________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अच्छिन्दति
58
अच्छिव
अखण्ड-गणक या पाठक, बिना तोड़े ही संख्या गिनने वाला - का पु., प्र. वि., ब. व. - गणकाति अच्छिद्दकपाठका, दी. नि. अट्ठ. 1.131; - वचन त्रि., ब. स., विश्वस्तवाक व्यक्ति, विश्वसनीय या निर्दोष वचन बोलने वाला, भरोसा करने योग्य बात करने वाला - ना पु., प्र. वि., ब. व. - अच्छिद्दवचना तिपि पाठो, तस्स निद्दोसवचनाति अत्थो, बु. वं. अट्ठ. 118; - वुत्ति त्रि., निर्दोष या उत्तम जीवन पद्धति का अनुसरण करने वाला - त्तिं पु., द्वि. वि., ए. व. - अच्छिद्दवृत्तिं मेधाविं, ध. प. 229; अच्छिद्दाय वा सिक्खाय अच्छिद्दाय वा जीवितवुत्तिया समन्नागतत्ता अच्छिद्दवुत्तिं ..., ध. प. अट्ठ. 2.191. अच्छिन्दति आ + छिद का वर्त.. प्र. पु., ए. व., [आछिनत्ति], विदीर्ण करता है, फाड़ता है, चिथड़े-चिथड़े करता है, बलपूर्वक अपहरण करता है, लूटता है - ... चीवरं परिवत्तेत्वा अच्छिन्दति वा अच्छिन्दापति वा, निस्सग्गियं पाचित्तियं, पाचि. 335; - न्देय्य विधि., प्र. पु., ए. व. - अच्छिन्देय्याति सयं अच्छिन्दति, पाचि. 335; - न्दिस्सति भवि., प्र. पु., ए. व. - थुल्लनन्दा भिक्खुनिया सद्धिं चीवरं परिवत्तेत्वा अच्छिन्दिस्सति, पाचि. 334; कथहि नाम अय्या थुल्लनन्दा .... चीवरं परिवत्तेत्वा अच्छिन्दिस्सती ति, पाचि. 334; - न्दिंसु अद्य., प्र. पु., ब. व. - ... चोरा निक्खमित्वा एकच्चे भिक्खू अच्छिन्दिसु, महाव. 110; - न्दित्वा पू. का. कृ. - इमे, मं, अय्यपुत्त, आतका त्वं अच्छिन्दित्वा अञ्जस्स दातुकामा, म. नि. 2.319; अच्छिन्दित्वा गहणस्स भायामि, जा. अट्ठ. 7.314; - च्छेज्ज उपरिवत् - अच्छेज्ज तण्हं गणसङ्घचारी, स. नि. 1(1).149; - न्दापेय्य प्रेर., विधि. प्र. पु., ए. व. - अच्छिन्दापेय्याति अझं आणापेति .... पाचि. 335. अच्छिन्दन त्रि., प्रवञ्चन, विनाशन - यसविलोपसेनापतिद्वानादिअच्छिन्दनादिकं राजतो उपसग्गं वा, ध. प. अट्ठ. 2.40. अच्छिन्न' त्रि., छिन्न का निषे. [अछिन्न], शा. अ. अखण्ड, पूर्ण, वह जो कटा हुआ नहीं है - न्नं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - अत्थि रुक्खस्स अच्छिन्नं, जा. अट्ठ. 2.64; - न्ने सप्त. वि., ए. व. - न च अच्छिन्ने थेवे पक्कमितब्बं महाव. 55; ला. अ. जो जीर्ण-शीर्ण न हो, जो फटा हुआ न हो, द्रष्ट. अच्छिन्नक, आगे; - क त्रि., अच्छिन्न' से व्यु., अविदारित, अविदीर्ण, नहीं काटा हुआ, अपृथक्कृत - कानि नपुं., द्वि. वि., ब. व. - न, भिक्खवे, अच्छिन्नकानि चीवरानि
धारेतब्बानि, महाव. 377:- केस त्रि., ब. स., [अच्छिन्नकेश]. अमुण्डित केश वाला, न मुंड़े हुए केश वाला व्यक्ति - सो पु., प्र. वि., ए. व. - सचे अच्छिन्नकेसो आगच्छति, सङ्घो अपलोकेतब्बो भण्डुकम्माय, महाव. 90; - चीवर त्रि., ब. स., वह भिक्षु, जिसका चीवर राजा अथवा चोरों आदि द्वारा नहीं छीन लिया गया है - रो उपरिवत् - अच्छिन्नचीवरो नाम भिक्खुस्स चीवरं अच्छिन्नं होति राजूहि वा चोरेहि वा धुत्तेहि वा, पारा. 323; - चीवरक/चीवरिका त्रि., ब. स., उपरिवत् - काय स्त्री., च. वि., ए. व. - अनापत्ति अच्छिन्नचीवरिकाय वा, पाचि. 381; - तट त्रि., वह जलाशय या नदी, जिसका तट भग्न नहीं है अथवा कटा-छंटा या दुरारोह नहीं है, समतल तट वाला - टा पु., प्र. वि., ब. व. - अपमाराति अच्छिन्नतटा समतित्था, जा. अट्ठ, 5.402; - दस त्रि., ब. स., बिना कटे-फटे किनारों या झालरों वाला - सानि नपुं., द्वि. वि., ब. व. - अच्छिन्नदसानि चीवरानि धारेन्ति, महाव. 399; - धार त्रि., ब. स. [अच्छिन्नधार], अविच्छिन्न जलधारा वाला, लगातार जलप्रवाह से युक्त - रे पु., सप्त. वि., ए. व. - वस्सारत्तसमये अच्छिन्नