukata yogIne ja huM uccAtmavAna mAnuM chuM."
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzanA adhyAya aTAramo upodaghAta yuddhakSetramAM joDAyA pachI jyAre arjuna mohadayAne vaza thaI DhIlo paDI yuddha karavuM" e sthULa kriyAne ja pApa mAnavA lAgyo, tyAre zrIkRSNacaMdre kahyuM ke " A tArI hRdayadurbaLatA che." A sAMbhaLI arjune kahyuM : "to pachI tamane huM guru svIkArI zaraNe AvuM chuM. mane kharo mArga dekhADo." tyAre zrIkRSNaguru bolyAH "sthitaprajJa thaIne tAre yuddha karavuM ghaTe." pachI arjune sthitaprajJanAM lakSaNa jANyAM ane tene lAgyuM ke "prajJA ja uttama hoya to ghora karmamAM mAre joDAvuM zA mATe ?" zrI kRSNacaMdra kahyuM : "karma karyA vinA koIno chUTako nathI. meM A vAta navI nathI kahI." ane pUchayuM: "zuM tame jUnA cho?" zrIkRSNacaMdre kahyuM: "hA, deha navo che, mAro AtmA purANo che. emAM tuM paNa yogathI karmasaMnyAsa karI joDAI jA, eTale karma baMdhana nahi thAya." tyAre vaLI arjunane mUMjhavaNa thaI, ane te bolyo : "karmasaMnyAsa ane yoga bannene sAthe zA mATe lo cho? temAMthI kayo uttama, teTaluM ja nakkI kadI done !" zrIkRSNacaMdra smita karIne kahyuM : bhAI! te banne eka ja sikkAnAM be pAsAM che. ekane sarakhI rIte vaLaganAra bannenuM phaLa meLave che. vikalponA saMnyAsa vinA yogI na thavAya, ane yoga vinA sAco saMnyAsa sulabha na thAya. priya pArtha ! tuM A badhI jhaMjhaTa choDI zraddhAthI mAruM zaraNa svIkAra. mAruM eTale zrIkRSNa zarIranuM nahi, paNa zrIkRSNa zarIramAM beThelA AtmAnuM. badhuM vizvavijJAna ene ekane jANavAthI ApoApa jaNAI jAya che. brahma, adhyAtma, karma, adhibhUta, adhideva, adhiyajJa, badhuM enI AsapAsa ja vIMTaLAyuM che. vibhUtio paNa ekamAtra ene lIdhe che." tyAre arjuna lalacAyo "gurujI ! e divya vibhUti Apa batalAvo." zrIkRSNacaMdra kahyuM : "A divyacakSuthI jo." joyA pachI arjuna na sahI zako. emAM eNe badhuM ja joyuM, paNa temAM tRptina thaI. bhayaMkara vedanAvALA lokone joIne to e bI gayo. ane jyAre mAnuSI rUpa ja ene ThIka lAgyuM tema ja gurubhakita ja gamI tyAre zrIkRSNagurue kahyuM "parama zraddhAthI mane bhaje, e ja mAro priya bhakata. ane huM eTale zrIkRSNa nahi paNa kSetrajJa
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 635 saMkSepamAM kahIza,topaNa tuM samajI jaIza. ema mane lAge che. arjuna ! saMnyAsAzrama ke tyAgAzrama game te AzramamAM jAya paraMtu saMpUrNapaNe karmatyAga saMbhavato ja nathI. eTale kAmya karmone tajavAM ene koI saMnyAsa kahe che. paNa kayAM kAmya ane kayAM akAmya? kayAM karmane satkarma kahevuM ane kayAM karmone akarma ke vikarma kahevAM, e nakkI thaI zakatuM nathI. tyAre keTalAka ema ja kahe che ke karmamAtra doSilAM che, mATe sarvane tajavAM. tyAre keTalAka kahe che ke nA, jo badhAM karmone tajazo to jiMdagIno hetu ja mAryo jaze. mATe svargaprada evAM dAnAdi ane mokSaprada tapazcaryAdi karmo to karavAM ja joIe. tyAre koI vicakSaNa jano kahe che ke bhAI, sarva karmanA phaLano ja tyAga karo, e ja kharo tyAga che." bhArata ! e badhAM maMtavyomAM AMzika satya che ja. huM e AMzika satyane laI enI sAthe ATaluM umeruM chuM ke karma to karavo ja, paNa Asakita ane phaLadaSTine tajIne karavAM. jo ke koI paNa karmanI AgaLa pApa to UbhuM ja che ! agni saLagAvatAM dhUma anivArya che tema e anivArya che. paNa jema dhumADAthI bacavA mATe rasoIghara sagavaDavALuM rAkhIe chIe ane dhUma na vadhe tevI kALajI rAkhI baLatuM cetAvIe chIe, tema Asakti na rAkhIe ane phaLa tarapha daSTi naTheravIe to e karmajanya pApa ApaNane lepI rakatuM nathI. - "priya paraMtapa ! joke saMnyAsa ane tyAga bannenuM tattva vastutAe eka ja che. chatAM paribhASAbhede tuM nokhuM mAgato hoIza; to huM kahuM chuM ke AtmAne vaza rAkhI spRhAo choDIne buddhine anAsakata rAkhavI, enuM ja nAma te saMnyAsa. AvA saMnyAsathI paraM naiSummasiddhi thAya che. ane naiSkarmesiddhithI brahma maLe che, ke je zAnanI parAkASThA che." paNa kautaya ! AthI tuM ema ja mAnIza ke huM saMnyAsa, saMsthAno ekAMte virodha ja karuM chuM ! alabatta bhagavAM ke dhoLAM kapaDAM paherIne kAyaratAthI niyatakarmane choDI bhAgI chUTanAra tyAgI gaNAto nathI. kAraNa ke tevAM niyatakano saMnyAsa thaI rakato ja nathI. niyatakarma eTale ghaNA kALathI thayeluM AtmAnA saMge prakRtinuM ghaDatara athavA prakRtinA guNonA saMgI AtmAnuM svabhAva ghaDatara. AvuM svabhAvaniyatakarma jyAre AtmalakSI daSTi rAkhIne sAghaka kare che, tyAre karma karato
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 gItA darzana thako te tyAgI gaNAya che, ane tene pApa paNa nathI thatuM. kAraNa ke te to ene mATe svadharma che." chellA zabdo sAMbhaLIne arjuna vimAsaNamAM paDayo, tyAre zrIkRSNacaMdra AgaLa calAvyuM. "pyArA pArtha ! bhalA ! tuM thAke che, zA mATe? samagra karma koI dehadhArI tajI zakato nathI, e to tuM jANe che nA? ThIka tyAre, akuzalamAM dveSa na karavo, kuzaLamAM rAga na karavo, pachI baMdhana kayAM rahyuM? matalaba ke kartavya dhArIne niyatakarma karyA karavA ane Asakita ane phaLadaSTi tajIne ! basa te ja Adarza saMnyAsa. AvA tyAganA mULamAM viveka ane AMtarazuddhi rahyAM che. te na hoya tyAM kAM to rAjasI tyAga hoya kAM to tAmasI tyAga hoya ! rAjasI tyAgI satkarma kare te veThathI kare ane vairAgya seve te duHkhagarbhita hoya; enAthI rAgabaMdhana na chUTe. ane tAmasItyAgI to mohano ja bhaMDArI hoya, eTale kharuM tajI khoTAne ja pakaDe. enI vAsanAnAM mULiyAM to evAM ja hoya, eTale je kSetramAM jAya tyAM badabo phelAve. gRhasthomAM jyAre huM moTo varga rAjasI tyAgIne jouM chuM ane saMnyAsIomAM paNa tAmasI tyAgIno toTo nathI joto, tyAre Azrama praNAlInA ghaDatarane judI rIte ghaDayA vinA bIjo mArga mane lAgato nathI. alabatta e navI praNAlImAM paNa keTaloka varga gurusamarpaNa ke AtmanAdathI prerAI karma karanAro haze ! keTaloka varga ekAMtasevI, viSayatyAgI, vairAgyapriya, Atmaripuo sAme jaMga khelanAra, mana vANI ane karmane vaza rAkhanAra, alpabhojI ane ema jJAnadhyAnadvArA AtmavikAsa ane sarvabhUtasamabhAvano sumeLa sAMdhanAra haze ! keTaloka varga anAsakatabhAva rAkhI tathA karmaphaLanI lAlaca choDI yajJa, dAna, tapa ane varNAdinAM karma karanAra haze. A traNa vargano uddhAra che, temane huM kramaza bhakitayogI, jJAnayogI ane karmayogI kahuM chuM. mane evo karmayoga priya che ke jenA mastaka para bhakita hoya ane hRdayamAM jJAna hoya. "vaLI thoDuM tane karma viSe kahuM. "ghanaMjaya ! karmanAM phaLa ISTa, aniSTa ane mizra ema traNa prakAranAM che. tene lIdhe svarga, naraka ane pazu-manuSA-gati maLyAM kare che; paNa te koIne choDatA nathI. joIe to uparano tyAgI ho ke joIe to uparano bhogI ho ! paNa aMtaranA tyAgIne te avazya choDe che. je aMtarathI bhogAsakta che, teno pIcho -
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 37 te paralokamAMya choDe tema nathI. cho ne, nAstika hoya, tethI karma kaMI ene tajavAnAM che? eTale karmaphaLatyAga ane anAsakitabhAva sivAya bIjo eke mArga nathI. zarUAtamAM aMgata vikAsanI pUrI jarUra che, mATe tyAM pavitra hRdaya karavA mATe sAmAnya samajavALAne huM yajJa, dAna ane tapanI sUcanA khAsa karuM chuM. e traNeno vyApaka artha A che: "yajJa eTale dharmamaya puruSArtha. dAna eTale svArthatyAga. tapa eTale tRSNArUpI rAkSasI para aMkuza. e vyApaka artha pramANe Adarzane na pahoMcI zake te e Adarzane sAme rAkhI prAmANika paNe mathe, toya e vikAsapreraka che, evo mAro abhiprAya che. "bhArata ! have huM tane karmanuM tattvajJAna TUMkamAM samajAvuM : sAMkhyasiddhAMta to te sAMbhaLyo ja che. emanA siddhAMtamAM paNa A vAta che. "tuM koI paNa kriyAno dAkhalo le, pachI e nyAyI hoya ke anyAyI ! paNa temAM adhiSThAna, kartA, sAdhana, vyApAra ane daiva e pAMca hetu dekhAze. eTale huM karuM huM karuM ema je ajJAnI mAne che te keTaluM bhUle che? khetImAM kSetra rUpI adhiSThAna, kheDUtarUpI rtA, bI tathA baLada Adi sAdhana ane e badhAnA vyApAro ane e badhuM hoya, chatAM varasAda na hoya to na cAle. ema varasAdarUpI daivaneya e badhAnI sahAya apekSita che. dareka karmamAM pAMca kAraNo maLe che. chatAM koI kheDUta meM ja pakavyuM, ema bole to keTalo mUrkha ? mATe ahaMkArane lIdhe ja phaLadaSTi ane AsakitabhAvano saMbhava che. ahaMkAra nathI tyAM e baMne haTI zake che, tethI pApa paNa haTI zake che. "dhanurdhara ! A to karmanI tAttvika vAta thaI ke je jIva ane ajIva - jaDa ane cetana sRSTi baMnene lAgu paDe che. have karmasaMgI jIva paratve ane temAMya manuSya saMbaMdhe aMgata dAkhalo laIe to prathama karmanI preraNA thAya che, ane pachI karmano saMgraha thAya che. eTale karmanI preraNAne jo nirmaLa banAvAya to ahaMkAra TaLI jAya. "karmanI preraNAmAM jJAna, zeya ane jJAtAnI zuddhi karavI joIe. karmasaMgrahamAM karaNa, karma ane kartA traNa hoya che. temAM karaNa to bicArAM prakRtistha che, eTale e viSe paNa jovAnuM nathI. tyAre jovAnuM mAtra jJAna, karma ane kartAparatve ja rahyuM.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 638 ganA darzana ahIM je karmazabda lau chuM. te mULe to rtAne lIdhe ja dUSita che. chatAM saMcita ane prArabdha karmano kartA upara paNa prabhAva kaMI ocho nathI, eTale meM ahIM karmane paNa lIdhela che, e daSTie karmazuddhi paNa jarUranI che ja. jeo mAtra jJAnane ja zuddha karavA mAge che ane karma tarapha kazuM lakSya nathI ApatA, teo bhIMta bhUle che. eTale je meM prathama jJAnazaddhi pachI karmazuddhi ane trIje naMbare kartAzuddhi ahIM mUkI che. chatAM temAMnA koI ekabIjAthI cheka bhinna to nathI ja. "sahumAM eka Atmajyota vilasI rahI che, tethI koIne nIca na gaNavAM. sahu para vatsalatA vahevaDAvI jIvasevAmAM prabhusevA mAnavI evI samajavALI jJAnazuddhinI jarUra che. e ja jJAna te sAttvika jJAna, bhedabhAvavALuM jJAna te rAjasI jJAna, ane mohagarbhita sAMkaDuM jJAna te tAmasI jJAna che. "rAgadveSarahita te niyatakarma; phaLadaSTi ane AsakitabhAva rAkhyA sivAya thAya te sAtvika. bAkInAM rAjasI ane taddana halakAM te tAmasI karma che. "sAttvika buddhivALo, sAttvika karmano karavaiyo kartA, te sAttvika kartA kahevAya. "manuSyanA cAlu jIvanamAM to buddhi ane dhRtino paNa phALo jabaro che. pravRtti ane nivRtti-AtmA ane anAtmA - e badhAMno yathArtha bheda jANe te sAttvika buddhi, ane sArA saMskArone daDha rIte dhArI rAkhe te sAttvika dhRti. tenAthI nIcalA darajjAnI rAjasika buddhi ane rAjasika dhRti choDavA yogya che. tAmasIno to saMga paNa koI na kare! "jo ke pravRtti ane nivRttimAM sukhaduHkhanI vedanA kAraNabhUta hoya che, paNa sAcuM sukha te ja che ke jenuM pariNAma paNa sukhamaya hoya ! bhale pachI zarUAtamAM kaSTa jevuM lAge ! bAkI, uparathI madhura dekhAtuM sukha to goLathI chAMdelA jheranA ghaDA jevuM che. ane dArUDiyAne, vikAsapoSaNathI vyabhicArIne, ke svapnastha mUcchitane lAgatuM sukha to AtmapAtamAMthI janmeluM koI prakAreya sukha kahevaDAvAne lAyaka ja nathI. "basa arjuna ! A rIte aMgata zuddhi mATe phaLadaSTi tajI ane anAsakitabhAva lakSamAM rAkhI satkarma karavAM." "ATaluM kahyA pachI samAjagata karmano mahattvano prazna Ubho thAya che. manuSyavyakita samAjanuM ja aMga che. eTalA mATe guNasvabhAve nirmAyelAM karmo eNe
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 639 karavAM ja ghaTe, emAM eno aMgata vikAsa ane sAmAjika vikAsa banne joDAyelAM che. brAhmaNa ane kSatriya varganA karmo guNapradhAna che ane vaizya tathA zUdranAM karmo karmapradhAna che. chatAM te paikI koI eka vyakita ke jAtine koI amuka kAmano ja IjAro hoto nathI. alabatta pinA keTalAka saMskAro bALakane anukULa thAya che to te jarUra potAnuM prakRtinirIkSaNa karIne bApanuM karma bhale pasaMda kare. paNa samAjanI haka temAM na hovI joIe ke ANe amuka ja karavuM, amuka na karavuM. je eka vyakti cAre varSonAM karmo eka sAthe bajAvI zake te to sarvottama ja che paNa ta ma na banI zake to rAjIkhuzIthI (ca nIcanA bheda na pADatAM sahu AtmalakSyane anukULa ane potAnI prakRtine anurUpa evAM potapotAnAM karma pasaMda karI, te mane nirabhimAnapaNe bajAve. ema karavAthI e karma prabhucaraNe artha dharyA tulya ja gaNAze." | "Ama jotAM tAre phALe atyAre yuddha e svadharma che. tArA prakRtinA ghaDatara pramANe paNa e ja kartavya che. eTale tuM nahi Icche to paNa tAre joDAvuM ja paDaze; ahaMkArathI bhAgyo to AtmavinAza che; ane akIrti Adi paNa che ja. alabatta tuM ahiMsAdhI laDato nathI eTale yuddhajanya pApanuM vAyumaMDaLa tArI AsapAsa paNa vIMTaLAze; paraMtu tAre pakSe thAya che eTale e anivArya tarIke gaNI zakAya. AthI yuddhajanya pApa nuM nivArI zake che. e nivAravA mATe tAre ema karavuM ke mana, buddhi, citta ane karmamAtra mane samarpavAM. to tuM pApathI chUTIza." "tArA aMtaramAM rahelA Izvarane zaraNe javuM ane mAre zaraNe AvavuM e banne eka ja che. A to tuM mane bahu vahAlo che mATe tene kahyuM. basa, have tane jema phAve tema kara. hA, paNa tuM to mAro ja cho ane supAtra cho, eTale phAve tema bIjuM zuM karavAno hato ?" | "bola have, ekAgracitte sAMbhaLatAM ajJAnajanya tAro moha sAva sApha thayo ne ?" umaLakAthI UchaLatA ane kahyuM: "jarUra gurudeva " mana prasAde. have huM pUruM samajI zakayo chuM. ApanA kathanano marma samaja chuM. che ke A bhAna thayuM che. have huM ApanA kahyA mujaba vatIza."
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 gItA darzana zrIkRSNaguru khUba khuza thayA ane bolyA : "paNa A jJAna tuM ekalapeTo na thatAM bIjAne Apaje. to bIjAnuM paNa kalyANa ja thaI jaze. A gItAjJAnano sAMbhaLanAra paNa pApathI DarIne vartato thako zubha lokamAM jaze, to AcaranAranI to vAta ja zI? - paraMtu sAMbhaLanAramAM zraddhA ane anIrSALu bhAva e be guNo joIe ane AcaranAramAM to te uparAMta tapa ane bhakita paNa joIe." "arjuna ! ATaluM yAda rAkhaje ke A gItAjJAna, tapa, bhakita zraddhA ane adoSadaSTi e cAre jenAmAM na hoya, tene mATe nakAmuM che. ulaTuM tevo nAstika - asura - to ene oThe anartho karI besaze !" "A badhuM amRta pIne tRpta thayelo saMjaya have dhRtarASTrane saMbodhIne kahe che: "he rAjan! harinuM ati adbhuta rUpa joI mane khUba navAI thaI. paNa yogezvara kaNe svayaM zrImukhethI pArtha dhanurdharane uddezIne je yoga kahyo che to sAMbhaLIne rome rome AnaMda vilasI rahyo che." "ahA ! dhanyabhAgya che ke jyAM A be jIvaMta mUrtio athavA e jIvaMta mUrtionA be guNo - AtmabhAna ane vIratAno samanvaya hoya ! e be jyAM che tyAM zrI, vijaya, vibhUti ane acala nIti che ja. "matalaba ke jyAM e be che tyAM mAnavatA, divyatA ane mumukSatA traNe che. sakaLa jagata enuM mitra che. devo enuM pUjana kare che. mokSa enI nikaTamAM ja che.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ || gI samagra upasaMhAra liillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll mahAbhAratanuM yuddha khALavA, zrIkRSNamahAtmAe ghaNuM karyuM, paNa na maLyuM. duryodhananA aMtaramAM ekalI durmati hatI. pAMDavo zarata pramANe vanavAsa ane guptavAsa sevI AvyA. naitika daSTie teo have hastinApuranA ardhA rAjyanA hakadAra hatA. paNa ardha rAjya to dUra rahyuM, pAMca gAma paNa ApavA duryodhana taiyAra na hato. ene yuddhanI khujalI upaDI hatI. droNa ane bhISmane eNe Arthika madado ApI potAnA RNI banAvyA hatA. eTale teo yuddha khALavA mATe zrIkRSNa mahAtmAnA vicAromAM Teko Ape enI asara duryodhanane kazI na thatI. UlaTuM ema lAgatuM ke droNa ane bhISma banne yuddhamAM mArA pakSe joDAvuM paDe, eTalA mATe teo akhADA kare che. vidure ghaNI mahenata karI paNa duryodhana para enI asara paNa na paDI. UlaTo enA para to e ciDAyo. dhRtarASTra pitAnuM paNa eNe na mAnyuM. taTastha tarIke zrIkRSNamahAtmA ajoDa puruSa hatA. emanI viSTine paNa eNe nakArI dIdhI. karNa to pAMDavo pratye IrSyALu hoIne eNe to ene narama pADavAne badale UlaTo uzkeryo hato. eTale duryodhanapakSe A yuddha dharma nahotuM; kAraNa ke te anAyAse AvI paDeluM nahotuM, paNa UbhuM kareluM hatuM. A tarapha pAMDavomAM arjuna vIra ane samajadAra hato. draupadIjIne e vadhu priya hato. yudhiSThira to saraLa dharmarAjA ja hatA; chatAM draupadI pratye bharasabhAmAM duryodhane AcareluM durvartana to emane paNa sAlatuM to pachI arjunane to kema ja na sAle? bhIma to haNe ene haNIe" e ukitano pUro himAyatI hato ja. duryodhananI duSTatA joI ene haiye Aga varasatI hatI. eTale vairano badalo levA e talasI rahyo hato. paNa vinayaguNa khIlelo hoIne, e yudhiSThiranI AjJAbahAra jAya tema to nahotuM ja. yudhiSThirane arjuna nAno hovA chatAM enA guNane lIdhe enA tarapha mAna hatuM. sahadeva ane nakula to chAyAnI jema moTAbhAIne anusaratA. Ama jotAM pAMDavapakSamAM arjuna nAyakapAtranI bhUmikA para hoya e svAbhAvika che. bIjI tarapha zakuninI madadathI jugAra khelavAnA prapaMcathI mAMDIne AjalagInuM duryodhananuM vartana sAcI kSatriyavaTathI sAva UlaTuM hatuM. mAtra enAmAM eka e
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 642 gItA darzana Adata hatI ke te potAnA thayelAne chUTathI Arthika madada karato. Ane lIdhe pAMDavonA vanavAsa ane guptavAsa daramyAna eNe potAno pakSa sabaLa karI lIdho hato. e sattAnA ane sabaLa pakSanA madamAM cakacUra hato. bIjI bAju pAMDavo namra hatA. e namratAnA guNane lIdhe AkarSAyelA ane duryodhananA durAgrahathI trAselA rAjAo ane kSatriyo pAMDavone sAtha ApavA taiyAra hatA. banI zake tyAM lagI mAnavaratapAtavALuM yuddha na thAya ema sau IcchatuM. zrIkRSNamahAtmAnI paNa viSTi tUTI paDI ane saMdhi azakya thaI gaI, tyAre sahu vicAramAM paDayA. pAMDavo rAjapATano haka choDI de to? A prazna prathama thato. paraMtu e sahaja tyAganI bhUmikA para e Akho pAMDavapakSa nahoto ja. nahi to mAgaNI ja zA sAru kare? paNa eka gRhasthanI sAmAnya bhUmikA pramANe, e rAjyahakanI mAgaNI kare te nyAyayukata ja hatuM, e to niHzaMka vAta che. A rIte pAMDavapakSamAM saMpUrNa tyAga alabatta nahoto, paraMtu sadAcAranI bhUmikA to daDha hatI ja. eTale zrIkRSNa jevA taTastha puruSano enA pakSamAM pUrNa naitika Teko hato. duryodhana jyAre zrIkRSNa pAse madada mAgavA Avyo; tyAre potAnI udAra madhyasthatA jALavIne sainikasaMkhyAnI madada karI ane pote pAMDavapakSe ekalA rahyA. Ama jotAM have duryodhana pAse agiyAra akSauhiNI sainyanI bharatI thaI. vaLI droNa, bhISma, karNa, kRpAcArya jevA vikhyAta mahArathIratno enI pAse hatAM. azvatthAmA, bhUrizravA are vikarNa jevA aneka zUro prANanI Ahuti ApavA tatpara hatA. eka to mada ane ATalo sAtha e badhAM kAraNoe duryodhananA mULa uddhattapaNAmAM pUrepUro umero karyo. have to te ema paNa mAnato thayo ke jenI talavAra joradAra, tenuM rAjya ane teno ja dharma.' AvI dazAmAM pAMDavapakSe kALa pAkayA vinA macaka mUkavI e AdhyAtmika ApaghAta hato. AvA AdhyAtmika ApaghAtamAM samAjadharma ane rASTradharma paNa homAya tema hatuM. badhAne jyAre khAtarI thaI ke pAMDavapakSanI hAra eTale mAnavasaMskRtinI hAra che, siddhAMtanI hAra che, tyAre koIpaNa hisAbe laDI levA sivAya chUTako na rahyo ! sAtyaki, virATa, dupada, dhRSTaketu, cekitAna, kAzirAja, purujita, kuMtIbhoja, zaikhya, yudhAmanyu, uttamaujA, abhimanyu ane draupadInA sarve putro jevA samartha vIro enI paDakhe UbhA rahyA. zikhaMDI, dhRSTadyumna e badhA paNa emanA pakSamAM hatA.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra zrIkRSNa yogIe dIrghadaSTie vicAryuM. ene lAgyuM ke pAMDavapakSane jitADayA vagara mAro chUTako ja nathI. emanI jita eTale ahiMsAnA mULa siddhAMtanI jita, nyAyanI jita, sAdhutAnI jita. duryodhananI hAra eTale 'saMkhyAbaLa jIte che athavA joradAra talavAra jIte che' evA prakAranA hiMsaka siddhAMtanI hAra, anyAyanI hAra, duSTatAno vinAza. ane mAruM bhAratanA eka netA tarIke athavA vizvasaMskRtinA sUtradhAra tarIke e ja paramakartavya che. kAraNa ke mAro dharma e che ke : thAya che dharmanI glAni, ne upADa adharmano; tyAre tyAre huM AtmAne, upajAvuM chuM, bhArata ! (4-7) duSkRtonA vinAzArthe, rakSArthe sAdhuotaNA; dharmasaMsthApanA mATe saMbhavuM chuM yuge yuge. 643 (4-8) savAla eka ja che ke ahiMsaka siddhAMtano vijaya, hiMsaka zastra dvArA thAya eTale je jagata ahiMsAno kharo marma nahi samajI zake, tenA upara sArI asara nahi thAya. jo te maulikaghyeya samajyA vinA kriyAnuM ja AMdhaLiyuM anukaraNa karavA maMDI paDaze to UlaTo anartha thaze. tyAre bIjI tarapha jouM chuM to A kSatriya samAja azastrayuddhathI TevAyo nathI. eTalI enI UMcI bhUmikA paNa nathI. have tRSATANe kUvo khodAvye zuM vaLe ? ahiMsA aMtarathI dRDha na thAya, tyAM lagI jo e mArA vAde AcaravA jAya ane manamAM hiMsAnA saMskArane poSyA kare, to to e mithyAcArI ane bAyalo ja banI jAya ! tyAre have eka ja mArga che ke mAre A yuddhamAM arjunanA sArathinI jagyA saMbhALI levI. mAre prAyaH zastra-saMnyAsa ja sevavo. anivArya saMyoge ja zastra upADavuM ! mArA A udAharaNathI baMne pakSa ane jagata ahiMsaka yuddhano mahimA to jarUra samajaze, ane eTaluM samaje toya basa che. ethI bhaviSyamAM koIka kALe manuSyo ahiMsaka yuddhanuM AcaraNa karI zakaze ane enI anahada khUbIo joI zakaze. ahIM mukhya prazna to saMskRti, siddhAMta ane nItino che. paraMtu sthULa dRSTie hiMsakapratIkAra dvArA paNa e praznanI rakSA karyA vinA chUTako nathI. yuddhamAM pAMDavapakSa jIte to e pakSane paNa hiMsaka siddhAMtanuM abhimAna ke jayano mada na thavo joIe; paNa svadharmano mahimA ane samabhAva thavAM joIe. Ama thavAthI duryodhanano hRdayapalaTo thavAnI taka UbhI rahe, ahiMsAnI maulikatA kacarAya nahi, nItinuM rakSaNa thAya ane pADono vairAgyamArge utkarSa
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 644 gItA darzana thAya, ane jagata UMdhe mArge na doravAI jAya ATalI takedArI mAre rAkhavI rahI. ATalI takedArI rAkhavA chatAM jenI daSTi viparIta haze, te to avaLo artha paNa leze. paraMtu tyAM nirUpAyatA che. pAMDavomAM dhanaMjaya e eka evuM ajoDa pAtra che. ane mArA tarapha enI prIti che ke huM enA hRdayamAM mArI A vAta hetupUrvaka saiddhAMtika rIte gaLe utarAvI zakIza. eTale huM eno ratha hAMkavAnuM ja kAma karuM ! ATalI pUrvabhUmikA pachI banne pakSe yuddha zarU thayuM che. guru vyAsajIe caDyuaMdha ane hastinApuramAM beThelA dhRtarASTra rAjAne A veLAe AvIne kahyuM, "ahIM beThAM beThAM kurukSetramAM thatuM yuddha jovuM hoya to tamane huM divyadaSTi ApuM, sthULacakSu nA hovA chatAM Apane dekhAze." rAjAe sApha nA pADI. nA pADavAnA kAraNamAM rakatapAta na jovAya e ja sAruM ema emane lAgyuM hatuM ane duryodhanano pakSa sabaLa hoIne tathA zrIkRSNacaMdra azastrI tarIke rahelA sArathi che ema sAMbhaLeluM hoIne duryodhana jitaze ema emaNe mAnyuM hatuM, eTale koThe nirAMta paNa hatI ja. vyAsajInI evI IcchA hatI ke, "rAjA ahIM beThAM jue to ene khabara paDe ke saMkhyAbaLa ke zastrabaLa game teTaluM hoya, toya pAMDavapakSanA arjunanI vIratA ane e vIratAne preranAro-pAMDavapakSe rahelo zrIkRSNano yogarUpI AtmA-jyAM haze tyAM acaLa nIti, jaya, vibhUti ane zobhA hovAnAM ja. Ama jotAM kadAca teo potAnA duryodhana putrane pharIvAra zubha zikhAmaNa Ape ane duryodhana samajI jAya to bhAre uttama." paNa rAjAe nA pADI, tyAre saMjaya nAmanA enA sArathine zrI vyAsajIe divyadRSTi ApI. saMjaya vyAsagaranA sevAbhAvI ziSya tarIke oLakhAvI gaurava leto. jyAre raNamAM bhISma paDyA, tyAre khuda zrIkRSNacaMdra enuM osIkuM banI gayA. emaNe bhISmane godamAM laI lIdhA ane bhISmamukhe aneka prakArano bhavya upadeza kahevaDAvyo banne pakSanA sUroe e amRtanuM pAna karyuM. bhISma jevo nAmacIna sAthI paDayA pachI duryodhanapakSa zithila thAya te svAbhAvika hatuM. saMjaye A khabara dhRtarASTrarAjAne ApyA, eTale prathamathI mAMDIne raNanA badhA samAcAra sAMbhaLavA e Atura thaI gayA. dharmakSetre kurukSetre, yuddhArthe ekaThA thaI; (1-1) mArA ne pAMDunA putre, zuM karyuM, bola saMjaya?' A rIte gItAnI zarUAta che. ane eno saMjaya pratyuttara Ape che, e prathama
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra aghyAyagata gItAnuM prathama maMgaLa che. navamA aghyAyanA aMtima zloko - strIo vaizyo ane zUdro ne je ho pApayoninAM, te ya pa2 gati pAme pArtha ! AlaMbatAM mane. to pachI bhakata rAjarSi zuci-dvijonI vAta zI ! mATe anitya A duHkhI, loka pAmI mane bhaja. bhakata pUjaka thA huMmAM-mana joDa, mane nama; AtmA yojI huMmAM rAcyo, mane ja ema pAmIza." (zrIkRSNavacana) e gItAnuM maghyamaMgaLa che ane 'kRSNa yogezvara jyAM che, ne jyAM pArtha dharnudhara; tyAM zrI vijaya ne bhUti ne dhruvanIti mAnuM chuM' (saMjayokita) 45 A gItAnuM aMtima maMgaLa che. gItA e upalI rIte mahAbhAratanA yuddhaprasaMge UpajelI che. paraMtu e prasaMga to nimitta mAtra che. e prasaMganuM nimitta laIne jIvana ane jagata vacce cAlatI yuddhaghaTamALAno AmAM ukela apAyo che, jema sapharajananA paDavA parathI AkhA vizvane lAgu paDato gurutvAkarSaNano niyama nyUTana bahAra lAvI zakayA che, tema gItA bhautika yuddhanA prasaMga parathI vizvavijayanI cAvI batAvI zakI che. rAjanItizAstra, darzanazAstra, yogazAstra, samAjazAstra, ArogyazAstra, jyotiSavidyA, kALajJAna, nItizAstra, dharmazAstra, kAvya, kaLA, sAhitya, alaMkAra, bhASAzAstra ema eke viSaya evo nathI raheto ke je gItAmAM na hoya ! A dRSTie jotAM gItA sarvavidyA ane sarva siddhiono khajAno che. chatAM AdhyAtmikatA e ja enuM madhyabiMdu che. AghyAtmikavidyA ja sarva vidyAno rAjA che, ema e kahe che. Ama jotAM saMjayapAtrane vicAranI upamA apAya. dhRtarASTra rAjAne asamyadRSTi jIvanI upamA apAya. duryodhanane avivekanI upamA apAya. emanA bhAIo-kauravo-ne azubha vRttionI upamA apAya, ane bhISmane dRDha saMkalpanI upamA apAya, joke e saMkalpa Aje avaLA pakSamAM che ane arjunane jijJAsu mana tarIkenI upamA apAya, ane zrIkRSNacaMdrane aMtarAtmAnI
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana ( 1 napaphaya. A rIte sAdhakamAtranA jIvananA aMtaraMga saMgrAmano graMtha gItAjI va rathamAM prathama to manane kadAca moha thAya, paNa evuM vIra ane jijJAsa mana mAra aMtarAtmAnuM zaraNuM le ane e zaraNathI enuM ja kahyuM kare, to Akhare e badhI azu vRttio para vijaya meLavIne chevaTe vairAgyarasa pAme. A ja sthiti sarjananI paNa thaI che. eTale A graMtha AdhyAtmika graMtha tarIke siddha thAya che, paraMtu AdhyAtmika vastu ja evI che ke jo e kasoTIthI vyAvahArika bAbatone paNa karavAmAM Ave to AbAda rIte pAra Utare. ethI ja yuddha jevA kaTokaTInA prasaMgamAM paNa gItAnuM AdhyAtmika jhaLahaLatuM rahe che, mATe ja te nakkara AdhyAtmika che. saMjaye kahyuM : "ApanA putra duryodhane yuddha pahelAM ja droNAcAryane pAno caDAvyo. dhRSTadyumna pAMDavasenAno evo suMdara yUha goThavato hato ke sainyasaMkhyA nAnI chatAM vipula dekhAtI hatI. bhIma e sainyanuM rakSaNa kALajIpUrvaka karI rahyA hatA. uparAMta ghaNA vIro pAMDavapakSe paNa hatA. A badhI jANa karI sAvadha karyA. bhISma karatAM duryodhanane droNa pratye vadhu vizvAsa hato. duryodhananA khAtara bhISmanI jAna kurabAna karavAnI prabaLa IcchA hatI; chatAM teo daDha TekIlA hatA. pAMDavonA naitika pakSapAtI hatA. AthI tamArA putra duryodhanane zaMkA rahetI. droNAcArya ane drupadane vaira hatuM. karNa ane pAMDavone vaira hatuM eTale droNa ane karNa bane paratve duryodhanane vadhu vizvAsa hato; paNa tethI bhISmane kazuM ochuM nahotuM lAgatuM. teo to samarthasahiSNu hatA. AthI temaNe duryodhana rAjI thAya tema siMha jevI garjanA karI yuddhanI salAmI tarIke zaMkha phUMkayo ane pachI raNavAdyo eka sAmaTAM vAgI UThyAM. aho kevo tumula svara !" dhRtarASTranA moM paranI AturatA nihALI saMjaye AgaLa cAlavyuM: "tyAM to dhoLA ghoDAvALA rathanA sArathi banelA evA mAdhava ane gAMDIva dhanurdhArI pAMDave paNa "ame sudhdhAM taiyAra chIe." ema sUcavatA zaMkha phUMkyA. pahela duryodhane karI eTale ene A yuddhano khUba caDasa hoya ema sahu koI kaLI gayuM. pAMDavapakSanA vIroe jyAre zaMkho phUMkayA tyAre to evo AkAza ane pRthvI vacce comera vyApato bhayaMkara nAda thayo ke ApanA putronAM hRdaya cIrI nAMkhyAM. paNa duryodhana eTalethI haju samaje tema nahotuM. teNe potAnA pakSane sajja karyo."
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 640 paNa rAjan ! zastrapAta thAya te pahelAM to arjune banne senyane jovAnI IcchA karI, zrIkRSNacaMdra ratha madhyasthaLe laI gayA. arjune A dazya joyuM ane ene moha Upajyo. eTale hRdaya bhAMgI gayuM. te bolyo : "he madhusUdana ! bhUrizravA jevA kAkA, bhISma jevA dAdA, droNa jevA guru, kuMtIbhoja jevA mAmA, kaurava jevA pitrAIo ane potAnI senAmAM rahelA abhimanyu jevA putra, lakSmaNanA putra jevA pautro, dupada jevA sasarAjI AvI aneka snehI sagAMonI sRSTi joIne mArAM gAtro DhIlAM thaI jAya che. svajanonA nAzanuM pApa, eka mAtra hastinApuranI bhUmi mATe ! chaTuM na joIe. pRthvInA lobha mATe kuLano nAza thAya eTale varNasaMkara prajA pAke ane pitRloka piDAya. kuLadharma ane jAtidharmanI dIvAla tUTI paDe. zrutizAstra ane smRtizAstra lopAya. AnuM pariNAma naraka sivAya zuM hoya? eTale AvuM ghora pApa huM to nahi karuM! duryodhana na samajavAne lIdhe huM pratIkAra na karuM chatAM bhale mane zastrathI chedI nAkhe ! paNa mane to A yuddhamAM joDAvuM chAjatuM nathI." ema kahIne he rAjan ! e zokathI khinna thayelA manavALo arjuna; bANa sahita kAmaThuM tajIne rathanA agrabhAga para besI gayo. A rIte meM ApaNane arjunanA viSAdanI vAta karI. have zrIkRSNacaMdra arjunane zo javAba Apyo te kahuM chuM : zrIkRSNacaMdrajI bolyA : 'tArA manamAM kaTANe A kacaro kyAMthI bharAyo ? AryaaMta:karaNamAM e na chAje tevo che. eTale azreyakArI che. vaLI asvargIya eTale aprayakArI che. ane A cAlu jIvanamAM kIrtikara paNa nathI. paraMtapa ! bAyalApaNuM tane na chAje. tane lAgatuM haze ke "mane vairAgya thayo, jJAna thayuM ke navo zubhasaMkalpa jampo, dayA AvI; jAtidharmanI lAgaNI UbharAI gaI." paNa huM to emAM Aveza, ajJAna, khoTI haTha, mananI caMcaLatAne lIdhe mULa pratijJAno bhaMga, moha ane svagharmathI nAThAbArI zodhavAnI vRtti ja jouM chuM. mATe haiyAnI mudra durbaLatAne choDI, UTha Ubho thA.' dhRtarASTrajI ! zrIkRSaNanAM A veNa sAMbhaLI arjuna to saDaka ja thaI gayo. gadgad kaMThe e thoDIvAra pachI mAMDamAMDa ATaluM bolyo : 'he madhusudana ! bhISma ane droNa jevA vRddha ane gurunI sAme kema laDe? vaDIlaghAta ane guraghAta karIne evA lohI kharaDyA bhogo bhogavuM, ranA karatAM duryodhana taraphathI kAMI na maLe to chevaTe bhIkhI khAvuM zuM khoTuM ? Ama kahetAM
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 648 gItA darzana kahetAM enAM ruvAM bhayathI khaDAM thaI gayAM. thoDIvAra pachI vaLI bolyo : "amAra gaurava zAmAM? kauravapakSa jite emAM ke ame jilIe emAM? jene haNyA pachI jIvavA na IcchIe te pitrAIbhAI kauravo to raNanA mokhare UbhA che. zuM emane haNavA ? rAjyasukha lobhavRttie kevA amane bhUlavyA ! ke AvuM kRtya karavA ame sajja thayA !' A vAkyo suNI dhRtarASTranA manamAM zAbAza arjuna dIkarA !" evo umaLako AvI gayo. saMjaye kahyuM H rAjan ! dhIrA thAo. arjunane zrIkRSNacaMdranAM arjuna ! bAyelo na thA" e veNa soMsarAM UtarI gayAM hatAM. zrIkRSNacaMdra upara to eno pUro bharoso hato enAM vaNa khoTAM hoya ema e mAnI zake tema nahotuM eTale mUMjhAyo ane kahyuM: nakkI je ho zreya mAruM kahI te ! zarme Avyo ziSya huM zIkha de tuM." (2-7) ane AgaLa vadhatAM vaLI bolyo : ekachatrI rAjya ke IndranuM aizvarya paNa mAro A zoka haravA samartha nathI. mATe Apa kharo rasto batAvo, paNa huM laDavAno to nathI ja." vRddha rAjAjI! juo kevuM e vicitra bole che! jo e sAce mArge hota to enI AvI dazA thAta ja nahi. AvI dazAmAM AvI paDelA guDAkezane have hRSIkeze zuM kahyuM ke tame sAMbhaLoH "azocyone anuzoce, ne prajJAvAda tuM vade, gayA prANa-rahyA prANa tevuM zoce na paMDito." (2-11) pyArA arjuna ! Ama tArI pAyAmAM ja bhUla che. zoka e vairAgyanuM devALuM che. jJAnamaya vairAgyamAM zoka hoya ja nahi. zibi mahArAjAe holAnI rakSA mATe prANanI bAjI lagADI, tyAM emanA snehIo zoka karatA hatA. paNa teo pote to prasanna ja hatA, kAraNa ke, 'svadharma mota che sAruM. paradharma bhayaMkara." ema e samajatA hatA. tuM kadAca ema kaheze ke, huM to maravuM pasaMda karuM chuM.' paNa bhAI ! svadharma choDIne maravuM, emAM kaI bahAdurI ! bhAI kharI vAta to e che ke je mANasa svadharma pAlanamAM akhADA kare che ane maravA taiyAra chuM' ema bole che te teonI
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 649 vRttinI ThagAI che. khare vakhate je mitra paDakhe na rahetAM bhUseTIne bhAge, e bIje vakhate madada karaze, evI AzA eno kayo mitra rAkhI zake? matalaba ke ajJAne tane gherI lIdho che ethI ja moha thayo che. paraMtapa ! yAda rAkha. deha gayA pachI bIjo maLaze, paNa siddhAnta tUTayA pachI saMdhAvo muzkela che. siddhAMta premIne potAnA daDha saMkalpamAM mustAka rahevuM joIe. tArA saMkalpanA to te cUrA karI nAkhyA. jo A navo zubhasaMkalpa tane Upajyo hota to tane ATaluM badhuM du:kha thAta ja nahi. kayA lobhIne navuM dhana maLyA pachI duHkha thAya che? eTale A navo zubha-saMkalpa nathI, paNa jUnA saMkalpamAM Avela zithilitA che. vaLI A dayA to che ja nahIM, mAyakAMgalI dayA te dayA che ja nahIM.dayAmAM vIratva hoya che, prema hoya che, dhIraja hoya che, haiyAno umaLako hoya che. ane tethI sAco dayALu; AtmA bhaNI prathama jue che. AtmA marI jAya evI krUratA karanArane dayALu koNa kaheze? A yuddhamAM AvelA rAjIkhuzIthI AvyA che, emane kIrti AgaLa prANa jarAya mahattvanI cIja nathI.tArA pakSamAM AvelA loko siddhAMta khAtara yuddhamAM joDAyA che. ene siddhAMta AgaLa dehanI kazI ja kiMmata nathI. bhArata ! tuM jAtidharmanI vAta kare che paNa siddhAMta bhaMge to vizvadharma bhaMgAya che tenuM zuM? zuM koDI rAkhIne rUpIo gumAvavo che? rUpIo maLaze to koDI to hajAro maLavAnI. alabatta tArI e vAta sAcI che ke; hiMsaka yuddha e jaMgalIpaNuM che, paraMtu ahIM e prazna ja have rahyo nathI. duryodhananI durbuddhine lIdhe ja A yuddha maMDAyuM che. eTale ene pakSe adharme che, paNa tAre pakSe dharma che. ethI ja sau sAthIono tane sAtha maLyo che. mAtA kuMtIe paNa nIcenA uddagAramAM saMmati ApI che. ApameLe ja AveluM, khulelA svargadvAra zuM. sukhiyA kSatriyo pAme, pArtha ! AvA suyuddhane." (2-32) AvI vAta tuM kema bhUlI gayo? A laDAI daivI saMpatti ane AsurI saMpattinI laDAI che. A samarAMgaNamAM zubhavRtti ane azubhavRtti vaccenuM samarAMgaNa che, emAM jo tuM jIvIza ane jItIza to kIrti maLaze, rAjya maLaze ane marIza to svarga maLaze. samabhAva
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 650 gItA darzana sAdhIne laDIza to kIrti ane bhogamAM na khuMpatA sthitaprajJa rahI zakIza ane aMte mokSa pAmIza. eTale A yuddhamAM bhAga levAmAM tArA prema ane priya banne saghAya che. ane jo tuM AvI mohilI haThathI bhAgIza to eka to tArI e ahaMkArathI upala haTha Takaze nahi; kAraNa ke tAruM svabhAva ghaDatara evuM che ke e mA tane parANe prerI jaze! eTale je samajapUrvaka nahi kare te parAdhInapaNe karavuM paDaze. ane jo Ama thAya to e keTaluM badhuM adhaHpatana kahevAya? tuM kadAca kaheze ke ema kema bane? e viSe phoDa pADIne huM tane jIvana ane jagata vaccenA saMbaMdhanI vAta kare, te pahelAM eTalI cokhavaTa karuM ke A yuddha aTakAvanuM nathI. ane jo ema ja che, to jyAre are ! bhaye raNathI thAkayo mAnI leze mahArathI; jyAM thayo cho bahumAnya halako tyAM paDIza tuM. (2-35) na bolyAnA ghaNA bolo bolaze ahitecchuo, tArA sAmarthyane niMde tethI duHkha vadhu karyuM ? (2-36). Ama thaze tyAre tuM yuddha joDAyA vagara rahI zakavAno hato ? kadI ja nahi, draupadInuM bharI sabhAmAM apamAna thatuM hatuM, tyAre tArAM krodhathI lAla thayelAM netro ! e dazA tane yAda nathI ke ! evI ja dazA pharIne Ave eTale zuM A tAro smazAniyo vairAgya TakavAno hato? arjuna ! manuSya je sthitine pAtra hoya, te ja sthitie potAnI zakita ane maryAdAno viveka karIne eNe kAryAkAryano nirNaya karavo joIe. nahi to svadharma gumAvI daI apakIrti kamAya ane narakano adhikArI paNa thAya. atyAre tuM raNamAMthI bhAgI jA; to tArI paNa A dazA thAya. mATe ja tane pharIpharIne mAre kahevuM joIe ke 'samabhAva sAdhIne yuddhamAM joDAI jA.' dhRtarASTra to ATaluM sAMbhaLIne UMcA nIcA thavA lAgyA. emanI A sthiti kaLIne saMjaye kahyuM: rAjana ! pachI arjune prazna karyo ke 'hiMsakayuddha jevA karmamAM joDAtA chatAM, pApa na lAge ane amRtatva maLe e vAta mane gaLe UtaratI nathI. hA; have eTalI vAta to samajAya che ke huM yuddhamAM joDAu to lokomAM apakIrti na thAya ane na joDAu to apakIrti thAya, paNa lokonI kIrtine khAtara ghorakarma zA sAru karavuM? UlaTuM lokabhayane to mAre jitavo joIe, evA ja bodhanI huM
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra ApanI pAse-apekSA rAkhuM, chatAM Apa ghorakarmamAM joDAvAnuM kema kaho cho ? samabhAva sArI vastu che, eTaluM huM kabUla karuM chuM. vaLI ethI ja jo mokSa maLato hoya to saMnyAsIo karmAraMbho nahi karatA thakA AnaMdamayabrahmanI prApti kare che. e ja mArga sAro hoya to A mArga zA sAru pakaDavo ? huM yuddhamAM na joDAIne saMnyAsadharma pALuM to zuM khoTuM? e mAre mATe paradharma hoya; to zuM yuddha karavuM e ja dharmano AMka ! Ape kahyuM, hA, kSatriyo mATe to e ja dharma. to pachI kSatriyane mokSamArganI prApti ja nathI ke zuM ? eNe narakamAM ja sabaDavuM ? yuddhajanya hiMsAnuM pariNAma naraka ja hoya, bIjuM zuM hoya ? yuddha karmamAM dharma kema hoI zake ? jo evuM svabhAvaghaDatara hoya ane mAre mATe yuddha e khare ja svadharma hoya to ethI svargaprApti ke mokSa kema maLe ? kharI rIte evuM svabhAvaghaDatara to badalAvavuM joIe. zuM svabhAva ghaDatara badalAya ja nahi ane badalAya to te kaye mArge ? e ja Apa batAvone ! zA mATe A mArga cIMdho cho ? Ama bolato bolato arjuna gaLagaLo thaI gayo, tyAre kRpAdaSTithI smita karatA kRSNacaMdraguru bolyA : arjuna ! tuM zoka na kara. meM TUMkANamAM je kahevA dhAryuM hatuM, te have thoDuM laMbANamAM kahevuM paDaze. paNa kaMI phikara nahi ziSyabhAve mArI kane Avyo che, mATe mAro dharma che ke tane zreyanA paMthe ja doravo.' pArtha ! e to teM sAMbhaLyuM ja ne ! " 651 janmelAnuM khare mRtyu, mavAnuM janmavuM khare; anivArya dazA e che.' (2-27) ApaNe dehadhArIo eka vakhata maravAnAM to kharAM ja. ane maravuM eTale haMmezane mATe naSTa thavuM ema nahi. jyAM lagI sUkSmadehano saMga che tyAM lagI sthULa deha chUTe, toya sUkSmadeha chUTato ja nathI. e sUkSmadehathI chUTavA mATe samatA jevuM eke sAdhana nathI. have vicAra kara ke sthULa deha jo ekadA paDavAno ja che, to dharma sATe mAthuM devuM e zuM khoTuM, bhalA ! evA puruSane to jUnuM vastra choDI, navuM paheravAnA jevo harSe thavo joIe.' 'bhoLA re bhoLA ! tuM mAne che ke A yuddhamAM A marAze ke huM marIza. e kevI mUrkhAInI vAta che. ApaNe pahelAM paNa bIjA dehamAM hatA, Aje chIe, tema A mRtyu pachI paNa hovAnA ja. dehamAM rahelo AtmA e to ajara amara che, vANIthI te kathAto nathI, e camatkArano viSaya paNa nathI. jJAnIne e svAnubhavagamya che,
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa2 gItA darzana ajJAnI ane jANatA ja nathI. uparanA bhUtasRSTinAM utpatti sthitizaya uparathI pApapuNyanuM mApa kADhavuM ke svarganarakanuM mApa kADhavuM e kharI kasoTI nathI. AtmAne zastrathI chedI zakAya ja nahi. eTale maravApaNuM che ja nahi. e acala. nitya, sarvavyApI, jJAnamaya ane adhikArI che. ane jene maravApaNuM che. evA dehane tuM game teTaluM lAlana pAlana kara toya te maravAno che. eTale e badhI nakAmI vAto che." have tane pApanuM mULa kahuM : pApanuM mULa karma nathI. alabatta karmanA tAmasI, rAjasI ane sAtvika ema halakA UMcA bheda paDe che, ane sAttvika karma sAruM che, bIjAM akuzala che. chatAM e karmanI sAttvikatAnuM mULa nirahaMkArIpaNuM che. kartA jo anAsakta ane nirahaMkArI hoya, temaja phaLa tarapha daSTi na rAkhanAra hoya to e karma pApiSTha nathI. anahaMkArI puruSa kadI koIne uga pamADavA na icche chatAMya loko uga pAme to ene e lokauveganuM kazuMya pApa lAgatuM nathI. paNa AvA jJAnIne hAthe evuM lokauga pAme tevuM karma jANe karIne thatuM ja nathI. kaI mAtA potAnA zizune jANI joIne IjA karaze? kayo bhalo vaidya paisA khAtara dardInuM darda vadhAraze? chatAM zizu ke dardI emane hAthe IjA pAme ke haNAya to emAM e to mAtra ajJAta nimitta che. tema tuM paNa A yuddhamAM eka ajJAta nimitta che, A jJAna samajavA mATe vedanI zrutio ane karma kAMDothI tArI buddhi guMcAI gaI che enAthI tuM bahAra nIkaLa ane prathama to sthitaprajJa thaI jA." A yuddhamAM je haNAvAnA che, te nizcaya haNAvAnA ja che. eTale ene tuM ghora karma na samaja, kartavya karma samaja. alabatta yuddhajanya hiMsAnuM pApa to coMTaze ja; paNa duryodhanamAM Asakita hoya to te ene ja mukhyatve coTaze bAkI tAre phALe to evuM gauNa pApa Avaze ke jo tArI samatA haze, to tane coMTaze ja nahi. matalaba ke niyata athavA yajJArtha karma karato chato manuSya pApI banato ja nathI. "eka zeTha rAjasI tRSNAthI dhaMdhAmAM apramANikapaNe vartato hoya paNa pramANika nokara to niHspRhI rIte varte che, eTale zeThane pApa coTe che paNa pramANika nokara e pApane khaMkherI zake che. A rIte samatA niHspRhatA sAdhavI joIe. samatA mATe IndriyasaMyama jarUrI che, paNa mananAM saMyama ane sthiratA joIe. mananI sthiratA sAru vairAgya ane abhyAsa jarUrI che. abhyAsa eTale kuTeva
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra kADhI suTevane dhAraNa karavAno prayatna. AnuM ja nAma te sAttvika dhRti. sAdhanA kALe manamAM vikalpo Ave to mUMjhAvuM nahi paNa e vikalpone dUra karavA prayatna karavo. AvA prayatnanuM cokkasa pariNAma te ja jJAna. evA jJAnamAM badhA yajJo, dAna, tapa vagere samAI jAya che. paNa e jJAnane meLavyAnuM mApa e ke; sukha ane duHkhamAM samatA pUrepUrI rahe ! bhArata ! Indriya saMyama eTale Indriyane kacarI nAkhavI ema nahi, paNa kAcabA jema komaLa aMgone bhaya sthaLe pITha nIce saMkorI le che; tema Indriyone sAdhake jAgatI cokI rAkhI bhaya sthaLe saMkorI rAkhavI. AvI sAdhanA mATe huM niyamitapaNuM, daDha saMkalpabaLa ane jAgRtine jarUrI gaNuM chuM. viveka to Dagalene pagale joIe ja.' "bhArata ! ahIM lagI to tane meM e samajAvyuM ke samatAthI kriyA karatAM pApa na lAge, have tane karma karyA vinA chUTako nathI e viSe kahyuM : te saMnyAsIno dAkhalo Apyo paNa rAgadveSathI chUTayA vinA saMnyAsa thato ja nathI ane rAgadveSathI chUTavA mATe samatvayoganI jarUra che. bhagavAM paheryuM ke bhAgavAthI kazuM vaLatuM nathI. eTale mAtra lokakIrtinI khAtara tane huM yuddhamAM joDAvAnuM nathI kaheto. lokabhayane tajavAnuM huM jarUra kahuM chuM paNa lokasaMgrahane choDavAnuM nathI kaheto. lokabhaye karIne cAlanAra sAdhaka jo Atmadora cUke to kIrtine kAyama na TakAvI zake. 53 ane jeNe Atmado2 TakAvyo, teNe kSaNavAra loko niMde toya zuM ? Akhare to enI yazogAthA ja jagatamAM gavAvAnI." karma karavuM ke tavuM ? karma karyA vinA kone cAle che ? kSaNeya na rahe koI, kadI karma karyA vinA; karAve avaze karmo, saune prakRtinA guNo. (3-5) cAlavuM, UThavuM e paNa karma che. jaMgalamAM gayelAne paNa enA vinA cAlatuM nathI. to pachI lokasaMgrahavALAM karmo Ave tyAre akhADA karavA ane peTapoSaNanuM kAma karyA karavuM e to mithyAcAra thayo. tAmasI dazA thaI. evuM tane svapne paNa na ho ! A vizvamAM deha baMdhAyo tyAMthI lokasaMgraha sAthe joDAyo ja che. jo, mAbApa putrapratye amI varSAve che. putra moTo thaI mAbApanI sevA bajAve che. vyakita e
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 654 gItA darzana samAjanuM aMga che. bhUmi, jaLa, agni, vAyu, vanaspati Adi tattvo sAthe paNa enuM leNadeNa che, eTale vikAsano hetu lakSyamAM rAkhI mANase parahitanAM kAryo karavAM ja joIe. jJAnIjanono vizvamAM kazo svArtha na hovA chatAM ghaDiyALanA kAMTAnI jema kArya kare che, ane emAM ja ene AnaMda Ave che, mAro dAkhalo tArI sAme ja che. "taMdrA rahita thai jo huM, kadI varta na karmamAM, to jano pArtha A rIte, mAre mArga anusare. ne naSTa thAya A loko, jo huM karma karuM nahi. saMkarano banuM kartAne rakhe A prajA hazuM." eTale saMnyAsathI ja mokSa che, ema tuM ekAMte na mAnI le. sAcA saMnyAsIo karmayogane kadI cheka visAratA nathI teo samaje che ke je je AcaratA moTA, te te ja anya Acare; pramANa je kare moTA, loko ene anusare. (3-27) eTale saMnyAsInA jIvanamAM jo karmayoga sthaLadaSTie na dekhAto hoya toya sUkSmadaSTie to che ja ane karmayogImAM jJAnayoga sthULa daSTie na dekhAto hoya toya sUkSma daSTie to che ja, eTale ja baMnenuM dhyeya eka che, emAM jhaghaDo kayo mUrakha kare ? "keTalAka loko karmano ja doSa kADhI, tArI jema chaTakavA mathe che; paraMtu e prayatna vRthA nIvaDe che. kSaNavAra paNa koI karma vinA rahI zakatuM nathI. pachI jJAnI ho ke ajJAnI ho ! karmane sarpa mAnI DarIne bhAgavuM te karatAM koI karma sarpa jevuM bhayaMkara hoya, toya kaLApUrvaka e sarpanI dADhamAMthI jhera kADhI levuM te ja ucitamArga che, caDiyAto mArga che. matalaba ke karmane na tajavAM paNa Asakitane tajavI. janakavidehInuM jIvana, enuM prabaLa pramANa che. jJAnI puruSa hasatAM hasatAM karma veda che. ajJAnI rotAM rotAM karma vede che. karma to koIne choDatAM ja nathI." arjuna ! tuM Aje eTalI anAsakata jJAnInI, guNAtItanI ke parama bhakatanI bhUmikA para nathI, chatAM tuM daivI saMpattinA hRdayazuddhi Adi je guNo gaNAya che te to pAmyo ja che, mATe ja tArI e bhUmikAmAM javA mATenI yogyatA to che ja, atyAre AvelA mohanI kALAzane tAre daDha nizcayathI dUra karavI joIe.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 655 kAmanAthI te UbhI thaI che. mATe Indriyo, mana, ane buddhithI para rahelA e khAudhara kAma ke jenI bIjI bAju krodha paDyo che tene jJAna talavArathI haNavo joIe." "jJAna zabda kahuM eTale tAre bIjI bAjumAM karmane paNa samajavuM ja, rakhe e vAtane bhUlato ! eTalA mATe ja huM yoga zabda vAparuM chuM. tyAM eka pAsuM samatA bharI buddhinuM ane bIjuM pAsuM karmamAM kuzaLatAnuM samajavuM. jJAna e karma mApavAnI kasoTI che, ane karmakaLA jJAna ghaDataranI pratIti che. buddhi ne dhRti e jJAnanAM ja aMga che, paraMtu buddhi ane dhRtino saMbaMdha prakRti sAthe vizeSa che, mULaAtmA sAthe gauNa che. ane jJAnano saMbaMdha mULaAtmA sAthe vizeSa che ane prakRti sAthe gauNa che. dhRti eTale to saMskAronuM ghaDatara kahevAya. sAttvika vRtivALI buddhinI sAdhanAmAM bahu ja jarUra che; te huM e daSTie kahuM chuM. jJAna to AtmasvabhAva ja che. sarva vidyAomAM adhyAtmividyA ja mukhya che. yuddhatyAga e tAre mATe atyAre paradharma che. e ja yuddhatyAga duryodhanapakSe atyAre svadharma che, pAyAnI mAphaka khAI pIne paDayA rahevuM ke mAthAM bharAvIne parANe laDayA karavuM e kaMI kSatriyono dharma nathI. ema karanAra to mAnavazAntino ghAtaka che; jagatano zatru che. varNavyavasthA saguNalakSI daSTi ane lokasaMgraharUpa karmadaSTi rAkhIne yojAyelI che, mAnava samAja pazu karatAM ucca koTIno che; eTale AtmalakSI brahmacarya ane saheluM che. AstikamAva vinA e daSTi AvatI nathI nAstika loko AtmAno ane prabhuno chaDecoka InkAra karI svacchede varte che. evA mUDha, jaDa, tAmasI loko asura athavA rAkSasa gaNAya che. mAnava samAjanI azAMti evA lokothI vadhe che, mATe ja tArA jevA DAhyA manuSyoe samAja vyavasthAne na toDatAM. enI truTine sAMdhavI joIe, bola; bhalA AvuM mAnavatinuM kAma karanArane kadI pApa lAge ke?" "saMskRtinA caNataramAM yAtmavizvAsa ane aMtaraMgasaMyama joIe. eTalA mATe AvuM kArya karanArane huM brAhmaNa kahuM chuM. pavitra vaziSTha RSi enuM Adarza udAharaNa che. jemAM saMskRtinA ghaDavaiyA evA zramaNa, saMta, mahAtmA ane brAhmaNonuM rakSaNa kare che tathA prajAvarganuM apakSapAtathI pAlana kare che temane huM kSatriyo kahuM chuM nyAyamUrti rAmacaMdra enuM UjaLuM udAharaNa che."
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 656 gItA darzana prajAne khetI ane gopAlana vagara cAlatuM ja nathI. khetIjanya sAttvika khorAkathI suMdara vicArone Teko maLe che. Adarza vANijyane lIdhe dezanI AyAta nikAsanuM mApa rahevAthI deza suMdara AbAdI bhogavI zake che, AvAM kAryo karanArane huM vaizya kahuM chuM. tulAdhAra jevA vaizyo enuM sacoTa udAharaNa che. cokhkhAI vinA prajAnAM Arogya na jaLavAI zake. khetInAM ojAro vinA ane khetInAM pANI vagere sAdhanonI sudharAI vinA khetI azakaya thAya vaLI bIjAM paNa prajAnI sevAnAM aneka kAryo hoya che. A kAryo karanArane zUdra vargamAM dAkhala kare chuM. gharamAM paNa pAkazAstra ane bALaucheranAM mahAmUlAM kAryo hoya che. te strIo bajAve che. AthI strIomAM umadA guNo che ane tyAM Atma prakAza jhaLake che, ema huM mAnuM chuM. A cAre varSo ane strIone mukitano adhikAra che. kAryo judAM judAM karavAne lIdhe ja mAtra huM vyavasthAbheda banAvuM chuM. bAkI darajjAmAM koI UMcanIca che ja nahi. so saune sthAne uttama ja che. paganuM kArya hoya tyAM mAthA karatAM paga paNa uttama kahevAya ane mAthAnuM kAma hoya tyAM paga karatAM mAthuM UMcuM ja hoya; paNa tethI koI mada na kare, kharI rIte cAre varNanuM kAma je eka vyakita kare che tene huM sauthI uttama gaNuM chuM, paNa sahumAM tevI ajaba kaLA hotI nathI, mATe ja meM kAryo vibhakta kahyo che." | "bola, have kSatriyane narakamAM sabaDavAnuM kayAM rahyuM ! are mahApApI hoya chatAMya jo kharo zraddhALu bane ane guNadaSTi rAkhatAM zIkhe to e paNa narakamAM to jAya ja nahi e ja A yoganI khUbI che. eka jarApaNa eNe yoga Adaryo hoya to mahAbhaya TaLI jAya ane svarga to nizcaye maLe. jo pralobhana ke saMkaTathI na gabharAyo hoya ane mRtyu pAme to punarjanma pAme tyAM evA saMskArI kuLamAM janme ke jyAM zrauta smArta karma na karavA chatAM divyatA pAme ane suMdara svabhAva ghaDatarane lIdhe pharI adhUrA yogane AdaravA prerAya. chevaTe evA paraMdhAmamAM pahoMcI jAya ke jyAM gayA pachI pAchuM pharavuM ja na paDe. ahaMkAra, kAma, krodha, mohAdi sutroone jitI brahmacaryane mArge prayANa karanArA; ahiMsAne mana, vacana, kAyAthI apanAvanArA ane satyanA paraMbhakato-vItarAgI yatio ane kalyANa kRta RSimunio e sthAnane pAmI kRtakRtya thAya che. paNa ethI UlaTuM dAna, tapa ke yajJa Adi kriyA karavA chatAM athavA saMnyAsano veza levA chatAM je azraddhALa ane adayALu hoya che; te narakathI chUTatA nathI. enA karatAM to yakSa ke devanI bhautika lAlasAe paNa
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra zraddhApUrvaka pUjA karanAra sArA. are ! bhUtapretanA pUjaka paNa enA karatAM to sArA ! kAraNa ke te bIcArA zraddhA-ekAgratA to kevaLe che ne ? ane jyAre emane samaja paDaze tyAre teo AtmalakSane mArge paNa vaLaze. alabatta zraddhA ane yatna banne hoya to ghaNuM sAruM paNa yatna na hoya ane zraddhA ekalI hoya toya jJAna AvI zake. bAkI zraddhA vinAno puruSArtha to anartha ja upajAve." 57 "paraMtapa ! azraddhALuno A loka ane paraloka bannemAM vinAza ja che." A loko azraddhALu kema thayA haze ? te tAre zaMkA ka2vAnI jarUra nathI, jeo jaDavAdI bane che, tenI zraddhAno cheda UDI jAya che. zraddhAno cheda UDayo eTale to AtmA ja UDayo. kAraNa ke zraddhAmaya puruSa che. AtmanAza jevI khoTa bIjI kaI hoI zake ? ahIM AtmAno nAza eTale sadguNano nAza ane jJAna uparanuM jaTila AvaraNa samajavuM. bAkI AtmA marato ja nathI paNa AvI durdazA hoya tyAM lagI mokSa to saMbhave ja zAno ? AvI dazA karatAM dehatyAga zo khoTo ? eTale ja jijJAsuo-mumukSuo saMsArI saMbaMdhIonI ane dehanI mamatA choDI de che. siddhio ane samRddhio ene lalacAvI zakatI nathI; AthI ja Arta, jijJAsu, arthArthI ane jJAnI e cAra prakAranA yogIbhaktomAM huM jJAnIne ja zreSTha gaNuM chuM kAraNa ke te mahAtmA vizvapremI paramAtmArUpa ja che.' "kauMteya ! A yuddhajanya hiMsAmAM pApa kone lAge ane na lAge te to tuM samajyo ne ? ATaluM badhuM vivecana meM eTalA sAru karyuM ke, tuM A parathI tArA jIvananI haraeka kriyAne - - kaI kriyA karavA joga che kaI kriyA karavA joga nathI ane kaI kriyA mAtra jANavA joga ja che te barAbara-kaLI zake, ThIka have tAro eka mahattvano muddo rahI gayo che, te paratve kahuM.' - rAjan ! tamane jarA ATaluM lAMbuM vivecana sAMbhaLIne thAka lAgyo haze, paNa have e thAka UtarI jAya tevuM rasika kathana zrIkRSNa guru kahe che. sAMbhaLo A kathana ApaNane ane sahune khUba upayogI che. jIvana ane jagata vacce cAlatA dareka koyaDAno emAM ukela maLI rahe che. ema kahI saMjaye zrIkRSNa kathana potAne mukhe kahevAnuM zarU karyu : svabhAva ghaDataranI pAdapIThikA 'aho dhanaMjaya ! svabhAva ghaDatarano muddo letAM pahelAM enI pAdapIThikA kahyuM : sAMkhyazAstrapraNetA kapilanuM tattvaciMtana uttama che. vedAMtanuM jJAnamAdhurya
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana uttama che. vaizeSika naiyAyikonA tarko uttama che. yoganA praNetA pataMjalino sAdhanAmArga uttama che. zramaNasaMskRtinAM ahiMsA ane vairAgya uttama che. mImAMsakonAM karmakAMDa paNa Asakita vagara thAya to uttama che. ane Asita hoya to trivedI somapAnArA loko svargagati ane saMsAra vacce ja jA Ava kare che. sonAnI kaDalI ApI goLanI kAMkarI kharIde che. chatAM samaju loko mATe evAM karmakAMDo hRdayazuddhi pUratAM jarUrI che; ema huM mAnuM chuM. jeo anAsakitano dhruva to pakaDatA nathI ane dravya yajJa, tapa ane dAnAdi kriyA choDI de che; te to beya cUke che. kaMI evI kriyA choDI devA mAtrathI saMnyAsI ke yogI thavAtuM nathI. tAre mATe to have enI kriyAnI jarUra nathI; kAraNa ke teM hRdayazuddhinI daivI bhUmikA sAdhI lIdhI che, eTalA mATe ja meM tane enI manA karI che. divyasattvonI pUjAnI paNa eTalA ja sAru manA karI che ke daivI sattvo to AtmAnI ja laukika vibhUti che. paDachAyAne pakaDavA karatAM, mULane ja kAM na pakaDavuM? kAraNa ke bhUtapretane pUjanAra bhUtapretAdinA vahemI-vizvamAM gUMcavAI jAya che. dorAdhAgA, maMtrajaMtra e badhA AghyAtmika roga che, bhale emAM zakita zraddhA dekhAya; paraMtu AdhyAtmika zakita ane zraddhA AgaLa e badhuM tuccha che. have pharIne mULavAta para AvuM H upalI vAta tane eTalA sAru kahI ke jagatanA badhA mato mane mAnya che ; kAraNa ke emAM satya bharyu che. mAtra haMsanI cAMca jema kSIragrAhI hoya che, tema sAdhakanI dRSTi guNagrAhI-satyagrAhI hovI joIe.' 58 svabhAva ghaDatara "svabhAva ghaDataramAM aMgatajIvana, pUrvanuM ane hamaNAnuM samAjajIvana ane yonijIvana (eTale mAtApitAno saMskAra), deza, kALa Adi ghaNI vastuo kArya kare che.' 'bharatasattama ! AtmajIvana ane vizvajIvana vacce avibhAjya saMbaMdha che. paNa AtmajIvana jANyA pachI ApoApa vizvajIvananuM jJAna thAya che. eTale ke sAdhake AtmajIvana pahelAM jANavuM joIe. AtmajIvananuM jANavuM tenuM nAma jJAna ane vizvajIvananuM jANavuM tenuM nAma vijJAna. prathama huM AtmA saMbaMdhe kahuM : AtmA mULe eka che. paraMprakAzaka che. sUrya, caMdra, agni ene prakAza daI zakatA nathI, UlaTuM emAM je teja che, te e AtmAnuM ja che, je prANImAtra dekhAya che pachI e sthAvara ho ke jaMgama ho, sahumAM enuM ja teja vilase che. jIvalokamAM je
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 59 bhUtasRSTi ane dehadhArIo dekhAya che, temAM e AtmAno ja avibhakta aMza che. kIDImAM rahelo jIva le, athavA kuMjaramAM rahelo jIva le, agara naraka, svarga, pazu agara manuSya yonimAM rahelo jIva le! e badhA eka ja mULanI anaMta zAkhAo rUpa che ane e mULano saMbaMdha pelA para AtmA joDe che. Avo je para AtmA che tene vedomAM tathA vizvabhASAnI paribhASAmAM paramAtmA kahevAya che. ene koI prabhu kahe che to koI vibhu paNa kahe che, enA hAthamAM jagatanAM kartutva, karma athavA karmaphalasaMyoganA sarjananI lagAma nathI. te puruSa koInAM sukRta, dukRta letA ja nathI. ajJAnathI jJAna para AvaraNa caDavAthI dehadhArIo moDAI jAya che. prabhukartApaNuM karmo, na sarje lokanAM vaLI; te na karmaphaLo yoje, svabhAve sau pravartatuM. (pa-14). nathI leto vibhu pApa, temaja puya koInuM; ajJAne jJAnane rokayuM, tethI mohAya jatuo. (pa-15) A parathI tuM samajI zakIza ke saMsAranuM mULa ajJAna che ane ajJAnajanyamohathI pravRtti kayAM ne nivRtti kyAM enI khabara ja paDatI nathI. AvI bhUmikAne rAjasIbuddhivALI bhUmikA kahevAya che athavA to adharmamAM ja dharma mAnIne pravartAya che te tAmasika buddhivALI bhUmikA kahevAya che. sAttvikabuddhinuM zaraNa levAthI kArya zuM akArya zuM? bhayakAraka sthaLa kayuM ane abhaya sthaLa kayuM? eno yathArtha bodha thAya che ane AtmajJAnanI jhAMkhI thaI ajJAna naSTa thAya che. saMyama mAtra TaLI jAya che, ane upaluM paramapada pamAya che. ene paramAtmapada kahe, paraMpada kahe mokSadhAma kahe athavA mAruM paraMdhAma kahe te badhuMya sarakhuM che." arjuna e paraMtattva AgaLa AtmamAyAne lIdhe prakRtinuM nATaka zarU thAya che. te ja saMsAra, A saMsArane azvattha nAmanA vRkSanI upamA jJAnIoe ApI che. paNa e vRkSa evuM vicitra che ke jene UMce zAkhA ane nIce mULa che. guNathI e zAkhA vadhe che ane viSayathI phUlephAle che. te zAkhA UMce svargalokamAM ane vacce manuSyalokamAM karmanA anubaMdhathI khUba phelAyelI che ane ethI nIce paNa vistarelI che. manuSyalokamAM ja evAM sAdhano maLe che, ke tyAMthI puruSArtha dvArA mokSadhAma jevuM paraMpada maLe che, bAkI to zubhakarmono bhoga te svarga. atyaMta azubha karmono sUma bhoga te naraka. e bane to sonAloDhAnI beDI jevAM ja che, te dizAmAM navapuruSArthane kazo avakAza nathI, eTale tyAMthI mokSa prApti azakaya che, vaLI
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 gItA darzana pazuyonimAM to mAnasikavikAsa saMkucita pramANamAM hoya che. eTale ja mAnavadehe mokSa che. chatAM mAnuSIdehamAM rahelA paraMbhAvane ajJAnI loko samajatA nathI ane AvuM samajatAM chatAM ADe mAge sarAsara cAle che, to mokSa gati mATe apAtra che ja, e viSe huM agAu paNa kahI gayo chuM. evAnA saMgathI to tAre cetavuM joIe." 'vahAlA kuruzreSTha ! saMsAravRkSanuM mULiyuM kayAM che ke aMta kayAM che ? teno zAstracarcAthI aMta Avato nathI. RSimunioe vedo, upaniSado ane brahmasUtrapadomAM tarkodvArA enI khUba carcA karI che. paraMtu e vedajJAna to saMsAravRkSanAM pAMdaDAM jevuM che. Ama kahI huM zAstrone uDADato nathI, paraMtu zAstra e vitaMDAvAda mATe nathI paNa kAryAkAryano nirNaya na thato hoya tyAM AdhArabhUta pramANa meLavavA arthe che, tane ane sahune huM e ja kahuM chuM ke; saddagurunI gerahAjarImAM zAstra ane preraNA deze paNa zAstrane letAM pahelAM ananyazraddhA hovI joIe. kharI rIte zraddhAvAna puruSa hAthamAM zAstra le ke na le toya e zAstravidhi anusAra ja varte che. zAstranI AjJAthI bahAra paga mUkato ja nathI. 'OM tat sata" ema traNe brahmano nirdeza karanArA zabdo paNa zAstra ja che, paNa popaTanI mAphaka raTaye eno marma na lAdhe, ene mATe to AvA puruSo ja lAyaka gaNAya che ke, na saMgatA ke sukhaduHkhahaMto, na jemane kAma na mAna moha; adhyAtmaniSThA vaLI jemane te, pAme amUDho pada avyayI e. (15-5) ane AvA puruSono vajasaMkalpa kevo hoya che, te tuM jANe che ke? pAmuM huM te Adya puruSane ja jyAMthI pravRtti prasarI purANI' (14-4) bola AvAM zraddhAsaMkalpa ane sat puruSArthathI paraMakSaya pada prApta thAya temAM zI navAI che?' 'bhArata; utAvaLo na thA, paraMAtmA ane mokSa mATenI ATalI khAtarI karavAnI jarUra hatI; mATe meM tane upalI vAta kahI. have tArA praznanA chellA muddAne ja hAthamAM lauM chuM. paramAtmAnA aMzarUpI jIva A zarIramAM zA sAru kedI
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 661 thaIne beTho ane mokSa pAmyA pachI jIvanI zI gati thaze? A banne prazno bInajarUrI che. jarUrI prazna to e ja che ke saMsAramAM kayAM tattvo kAma kare che ? ane jIva enA saMbaMdhathI thatAM sukha duHkhAdi vaMdothI kema chUTe? aMgata jIvananA vikAsa mATe A muddo mahattvano hoIne ja tane meM (1) samatva ane (2) karma kauzalarUpIyoganI banne bAjuo samajAvIne A yuddhamAM joDavA preryo hato ane haju preruM chuM.' saMsAramAM kAma karatAM tattvo upara kahelA paramAtmAnA adhyakSapaNA nIce prakRtinuM nATaka zarU thAya che. te prakRtinA huM be vibhAga pADuM chuM: (1) paraprakRti (2) aparA prakRti." "priya paraMtapa ! parA prakRti; dehadhArI jIvarUpa kahevAya ane aparA prakRti te mULa AtmAthI cheka bhinna gaNAya, chatAM AtmAno prakAza to ene paNa hoya ja, Ane huM bhUtabhAva kahuM chuM. A bhUtabhAva vinAzazIla che, parAdhIna che; e daSTie jIva paNa enAthI nirALo gaNAya. chatAM bhUtabhAva ane jIva e banne evAM saMbaMdhI banI gayAM che ke bhUtomAM jIva che ane jIvamAM bhUto che; ema paNa eka daSTie kahevAya. kAraNa ke janmavuM, maravuM e jIvano mULa svabhAva nathI. AdhyAtma e ja ene sAru svabhAvasiddha che chatAM prakRtijanyaguNa ane savikAra kSetrarUpa zarIranI Asakitane lIdhe jIva ene AdhIna banI gayo hovAthI sArI mAThI yonImAM upaje che. ane mRtyukALe vAyu" jema ketakInI gaMdha laIne dUra cAlyo jAya che, tema vaLI karmAnusAra maLanI bIjI gatimAM pharI janme che. Ama jyAM lagI Asakitano aMta nathI, tyAM lagI enA saMsArano aMta nathI ane e saMsArarUpI phajetaphALakAmAM hRdayamAM rahelA IzvaranA baLe pharyA kare che. Ama sarjana, rakSaNa ane saMhAra ema trividha kAryakrama svabhAvathI cAlyA kare che, mahApralayamAM paNa A ghaTamALa to che ja. sthULadehadhArI prANI jyAre na dekhAya, tyAre sUkSmadehadhArI prANI to hoya ja. brahmAnAM divasa ane rAtri hajAra hajAra yuga jeTalAM lAMbAM kahyAM che, te A daSTie ja." bhArata ! A rIte kALanI paNa ApaNA jIvana para asara che. sUrya-caMdranA paribhramaNathI kaLAto kALa, upalA kALamAM samAI jAya che. aMtargata bhAvothI e kALanuM jJAna thAya che. AvA kALanA jJAtAo kALane pArakhI kArya kare che. tevA
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara gItA darzana yogIonAM mRtyu lagabhaga evA kALamAM thAya che ke jethI e apunarAvRttirUpa mokSa gati pAme che. keTalAka yogIo upaluM rahasya na jANatA thakA koI lobha lAlacathI AtmabhraSTa thaI jAya che; to te punarAvRtti pAme che. Ama UjaLI ane kALI AvI be gatio che, te paNa tAre khyAlamAM rAkhavI. svargadAyaka zruti, yaMtra, maMtra, tAMtrika vidyA, jyotiSa vidyA e badhuM AdhyAtmajJAnIne caraNe DhaLe che. chatAM emanI ene jarUra nathI. te A bhAvamAM meM kahyuM che. bhalA ! comera mIThAM amRtajaLa bharyA hoya tyAM-khAbociyAmAM pesavAnI koNa peravI kare ? AdhyAtma e ja svabhAva, karmabaMdhanane lIdhe ja saMsAra, brahma eTale zuddha AtmA, Ane akSara athavA kSetrI ke kSetrajJa paNa kahevAya. koI ene zeya, jJAtA ke parijJAtA paNa kahe che. paraMjJAna e paNa evA zuddha AtmAnuM svarUpa che. mArA ane tArA saunA hRdayamAM rahelo Izvara paNa e ja che. e ja bhUtone phajetaphALakAmAM Asakitane lIdhe bhamAvyA kare che. e kUTastha che, sthira che, acala che, anAdi che, anaMta che. sanAtana che, zAzvata che, avyakata che, agocara che, jJAnazeya ane jJAnagamya che. jIva e enuM mAyA-saMgI svarUpa che. "evA mAyAsaMgI jIvanuM adhiSThAna te A zarIra. ene savikAra kSetra paNa kahevAya. e emAM rahyo rahyo pAMca jJAnendriyo ane mananA AdhAre viSaya bhoga seve che. A savikArazarIramAM kartAnuM abhimAna jIva rAkhe che, eTale padArtha ke vyakitamAM kAmAtura ane krodhAtura banI rAgadveSavazAt sukhaduHkhathI harSa zoka pAmyAM kare che." savikAra kSetramAM pAMca mahAbhUto, avyakta(ahIM huM avyakta zabda kahuM chuM, te maulika prakRtinA arthamAM kahuM chuM; kSetrajJanA arthamAM nahi.)ahaMkAra, buddhirUpI aparA prakRtinAM tattvo kAma karI rahyAM che. emAMthI ja vistAre bIjI pAMca karmendriyo tathA mana ane pAMca viSayo maLIne kulle covIsa tattvo tathA parAprakRtinAM IcchA, veSa, sukha, duHkha, saMghAta, cetanA ane dhRti maLI kulle ekatrIsa tattvo thAya che. emAM je kSetrajJa vase che, te viSe to huM agAu kahI ja gayo chuM. emAM e kSetrI vasato hoIne te sAkSI che, anumati dAtA che, prabhavakartA che, zAsanakartA che. Ama moDhAmAM, pagamAM, hAthamAM, mAthAmAM eno prakAza vyApta che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 663 sarve Indriyone viSayamAM rasa Ave che, tenuM kAraNa paNa te che, e rIte asat paNa te ane sat paNa te. guNabhoktA paNa te ane nirguNa paNa . bahAra paNa te aMdara paNa te, bhUtomAM sarvatra e ja hoIne avibhakata paNa te, ane bhUto karmasaMge judA judA bhAvo veda che mATe vibhakata lAge che te paNa te." "avyaktAkAra huMthI, A, vistareluM jagata badhuM 9.4)" ema huM kahuM chuM te A apekSAe. ATaluM kSetra ane kSetrI vaccenuM aMtara yathArtha anubhave te ja kharo jJAnI. te kyAMya nahi mUMjhAya ! "niyata karma jANIne anAsakata bhAve Acarye jaze. niyata karmano TheTha brahma sAthe saMbaMdha che." kauteya ! AvA jJAnIe jo potAmAM rahelA AtmAne guru karyo hoya to te akSara ane avyakatano upAsaka bhakata athavA dhyAnI kahevAya che, te sAdhanA AvI hoya che : bhavAM vacce dharI daSTi, bAhya sparzI tajI karI; nAsikAmAM vahenArA, prANApAna samA karI. (5, 27). Indriya, mana, buddhino, saMyamI mokSatatpara; jenAM IcchA, bhaya, krodha, gayAM te mukata che sadA. (5.28) athavA vijetA citta AtmAno, AzAtyAgI asaMgrahI; ekAkI yogI ekAMte, AtmA yoje niraMtara (ka.10) na bahu UMcuM ke nIcuM, karIne sthira Asana. (6.11) -uttarArdha citteDhiyakriyA rokI, ekAgra manane karI; Atmazuddhi taNA kAje, tyAM besI yoga Adare. (6.12) rAkhI mAthuM gaLuM kAyA, samAna acala sthira; nAsikAgre dharI daSTi, nahi jotAM dizA bhaNI. (6.13) nirbhaya ne prazAMtAtmA, brahmacarya vrate Tharyo. (ka.14) - pUrvArdha.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 664 gItA darzana yojatAM nitya AtmAne, ema yogI manojathI; nirvANanI para zAnti, pAme che huM viSe rahI. (6.15) athavA vaza rAkhI badhAM dhAro, hRdaye mana rokIne; svaprANa tALave rAkhI sthApI, yoga dharI rahyo thako. (8,12) OM e ekAkSarI brahma, uccArI japato mane; jAya che te tajI deha, te pAme che para gati.(8.13). ane eNe sadguru zaraNa lIdhuM hoya to te vyakitano upAsaka kahevAya che. saddaguru zaraNa svIkAravuM, e mArA mate sAruM che, kAraNa ke nahi to svaccheda abhimAnAdi doSono saMbhava che. jo ke saddaguru zaraNa svIkAryAthI ja patI jatuM nathI. mana, buddhi, citta, AtmA, niSThA e badhuM zarIradhArI sadagurunA hRdayamAM rahelA paramAtmAmAM joDI devuM joIe. AvA yogIne nityayukatayogI kahevAya; ane te evo pavitra hoya ke emanuM yogakSema sahaja prayatna cAlyA kare. AsakitavALA nAstika asura lokone pralayakALa jeTalI aparimita ciMtAe je prApta na thAya, te ene saheje prApta thAya. evA jJAnIne aMtaramAM ja AnaMda, zAnti ane ArAma maLe. enA sukhanI AgaLa koI paNa sukhanI upamA ja na ApI zakAya, evuM e ati-Indriya sukha hoya, je maLyA pachI zarIrano paNa moha chUTI jAya. dehAdhyAsa chUTI gayA pachI evA jJAnI puruSo karma na kare, ema nahi; UlaTA nirlepa rahIne bamaNA utsAha ane prasAdathI karma kare. rAjAjI ! ema dhRtarASTrane DhaMDhoLI saMjaye kahyuM : "ATaluM sAMbhaLatAM vacce ja arjuna, pUchayuM: gurudeva ! Apa bolo cho, tyAre mane ema ja lAge che ke jANe A amRtane sAMbhaLyA ja karuM, ane khare ja Apa jANe IzvarI yogathI joDAyelA ja lAgo cho, ATalI agAdhazakita ApamAM che. ane Ape kahyuM ke jagatamAM sarvatra Atmateja vilasI rahyuM che. to Apa e teja mane na dAkhavo? jo huM supAtra lAgato hou to mane e jarUra dAkhavo huM e rUpa najare jovA IcchuM chuM.' tyAre prasAdathI taraboLa banAvatA zrIkRSNacaMdra bolyA : arjuna AtmAnI sthiti trividha che, ema to te jANyuM che. huM paramAtmA bhAvanI je dazA varNavI
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 65 gayo, te to AtmAthI ja vedAya; vaLI zuddhAtmAnI sthitinuM paNa tema ja che, chatAM adhayajJarUpa A dehamAM rahelo huM tArA zarIramAM adhidevatarUpe rahelA puruSane huM AtmAnI divyavibhUtino khyAla ApI zakuM kharo. paNa divyacakSu to joIe ja, le A jo." ema kahIne divyacakSu ApI arjunane rUpa jovA kahyuM. aho ! eka ja mukhamAM ane sacarAcara jagata joyuM ane e Abho banI gayo. divyabhUSaNa, divyagaMdha, divyamAlAo, divyavo basa comera divyatA ane divyatA ! dhanaMjayanAM romAMca khaDAM thayAM ane te bolyo : aho ! brahmAdi devo, RSio, divya urago, rudro, Adityo, vasuo, maruto, gAMdharvo, yakSo, siddho, asuro sahune jou chuM. paraMtu ahIM to sahu namelA che. koI stuti kare che ane koI vismita thaI hAtha jADI UbhA che." 'adhadhadha ! A zuM? A bhISaNa dADhamAM kauravo anyanRpAla saMgho sAthe A kALa sarakhA moDhAmAM tvarAe nadI samudramAM pese tema pesavA mAMDayA. bhISma, droNa ane karNa paNa amArA pakSanA yoddhAo sAthe pesI gayA ! mAthAnA cUrecUrA thaI gayA hoya ema dekhAya che ane A badhAne jANe kALarUpI mukhathI tame cAhatA ho tema lAgo cho ! ararara ! kevuM bhayaMkara rUpa ! bApare ! huM nhI gayo. dizA bhUlyo. zAMti cUkayo. tame koNa cho ?' mahArAja! 'tyAre e kALa svarUpa jANe zrI kRSNa mukhamAMthI bolatuM hoya tema bolyaH "huM kAla vAdhyo jaganAzakArI. ahIM pravarco jaganAza mATe; tArA vinAe nahi sau raheze, Avela yoddhA prati sainyatA che. (11-32) mATe have tuM uTha pAma kIrti zatru jitI bhogava rAjya moTuM; pUrve haNI meM sahuneya nAkhyA, thA savyasAcit tuM nimittapAtra (11-33)
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana Ama be svarUpo joIne arjune jyAre saumya svarUpa jovAnI vAraMvAra mAgaNI karI tyAre mULa svarUpe vAsudeva dekhAyA ane arjunane nirAMta vaLI. saumya A mAnuSI rU5 dekhI tAre janArdana; have saceta saMvatya prakRtimAM gayo thako. (11-11) kema arjuna ! niyata zuM te have samajAyuMne ? kALa, svabhAva niyata ane prArabdha uparAMta pAMcamo puruSArtha maLe che tyAre kArya bane che. jagata jIvanamAM A ghaTamALa che. ane aMgata jIvanamAM huM agAu kahI gayo tema adhiSThAna, rUpa zarIra ane karaNarUpa IndriyAdi uparAMta ceSTArUpa prANanA vyApAro ane kartArUpI jIva bhaLe che tyAre ja kArya thAya che paNa tyAM suddhAM deva to pAMcamuM kharuM ja. bola bhArata ! have kayo mUrakha ! huM karuM chuM ema abhimAna karaze?' eTale ke niyata banavAnuM che, te jagatanA svabhAvaghaDataramAM ekalo mAnavIno puruSArtha kazo ja pheraphAra karI zakto nathI. mATe 'karme tAro adhikAra, karmaphaLe kadI nahi, na ho karmaphalArthI tuM, na ho saMgI akarmano. (2-47) samajyo ke?' tyAM to he rAjan ! vacce ja arjuna bolyA : 'paNa amArA jevA alpajJAnI prakRtine AdhIna hoya ! Apa jevA jJAnI zA sAru ?' AnA javAbamAM zrIkRSNacaMdra bolyA, paraMtapa ! jJAnI prakRtine parAdhIna, nathI hoto, te prakRtine potAne AdhIna rAkhe che. paraMtu te suddhAM niyatakarmanI sAme na thatAM, niyatakarma na naDe e rIte varte che. AthI te game tevA viSama saMyogomAM paNa sthitaprajJa rahI zake che. guNo, guNomAM varte che ema mAnI temAM calita na thatAM guNAtIta rahI zake che. alabatta te prayatna kare che. paraMtu jJAnInA prayatnamAM A ja mahAna aMtara che. jo ke : duryodhananA hRdayapalaTA sAru meM keTaluM karyuM? paraMtu niyata hatuM, eTale meM haTha choDI dIdhI. ane yuddha anivArya che evuM joyuM eTale prakRtinAM kAryo prakRti para choDI huM taTastha rahyo. kAraNa ke -
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo pa71 AtmA-ke je A kSetramAM beTho che. AvuM jJAna te ja sAcuM jJAna. AvA jJAna mATe prakRtinA traNa guNo paikI sAttvikane avalaMbI chevaTe to triguNAtIta ja thavuM joIe, ane puruSottama dazAne prApta karavI joIe. te dazA avyakatathI paNa para che. saMsArarUpI vRkSane vairAgyakuThArathI chedIne daDha saMkalpathI ja te dazA pAmI zakAya che. paNa eve vakhate daivI saMpatti joIe. te tane maLI ja che, mATe zoka karavA jevuM nathI. paNa tAre guruzaraNa agara zAstrazaraNa svIkAravuM joIe." tyAre arjune pUchayuM: "mAtra zraddhAthI na cAle?" zrIkRSNagurue kahayuM : "zraddhA e alabatta ajoDa vastu che, paNa zAstrAdhAra ke gurunA AdhAra lIdhA vinA karelA kAmamAM sAttvika zraddhAno asaMbhava che, ane sAttvika zraddhA vinA pragati azakaya che. mATe huM e paratve bhAra ApuM chuM. paraMtu zAstrAdhAra ke guruno AdhAra eTale koI pustaka ke vyakita ja mAtra nahi. OM tat satu" ema brahmano trividha ullekha che. te paikIno koIpaNa AdhAra potAnI bhUmikA tapAsIne je yogya hoya te le toya cAle. matalaba ke zuddha saMkalpa karavA arthe ke saMkalpa-baLa daDha karavA arthe evA avalaMbananI jarUra che ke jethI hRdaya namra ane zuddha rahe ane vikAsanA nAmane bahAne ahaMkAra ke kAmarAgavALI pravRttimAM na paDI javAya. jo ke sIdho avyakatanA dhyAnano mArga paNa che ja, chatAM kaMIka avalaMbana laIne AgaLa vadhavuM e sahune jeTaluM sulabha che, teTaluM sulabha te nathI; ane phaLa bane mArganuM eka ja che. mATe meM A rAjamArga tane sUcavyo che." yuddhamAM bhAga na levAnI haThamAM potAno moha hato, temAM dayA na hatI paNa mAyA hatI, vairAgya na hato paNa rAga hato, eTaluM to kyAranuMya arjunane lAgI gayuM hatuM. vaLI ATaluM pIyUSa pIdhA pachI have to e paNa cokhe cokhkhuM lAgyuM ke karmanA bhayaMkarapaNA-abhayaMkarapaNAno AdhAra karmanA mAtra sthULa kalevara para ja nathI ,paNa karma karanAranA aMtaraMga bhAva para ja mukhyatve che. paraMtu ema chatAM keTalAka DAhyA mANaso paNa ema kahe che : "karmanI pAchaLa koI ne koI prakArano sUkSma kAmanAno kIDo rahela hoya che, nahi to jJAnI thayA pachI karmanI zI jarUra? matalaba ke karmatyAga ja kalyANakara che. AtmAnuM svarUpa paNa akriya ja che." joke A saMbaMdhamAM mArA gurujIe sAmAnya rIte khulAso karyo ja che ke jJAnIe paNa niyata karma karavAM paDe che. AhAra, vihAra ane nihAranI kriyA e paNa karma ja che. ane te jyAM lagI deha che tyAM lagI anivArya ja che. A vAta yukitathI to gaLe Utare che. paraMtu karma pachavADe kaMI kaMI preraNA to rahelI ja che. to e preraNAmAM
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57ra gItA darzana kAmanAnuM tattva to nahi rahyuM hoya? karmanI e preraNAmAM zAM kAraNo haze? kama pAchaLa kayuM kayuM tattva kAma kare che? jo buddhi, dhRti, sukha, bhAvanA Adi hoya to e vaLI saMsAra vadhArAnArAM kAM na thaI paDe? zrauta mArganAM yajJa, dAna, tapa Adi karmonI zI jarUra che? te to svargadatA hoIne temAM je phaLa maLe che, tene to vaTAvI javuM ema gurudeve(8-28mAM) kahyuM ja che. to pachI yuddhamAM mAre joDAvuM ja' evo Agraha gurudeva zA mATe kare che ? hA; gurudeve kaheluM ke kSatriyone mATe anAyAsa prApta yuddha e dharma che. paraMtu bhale dharkha hoya toye te dharma to smRtizAstrano ne ? joke gurudeve e paNa kahyuM che ke varNAzramavyavasthAno kartA huM chuM." paNa saMnyAsa e paNa zuM varNAzramamAMno ja nathI? saMnyAsIo kayAM varNadharma bajAve che? chatAMya emano mokSa to gurudeve paNa batAvyo che. jo ke teo saMnyAsIne paNa yoga jarUrano kahe che ane rAgadveSamAM na phasAya tene ja saMnyAsI kahe che. paNa to pachI have huM saMnyAsI zabda na vAparatAM tyAgI ja vAparuM. ane jo tyAga e paNa mokSadAyaka hoya to huM A yuddhamAM na bhaLe to kazI mane harakata na Ave.mATe e viSe ja chelle chelle pUchI lauM. A jAtanA maMthana pachI arjuna bole che: "he IndriyonA svAmI gurudeva ! huM saMnyAsanuM tattvajJAna ane tyAganuM tattvajJAna juduM juduM ane cokhavaTathI have jANI levA IcchuM chuM. Ape mArA para atyaMta anugraha karI AvA maMthanakALamAM bhavya mArgadarzana karAvyuM che. ATaluM jANyA pachI have mane lAge che, mArA praznono aMta AvI jaze ane huM nizcita nirNaya jAte karI zakIza." A rIte A adhyAyanI zarUAta che. ane eno sacoTa javAba arjunanA gurudeva Ape che. ane arjunanI jema bIjA sAdhakone paNa preraNA pAI de che. chevaTe arjuna nizcaya kare che. A vAta kahenAra saMjaya dhRtarASTrane kahetAM harSathI pulakita thaIne chelluM abhuta Atmapreraka vAkaya bole che, je badhuM ApaNe have joIzuM. A rIte A adhyAyamAM mokSa ane saMnyAsanA yoganI bInA hoIne A adhyAyanuM nAma mokSasaMnyAsayoga che. A adhyAyane agAunA sattare adhyAyono upasaMhArarUpa adhyAya kahIe topaNa cAle. kAraNa ke arjunano A chello, rAMnyAsa ane tyAganuM tattvajJAna jANavA sAru mUkelo prazna ja evo che ke jemAM jJAna, bhakita ane karmayoganI bInA AvavI joIe. eTale bhale akSare akSara nahi, toya mukhya mukhya to kahevAyelI bAbatoya gItAkArane pharIthI ahIM kahevI ja paDe ! A rIte A upasaMhArarUpe saheja banelo A adhyAya preraNAdAyaka che, mATe ja e daSTie bahu mUlyavaMto paNa che.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 573 aSTadazo'dhyAya adhyAya aDhAramo arjuna uvAca saMnyAsasya mahAbAho tattvamicchAmi veditum / tyAgasya ca hRSIkeza pRthak keziniSUdana ||1|| arjuna bolyA : saMnyAsanuM mahAbAho ! IcchuM chuM tattva jANavA; ne tyAganuM hRSIkeza, pRthak keziniSpadana. 1 he (moTA hAthavALA) mahAbAhu! huM saMnyAsanuM tattva jANavA IcchuM chuM ane te IndriyonA Izvara, he kezi-daityanA vinAzaka ! tyAganuM paNa tattva nokhuM jANavA IcchuM chuM. noMdha : ahIM moTA hAthavALA, IndriyonA Izvara ane kezidaityanA aMta karanAra ema zrIkRSNacaMdrane mATe traNa vizeSaNo vaparAyAM che, ane temAM paNa saMnyAsa AgaLa mahAbAhu vizeSaNa vaparAyuM che ane tyAga AgaLa IndriyonA Izvara e vizeSaNa vaparAyuM che, te paNa hetusaranuM che. saMnyAsa karatAM tyAga ucca darajjAno zabda che, vyApaka arthamAM AvIne e ucca bhAva paNa batAve che. jyAre saMnyAsa ane tyAgano sAmAnya rIte to ekAryamAM ja vaparAza che. agAu saMnyAsa zabda "saMkalpano saMnyAsa' e arthamAM zrIkRSNacaMdra vAparyo che ane sarvAbhatyAga' phalatyAga' emAM tyAga vAparyo che. eTale agAuthI cAlI AvatI paribhASA pramANe te saMnyAsa eTale saMnyAsAzrama ane tyAga eTale karmano tyAga evA arthamAM saMnyAsa ane tyAga zabda vaparAya che. to Ama zrIkRSNaguru pAsethI arjuna e banne zabdanI tAttvika vyAkhyA mAge te vAjabI ja che, te praznano javAba A rahyo : zrIkRSNa uvAca kAmyAnAM karmaNAM nyAsaM saMnyAsaM kavayo viduH / sarvakarmaphalatyAgaM prAhustyAgaM vicakSaNAH / / 2 / /
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 574 gItA darzana kAmya karmo taNo nyAsa e saMnyAsa gaNe kavi; sau karmono phaLa-tyAga kahe tyAga vicakSaNo. 2 kAmya karmono nyAsa karavo (eTale ke kAmanAthI UpajelAM karmone tajavAM) ene kavio saMnyAsa tarIke jANe che. badhAM karmonA phaLatyAgane vicakSaNa loko tyAga kahe che. noMdha : keTalAka TIkAkAro ahIM kAmya karmane mImAMsakavibhAga mAMhelA kAmya karma tarIke le che. eTale ke kAmya karmo tajavAM, paNa nitya-naimittika karma na tajavAM, evo artha besADe che. atithi Ave tyAre svAgata karavuM Adi naimittika karma che, ane prArthanA Adi nitya karavAnAM karmo nitya karma che. A nityanaimittika karma na tajavAM. kAmanAnA baLathI thatAM mahAraMbhanAM karmo te kAmya karma che, te tajavAM. paraMtu zrIkRSNagurudeva to 'kavio Ama jANe che' kahIne taTastha rahyA che, eTale ApaNe e viSe adhika carcAmAM paDavuM aprAsaMgika che. "karma ka2vAM, paNa sau karmonA phaLano tyAga karavo, ema vicakSaNo kahe che," ema bhAkhIne gItAkAra ahIM paNa taTastha rahe che ane AgaLa vadhatAM kahe che : tyAjyaM doSavadityeke karma prAhurmanISiNaH / yajJadAnatapaH karma na tyAjyamiti cApare ||3|| tajavAM doSilAM karma, kahe koI manISio; yajJa, dAna, tapone to, na tajavAM kahe bIjA. 3 (he bhArata !) koI manISio karmamAtra doSayukta che mATe tajavAM ema kahe che, ane bIjA vaLI koI ema kahe che ke yajJa, dAna, tapa, Adi karmo to na tajavAM. noMdha : kavi, vicakSaNa, manISi (buddhimAna) ane bIjA lokonAM maMtavyo kahI dIdhAM. A matomAM ApaNe zrauta ane smArta saMpradAyo tathA ekAMte saMnyAsamAM mAnanArA mato paNa joI gayA. saMnyAsamatanA loko karmamAtrane sadoSa ja mAne che, ane teo karmane choDI pravajyA le che. zrauta saMpradAyavALA to nityanaimittika karma karavAM ja joIe evo Agraha rAkhe che. smArta saMpradAyavALA to bIjAM karma bhale tajAya, paraMtu yajJa, dAna tapa ke je dharmakriyArUpa che, tene tajavAnI to sApha nA paDe che.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 575 have zrIkRSNaguru potAno mata rajU kare che. e matamAM ApaNe sahuno samanvaya joIzuM. koIno virodha na karavA chatAM UMDA satyanuM evuM nirUpaNa karaze ke sahunA moDhAM ApoApa baMdha thaze. AnuM ja nAma te jainasUtronI potAnI thayelI syAdvAdazailI. e zailInI pUbI ja e che ke satyanuM maMDana karatAM ApoApa asatyanuM khaMDana thaI mata, vAda, paMtha ke dharmane nAme jhaghaDA TakI zakatA ja nathI-je viSe agAu paNa kahevAyuM che. nizcayaM zrRNu me tatra tyAge bharatasattama / tyAgo hi puruSavyAghra trividhaH saMprakIrtataH // 4|| yajJadAnatapaHkarma na tyAjyaM kAryameva tat / yajJo dAna tapazcaiva pAvanAni manISiNAm ||5|| etAnyapi tu karmANi saGgaM tyaktvA phalAni ca / kartavyAnIti me pArtha nizcitaM matamuttamam // 6 / / suNa nizcaya mAro tyAM bharatazreSTha ! tyAgamAM; tyAga to puruSavyAdhra ! kahyo traNa prakArano. 4 yajJa dAna tapone na tajavAM, karavAM ja te; manISine kare zuddha yajJa, dAna ane tapa. 5 paraMtu e ya karmone tajI Asakitane phaLa; karavAM ema che mAro nizraye mata uttama. 6 he bharatakulanA uttama puruSa ! (saMnyAsa ane tyAga e be paikI) tyAM tyAgamAM mAro (zo) nizcaya (che te) sAMbhaLa. (prathama to huM e kahyuM ke, te puruSa vAgha! (puruSomAM vAgha jevA arjuna) tyAga traNa prakArano (1) sAttvika. (ra) rAjasI ane (3) tAmasI) prakhyAta che. (paraMtu e tyAgano phoDa pADatAM pahelAM upalA mato paikI keTalIka bInA kahuM.) yajJa, dAna ane tapAdi karmone ja tajavAM, paNa te karavAM ja. (kAraNa ke) yajJa, dAna ane tapa manISione pAvana ka manorAM che. paraMtu he pArtha ! tane eka sUcanA karuM ane te e ke) e ya karmone paNa Asakti ane phaLadaSTi varjIne ja karavAM evo mAro nizcita ane uttama mata che.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana noMdha : yajJa, dAna ane tapa manISione pAvanakara che, ema kahevAthI manISi eTale DAhyA mANasane je lAbhaprada che evuM zrIkRSNagurudevanuM garbhita sUcana kaLAI rahe che. ane te vAta sAcI ja che. je mANasane kazo ja vicAra ke samajazakita nathI te rUDhigata tevI kriyA kare temAM zrIkRSNagurudevane game che tevI sAttvikatAno saMbhava bhAgye ja rahe che. mATe ahIM zrIkRSNacaMdra manISi zabda vAparyo che te hetupUrvaka che. vaLI AgaLa jatAM teo kahe che ke "te karma paNa Asita ane karmaphaLanI lAlasA choDIne ja karavAM ghaTe." AthI zrIkRSNacaMdrane dhArmikatAne nAme cAlatI kriyAmAM paNa vicAra, anAsakita ane phaLa taraphanI dRSTino abhAva A traNe vastu joIe che. ane 'bharatasattama' tathA 'puruSavyAghra' e saMbodhana arjuna-paratve vAparIne AvA tyAgamAM uttamatA ane vAgha jevI vIratA paNa joIe che, ema sUcavyuM che. A parathI e to saheje ApaNe joyuM ke karmamAtra doSita che, e mata to ApoApa UDI gayo; ane yajJa, dAna, tapa karavAnuM kahyuM chatAM saMga ane phaLa dRSTi choDIne; eTale bIjA matanI paNa UNapa pUrI karI ne adhUrA aikAMtika matane saheje khaseDI dIdho. kAmya karmo tajavAM evA kavimatane temaNe javAba ApI dIdho ke karma pote kAmya hotAM ja nathI. karmanI pachavADenI kAmanAne lIdhe ja te kAmya kahevAya che. to pachI kAmya karma tajavAM ema na kahetAM, karma pAchaLanI kAmanA choDavI ema ja kahevuM joIe." A parathI te mata paNa zAMta thayo. ane have sarva - karma-phaLa-tyAgavALA mata upara (agAunA vacana pramANe traNa prakArano tyAga kahIne) vizeSa prakAza pADe che, te joIzuM. AnuM ja nAma te agAu kahI gayA tevI syAdvAdazailI. 576 niyatasya tu saMnyAsaH karmaNo nopapadyate 1 mohattasya parityAgastAmasaH parikIrtitaH 1111 duHkhamityeva * yatkarma kAyaklezabhayAt tyajet / sa kRtvA rAjasaM tyAgaM naiva tyAgaphalaM labhet ||8|| kAryamityeva yatkarma niyataM kriyate'rjuna / saGgaM tyaktvA phalaM caiva sa tyAgaH sAttviko mataH ||9|| niyata karma kero to saMnyAsa; siMha no thato; mohathI jo taje tene, to kahyo tyAga tAmasI, 5 rma (pADAM.)
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya aDhAramo karmane duHkha mAnI je, dehakaSTabhaye taje; te karI rAjasI tyAga, na pAme tyAganuM phaLa. 8 niyata karma je thAya, kartavya mAnI arjuna ! saMgara tyAgI, phaLa kahyo te tyAga sAttvika. 9 577 (pyArA arjuna ! saMnyAsa ane tyAga e bannemAM vastutAe bheda nathI, paraMtu samabhAvapUrvaka vivekadRSTithI karmono khyAla rAkhI tajavA yogya tajI devAM, AdaravAjoga AdaravAM ane jANavAjoga jANavAM e arthamAM saMnyAsa zabda vaparAya che. ane tyAga zabda paNa bAhya ane aMtaraMga banne prakAranA saMyamanA arthamAM vaparAya che. have jyAM aMtaraMga ane bahiraMga saMyama hoya tyAM samabhAva ane kAryAkAryano viveka hoya ja che, eTale chevaTe to te banne eka ja che. chatAM huM saMnyAsane ThekANe tyAga eTalA sAru ahIM vAparuM chuM ke tyAga zabdathI vyApaka artha ghaTI zake. e tyAga meM agAu kahyo tema traNa prakArano che ane te A pramANe che :) niyata karmano saMnyAsa ghaTI ja zakato nathI, chatAM mohathI (koI) te (niyata karma)no parityAga (kare to te parityAga) tAmasI ja kahevAyo che. keTalAka loko (koNa nakAmI karmanI jaMjALa kare ? enA karatAM gharabAra choDI sAdhu ja thaI jaIe ema) karmane ja duHkha mAnIne kAyakalezanA bhaye karIne tajI de che. teo (AvA prakArano) rAjasI tyAga karIne tyAganuM (kharuM) phaLa meLavI zakatA nathI. (tyAganuM kharuM phaLa je atipriya sukha che, te AvA rAjasI tyAgIne maLatuM nathI, kAraNa ke gRhasthAzramane tajavA chatAM saMnyAsAzramamAM paNa te gRhasthAzramamAM jyAre hato, tyAre je mamatAmUrchA hatI te ja rAkhIne bese che, eTale ke dhanane badale pustakapAnAM ke bhaMDArA uparanI mAlikI. gharane badale maThanuM mamatva ane strI-putra-kuTuMbaparivArane badale ziSyaziSyAnA parivAranI mUrchA rAkhe che, Avo tyAga ekaDA vinAnA mIMDA jevo ja che, ane tethI AjIvikA meLavavA gRhasthAzramamAM kAyAnuM kaSTa paData, ane saMnyAsAzramamAM te kAyAkaSTa nathI paDatuM tema dhArIne ja jANe kAM na tyAga karyo hoya tema lAge che.) paNa (he UjaLA) arjuna ! kartavya samajIne ja je niyata karma saMga (Asita) tajIne tathA phaLa (phaLaSTi) tajIne karAya che, te sAttvika tyAga manAyo che. 1. niyata-svabhAva ja, sahaja, svabhAvaniyata-sva e badhA zabdo gItAjImAM karma ane dharmane joDelA vAraMvAra Ave che. teno vyApaka artha eTalo ja ke potAnI bhUmikAne lagatAM anivArya karmadharma samajavAM. jainadaSTie nikAcita karma gaNAya. 2. kartRtvanA abhimAnane agara Asakitane saMga kahevAya che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 578 gItA darzana noMdha : jainasUtromAM vairAgyanA (1) mohagarbhita, (2) du:khagarbhita, ane (3) jJAnagarbhita evA traNa bheda che, te A ja prakAranA che; ane temAM jema jJAnagarbhita vairAgya ja zreSTha batAvyo che, tema ahIM paNa samajapUrvaka niyata karma karavAM ane phaLa tathA saMga tajIne karavAM ema kahevA pAchaLa paNa e ja daSTi che. niyata-svabhAvaja-sahaja-svabhAvaniyata-sva e badhA zabdo gItAjImAM karma ane dharmane joDelA vAraMvAra Ave che. teno vyApaka artha eTalo ja ke potAnI bhUmikAne lagatAM anivArya karmadharmo. jainasUtromAM nikAcita karmo agara saMyamazuddha kriyAone baradAsta karyA vinA chUTako ja nathI ema kahevAyuM che. keTalAka gItAnI TIkAnA kartAo niyata zabdano artha ahIM nitya naimittika karmo le che. paraMtu te karatAM anivArya kartavyo ja levAya te yogya che. paNa te karmonuM phaLa bhogavavuM paDe tenuM zuM? gurudeve ukela Apyo ke karmaphaLanA baMdhanano mULa AdhAra kartAnI daSTi ane kartAnA abhimAna upara ja che, mAtra karmaparatve nahi ja. jainasUtromAM paNa kahyuM che ke aiyApathikI kriyAvALuM karma AtmAne bAMdhI zakatuM nathI. ethI janmamaraNanA pherAmAM jJAnIo (kriyA karavA chatAM) paDatA nathI. gItA paNa have te ja bInAne vistArapUrvaka samajAve che. na dveSTya kuzalaM karma kuzale nAnuSajjate / tyAgI sattvasamAviSTo medhAvI chinnasaMzayaH ||10|| nahi dehamRtA zakyaM tyaktuM karmANyazeSataH / yastu karmaphalatyAgI sa tyAgItyamidhIyate / / 11 / / aniSTamiSTaM mizra ca trividhaM karmaNaH phalam / bhavatyatyAginAM pretya na tu saMnyAsinAM kvacit / / 12 / / zubha azubha karmomAM, rAga dveSa kare nahi; santabhAva bharyo tyAgI, buddhimAna asaMzayI. 10 na zakaya dehadhArIne, samagra karma choDavAM; mATe karmaphaLa tyAgI, te ja tyAgI gaNAya che. 1 1 aniSTa ISTa ne mizra, vividha karmanuM phaLa; maryA chatAM atyAgIne, saMnyAsIne nahi kadI. 1 ra (paNa paraMtapa !) sAtvika tyAga koI evI sahelI ramata nathI ke je sahu koI
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 579 khelI zake. evA tyAgane sAru pUrvakALano zraddhAbharyo zubha prayatna ane A janmamAM paNa saMzayarahita sAtvika buddhi ane zuddha bhAvanI jarUra paDe che. to ja te samabhAva jALavI zake che. mATe ja kahuM chuM ke, akuzala karmano te dveSa karato nathI ane kuzaLa karmamAM Asakata thato nathI (tavo) sattvabhAva bharyo, buddhimAna, ane asaMzayI tyAgI (ta) hoya che. (ane arjuna ! loko je karma tyAgavAnuM kahe che te karmatyAgano mArga ja yutisaMgata nathI. ane mAno ke koIe amuka karma choDI dIdhAM ne bhagavAM ke dhoLAM vastra paherI lIdhAM. paNa tethI zuM vaLyuM? temane paNa kayAM khAvuM, pIvuM, amuka prakArano upadezAtmaka ke svAdhyAyAtmaka vyavasAya karavo vagere pravRtti nathI karavI paDatI ? eTale ja kahuM chuM ke, samULagAM karmane tajavAM, dehadhArI mATe zakya ja nathI. eTale karmaphaLane tyAgI ja tyAgI gaNAya che. ene saMnyAsI koI kahe, vA tyAgI kahe, e to banne sarakhuM ja che). (priya paraMtapa ! aniSTa, ISTa ane mizra ema traNa prakAranAM karmaphaLo che, te atyAgIne to maryA pachI paNa choDatAM nathI, paraMtu saMnyAsIne (tyAgIne) to (ahIM paNa nahi, ane paralokamAM paNa nahi; eTale ke temane) kadIye hotAM nathI. (matalaba ke kharA saMnyAsIne zubha, azubha ke mizra te paikI koI paNa jAtanuM karmaphaLa bhogavavuM paDatuM ja nathI.) noMdha upara ja ghaNI bAbato kahevAI gaI che. jainasUtro kahe che ke zubha ane azubha ema Asrava-eTale ke karmapravAha-nA be prakAra che. puNya te zubha ane pApa te azubha. paNa jainagraMthomAM puNyAnubaMdhI pApa ane pApAnubaMdhI pApa, temaja puNyAnubaMdhI puNya ane pApAnubaMdhI puNya ema prakAro paNa varNave che. narakagati e ekAMta azubhanuM pariNAma che. svargagati e ekAMta zubhanuM pariNAma che, tiryaMcagati azubhapradhAna zubhanuM pariNAma che. ane manuSyagati e zubhapradhAna karmanuM pariNAma che. eTale ja puNyapuMja mAnavadeha gaNAya che. mokSa e ja e gatinuM paramadhyeya che. ane manuSyagati vinA mokSa paNa nathI. paraMtu samabhAva prathama sAdhavo joIe. to ja janmamaraNa TaLe. jainadaSTi pramANe Asrava rokanAra saMvara samabhAvI sAdhaka sAdhI zake che, ane tethI tevA sAdhakane A lokamAM ke paralokamAM pApapuNyanuM naDatara naDatuM nathI. jema pApa e beDI che, tema puNya paNa
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 580 gItA darzana beDI ja che. te viSe agAu kahevAyuM che. atyAgI manuSya eTale ke jemAM sAtvika tyAgano abhAva che tene ja pApa ane puNya baMdhanakara nIvaDe che. kAraNa ke te moha athavA rAganA sUkSma baMdhanamAM che. je mohanA baMdhanamAM che tene pApanI beDI, ane rAganA baMdhanamAM che tene kaMIka zubhano saMyoga zakya hovAthI puNyanI ekalI agara puNya-pApanI mizra beDImAM jakaDAvuM paDe che. dA.ta., koI karajadAra devuM cUkavavAnuM paDatuM mUkI mohavaza tyAga kare to te tyAga tAmasI kahevAya. kAyAne svecchAe kasavI te to tapa che, tene badale je sukhazIliyApaNAthI jALavIne tyAgamAM rAce te rAjasI tyAga gaNAya. eTale jeNe sAttvika tyAga karyo nathI tene puNyapApanI jaMjIro mAtra A bhavamAM naDe che. eTaluM ja nahi, balake maryA pachI paNa parabhavamAM naDe che. emane zubhAzubha karma kayAMya choDatuM nathI. jyAre sAttvika tyAgIne to A bhave paNa te pIDatuM nathI, to parabhavamAM to zAne ja pIDe ? samabhAva pUrvakarmone vedIne te mokSagati pAmI ja jAya che. A parathI gurudeve tAmasI tyAga ane rAjasI tyAgano ghaNI spaSTatA karIne asvIkAra karyo ane sAttvika tyAganuM mahattva batAvyuM. saMnyAsano sAco hetu sAttvika tyAgathI ja sarI zake che, ane tyAgI to sAttvika tyAgI che ja. zrIkRSNacaMdrane mana yajJa, dAna ane tapa karatAM tyAga sarvopari che. ane khare ja sAttvika tyAganI bhUmikA sarvopari che. eTale sattaramA adhyAyamAM yajJa, dAna, tapanA bhedo kahyA paNa tyAganA bAkI ja rAkhyA. kAraNa ke sAttvika tyAga mokSadAtA che. 'tat"-rUpI brahmanA nirdezamAM phalAkAMkSA choDavAnuM sUcita thAya che. te daSTi rAkhI niyata karmo karavAM te ja sAttvika tyAga. tyAre have savAla e thayo ke niyata karma kyAM? temane kevI rIte oLakhavA? ane karmaphaLanI lAlasA tema ja kartutvanuM abhimAna zI rIte tajavuM? jo ATaluM samajAya to kartavya dhArIne karma karavAmAM bAdha ja na Ave, ane karelAM karmonuM phaLa bhogavA sAru ja janmamaraNa paNa na karavAM paDe. Ano javAba kArya, kAraNa, kartRtvamAM prakRti ja hetubhUta che, puruSa nahi, mukhyatve guNone lIdhe ja kriyA saMbhave che, to AtmAe zA mATe abhimAna rAkhavuM?" AvI aneka rIte to agAu apAI gayo ja che. paraMtu ahIM vaLI bIjI rIte gurudeva javAba Ape che : AdhyAtmika jJAna to ghaunI kaNaka che. emAMthI je banAvo te bane. mAtra sAvadhAnI ane kaLA be joIe ! gItAnA zabdomAM kahIe to samatva ane kamakauzala be joIe.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 581 have ahIM karmanI tAttvika mImAMsA kare che ke jethI karma zAthI nIpaje che - te samajAIne kartutvAbhimAna ane phaLadaSTi ApoApa TaLI jAya ! patAni mahAbAho kAraNAni nibodha me / sAMkhye kRtAnte proktAni siddhaye sarvakarmaNAm / / 13 / / adhiSThAnaM tathA kartA karaNaM ca pRthagavidham / vividhAzca pRthakaceSTA daivaM caivAtra paamam ||14|| zarIravAimanobhiryatkarma prArabhate naraH / nyAyyaM vA viparItaM vA pote tasya hetavaH // 15 / / karmamAtranI siddhimAM, kahyAM A pAMca kAraNo, *sAMkhyazAstra mahAbAha, jANa mArA kanethI tuM. 13 A zarIra ane katara ne sAdhana judAMjudAM; jAtajAtanI ceSTAo4 ne daiva, pAMcamuM ahIM. 14 mana vacana kAyAthI, nyAyI ke viparIta vA; nara je karma AraMbhe, tenA A pAMca hetuo. 15 he mahAbAhu ! (moTA hAthavALA arjuna ! karmamAtranI siddhi viSe sAMkhyasiddhAMtamAM A pAMca kAraNo kahyAM che (ta) mArA kanethI jANI le. te pAMca A che : -(1) kSetra (AdhArabhUta zarIra); (2) (kartA), (3) judAM judAM sAdhana; (4) judI judI kriyAo; ane (5) daiva. zarIra, vANI ke manathI manuSya nyAyI agara viparIta (eTale ke nItisara ke nItiviruddha) je (kaMI) karma AraMbhe che tenA A pAMca hetuo hoya che. (matalaba ke kriyA mAtramAM A pAMca hetuo che.) jaina graMthakAro (1) niyati, (2) kALa, (3) svabhAva, (4) prArabdha, ane (5) puruSArtha ema pAMca kAraNo gaNAve che. ahIM A jAtanAM pAMca kAraNo lIdhAM jJAnezvara mahArAje sAkhe kRtAnta'no artha vedAMtasiddhAMta evo karyo che chatAM kahevuM ja joIe ke enuM mULa sAMkhyasiddhAMtamAM che. 1. zarIrane adhiSThAna -AdhAra kahyuM che, kAraNa ke ene AdhAre ja karma karAya che. 2. kartA jIva che kAraNa ke tenI saMgati na hoya to prakRti viA karma kazuM kArya zarIra hovA chatAM lAgaNIbharyuM na karI zake. 3. karmendriya ane jJAnendriya e karaNa che. 4. zarIramAM nAnA prakAranA thatA vyApAro. jJAnezvara mahArAja daza prANanA vyApAro le che. , pUrva karelA zubhAzama karmanuM phaLa ane prArabdha paNa eka apekSAe kahevAya.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana che. te khAsa karIne to manuSyadvArA je kArya thAya che tenI pAchaLanAM kAraNo lIdhAM che, aeTale devano artha adaSTa, badhAM kAraNo laIe to kALa, niyati, svabhAva ane prArabdha cAre temAM AvI jAya. ane puruSArtha sAthe zarIra, jIva, Indriya tathA prANano saMbaMdha che ja. vaLI bIjI rIte manuSyanI kAryasiddhi pAchaLa upAdAna ane nimitta ema be kAraNo mukhyatve jaina zAstrakAro batAve che. ane vaizeSiko (1) samaLiya, (2) asamavAcI, ane (3) nimitta ema traNa kAraNo batAve che. paraMtu saunI matalabano samanvaya thaI zake tema che. 582 zarIra hoya ane temAM jIva na hoya, to lAgaNIpUrvakanI kriyA na saMbhave. zarIra ane jIva jo judA hoya paNa sAdhana ja hoya to kriyA thAya ja nahi, zarIra, jIva ane Indriya hovA chatAM sUtelo mANasa kArya na karI zake ane e cAre hetuo hoya chatAM daiva pratikULa hoya to kriyA na thAya. A parathI eTaluM to phalita saheje thAya ja che ke koI paNa kAryanI siddhi pAchaLa ekalo jIva ja hetu nathI. eTale koI dhAre ke huM "Ama karuM ke tema karuM" athavA "meM Ama karyuM ke meM tema karyu." te dAvo pokaLa che. jema loka, tilaka kahe che tema khetImAM jamIna, bI, varasAda, khAtara, baLada badhuM joIe. mAtra manuSyayatnathI pAka na thAya. hA, manuSyayatna pratyakSa hoIne baLavAna che eTaluM kharuM. vaLI keTalAka loko ekalA daiva agara prArabdha athavA bhAvi upara ja badho kAryasiddhino bojo nAMkhe che, te to vaLI jaDa, ALasu ane mahA anarthakArI banI jAya che. sArAMza ke puruSArthane pUro avakAza che, ane anAyAse AvelAM karmadharmo to bajAvavAM ja joIe, chatAM ahaMkAra na rAkhavo joIe; kAraNa ke ekalA jIvanuM dhAryuM kazuM thatuM nathI. ahIM jIva eTale karmasaMgI athavA prakRtinA guNono saMgI jIva levo, zuddha AtmA nahi ! zuddha AtmAnuM dhAryuM to sarva thAya ja che. paNa te jagatanA kArya viSe kazuM dhArato ja nathI, te to mokSanA maMgaLabhAvanI ja dhAraNA kare che, ane te mArge te svataMtra ja che. tyAM te mArgamAM prakRti ADe AvatI ja nathI, kAraNa ke te puruSamAM samabhAva bharelo hoya che. matalaba ke saMsAranAM zubha, azubha ke mizra paratve rAgadveSa ke moha athavA ahaMkAra na rAkhavo joIe. chatAM A vAta nahi samajAnArA koNa ane emanI zI dazA thAya che, te viSe have gurudeva kahe che : tatraivaM sati kartAramAtmAnaM kevalaM tu yaH pazyatyakRtabuddhitvAnna sa pazyati durmatiH I ||16 / /
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 583 yasya nAhaGghato bhAvo buddhiryasya na lipyate / hatvApi sa imA~llokAn na hanti na nibadhyate ||17|| evuM chatAM jue tyAM je, aghaDa (aNaghaDa) buddhine lIdhe, potAne ekalo kartA, ne durmati na dekhato. 16 ahaMbhAva nathI jene, jenI lepAya nA mati; te na haNe, na baMdhAya, A lokone haNyA chatAM. 17 (he arjuna ! upara kahyuM tema kArya pachavADe bIjAM kAraNo hovA chatAM eTale ke) evuM che chatAM e asaMskArI buddhine lIdhe huM ja kevaLa kartA chuM" (e prakAre) je nihALe che, te duSTa buddhivALo kharI rIte to dekhato ja nathI. (kAraNa ke kharI jJAnadaSTi tenI baMdha che. eTale dhULa cakSue bhALe che, paNa jJAnacakSue to AMdhaLo paNa jenAmAM ahaMkArabhAva nathI ane jenI buddhi malina nathI, te A lokone haNIne paNa nathI haNato, nathI baMdhanamAM paDato ! noMdha : zrIkRSNagurudeve ahIM soLamA zlokamAM ahaMkArabhAvanuM pokaLapaNuM batAvyuM che ane sattaramA zlokamAM nirahaMkArabhAvanI prazaMsA karI che. paraMtu sattaramA zloka parathI koI nirlepa buddhivALo ane nirahaMkArabhAva dhAraNa karavAvALo thaIne lokone haNavA lAge toya kazuM pApa ene na lAge' evo bhAva rakhe tAravI le ! kharI vAta to e che ke ahaMkArabhAva ke AsakitavALI buddhi hoya che, tyAM ja hiMsAnuM jora vadhe che. nirahaMkArabhAva ane nirAsakti AvI eTale hiMsA thAya ja kema? chatAM AvI ukti eTalA ja sAru kahI che, ke ahaMkArI manuSya nirahaMkAra bhAvanI sAdhanA tarapha AkarSAya ane jJAnInI mAtra sthULa kriyA parathI jJAnanI bhUmikA mApavAnuM bhUlI jAya! matalaba ke kharo jJAnI to ApoApa ahiMsaka ja haze. eTale ene A sattaramo zloka hiMsAne mArge na laI jatAM, ahaMkAranI sUkSmatAne paNa kADhI nAkhavA preraze ane je Aje hiMsaka haze, chatAM upara caDavA Icchaze te ahaMkAra bhAvane choDavA mATe soLamA zlokanuM zaraNuM laIne ja pahelAM to nirahaMkArI thaze. to ja gItAnA soLamA ane sattaramA zlokanuM yathArthapaNuM jaLavAze. 'hatvapa na danti' nA ghaNI rIte artho laI zakAya. eka to e ke nirahaMkArI puraSa bIjAnI duSTatAne haNe che, te koInI kAyAne IjA pahoMcADavA Icchato nathI. "svApi na danta' no eka artha ema paNa laI zakAya ke
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 584 gItA darzana nirahaMkArI puruSa haNIne ya nathI haNato, paNa agiyAramA adhyAyamAM zrIkRSNamukhe kahevAyuM che tema haNAyelAne haNe che eTale "sa na nivadhyate" te baMdhAto nathI. haNAyelAne haNavAno artha e ke jJAnI to mAtra A lokamAM je kriyA kare che, te nimittarUpe thaIne ja kare che, mAlikarUpe thaIne karato nathI; eTale tene baMdhana naDatuM nathI. dA. ta., eka taLAva khodAvyuM ane tenuM pANI pInAra te (jJAnIne nimitte e taLAva thayeluM hoIne te jJAnI)nI duvA bole che. jJAnI tyAM phulAto nathI, kAraNa ke taLAva kaMI mAtra potAne ja lIdhe nathI thayuM, temAM bIjAM ghaNAM kAraNo maLyAM tyAre thayuM che. eTale vakhANathI tenI buddhi lekhAtI nathI; te ja rIte taLAvanA khodANamAM je mahAraMbhI hiMsA thaI, te hiMsAnuM pApa paNa te jJAnIne lAgatuM nathI. tevA arthamAM ja A zloka besADavo. athavA bIjAnI kAyAne haNanArane haNatAM pahelAM to potAno AtmanAza karavo paDe che, pachI ja pote bIjAne haNI zake che. ('purisA nameva si tameva namaMliveva') he Atman ! jene tuM haNI rahyo che, te tuM tane ja haNI rahyo che, ema jainasUtra AcArAMga' bole che, te akSare akSara satya che. eTale jJAnI (potAnA AtmAne haNanAra AvuM) hiMsaka kRtya nathI karato. gItAnA zabdone A bhAvamAM goThavavo hoya to "havA na hanti' prayoga maLI rahe che. bAkI mAlikIhakkapUrvaka jAte koI tevo mahAraMbha karAve, to te rAjasI ke tAmasI kAryamAM gaNAya, ane enuM pApa, puNya ene bhogavavuM ja paDe, kAraNa ke tyAM eNe saMga ane phaLano tyAga karyo nathI, basa. aMtaraMga viSaya hoIne aMtaraMga ane bahiraMga ema kriyAnI pAchaLanA vyApAronI vicAraNA mUke che, ke je parathI sAdhaka pote kayA karma pachavADe kayo bhAva seve che teno khyAla Ave. jo ke A vAta sattaramA adhyAyamAM ane caudamA adhyAyamAM kahevAI gaI che, chatAM ahIM bIjA prakAre te ja vAtane puSTa kare che. haNIne paNa A lokone te haNato nathI. matalaba e ke pUro nirahaMkArI puruSa to AtmanAza paNa karato nathI, tema lokanAza paNa karato nathI. jyAre ahaMkArI to AtmanAza paNa kare che, ane lokanAza paNa kare che, ema gItAkAra AsurI saMpattivALA mATe (16-9) agAu kahI ja gayA che. sAmAnya jJAnInA pakSamAM A zloka AbehUba ghaTI jAya che, ane te e rIte ke jema hakIma dardInuM darda dUra karavAnA hetuthI dardInA zarIranA dardavibhAga para sparza kare ke davA lagAve tethI dardIne pIDA thAya, to ya te sthULa rIta hiMsA che, chatAM hakImanI daSTimAM to dayA ja
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 585 che. enA dilane koI khUNe dardIne pIDA karavAno saMkalpa nathI. dardInI pIDA maTe to sAruM evI enI bhAvanA che. eTale tyAM hiMsA vastutaH hiMsA na hoI te pIDAjanya hiMsAnuM pApa hakImane bAMdhatuM nathI. te ja rIte jJAnI, koI satyalakSI kriyA kare ane temAM loko dubhAya to tevI hiMsA te jJAnIne baMdhanakara thatI nathI. ATaluM kahyA pachI paNa je pUro jJAnI che tenI to sthULa kriyA paNa ahiMsAthI ja chaNAyelI ahiMsaka hoya che, to te sUkSma ahiMsaka to hoya ja emAM zI navAI che? arjuna sAmAnya jJAnI hato, eTale ene yuddhajanya sthULa hiMsAmAM paNa pratyakSa nimitta (lokanI AMkhe caDe tevuM nimitta) banavuM paDyuM. bAkI AtmalakSa rAkhI, lokahitArthe kAma karanAra jJAnInA saMbaMdhamAM koI vAra hakImanuM daSTAMta ghaTI zake. paNa te kisso lokaniMdya che ja nahi. e ja rIte taLAvano kisso paNa lokaniMdya nathI. te anAsakitavALA pUrNa jJAnIne paNa lAgu paDe che. jJAnaM jJeyaM parijJAtA trividhA karmanodanA / kAraNaM karma karteti vividhaH karmasaMgrahaH ||18|| jJAna, ya ane jJAtA, karmane preratAM traNe; kAraNa, karma ne kartA, karmane saMgrahe traNe. 18 (he arjuna !) karmanI preraNA traNa prakAranI cheH (1) jJAna, (2) zeya, ane (3) parijJAtA. (temaja) (1) kAraNa, (2) karma, ane (3) kartA e pramANe karmano saMgraha traNa jAtano che. noMdha : koI paNa kArya thatAM pahelAM vazeSiko ema kahe che ke phalecchA phalajJAna, upAyecchA, upAyajJAna e pravRttinAM kAraNa che. ane ISTamAM pravRtti thAya che ane aniSTothI nivRtti thAya che enA kAraNamAM teo kahe che ke (1) huM sAdhI zakIza? (2) mArI ISTa siddhi e pravRttithI thaze. ane (3) mAruM ethI balavatu aniSTathI nahi thAya. basa, A traNa prakAranA vicArane aMte ISTa pravRtti thAya che. jo ke ISTa kone kahevuM ane aniSTa kone kahevuM? e ja mukhyatve to carcAno viSaya che. chatAM eTaluM to kharuM ja ke vicAramAM kharI rIte AvyA pachI AcAramAM zIdhra Ave che. ema ghaNA prasaMgo ApaNA jIvanamAMthI tAravI zakAya che. je jANI zakAya athavA je jANavA yogya hoya te zeya kahevAya. agAu to AtmAne ja ya jJAtA tarIke gurudeva oLakhAvI gayA che. zuddha AtmAnI oLakhANa karAve tevA saddaguNo te jJAna, ema paNa kahI gayA che. jo e zeya, jJAtA ane jJAna mohagrasta hoya to te
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 gItA darzana evA karmanI preraNA kare che, ke je AtmAne nIce ja pADI de, ane jo e zeya, jJAtA ane jJAna zuddha hoya to evA karmanI preraNA kare che je AtmAne UMce ja laI jAya. "huM brahmacaryana mArge ja" evI preraNA ucca koTinA AtmAne thAya che. noMdha : brahmacaryane Acarato thAya te pahelAM sAdhakane (1) mAre brahmacarya pALavAnuM che. (jJaya), (2) te amuka rIte paLAze te jJAna, e prakAre te brahmacArI (3) parijJAtA pote ciMtave che. e karmanodanA thaI. ane pachI AvA ciMtanane aMte saMkalpa karIne te brahmacArI (kartA) niyamorUpI (karaNa) dvArA mUrtimaMta brahmacarya (karma) Acare che. A karmasaMgraha thayo. jo ke brahmacarya e AtmAno svAbhAvika guNa che, chatAM niyamothI sadhAyo mATe niyamonuM phaLa agara kArya paNa te kahevAya. A rIte jotAM pratyeka kAryanuM pariNamana thatAM pahelAM karmanodanA ane karmasaMgraha e joIe ja. jJAtA ane zeya viSe to teramA adhyAyamAM kSetrI tarIke agAu kahevAI gayuM che, ane tyAM ja AcArAtmaka jJAna viSe paNa kahevAyuM ja che. paraMtu ahIM to vicArAtmaka jJAnanI bAbata AvI. eTale te jJAna viSe have kahevAvuM joIe tathA karaNanI vAta to samajAya tevI che. paNa karma ane kartAnA saMbaMdhamAM cokhavaTa karavI joIe. te mATe have gurudeva kahe che : jJAnaM karma ca kartA ca tridhaiva guNabhedataH / procyate guNasaGkhayAne yathAvacchRNuM tAnyapi ||19|| jJAna, karma ane kartA, guNabhede traNe tridhA; sAMkhyazAstra kahevAya, yathArtha suNa te yatuM. 19 (pyArA pArtha ! have prasaMga Avyo mATe tane kahuM chuM) jyAM sAMkhyazAstramAM guNavistAra kahevAyo che, tyAM paNa A vAta kahevAmAM AvI che, paraMtu meM tane A pahelAM A rIte A vAta karI nathI, mATe ahIM karuM chuM. arjuna ! je AtmajJAna che, tene to traNe guNa mAMhenA koIno sparza thAya ja nahi. to pachI tenA guNabhede karIne prakAra paDe ja zAnA? paNa je AtmA kartutvAbhimAnathI A pahelAM guNamAM baMdhAI gayo che-jema vAMdaro maTakAmAMthI caNA levA jatAM enI mUThI ja maTakAnA nAnA mukhamAMthI bahAra na nIkaLatAM baMdhAI jAya che. tema ja mAyAmAM sukha zodhavA jatAM pote ja baMdhAI jAya che- tevA kartA karmasaMgI hoIne tenA jJAnanA, tevA kartAnA ane te karmanA guNabhede traNa traNa prakAra paDe che te daSTie kahuM chuM. e jANyA
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 587 pachI jema mUThI choDAvavA mATe vAnare caNAnI lAlaca tajavI joIe, tema jIve paNa potAnA svAbhAvika AtmaprakAzane meLavavA mATe athavA karmabaMdhanathI chUTavA mATe guNasaMganI lAlaca tajIne evAM karma saMgrahavAM joIe ke je karmathI pApapuNyanAM baMdhana chUTe. Aja lagI teNe evAM karma saMgrahI lIdhAM che ke jethI te karyadvArA ja evo halakaTa karmasaMcaya kare che ke tethI bhavabhramaNa vadhyA ja kare che. ThIka, le, mArI sAme sthiratAe dhyAna A5) jJAna, karma ane kartA (uparanI apekSAe; eTale ke guNanI daSTie)guNasaMkhyA (guNanI gaNatarI karavAmAM AvI che, tevA sAMkhyazAstromAM guNabhede karIne (dareka) traNatraNa prakAranA kahevAya che. te paNa (have, tuM jema che tema (mArI kanethI) sAMbhaLa. noMdha : sAMkhyazAstra gItAkArane maMjUra to che ja, paNa tene ya potAnI daSTie chaNIne te mUke che. mATe ahIM yathAvat' eTale jema che tema' e kriyAvizeSaNa gItAkAre mUkayuM che. zrImad rAjacaMdra kahe che ke jyAM jyAM je je yogya che tyAM samajavuM teha' basa, e ja kharo viveka, e jyAM che tyAM AtmajJAna che, athavA najIka che. ane jyAM AtmajJAna che, tyAM munipaNuM che; eTale koI vastu ke vyakitane khoTI kahevAne badale, te kaI daSTie, kayAM ane kayA prakAre sAcI che, te ja svarUpa nihALAya ane sakriya samajAvAya, to amRta ja patharAI rahe. ahIM prathama to jJAnanA bhedo varNavAya che: sarvabhUteSu yenaikaM bhAvamavyayamIkSate / avibhaktaM vibhakteSu tajjJAnaM viddhi sAttvikam ||20|| pRthakatvena tu yajjJAnaM nAnAbhAvAn pRthagavidhAn / vetti sarveSu bhUteSu tajjJAnaM viddhi rAjasam // 21 / / yattu * kRtsnavadekasmin kArye sattkamahaitukam / atattvArthavadalpaM ca tattAmasamudAhRtam ||22|| sau bhUtomAM jue eka avyayobhAva je vaDe; vibhakatomAM avibhakata, te jJAna jANa sAttvika. 20 pRthabhAvathI je zAna, nAnAbhAvo judAjudA; sarva bhUto nahIM jANe te jJAna jANa rAjasI. 21 * veksina (To)
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588 gItA darzana *pUrNa zuM mAnI je eka, kArye coTayuM ahetuka; tattvArthasUnya ne alpa, mRtyu te jJAna tAmasI. 22 je vaDe (sAdhaka) sau bhUtomAM (rahelA) eka avinAzI bhAvane ane vibhakatomAM avibhakata (eTale ke vividhatAmAM paNa ekatA)ne jue che, tene sAttvika jJAna (he arjuna !) tuM jANa. je jJAna bhedabhAve karIne nokhA nokhA (dekhAtAM hoI) sau bhUtomAM judAjudA bhAvo jue che te jJAnane (huM) rAjasI (jJAna) jANa. ane je pUrNanI jema (mAnI) eka ja kAryo coMTeluM ane hetu vinAnuM tathA tAttvika artha vinAnuM (rahasya vinAnuM) ane alpa che, te jJAna tAmasI (jJAna) kahevAyuM che. noMdha : gItAkAre sAtvika jJAnamAM kartA ane karaNa ane jJAna upara ja AropyAM che. kharI rIte jJAna, zeya ane jJAtA traNe eka svarUpe jyAM che te ja parama sAtvika jJAna che. AvuM jJAna te ja vedAMtanuM advaita. eTale ahIM sAttvika vizeSaNa jJAnane vaparAyeluM hovA chatAM A sAttvika jJAna guNAtIta ja gaNI zakAya. AvA jJAnanuM deha para zuM pariNAma Ave che to kSetra-kSetrajJa-yogamAM jJAnanAM lakSaNa batAvatAM kaheluM ja che. Avo jJAnI puruSa pratyeka darzanamAM zuddha daSTi rAkhato hoIne jema kSIranIramAMthI haMsa dUdha ja laI le che, tema satyAsatyanA mizraNarUpa jagatamAMthI potAnuM satya ja tAravI le che. AthI evA sAttvika jJAnanI pravRtti nivRttimAM Atmonnati ane vizvakalyANa joDAyelAM ja rahe che. A jJAna e koI mata nathI, paraMtu jIvatuM jAgatuM AcaraNa che. ema ja sahu koI samajI le. ane matane nAme sAcAkhoTAno nirNaya karavAnA arthahIna vitaMDAvAdathI dUra rahe ! rAjasI jJAna upalA darajjA karatAM nIcenuM hoya che. te jJAnavALo manuSya svArthamAM rAcanAra hoya che. sAttvika jJAnI bIjAnI pIDAe pIDAya che. rAjasa jJAnI potAne ke potAnA aMgata saMbaMdhIne sukha maLyuM eTale patyuM ema mAnanAra hoya che. tAmasa jJAnI to tethI paNa nIcalA darajjAno hoya che. enI pAchaLa moha ja bharyo hoIne tAttvika vAtanuM temAM nAma ja hotuM nathI. rAjasa jJAnavALo to potAnAM sagAM ane potAnAM gaNAtAM sAme to jue che. ane bhale badalA levAnI x adhuruM jJAna (pAThAM.) 1. eka potAnA dehane ja sarvasva mAnIne jyAM pravRtti thAya, tyAM tAmasI jJAna mAnavuM. jainadaSTie A ja bahirAtmabhAva - parane sva mAnI pravartavuM te.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya aDhAramo AzA khAtara paNa kaMIka e rIte ya svArtha-tyAga karI chUTe che, paNa tAmasI jJAnavALo to eka potAmAM ja jagata AvI gayuM ema mAne che. evA jJAnavALo AsiMketarUpa kAdavamAM coMTI ja gayo hoya che. A badhuM zA khAtara kare che, enuM pariNAma zuM Avaze tevI tAttvika vAtanA pANImAM to e Utarato ja nathI. basa kUvAnA meDakane bIjI zI paravA ? te tuccha hovA chatAM potAne sarvajJa mAnIneja varte che. eTale rAjasI jJAnavALAne to utkarSano saMbhava che, paNa tAmasI jJAnavALAne to bhAgye ja saMbhava che. chatAM azraddhALu tAmasI jJAnanI sthitimAM mokSano kadI saMbhava nathI, tevuM to zraddhAvALA tAmasI jJAnanI sthitimAM nathI ja. eTale ke koI kALe paNa tyAM puruSArtha savaLo thAya, to mokSano mArga mokaLo thavAno saMbhava che. have karma viSe kahe che : niyataM 589 saGgarahitamarAgadveSataH kRtam I aphalaprepsunA karma yattat sAttvikamucyate ||23|| yattu kAmepsunA karma sAhaGkAreNa vA punaH kriyate bahulAyAsaM* tad rAjasamudAhRtam ||24|| anubandhaM kSayaM hiMsAmanavekSya ca pauruSam / mohAdArabhyate karma yattAmasamudAhRtam ||25|| rAgadveSa vinA karma, niyata saMgamukata je, phalecchA tyAgIthI thAtuM, te sAttvika kathAya che. 23 ahaMkArIthI je karma, athavA kAlipsa (lAlaca)thI karAya che xbahu yatne, rAjasI karma te kahyuM. 24 joyA vinA pariNAma, hAni, hiMsA tathA gajuM; mohe prerAI je karma, thAya te tAmasI kahyuM. 25 phlecchAthI rahita evA puruSa vaDe Asaktirahita ane rAgadveSa vinA karAyela je niyata karma, te sAttvika karma kahevAya che. kAmabhoganI IcchA rAkhanAra vaDe athavA huM karuM chuM evA ahaMkAra bhAva rAkhanAra vaDe je (dhAMdhalapUrvaka) puSkaLa parizramapUrvaka karma karAya che, je rAjasa karma kahevAyuM che. DhajezalapuruM (pAnAM.) x bahu kaleze, *
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana je karma pariNAma, hAni, hiMsA ke gajuM (vagere)no vicAra karyA vinA mohane vaza thaI AraMbhAya che, te karma tAmasa kahevAya che. 590 noMdha : karmano AdhAra mULe to kartAnI bhAvanA upara che, te AthI saheje samajAze. jainasUtra 'uttarAdhyayana'mAM karmanA prakAromAM paNa ka2nA2nI Asakita upara baMdhano mukhya AdhAra gaNAyo che. chatAM manuSya Asakita ke anAsakitane kaLI zakato nathI. tyAM AvAM varNano upayogI che. 'lezyA' nAmanA aghyayanamAM A viSe 'uttarAdhyayana'mAM ThIka prakAza pADayo che. *niyata karma karavuM ja joIe' ema to gurudeve ghaNI vAra kahyuM che, ane eno saMnyAsa na thaI zake, chatAM koI kare to te tyAga tAmasI gaNAya, ema paNa kahyuM che. chatAM niyata karma oLakhavuM muzkela paDe te sAruM ahIM bahu sarasa vastu ApI. rAgadveSa ane ahaMkArabhAvarahita, je phalecchAtyAga dvArA thAya, te karma niyata to jarUra hoya. kAraNa ke vANotara ja jo dhAre to mAlikanI nokarI bajAvatAM chatAM paNa grAhakane rAjI rAkhI zake ane chatAM nyAya ane satya jALavI zake; kAraNa ke ene tyAM kartavya dhArIne ja kArya karavAnuM hoI, tevA kAryaparatve phalecchAtyAga paNa zakaya che. rAgadveSano abhAva paNa zakaya che ane abhimAnano tyAga paNa zakaya ja che. basa, A rIte dehane mAlikanI dukAna mAnIne, dehamAM rahelo jIvarUpI vANotara ene barAbara calAve, to niyata karma ApoApa samajAI jAya; eTaluM ja nahi, balake e to je kSetre rahe tyAM ene mATe niyata karma ja hoya ! ane e karmane bajavavA rUpa svadharma khAtara e maraNa pasaMda kare, paNa niyata karmanA tyAgarUpa 52dharmasevananA patanamAM kadI ja na paDe ! gItAkAre rAjasakarmanuM varNana karatAM karatAM eka sarasa vAta kahI nAMkhI : kAM to mANasa ahaMkArI bane, ane kAM to kAmarAgathI Atura bane, tyAre ja rajomaya pravRttimAM paDe che. ane e pravRttimAM bahu prayatna hoya ja che. ATalo parizrama sAttvika pravRttimAM hoto ja nathI. dA.ta. eka rAgI mANase potAno ahaMkAra poSavA khAtara koIne nimaMtrela hoya to e nimaMtrita gRhasthane koI paNa upAye rAjI rAkhavA mATe dharma ke satya neve mUtAM paNa pAchuM vALI na jue, chatAM paNa pelo nimaMtrita gRhastha to kayAMka jarAka UNapa dekhI, eTale TIkATippaNI karavAno. ane te ApelA nimaMtraNakartAne kAne paDI, eTale vaLI te duHkhI thaI javAno ane pharI evA e
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo pa91 gRhasthane rIjhavavAnI koziza karavAno. A to eka sAmAnya udAharaNa che. paraMtu ahaMkArI ane kAmInI mahAmahenata to ApaNe sahu ApaNI jiMdagInA bhAgo parathI paNa tAravI zakIzuM, eTale sAttvika pravRttimAM athavA to AtmArthasAdhakakriyAmAM bhale prathama prathama e jAtano anubhava na hovAne lIdhe zrama jevuM lAge, paraMtu kharI rIte to e zramamAM paNa ArAma ja maLe che. te to e rasamAM DUbanAra ja jANe, kAMThe UbhelA zuM jANI zake ? tAmasa karmanA mULamAM moha hoya te to samajAya tevuM ja che. te tAmasI karmano kartA phaLa sAme jarUra daSTi rAkhe che, paNa enI daSTi ja bhUlabharelI hoya che. bhalA ! liMboLIno vAvanAra kerInuM phaLa najara sAme rAkhe toya kayAMthI pAme? jJAnIjana to ema ja kahe ke te liMboLInA pariNAmano vicAra ja ryo nathI.' e ja rIte e karavA jAya che lAbhane mATe paNa daSTi UMdhI hovAthI - jema pUrvadizA tarapha AveluM gAma pUrva tarapha na cAlatAM pazcimadizA bhaNI cAle to UlaTuM dUra thAya che tema - hAni ja thAya che. hiMsA, ahiMsAno vicAra to ene hoya ja kayAM? nIroe mAtra hAthInA karuNa kacakacATavALA zabdane sAMbhaLavA sAru temane TekarI uparathI UMDI khINamAM dhakelAvyA - te ApaNe joI gayA chIe. AvA loko nirdayatA ane vahemanI mUrti ja hoya ! paraMtu potAnuM gajuM tapAsyA vinA ja mahAna sAhasika kAma karatA hoya che, eTale Akhare kudaratI niyamAnusAra pUrepUrI thappaDa khAya che. mohamUDhane viveka hoya ja kayAMthI? karmanA varNana pachI have kartAnuM varNana kare che : muktasaGgo'nahavAdI dhRtyutsAhasamanvitaH / siddhayasiddhadyornirvikAraH kartA sAttvika ucyate / / 26 / / rAgI kaI phalapepsurlubdho hiMsAtmako'zuciH / harSazokAnvitaH kartA rAjasaH parikIrtitaH / / 27 / / ayuktaH prAkRta stabdhaH zaTho naiSkRtiko'lasaH / viSAdI dIrdhasUtrI ca kartA tAmasa ucyate // 28|| na saMgI na AhavAda, samo siddhi-asiddhimAM; dhRti-utsAhathI yukata, kartA kathAya sAttvika. 26 karmaphaLadgha ne rAgI, azuci lubdha hiMsaka; harSa-zoka thakI yukata, kartA prakhyAta rAjasI. 2 7
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 592 zaTha caMcala viSAdI, nIca akkaDa ALasu; dIrdhasUtrI asaMskArI, kartA kathAya tAmasI. gItA darzana 28 (he bhArata ! ) je saMga (Asakti) ane ahaMvAda (eTale huM karuM. A meM karyu, A mAruM evA ahaMtvamamatva)thI rahita che. siddhi thAo ke asiddhi thAo, te banne sthitimAM je nirvikAra che (eTale ke saphaLatA niSphaLatAmAM harSazokarahita je rahe che) je dhRti (daDhatA ane utsAhathI yukata rahe che, te sAttvika kartA kahevAya che. je rAgI che, karmaphaLano Icchuka che, je melo, lobhI ane hiMsAbhAvI che, tathA harSazokathI gherAyelo che, te rAjasa kartA (tarIke) prasiddha che. je asaMskArI, zaTha, caMcaLa buddhivALo, akkaDa (jakkI) ALasu, nIca, khinna svabhAvavALo sogiyo temaja dIrdhasUtrI che te tAmasI kartA kahevAya che. noMdha : gurudeve 'rAjasI' kartAne parikIrtita' bhUtakRdaMtanA prayogathI batAvyo che. te ema sUcave che ke vizvamAM rAgamaya pravRttivALo manuSyavarga vizeSarUpe dekhAya che, ane jhaTa 52khAI paNa jAya che. kartA sAttvika hoya tenuM karma bahudhA sAttvika ja hoya te samajI zakAya che. chatAM ghaNIvAra evuM paNa bane che ke kartAnI sAttvika buddhi sthira na hoya, tyAM te rAjasika ke tAmasika karmo paNa karI nAkhe che. eTale kartA ane karma judAMjudAM traNa traNa prakAranAM kahyAM. nahitara to kartAnA bhedaparatve ja karmano samAveza thaI jAta, paraMtu tema nathI. kartAnuM saLaMga jIvana rAjasI hoya chatAM virala prasaMga enA jIvanamAM evA Ave ke tyAre te je karma kare te sAttvika hoya ! AvI virala kSaNoe karelA sAttvika karmano saMskAra jo daDha thAya, to A aghyAyamAM agAu kaheluM sAttvika jJAna udaya pAme kAraNa ke gurudeve caudamA aghyAyamAM e to samajAvyuM ja ke che ke sattvaguNanuM jora thAya tyAre tyAM rajoguNa ane tamoguNa hAre che. Ama karatAM karatAM tenI sthiti evI thAya ke tenuM sAttvika jJAna dRDha thaIne tene ucca prakAranAM karma karavAnI preraNA Ape, ane tethI sAdhano jamAvIne kartA je karmasaMgraha kare te ucca koTino ja kare. eTale ke te kartA sAttvika :rma ja Adare. ane Ama chevaTe pote paNa sAttvika ja banI jAya ! A vikAsano kramarA sacoTa mArga che, Ama sAttvika kartA thavA mATe, sAttvika jJAnI jJAnane mATe, sAttvika karmo karavAnI atyaMta jarUra che. jarUra che ane sAttvika eTalA ja sAru gItAkAre
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo pa93 dAnAdi karmonI jarUriyAta batAvI ane manISI-buddhimAna-vicAravaMta-ne te pAvana karanArAM che tema kahyuM. mAtra advaitabhAva ke brahma bolyAthI kazuM vaLatuM nathI, tema tevI AtmAnI nityatA viSe mAtra kalpanA karye khAsa kazuM vaLatuM nathI. alabatta, zraddhA ane jijJAsA jAgrata hoya, to tevI kalpanA preraka bane kharI ! paraMtu kharI vAta to e che ke goLa upara game teTalI zraddhA hoya, pUrI jijJAsA hoya, goLanA vaijJAnika pRthakkaraNapUrvakanI vAta sAMbhaLI vicArI hoya, ke goLanAM gADAMnI kalpanA karI hoya, toya goLa khAdhA vinA kharI lijjata AvatI nathI ane anubhava daDha thato nathI. eTale ucca koTinA rasa saMbaMdhe anubhavane puSTa karavAnI bahu jarUra che, ane tene sAru karma bhAre agatyanAM che. Aje to Indriyo eTalI kuTevathI gherAyelI che ke AtmajJAnanI vAtonI asara jo vyavahAramAM na Utare, eTale ke IndriyonI kuTevone sthAne suTevo zraddhAbharyA prabaLa puruSArthe na jamAvAya, to Dagale ne pagale pADI ja de! paDI gayA pachI udayakarmane ke prArabdhane ja mAtra doSa devAno bacAva zodhavo paDe. ane evA lUlA bacAva zodhyuM paNa aMtarano DaMkha to kyAM maTavAno hato ? eTale kharI rIte, te pahelAM ja cetAya ane sAttvika karma AcarAya to ghaNuM sAruM. alabatta temAM anahaMvAda ke anAsakti jeTalAM manathI rAkhI zakAya, teTalAM rAkhavA pUratAM AtmajJAnanAM vicAra ane kalpanA upayogI che ja. paraMtu zraddhA ane jijJAsA je sAdhakamAM na hoya tene sAru jyAre kaTokaTIno prasaMga AvI paDe che tyAre AtmajJAnanI vAto alopa ja thaI jAya che, kazI kAryasAdhaka banatI nathI. AnuM ja nAma te popaTiyuM jJAna. mATe ja AtmajJAnanI vAtomAM zraddhA ane jijJAsAnI jarUra che. ane Avo zraddhALu ane jijJAsu sAttvika karma AcaravA tatpara rahe che. Ama jJAna, karma ane kartAnI tripuTI jIvanamAM kAma kare che. saMsAracakranuM kAraNa satya paratve azraddhA, jJAnInA doSa jovAnI daSTi ane ene lIdhe karmamAM AvatuM tAmasIpaNuM ne saddaguNane badale AvatuM AsurIpaNuM che. A AsurIpaNAne prabhAve banato tAmasika kartA prakRtinA niyama pramANe AsurI yoni pAmI janmamaraNa karyA kare che. ane e ja karma vaLI kusaMskAra daDha karI tAmasa jJAna jamAve che. ene lIdhe kartAnI buddhi tamAma karma bhaNI prerAIne bUrAM karmano saMcaya karI enA pariNAmarUpa bhAre kaSTa pAme che. tema mokSacakranuM kAraNa satya paratve zraddhA, jJAnInA guNa jovAnI daSTi ane ene lIdhe vicAra, vivekapUrvaka AvatI sAttvikatA tathA daivI saMpatti che. e daivI saMpattine prabhAve banato nizcaye niraMtara sAttvika kartA. te AsakitanAM bIja hoya
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa94 gItA darzana tyAM lagI devI ane mAnuSI gati pAmI jo karma bAkI hoya to tyAM lagI susaMskAra daDha karI te karmadvArA sAttvika jJAna jamAve che ane chevaTe kartAnI buddhi samabhAvI bane che. e samabhAvI kartA ISTa, aniSTa ane mizra ema traNe karmanA lepathI mukata thAya che. Ama navAM karmano pravAha e kartAne coMTato nathI, ane jUnAM karma samabhAve vedavAthI kharI paDe che; eTale chevaTe te kSetrI, zeya athavA akSara banI puruSottamapadamAM lIna banI jAya che. ATaluM samajyA pachI have sArA ke mAThA saMskAro daDha karAvanAra tattva ke jene gItAnI paribhASAmAM dhRti kahevAya che, je manuSyadeharUpI kSetramAM che - te vAta teramA adhyAyamAM kahevAI che - te viSe, ane te pahelAM je buddhi e saMskArone pakaDavAmAM madadagAra bane che, te viSe tathA karmanA pariNAme bhokatAne je vedanA thAya che te vize, zrIkRSNaguru kahevA mAge che. ahIM pAThakane eka prazna thaze ke jJAna viSe kahevAyuM temAM ja buddhi na AvI? buddhino artha ghaNe sthaLe jJAna evo levAya che kharo-vyAvahArika rIte Ama banavuM asaMbhavita nathI. paNa tAttvika rIte jotAM buddhi tattvano saMbaMdha prakRti sAthe che, ane jJAnano saMbaMdha AtmA-puruSa sAthe che. eTale zrIkRSNagurue A adhyAyamAM je sAttvika, rAjasI ane tAmasI ema traNa bheda jJAnanA lIdhA. ane teramA adhyAyamAM je jJAna batAvyuM te AtmalakSI vicAranA pariNAme janmatA AcAra sUcavatA saddaguNonI daSTie batAvyuM hatuM. vaLI jyAM jJAnano bheda kathAya tyAM bhAva zabda vaparAyo che ke je AtmA sAtheno saMbaMdha sUcave che, ane buddhinA prakaraNamAM to guNa zabda Avaze ke je prakRti sAtheno saMbaMdha sUcave che. eTale A rIte jJAna ane buddhi vacce tAttvika bheda bahu sarasa rIte zrIkRSNagurue darzAvI dIdho che, te khAsa khyAlamAM rAkhavA jevo che. bIjuM, sukhanA saMbaMdhamAM paNa evuM ja che. buddhijanya sukha e nirALuM sukha che ane AtmajJAnajanya sukha e nirALuM sukha che. alabatta AtmajJAnI paNa jyAM lagI dehadhArI che, tyAM lagI buddhigrAhya sukha vede che. paraMtu tyAM buddhi prakRtine parAdhIna nathI hotI, eTale tenuM buddhigrAhya sukha paNa mULe AtmalakSI hoIne baMdhanakara banatuM nathI. jainasUtroe satAvedanIya ane asatAvedanIya ema vedanIya karmamAM ja A prakRtijanya sukhadu:khano samAveza karyo che. eTale AtmAjJAnanuM sukha nirALuM ApoApa ja paDI jAya che. tyAM vedAMta paribhASAno
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 595 AnaMda zabda na vAparavAtha, paNa kAma sarI jAya che. have e buddhi, dhRti tathA sukhanA prakRtiguNane lIdhe thatA bhedo viSe bolavAnuM zrIkRSNaguru vacana Ape che. te paratve dhyAna ApIe. bRddhabhedaM dhRtezcaiva guNatastrividhaM zrRNu / procyamAnamazeSeNa pRthaktvena dhanaJjaya ||29|| buddhi ne dhRtinA bheda, guNo thakI tridhA suNa; kahevAtA pUrI rIte, judAjudA dhanaMjaya ! 29 he dhanaMjaya ! buddhi ane dhRtinA guNane lIdhe, traNa prakAranA judAjudA kahevAtA bhedane (have tuM) sAMbhaLa. noMdha : ahIM zrIkRSNagurue "TUtaH' e prayoga khAsa vAparyo che, te prakRti sAthe buddhine vadhu saMbaMdha che, e siddha kare che. e viSe agAu paNa kahevAyuM che. bIjuM, ahIM buddhi ane dhRtine judI pADI che, te paratve dhyAna kheMcavA "pRthakve' e prayoga vaparAyo hoya ema phalita thAya che. pravRttiM ca nivRttiM ca kAryAkArye bhayAbhaye / bandhaM mokSaM ca yA vetti buddhiH sA pArtha sAttvikA ||30|| yayA dharmamadharme ca kArye cA kAryameva ca / ayathAvat prajAnAti buddhiH sA pArtha rAjasI ||31|| adharma dharmabhiti yA manyate tamasAvRtA / sarvArthAn viparItA~zca buddhiH sA pArtha tAmasI // 32 / / pravRtti ne nivRtti kayAM, kAryakArya bhayobhaya; baMdha ne mokSa je jANe, buddhi te pArtha! sAtvikI. 30 dharma, adharma ne kArya, akAryanuMya pArakhuM; barAbara nahi jANe, buddhi te pArtha ! rAjasI. 31 adharmo dharma mAne che, gherAyelI tamoguNo; sau vastu avaLI jene, buddhi te pArtha ! tAmasI. 32
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 596 gItA darzana (he pArtha ! padArthono nirNaya karavA sAru ja buddhino upayoga karavo ghaTe che. eTale pravRtti kayAM yogya che, nivRtti kayAM yogya che, kArya karyuM, akArya karyuM, bhaya kaye sthaLe che, abhaya kaI vastu che, baMdha kayAM thAya che, mokSa kaI rIte thAya, A badho viveka hovo joIe. AvI satyAsatyano viveka karanArI vivekabuddhithI ja kharuM AtmakalyANa thAya che. mATe ja kahuM chuM -). - pArtha ! pravRtti, nivRtti, kArya-anArya, bhaya-abhaya ane baMdhamokSa(nA joDalAMmAM kyAM kayuM yogya che te yathArtha) je jANe che, te sAttvika buddhi che. pArtha! dharma-adharma ane kArya-anAryanI je barAbara oLakhANa(yathArtha oLakhANa) na karI zake te rAjasI buddhi che. ane he (pRthAputra) pArtha! je buddhi tamoguNathI gherAyelI hoIne adharmane dharma mAne che ane sarva vastumAM je avaLI ja samajaNa dharAve che, te tAmasI buddhi che. noMdha : ahIM zrIkRSNagurue 'pArtha' vizeSaNa vAparyuM che, te paNa pRthvI mAtA sUcavIne buddhino saMbaMdha pArthiva che e siddha kare che. vaLI zrIkRSNagurue sAttvika buddhinA viSayomAM pravRtti-nivRtti, kArya-anArya, bhaya-abhaya ane baMdha-mokSa, ema cAra joDakAM lIdhAM, kAraNa ke te buddhi uccakoTinI hoI temAM vadhu vyApaktA che. sAttvika buddhi dharAvanAranuM kSetra mAtra potA pUratuM nathI, paNa AkhuM jagata tene kuTuMbarUpa hoIne ene paLepaLe sarva vicAro karavAnA hoya che. jema 'zrIuttarAdhyayanasUtra'nA vIsamA adhyayanamAM anAthI munie kaheluM che tema je pote abhaya na pAme, te bIjAne abhaya na ApI zake. vizvapremI zuddha ahiMsaka ja pote abhaya hoya ane bIjAne abhaya ApI zake. eTale AvI kasoTI karavAnuM tene Dagale ne pagale Ave. e ja rIte karyuM karma pratibaMdhaka thaze ane kayuM nahi thAya, te paNa mukhyatve ene vicAravAnuM hoya. eTale, eTalI sAtvika buddhinI vizeSatA che, ane te yathArtha nirNaya ja karAvI Ape che. rAjasI buddhivALo dharma ane kartavyane mArge javA Icche che, paNa rAjasI buddhi ene gUMcavaNamAM nAkhI de che. keTalIka vAra khoTI rIte paNa nizcaya karAvI de, ane keTalIkavAra sAcI rIte paNa nizcaya karAvI de, eno kazo nakakI DhaMgadhaDe nahi. matalaba ke barAbara oLakhANa na karAvI zake. mATe rAjasI buddhino bharoso na rakhAya.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo pa97 tAmasI buddhi to sAva UMdhI ja rIte dore, eTale te to khADAmAM ja pADe-jema AMdhaLo paDe che tema. eTale dhArmikatAno chAMTo to tyAM hoya ja zAno? paNa dharmane nAme adharma kRtyo karAve. yajJane nAme pazuvadha, tapane nAme bIjAne pajavavAM, dAnane nAme mohamugdha banavuM ne banAvavuM, e emanA dharmane nAme thatAM adhama katyonA namUnA che. jainasUtromAM je gADha mithyAtva kaheluM che, tyAM AvI ja buddhi hoya che. ane jyAM kaMIka ochuM mithyAtva thaIne mUMjhavaNa thatI hoya che tyAM rAsI buddhi hoya che. paNa mithyAtva nIkaLIne samyakajJAna Upaje che, tevA puruSamAM sAttvika buddhi hoya che. dazavaikAlikasUtra"mAM kahyuM che ke te jIva, ajIva, puNya, pApa, Agnava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa e nave tattvone yathArtha jANIne kSAyika samakitI hoya to cAritramAM gamana karI chevaTe avazya mokSa pAme che. jo te pUrvakarmanI gADhatAthI punarjanma pAme, to paNa tenuM samyagU jJAna DUbatuM nathI paNa aMte bhavajaLa tArIne pAra utarAve che. zrIkRSNaguru have dhRti viSe kahe cheH dhRtyAyayA dhArayate manaH prANendriyakriyAH / yogenAvyabhicAriNyA dhRtiH sA pArtha sAttvikI / / 33 / / yayA tu dharmakAmArthAn dhRtyA dhArayate'rjuna / prasaGgena phalAkAMkSI dhRtiH sA pArtha rAjasI // 34 / / yayA svapnaM bhayaM zokaM viSAdaM madameva ca / na vimuati durmedhA dhRtiH sA pArtha ! tAmasI ||35|| yoge arjuna ! dhAre ko, mana prANeDhiyakriyA; je dhruva dhRti dvArA, dhRti te pArtha ! sAttvikI. 33 AsakitathI kalAkAMkSI, gharma ne artha-kAmane; dhAre che je vRtidvArA, vRti te pArtha ! rAjasI. 34 je vaDe svapna ne zoka, bhaya viSAda ne mada; choDI zake na durbuddhi, dhRti te pArtha! tAmasI. 35 (he UjaLA) arjuna ! yoga thakI koI (yogI puruSa) mana, prANa ane IndriyanI kriyAne je avyabhicArI (eTale ke Amatema nahi janArI) vRtithI
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana dhArI rAkhe che (cittAnarodhanI sAdhanA karatI vakhate e badhA vyApArone sthagita karI rAkhe che athavA saMyamita rAkhe che), he pArtha ! te dhRti sAttvika vRti che. dharma, artha ane kAmarUpI traNa puruSArthane phalAkAMkSI puruSa AsakitapUrvaka dhAraNa 9 che. he pArtha ! te dhRti rAjasI (dhRti) che. temaja te vRtidvArA dubuddhi manuSya) svapna (nabaLAM svapnavALI nidrA) bhaya, zoka, kheda ane mada tajI zakato nathI (eTale ke majabUtapaNe te kusaMskAro dhAraNa karAvI rAkhe che) te dhRti (he) pArtha ! tAmasI (dhRti) che. nodha : mULe to dhRti eTale dhAraNa karAvanArI zakita. sArA saMskAro dhAraNa karAve ane madadagAra thAya te ucca koTinI athavA sAtvika dhRti e ja AdarapAtra che. zrIkRSNagurue AtmasaMyamayogamAM yogasAdhanAmAM dhRtigRhIta buddhinI jarUra batAvI che te A ja, bAkI rAjasI dhRtimAM dharmasaMskAranuM dhAraNa karavApaNuM che kharuM, paNa te dhRtikAramAM phalAkAMkSI daSTi hovAthI patana thavAno vizeSa saMbhava rahe che ane tAmasI dhRti to patanakAriNI che ja. jainasUtromAMhelA naMdIsUtra'mAM matijJAna ane matiajJAnanA bhedomAM dhAraNa zabda vaparAyo che, te ane A vRtino meLa besI jAya che. ApaNe kahIe chIe ke paDI Teva kema TaLe, tyAM A dhRti ja samajavI. prakRtinI racanAmAM dhRtino A rIte jabaro phALo che, mATe kharAba saMskAra paDe , te pahelAM sAdhake cetI javuM joIe ane susaMskAro paDe temAM vicAra,vacana ane vartana parovavAM joIe. tethI sAtvika vRtiavyabhicArI ja rahe, eTale ke sthira rahe ! A khAtara ja yoganI tArIpha karI che. yoga eTale kAyama susaMskArono abhyAsa; Indriyo, mana, prANa vagere upara pADavo. ema karatAM karatAM sthiti evI thaI jAya ke teo (Indriyo, mana ane prANa) ApoApa vaza rahe. AvA saMskAronI daDha dhAraNA te ja sAtvika vRti. tamoguNane koI jIva tajato nathI; tenuM kAraNa pUrvakALanI saMskAragraMthine lIdhe enI vRti ja evI banI gaI che ke e ja ene game che. hAlatAM ne cAlatAM e mada kare che. vAraMvAranAM nabaLAM svapnAM vALI nidrA ene Ave che, ke je jainasUtro pramANe darzanIyamohanI prakRti che, ane e viSe guNatrayavibhAgamAM kahevAyuMja che. eTale A badhuM aniSTa che ema jANavA chatAM emanuM kazuM na tajAya athavA
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo pa99 ghaNA prayatna paNa phera na paDe, tyAM AvI tAmasI vRtino prabhAva ja samajavo joIe. jainasUtra uttarAdhyayanamAM kRSNa ane nIla vezyAno adhikAra che; tyAM AvI ja sthiti kahelI che. AvA daDha kusaMskAro pheravavA mATe nabaLo poco prayatna ke polI zraddhA kAragata nIvaDatI nathI, ane tethI tevI ja sthiti jiMdagInI aMtima mRtyupaLomAM AvIne UbhI rahe che. eTale evA jIvanuM (bhAnapUrvaka ke abhAnapUrvaka paNa) adhamagatimAM je AkarSaNa thaIne, te potAnA te prakAranA kukarmane anusarIne (adhama gatimAM) cAlyo jAya che. A parathI e phalita thayuM ke satkarmanA karanAre potAnA kusaMskArone palaTavAno ane tene sthAne susaMskAro dhAraNa karavAno prayatna paNa na cUkavo joIe. keTalIka vAra to buddhi paNa A dhRtine adhIna hoya che, je viSe upara kahevAyuM ja che. have zrIkRSNacaMdra sukha viSe zuM kahe che te joIe: sukhaM tvidAnI trividhaM aNu me bharatarSabha / abhyAsAd ramate yatra duHkhAntaM ca nigacchatti ||36|| yattadane viSamiva pariNAme'mRtopamama tatsukhaM sAttvikaM proktaMmAtmabuddhiprasAdajam // 37 / / trividha bharatazreSTha ! huMthI suNa have sukha; jyAM abhyAse-rame yogI, ne pAme duHkhanAza jyAM. 36 pe'lAM je jhera zuM bhAse, pariNAme sudhAsamuM; AtmabuddhiprasAdIthI, maLe te sukha sAtvika. 37 he (bharatakuLanA RSabha!) bharataSabha! have tuM mArI kanethI sukhanA traNa bheda sAMbhaLa. jyAM sAdhaka) abhyAsa thakI rame che ane jyAM duHkhanA aMtane pAme che; te ke je zarUAtamAM jhera jevuM bhAse che chatAM pariNAme amRtatulya ja nIvaDe che ane je AtmabuddhinI prasannatAthI sAMpaDe che, te sukha sAttvika kahevAyeluM che. noMdha: AtmasaMyamayogamAM zrIkRSNagurue je buddhigrAhya sukhanI (6-21) tArIpha karelI che, te ja sukha ahIM varNaveluM che. abhyAsa sivAya A sukhamAM ramAtuM nathI. abhyAsa viSe paNa te adhyAyamAM (-35)noMdhamAM kahevAyuM ja che. e abhyAsa eTale susaMskArone daDha karavAno kAyamI jAgato vyavasAya. evA abhyAsanI pUMThe vairAgyanuM baLa to joIe ja. joke pachI to vairAgyane paNa e daDhatA
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 600 gItA darzana to Ape ja che; paNa prathama rAgathI sukha meLavavAne TevAyelAM buddhi, mana, prANa. Indriyone vairAgya ane AvI kaThora kaDaka sAdhanA game ja zAnI ? eTale zarUAtamAM to ekaDo ghUMTavA janAra ramatiyALa vidyArthIne nizALa jhera jevI lAge ane ramata amRta jevI lAge, tema zarUAtamAM manuSyane A sAdhanA ane vairAgyarasa jhera jevAM bhAse che. jo ke vastutaH te jhera jevAM che ja nahi, mAtra UMghI daSTi hoya tyAM lagI ja tema bhAse che. eTale jemajema temAM sAdhaka UMDo Utarato jAya che, tema tema te rasamAM taraboLa bane che. eTale pariNAme to amRtatulya ja bane che, ane te paNa amRta jevuM ja. paNa prakRtinI abhimukha rahelI buddhi jyAM lagI AtmAbhimukha na bane tyAM lagI A sukha na maLe, eTale AtmAmAM buddhine parovavAnA prayatna khAtara ja sAdhanAnI jarUriyAta rahe che. AtmAmAM buddhi parovAya eTale yoganiruddha citta thayuM ja, mana prazAMta thayuM ja, prANa ane Indriyo sAttvika rasamAM magna thayAM ja. Ama sAttvika sukhamAM lIna thayelo sAdhaka duHkhano aMta pAme temAM navAI zI che? paraMtu rAjasI ane tAmasI sukhanI dizA to sAttvika sukha karatAM UlaTI ja che. te viSe zrIkRSNaguru kahe che: viSayendriyasaMyogAd yattadagre'mRtopamam / pariNAme viSamiva tatsukhaM rAjasaM smRtam ||38 / / yadagre cAnubandhe ca sukhaM mohanamAtmanaH / nidrA'lasya pramAdotthaM tattAmasamudAhRtam ||39 / / viSayendriya saMyoge, pe'lAM lAge sudhA samuM; aMte to jhera jevuM che, te sukha rAjasI kahyuM. 38 prAraMbhe ne pariNAme, AtmAne mugdha je kare; pramAda, jAya, nidrAthI, janme te sukha tAmasI. 39 (ane pArtha !) viSaya tathA IndriyonA saMyoge karIne (jeno janma thAya che te) zarUAtamAM amRta jevuM lAge che, paraMtu) pariNAme viSa jevuM (bane che) te sukha rAjasI tarIke prasiddha thayeluM che. (arthAt A sukhano mAnavIne tAjo anubhava ja che. eTale e vize vizeSa kahevAnI jarUra nathI.)
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo paNa prAraMbhe ane pariNAme je sukha AtmAne moha (mAMja nAkhI de che, moha)pamADe che, nidrA, ALasa ane pramAdathI je janme che, te sukha tAmasa kahevAyuM che. 601 noMdha : rAjasI sukhamAM jo ke AraMbhamAM sAcuM amRta nathI, chatAM AbhAsa jarUra thAya che; ane aMte to jema jheranI kUpI amRtanA lepe DhAMkelI ughADatAM ja jhera moMmAM AvI paDe che, tema te jhero ja bane che. paraMtu tAmasI sukhamAM to e bemAMnuM kazuM ja nathI. kAraNa ke AtmA pote ja mUrchita banI jAya che. vedanAra pote ja mUrchita thayo; tyAM jhera koNa vede ane amRta koNa vede ? jema saMmohinI vidyAthI maMtramugdha thayelI vyakita, jenA vazIkaraNane vaza thAya che, tenI kASThapUtaLI banI jaIne te jema nacAve tema nAce che, tema AtmAnI paNa tAmasI sukhamAM te dazA thAya che. pramAda, ALasa ane nidrAthI paNa tAmasI sukha janme che, eTale tyAM caudamA aghyAyamAM joI gayA tema prakAza ane pravRttino abhAva ja hoya che. edI loko ke magajanA cittabhrama thayelA gAMDA lokone sukha kevuM haze ? te kalpavAthI pAThakane e dazAno kaMIka khyAla AvI jaze. have rAjasI sukha prathama je amRta jevuM lAge che tenA kAraNamAM UtarIzuM to cokkasa jaNAze ja ke te amRtavedana, AtmAnA UbharA jevuM hoya che. AtmA jyAM lagI zaktimAna hoya che, tyAM lagI vikArImanuSya kAmarAganuM baLa dharAvI mohAya che. paNa te rasa jyAM lagI vIryapAta na thAya tyAM lagI ja hoya che; vIryapAta thayo ke badhuM lIdheluM amRta to DhaLI ja gayuM, paNa gAMThanuM paNa jamAveluM amRta gayuM ema paNa ene lAge ja che. eka svAmIjI kahe che ke je vIryano Avelo uchALa paNa potAnA zarIramAM hoya tyAM lagI ATaluM sukha bhAse che, to te vIryano zAMta saMgraha keTaluM badhuM sukha Ape ! 'maraNaM bindupAtena jIvanaM bindudhAraNA' e akSarazaH kharuM che. jema jananeMdriyanA saMyamamAM sAttvika sukha che, tema badhI IndriyonA viSayamamAM paNa samajavuM. kharuM, sukha aMtaramAM ja che ke je duHkhano AtyaMtika laya kare che. ATaluM varNana karI have zrIkRSNaguru ahIM kahelI bInAno upasaMhAra karatAM kahe che : na tadasti pRthivyAM vA divi deveSu vA punaH / sattvaM prakRtijairbhuktaM yademiH syAt tribhirguNaiH ||40||
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana nathI te sattva pRthvI ke, AkAze ke na devamAM; je hoya prakRtijanya, A traNe guNathI pRthaka. 40 (bhArata !) A pRthvImAM kiMvA AkAzamAM athavA devomAM evuM koI sattva, nathI ke je A prakRtijanya traNa guNo (sattva, rajasa ane tamasa)thI mukta hoya ! noMdha : jagatanA sattva eTale prANImAtrane guNanI sobata lAgelI ja che, eTale dhULa rIte guNathI chUTI zakAya tema nathI-mAtra bhAvathI ja chUTavuM rahyuM ! to ja triguNAtIta thavAya, evo dhvani paNa A parathI nIkaLe che. ane jagatamAM rahelI vyakita jema guNathI joDAyelI che, tema svargIyadeva ane AkAzI prANIo paNa guNathI joDAyelAM che. A parathI ema paNa phalita thAya che ke ApaNane svargamAM javuM pyAruM lAge che, paraMtu guNothI (bhAva) nirALA rahevAnI kaLA ahIM (manuSya janmamAM) nahi sAdhI lIdhI hoya, to tyAM paNa je sukha maLaze te rAjasI ja hovAnuM! 'do' zabdanuM phivi' rUpa che. do' zabdanA AkAza ane svarga bane artha thAya che. devonI AgaLa paNa zrIkRSNagurue vA' lagADayuM che eTale 'dyo" no artha ahIM AkAza levo ThIka lAge che. loka. tilake paNa e ja artha pasaMda karyo che. A rIte triguNabhede A adhyAyamAM dehadhArInA ane vizeSe karIne mAnavIne lAgu paDatA aMgata jIvanamAM kArya karatI badhI zakitaonuM nirUpaNa karyA pachI have mAnavInA sAmAjikajIvana viSenI vAtano phoDa pADe che. kAraNa ke ahIM savAla mAtra sva-kAryano ja nahoto, paNa sva-dharmano paNa hato. eTale have e muddA paratve zrIkRSNaguru kahe che. AthI aMgata ane samAjagata niyata karma kyAM ane Itara karma kayAM? te zaMkAnuM paNa samAdhAna thaze. brAhmaNakSatriyavizAM zUdrANAM ca parantapa / karmANi pravibhaktAni svabhAvaprabharguvaiNaiH // 41 / / brAhmaNo kSatriyo vaizyo, ne zUdronAM paraMtapa ! karmo judAM judAM kIdhAM, svabhAvanA guNo vaDe. 41 he paraMtapa ! (kharI rIte to manuSyasamAja zarIre to ekarUpa dekhAya ja che, paraMtu sahunI upara kahevAI gayelA guNabhede karIne khAsiyato judI judI hoya che. eTale jo khAsiyatane anusAre judA judA evA manuSyone AtmalakSya jALavIne juduM juduM kAma soMpavAmAM Ave, to tethI tene kAmano khorAka paNa maLe ane sAthe
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo sAthe lokasaMgraha paNa thAya. A dRSTie meM je vAta agAu bIjarUpe kahI hatI, te yathArtha spaSTatAthI ahIM kahuM chuM ke) brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra (ema cAre varNo)nA svabhAvasiddha guNo vaDe karmonI vaheMcaNI karI devAmAM AvI che. 03 nodha : Azramapaddhati viSe zrIkRSNaguruno kazo Agraha nathI, eTale Azrama viSe gItAmAM spaSTa rUpe varNana nathI. paNa varNonuM A varNana khAsa mukAyuM che. tenAM be kAraNo che : (1) mukhya to e ke arjuna kSatriya hoIne eno samAjaprApta svadharma batAvavAno hato; ane (2) vyakitamAtra samAjanI vyavasthAmAM javAbadAra che, eTale eNe A rAjamArgane uvekhavo nahi. karmamAM mULe doSa nathI, kartAnI dUSita buddhine lIdhe karma dUSita thAya che. A mata gItAne bahumAnya che. joke keTalAMka karma evAM che ke jenA nAde caDelo sAttvika rDA paNa karmanA saMge nIce paDe che, e vAtane zrIkRSNaguru bhUlyA to nathI ja. chatAM karmanI dUSitatAne paNa sAttvika kartA TALI zake che, e dRSTi gItAno pratipAdya viSaya che. arjunane yuddhamAM joDAvuM e svadharma hato ema to sahu kabUla karaze, paraMtu hiMsaka yuddhamAM joDAvuM ke nahi, te ja gaMbhIra prazna hato. arjuna pUro jJAnI hota to ahiMsaka pratIkAre paNa khaDo raheta, paraMtu te pUro jJAnI nahoto, tema sAva ajJAnI paNa nahoto. jo te yuddhamAMthI bhAge to paNa ethI eno Avega zamavAne badale UlaTo vadhata. ema prakRtijJAnanA vaidya zrIkRSNacaMdre joyuM hatuM ane enA bhAgyAthI yuddha aTake tema paNa na hatuM, eTale bhAgIne paNa arjunano Avega pratyAghAte AtmaghAtaka ane mAnavasaMhAraka yuddhamAM yojaka (arjunane sAruM) bane te pahelAM jo arjuna potAnA kharA mULa svabhAvane samajI, samatA pAmI, anivArya rIte yuddhamAM bhAga le, to ahIM yuddhahiMsAno e mukhya javAbadAra (haju) na hoIne, ene yuddhajanya hiMsAnuM pApa nibiDapaNe na coMTe. A dRSTie ja e preraNA zrIkRSNacaMdrajI ApI rahyA hatA. paraMtu kSatriyoe hiMsA ja karavI athavA yudghahiMsA kSatriyone dharmsa che, evuM vidhAna koI na tArave ! alabatta, yuddhamAMthI na bhAgavuM ane vizvanI sAdhutAnuM rakSaNa karavuM, e kSatriyono svabhAvajanya guNo vaDe niyata thayelo dharma athavA kSAtrakarma che. paraMtu jAte yuddha utpatti na karavI tema yuddhanA preraka nimitta paNa na banavuM, mAtra anAyAse evI sthiti AvI paDe tyAM ja joDAvuM, evo zrIkRSNaguruno Azaya che. ane yuddhamAM hiMsaka zastra vAparavAM e sAme to gItAno virodha jabaro che ja, e to Atmazatrune ja haNavAnuM arjunane
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana vAraMvAra kahe che. juo (3-43) ahiMsaka yuddha hoI zake ke kema ? e viSe ma. gAMdhIjInI do2vaNI nIce mahAsabhAe lIdhelAM pagalAMmAM je ochuMvadhatuM darzana thayuM che, tethI jema aMgata jIvanamAM ahiMsA kAma kare che tema samAjajIvana ane rASTrajIvanamAM paNa kAma kare ja che, e nakkara satya prayogathI paNa siddha thaI cUkayuM che. Fox A ekatAlIsamA zlokamAM "svabhAvajanya guNo vaDe karmo vibhakta thayAM che," teno artha kudaratI khAsiyata pramANe cAre varSonAM karma vaheMcAya che, ema laIe to ghaNIvAra zUdra mAbApamAM janmelo paNa brAhmaNakarmane yogya hoI zake che, ema mAnavAmAM jarAya harakata nathI. zUdro ane kSatriyo vacce, vaizyo ane kSatriyo vacce ema beTIvyavahAranAM udAharaNo paNa jaina graMtho ane vaidika graMthomAM maLe che. to pachI roTI vyavahAra paNa hoya, ema mAnavAmAM kazI ja harakata nathI. vaLI vAlmIki jevA zUdrajAtinA puruSa bhakti ane tapa dvArA brAhmaNa koTinA thayA. harikezI muni viSe paNa jainasUtro mokSa gatinuM bhAkhe che. bauddha sUtro paNa evuM ja uccAre che. tyAM samAjamAM A guNakarmavibhAganI samAjaracanA TaLIne janmagata varNavibhAga ane AbhaDacheTa kayAMthI ane kevI rIte peThAM te samajI zakAtuM nathI. anumAno to ghaNAM ja che, ane e viSe anyatra kahevAyuM che ja. paraMtu ahIM ATaluM kahevAnI matalaba e che ke gItAne varNavyavasthA, svAbhAvika khAsiyatonI daSTie mAnya che, paNa janmagata ane rUDhithI paDI gayelI AjanI dazA mAnya nathI. kharI rIte to sAcI varNavyavasthA tUTavAnuM kAraNa paNa ThokI besADelI janmagata karmavaheMcaNI ja dekhAI rahe che. svabhAvajanya guNo vaDe' e prayoga ja khAtrI Ape che ke aneka kALe dRDha thayelA saMskArone lIdhe, jene je kAma phAve-ane te kAma paNa evuM ja hoya ke je karmathI jagatanuM ane AtmAnuM bannenuM kalyANa ja thAya- te ja karmo varNavyavasthAmAM pasaMda karAyAM che. ane te ja have zrIkRSNajI kahe che : zamo damastapaH zaucaM kSAntirArjavameva ca / jJAnaM vijJAnamAstikyaM brahmakarma svarAjaga zama, dama, kSamA, zauca, saraLatAM } 42 Astikaya, jJAna, vijJAna, svabhAve che, 42
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 605 (paraMtapa ! ) zama, dama, tapa, zauca, saraLatA, jJAna, vijJAna ane AstikapaNuM e svabhAvajanya brahmakarma che. noMdha : agAu cothA adhyAyamAM-"vaturvarla mArkRSTa TUrma-vimaIST?" ema kahyuM hatuM. upalA ekatAlIsamA zlokamAM "svabhAvapramavaiH : maffor pravimavattAni" ema kahyuM, eTale cAra varNanI racanA guNakarmane lIdhe thaI che. ane karmonI vaheMcaNI svabhAvajanya guNothI thaI che, ema siddha thayuM. saguNo khIlavavA mATe karma che ane ema khIlIne siddha thAya, tema vaLI navA janmamAM svabhAva prabhava guNa pramANe karmo e karmasaMgI jIvane phALe Ave che. AthI gayA janmamAM zUdrakarmane lAyaka e hoya, to A bhave zUdra komamAM Upaje ke brAhmaNa komamAM Upaje e viSe zrIkRSNaguruno Agraha nathI paNa svabhAvaprabhava guNa brAhmaNane yogya hoya to brahmakarmane yogya gaNI zakAya. ahIM je svabhAvajanya guNo'mAM svabhAva zabda Apyo che te AdhyAtmika uccatA sUcave che. ane zrIkRSNagurue pote ja AThamA adhyAyamAM trIjA zlokamAM ema kahyuM paNa che. chatAM svabhAvano artha prakRti paNa thaI zake che, e na bhUlavuM joIe. vaLI pAMcamA adhyAyamAM je svabhAva zabda mUkayo che te kudaratI kAnUna athavA karmanA naisargika kAyadAnA arthamAM mUkayo che. A rIte jotAM jainasUtrakAro vastuno svabhAva" evI dharmanI vyAkhyA Ape che, te khare ja baMdhabesatI che. zama e manano saMyama, dama eTale Indriyono saMyama, tapa eTale vAsanAno vijaya, zauca eTale pavitratA, kSamA, saraLatA, jJAna eTale AdhyAtmika jJAna, vijJAna eTale jagatasvabhAvanuM jJAna, nakkara anubhava tathA AstikatA-Ama zrIkRSNagurue A zlokamAM je brAhmaNonAM nava karmo batAvyAM che te daivI saMpatti mAMhelA guNo athavA teramA adhyayana mAMheluM jJAna ja che. matalaba ke saMskAramUrti ja brAhmaNa hoI zake ane te ja samAjane dorI zake. AthI ja AvA guNavALA vargane samAjamAM sarvopari sthAna maLeluM che. ane pachInA sthAnamAM kSatriyone gaNyA che. kSatriyo eTale prajAnI saMskRti ane zarIranirvAhanAM sAdhano e bannenA pAlana mATe svecchAe rahelA ToyA(rakhevALa) A ToyAo potAnA prANanI bAjI lagADIne paNa upalAM be aMgonuM rakSaNa kare mATe te "no-brAhmaUpratipAtra kahevAya che. gAya e hiMdanuM zarIranirvAhanAM sAdhanomAM mukhya dhana hatuM, kAraNa ke e dUdha ApatI ane enA baLado khetImAM mahA madadagAra thatA. brAhmaNavarga to
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ SOS gItA darzana saMskRtipracAraka hato ja, eTale gAya ane brAhmaNa bannenI mukhyatve rakSA karavI e kSatriyono paramadharma hato. mATe ja emanA guNadharmo e ja jAtanA nIce batAve che: zaurya tejo dhRtirdAkSyaM yuddhe cApyapalAyanam / dAnamIzvarabhAvazca kSAtraM karma svabhAvajam // 43|| na pAchI pAnI yuddha ne, zaurya ne dakSatA, dhRti, dAna, aizvarya ne teja, svabhAve kSAtrakarma che. 43 (he bhArata !) (1) zaurya, (2) teja, (3) dhRti, (4) dakSatA, (pa) (dharme) yuddhamAMthI pAchI pAnI na karavI, (6) dAna ane (7) aizvarya (e sAta) svabhAvajanya kSAtra karma che. noMdha : zaurya eTale zUravIratA to kharI ja, paNa kAmarAganA baLe karIne AvelI ke ghora hiMsaka karma karavA mATe UpajelI vIratA nahi, paraMtu svAzrayI ane vicArapUrvakanI zUravIratA, AvI vIratA hoya tyAM ja tejasvitA hoI zake. ahIM varNavelI tejasvitA joke zarIra tenA arthamAM che. paNa e e ja sUcita kare che ke brahmacaryalakSya vinA evI tejasvitA Ave nahi. dhRti viSe to agAu kahevAyuM ja che. dhRti eno artha dhIraja karavAmAM Ave to paNa harakata nathI. athavA jo sAtvika vRtinA arthamAM A dhRti laIe, to mana, prANa, IndriyAdine kAbUmAM rAkhIne satata jAgatA rahevAnuM A guNathI sUcavAyuM che. ema kahI zakAya. vaLI kSatriyone to nyAya paNa cUkavavAno rahyo. aneka prajAjanone samajAvavAnuM rahyuM, eTale caturAI paNa joIe, yuddhane bane tyAM lagI nivAre, yuddha UbhuM thAya tevuM pote na vartatAM yuddha TaLe te rIte varte, Ama chatAM paNa jo anAyAse ane siddhAMtanI rakSA kAje laDavuM paDe, to pAchI pAnI paNa na kare, matalaba ke kAyara na bane ! potAnA ke potAnA gaNAtAnA jAnamAlane bhoge paNa mULa siddhAMtanI rakSA kare. e kSatriyono ullekhavA yogya mukhya guNa che, paraMtu ahIM yuddhano artha hiMsaka yuddha evo ja nathI, ahiMsaka yuddha paNa hoI zake, ane te yuddha ja sarvottama che. mULa siddhAMtanI kharI ane kAyamI rakSA paNa ahiMsaka yuddhadvArA ja thaI zake. hiMsaka yuddha TALavA yogya ja che, hiMsaka yuddhathI Avelo vijaya paNa kSaNika che. ane e mArge thayeluM siddhAMtarakSaNa paNa kAyamI na gaNAya. ahiMsaka eTale dravyathI ane bhAvathI, sthULa rIte ane sUkSma rIte-ahiMsaka. A pAMce guNo uparAMta dAna eTale arpaNatA e paNa kSatriyono guNa ja hoya.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo soo prajA pAsethI Avelo prAmANika kara paNa prajAnA hita khAtara ja kharcAya. rAjA pote to taddana sAdo saMyamalakSI ja hoya! tyAre ja kSatriya rAjavInuM aizvarya jaLavAya. prajAprema sivAya aizvarya kSaNavAra paNa na Take. A rIte A sAta guNomAM kSatriyavaTano suMdara Adarza rajU karyo che. vAlmIkijIe nirUpalA rAmacaMdrajI A AdarzanI jIvaMta mUrti che. daMDakAraNya javA pAchaLa zaurya ane tyAM pALelA brahmacaryatejanI kudaratI pratibhA dekhAI Ave che. emanI vRtine to dhanya ja che. ayodhyAnI rAjagAdI emane jarAye yAda AvI nahi, paNa Teka pALavAnA daDha saMskAro ja phaLyA. emanI caturAI svadharmapAlanamAM ajaba hatI ja. kaikeyI emanA vanavAsanA nimittarUpa hatAM, chatAM kevAM bhavya mAtRbhAve e emane pUjIne hasate mukhaDa ayodhyA choDI cAlI nIkaLyA ! keTalI anupama udAratA! ayodhyAnA prajAhRdaya para jamAveluM sarvopari zAsana e emanuM svAbhAvika aizvarya hatuM. arAjakatAthI koI dezanI prajAnuM cAlavAnuM nathI, eTale AvA prajAvatsala guNInA hAthamAM ja rAjalagAma soMpavI joIe. jema vaMzaparaMparAgata bIjA varSo paNa prajAghaDataramAM nirarthaka Thare che, tema kSatriyavarNanA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. eTale yogyatA hoya to judI vAta che. paraMtu kSatriyajAtino ke pUrvanA rAjavIno aurasa che, mATe eTalA khAtara ja e rAjataMtra calAvavAnI yogyatA pAmI zakato nathI. brAhmaNakarmamAM kevaLa guNo ane kSatriyakarmamAM guNo tathA karmo AvyAM; have vaizyamAM ane zUdramAM kevaLa karma Avaze. eTale guNalakSipaNAnI draSTie brAhmaNane prathama mUla che, kSatriyane bIje naMbare mUkta che, vaizyane trIjA naMbare mUla che ane zUdrane cothe naMbare mUkta che. paraMtu Ano artha e to nathI ja ke brAhmaNa ja uttama che ane zudra kaniSTha che! vaLI e paNa yAda rAkhavuM joIe ke jAtithI koI bAhmaNa ke zUdra niyata thatA nathI, paNa guNa ane karmathI ja thAya che. brAhmaNa tarIke oLakhAto mANasa paNa sevAnuM kAma karato hoya tyAre zUdra lekhAya. te gorakSAdi karma karato hoya tyAre vaizya lekhAya; dharma yuddha karato hoya tyAre kSatriya lekhAya; ane IndriyadamanAdi sadAcAra pALato hoya tyAre brAhmaNa lekhAya. jema rAjAne narapati, bhUpati ane rAjA ema eka ja vyakitane prasaMgopAtta maLelAM nAmo lAgu paDe che, tema eka vyaktine cAra varNo lAgu paDI
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 608 gItA darzana zake che. janmanA gAyate zUdra saMridra dvina 3 vyate' e ukita upalI zreNInuM pratipAdana kare che. tyAre savAla thaze ke Aje judAM judAM vargo, jJAtio vagere paDayAM tenuM zuM ? luhArI kAma karanAra luhAra kahevAya, sutArI kAma karanAra sutAra kahevAya. paNa e be bhAI judAM kAma kare ene lIdhe roTIvyavahAra judo hoI zakato nathI. tema prathama nahi hoya. saMbhava che, be bhAI judA paDe che, te sagavaDa khAtara paDe che, tema A moTI mAnavajAtano vyavahAra eka coke azakaya hoya tyAM vibhAga paDI gayA haze. paraMtu cokA judA paDayA pachI, bhegA na ja thAya ke bhegA thavAthI vaTalI javAya ane mANasane aDavAthI paNa abhaDAI javAya e badhI atizayokitao ane kADhI nAkhavA jevA vahemo che. ema ja ApaNane gItAnI A varNavyavasthAthI samajAya che. sagavaDa khAtara alabatta vyavasthA yogya che. AvI vyavasthA gharamAM paNa paDe che. dA. ta., eka bAI daLavA khAMDavA AdimAM niyata hoya, bIjI bAI rAMdhavAnA kAryamAM hoya, trIjI bAI gAyonI sAra-saMbhALamAM hoya, paNa mAno ke rAMdhavAvALI bAI bImAra hoya ke dUra beThela hoya to zuM pelI bAI ke trIjI bAI gharanAMne bhUkhyAM rAkhe ane pote paNa bhUkhI rahe, ke rAMdhavAvALI bAInuM kAma saMbhALI le? Ano javAba e ja ke te kArya bIjI banne bAIo saMbhALI ja le. ane te kArya saMbhALI levA mAtrathI kaMI te UMcI-nIcI na gaNAya. jema bAInA saMbaMdhamAM udAharaNa lIdhuM, temaja bhAInA saMbaMdhamAM paNa lAgu paDe che. bhAI paNa bahenonuM upaluM kAma evA saMjogomAM saMbhALI le. ane tethI kAMI te bhAI TaLIne bAI na banI jAya ! cAlo have gItAkAranA zabdo bhaNI vaLIe: zrIkRSNacaMdra bole che: kRSigorakSyavANijyaM vaizyakarma svabhAvajam / paricaryAtmakaM karma zUdrasyApi svabhAvajam / / 44|| khetI vepAra gorakSA, vaizyakarma svabhAvathI; tema sevAbharyA kama, zUdronAM ya svabhAvathI. 44 (he bhArata !) khetI, gorakSA (eTale gAyo pALavAno vyavasAya) tathA vepAra e traNe svabhAvajanya vaizyakarmo che. ane saghaLAM sevAmaya karma svabhAvajanya
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo SOC zUdrakarma che. noMdha : khetI, gopAlana ane vANijya e karma parathI bhAratavarSanI khetI pradhAna deza tarIkenI sthitino tAdRza khyAla AvI jAya che. je deza khetIpradhAna hoya che, te haMmezAM kudaratI zraddhALu ane AbAda banI zake che. jainasUtra 'upAsakadazAMkamAM gokuLonI vAto Ave che. daza daza hajAra jeTalI gAyo eka eka gokuLamAM hatI, eTale e parathI anumAna nIkaLe che ke te kALe karoDo gAyo haze! vANiyA' tarIke oLakhAya che te koI varNa parathI nahi paNa vANijya' parathI nakkI thayelo zabda che. Aje rUDhi evI che ke te saMskRti pracAranuM brAhmaNakarma karato hoya, to paNa vANiyA" zabdathI ja jAtigata pakaDane lIdhe saMbodhAya che. A viSe ApaNI bhUla kyAM che?' temAM vizeSa lakhyuM che. ahIM to prasaMgopAtta eTaluM ja kahevuM joIe ke ughADI jamInanI mAlikI jAte kheDanAranI hoya emAM sarva pakSe sAruM che. gAyono pAlaka varga ghAsacAro binakharce zramathI meLavI zake te sagavaDa ene maLavI ghaTe che. ane vANijyakSetramAM evA kuzaLa ane rASTrasevaka vyApArIne sAmAnya kara bharI svataMtratA maLavI ghaTe che. vaLI zudra - zuM jAtinA janmelane sevA sivAya bIjuM kAma ja na thAya evI kurUDhi paNa cAlu thayelI che. ane sevA karma sauthI halakuM che, tevI mAnyatA paNa jaDa ghAlI beThI che, te yathArtha nathI. kharI vAta to e che ke mAbApane ke mAtAne putranI sevA karyA vinA cAlatuM ja nathI, eTale paricaryA halakuM karma nathI paNa uttama che. ane jyAre e karmamAM joDAya che tyAre e mAbApa paNa zUdra ja gaNAya che. A parathI ApaNe spaSTa samajI zakIe chIe ke jAtithI koI uccanIca che ja nahi. tyAre zUdrano naMbara gItAkAre zAthI cotho eTale ke chelle chelle mUkyo te zaMkA jarUra thaze. paraMtu ApaNe agAu kahI gayA tema saguNa karatAM karmano naMbara pachavADe ja mUkyo che. e parathI manuSya AtmalakSI guNa tarapha prathama take prerAya ! "TLavimAza?" mAM paNa guNano naMbara prathama ja che. vaLI A parathI e paNa phalita thAya che ke hiMdane saMskRtinI bhUkha sauthI prathama naMbare hatI. ane Aja lagIno saLaMga ItihAsa je kaMI maLe che te sAkSI pUre che ke saMskRti arthAt dharmano mULa AtmA jALavavA khAtara eNe mahAna Ahutio ApI che. have e kahevAnuM bhAgye ja hoya ke brAhmaNa-kSatriya ucca koTino naMbara IlkAba tarIke jAtigata maLyo nathI, paNa guNakarmagata niyata thayo che, ane e paNa kahevAnI jarUra nathI ke guNakarmagata
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana niyata evA brAhmaNa-kSatriyane potAnA te guNakarmaviziSTa padano mada na hovo joIe, UlaTI namratA ja hovI joIe. 60 A badhuM joyA pachI e nakkI thayuM ke koI uccanIca jevo jAtibheda che ja nahi, jainasUtro ane bauddha sUtro e paDakAra kare ja che. 'muLA vaMmaLo dorDsa jaina 'uttarAdhyayanasUtra' a. 26,gAthAMka ane na nakhvA doti brAhmaNo' 'dhammapada' brAhmaNa varga, gAthAMka 13. e viSe agAu paNa kahevAyuM che. tyAre have prazna e thAya che ke mAno ke eka strIdehadhArI jIva gRhakArya magna ke bALavAtsalya2kata rahIne bahAranI pravRttimAM rasa na laI zake to e lokakalyANakArI gaNAya ? ane AtmakalyANa paNa sAdhI zake? gItAkAra cokhkhA zabdomAM kahe che: ||45|| sve sve karmaNyabhirataH saMsiddhiM labhate naraH / svakarmanirataH siddhiM yathA vindati tacchRNu sau saunA karmamAM rAcyA; jano saMsiddhi meLave; svakarme rakata je rIte, meLave siddhi te suNa. 45 manuSyo potapotAnA karmamAM rata rahIne (paNa) 52masiddhi meLavI zake che. (A jANIne he paraMtapa ! tane haju pUruM samAdhAna nahi thAya. kAraNa ke karmamAM rAcelo siddhi meLavI zake che. A vAta joke jUnI che paNa chatAM ghasAI gayelI meM tArI AgaLa Aje tAjI karI che eTale tAre mATe navI che. meM A pahelAM A vAtane samajAvavA yatna karyo che ane thoDIghaNI to ghaDa tane beThI che. chatAM ya ahIM) svakarmamAM rakata rahIne manuSya je pramANe siddhi meLave che. te pramANe (huM pharIne kahuM chuM, te ) sAMbhaLa. noMdha : jaina 'AcArAMgasUtra' kahe che :- "neva game neva raLe" 'mokSa nathI gAmamAM ke nathI jaMgalamAM.' paNa e to mAtra che 'chaMdvaM niroheba havepha mostuM' svacchaMdanA nirodha thakI. e ja rIte ahIM gurudeva paNa kahe che ke mokSa mATe amuka ja kriyA, amuka ja sthAna, amuka ja zarIra ke amuka ja saMpradAyanI jarUra nathI, paNa prabhumAM samarpaNabhAvanI jarUra che. ema karavAthI yajJa, dAna ke tapa kare vA na kare ? varNamAM rahIne pote potAnAM karma bajAve to ya siddhi nizcaye maLe che. ane tevAM puruSa ke strI game te kSetre kArya karatAM hoya toya jagakalyANakAraka ja che.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 611 have svasvakarmamAM abhirata" e vAkyane koI jAtigata karmanI tarapheNamAM na laI jAya ! eno gItA pote ja AgaLa jatAM khulAso karaze. te pahelAM ahIM prabha koNa, enI oLakhANa paMdaramA adhyAyamAM ApI hatI chatAM pharIthI Ape che: yataH pravRttirbhUtAnAM yena sarvamidaM tatam / svakarmaNA tamabhyarcya siddhiM vindati mAnavaH / / 46|| bhUtapravRtti jenAthI, jenAthI vyApta A badhuM; tene svakarmathI sevI*, mAnavI siddhi meLave. 46 jenA thakI A badhAM bhUto pravartI rahyAM che (ane) jenA thakI A sarva (jaga) vistaryuM che athavA jenA vaDe A sarva jagatanI sarva vastu) vyApta che, tenI svakarmathI arcanA karIne mAnavI siddhi meLavI le che. noMgha H zrIkRSNacaMdra navamA adhyAyanA cothA zlokamAM "nayA tata Hidra sarva" kahyuM hatuM ane paMdaramA adhyAyanA cothA zlokamAM je thakI purANI pravRtti cAlI che te AdyapuruSa che, ema kahyuM hatuM. ahIM e bane vAkyano samanvaya sAdhIne ja kahe che : "bhUtonI pravRttinI pAchaLa je mukhyatattva kAma karI rahyuM che tene svakarmathI sevIne manuSya siddhi meLave che." paraMtu bhUtonI pravRtti pAchaLa to AtmAnA prakAzanI sAthe prakRtinA guNo paNa kAma kare che. eTale kahyuM ke, "jenA vaDe A vizvavistAra che, te tattvane pUjIne mAnavI siddhi meLave che." vizvavistAramAM paNa prakRtinA guNo che kharA, chatAM jIva temAM Asakata na thAya to e vistAra tyAM ja aTakI paDe che. eTale mULa AtmaprakAzane lIdhe ja e sarva phUle phAle che. tevA aMtaryAmI AtmasvarUpane svakarmadvArA pUjavAthI siddhi maLe che." eTale ke svakarmathI je kALe potA mATe kartavya karma nimitta thayuM te kALe te karma karIne te dvArA-AtmalakSI daSTi rAkhIne manuSya mokSagati meLavI zake che. have "dhe te byumirataH' eTale svabhAvajanya guNathI nImelA karmamAM abhirakata zuM te paNa spaSTa kare che ane svabhAvaniyata karma ane svadharma e banne eka ja che, ema batAvI karmadharma vacceno bheda paNa TALI daIne paradharmamAM nahi mUMjhAvAnuM sUcana kare che: * prabhupUjana eTale ahIM satya AcaraNa, te ja prabhusevA.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 2 gItA darzana zreyAn svadharmo viguNaH paradharmAt svanuSThitAt / svabhAvaniyataM karma kurvannApnoti kilbiSam / / 47|| sahajaM karma kaunteya sadoSamapi na tyajet / sarvArambhA hi doSeNa dhUmenAgnirivAvRtAH // 48 / / svadharma viguNo sAro, suvaryA-paradharmathI; svabhAvaniyamI karma, karatAM pA5 nA thatuM. 47 sahaja karma kauteya ! sadoSeya na choDavuM; dhUmathI agninI peThe, doSe sau karma AvayAM. 48 (bola kuruvIra ! kSatriyakarmamAM meM kahyuM tema tAre yuddhamAM pAchuM na haThavuM e ja tane have svadharma nathI dekhAto zuM ? kSatriya dharma svabhAvajanya guNathI ja nirmAyuM che, mATe te rIte jotAM svabhAvaniyata karma paNa che. huM tane A ja adhyAyamAM kahI gayo chuM te yAda che nA? ke niyata karmano saMnyAsa thaI zake ja nahi. eTale niyata karmano saMnyAsa karavAno je tane Avega Avyo che, te tAre sAru paradharma tulya che tenuM anuSThAna bhale suMdara lAgatuM hoya, ane A niyata karmanuM pAlana guNahINuM lAgatuM hoya, toya tAre mATe to te niyata karma ja svadharma che. ane tane spaSTa zabdomAM kahuM chuM ke) sukhethI acarAya tevA paradharma karatAM svadharma viguNo (paNa) sAro. (chatAM tane svadharmapAlanamAM pApano bhaya lAgato hoya to huM kahuM chuM ke, svabhAvaniyata karma karatAM pApa lAgatuM nathI. (eTale kuMtInA putra) kauteya ! sahaja karma (kadAca) sadoSa (lAgatuM hoya to) paNa na tajavuM, (kAraNa ke jagatamAM) AraMbhamAtra dhumADAthI agni avarAya enI peThe doSa vaDe avarAyelA hoya che. noMdha : arjuna mATe yuddhatyAga-sukhethI acarAya tevo chatAM-paradharma hato. jo ke dekhAvamAM to te vairAgyanA svAMga nIce suMdara ja lAgato hato, paNa zrIkRSNagurudeve agAu trIjA adhyAyanA pAMtrIsamA zlokamAM batAvyA mujaba arjunane mATe "yuddhajoDANamAM mRtyu sAruM, paraMtu paradharmajIvatara nahi sAruM, balake UlaTuM bhayaMkara" ema batAvyuM hatuM. ApaNe e to agAu ja kahI gayA ke arjuna lAgaNIvaza thaIne yuddhatyAga karata ane pharIne e lAgaNI osaratAM pAcho yuddhamAM
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 613 joDAta, to e lAgaNIvazapaNAno pratyAghAta bhayaMkara nIvaData ja, emAM zI zaMkA che? ahIM punarukita karIne eTaluM kahevuM joIe ke duryodhanapakSe yuddhatyAga e dharma hato, kAraNa ke A yuddha eNe anyAye UbhuM karyuM hatuM. AthI ene sAru yuddhajoDANa e atyAre ene sukhethI acarAya tema hatuM, chatAM paradharma hato. e enuM svabhAvaniyata karma nahotuM, paNa parANe UbhuM kareluM karma hatuM. eTale ja zrIkRSNagurue ahIM "ve sTe rmaLyamirataH' e prayoga arjunane ja lAgu pADayo che. ane tenA ja pakSane A yuddhajoDANamAM lAgeluM pApa baMdhanakartA nathI te nyAyasara Thare che. eTale ekanuM eka karma, ekane mATe paradharma hoya, bIjAne mATe svadharma hoya. vaLI ekanuM eka karma eka kALe e vyakitane svadharma ke svabhAvaniyata karma athavA sahaja karma hoya; ane bIje kALe tenuM te karma, te ja vyaktine mATe paradharma ke svabhAvaviruddha karma vA asahaja karma hoI zake, e viSe agAunI trIjA adhyAyanI noMdhamAM kahevAyuM che, te paNa pharIthI barAbara ahIM yAda rAkhavuM joIe. aDatAlIsamA zlokamAM arjunane gItAkAre kahyuM : "joke A karmajanyabaMdhana to tane nahi ja naDe, chatAM mAna ke naDe tema hoya toya te sahaja karma che." eTale ke taryuM tajAya tema nathI. mATe doSavALuM hoya toya te sahaja karma to na ja tajavuM. kAraNa ke agni hoya tyAM dhumADo anivArya che, tema kriyA che tyAM doSa anivArya ja che; ane deha che tyAM kriyA paNa che ja. zrI AcArAMgasUtramAM paNa e ja vAta kahevAI che. te ApaNe agAu joI gayA chIe ke, traNe dizAmAM pApapravAha che. ane te dehadhArInI AsapAsa ene gherIne rahela che." jainaparibhASA pramANe Ane rAvI cAlI Ave che." (rAvI eTale pApapravAha) ema rUDha zabdomAM kahevAya che. vAta sAva kharI che. dehadhArIne kriyA vagara cAlatuM nathI. khAvuM, pIvuM, UThavuM, besavuM, cAlavuM, sUvuM Adi to sAdhusaMnyAsIne paNa che ja. are ! zvAsa lIdhA vinA to UMghamAM paNa kayAM cAle che? dhAro ke prANa rUMdhyo paNa te keTalI ghaDI ? chevaTe to zvAsocchavAsa che ja, ema sUkSma hiMsA anivArya che. tyAM zrIAcArAMge' eka ja upAya batAvyo che ke pUrI jatanAthI azakya parihAravALI kriyA bhale karo, paNa Asakitane tajo. eTale pApa nahi paDe. dazavaikAlikanA cothA adhyAyanI "naye vare naye nayamase garva same name muMnaMto mAsaMto pApavame na vaMdha" e
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 614 gItA darzana gAthA e ja vAtanI sAkha pUre che. ane have gurudeva paNa e ja bhAkhe che. asaktabuddhiH sarvatra jitAtmA vigataspRhaH / naiSkarmyasiddhiM paramAM saMnyAsenAdhigacchati ||49 / / niHsaMga buddhi sarvatra, spRhAtyAgI jitendriya; saMnyAsathI para lAdhe, naSkarmarUpa siddhine. 49 (mATe he dhanaMjaya ! karma baMdhanathI chUTavAno A eka ja mArga che ne te tane agAu kahelo che, chatAM te ja ahIM pharI ekavAra kahuM chuM :) je sau sthaLe anAsakata buddhi rAkhe che, bAhya AtmA(bahirAtmA) upara jeNe kAbu meLavyo che ane jenI spRhAo gaLI gaI che te evA prakAranA) saMnyAsIthI para naiSkarmarUpa siddhine pAme che. noMdhaH agAu gurudeve ema kaheluM ke, "keTalAka loko, kAmya karmane tajavAM ene saMnyAsa kahe che." gurudevano potAno Azaya to e che tAttvika rIte to karmamAM kAmyapaNuM che ja nahi, ane bhAse che te paNa jIvanI karma pratyenI Asaktine lIdhe ja; mATe manane jItI levuM. buddhine anAsakata bhAvanI tAlImathI daDha karavI ane navI spRhAne vaza na thavuM; eTale enuM ja nAma saMnyAsa. AvA saMnyAsathI jarUra naiSpharmepaNuM eTale karmarahita dazA pamAya che. jainasUtra zrIAcArAMga' paNa kahe che ke mamatva buddhine tajatAM mamatva sahelAIthI tajAya che. paNa koI ekalAM karma choDIne besI rahe, tethI naiSkarme siddhi thatI nathI. gItAnA zabdomAM kahIe to "UlaTo mithyAcArano mahAdoSa thAya che.... kAraNa ke mana to viSayomAM bhamyA karatuM hoya, ane emane Teko paNa maLato hoya to te kAyAthI paNa paDe ja. ane na paDe toya viSayatyAgano kharo AnaMda to ene maLe ja nahi. eTale vezanA saMnyAsane gurudeva mahattva ApatA nathI. bAkI e mArganI sAdhanAne emaNe vakhANI che ja. chatAM teo khullA zabdomAM kahe che ke baLAtkAre ke mUDhAgrahe evA saMnyAsamArge paNa na javuM, nahi to e pavitra mArganI pavitratAne IjA pahoMcADavAnA nimittarUpa ApaNe banI jaIe chIe. guradevanI naiSkarme siddhi eTale jainonI akarmAdazA athavA pathikI kriyAvALI ucca bhUmikA, ke je tIrthakaro ane kevaLajJAnIone hoya che. have gurudeva AgaLa vadhatAM kahe che:
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 615 adhyAya aDhAramo siddhi prApto yathA brahma tathApnoti nibodha me / samAsenaiva kaunteya niSThA jJAnasya yA parA // 50 // siddhi pAmyo thako brahma, jJAnanI je parasthiti; te pAme kema kauteya; saMkSepe huM thakI suNa. 50 he (kuMtInA putra) kauteya ! siddhi pAmyA pachI jJAnanI je paraniSThArUpa brahma je prakAre pAme che te prakAre (huM kahuM chuM mATe tuM) huM thakI sAMbhaLa. nodha : ahIM niSThAno artha gati athavA sthiti che. jJAnano cheDo brahma jaAtmA ja che. ane te naiSkarme siddhi pachI ja pAmI zakAya che. A vAta kalpanAthI to samajI zakAya tema che ja. paraMtu gurudeva je kahe che, temAM anubhavano nitAra hoIne te tarapha jema arjuna barAbara lakSya ApI rahyo che tema ApaNe paNa mApIo. buddhyA vizuddhayA yukto dhRtyAtmAnaM niyamya ca / zabdAdIn viSayAMstyakatvA rAgadveSau vyudasya ca / / 51 / / viviktasevI ladhvAzI yatavAkkAyamAnasaH / dhyAnayogaparo nityaM vairAgyaM samupAzritaH // 52 / / ahaGkAraM balaM darpa kAmaM krodhaM parigraham / vimucya nirmamaH zAnto brahmabhUyAya kalpate // 53|| brahmabhUtaH prasannAtmA na zocati na kAkSati / samaH sarveSu bhUteSu madabhaktiM labhate parAm // 54 / / bhaktyA mAmamijAnanti yAvAn yazcAsmitattvataH / tato mAM tattvavo jJAtvA vizate tadanannaram // 55 // ! sarva karmANyapi sadA kurvANo madyapAzrayaH / matprasAdAdavApnoti zAzvataM padmavyayam // 56 // vizuddha buddhithI yukata, AtmAne dhRtithI jitI; zabdAdi viSayo chAMDI, rAga dveSa phagAvIne. pa1 ekAMta sevato kAyA, mana vANI vaze karI; dhyAna yoge rahyo nitya, vairAgI a5bhojanI. para
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 616 gItA darzana bala-darpa-ahaMkAra, kAma-krodha-parigraha; ne mamatA tajI zAMta, brahmabhAvI banI zake. pa3 brahmabhAvI prasannAtmA kAMkSA ke zoka nA kare; sau bhUtomAM samo pAme, mArI bhakita-pa2 pachI. 54 bhakitathI mujane jANe, jevo ne je rUpe huM chuM; tattvathI jANIne ema, praveze mujamAM pachI. 55 mAro Azritartha nitya, sau karmo karato chato; mArA prasAdathI pAme, zAzvata avyayI pada. 56 (paraMtapa ! jo ke meM tane A vAta agAu paNa kahI che, chatAM pharIthI prasaMga Avyo mATe kahuM chuM ke meM anAsakata buddhi, spRhAtyAga ane jitAtmapaNAvALA saMnyAsInI niSkarmesiddhine mATe zarata mAgI te zarata kaMI sahelI nathI. bhArata ! buddhine anAsakitanA daDha saMskAra na paDe tyAM lagI vAsanAnuM UMDuM mULa jatuM nathI. eTale evI sthiti lAvavA mATe je sAdhanAnI jarUra che te A che:) vizuddha buddhithI joDAyelo yogI; (sAttvika) dhRtithI AtmAne daDha rIte kabaje rAkhIne, zabdAdi (pAMca) viSayone choDIne rAga-dveSane dUra rAkhIne, ekAMtasevana karIne, alpabhojI (kAraNa ke adhika khANAM pINAMthI zarIra bagaDe che, mATe laghubhojana kartA) banIne, mana vANI tathA kAyAne aMkuzamAM rAkhIne, dhyAnayogamAM rahelo ane nitya vairAgyane sevanAro banIne, ahaMkAra-bala(zArIrika balanuM gumAna) darpa-kAma-krodha tathA parigraha chAMDIne, nirmamatvI banIne temaja zAMta banIne brahmabhAvI banI zake che. ane brahmabhAvI(thavAnI khAtarI e che ke te) prasanna cittavALo banIne kAMkSA ke zoka karato nathI. sau bhUto para samadaSTi rahe che ane tethI te mArI (aMtaryAmInI) para nAketane pAme che. (he paraMta: 12 rAbhakitathI jevo ane je rUpe huM (AtmA) chuM. tevo mane tattvathI rA' , oLakhyA bAda mArAmAM AtmAmAM praveza kare che. (ja. . . . . . pachI bAkI zuM rahyuM ?) mAro AkAya lenAra te haMmezA sarvaka : e Da Da prasAdathI zAzvata ane avinAzI padane pAme che.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo noMdha : agAu daivI saMpattimAM sthitaprajJanAM lakSaNomAM jJAnanA lakSaNomAM, guNAtItanAM lakSaNomAM tathA bhakatanAM lakSaNomAM A vAta prakArAMtare AvI gaI che, chatAM teno sAra ahIM tAjo karyo che. 617 sauthI pahelAM buddhi nirmaLa thavI joIe. nirmaLa buddhinA saMskAro sthira thayA pachI bahirAtmAno jaya sahelo thAya che. chatAM viSayatyAga na thAya to Indriyo manane kheMcI javAno saMbhava rahe che. eTale viSayatyAganI jarUra che, chatAM viSayatyAgImAMya rAgadveSa na joIe. vaLI ahIM ekAMtasevananI paNa jarU2 batAvI che, kAraNa ke sAdhanAkALamAM lokasaMga bAdhaka che. alpa bhojana paNa jarUrI che. mana, vANI, kAyAno badhA prakArano saMyama jarUrI che. ekAgratA paNa dRDha sAdhavI joIe. paNa A abhyAsamAM vairAgyanuM divela na hoya to badhuM nakAmuM. ene sthira rAkhavA mATe parigraha ane mamatAthI dUra rahevuM joIe. ahaMkArAdi vaza karavAM joIe, ane tema chevaTe mamatA, mUrchA vaza thayAM ke zAMti ane AtmabhAna sthira thayAM ja ATaluM thayuM eTale prasannatA to enI dAsI ja banI gaI samajavI. jyAM cittaprasannatA AvI tyAM trilokanuM koI sAmrAjya, apsarAonI AjIjI ke aNimAdi siddhionI prApti paNa evA yogIne tuccha bhAse ! zrImad kahe che tema "rajakaNa ke riddhi vaimAnika devanI, sarve mAnyAM pudgala eka svabhAva jo." pachI ene bhaya zo ? harSa ne zoka to ene hoya ja zAnAM ? jIvo pratye te samadaSTi rahe. eTale enI caryAmAM jIvana ane jagatanA kalyANano sumeLa hoya. AnuM ja nAma te paraMbhakti athavA prabhunI kharI oLakhANa. have te evA AtmalakSya sarva karma kare toya mokSa kema na pAme ? paNa buddhine ke hRdayane svaccha karyA vagara ke viSayone jItyA sivAya mAtra prabhunuM nAma raTaNa kare to tethI kazuM ja vaLe nahi, e vAta to agAu aneka vA2 kahevAI ja gaI che. arjunamAM hRdayayogyatA to hatI ja. zraddhA paNa hatI, eTale ane DeTa samapaNAnuM avalaMbana khUba kAma lAge aema hatuM. eTale emanA gurudeva have arjunanuM pharI potAbhaNI lakSya kheMcatAM ane ghasaMhAra karatAM kahe che : i saMta sarvakarmANi mayi saMnyasya ma iMdriyogamupASiya maccittaH satataM bhava ||9||
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 618 gItA darzana maccittaH sarvadurgANi matprasAdAttariSyasi / atha cettvamahaGkArAnna proSyasi vinaMkSyasi / / 58|| sau karmo cittathI huMmAM, ardhI huMmAM parAyaNa; buddhiyoge rahI citta, huMmAM rAkha niraMtara. 57 huMmAM citte sahu durgo jaze mArA prasAdathI; na suNe jo ahaMkAre, to tuM pAmIza nAzane. 58 (pyArA ktInA putra kauteya ! have huM upalI vAta kahyA pachI tene sIdho ja mArga batAvI dau chuM; kAraNa ke tane tyAga ane saMnyAsanuM tAttvika rahasya samajAvavAmAM AvyuM che mATe) cittathI sarvakano mArAmAM saMnyAsa karI, mArAmAM parAyaNa thaI, buddhiyogano Azraya laIne niraMtara mArAmAM cittane parovI de. (Ama ) mArAmAM citta parovavAthI mArA prasAde karIne te badhA durgo-badhI muzkelIo tarI jaIza. paNa jo ahaMkArane vaza thaIne (mArI A vAtane) nahi sAMbhaLe to tuM vinAza pAmIza. noMdha : kevI cokhkhIcaTa vAta karI dIdhI. cittathI sau karmono saMnyAsa karavAnuM kahyuM, kAyAthI nahi! cittathI sau karmono saMnyAsa karavo enuM ja nAma te "sau AraMbhone kAmasaMkalpathI varjita karavA." pachI karma karatAM chatAM pariNAmalakSI daSTi ja na rahe. eTale kartavyadhArIne ja karma thAya. ane tethI saheje sAtvika pravRtti ja thAya. "huM Ama karuM to Ama thaze ne tema karuM to tema thaze." ema jagatanI kIrti jALavI rAkhavAnA lobhe je sAdhaka satapravRtti kare to te sAtvika pravRtti paNa dUSita thavAno bhaya rahe ane satya, prema ane nyAyanuM lakSya rAkhe to pravRtti game te thAya chatAM te sAttvika ja banI rahe. Ano AchopAtaLo sarvene anubhava haze ja. jo ke evA satyaniSThane hAthe game tevI pravRtti thAya, eTale kaMI niSiddha pravRtti thAya, ema to na ja samajavuM; kAraNa ke tevI pravRtti Asakita vinA thavI lagabhaga asaMbhavita ja hoya che. "svArthonuM saMdhAna karavuM e cittano dharma che." paNa svArtha eTale AmAthe ja samajavo. gurudevane agara AtmAne anulakSIne tenA yoge rahIne Da karavAnuM zrIkRSNacaMdre kahyuM, paNa sAthe sAthe bIjA adhyAyamAM jema buddhiyoganI ta: 6 karI hatI, tema ahIM paNa enI jarUra batAvI. buddhiyoga eTale samAnAmAvA buddhinuM
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 19 joDANa. sArAMza ke samarpaNa to joIe, paNa sAthe vivekabuddhi paNa joIe; nahi to AvelI aMdhazraddhAnI samarpaNA dago daI de evo bhaya rahe che. Ama vivekabuddhi, satkarma ane gurukRpA athavA prabhudayA e traNeno meLa thAya to bhavapAra utarAya. paNa A badhuM karavA mATe to ahaMkArano laya karavo joIe. gurudeva kahe che, "ahaMkAra e mahArAkSasa che. te kharI vAta sAMbhaLavA ja nathI deto." vAta kharI ja che. prANImAtramAM ahaMkAranI vRtti che. jo te sAcA arthamAM hoya to ghaNI sArI che, paNa e ahaMkAra khoTA arthamAM ja prAyaH dehadhArI mAtramAM pravarte che. ane tyAre ja te namra banavAne badale akkaDa banI jAya che. kabIra ThIka ja kahe che ke "bApa mUnA, pIche DUva ja duniyA " ahaMkAra gayo, eTale duniyAmAM AtmA DUbavAne badale AtmAmAM duniyA DUbI jAya che. gurudeve arjunane agAu paNa kahyuM hatuM ke manuSya A ahaMkArane vaza thaI na karavAnAM kAmo kare che, ane ene lIdhe ja parezAna ane paravaza thaI jAya che. ahaMkArI manuSya namratAne to pAmaratA gaNIne hasI kADhe che. ane abhimAnane svamAna mAnI svacchaMde viharavAmAM moja mAne che. joke A moja Akhare to ThagArI ja nIvaDe che. ane tevo mUDha, maMdamati pariNAme to poka mUkI rovA mAMDe che. paNa avasara cUkayA pachI aphasosa zA khapano? eTale prasaMga pahelAM prathamathI ja cetavuM joIe. kAraNa ke prasaMga pahelAM nahi cetanAra ane pariNAme duHkha pAmanAra vaLI e duHkha veThIne paNa kharo bodha dhArI leto nathI eTale vaLI enI e dazA cAlu rahe che ane krame krame jaDatAmAM gherAto jaI taddana prakRtithI parataMtra banI jAya che. gurudeva AvI dazAmAM paDatAM arjunane cetave che, ane jo nahi cete to zuM pariNAma Avaze te paNa sAthe sAthe kahI de che. e kathanamAMthI pratyeka pAThakane addabhuta mArgadarzana maLe tema che. yadahaGkAramAzritya na yotsya iti manyase / nizcaSa vyavasAyakti pratijJA jiyota ||12|| svabhAvajena kaunteya nibaddhaHsvena karmaNA / kartuM necchasi yanmohAt kariSyasyavazo'pi tat / / 6 / / na laDe ema mAne, jo ahaMkArane lIdhe; to e haTha vRthA tArI, prakRti preraze tane. 59
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 620 gItA darzana kauteya ! tuM ja Irache, na karavA avazeya te; karIza tuM ja baMdhAyo, svAbhAvika svakarmathI. 60 (he pArtha!) ahaMkArane vaza thaIne "jo nahi laDuM' ema tuM mAne to e tArI haTha(athavA yatna) mithyA che. kAraNa ke (tArI) prakRti (svabhAvaghaDatara ja evuM che ke te) tane (te tarapha baLAtkAre) joDaze. he kauteya ! tuM svabhAvajanya (tArA) svakarmathI (evo) baMdhAyo che eTale tuM) je (kArya) mohane vaza thaI nathI karavA Icchato te parANe karIza. (matalaba ke tAre parANe karavuM paDaze.) noMdha : ahIM prakRti tane preraze ane svabhAva janya svakarmathI tuM baMdhAyo che te banne vAkayo evuM sUcave che ke arjuna pUrNa ahiMsAnA saMskAre ghaDAyo nathI, eTale zastrayuddha ja laDI zake tema che. ahiMsA kaMI saMskAraghaDatara vinA AvatI nathI. yugayuganI janmajanmonI tAlIma ene sAru prathamathI ja joIe. prANa kaMTha sukAya evI tarasa lAgI hoya tyAre kUvo khodavA besavuM, e meLa na maLe ! eTale jo arjuna zastra sivAya laDe tema nathI ane yuddha khALyuM khaLe tema nathI, to ahiMsAne ke dayAne oke kAyaratA poSavAnuM to kayo kharo netA kahI zake ? eTale ja zrIkRSNacaMdra upalI vAta kahI che : have bIjI vAta : zrIkRSNacaMdra agAu paNa kahyuM che ke prakRtinAM kAryomAM dehadhArI jIve ahaMkAra na karavo, chatAM ahaMkArI dehI ahaMkAra kare che. saMsArInI e tAjubI che. joke tethI enuM vaLatuM to kazuM ja nathI- jema koI bAvaLa ropIne ahaMkArathI te vRkSamAMthI kerI khAvA Icche, te game teTalo zakitaghara hoya toya bAvaLanA jhADamAMthI kerI-phaLa cAkhI zakato nathI. arjuna kadAca ja joDAya to paNa yuddha enuM TALyuM TaLe tema na hatuM. evo zrIkRSNacaMdrano kathitAzaya che, e ApaNe joI gayA chIe. eTale ja teo kahe che: "na laema kahI e mArge karelo tAro prayatna mithyA che. zAthI mithyA che? eno khulAso karatAM teo kahe che ke tArA svabhAva para haju tAro pUro kAbU kAyama rahe, evI tArI sthira ghaDAyelI bhUmikA nathI. eTale A mohane lIdhe Avelo uchALo zAMta thatAM ja(yuddha cAlu raheze, eTale koInA kahyA vinA ja) parANe tuM joDAIza.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 621 ApaNe agAu kahI cUkayA chIe ke jo yuddha na maLata, to potAnA pakSanI nabaLI sthiti arjuna, chevaTe to na sAMkhI zakIne prakRtinA baLAtkAre joDAta, eTale atyAre UpajelA mohano bhayaMkara pratyAghAta thAta. AmAM arjuna pakSe AtmapAta thAta ane laDAInuM je pariNAma Avata te Avata ja. jyAre samatApUrvaka arjuna yuddhamAM joDAya, to yuddhanuM pariNAma je AvavAnuM te AvavAnuM; chatAM arjuna e yuddhajanya pariNAma potA pakSe vijayamAM Ave toya ahaMkAra ke uzRMkhalapaNuM na pAme ane vijayathI AvelA bhogavilAsamAM na rAcatAM vairAgyanI dhArAmAM taraboLa bane. zrIkRSNaguru ATaluM jANatA hoIne, emaNe e ghaTanAne ja spaSTa karI. A parathI pAThaka saheje samajaze ke arjuna mAnato hato ke "yuddhano pALanAra banuM' emAM ahiMsA nahotI, paNa ahaMkAra hato. ahaMkArI hiMsAne kadI nivArI na zake. e ja rIte bhAMDu, sagAMvahAlAMne joIne thayelI arjunanI dayA kharI dayA nahotI. paNa potAnA zarIrAdino moha hato. Ama ja zrIkRSNacaMdra mAnatA hatA, ane teo potAnI mAnyatA arjunane potAne AtmabhAna thaIne gaLe utarAvavA mathatA hatA. matalaba ke teo taTasthapaNuM ja jALavI rahyA hatA. ane e ja darzana nIcenA traNa zlokamAM ApaNe joI zakIzuM: IzvaraH sarvabhUtAnAM hRddeze'rjuna tiSThati / bhrAmayan sarvabhUtAni yantrAruDhAni mAyayA // 61 / / tameva zaraNaM gaccha sarvabhAvena bhArata tAtvinuM nti sthAna prAti zAzvatam IIdarA iti te jJAnamAkhyAtaM guhyAd guhyataraM mayA / vimRzyaitadazeSeNa yathecchasi tathA kuru !6 2IT sau bhUtonA ura kSetre, vase Izvara arjuna ! mAyA thakI caDhayAM yaMtra, sau bhUtone bhayAvato. 61 tene ja zaraNe tuM jA, sarvabhAvathI bhArata; tasAda para zAMti, zAzvata sthAna pAmIza. kaz Ama meM guhyathI guhya, jJAna tane kahyuM have; pUrI rIte vicArIne, yathA Iccha tathA karI
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana arjuna ! (teM mane gurubhAve mAnyo. eTale meM ATaluM badhuM vivecana karyu, tuM rakhe ema mAnato ke zrIkRSNacaMdra potAnA gharanuM A badhuM kahe che ! darara dhanaMjaya ! zrIkRSNarUpI zarIranA hRdayabhAgamAM beThelo Izvara ke je vizvamAtrano sAkSI che, tenI preraNAthI huM boluM chuM. tArA hRdayapradezamAM paNa e che ja ane te ja rIte sarvatra che. eTale tuM mAre zaraNe Ave ke tene zaraNe jAya e banne ekasarakhuM ja che. mATe ja kahuM chuM :) sarvabhUtonA hRdayadezamAM (hRdayarUpI kSetramAM) Izvara vase che. (enI oLakhANa e ke) mAyAthakI yaMtra (saMsArarUpI phajeta phALakA) upara caDhelAM sarvabhUtone bhamAvato thako, te vase che. he bhArata ! sarvabhAvathI tene ja zaraNe tuM jA tenA prasAde karIne tuM parama zAMti ane zAzvata sthAna pAmIza. A pramANe (he paraMtapa) ! guhyathI paNa guhya (evuM) jJAna meM tane kahyuM. (have) e (paratve) pUrNa rIte vicAra karIne tArI IcchA hoya tema kara. noMdha : A parathI zrIkRSNagurunuM pUruM taTasthapaNuM kaLAI rahe che. Izvara hRdayakSetramAM che, eno artha to e ke hRdayakSetramAM zuddha thaIne lohI zarIranA dareka bhAgamAM jAya che. ane zarIrayaMtra cAle che. hRdaya e zarIrarUpI reMTamAM beThelA AtmAnuM mukhya kendra che. yogaparibhASAmAM evAM bIjAM paNa kendro gaNAIne kulle cha cakro gaNAyAM che. jainasUtronI paribhASA pramANe to Atmapradezo zarIramAM sarvatra vyApelA che. chatAM e pradezo ghyAnasamAdhi dvArA ke bIjA prayogothI amuka sthaLe kendrita thAya che. emane kendrita thavAnAM sthaLomAM hRdaya mukhya kendra che, mATe ahIM hRdayakSetre Izvara rahe che, ema kahyuM che. hRdayakSetrane nirmaLa rAkhavAno paNa A kathananI pAchaLa UMDo UMDo Azaya che. mAyA vaDe zarIrayaMtra upara jIva bese che ane bhUtabhAva pAme che tathA saMsArabhramaNa karyA kare che. saMsAranA paribhramaNamAM paNa AtmaprakAza jIvanI sAthe ja hoya che. mATe Izvarane bhamAvanAra tarIke ahIM oLakhAvyA. Izvara sahumAM che. te sRSTikartA nathI ane che. taTastharUpamAM je IzvarI prakAza che te bhAve te sRSTikartA nathI; ane prakRtinA guNasaMge rAcelo jIva ke je IzvarI prakAzano ja bhAga che, te bhAve sRSTikartA che. kAraNa ke te jIva karma kare che ane enAM phaLa bhogave che. joke kArya, kAraNa, kartRtvamAM prakRti ja mukhya hetu gaNAya. ane sukhaduHkhanA phala
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo kara3 bhokatRtvamAM puruSa ja mukhya hetu gaNAya. e na cUkavuM joIe. A viSe agAu kahevAyuM che. potAnA hRdayamAM rahelA IzvarI prakAzane zaraNe javuM ane sarvabhAve javuM; to teno prasAda maLe. arthAt ke dehane saMyamahetu mAnIne AtmalakSya ja pravartavuM, AvI akhaMDa jAgRti te ja IzvarI prakAzanuM zaraNa. evo niraMtara jAgRta sAdhaka paLe paLe AtmapreraNA pAme che. jainasUtronI paribhASA pramANe zrImad kahe che - te joI gayA chIe-ke jinazaraNa ane nijazaraNamAM AvI apramatta dazAmAM vastutaH kazo bheda nathI. eTale Izvarano prasAda arthAt akhaMDa jAgrata dazAnuM pariNAma paramazAnti ane mokSapadamAM ja Ave che. A vAta rAjavidyArAjaguhyayoga' nAmanA adhyAyamAM kahevAI ja hatI. A jJAnano pUro vicAra karanAra kadI avaLe mArge to na ja jAya. mATe ja arjunane yatheccha vartavAnuM kahyuM. svacchatAno roga lAgu paDe tevI sthitithI para jAya eTale sAdhakane svataMtratA ApavI, e gurudevanA dharmapramANe zrIkRSNacaMdra A vAta kahI dIdhI che. jainasUtromAM paNa guru potAno anubhava kahI chevaTe ziSyanI pAtratA joIne ene kahe che, "nadIjuduM vALupriyA ! mA paDivae ' jema sukha paDe tema he devavallabha ! tame varto; paNa pratibaMdhamAM na paDo, tema varto. kevuM sarasa veNa ! AdhyAtmika jJAnanuM A ja tIvratara AkarSaNa che. AdhyAtmika jJAnIjano premathI prathama vaza karI le che ane pachI hRdayanI pAtratA jagAvI svataMtrapaNe vicAravA de che. paraMtu evo supAtraziSyasAdhaka svataMtratAno sadupayoga ja kare che. ane tyAM svataMtratA hovI ja ghaTe. sadguru ane zAstra to sAkha de, preraNA Ape, bAkI cAlavAnuM to sAdhakane potAne ja pagethI hoya che. e rIte buddhadeva kahe che, huM kahuM chuM, mATe ja na mAno; paNa tamo mArA veNane vicAro ane tamane sAruM lAge to te mujaba varto.' tema ja zrIkRSNagurudeve paNa arjunane kahI dIdhuM. A sAMbhaLIne arjuna to vicAramAM paDayo ane ene ema lAgyuM ke mArA gurudeva mane tarachoDavA to nathI mAgatA ne ! Ama kaMIka arjunanA mukha para nirAzAno camakAra dITho ke turata ja zrIkRSNaguru bhAre umaLakA sAthe mAthe hAtha mUkI pharIne bolyA : sarvaguhyatamaM bhUyaH zrRNu me paramaM vacaH / daSTo'si me 6Dhamiti tato vakSyAmi te hitam / / 64 / /
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 624 gItA darzana manmanA bhava madbhakto madyAjI mAM namaskuru / tAmevaiSyasi satyaM te pratijAne priyo'si me // 65|| sarvadharmAn parityajya mAmekaM zaraNaM vraja / ahaM tvAsarvapApebhyo mokSayiSyAmi mA zucaH / / 66 / / vaLI sauthI paraM guhya, sAMbhaLa mAruM veNa tuM; mane vahAlo ghaNo tethI, tane kahuM hitAvaha. 64 bhakata pUjaka thA huMmAM-mane joDa, mane nama; mane pAmIza vA'lo tuM, sAco kola dau tane 65 tajIne sarvadharmone, zaraNuM eka le mama, huM tane sarva pApothI, choDAvIza tuM zoca mA. 26 vaLI badhAthI guhya evuM paraM vacana tane kahuM chuM. tuM mane ghaNo vahAlo che, tethI (tArA) hitanuM huM tane kahIza. mArAmAM mana joDa, mAro bhakta thA. mane pUja ane mane nama. (ema karavAthI) tane pratijJApUrvaka kahuM chuM ke tuM mane pAmIza ! tuM mane priya cho. badhA dharmono tyAga karIne eka mAruM ja zaraNuM le. huM tane badhAM pApothI mukata karIza. tuM zoka na kara. noMdha : eka gurune caraNe ziSya sarvasamarpaNabhAve Ave, eTale evA ziSyanI pUrI kasoTI karI lIdhA pachI eka Adarza guru enI badhI javAbadArIo potA para laI le che. tenuM ahIM zrIkRSNagurunI ukata pUrepUruM pramANa che. jema Adarza mAlikanI cAkarI karanAra Adarza sevakanI jiMdagI lagI potAnA bharaNapoSaNanI ciMtA Adarza mAlikane zire ja rahe che, tema Adarza ziSyanI mokSanI ciMtA Adarza sadgurune zire ja rahe che. paraMtu ziSyamAM Adarza ziSyatA hovI ghaTe, ane sadgurumAM to AdarzagurutA to saheje) hoya ja; nahitara to sadgurupada lAje ! guruziSya vaccenI AdarzatAnA saMbaMdhamAM eka sthaLe lakhyuM che : 'guru eTale ziSyone ya ziSya. ane ziSya eTale gurunA ziSyano ya ziSya. gurunI IcchA e ja ziSyano dharma. ziSyanuM jemAM hita e ja gurunI IcchA." eTale A draSTie Adarza ziSya karatAM Adarzagurune vahAlI bIjI kaI vastu hoya ? dhULa daihika saMtAnane jivADavA mATe eka pazu mAbApa paNa potAnA prANa pAthare che, to
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 625 sUkSma AdhyAtmika bhAvanA vArasadAra saMtAna khAtara Adarza AdhyAtmika jJAnavALA gurudeva nyocchAvara zuM na kare? evA guru sarve dharmone choDIne potAnuM zaraNuM levA kahe eno artha e che ke enA zaraNamAM ja e camatkAra che ke temAM sarvadharmanuM pAlana ApoApa AvI jAya chejema somAM navvANuM ApoApa samAya che tema. paNa Ama karavAthI to koI kahezeH 'ziSyanI svataMtra IcchA ja marI jAya che, athavA teno ziSya svataMtra IcchAne macaDI nAMkhe che. A rIte ziSyanuM svataMtra vyakitatva ja nathI rahetuM, ane AthI to guravAda ja phUlephAle che. guraDamavAde to jagatanuM akalyANa ja karI nAkhyuM. juo popanuM udAharaNa !" Ama kahenAre sagurunI yogyatAno khyAla karavo joIe. "guru lobhI ziSya lAlacu, donoM khele dAva; DUbe bicAre bApaDe, beTha paththara kI nAva." evA guruziSyanI ahIM vAta ja nathI. evA guru AgaLa sarva-samarpaNa karanAra ziSya hoya ja nahi. ane amuka samaya dekhAya topaNa te lobhavaza hoIne sarvasamarpaNa TUTI ja paDe ! zraddhAnuM mULa AdhyAtmikatA che - AdhyAtmika guru ja, ziSyanuM hRdayasAmrAjya bhogavI zake ane te kAyama bhogavI zake, eTale e daSTie ahIM vAta che. vaLI Avo bhakata satkarmaparAyaNatA, jJAnaparAyaNatA ane bhakitaparAyaNatA ema traNeno samanvaya sAdhanAra hoya, evuM garbhita sUcana mArAmAM mana rAkha(jJAna), mAro bhakta thA (bhakita), mane yaja (yajJano artha dharmamaya karma e agAu ja kahevAyuM che eTale satakarma karo, ane chatAM nama eTale ke namra bane." e ukitamAM AvI jAya che. mane maLavuM eTale aMtaryAmIne maLavuM. e khulAso to zrIkRSNagurue vAraMvAra kahI dIdho che. AvuM karanArane kharA kolathI saddaguru khAtarI Ape ke tAro mokSa nizcaya che.' emAM zI navAI che? ATalo supAtra ziSya nakkI mokSAdhikArI che. ema jainazAstromAM paNa kola che ja." bhavi ane mArgAnusArIno mokSa nakkI che. kSAyika samakitI jIva traNa bhava uparAMta bhavabhramaNa karato ja nathI-' Ama nizcaye jainasUtro paNa bhAkhe ja che. matalaba ke pAtrane mATe mokSaprAptinuM nizcayapUrvaka kahI zakAya che. paNa je
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 626 gItA darzana pAtra thavA Icche ja nahi athavA kupAtra rahevA ja tatpara hoya, tene mATe to A badhuM nirarthaka athavA anarthakArI ja nIDave che. arjuna supAtra hato eTale ja zrIkRSNacaMdra upaluM jJAna kahyuM. have teo pote ApelA jJAnane pAtra koNa nathI, e batAvI apAtra AgaLa gItAjJAna na kahevAnI, ane gItAjJAnane pAtra koNa che ? e batAvI temanI AgaLa gItAjJAna avazya kahevAnI ane tyAM na chUpAvavAnI arjunane uddezIne sUcanA kare che. e ukitamAM naradama anubhava bharyo che, sAMkaDA peTavALI sAMpradAyikatA nathI; e ApaNe joI zakIzuM. teo kahe che : idaM te nAtapaskAya nAbhaktAya kadAcana / na vAzukUve vAgye na mAM yogya rasUti daoll. ya idaM paramaM guhyaM madbhaktekeSvamidhAsyati / bhaktiM mayi parAM kRtvA mAmevaiSyasyasaMzayaH // 68|| na ca tasmAn manuSyeSu kazcinme priyakRttamaH / bhavitA na ca me tasmAdanyaH priyataro bhuvi // 69|| na atapasvIne ke'vuM, na A abhakatane kadI; na azuzruSane tAre, na mArA niMdanArane. 67 mArA bhakato kane keze, A paraM guhya jJAna je; karI huMmAM para bhakita, te nize pAmaze mane. 68 na mAro priyakArI ko, janomAM te thakI vadhu; ne bhUmimAM bIjo tethI, vadhu priya thaze ya nA. 9 (he arjuna!) tAre A (guhya jJAna) atapasvIne na kahevuM. abhakatane kadI na kahevuM. sAMbhaLavAnI IcchA na rAkhanArane (athavA sevA hanane) na kahevuM, ane mArI ISya (agara niMdA) karanArane na kahevuM. (paNa AthI tuM ema na mAnato ke tAre ekalAe ja A lAbha levo ! elapeTA thavAthI AdhyAtmika jJAnano prakAza gUMgaLAya che, ane te gUMgaLAmaNa moTA dUSaNarUpa che, mATe bIjAne paNa eno lAbha Apavo. khare ja arjuna ! huM tane kahuM chuM ke, mArA bhakatone je A paraMguhya jJAna kahI saMbhaLAvaze- te mAre viSe paraMbhakita karato thako, avazya saMzayahInapaNe mane pAmaze. (paraMtapa ! evA jJAnanuM paraba besADanAra to mane sauthI vahAlo che,
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ aghyAya aDhAramo kAraNa ke pote to tare ja che paNa bIjAne sudhdhAM tAre che. mATe) manuSyomAM mAro priyakartA enA karatAM bIjo vadhu che ja nahi. ane pRthvImAM bIjo koI enA karatAM mane vadhu priya thanAra paNa nathI. karaNa noMgha : tapa eTale kAmanA 52 aMkuza mUkavAno guNa, te na hoya to gItAjJAna nakAmuM che; kAraNa ke e to gItAjJAnano svArtha mATe ja upayoga karaze. hiMsA karIne gItAno 'yasya nAhaEto mAvo' (18-17)no artha potAnA pakSamAM laI jaze. anAcAra sevIne paNa 'anAsakita' zabdanuM oThuM leze. eTale gItAnuM nirUpaNa kAmanAnA aMkuza mATe che, arjunano moha nasADavA mATe che, hiMsA ke pApa-karmamAM preravA sAru nahi. ATaluM pAThaka A parathI spaSTa samajI zakaze. vaLI bhakti na hoya topaNa upalo ja bhaya che. bhakita eTale ahIM zuddha hRdaya ane samabhAvI vivekabuddhi sAthenI zraddhA levI. gItAnuM tAttvika jJAna jyAM nIti ane sadAcArano pAyo na hoya tyAM paNa nakAmuM che. asevakane athavA na sAMbhaLavAnI IcchA rAkhanArane to e nakAmuM ja che te samajI zakAze. eTale ke jijJAsA paNa joIe. jijJAsA vicAra ane vivekanA pAyA upara ja nabhe che. jema bhUkhyAne sAduM bhojana paNa priyakArI ane upayogI che, paNa gaLAbUDa khAdhuM hoya tene ruciprada bhojana paNa nakAmuM che UlaTuM jo khAya to apathyakArI ja tene pakSe nIvaDe, tema jene saMsAranI bharapUra lAlasA hoya, vairAgyano chAMTo paNa na hoya - te gItAjJAna mATe apAtra che. -------- asUyAnA traNa artha che H IrSyA, niMdA ane dveSa, AtmAno IrSyALu, AtmaniMdaka ane AtmadveSIno sIdho artha nAstika che. eTale jene AstikatA nathI, te paNa gItAjJAna mATe apAtra Thare che. - jema siMhanuM dUdha kanakapAtra athavA siMhaNanuM saMtAna ja jIravI zake che, tema gItAjJAna paNa tevuM pAtra ja jIravI zake che. eTale gurudeve te pUrato niSedha karyo che. bAkI je yogya che tenA AgaLa to khAsa kahevuM. ane evI sakriya carcAvArtA e paNa eka prakAranI paraMbhakita che. teTalI hade te paratve teo vajana Ape che. ane e paNa kahe che ke evuM karanAra to mane vadhumAM vadhu vahAlo che. navamA aghyAyamAM paNa satataM hIrtayanta mAM' (9-14) enI tArIpha karI (9-22mAM) evA bhakatanuM yogakSema vahana karavAno paNa kola Apyo che. jainasUtromAM paNa AcArya
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 628 gItA darzana ane upAdhyAyonuM sthAna vadhu mahattvanuM eTalA khAtara ja che ke teo jJAnAdhyAnamAM masta rahe che ane bIjAM supAtrone dravya, kSetra, kALa, bhAva Adi (sattaramAM adhyAyamAM kahyA mujaba) tapAsI vivekapUrvaka amRta pIrase che. A rIte AtmakalyANa karatA thakA vizvakalyANa pratyakSa rIte paNa kare che. evA jJAna, bhakita ane satkarmano samanvaya jIvanacaryAmAM sAdhanAra mahAyogI karatAM prabhupriya bIjo koNa hoya ? athavA Aje bhaviSyamAM paNa koI hoI zake ? zrIkRSNagurue e vAkayathI prabaLa khAtarI ApI dIdhI. - have teo A jJAna paraMparAne cAlu rAkhavAnuM paNa arjunane garbhita sUcana kare che ke jethI arjunano deha laya pAme topaNa gItAjJAna to jaLavAI ja rahe ! ane e garbhita sUcananA pariNAme Aje he pAThaka ! ApaNe A gItAjJAnAmRta pI rahyA chIe. kevI vizvakalyANanI e zrIkRSNagurunI jhaMkhanA ! gItA jevo apUrva graMtha ApIne vizva para kevo anugraha karyo che ! enA saMkalanAkAra zrIvyAsajIne koTizaH dhanyavAda ApyA vinA kayo pAThaka rahI zakaze? zrIkRSNagurudeva kahe che : adhyeSyate ca ya imaM dharmya saMvAdamAvayoH jJAnayajJena tenAhamiSTaH syAmiti me matiH [][70] zraddhAvAnanasUyazcaaNuyAdapi yo naraH so'pi muktaH zubhA~llAkAn prApnuyAt puNyakarmaNAm ||71 / / tema ja bhaNaze je A, gharma saMvAda ApaNo; "jJAnayajJa vaDe teNe, mane pUjyo huM mAnIza. 70 adoSadaSTi-zraddhALu, sAMbhaLazeya je na2; teya mukita; jaze puNya karmonA zubha lokamAM. 71 (he arjuna ! ) meM upara kahyuM te rIte tuM ekalapeTo na thatAM bIjA supAtrone saMbhaLAvIza ane te vaLI bIjAne saMbhaLAvaze. Ama e upadezanI paraMparA cAlaze, eTale e lakhANamAM lakhAze paNa kharo. eTale enuM adhyayana paNa loko karaze. enA adhyayana karanAra tathA sAMbhaLanAranuM phaLa paNa tane huM kahI dauM chuM, * gItA jI yajJanuM kharuM rahasya zake che. badhA yajJo karatAM emaNe jJAnayajJa zreSTha batAvyo che. (4-33) dhULayajJane gauNa pada ApyuM che, ane tene paNa anAsakatabhAve ane dAna, zraddhA Adi sadguNonI khilavaNInI daSTie sthAna che. bAkI, IndriyasaMyamarUpI dravyayajJa karatAM to cULayajJa UtaratI koTino che ja.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 429 (sAMbhaLa.) ApaNI vaccenA A dhamma (dharmalakSI, hiMsAlakSI nahi) saMvAdanuM je (bhAvapUrvaka) adhyayana karaze, teNe jJAnayajJa vaDe mane pUjyo, ema huM mAnI laIza.) tema ja adoSadaSTi rAkhI je zraddhAvAna A jJAna mAtra) sAMbhaLaze te paNa (pApathI) mukata (thaIne) puNyakarmIo jyAM vase che tyAM, (teo)nA zubhalokamAM jaze. nodha : A saMvAda'nuM dhamya vizeSaNa ApaNe je vAta ghaNI vAra vicArI gayA chIe ene ja puSTi Ape che. gItAmAM "yuddha" prayoga che. paNa nakri' prayoga Atmazutrane haNavAnA arthamAM ja vaparAyo che. agiyAramA adhyAyamAM hatAna', 'nahi" e prayoga kevA saMyogomAM ane kaI apekSAe Avyo che, te paNa ApaNe vicArI gayA chIe. eTale ahiMsAne gItAkArano upadeza leza paNa bAdhaka nahi, balake sAdhaka ja hato, ane sUkSma ahiMsAnuM mahAna pratipAdana karanAra hato, te pharI pharI kahevAnuM have rahetuM ja nathI. | gItAnA adhyayanano mahimA kahyo te yathArtha che. jeo AstiktA, guNadaSTi ane zraddhAthI tenuM adhyayana karanAra che, tene eNe jJAnayajJI avazya banAvyA ja che. A adhyayana lUkhuM hoya to te popaTiyA jJAna ja gaNAya. paNa AcaraNanI IcchAthI gItAnuM adhyayana agAu joI gayA evA supAtra mATe to bhAre lAbhakartA che ja, thayuM che ja ane bhaviSya paNa thaze ja. zrIkRSNagurue kahyuM ke, "zraddhA ane guNadaSTi A be ja guNa hoya ane mAno ke tapa ke bhakita na hoya toya te tevo sadAcArI A gItAjJAna sAMbhaLIne pApathI chUTIne puNyatA to jarUra pAme ja che." sArAMza ke zraddhA ane guNadaSTi e to joIe ja. sadAcArano pAyo haze tyAM A be guNo AvavA azakaya nathI. mANasa kazuM na karI zake toya doSadaSTithI na jue ane zraddhALu bane eTaluM paNa ghaNuM che. AdhyAtmika jJAnImAM A be sadguNo anivArya upayogI che. e guNa para ja jJAnanI pratiSThA che. jJAna thayA pachI to puNya paNa tajavA joga ja che. e viSe ApaNe agAu paNa vicArI gayA chIe. A badho upasaMhAra karI have zrIkRSNagurue arjuna sAme tAkIne pUchyuM :
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 630 gItA darzana kaccidetacchrataM pArtha tvayaikAgraNa cetasA / vijJAna saMmoz: gu/wtte inAnnaya ||72 pArtha ! A sAMbhaLyuM ne te? ekAgra cittathI vaLI; tAro ajJAnathI janmyo,-moha nATho, dhanaMjaya? 72 he (pRthAnA putra) pArtha ! ekAgra citte te (A badhuM) sAMbhaLyuM ne? ane ajJAnathI Upajelo tAro moha he dhanaMjaya! (have) nAza pAmyo ne? noMdha : jJAnamAM ekAgratAnI AvazyakatA che e pharIne ahIM batAvyuM che. atyAra lagImAM ApaNe e to joI ja gayA ke arjunano yuddhasaMnyAsano saMkalpa ke yatna ajJAnajanyamohane lIdhe hato. zrIkRSNagurudeve e badhuM hastAmalakavat batAvI paNa dIdhuM. arjuna A upadeza jhIlavAne pAtra to hato ja, eTale asara thAya temAM navAI nahotI. have te pote ja potAne mukhe zuM kahe che te joIe. arjuna uvAca naSTo mohaH smRtirlabdhA tvtprsaadaanmyaacyut| sthito'smi gatasandehaH kariSye vacanaM tava // 73 / / arjuna bolyA Apa kRpAthI ayyata! nATho moha, smRti maLI; niHsaMdeha thayo sthira, kahyuM karIza ApanuM. 73 ayyata ! ApanA kRpAprasAdathI mAro moha nAza pAmyo che. mane (AtmAnI) smRti lAdhI che. (have, huM saMdeharahita thaI sthira thayo chuM. eTale) tamAruM kahyuM karIza. noMgha: ahIM azruta saMbodhana zrIkRSNagurune vaparAyuM che, te azruta vizeSaNa AtmArthasUcaka che. moha gayA pachI ja AtmAne potAnuM kartavyabhAna thAya che. gurukRpAnI prasAdInI temAM khAsa jarUra che, ane zraddhA, namratA vinA te na AvI zake. vaLI saMdeha gayA vinA sthiratA na Ave, eTale jJAnamAM saMdeharahitapaNuM sAdhavAnI paNa jarUra che.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 31 jainasUtromAM moha moLo paDayA pachI AtmasmaraNajJAna thayAnA ullekho ghaNe ThekANe Ave che. e vize ApaNe agAu kahI gayA chIe. kartavyAkartavyano viveka paNa moha hoya tyAM lagI nathI Avato, e sahunA anubhavanI ja bInA che. Ama saMdeharahitapaNuM, sthiratA, AtmabhAna ane mohAbhAva e cAre ekIsAthe (jJAnanA camakArAnI sAthe ja) pragaTa thaI jAya che. ahIM arjuna viSe gItAno udeza pUrepUro siddha thaI cUkayo. priya pAThaka ! ApaNa sahune paNa tema ja thAo! have saMjaya dhRtarASTrane uddezIne zuM kahe che te vAMcI temAM ApaNe paNa ApaNo sUra bheLavIe : saMjaya uva. ityahaM vAsudevasya pArthasya ca mahAtmanaH / saMvAdamimauSamadbhutaM romaharSaNam // 74 / / vyAsaprasAdAcchRtavAnaitad guhyamahaM param / yogaM yogezvarAt kRSNAt sAkSAt kathayataH svayam / / 75|| rAjan saMsmRtya saMsmRtya saMvAdamimamadbhutam / kezavArjunayoH puNyaM hRSyAmi ca muhurmuhuH // 76 / / taccayat saMsmRtya saMssmRtya rupamatyadabhutaM hareH / vismayo me mahAn rAjana hRSyAmi ca punaH punaH 77 / / yatra yogezvaraH kRSNo yatra pArtho dhanurdharaH / tatra zrIvijayo bhUtidhuvA nItirmatirmama // 78|| vAsudeva ane pArtha-mahAtmAno ja e rIte; saMvAda sAMbhaLyo meM A, romAMcakArI abhuta. 74 vyAsaprasAdathI huM A, paraM guhya suNI zakayo; yogane kathatA sAkSAt svayaM yogeza phaNathI. 75 kezava-pArthano puNya, Avo saMvAda abhuta; rAjanuM ! saMbhArI saMbhArI, rAjI thAuM pharI pharI. 76
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 gItA darzana harinuM ati addabhuta, rUpa rAjan ! smarI smarI; mahA Azcarya pAmuM ne, harakhAuM pharI pharI. kRSNa yogezvara jyAM che, ne jyAM pArtha dhanudhara; tyAM *zrI vijaya ne bhUti, ne dhruvanIti mAnuM chuM. 78 (he dhRtarASTra rAjan !) A pramANe vAsudeva ane pArtha mahAtmAno (upara mujaba) meM rUvAM UbhAM kare tevo adbhuta saMvAda sAMbhaLyo. (ta zAthI? e to Apa jANo ja cho. mArA vyAsagurue mane divyacakSu ApyAM hatAM eTale) vyAsagurunA prasAdathI khuda yogezvara zrIkRSNamukhe huM sAMbhaLI zakyo. he rAjan ! kezava ane arjuna vacceno A adbhuta ane pavitra saMvAda saMbhArI saMbhArI huM vAraMvAra harakhAuM chuM ane he rAjana ! (aho !) te harinuM ati adUbhuta rUpa saMbhAratAM, saMbhAratAM mane mahAna Azcarya thAya che ane pharI pharIne harakhAyA karuM chuM. (ane he rAjan ! mane kahevA ja do! mAruM hRdaya pokAre che ke, jyAM yogezvara kRSNa che, jyAM pArtha dhanurdhara che. tyAM zrI che, vijaya che, vibhUti che ane avicaLa nIti che, ema huM mAnuM chuM. noMdha : saMjaya pAtrane ApaNe vicAranA arthamAM AlekhyuM che. vicArane ja jJAnarUpa guruno prasAda sahaja hoya ! tema saMjaya upara vyAsaguru prasanna thayA che. e vAta ApaNe prathama adhyAyamAM vicArI gayA chIe. saMjaya A saMvAdane romAMcakArI ane addabhuta kahe che, te divyatAsUcaka che. gItAmAM kRSNaguru traNa rIte pragaTa thayA che; (1) guru tarIke, (2) divyapuruSa tarIke, (3) prabhu tarIke. paraMtu guru tarIke ja - yogezvara tarIke ja - e pratiSThA pAmyA che. eTale saMjaya-mukhe vaparAyelA hari, vAsudeva, kRSNa, kezava e badhAM nAmomAM yogezvara zabda vadhu sUcaka che. e yoganAM be pAsAM: (1) samabhAvI buddhi ane (2) karmakauzala. A banne jyAM hoya eTale ke kaSaNarUpI kaLa ane arjunarUpI baLa hoya tyAM saMjaye kahyuM tema zrI, vijaya, bhUti ane dhruvanIti hoya ja, emAM zI navAI che ? * zobhA agara lakSmI x vibhUti-vaibhava + acaLa nIti.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya aDhAramo 633 AthI dhRtarASTrane saMjaye potAno abhiprAya paNa lAkSaNika Dhabe kahI dIdho ke tame tamArA putrono vijaya Iccho cho, paraMtu zrI, vijaya, bhUti ane acaLa nIti pAMDavone pakSe ja che. ethI ahIM zrIkRSNa vAsudeva jevA samartha puruSa preraka che ane arjuna jevA bANAvaLI joDAnAra che. A rIte yogezvara' e zrIkRSNanuM vizeSaNa ane dhanurdhara e pArthanuM vizeSaNa sahetuka che. saMjaye harinA ati addabhuta rUpanI tArIpha karI che te dhRtarASTrane AkarSavA mATe agiyAramA adhyAyamAM varNavelA svarUpane anulakSIne karI che; nahitara zAMta athavA saumyarUpa ja vizeSaNa saMjaya tyAM vAparata. joke saMjayane potAne e karatAM yogezvara" vizeSaNa game che, eTale ja te vizeSaNo emaNe aMtima maMgaLamAM vAparyA che. ane yogezvara kRSNa dhanurdhara pArthane uddezIne zrImukhethI kahelA rahasyajJAnane sAMbhaLIne te lijjatamAM magna banI jAya che. AdhyAtmika arthamAM laIe to vicArane (saMjaya) jJAnaprakAza evo maLe ke jyAre khuda aMtarAtmAnA (zrIkRSNanA) mukha AgaLa e pahoMcI jAya ane jijJAsu mana (arjuna) e aMtarAtmAnuM niraMtara ziSya banI e yogamAM tallIna rahe to tyAM zrI hoya eTale ke sAdhana paNa hoya. tyAM vijaya paNa hoya eTale ke game tevAM saMkaTo athavA pralobhano Ave toya hAra na thAya. tyAM bhUti eTale ke vibhUti paNa hoya eTale ke zarIra, mana ane vANImAM divyatAno camakAra paNa hoya ane dhruvanIti paNa hoya ja. ahIM nItine dhruva vizeSaNa khAsa hetupUrvaka lagADavAmAM AvyuM che. sAmAjika nIti, rASTrIya nIti, kauTubiMka nIti, Arthika nIti ema nItinAM samaSTigata ane vyakitagata aneka svarUpo che. paraMtu je nIti adhyAtmalakSI na hoya te kALe kALe ane kSetre kSetre badalAya che. kAraNa ke te nIti baMdhAvAmAM bAhya paristhiti mukhya kAraNarUpa hoya che, paraMtu adhyAtmalakSI nIti kadI badalAtI nathI. jema paheraNa vAraMvAra badalAvA chatAM zarIramAM rahelo AtmA to teno te ja rahe che. tema adhyAtmalakSI nIti ja sAcI ane vizvavyApaka nIti che. te nItinA gajathI je artha, dharma ane kAmanI mApaNI thAya te adharmajanaka nathI nIvaDI ! bhAratavarSamAM prathama e ja dhruvanItino gaja hato eTale sarva prakAre deza saMtoSI, svAvalaMbI, satpuruSArthI, snehI, sukhI ane samRddha hato. saMjaye kahyuM tema ene tyAM zrI, vijaya ane bhUti niraMtara gela karatAM. gItAnA dhruvanItilakSI pAThako evI bhAvanA
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 gItA darzana bhAve ke mAtra hiMdamAM ja nahi balake hiMdanI preraNAthI vizvabharamAM e maMgaLa sthiti pravarte ! gItAnuM e ja Adi, madhya ane aMtya maMgaLa che. cAlo have A AkhA adhyAyano upasaMhAra karI laIe. OM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde saMnyAsayogo nAma aSTAdazo'dhyAyaH ||18|| OM tata satu" e pramANe zrIbhagavAne gAyelI upaniSado paikI brahmavidyA ane yogazAstranA samanvayavALA zrIkRSNa ane arjunanA A saMvAdamAM saMnyAsayoga nAmano aDhAramo adhyAya pUro thayo. aDhAramA adhyAyano upasaMhAra arjuna kahe cheH "gurudeva ! ApanA asIma anugrahathI mAro mArga mane have spaSTa sUjhavA lAgyo che, kharI rIte sUjhI ja gayo che. chatAM chevaTanI eka zaMkA che tenuM samAdhAna paNa meLavI lauM. joke A zaMkA eka rIte mULanI ja che. chatAM have mane e mULano ula to maLI gayo che. have huM eTaluM samajavA mAguM chuM ke saMnyAsa ane tyAga e bannenuM kharuM tattva zuM che?" Aja lagI to saMnyAsa ane tyAga e banne zabdo saMnyAsAzramIne lAgu paDatA hatA. paraMtu Ape kaMIka judo ja prakAza Apyo che. to pachI saMnyAsa ane tyAgane judI judI rIte ja samajAvo to sAruM. joke Apane ghaNo zrama Apyo che, chatAM Apano pAprasAda evo che ke Ape ene zrama mAnyo ja nathI. dhanya che mArA jIvanane ke Apa samA udAra saddagurudeva mane sAMpaDayA !" arjunanA upalA praznanA javAbamAM gurudeva zrIkRSNacaMdrajI kahe che: "priya ziSya ! zizune godamAM laIne dUdha cakhADatAM kaI vatsalamayI mAtAne thAka lAge che? ThIka sAMbhaLa. have tane uttara ApuM. tAro savAla evo che ke mAre atyAra lagInI badhI kahevAyelI bInAno ullekha pharIne karavo paDaze. chatAM huM
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 667 kArya kAraNa kartutve, hetu prakRti mAnavI; sukha duHkho taNAbhoge, hetu puruSa mAnavo. (13-20) paNa tuM ke te navAM vaironI paraMparAmAM na paDI jAo; te khAtara huM samatA sAdhavAnuM tane kahI rahyo chuM. AthI AgaLa jau to AtmalakSanI sImA cUkI javAya! kAraNa ke - karme Asakata ajJono, buddhibheda na pADavo; AcarI yukata jJAnIe, sau karmo acarAvavAM.(2-26) tuM paNa A sUtra yAda rAkhI; manamAM tenA pratye vaira paraMparAnAM bIjarUpI UMDo kAMTo che, te kADhI nAkha. ane enI mULa prakRti sudhare tenuM udAra daSTibiMdu rAkha. kAraNa ke e suddhAM bIcAro prakRtinI kASThapUtaLI banyo che. A daSTie ja huM kahuM chuM ki AtmAthI tAravo AtmA, AtmAne na DUbADavo AtmA ja baMdhu AtmAno, zatru AtmA ja Atmano. (1-5) bAkI to te joyuM ne ke badhA haNAI cUkyA che. mAtra savyasAcit tuM to nimitta cho. paNa moTA hAthavALA ! ekavAta yAda rAkho ke pUrva karma tAre vedIne dUra karavAnuM che. navesarathI prakRtinuM ghaDatara badalavA mATe havethI evo prayatna karavAno che ke chevaTe bhUta prakRtithI tAro saMpUrNa mokSa ja thAya !" bhArata ! tuM samajyo ne ! bIjA zabdomAM kahuM to saMcita ane prArabdhane samabhAve vedI kAmakrodhanA Avegone maraNa pahelAM ja sahI le, e Avezane vaza na thA. viSayo ciMtave tene, viSayAsakita janmatI; kAma, AsakitathI janma, kAmathI krodha janmato. (2-2) kroghathI thAya saMmoha, saMmohe smRtivibhrama, nAse buddhi smRtibhraMze, buddhinAze ja mRtyu che. (2-63) je bhAva sevIne mANasa maratI veLA deha choDe che, te pharI janma dharI te ja bhAvane pAme che :
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 668 gItA darzana kiMvA bhAvo smarI je je, aMte choDe kalevara; ne te ja bhAvane pAme, sadA te bhAvabhAvika. (8-4) ane chevaTe bahu janmane aMte paraMpada pAmI jAya che. paNa mRtyu veLAe AtmabhAnanI smRti to ja rahe ke jo pahelethI e abhyAsa pADayo hoya ! mATe ja paLepaLe abhyAsano Agraha karuM chuM. jJAna abhyAsathI sAruM, jJAnathI dhyAna, dhyAnathI; sAro karmaphaLatyAga, tyAgathI zAMti sattvara. (12-12) paNa tArA jevI ucca bhUmikAne prApta na hoya tevA sAdhakone huM yajJadAna ane tapanuM paNa kahuM chuM, dravyayajJa karatAM jJAnayajJa sAro che, ane dravyayajJomAM paNa annamaya yajJa karatAM Indriya saMyama prANAyama, svAdhyAya e yajJone huM uttama ja gaNuM chuM. chevaTe to brahmamAM ja sthira thavAnuM hoIne yajJanA maMDANamAM huM dharmamaya puruSArthane sthAna ApuM chuM. yajJano e ja vyApaka artha che. jeoe saMpUrNa mAlikIhaka choDayo che, te to uttama ja che paNa nahi to sAttvikadAnanI huM jarUriyAta mAnuM chuM, kAraNa ke kazAya svArtha vinA nAmanA ke kAmanAnI bhUkha rAkhyA vinA supAtra sthaLe je vere che, te sAttvika dAtA gaNAya. AvuM sAttvika dAna levAno adhikAra jeNe jagata ane jIvananA sumeLanuM anusaMdhAna karyuM che tevA saMto ke saMskAranI parabarUpa banelI saMsthAo ja gaNAya. rAgadveSa rahita deva, nirlobhI saddaguru ane jJAnIjanonI pUjA, AMtarika tathA bAhya pavitratA, saraLatA, brahmacarya, ahiMsA vagereno paNa huM tapamAM samAveza karuM chuM ane te mAnasika ane vAcika uparAMta kAyika paNa pALavAM joIe, evo mAro Agraha che. manuSya manathI brahmacaryalakSya rAkhuM chuM, ema kahe ane kAyAe game tema varte athavA jananeMdriyano saMyama pALe ane bibhatsa bole, sAMbhaLe; rAjasI ke tAmasI khorAka le, sparza vyabhicAra seve, vikArI citro jue ane manamAM vikArone poSyA kare to te brahmacArI kadI na rahI zake. apIDAkArI; lokavallabha, satya ane hitakArI vANI bolavI ke svAdhyAyAdi karavAM e paNa tapa che. mauna rAkhe te uttama tapa che; paNa sAthe sAthe mananuM mauna paNa joIe. matalaba ke bhAvanAzuddhine mATe tapa upayogI che, paNa te suddhAM kazI ya kAmanA vagara ja thavuM joIe. AvI pravRttine huM sat kahuM chuM." rAjAjI ! tame A badhuM sAMbhaLyuM ne?
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 669 "arjune prakRti ghaDataranI vAta jANI lIdhI. jUnA prakRti ghaDatarane badalI zakAya che. paNa te prakRtinI sAme jaIne nahi; paraMtu puruSanI samIpa jaIne ! jema pANIno pravAha ghasIne Avato hoya tyAre sAme ghasavA karatAM trAMsA jaIne kaLApUrvaka kAMThe pahoMcavuM joIe,sAdhakamAM AvI dakSatA bhAre jarUranI che." ATaluM samajyA pachI arjuna bolyo : "gurudeva! Apa pUrepUrA samartha cho. Ape mane AtmAnI vividha dazA ane vibhUtio batAvI bhAre upakAra karyo. atyaMta guhya AdhyAtma jJAnanI, samaja pADI. temAMya karmanuM tattvajJAna sAMbhaLIne mArAM hRdayadvAra UghaDI gayAM. jagata sAthe ApaNuM jIvana otaprota che, mATe temAMthI bacavA mATe AvI paDeluM kartavya choDI nAsI javuM e khare ja hRdayanI nirbaLatA che. samatAthI nipaTAvI prasanna rahevuM joIe. ema karavAthI samAja vyavasthA paNa jaLavAya che ane AtmasthiratA paNa jaLavAya che. AthI sAmAjika vAtAvaraNa cokhkhuM rahI sAdhakanI sAdhanAmAM vega maLe che. kadarUpA dezakALa paNa suMdara bane che. A rIte jotAM gRhasthAzrama ke tyAgAzrama banne sApekSa banI jAya che. paristhiti ke saMyogonuM baLa alabattama kare che paraMtu enI sAme paNa sAdhanAniSTha puruSa TakI rahe che, eTaluM ja nahi; babbe paristhiti ane saMyogo evA puruSanAM dAsa banI rahe che." jo gRhasthAzramamAM paNa brahmacaryalakSano yoga rAkhI potAnAM zakita ane maryAdA vivekapUrvaka samajIne varte ane navAM karmabaMdhana na baMdhAya tevI namratA tathA anAsakita rAkhI zake to janaka videhInA Adarza janAra paNa mokSa pAmI zake ane tyAgAzramamAM gayA chatAM jo anAsakitanuM dhyeya na hoya to e tyAga polo thaIne patana kare ane niyatakarmano saMnyAsa karAya to te tAmasI tyAga ja thAya. tyAganuM dhyeya paNa anAsakita ja che. keTalAka sAdhako mATe te sAdhanarUpe uttama che. jyAre keTalAkane to gRhasthAzramanI zALAmAM ja prathama TIcAvuM paDe che. ekaMdare AMtarika tyAga to bannemAM joIe, A kasoTIe caDatAM huM tAmasI tyAgamAM jatAM jatAM bacI gayo chuM. e ApanI ja kRpanuM phaLa che, e upakAra huM jIvanabhara nahi bhUluM. ApanA kharA prabhAvane nahi jANatAM meM mitrapraNaye karIne ke hAMsI mazkarImAM apamAna karyuM che. kRpAnAtha ! te kSamA karajo." have huM chellA be prazna pUchI lau (1) karmanuM mULa zuM? (2) prakRtinA guNomAM kayo zreSTha ? A pUchavAnuM kAraNa e ke Apa to jJAnadvArA niyata karmane samajI
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka70 gItA darzana zako, paraMtu huM jema atyAre na samajI zakayo, tema bhaviSya paNa mUMjhAu tyAre evI kasoTI hoya to pharIne bhUla na thAya ! "bhArata ! tane badhuM ya mApha che, bhoLA e badhuM bhUlI jA. ane sAMbhaLa tArA praznano uttara ApuM chuM : karmanI preraNA pachI karmano saMgraha thAya che. preraNAmAM jJAna, ya ane parijJAtA. traNa mukhya kAma kare che. ane karmasaMgrahamAM karaNa, karma ane kartA traNa mukhya kAma kare che. dAkhalo ApIne A vAta tane samajAvuM. huM brahmacarya pALuM te zeya. e amuka rIte paLAze te jJAna. evo prathama parijJAtA te AtmA nizcaya kare che. pachI e AtmA (eTale) kartA; sAdhano meLavI eTale karaNa sAdhI e pramANe Acare che; te karma thayuM. matalaba ke prathama manane dukAmanAthI bacAvI levuM, to karmamAM ApameLe zuddhi Ave che. niyatakarmane oLakhavAnI eka kasoTI to e ke; temAM svArtha karatAM paramArtha vadhu hovo joIe. vaLI te azakya-parihAravALuM hovuM joIe. vaLI e dharmathI aviruddha levuM joIe. ghaNAM niyatakarmo to AvI rIte taTasthasAdhaka Apa meLe ja kaLI zake che. paNa jyAM e na kaLI zake, tyAM sadUgarano AdhAra levo. saMtonI sevA ajaba amRtarasAyaNa che. e jIvanane amRta banAvI de che. saMto paNa AvA sAdhakonI sevAthI prasanna thaI kRpA varasAvyA vagara rahetA nathI. AvA saMtono nirvAha pavitra gRhastho para che. je gRhastho potA mATe ja rAMdhe te to pApa ja khAya che, anna nahi. pavitra gRhasthonuM niHspRhabhAve apAyeluM anna laI saMto masta rahe, ane jJAnadAna ane preraNA ApyA kare. ema sahu sahunA kartavyomAM parAyaNa rahetA thakA saMsiddhi pAme che." sat zAstranA abhAvamAM uThe, tat, sat paNa zAstra ja che, OM e sarvamAnya brahmano uccAra che, tatvathI karmaphaLatyAga sUcita thAya ane satthI sAttvibhAva Upaje che, kivA prazastakarmanI prIti thAya che. "pArtha! prakRtinA sattvaguNa, rajoguNa ane tamoguNa evA traNa guNo che. temAM sAttvika guNa UMco che, kAraNa ke te nirmaLa, prakAzadAyaka ane sukhada hoya che. bAkI rajoguNamAM lobha hoIne te duHkhadAyaka, ane tamoguNamAM moha hoIne te ajJAnadAyaka bane che. rajoguNamAM je pravRtti dekhAya che temAM kAmarAganuM bala hoya che ane tamoguNamAM to ALasa, pramAda ane nidrAnuM ja jora hoya che. kharAba svapnAM AvavAM e paNa tAmasI dhRtinuM ja pariNAma che. A traNe guNonI sAmyavasthA tenuM ja nAma prakRti. eTale prakRti mULe dUSita nathI ane AtmA to
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 71 pavitra che ja. tyAre dUSita koNa ? dUSita meM agAu kahyo che. kAma-krodha-guNanI Asakitane lIdhe ja janma maraNAdi saMsAracakra cAle che. mATe prabhavapralayathI chUTavuM hoya to prathama sattvaguNane Teko Apavo. Ama sattvaguNa vRddhi pAme to rajoguNa ane tamoguNane te harAvIne temanuM jIra nabaLuM pADe che. Ave vakhate daivI saMpatti janme che, daivI saMpattinI viruddhanI saMpatti te AsurI saMpatti." kuMtiputra ! nirbhayatA, zuddha bhAvanA, vyavasthA, dAna, Indriya, saMyama, dharmamayapuruSArtha, svAdhyAya, tapa, saraLatA, ahiMsA, satya, akrodha, tyAga, zAMti, cADIcugalInA abhAva, jIvadayA, alolupIpaNuM, komaLatA, kudaratI zarama, acapalatA, prabhAva, kSamA, dhRti, pavitratA, adroha, ati abhimAnano abhAva, e devI saMpattinAM lakSaNo che. ane daMbhadarpaNa, atimAna, krodha, kaThorapaNuM, ajJAna, e AsurI saMpattinAM lakSaNo che. tuM daivI saMpatti pAmI cUkayo cho eTale gabharAvA jevuM nathI. paraMtu tAre haju AgaLa javAnuM che. sAttvika guNanI mAyA paNa chevaTe to tajavAnI ja che. mATe tArI sAme traNa Adarza che. (1) guNAtItano (2) jJAnIno (3) bhakatano. joke traNeno samanvaya ja huM tArAmAM IcchuM chuM paNa chatAM tane mukhya mukhya vizeSatA temanI kahuM; bAkInAM lakSaNo to eka yA bIjA prakAre sarakhAM ja che. samatAyaganuM mULa paNa traNemAM sarakhuM hoya che ane ekAMtika sukhamaya mokSarUpI dhyeya paNa traNenuM sarakhuM che. paNa guNAtItamAM ATalI vizeSatA che : udAsIna pare re'to, na Dage je guNothakI; cho gulo vartatA ema, je rahe sthira nA Dage. (14-23) AthI tevo guNAtIta vizvano pratyakSa upakArI che. sthitaprajJamAM A vizeSatA cheH manogata badhI Iccha, pArtha jyAre tajI dIe; AtmasaMtuSTa AtmAthI, tyAre te sthitaprajJa che. (2.55) prasannatA thakI ena, sarva duHkho TaLI jatAM, prasannacittavALa, buddhi zIdhra thatI sthira. (2.65) je nizA sarva bhUto jAgato saMyamI tahIM; jemAM jAge bhUto te to, pekhatA muninI nizA. (2.69)
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 gItA darzana choDI je sarvakAmone, cAle puruSa niHspRhI; ahaMtA mamatAvo'No, te nara zAMti meLave. (2.71). pArtha ! Aja sthiti brAhmI, e pAmya moha nA thato, ne maLe brahmanirvANa, emAM aMta lagI rahI. (2.72) aruci janasaMsarga, ekAMta sthaLa sevana. adhyAtma jJAnanI niSThA, tattva jJAnadarzana. e jJAnI ekAMtasevI chatAM lokahitamAM rAcela hoya che. eTale ke enI nivRtti, pravRttilakSI hoya che ane guNAtItanI pravRtti, nivRttilakSI hoya che. - bhakita, to A bannenuM madhyabiMdu che; paraMtu jeo AtmAne ja guru mAnIne bhakita kare che, te mahAtapasvIne nAme oLakhAya che. ane jeo koI sat puruSane guru mAnIne bhakita kare che te bhakata kahevAya che. eTale mULe to bhakatanI bhUmikA A vargamAM ja samAI jAya che. chatAM samarpaNA e bhakitanI vizeSatA che. bhakatanAM lakSaNomAM ATalAM tAre dhyAnamAM rAkhavAM. aSI sarvabhUtono, bheru ne karuNAbu je; mamaahaMtvathI cheTo, kSamI duHkhe sukhe samo; (12.13) satatayogI saMtoSI, saMyamI daDhanizcayI; akha mana mati jeNe, mane te bhakata che priya.(12-14) basa; have tArA praznono uttara apAI gayo. have tane jema sukha paDe tema kara. A sAMbhaLIne arjunano AtmA bhiMjAI ja gayo ane te bolI UThayo : huM bIjuM kazuM ja na jANuM. huM mArAM citta, mana, buddhi, karma badhuM ApamAM ja parovI dauM chuM, Apane ja namuM chuM, ApanuM ja kIrtana karuM chuM, ApanuM ja dhyAna dharuM chuM, mAro abhyAsa paNa A5, yoga paNa Apa, jJAna paNa Apa ane dhyAna paNa Apa ane mAre mana to guru paNa Apa. carAcara lokanA pitA paNa Aya. kSetra paNa Apa tathA akSara paNa Apa; ane akSarathI para evA paramAtmA paNa Apa, bhUtarArjaka ane bhUta bhartA paNa rapa ane ka nA e. * Apa. yajJanA bhokatA paNa Apa. ane mahekavara paNa nA pa. have mArI sarI gayo che mane pUruM AtmabhAna thayuM che. have ApanA Aye rahI bApanuM kahuM karIza."
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 73 tyAre pUrNa prasanna thayelA gurudeva potAnA varada haste arjunanA zira para mUkI bolyA: jo A rIte abhimAnane gALIne mAre zaraNe Avyo cho to ahaM tyAM sarvapApebhyaH mokSayiSyAmimAguca" priya ziSya ! ApaNo Aje je A jJAnasaMvAda thayo, te sAMbhaLIne ghaNA tarI jaze. bhale teo zAstrajJAnamAM UMDA na UtaryA hoya ! mAtra tenAmAM zraddhA, guNadaSTi, bhakitabhAvanA ane tapa hovAM joIe; are chevaTe zraddhA ane guNadaSTi be hoya toya basa che. paNa je AtmA ke prabhumAM mAnato ja na hoya, jene loka paralokano Dara ja na hoya, karmanuM saphaLapaNuM che e na jANato hoya, IrSyALu svabhAvano hoya, jeno AtmA saMzayavALo hoya, je svacchaMdI hoya tevAne mATe to gItAjJAna kadAca anarthakArI nIvaDe ! kAraNa ke tevo nAstika manuSya; AstikatAne nAme svecchAcAra ane arjunanA yuddhayoganuM oThuM laI potAnA hiMsAnA siddhAMtano pracAra karavAno. vaLI e paNa kahyuM ke sadAcArano pAyo na hoya, tene paNa gItAnuM tattvajJAna nirupayogI ja che. mAthuM namAvIne arjune rajA lIdhI ane potAnA kartavyamAM lAgI gayo. "aho rAjAjI ! A vAsudevakRSNano ane arjunano saMvAda sAMbhaLI mane romerome AnaMda vyApI rahyo che. emanuM "vAyuvevamaye sarva samItmA suhurtama !' e veNa to mArI hADohADanI majAe raMgAI gayuM che. ane vibhUtionI alaukirtAnuM varNana to mArA kAnamAM ja guMje che. jagatanI dareka sArI vastumAM prabhutvano aMza ja che. vibhUtivaMtuM zrIvaMta, ne bhavya sattva je kaMI; te sarva tuM thayuM jANa, mArA ja teja aMzayI. (10.41) mane divya, rudrarUpo joIne vismayatAno pAra rahyo nathI paraMtu saumya rUpa joIne jema arjuna chevaTe saceta thayo tema huM paNa te ja sadguru svarUpathI tRpta thau chuM. dhanyabhAgya ! vyAsa gurudevanI dayA thaI ane A badhuM meM najare nihALyuM." 'mahArAja ! A badhuM sAMbhaLyA pachI mane to khAtrI thaI cUkI che ke, "kRSNa yogezvara jyAM che, ne jyAM pArtha dhanurdhara; tyAM zrI, vijayane bhUti, ne dhruvanIti mAnuM chuM. (18.78) A parathI Apa pUrepUro mArA kathanano Adi, madhya ane aMtya sAra samajI gayAne? ema kahI jarA mukhaDuM marakAvI saMjaye potAnuM vaktavya pUrNa karyuM.... sarvatra zAti vistAro.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 674 gItA darzana aDhAre adhyAyonI saMgati arjuna viSAdayoga (1) yuddha samAcAra dhRtarASTra saMjayane pUche che (1) saMjaya javAba Ape che. (2) baMne sainyanuM varNana. (3-thI-20) arjunane ekAeka IcchA UpajavAthI arjunanA rathasArathi hRSIkeze ratha baMne sainyanI vacce Ubho karyo ane arjunanuM sainya nirIkSaNa (21 thI 27) e joIne arjunane thayelo viSAda ane viSAda thavAnAM eNe rajU karelAM kAraNo (28 thI 42) ane ema nirAza thaIne besI javuM., (43) arjunane Avo kheda thavAmAM khAsa navIna koI kAraNa na hatuM. eno yuddha saMkalpa mohane lIdhe zithila thayo hato e ja kAraNa hoIne sauthI prathama siddhAMtadaSTi ApavAnI jarUra hovAthI bIjA aghyAyanuM nAma sAMkhyayoga 2khAyuM che ane e ja jAtanI emAM nizcayAtmaka dRSTinI vigato che. sAMkhya yoga (2) arjunanI vyAkuLa sthiti. (1) zrI kRSNaguruno A sthiti ayogya che ema batAvato arjunane sacoTa ane preraka javAba (2-3) arjunanI yuddha na karavA mATenI dalIlo ane chevaTe zrIkRSNane guru tarIkenuM sthApana (4-8). saMjaya kathana. (9-10) zrIkRSNa gurunI AtmasiddhAMtanI dRSTinI arjunano kesa toDanArI sacoTa dalIlo (11 thI 30) arjunanA svadharmanI dRSTie tathA laukika dRSTie paNa yuddha karavuM joIe, paNa yuddhajanya pApa na lAge te mATe prathama samatA sAdhavI joIe te kathana (31 thI 38) samatA yoga mATe nizcayanI jarUra ane e yoganI sarvakALe phatehanuM kathana (39 thI 41). vedokata karmakAMDa triguNa viSayaka che. mATe tAre tethI para thavuM joIe evuM kathana (42 thI 46) karma phala hetu tyAga karma rahita dazA tyAga e yoganuM rahasyasUtra (47). samatAyoga prathama joIe, pachI yoganuM bIjuM pAsuM karmakauzala joIe. zrutithI guMcavAyelI buddhi, moharUpI mela pele pAra jAya tyAre buddhi nizcaya thAya e kathana (48 thI 53). sthitaprajJanAM lakSaNo zAM? e arjunano prazna (54). sthitaprajJananuM aneka prakAre varNana (55 thI 68). jAgatA muninuM lakSaNa (69). kAmakAmI zAMti kema na pAme ? tevarNana (70). spRhA, mamatA ane ahaMkAranA tyAgathI maLatI zAMti (71), e sthitimAM na
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 75 mohAvAthI maraNakALe maLatuM brahmanirvANa . (72) A adhyAyamAM jJAnanuM nirUpaNa jarUrI hatuM. mATe ja thayuM, paraMtu e nirUpaNathI arjunane prazna UThayo ke to pachI mane yuddha mArge gurudeva zAthI prere che? enA javAbamAM karma karavAM ja joIe. e viSayanuM trIjA adhyAyamAM vizeSa nirUpaNa hovAthI enuM nAma karmayoga che. karmacoga (3) arjunano prazna (1-2) karmanuM aneka prakAre nirUpaNa ane eno sRSTi sAthe ane brahma sAthe saMbaMdha e na kare tenuM jIvyuM niSphaLa evuM sUcana(2 thI 16). jJAnIe paNa karma karavAM ghaTe ane teo anAsaktithI kare ja che (17 thI 26). prakRtinA guNothI karma karAya che chatAM ahaMkArathI dehI Asakata bane che, jJAnI Asakata thato nathI mATe mArAmAM karma samarpIne tuM yuddha kara evuM arjunane sUcana (27 thI 30). upalI vAtane anusare tenI mukita; na anusare teno nAza (31-32). jJAnI paNa svadharma bajAve che, temAM ja zreya che. (33 thI 35). have arjunane prazna thAya che ke jo prakRtinI preraNA zubha ja hoya ane AtmAnuM mULasvarUpa zuddha che to mANasa pApa kema AcaravA prerAya che ? (36). enA javAbamAM rAganA mULarUpa kAma, krodha ane ene haNavAnI preraNA (37 thI 47). A vAta arjunane navI lAgatI hatI eTale karma ane jJAna vacceno bheda kevo ane keTalo che te batAvato cotho adhyAya kahevAmAM Ave che; ethI enuM nAma jJAnakarmasaMnyAsayoga che. jJAnakarmasaMnyAsa yoga (4) A vAta navI nathI paNa jUnI che, paNa ghasAI gaI che. eTale tane bhakta tathA mitra jANIne pharI kahuM chuM evuM zrIkRSNa kathana. (1-3) tame to hamaNAMnAM cho, evI arjunanI zaMkA (4). AtmadaSTie nahi, dehadaSTie zrIkRSNarUpe hamaNAMno ATaluM je jANe te apunarjanmA thAya (pa thI 9). ghaNI rIte loko mAre eTale AtmAne mArge jAya (10). AtmalakSya na cUkatAM jeo je rIte bhaje tene tevuM phaLa (11-12). karmaphaLanI spRhA na hoya tene karma na coTe (13 thI 15). jo ke karmanI kAryAkAryatA pArakhavI kaThaNa che. chatAM brahmarUpI yajJane arthe karma karavAM. to karmathI brahma maLe (14 thI 24) aneka prakAranAM karmonuM ane enI prasAdInuM varNana
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 676 gItA darzana karI vyApaka yajJanuM pratipAdana ane anna, ghI homelAM yajJa karatAM IndriyahomAdi yajJa sArA ane sau karatAM jJAnayajJa sAro. (25 thI 33). tevuM jJAna zraddhA, jijJAsubhAvanI satya caryA, namratA ane sevAthI maLe (34) jJAna pApIne tAre che evo jJAnano mahimA (35 thI 38). saMyama daSTi ane zraddhAnuM phaLa jJAna, ane jJAnanuM phaLa zAMti (39). azraddhALu ajJAnIno AtmA saMzayazIla hovAthI, bhavobhavanI azAMti (40) AtmavaMtane karma na bAMdhe mATe jJAnazastrathI saMzaya chedI UTha; yuddha mATe Ubho thA. evI arjunane preraNA (41-42). karmayoga ane karmasaMnyAsarUpajJAna banneno potapotAne sthAne mahimA gavAvAthI, arjunane e mArga viSe zaMkA thaI, enA samAdhAna mATe zuM karavuM. zuM na karavuM? kayAM kayuM tajavuM, kayuM na tajavuM ema viveka darzAvato pAMcamo adhyAya kahevAya che. A adhyAyanuM nAma sanyAsayoga che. kiMtu te karmano saMnyAsa nahi, paNa karmanI Asaktino saMnyAsa ! karmasaMnyAsa yoga (5) karmasaMnyAsa ke karmayoga bemAMthI kayo zreyakArI te nakkI kaho evo arjunano savAla (1). banne sArA paNa tArA jevA mATe karmayogano mArga sAro. vastutaH e banne vacce phera nathI ane bannenuM dhyeya eka che. eka bIjAnA pAyAmAM banne rahelA che tenuM pratipAdana (2 thI 6). brahmasamarpaNa karIne paNa karmayogIe, Atmazuddhi arthe paNa karma karavAM joIe. manano saMnyAsa karavo, kAyAno ja mAtra nahi, tethI sukha (7-13). prabhu jagatakartA ke nyAyAdhIza che ja nahi, svabhAve sau pravarte che. tema pApa puNyane paNa te letA detA nathI. ajJAnathI prANI ApoApa mUMjhAya che, tethI ja saMsAra che (14-15). mATe samatvanA pAyA upara caNAyeluM jJAna e ja saMsAra-tAraNano upAya che (16-17). samatA e ja brahma, samatAdhArI puraSa ja jJAnI gaNAya. evA jJAnInAM lakSaNo (18 thI 22). zarIramAM beThelo yogIno AtmA kAmakrodhanA vegane ahIM ja jite, tevA yogIne sukha, ArAma ane jJAna ahIM paNa ane tyAM paNa (23-24). trASi, yatimuni sauno kAma krodhanI jitathI mokSa. (25 thI 26). yajJatAno bhokatA, sau lokano mahezvara ane sarvabhUtono mitra huM rUpa AtmA evuM varNana (29).
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra ka77 have AtmA ja kharekhara hoya to temAM joDAvA mATe zuM karavuM? e savAlanA uttaramAM have AtmasaMyamayoga nAmano adhyAya zarU thAya che. temAM AtmAne prApta karavAnI vividha sAdhanAo batAvI che. AtmasaMyama yoga (6) karmaphalanI daSTino Azraya choDI kartavya kare te ja saMnyAsI, te ja yogI (1) Ama jotAM yogIne paNa saMkalpasaMnyAsanI jarUra che (2), zarUAtamAM karmanI zuddhi paNa jovI, ane te AtmalakSI siddhAMtanI kasoTIe. pachI to ApoApa saheje zuddha karmo ja karAya che. (3) yogArUDhanuM lakSaNa (4) AtmA ja AtmAnuM bhaluM bUruM kare che. mATe AtmAne AtmAthI jitavo (pa-6). daSTinI samatA sAdhavI ane ekAMte Asana sthira karI Atma vizuddhi arthe yoga Adaravo. ema karatAM AtmAmAM UDI rahelI zAMti maLaze (7 thI 1pa). yoganuM TUMkuM lakSaNa : yukatapaNuM kharuM paNa atipaNuM nahi (7-16). yogInAM lakSaNo ane prakAro tethI maLatuM atIndriya sukha vagere varNana (18-32). mAruM mana caMcaLa che to Ape kahelo sAMkhyayoga kema sadhAze? evo arjunano savAla (33-34), eno upAya saMyama eTale ke abhyAsa ane vairAgyanI be pAsAM vALI joDI (35-36). sAdhakamAM zraddhA hoya paNa yatna na hoya to enuM zuM thAya? e arjunano savAla (37 thI 39). e savAlano javAba (40 thI 47). arjuna AvI darzAvelI kaThina sAdhanAo na karI zake chatAM ene eno vikAsa karavo hoya to zrIkRSNarUpI zarIramAM rahelo AtmA paNa e ja rUpe che, evuM vidhAna karavA mATe have jagatanA sarvaprANIomAM kArya karI raheluM cetana ane potAmAM raheluM cetane e juduM nathI;mATe eka daSTie jagata ane jIvana sAthe saMbaMdha che. evuM darzAvavAno vakhata AvI gayo mATe have A adhyAyamAM jJAna vijJAnanI vAta kahevAya che. jJAna vijJAnayoga (7) tArI prIti che to mArAmAM yoga rAkha topaNa vAMdho nathI (1). AtmA ane prakRti vacceno saMbaMgha (2 thI 7). vizvanI pratyeka cIjamAM kAma karI raheluM teja (8 thI 12). mAyAne lIdhe A vAta A AsurI prakRtivALAne samajAtI nathI paNa tuM to daivI saMpattivALo che eTale samajAze. evuM arjunane garbhita sUcana (13 thI 15). AtmAne bhajanArA Arta, jijJAsu, arthArthI ane jJAnImAM
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka78 gItA darzana jJAnI ja sarva zreSTha (16 thI 18) vAsudevaH sarva' e ja jJAna; te sAcuM jJAna tevA jJAnI mahAtmA durlabha che (19). laukika IcchAe bhakita karanArAo ane temane maLatA kSudra phaLanI vigata (20-23). mUDhaloko AtmasvarUpa jaDavAdane lIdhe nathI jANatA (24-25). huM zrIkRSNa) sattvajJAnI chuM (26) koNa tare, koNa DUbe? (27-28). brahma, adhyAtma, karma, adhibhUta, adhideva ane adhiyajJamAM huM chuM. (29-30). A sAMbhaLyA pachI arjunane prazna thayo ke Ama kema? ane jo ema ja kharekhara hoya to cheTavanuM tattva zuM ? ane mRtyu kALe te kema smRtimAM rahe ? AthI akSara eTale avinAzI evA brahmanA yogarUpa AThamo adhyAya kahevAya che: akSara bahmacoga (8) arjunano savAla (1.2). e savAlano javAba (3-4). potAmAM samarpaNa karavAthI akSarabrahmayoga zI rIte thAya? enI samaja (5 thI 7). judAM judAM zAstro mane judI judI rIte varNave che ane huM rUpa aMtarAtmA saumAM chuM. eTale te mane agAu kahI tevI ane bIjI aneka sAdhanAthI mane maLe che. tethI punarjanma TaLe che. bAkI to saune-brahmadevane-paNa punarjanma che ja (8 thI 16). kALavarNana ane kALa sAthe AtmA tathA bhUtano saMbaMdha (17 thI 20). paraMgati ane mAruM paraMdhAma eka ja che (21). te paramapuruSa ananya bhakitathI paNa maLe (22). kayo kALa sAro? tenuM varNa (23 thI 27). paraMsthAna mAtra sAdhanAthI na maLe; paNa lakSmapUrvakanI sAdhanAthI maLe; (28). have savAla thayo ke jo Ama che to AtmA to baMdhAyo gaNAya, avinAzI evo AtmA dehamAM kema baMdhAyo? e savAlano javAba Apato rAjavidyArAjaguhya nAmano navamo adhyAya Ave che. rAjavidhArAjaguhyayoga (9) pote samyakajJAnI hoIne potAno AtmA nirALo kADhIne svAnubhavanI bInA zrIkRSNa guru kahe che : adhyAtmavidyA parama guhya hoIne ane sarvazreSTha hoIne te vidyA rAjavidyA ane rAjaguhya che. AtmAnirlepa zI rIte ? ane jagata tathA jagatanA dehadhArIo sAthe teno saMbaMdha zI rIte ? te batAve che. (1-10). ajJAnInI dazA (11-12). loko mane judI judI rIte upAse che, badhAnuM aMtimabiMdu to AtmA che chatAM kAmakAmIne enI khabara nathI. tethI saMsAramAM
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 679 bhame che. (13 thI 21). puruSArtha karavo eTale paNa AtmA mATe ja pravRtti karavI; ethI AjIvikA to cAle ja che (22). A vAta loko nathI samajatA eTale bIjA devane bhaje che (23 thI 25). mane to bhakti vahAlI che, pApI paNa zuddhahRdaya karIne bhakita kare to tare (26 thI 33). mATe mArAmAM yukata thavuM e paNa yoga ja che. arjana, sthaLa vaibhava, devIvibhUti ke bIjA kazAmAM na lobhAya mATe have vibhUti yoga kahe che. e badhuM AtmA AgaLa tuccha che ema siddha kare che. vibhUti yoga (10) bhUtonA sArAmAThA bhAva AtmAnA yoge ja UThe che; eTale yoganuM ane vibhUtinuM mULa paNa AtmA che. (1-11) arjunane e badhuM gaLe Utare che eTale jAte svIkArIne have divya vibhUtinuM varNana kahevA prArthe che (12-18). zrIkRSNamukhe divyavibhUtinuM adbhuta varNana (19-42). ATaluM sAMbhaLyA pachI arjunano laukikamoha kharI jAya che, jagatasvarUpa bahu aMze kalpanAthI samajAya che, paNa te A badhuM jo najare jovAtuM hoya to jovA Icche che. eTale have tenuM sAkSAt darzana karAvAyuM che mATe AvatA adhyAyanuM nAma vizvarUpa darzana yoga che. vizvarUpa darzana yoga (11) arjunano svAnubhava ane IcchA (1 thI 4). arjunane zrIkRSNagurumAM raheluM kharuM svarUpadarzana thAya te mATe ApelI divyadaSTi (pa thI 8), arjunane zuM joyuM ane ethI ene zI asara thaI, te viSe saMjayanuM kathana ane arjunanuM saMvedana; tathA chevaTanI IcchAnuM saMjaya mukhathI prakAzana (9 thI 35). arjunanI maMgala prArthanA ane mAphI viSe kathana (36 thI 46). zrIkRSNaguruno dilAso ane kathana (47 thI 49). Ama kahI vAsudeve sAmyarUpa batAvyuM evuM saMjaya kathana (pa0). ananya bhaktithI A svarUpa satata pAmI zakAya" tevuM zrIkRSNamukhanuM kathana (51 thI 54). eTale have mAre saumyarUpa gurubhAve zrIkRSNanI upAsanA karavI ke agAu dIThuM tevA vizvarUpa darzananI-avyakata-AtmAnI-? A savAla arjunane thayo. tethI bAramo bhaktiyoga nAmano adhyAya have zarU thAya che.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 680 gItA darzana bhakita yoga (12) arjunano savAla (1) banne upAsanA sArI, paraMtu avyakatanI upAsanA sahune sIdhI sulabha nathI mATe tArA jevA sAru vyakitanI upAsanA meM sUcavI che. vyakatanI upAsanA eTale sadgurune avalaMbIne karelI AtmasAdhanA. te sArI. mATe tuM mArAmAM joDAI jA (2 thI 8). abhyAsathI cittavaza kara, nahi to mArA sAme daSTi rAkhI karma kara. athavA e paNa nahi to karmaphaLano tyAga kara. karmaphaLanA tyAgathI satvara zAMti maLe che. mATe e sauthI ThIka mArga che. (9 thI 12) bhaktanAM lakSaNo, karmayogI ane jJAnayogI bannemAM bhakitanI daSTi joIe. jJAna ane vairAgya vinA bhakita nakAmI. bhakata dhULacihnathI nathI oLakhAto paNa saddaguNathI oLakhAya che (13 thI ra0). have arjunane avyakata, vyakta svarUpanA mULazodhananI pipAsA thAya che. eTale bAhAvizvane lagatI vAto samajyA pachI aMtargata jIvanamAM kAma karatAM tattvo jANavAnI pipAsA thAya che. AthI A zarIrarUpI savikAra kSetra, jene AdhAre che te ane emAM rahelAM kSetrajJanuM varNana A adhyAyamAM karavAmAM Ave che. tethI dareka sAdhaka potA mATe kaI sAdhanA yogya che te tAravI zake! kSetrakSetrajJa yoga (13) prakRti zuM, puruSa zuM? kSetra zuM? kSetrajJa zuM? jJAna zuM ane joya zuM? evo arjunano savAla (1) savikAra kSetra ane kSetrane jANe te kSetrajJa, e rIte huM paNa kSetrajJa evI zrIkRSNa gurunI vAto (2 thI 6). jJAnanuM lakSaNa varNavI e sivAyanuM badhuM ajJAna evuM sUcana (7 thI 11), zeya varNana (12 thI 18). prakRti puruSanAM kAryakSetro (19-20) . saMsArano hetu guNAsakita (21). paramAtmA ethI cheka nirALo. ATaluM ja jANe te game te sAdhanAthI tarI jAya ! pachI e sAdhanA dhyAnayoganI hoya, jJAnayoganI hoya ke karmayoganI hoya (22 thI 24) Apa meLe na tare te bIjAM saddaguru Adi nimittothI paNa tarI jAya (25), kSetra, kSetrajJano prakRti, puruSa sAthe samanvaya (26 thI 33). AvuM kSetrakSetrajJanuM bheda vijJAna thAya tyAre bhUtaprakRtithI mokSa thAya (34).
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra prakRtinA guNomAM sAdhAraNa zarIrI kema Asakata thAya che ? ane zuddha AtmayogI kema Asakata thato nathI te savAla thAya che enA javAbamAM guNatraya vibhAga' nAmano caudamo aghyAya zarU thAya che. guNatraya vibhAgayoga (14) 681 siddhi denAra uttama jJAna A che : "AtmA bhaLe che tyAre Asakita gADha nathI hotI, paNa bhaLyA pachI potAnuM bhAna e 2matamAM bhUle che. eTale gADha Asita thatI jAya che. ethI sattvaguNa, rajoguNa ane tamoguNa dehIne dehamAM bAMdhe che, paNa huM rUpa aMtarAtmA e badhuM jANato hoIne baMdhAto nathI. baMdhAya che tenuM nAma bahirAtmA athavA guNasaMgI AtmA." (1 thI 5) traNe guNonuM svarUpa (6 thI 8). yAre kayA guNa jite, ne kevI rIte jite ? te varNana (9-10), traNamAMthI kayo kaya re vaghyo ? tenI khAtarI tathA oLakhANanAM cihna, tathA tevI sthitimAM marelAMnI gati zI zI ? (11 thI 15). sAttvika, rAjasa ane tAmasanuM phaLa ane dehI 52 enI asara; tathA te paikI UMco koNa ? e varNana (16 thI 18). sattvaguNa UMco che, chatAM guNothI para rahelA AtmAne pekhanAra ja triguNAtItI thaI zake che ane te ja amata bhogave che. mokSa pAme che. (19-20). tyAre guNAtIta kema oLakhAya ? evo arjunano savAla (21). guNAtItanAM lakSaNomAM bhakata ane jJAnI karatAM eTalI ja vizeSatA ke te guNonI AsapAsa rahelo sthULadaSTie dekhAya. chatAM paNa aMtara nirlepa hoya tethI kayAMya phasAI na jAya. eTale AtmA lakSyarUpa bhakita to jema sthitaprajJa ke jJAnIne hoya tema guNAtItane paNa hoya (22 thI 26). chevaTe to brahmanI, avyaya amRtanI zAzvata dharmanI ekAMtikanI parAkASThA huM (aMtarAtmA) ja chuM. (27). ' tyAre have arjunane e savAla thAya che ke paramAtmA ane AtmA vacce khAsa phera zo ? ethI 'puruSottamayoga' nAmano paMdaramo adhyAya zarU thAya che, vaLI caudamA aghyAyamAM "aa N dhogaprava: pitA" (14-4). kahyuM hatuM eTale have mahad brahmarUpa yonimAM bIja mUkavAthI e nAnA bIjamAMthI keTaluM vizALa saMsAra vRkSa thAya che, te paNa paMdaramAmAM samajAvavAmAM Avaze.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 682 gItA darzana puruSottama yoga (15) saMsArane vicitra vaDavRkSanI upamA ane enI sAthe vedajJAnanA hetunuM varNana (1) e vRkSanI zAkhA kevI kyAM ne kevI rIte? (2) tenAM Adi aMta dekhAvA azakaya che. madhya dekhAya che. mATe asaMgazastrathI tenuM chedana karavuM ene mATe daDha saMkalpabaLa joIe. te daDha saMkalpanA AkAranuM varNana (3-4), paraMdhAma koNa pAme ane te kevuM? (pa-6). paramAtmA ane jIva banne eka ja che paNa jema AkhA sapheda paTa para eka khUNAmAM paDelo DAgha vastrano ja aMza che, tema jIva te daSTie avibhakata chatAM vibhakata aMza che. e bhAvanuM varNana (7). jIva, dehAMtara kema kare che? bhoga zAthI bhogave che? e varNana (89). saMskArI AtmA A svarUpa jANe che, bIjA nahi (10-11). huM koNa ? tenI oLakhANa ApI zrIkRSNarUpI zarIramAM tema saunA zarIramAM rahelA AtmAnuM varNana ke jethI arjuna, bhramamAM na paDe ! (12 thI 15). kSara, akSara ane puruSottamanA bhedanuM varNana ane sarvabhAve samarpaNanI mAgaNI (16 thI 19) ATaluM jANe te ktakRtya gaNAya (20). have arjunane pote A pada mATe lAyaka che ke kema? e jANavAnI IcchA thAya che e praznanA uttaramAM "devI saMpattivALA Astika che, mokSa mATe lAyaka che ane AsurI saMpattimAM taraboLa rahe tyAM lagI nAlAyaka che" Ama have "devAsurasaMpada vibhAgayoga" nAmano adhyAya zarU thAya che. devAsurasaMpad vibhAgayoga (16) daivI saMpattinAM lakSaNo (1 thI 3). AsurI saMpattinAM lakSaNa (4). daivIsaMpattithI mokSa ane AsurI saMpattithI baMdhana. ema kahI arjuna daivI saMpattimAna che tevo dilAso ApatuM kathana (pa). AsurI saMpattivALAnI jIvanacaryAnuM vistArathI varNana ane teo azubha yonimAM potAnI meLe ja potAnI karma dazAthI jAya che. tevuM sacoTa kathana. (6-20). kAma, krodha ne lobha e traNa narakanA daravAjA che. mATe tajavA tevuM sUcana (21) ethI vegaLo rahevA talapanAra sAdhaka Atmazreya tarapha pravRtti karIne paraMgati pAme che tevuM kathana (22). sadUguru ke aMtarAtmAnI preraNA spaSTa na maLe tyAM zAstrasahAya jarUranI che (23-24). tyAre have vaLI arjunane gaye vakhate chaThThA adhyAyamAM prazna thayo hato ke yatna na hoya ane zraddhA hoya to thoDI ghaNI paNa saphaLatA to maLe ja ane mAyAmAM
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra 683 lalacAyA vagara mare, to to mokSa suddhAM chevaTe ghaNA janma paNa pAme; to pachI ahIM prazna thAya che ke zraddhA hoya ane zAstravidhi na jANato hoya to te niSThA kevI mAnavI? eTale 'zraddhAtrayavibhAga yoga' nAmano sattaramo adhyAya zarU thAya che. zraddhAtrayavibhAga yoga (10) arjunano savAla (1). sAttvika, rAjasa, tAmasa evI traNa jAtanI svabhAvajanya zraddhA dehadhArIone hoya; jevuM jenuM aMtara tevI tenI zraddhA-evuM pratipAdana (2-3). sAttviko, rAjaso ane tAmasI kone kone pUje? (4). zAstradaSTi vinAnA tapathI thatI AtmahAninuM mULa zuM che, te spaSTa nidarzana (pa-6). AhAra, yajJa, ane dAnanA sAttvika, rAjasa ane tAmasa ema traNa traNa prakAro kahevAze evuM zrIkRSNa kathana (7-8). AhAranA traNa prakAranuM varNana (8-10). yajJanA traNa prakAranuM varNana (11 thI 16). zArIrikatapa, vAcikatapa ane kAyika tapanuM kathana (14 thI 16). tapanA traNa prakAranuM varNana (17 thI 19) dAnanA traNa prakAranuM varNana (20 thI 22). OM tat satunuM rahasya jJAna e zAstravidhi ja che, evuM garbhita sUcana (23 thI ra7). zraddhA to joIe ja nahi to A loka ane paraloka beyamAM rakhaDavuM paDe (28), A badhuM sAMbhaLyA pachI have arjunane karmasaMnyAsa ane karmayoganuM jJAna thaI ja gayuM chatAM jema varNavyavasthAno Agraha che tema zrIkRSNagurune Azrama vyavasthAno Agraha che ke kema, te jANavAnI IcchA thatAM saMnyAsa ane tyAganuM tattvajJAna e jANavA Icche che, tyAMthI AvatA adhyAyanI zarUAta ane A adhyAyamAM mokSa lagI saMnyAsa ke jemAM mananA saMkalpono saMnyAsa karavo paNa karma na tajavAM e jAtanuM pratipAdana hoIne enuM nAma mokSasaMnyAsa yoga che. eka rIte to A adhyAya gItA tatvano saravALArUpa upasaMhAra che; ema kahIe to paNa cAle " jeno aMta sAro tenuM sarva sAruM." e rIte arjuna aMte samatA pAme che, tethI teno kheda paNa arthasUcaka bane che. je sAdhaka bhUle, tyAM sadgurunuM zaraNa le to te kevo AbAda pAra UtarI jAya che, tenuM gItA e pramANa che. bhUla na thAya te sauthI uttama, chatAM sAdhaka dazA ja evI che, ke bhUla thaI jAya to tyAM arjune jema sadaguruzaraNa svIkArI jijJAsubhAve rAkhajavAnI mahenata karI tema sAdhaka paNa kare,
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 684 gItA darzana mokSasaMnyAsayoga (18) arjunano savAla (1). saMnyAsa ane tyAga viSe lokavAyakAo ane e paratve potAno mata. koIpaNa zubhakriyAne na tajavI tema svadharme AvI paDelI anivArya kriyA mAThI hoya to te paNa na tajavI. paraMtu saMga ane karmaphaLadaSTi e be tajavAM. ethI zubhAzubhakarmanA baMdhanathI chUTIne chevaTe paNa zuddha thavAze (2 thI 6). trividha tyAganuM varNana (7 thI 9). karmaphaLatyAga para jora ApavAthI thatA lAbhanuM kathana (10 thI 12) karmasiddhinAM nizcitadaSTie nirUpelAM pAMca kAraNo (13 thI 15). ahaMkAra karavo nakAmo che ane nirahaMkArI paNAthI je phAyado che, tenuM nidarzana (16-17). karma preraNAnA traNa prakAra ane karma saMgrahanA traNa prakAranuM kathana (18) jJAna, karma tathA rtAnA traNa traNa prakArone gUDhavarNana (19 thI 28). jJAna, AtmalakSIpaNA tarapha vadhu jAya che te bheda batAvavA mATe buddhinA traNa prakAronuM tathA dhRtinA traNa prakAronuM varNana (29 thI 35). sukhanA traNa prakAra ane tenuM varNana (36 thI 39). traNa guNothI joDAyeluM pRthvI, svarga vagere sadhaLuM saMsArI jagata (40). varNavyavasthA jAtiviziSTa nathI paNa svabhAvajanyaguNa tathA sadgurulakSI karmane anusarIne che, ethI evI varNavyavasthAthI thato uddhAra ane cAre varNanAM guNa karmonI oLakhANa (41 thI 54). AtmalakSI potapotAnAM karmamAM parAyaNa rahevAthI pApa na lAge, bAkI to kArya mAtramAM sthULa pApa to ochA vadhatuM che ja ane deha che tyAM lagI kriyA chUTavI azakaya che mATe manano saMkalpasaMnyAsa karI Indriyo jitI anAsakata buddhie spRhA rahitapaNe kAryo karavAM joIe (45 thI 49). Ama jJAnanI parAniSThA je sAdhanAthI pamAya te sAdhanAnI jJAnayoga, bhakitayoga ane karmayoganA samanvayavALI sAdhanAno agAu je vistArathI ullekha Avyo che tenuM saMkSepe dhyAna karI arjunane Ama nahi kare to vinAza thaze evI gaMbhIra cetavaNI (50 thI 58). parANe arjunane yuddhamAM kema joDAvuM paDaze te prakRtinuM yathArtha darzana karAvanAruM zrIkRSNa kathana (59-60). ardhadagdha dazAmAM na rahetAM sadguruzaraNa agara Atmaza2Na sarvabhAve svIkAravAnuM sUcana (61-62). sadgururUpa potAmAM AtmAnurUpa nirNaye rahevAmAM thatA lAbha ane Apelo kola (63 thI 66). gItAjJAna kone saMbhaLAvavuM te sUcana (67). bhakatone gItAjJAna saMbhaLAvanAranI je zubha gatino saMbhava che, tenuM nirUpaNa (68-69). gItAnA zraddhApUrvakanA
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra aghyayana zravaNathI thatA lAbhanuM varNana (70-71). arjuna ! tAro moha gayo ? ema zrIkRSNa guruno prazna (72). 'huM have nirmohI thayo ne mane AtmabhAna thayuM' evuM Atma nivedana karI 'tamAruM kahyuM karIza' evo pArthe Apelo kola ane zrIkRSNa arjunanA saMvAdanI ziva, suMdara ane satyalakSI samApti (73). A saMvAda ane svarUpadarzanathI potAnA thayelA AhlAda ane svadazAnuM saMjaye dhRtarASTra sanmukhe kareluM nidarzana ane 'jyAM samatvarUpI yoga-upayoga-jatanA rUpI zrIkRSNa che tathA ene lakSe thatI kriyArUpI dhanurdhArI arjuna che tyAM zrI che, vaibhava che ane avicaLa nIti che' evo potAno dAkhavelo maMgaLa abhiprAya. 685 Ama aDhAre adhyAyo pUrepUrA saMkalanAbaddha ane e mAMhelo zloke zloka arthapUrNa che. ethI punarukita jevuM ghaNe sthaLe hovA chatAM e punaruti paNa koI navo ja bhAva sUcavatI jAya che. ema gItA jANe kSaLe kSaLe yannavatAmupaiti kSaNe kSaNe jANe navInatA dekhAya tevI AkarSaka bhAse che ane gItArUpI amRta suNatAM rahelI atRpti vAcakane vAraMvAra gItA tarapha prere che. AvI dazA hoya tyAM 'gItA sugItA rtavyA miyaiH zAstravistareH e kathanane Teko koNa nahi Ape ?
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa gItAnA akhAtamAM maLatI vividha dharmonI saritAo. sRSTinI utpattino kAlpanika ItihAsa purANomAM che tema jUnA karAramAM paNa che. karAra eTale pratijJA. mANase dharmasaMsthAmAM dAkhala thatAM pelI pratijJA levI ja joIe. ghamiSTha na kahevaDAvato hoya eNe paNa mAnavatAnI rIte vartavuM ema e mANasa thayo tyArathI baMdhAyo che. to pachI dharma saMsthAmAM to hRdayapUrvaka eNe pApathI pAchA pharavA baMdhAvuM ja ghaTe; e daSTie jUno karAra yahUdI ane IjharAyela prajAno to prANa che. navA karArane mukhyapaNe chatAM jUnA karArane paNa khristI prajA sudhdhAM mAne che. IslAmI prajA kurAnane potAno prANa gaNe che, chatAM jUno karAra ane navo karAra paNa kurAnanI vANIne apratikULa hoya tyAM pramANa tarIke svIkAre che. ApaNe prastAvanAmAM ApelA kola pramANe ahIM jUno karAra, navo karAra ane kurAnanAM vAkayo agara e mULa sUtronAM vAkyono sAra ApI ane enI sAme gItAnAM vacano TAMkI e tAravI zakIzuM ke - jema jUnA karAranuM vikasita rUpa navo karAra che; tema jUno karAra, navo karAra ane kurAna e traNenI vANInuM gaMbhIra ane vikasita svarUpa gItA vacana che. matalaba ke gItArUpI akhAtamAM e traNe nadIo samAI jAya che. jema e traNe zAstro viSe, te ja pramANe jarathostI zAstra jhaMdAvasthA viSe. chatAM A traNe (jUno karAra, navo karAra ane kurAna) to paraspara saMbaMdhita che, eTale prathama e vacano sAme gItA vacano TAMkIe ane chevaTe to jhaMdAvasthAnAM vacano sAme paNa gItA vacano TAMkIzuM ja. yahovAhadeve AdimAM AkAza ane (yahovAhane badale) pRthvI pedA karyA. ajavALuM, aMdhAruM, ahIM zrIkRSNadeva kahe che: pANI, vanaspati ane sakaLa jIva- pRthvI, jaLa, ane agni vAyu, jaMtunAM naranArI joDakAM banAvyAM. AkAza, e pAMca mahAbhUto mArI bhUminI mATInuM mANasa banAvyuM ke prakRttimAM Ave che. mana, buddhi ane tenA nasakorAmAM jIvanano mAsa ahaMkAra sudhdhAM temAM ja samAya che. phUMkyo. (upa. 1 luM pra. rajI) (a. 7-4). parAprakRti te chavabhUta ke
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 687 jenA vaDe A jagata dhAraNa karAya che. vADInI vacce jIvananuM vRkSa ane (a.7-5). bhaluM-bhUMDuM jANavAnuM vRkSa banAvyAM. sarva bhUtonuM sanAtana bIja huM chuM pe'luM mANasa te Adama ane enI (a.7-10) mArI adhyakSatA nIce pAMsaLImAMthI strI banAvI tenuM nAma prakRti carAcarane prasave che (9-10), havA. (sajIva) (u.pra. bIjuM) Adamane badale ahIM manu Adi che. eTale maharSikumAra ane manuo te mArA ja mAnasabhAvo che, ke jemane prathama teo nagna hovA chatAM lIdhe loka ane A prajA che(10-6). lAjatAM nahatAM; paNa sarSanA guNAsakitathI saMsAra thayo bharamAvAthI vADI vaccenA vakSanuM phaLa (13-21). athavA kAmarUpI sarpanA banne jaNAe khAdhuM, ane teomAM bharamAvAthI AdhyAtmika mRtyu thayuM. zarama AvI. ane mRtyunI bIka peThI. (a. 2. 62-63) (u.prakaraNa trIjuM) deve Adamane kahyuM "tuM mATImAM maLe tyAM lagI tArA mono (prajApati deve mAnava prajAne parasevo utArIne roTalI khAje." kahyuM) : yajJa saha prajA sarjIne prajApati (u. pra. 3/19) prathama devoe saune bolyA : -"yajJa vaDe prasavo ane te yajJa AzIrvAda dIdho hato te A che :- tamArI kAmanA pUro." e yajJa vaDe "saphaLa thAo ane vadho." (u.pra. devone tame bhAvo, ane devo tamane 1-28.) bhAve. (a. 3: 10-11) have prazna e thAya che ke devanA AzIrvAdanA badalAmAM apAto badaloyajJa-bhoga-bali te kaI jAtano? e mATe nIce have e jAtanAM vAkayo Ave che ke mANasa sahuthI kiMmatI prANI che, mATe eNe bIjA jIvo para paramArtha karavo ane potAnI vahAlI cIjano moha choDavo. je ema nathI karatA te narakanA dvArathI chUTatA nathI. mANasanuM rakata je koI vahevaDAve, tenuM rakata mANavAthI vahevaDAvavAmAM gItA-khUnano badalo maLaze; e Avaze, kemake deve potAnI pratimA dhamakIthI nahi paNa karmanA kAyadAnI
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 688 gItA darzana pramANe utpanna karyuM che.(u.6-9) sacoTa rItathI samajAve che. mAnuSI zarIramAM rahelA evA mArI je mUDha avajJA kare che te rAkSasI prakRtinA che (9-12). tevA jagatanA nAzaka zatruo ugnakarmI thaI jAya che (1-9). A haNyo ne A haNIza ema varte che. (16-14). tevAo bAbA Adama pachI hajarata nUha azucinarakamAM paDe che. (16-16). ane kramapUrvaka pachI moTA puruSa tarIke 'hajarata IbrAhIma thAya che, teo potAnI vahAlI cIja tarIke potAnA putra IslAkane bAMdhIne dahanIyArpaNa . tuM je kaMI kare, je bhogave, je yajJa tarIke yajJavedImAM lAkaDAM upara mUkayo ?' kare, je Ape, je tapasyA kare te badhuM ne jevo mAravA jAya che ke tarata devadate mane arpaNa kara(9-26). kahyuM ke basa have tArI kasoTI thaI gaI. te tArI vahAlI cIja paNa mArAthI vadhu mAnI nathI. (utpatti 22muM prakaraNa) (A ghaTanA bilakhAnA sagALazA zeThanA kelaiyA putrane khAMDavAnI eka sAdhurUpa prabhue karelI kasoTInA jevI kasoTI che.) AnI matalaba suMdara che. paraMtu IslAkane badale IbrAhIme gheTo patra, puSpa, phaLa, pANI je kAMI joyo ane tenuM dehanIyArpaNa karyuM. e bhakitathI Ape te prayatnazALI zreyArthI cIlo cAlI rahyo che. jo ke Isae pote bhakatanuM huM premathI (svIkArIne) ja potAnuM balidAna ApyuM. eTale have AroguM chuM. (9-26) devane bali ApavAnI jarUra nathI ema khrista prajA mAne che. ane IslAmI bhAIo to Izvarane nirAkAra mAnI e balidAna karatA nathI, chatAMya 'Agese calI AtI hai" nI peThe bakarI
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 689 Idano tahevAra teo A rIte ja Ujave che tenuM mULa zuM che ane Aje rUDhie kevuM anicchanIya rUpa lIdhuM che te A parathI vAcaka kaLI zakaze. gItAnA yajJa vacce ane jUnA karAranA yajJa vacce sthULa rIte ghaNo ja phera che. yajJa upara to banne bhAra Ape che. gItA to ayajJanuM A loka ke paralokamAM sthAna ja nathI ema kahe che (4-31). yajJArthe karma nathI karAtAM tyAM ja lokabaMdhana thAya che (4-31), AcareluM karma vilaya pAme che (4-23). paNa annayajJa karatAM IndriyomayajJa sAro che. ane IndriyahomAdi yajJa karatAM jJAnayajJa sAro che, ema kahe che (4-33). eTale e yajJano sIdho artha dharmamaya puruSArtha athavA arpaNatA ja thAya che. manuSya ekadama saMpUrNa arpaNatA ke tyAga na karI zake te mATe A yajJa ane tyAganuM pagathiyuM che. gItAnA yajJamAM jaina dharmanI ahiMsAnI suMdara chApa che. eTale vaidikazrutiomAMthI je brAhmaNo sapazu yajJano artha kADhe che emane to gItAe bolatA baMdha karI dIdhA che. uparAMta vedajJAnI kharo koNa? te svarUpa (15-1) batAvyuM che. ane arjunane vedazrutionI svargadAyakakriyAomAM na phasAtAM e jALamAMthI bahAra nIkaLavAnI Thera Thera preraNA ApI che (2-4246 tathA 9-2021). kurAne A yajJane sthAne nimAja ane jakAtanuM ane navA karAramAM prArthanA tathA samarpaNAnuM mahattva samajAvyuM che. jo ke mahAtmA mojhIsamusA-ne je karAra maLyo che temAM paNa prathama karatAM to vikAsa najare paDe che ja; je nIce batAvela che. (sivAya parvatanA zikhara para yahovAhe hajarata musAne pahelAnA (zrIkRSNa guru prabhubhAve kahe che : ) jevI be zIlApATI upara navI mArAmAM mana joDa, mAro bhakata vAto karI che te A :-) thA, mane pUja, mane nama, ema mArAmAM "yahovAha sivAya bIjA devane na mAna." parAyaNa thaIne AtmAne joDIne tuM "bIjA devanuM nivedya na khA." (nirgamana mane pAmIza. (9-34) prakaraNa 34-14 ane 15.). (dharmamaya) yajJanI prasAdI khAIne saMto pApathI chUTe che. (3-13).
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 690 gItA darzana "tuM potAne sAru koI devanI DhALelI huM avyakata (arUpI) chuM; chatAM mUrti na banAva." (34-17) mArA paraMbhAvane na jANatA abUjha loko vyakatarUpe mAne che (7-24). kAmanAne AdhIna thaI bIjA devone bhaje che (7-20). paNa te alpa buddhione aMtavALuM najIvuM phaLa maLe che. (7-23). AbIba mAsamAM sAta divasa sudhI yajJa, dAna ane tapakriyAne huM na tuM be khamIra (lUkhI) roTalI khA." tajavA kahuM chuM; kAraNa ke te samaju (34-18). lokonA hRdayanI zuddhi kare che. (18-5) mArI AgaLa koI khAlI hAthe mAtra potAnA mATe pakAve te pApI hAjara na thAya'(34-20) pApa khAya che(3-13) (bhale chevaTe kaMIka mUke paNa ekalA to te oI na kare.) pravRtti veLA pravRtti ane nivRtti cha divasa udyoga kara, sAtamo veLA nivRtti e viveka jANe te divasa ArAma le' (34-11) (pahelI sAtvikabadvivALA che. (18-30) AjJAo ApelI te paikInI uparanA satata jeo kAma rAga baLathI pravRtti karatAM navIna nIce pramANe). karyA kare che, kAM to pramAdI ALasu rahe emane AsurI loko kahevAya che (16-7). yatnavaMtA siddhomAMthI koI ja mane mAruM vRthA nAma na le, paNa mArI tatvathI jANe che (7-3). je mane AjJA pALa. mAtra mAruM nAma lIdhe tuM tatvathI jANe che (7-3) je mane ananya nirdoSa nahi thAya. bhAve bhaje che te doSI mahA pApI hoya (nirgamana : 20-8). to ya tene sAdhu mAnavo. (9-30) (matalaba ke bIjI sAdhanA karatAM bhakita athavA prabhu AjJA e mahAna che.)
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 91 pUra." 'jeo mAro zveSa kare che, temane jeo mAro Sa kare che temane vaMzaparaMparA veThavuM paDe che. ne mArA AsurI azubha yonimAM nAkhuM chuM. upara prIti karI AjJA pALe che, temanI (16-19). jeo hamezAM prItipUrvaka hajAra peTI lagI huM dayA darzAvato rahuM mArAmAM joDAIne bhaje che teonA chuM. (nirgamana : 20-5). upara dayA lAvI ajJAnatimira TALuM chuM. (10: 10-41) tArAM mAbApanuM sanmAna rAkha' deva, dvija vaDIla ane sujJanuM pUjana (nirgamana 12) e zArIrika tapa che. (17-14) 'tuM khUna na kara." vyabhicAra na ahiMsA ane brahmacarya e kAyika kara." "corI na kara." tapa che(17-14). 'tArA paDozI viruddha jUThI sAkSI na jeo jUTha Acare che te asura che. (17-7). 'tArA paDozInA ghara para lobha kAma krogha ane lobha traNe narakadvArA na rAkha." che mATe traNe tajavAM (16-21). (A sivAya hajarata musAe keTalAMka kazAya badalAnI AzA vagara vacano kahyAM che te punarniyamaprakaraNamAM nirAsakata bhAve kartavya dAna supAtre devAya. e sAttvika che. (17-20). tuM dara traNa varSe tArI upajano sarve dharmona tajI mAre zaraNe Ava, sarve dazAMza kADhI supAtre dAna kara. pApothI ugArI laIza.(18-66). (puna.14-28). tame rAjAo sAme samatA pAmIne yuddha kara to pApa nahi laDatAM Darazo mA. yahovAha tamAro lAge (a. 2-38). (paNa gItAnI deva paDe tamArI pakSe yuddha kare che. vAta to e daSTie che ke DarIne bhAgavuM (puna-ni.pra.3-22) (IjharAyelano nahi. bAkI parANe je yuddha UbhAM kare te rAjA yaza-vijaya apAve che ema to rAkSasa ja gaNAya (juo a. 1-9). karIne teo e peTIne yuddhanI AgaLa laI jatAM.). * paDozIno artha bIjo mANasa ja karavo, mahAtmA TaoNlsTaoNyane paNa A artha maMjura che. x gujarAtImAM kahevata che ke 'mane na hajo paNa mArA paDozIne hajo.'
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 692 tame devanuM nAma kayAre ya na bhUlo. tamArAM bALakone paNa zIkhavo ke yahovAhe amArA dekhatAM misara 52, phArUna 52 tathA tenA AkhA ghara para cihno tathA camatkAro dekhADayA. ane amane te kADhI lAvyo eTalA sAru ke ApaNA pitRo (yAkuba, IslAka ane IbrAhIma) AgaLa eNe sogana khAdhA hatA ke 'huM tamane misara deza pAcho apAvIza. ane tamAro vaMzavistAra vadhArI ApIza. dezanI sImAo paNa vadhArI ApIza. (puna.ni. 6ThuM) mANasa phakata roTalIthI nathI jIvato paNa yahovAhanA vacanathI jIve che. (puna. 8-3) huM kema karIne tane kSamA karI zakuM ? tArA putroe mAro tyAga karI phaMdA racyA che. (yarkoyAha 5) gItA darzana jeo satata niraMtara mAruM ciMtana-bhajana kare che. temanAM yogakSema huM nirvahuM chuM.(9-22) joke emanA kahevAno Azaya to e ja haze kAraNa ke mANasanokhorAka roTalI nathI, paNa deva vacananuM pAlana che.tema teo ja kahe che. A parathI pAThaka kaLI zakaze ke sadAcArane mArge pre2vA mATe upalA lAlaco ane bhayo apAyelA che; temaja camatkAronI vAto paNa kahevAyelI che. zarUAtanI bhUmikAmAM dareka dharmamAM AvI hakIkato che. gItAjImAM paNa camatkAra che, bhaya paNa che. ane huM karuM chuM. huM sarva chuM ema zrIkRSNa mahAtmAe kahyuM che. chatAM chevaTe gItAnI ApelI lAlaca satya ane kartavyaniSThA 52 hovAthI je e dRSTibiMdu cUke che tenAM yogakSema vahana ka2vAnuM teo nA bhaNe che. paNa yahovAha deve e khulAso bahu spaSTa karyo nathI. 'gItA paNa agiyAramA aghyAyamAM zrIkRSNa za2I2mAMthI arjunane vizvadarzana batAve che, paNa chevaTe Azcarya pachI 'huM kAla chuM' loka kSaya karavA pravRtta thayo chuM. ema bhaya pamADIne arjunanA mukhe ja ema bolAve che keH'tamAruM mAnuSI saumya svarUpa joIne mane zAMti maLI. have huM AtmabhAnamAM Avyo.' (11-51)
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 93 e potAnuM dhyeya cUkatA nathI ane sakaLa vaibhavo ane dunyavI arjunane AdhyAtmika mArge vALI le che. AkarSaNomAMthI ugArIne sanmArge emaNe paNa mahAbhAratayuddhamAM madada preravA AthI ja gItA samartha thAya che.) karI che, paraMtu jJAnanI lagAma cUkayA gItA spaSTa kahe che ke kAma, rAgane vagara karI che. sUkSmaahiMsA ane vaza thaI jeo pravRtti kare che; te samatA gItAmAM Dagale ne pagale che. satyanA IrSyALu hoya che. te rAkSasa che, upara joyuM temAM dhyeyanI cokhavaTa na asara che. temane gItA gAna gAvAno hovAne lIdhe e prajAo yajJadahanIya- adhikAra nathI. (a.18-67). arpaNatAne nAme nirdoSa pazuno kaccaraghANa kADhe che. athavA khetaranA pAkane abhAve jyAM mAMsAhAra na chUTake kSamya gaNyo che; tevA dezane badale je dezamAM puSkaLa anAja che tyAM mAMsAhAra kare che. khUna na kara' ema chaDecoka kahyuM hovA chatAM-ane manuSya e to devanI pratimA che, ema jUnAkarAra utpatti prakaraNamAM(6-9) kaheluM hovA chatAMnirdoSa mAnavonuM gesanA goLAothI yuddhane bA'ne kAsaLa kADhatAM emane trAsa thato nathI. ane AvAM nIti ne siddhAMtathI zUnya ane mAnavasaMhAraka yuddhonA vijaya mATe prabhune prArthanA karatAM paNa zarama nathI chUTatI ! mUrti pUjAnI sakhata manA hovA chatAM dhanarUpI mUrtinI pUjA teo paLavAra paNa karavAnuM cUkatA nathI, AthI ja IsumahAtmAe A viSe zAMta baLavo pokAryo che je AgaLa joIzuM. * have ApaNe navA karAranAM vAkayo TAMkIzuM ane tenI nIce kurAnanAM vAkayo TAMkIzuM.
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItA darzana navA karAramAM dharmakrAnti eTale jUnAnuM saMskaraNa sudhAro-vadhAro-sAMpaDe che. e jAte ja Isuvacano vAMcavAthI eno khyAla Avaze; paraMtu gItAno dhvani to ethI paNa vizALa dekhAya che. 94 huM niyama zAstra....nI vAtono nAza karavA nahi; paNa emane pUrNa karavA Avyo chuM. (mAtthI 5-17) jeo namra che, teone dhanya che. (mA. thI 5-5) dayALuone dhanya che kema ke teo (a. 16mo). dayA pAmaze.' (mA. 5-7) (tamArA vairIo u52 vaira karavAnuM jUnA ka2A2mAM kahevAyuM hatuM paNa huM kahuM chuM ke ) vairIo pa2 paNa prIti karo ane jeo pUMThe lAge che, temane mATe (paNa teo sukhI thAya tevI) prArthanA karo.(mA. 5-43) tArA DAbA gAla para tamAco mAre to jamaNo dhara (mA. 5-39). (khUna na kara . ema agAu kahevAyuM hatuM paNa huM to kahuM chuM ke - ) krodha kare che te paNa aparAdhI che.(mA. 5-21-22) jenI pAse be aMgarakhAM che te; jenI pAse eka paNa nathI tene eka Ape, ja nI pAse khAvAnuM hoya te paNa tema kare, (luka. 3-11) tuM dAna de dharma kRtya kare te gupta rAkha. tAro jamaNo hAtha kare te DAbo na jANe. duSTatAnA vinAzAthe ane sAdhutAnA rakSaNArthe huM AvuM chuM (48), namratA, bhUtadayA Adi daivI saMpattinAM lakSaNo che, tevo daivI saMpattimAna mokSano adhikArI che (mA. 6-1 thI 3) jeo sarva bhUto 52 nirderI che te mane pAme che. (11-55) mitra ane dveSI banne tarapha samabhAva rAkhe che te ja viziSTa puruSa che (6-9). kSamA e bhakatanuM uttama lakSaNa che. (12-13) krodha e asuranuM lakSaNa che. narakanuM dvAra che. (16-4 tathA 16-21) sAttvika dAna uttamadAna che ane te kartavya mAnIne phaLa tathA Asakita rahita thavuM joIe. (17-20) je dAna kAmanA ke nAmanAnI AzAe thAya che te rAjasI (halakuM) dAna gaNAya che. (17-21)
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa pRthvI para potAne sAru dravya ekaThuM na karo. paNa AkAza sAru dravya ekaThuM karo. (matalaba ke paramArtha karo svArtha nahi.) (mA. 6 : 19-20) (vyabhicAra karavAnI manAI) jUnA karAramAM hatI paNa huM kahuM chuM:) manathI paNa vyabhicAra kare te gunegAra che. khoTI najara karanAre AMkha pheMkI devI ke jethI eka aMgano ja nAza thAya AtmA -no nahi ! (mA. 5-27-29 thI) ame zuM khAIe ? athavA zuM pIIe athavA zuM paherIe e ciMtA na karo (mA. 6-31) paNa tame prabhunA nyAyIpaNAnI ciMtA karo to badhAM vAnAM tamane maLaze. (mA. 6-33) o DhoMgI ! tuM potAnI AMkhamAM bhAroTiyo che, tene kADha pachI bIjAnI AMkhanuM taNakhaluM kADhavA jaje (matalaba ke, pahelAM tuM sudhara).(mAtthI 7-5) tame hRdayapUrvaka prabhune prArthanA karo ke, amArI roTalI roja roja amane Apo (saMgraha na karo) ane amArAM pApa mApha karo ame paNa bIjAne mAphI ApIzuM. (luka0 11: 2-4 thI) zarIrane jeo mArI nAkhe che, paNa AtmAne mArI zakatA nathI, teothI na blIo paNa AtmA ane zarIra banneno nAza karanArAthI vhIo. (mA. 10-28) 95 loka saMgrahArthanI daSTa rAkhI kartavyakarma bajAvavuM yogya che. (3-20) potAnA apAra lobha khAtara pravRtti ka2nA2A rajoguNIo saMsAramAM bhame che. (14-12 ne 15) akSara brahmanI prApti sAru virAgI puruSo brahmacaryane mArge jAya che. (8-11) jeo satata niraMtara mAruM ciMtana bhajana kare che temano yoga kSema huM nirvahuM chuM. (9-22) je daMbhI kriyA kare che, te AsurI nizcayavALA AtmA ane zarIra banneno vinAza kare che. (17-6) teo pote ja narakamAM paDe che. (16-16) (tyAM bIjAne kema ugArI zake ? satata je kharA hRdaye jJAnInI prArthanA kare che, te pApI paNa tarI jAya che. (4-34) jJAna ane vijJAnanA nAzaka pApI evA kAma rUpa zatrune mA2, e ja kharo zatru che. (3 : 41-43)
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 696 gItA darzana tamAro koI deSa kare, chatAM mArA je rAga dveSa (kayAMya) karato nathI te nAmane sAru cheSa na karatAM aMta sudhI aMte baMdhanathI mukata che. (pa-3) sahana karazo, to tAraNa pAmazo. (mA. 10-22). tamArAmAM ajavALuM che te rakhe tamArA aMtaranA jJAnamAM kAma, ajJAna aMdhAruM thAya mATe sAvadhAna raho. (luka. rUpI aMdhAruM karI de che, mATe teno nAza 11-35). karI satata yoga yukata raho. (3-39-43) A rIte IsuvacanomAM ApaNe kSamA bhArobhAra joIe chIe. korTo sAme paDakAra karI emaNe kahyuM khUnano badalo khUnathI nahi. kAraNa ke khUnI kaMI enuM khUna thavAthI sudharI jato nathI, paNa e khUnIe pote khUna karyuM che teNe mAnavatAnA sahaja karArano bhaMga karyo che; ema ene bhAna thaIne pApano pastAvo thAya tevI dazA karavI to ja te khUnI sudharaze." ane e emaNe jIvanamAM AcarI paNa batAvyuM che. upalA dharma saMskaraNane sAru aMdhadharmajhanUnIoe vadhastaMbhe emane jaDI dIdhA chatAM emano aNu paNa krodhavaza na thayo. gItAnI samatva bhUmikAnuM e utkaTa pramANa che. gItA to evA samatvanI parAkASThAvALA mokSa sudhI AgaLa jAya che. "Isu; bakarAnA tathA vAcharaDAnA mAtra koI yajJa, koI veda, koI rakatathI nahi paNa potAnA ja rakatathI ta5, koI dAna ke koI pravRtti (mANasone sAru) sanAtana uddhAra meLa prabhudarzana karAvI zakatI nathI paNa vIne parama pavitra sthAnamAM eka ja hRdayanuM bhakitapUrvakanuM sadAcaraNa ja vakhata gayA hatA. (9-12) prabhudarzana karAve che. (11-53-54) "kema ke godhAonuM tathA bakarAonuM rakata; pApo dUra karavA samartha nathI." (10-4) sArI vastuo thavAnI hatI tenI jeo vedokata yajJa ane karmakAMDamAM ja pratichAyA (jUnA karAra) niyama mAtra racyA pacyA rahe che. teo zAstramAM che kharI; paNa te vastuonI saMsAramAM ja bhame che. mATe tragaNya kharI pratimAo kharo AtmA) teomAM vedathI para thA. (2-42 thI 46).
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 97 nahotI, mATe je ekanA eka yajJo varSo-varSa teo hameza karatA hatA teothI tyAM AvanArAone paripUrNa karavAne (jUnA karAra rUpa) niyama zAstra, kadI samartha nahotuM jo ema hota, to yajJa karavAnuM zuM (te kALe ja baMdha na thAta ?) (10-1-2). Ama Isu mahAtmAe yajJamAM homAtA nirdoSa pazuone bacAvyAM ane je yuddhanuM mULa; dhana, strI ke sattA hoya te yuddha ja karavAno niSedha karyo. tAlevaMtane mATe to soyanA nAkAmAMthI so UMTa jAya to ya svarga sulabha nathI ema batAvI garIbAIno ane asaMgrahano mahimA gAyo. pote brahmacArI rahyA ane mAnasika, vAcika kAyika brahmacaryane pasaMda karyuM. zraddhA, savartana ane arpaNatAthI preraNArUpa prabhu maLe che ema zIkhavyuM. yahUdIo saptAhamAM zanivAre rajA pALe che. khristIo ravivAre pALe che ane IslAmIo zukravAre pALe che. ATaluM joyA pachI have kurAnamAM AthI vizeSa UMDuM tattvajJAna jovA nahi maLe eTale navA karAranI vANI AgaLa kurAnanI vANI e rIte to sAmAnya dekhAze. paNa kurAnanI vANImAM eka adbhutatA e jarUra che ke arabastAnanA emanA kALanA Arabo ke jeo paththara teTalA deva mAnI lAlasApUrti mATe gheTAM bakarAM ane mANasone paNa caDAvatA hatA. ekavacanIpaNAnI temane kiMmata ja na hatI. mANasone vecAtA levA ane gulAma rAkhavA, e bUrI prathA TheTha jUnAkarAranA kALathI (punarniyama 23-15) cAlu hatI; game teTalI strIo pratye svecchAcAra ane durAcAra khelAto hato. jugAra ane dArUnI badI paNa jorapUrvaka cAlu hatI; te sAme prabaLa AMdolano jagAvyAM ane phateha meLavI. tathA vyAja na levAno jUnA karAramAM (23-19) kAyado hato te majabUta karyo. ekezvaravAda upara ImAna karAvyuM ane Arabone namAja paDhatA, haja karatA ane ImAnadArImAM mAnatA banAvI sadAcArane mArge vALyA. dAsa-mAlika vacceno bhedabhAva choDAvI roTI, beTI vyavahAramAM ekatA sthapAvI. tyAM ja hajarata mohammada sAhebanI kharI khUbI che. kurAnamAM sAmAjika bAbatone jhINavaTathI chaNI te lokonA te kALanAM te kSetranAM mAnasane joIne saMskAra apAyA che; e kurAnanI khAsa lAkSaNika
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 gItA darzana viziSTatA che. hiMdusmRtizAstromAM to e vyavasthA prathamathI ja che. bAkI dharmayuddhamAM tene levo paDelo sazastra bhAga tathA na chUTake mAMsanI ApelI chUTano durupayoga thayo che. pote Isu mahAtmAnI jema brahmacArI nathI rahyA, paNa anekapatnIo karI che; chatAM brahmacarya emane priya to hatuM ja. emane yuddhajanya hiMsAno pastAvo ja hato. emanAmAM pramANikapaNuM, rahema ane zraddhA e guNa khAsa ucca koTInA che. teo (hajarata mohammada payagaMbara sAheba) sAMDhaNInuM dUdha, javanI roTI ane khajUra khAtA. khajUrano ane anAjano khorAka emaNe sarvottama gaNAvyo che. kurAnamAM paNa e ullekho che. je nIce joIzuM. hajamAM karelI zikAranI manAI ane dAtaNanI saLI paNa vizeSa divasa calAvavAnI paLAtI kriyA prANIdayA tarapha emanuM valaNa hatuM, enI sAkSI pUre che. teo koIne parANe dharmAtara karAvavAmAM mAnatA ja nahi; evuM kurAna bole che. kayAmatanA divasanAM bhaya ane lAlaca e kurAnanuM madhyabiMdu che. sAmAnya bhUmikAmAM AvAM bhaya ane lAlaco daSTibiMdu zuddha hoya to pathya nIvaDe che. A sivAya e prajAne samajAvavAno-upAya nahi hoya, gItAe sIdhesIpAM bhaya ke lAlaca batAvyAM nathI, paNa daSTi evI ApI che ke jethI ApameLe loko pApathI Dare ane dharma tarapha hRdayapUrvaka prerAya. ahIM ja gItAnI vizeSatA che. AvuM ja tattvajJAna ane AcArAnuM UMDANa jaina sUtromAM dekhAya che ke jenuM saMkSepathI varNana to gItAmAM che ja. sarva bhUtono abI vijha ane karuNALu hoya (12-13) samabhAvI ane saraMbha (hiMsAmaya karma no parityAgI hoya te guNAtIta gaNAya. (14-25) 1. IsunA pitAnuM nAma yusupha, mAtAnuM nAma mariyama, rUsalAmamAM emanA anuyAyIno emane devaputra kaheche. kurAnamAM emanuM sanmAna che. IslAmI bhAIo temane hajarata nUha, hajarata IbrAhIma ane hajarata musA (hajarata musAne sinAya dhavata para yahovAhadeva pAsethI jJAna maLyuM hatuM) pachInA cothA payagaMbara tarIke svIkAre che. 2. hajarata mahammada payagaMbaranA pitAnuM nAma abdulA, sAMjanAnuM nAma ApanA hAlama na(manI dhAvamAtAe emane ucherelA garbhamAM hatA tyAre ja emane pitAno viraha thayo. mAMnA parA : va. mAM paravAryA; tethI banIhAsa nAmanA emanA vaDA pitA ane kAkAne A samaya charyA. nAnI pa . . . . ekAMtamAM karavAno rasa emane hato.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa dArU ane jugAra vaDe zetAna tamArAmAM kubuddhi pedA karI tamane prabhu smaraNathI tathA namAjathI aTakAvavA mAge che, paNa tame tene vaza thatA nahi.' (ku. 5-91) aihika vastu paDI raheze, khudAnuM nAma mAtra bAkI raheze.' (ku. 16-96). 'o musalamAno ! maryAdA bahAra na jazo. maryAdA bahAra janArane paramezvara pasaMda karato nathI. (ku. 5-87) halAlane badale harAmanI rojI lezo to prAyazcita Avaze.' (ku. 5-89) 'ImAna eka rAkho tamArAmAMthI je lokoe vizvAsa rAkhyo che, temane mATe (prabhunI) sarvoparI dayA che.' (ku. a. 9) 'strI ho ke puruSa ho; je sArAM kAma kare tene sArAM kAmano badalo A lokane paralokamAM maLaze.' (ku. 16-97) lukamAna nAmanA prasiddha tattvajJAnIe potAnA putrane kahyuM : 'he mArA putra namAja paDhaje.' 99 ameghya khANAM pINAM lenAra (1 8-10) ne jUThane mArge cAlanArA tAmasa loko AsurI prakRtinA bane che. ne tethI te pavitratA sadAcAra ke satya nathI pALI zakatA. (16-7,8). lokone sArAM kAma karavAnuM kaheje, bUrAM kAmanI manA karaje. bhautika padArtha mAtra vinAzI che, avinAzI evA prabhuthI e bhinna che. (15-16) je Atmayukata che, te prabhumAM rahelI zAMti pAme che. (-15) tyAgano bhAga dIdhA vinA aNahakanA khAnAranuM jIvana vRthA che, te pApa ja khAya che. (3-13, 16) A yoge ekaniSTha buddhi joIe. (2-41) je zraddhALu jJAna pAmI saMyamI thAya che; te pa zAMti pAme che. (4-39) mArAM Azcita strI ke puruSa game te ho paraMgati pAme che. (9-33) (zrIkRSNa gurudeva arjunane uddezIne kahe che ) hRdayamAM rahelA Izvarane zaraNe sarvabhAve jaje; to tenA prasAde pa zAMti ane zAzvata pada pAmIza. (1 *8-62) niyata karma ka2, akarma karatAM karma zreSTha che. (3-8)
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 700 gItA darzana vidvAne sat karma AcarIne potAne mArge ajJAnIone preravA (3-ra) je kaMI tArA para (satya khAtara) vIte te TATuM, UnuM, sukha, duHkha evAM dro sahana kara. (ku. 31-17) denArA mAtrAsparzI anitya che, AvajA karyA ja kare che, te badhAne tuM sahI le. (2-14) (loko tarapha paropakAra karatI veLA) daMbha, darpa, abhimAna, krodha. tAruM mukha maraDato nahi, jamIna para kaThorapaNuM ane ajJAna e AsurI eNTamAM cAlato nahi prabhu eTalA saMpattinAM lakSaNo che. AsurI saMpatti khAtara ja zekhIkhorane pasaMda karato baMdhanaprada che. (16-4, 5) nathI. (ku. 31-18) "tArA cAlavAmAM madhyama raheje yukata AhAra, yukata vihAra ane ane namra svare bolaje.' (ku. yukata vyApAravALAno yoga duHkha hAraka 31-19) che. (6-17) tuM tArA mAbApanuM kahyuM mAnaje. vaDIlanI pUjA e paNa zArIrika paNa jo tArAM mAbApa IzvaraAjJA tapa che (17-14). viruddha vartavA kahe to tyAM temanuM kahyuM (chatAM) kAryAkAryanI mUMjhavaNa thAya mAnato nahi." (ku. 31-14, 15) tyAM zAstrane tAre pramANa tarIke rAkhavuM. (16-24). OM tata sat e traNa brahmanA trividha nirdeza che; e dvArA ja vedAdi zAstra vihita che. (17-23) (matalaba ke aMtarano nAda jo satya paMthe laI jato hoya to tene athavA niHspRhI saddagurune ane chevaTe satu zAstrone AdhAre javuM, paraMtu potAnA svacchede ke snehInA svArthanA kathana tarapha dorAI javuM nahi.
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa (vaLI kurAnamAM kahyuM che ke ) 'jo tame paramezvarane khuzadilathI karaja Apazo to te tamane bamaNuM Apaze. kAraNa ke te kadaradAna ane kRpArka che. (ku. 64-17) (tame kAmavAsanAnI tRpti mATe nahi) paNa lagnabaMdhanamAM joDAvA mATe dravya IcchI zako cho. (matalaba ke bhogavilAsa mATe gRhasthAzrama ke gRhasthAzramane lagatAM sAdhano na hovAM joIe. (ku. 4-24) kayAmatanA divase sarva lokone jIvatA karAze. te kayAmatano dahADo eTalA mATe mAtra nathI ke mANasa; pApa kare. paraMtu pApathI DarIne pAcho phare eTalA mATe che ; kAraNa ke te dahADe tene pApa badala tyAM zikSA thaze AthI ja pApI kayAmatanA divasane mAnato nathI kAraNa ke tene pApa karavAmAM aTakAyata thAya. (ku. a. 75) (dharmavarNana nAmanA graMthamAM najjAsI bAdazAhanA sAMnighyamAM payagaMbare bolelAM sUkato A che H eka khudA pUjo' 'satya Acaro' koInI thApaNa na pacAvo' paDozI haka jALavo' IzvaranI baMdagI karo' 'strI sanmAna jALavo' 701 devone bhAvo to te tamane bhAvaze (3-11) dharmathI avirodhI evo eTale ke dharma lakSI kAma huM chuM. (7-11). (matalaba ke gRhasthAzramano Adarza paNa saMyamalakSI hovo joIe) (gItA kayAmatane mATe vATa jovAnuM bolatI nathI; e to kahe che ke AsurI ane pApIjanone azubhayoni ane puNyazALIne svargIyayoni maLe che matalaba ke ) guNAsikata ja sat ke asat yoninA janmanuM kAraNa che. (13-21) ananyayoge avyabhicAriNI prabhubhakita, pavitratA, putra, strI, AdimAM anAsakita, ahiMsA vagere jJAna che. (13-7 thI 11) bhUtadayA, e daivI saMpattinuM eka lakSaNa che. (16-2) daivI saMpatti, e mokSanuM kAraNa che. (16-5)
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 702 gItA darzana pavitra raho" 'rama karo" gulAmo khudAnA baMdA che. emane chUTA karavA jevuM eke khudAnI pasaMdagInuM bIjuM kArya nathI. (A parathI nekI ane rahemano khyAla AvI ja rahe che. ApaNe upara kahyuM tema gharmayuddha ane na chUTake mAMsAhAranI vAtone lIdhe keTalAka bhAIo IslAmane mAnava dayA sudhI ane temAM paNa zeTha" prati zAThaya" sudhI ja gayelo mAne che. paNa jo tema hoya to vizvapracArano kurAnano dAvo khoTo paDI jAya che. eTale ema ja mAnavuM ghaTe che te kALanA ArabonI dazAne kAraNe emane jehAda"-dharmayuddhanI vAto kahevI ane AcaravI paDI che. paNa e kaMI emanuM dhyeya nahotuM. A rIte IsunI udAtta kSamA AgaLa hajarata mohammadanuM kheMbara, tAbuka ItyAdi sthaLe thayela dharmeyuddha paNa nIcalA darajjAnuM banI rahe che.) | ('kAphara' eTale nAstika. tenA saMbaMdhamAM kurAnanI kasoTIe to ImAnadAra' hovAno dAvo karavA tatpara thanAra paNa upalAM vartananI parIkSAmAM pAsa nahi thAya, to, te paNa mAtra IslAmano jAmo paheravAthI "ImAnadAra' nahi gaNAya. ane e jAmo nahi paheranAra, paNa jo IslAmanAM upalAM vartane vartato haze to te Astika ja Tharaze.) (kurAne zarIphane vaTALa vRtti to jarAya pasaMda nathI. jyAre yahUdIo ane khristIo IslAmIone potAnA paMthamAM kheMcavA mathatA, te vakhate kurAne sarasa javAba Apyo che.) phitura karavuM e katala karatAM paNa krodhathI saMmoha thaIne, saMmohathI bhayaMkara che. (ku. 2-2017) smRtibhraMza thaIne, smRtibhraMzathI zA mATe tame paramezvaranA buddhinAza thaIne AtmApAta thAya che. saMbaMdhamAM amArI sAthe laDo cho? ane (2-3) kharuM jotAM te ja amAro ne tamAro Sii (dehapAta karatAM AtmapAta to pAlana kartA che. amane amArAM karma ke bhayaMkara hoya ja kAraNa ke) deho nazvara che, AtmA nitya che. (2-18) ane tamane tamArA karma" (arjuna pote ja kahe che : - ke carAcara lokano pitA tuM ja eka cho.
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa ame to prabhu ane kurAna 52 vizvAsa rAkhyo che, eTaluM ja nahi balake IbrAhIma, IsmAIla, IslAka tathA yAkUba ane musA tathA IsAne je pustako maLyAM che; te 52 paNa vizvAsa rAkhyo che. ame e payagaMbaro paikI koI eka vacce paNa bhedabhAva rAkhatA nathI. (teo sarve prabhunA kAsada ja hatA. ame e prabhunI AjJAne AdhIna chIe' (ku. 2-136). (sahu sahune potAno dharma pALavA devAnI IcchA AmAM sApha jaNAI Ave che.) 703 (11-43) pote potAnA karmamAM rakata sAdhaka saMsiddhi meLave che. (18-45) A parathI have samajAyuM ja haze ke kheriyAta, mahera, bhrAtRbhAva, baMdagI e IslAmadharmano sAra che. ahIM 'avastA' mAjadayasnI athavA hiMdanA pArasI loko jemane pavitra zAstra tarIke mAne che; ane je zAstramAM azo jarathuSTra mahAtmAne maLelI preraNAo paNa che. te TUMkANamAM mUkI tenI sAme paNa gItAvacano ApaNe TAMkIzuM. A mAjadayasnI jJAnIonA dharmamAM paNa ahuramajadane mukhya prabhu mAnavAmAM Avela che, ane bIjI daivI zakitao ane enA adhiSThAtA devo tathA zetAnI- rAkSasI zaktio ane enA adhiSThAtA zetAno paNa kalpanA che. pavitratA, pramANikapaNuM ane sevakapaNuM evA traNa artha je azoInA thAya che, te jenI pAse che te parama sukhI che, (aSemavoh)(ahuramajadanA klAma.) ahuramajada sauthI moTA deva che ane enI nIce sau dunyavI kAma kare che, pavitratA ane paropakAra e mAjadayaranI dharmano sAra che, je nIcenA vAkayomAM dekhAze : 'svadharma viguNo paNa sAro' (18-47) nirdoSatA e brahmanuM vizeSaNa che. (5-19) brahma e ja aikAMtika sukhanI pratiSThA che. (14-27)
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 704 gItA darzana o dAdAra horamajada ! (eTale ke A vijJAna sahita AtmajJAna khalakatano pedA karanAra athavA pavitra che, avinAzI che. enI zraddhA hastIvALA dareka padArthano sAheba) ! na karanAra saMsAra bhramaNa kare che. (9-1 thI 3) huM jarathostI chuM. mAjadayasnI chuM eka dIna (dharma para yakIna lAvanAra tarIke thavAne huM pasaMda karuM chuM neka vicArelA vicArane huM vakhANuM chuM. neka bolelA bolane huM vakhANuM chuM, neka kIdhelAM kAmane huM vakhANuM chuM A dIna dharma jhaghaDo maTADanAra A samatvayukata yogamAM pratyavAya che ja hathiyAra choDAvanAra che." nahi, svalpa paNa dharmanuM pAlana; "jasa me avaMdha he" mAMthI mahAbhayathI ugArI le che. (2-40) "horamajUda ke jeNe jAnavara tathA anAja pedA kIdhAM, tathA AsamAnanI rozanIo tathA jamIna Adi tamAma banAvaTa pedA kIdhI; tene amo yAda karIe chIe." branAma yaja de' mAMthI je aMdhArAnI sAme thavA mATe aMdhakAravALA devo, jAdugaro; parIo vagere sAme thavA mATe ghoDAvALA, khorazeda"ne Ije che (pUje che-yajJa kare che) te tamAma mIno tathA "khorazedanI A eza mA bAenI (14) getInA Indone khUza kare che."
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 705 bahoLA khetaravALA hajAra kAnavALA khorazedane vakhANuM chuM (khorazedanI AezamAMthI (16) je koI ArAdhanAmAM bhalo che ane pavitra che, te tema hovAne lIdhe horamajada pote che tevAM puruSa ke strIne ame stavIe chIe." (khorazedanI Aeza) (16) 'dAdara horamajadane khuzAla karavAne temanI taraphanA pAka karanAra AtazanI ArAdhanA karuM? "AtazanI Aeza' nIstajhaMda khUrone jAnavara jUcanIna asta dIne jharadustanedu (pArasIzAhanAmAM) (jAnavarane paNa bacAvavAM joIe, ema uparanI be TUMka kahe che.) zrI kRSNagurue arjunane jyAre vizvarUpa darzana dekhADayuM tyAre tyAM aneka hAtha, aneka nayana vagere kahyuM che. (11-16) jJAnIne huM atyaMta vahAlo chuM ane mane AtmAne) jJAnI vahAlo che. jJAnI to mAro (prabhuno) AtmA ja che. (7-17,18) agnimAM je teja che, te paNa mAruM (AtmAnuM) teja che, (15-12) kUtaro, caMDAla ke brAhmaNa gAya, hAthI saumAM je samadaSTi rAkhe che te paMDita che. (5-18) cAre huramajadanA nAma mATe aMzo jarathuSTra pUche che tyAre teo potAnA nAmo kahe che :-). nitya hovAvALo, samUhavALo, sarva vyApaka, pavitra, pavitratAno sarjaka, jJAna, jJAnI, buddhi, buddhimAna, vRddhi, vRddhimAna jIvanadAtA, lAbhadAtA arvarI, ajita, nyAyI, daSTA svAsthadAtA, sarjaka, mahAjJAnI. AtmA nitya sanAtana sarvabhUta sthita., sarva vyApaka nirdoSa, jJAna, jJAnI, buddhi, buddhimAna, vRddhi, vRddhimAna jIvanabhartA, mahAjJAnI"
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 gItA darzana (AvAM ane eja jAtanAM AtmAnAM vizeSaNo bIjA, sAtamA, dazama, teramA paMdaramA adhyAyamAM che) basa ATalAmAM e badhA dharmanAM mukhya tattvo AvI jAya che. azo jarathuSTra eka payagaMbara ja che, te pahelAM paNa bIjA* mahAtmAo thayA haze, paraMtu spaSTa nAma nathI. je ApaNe upara joI ja gayA chIe. gItAnI jema A dharmamAM paNa sapazu yajJano to sakhta niSedha ja che. Ataza, dariyo vagerene teo pUje che, te eTalA sAru ke te badhAM pavitra che; tema jIvanamAM pavitratA ane prakAzanI prareNA pAya che. tathA mAlikanI banAvelI e uttama cIjothI pavitratAno khyAla Ave che. basa have pharIpharIne e vAta kahevAnI rahetI nathI ke gItAnA A akhAtamAM upalI badhI saritAo samAya che, ane e akhAta bauddhagraMtho tathA jainasUtronA sAgara sAthe joDAyelo che ja. upalA badhA dharmomAM prabhuja badhuM sarje che, mATe enI baMdagI karavI joIe vaLI prabhu ja bhalAIno badalo svarga ane bUrAIno badalo naraka Ape che; ema jaNAvI sadAcArane mArge javAnI preraNA ane durAcArathI cheTA rahevAnI bhIti apAI che. agAu kahyuM tema prAthamika bhUmikAne mATe e pathya paNa che. paraMtu karma pote ja phaLadAtA bane che mATe bIjA prabhu para koI bhAra mUkavAnI jarUra nathI e daSTi - biMdu jaLavAI rahe; tevo gItAmAM sarasa ukela che. pAMcamA adhyAyano 14-15 zloka ane karma kevI rIte phaLadAtA bane che - temaja jIva para enI zI asara thAya che ane zAthI thAya che? tenuM vaijJAnika nirUpaNa jainasutromAM maLe che. Ama e badhAno pArasparika saMbaMdha che. A rIte ja badhA dharmo paraspara saMkaLAyelA che eke? dharmane avagaNya cAle ema ja nathI ATaluM pratyeka dharmanA anuyAyIo A parathI samajI zakaze. "emanA pitAnuM nAma urazaspa, mAtAnuM nAma domado, janma sthAna IrAna, sime varSe teo satya zodhavA mATe pahADo pharatA chevaTe emane satya lAgyuM - 1. ApaNe ahiMsAnI mUrti' nAmanI prArthanAmAM traNa majalA kacyA che. pahelA malAmAM sadAcAra ane e sadAcAranI puSTine mATe jUno karAra, kurAna, avastA ane navA karAromAMnI tAravI kADhelI sArI bAjuo upayogI che. bIjA majalAmAM rAmAyaNanI viziSTa nIti ane vaidika graMthonuM dharma jJAna upayogI che. trIjI majalAmAM buddhatattvajJAna, gItA jJAna ane jaina sutronI dhoga bhUmikA jarUrI che. pahelA majalAvALAne trIjA majalA para javuM ja che. e lakSya eNe na sUvuM ane trIjA majalAvALAe pote pe'lA majalAne AdhAre ja Takayo che, e na bhUlavuM.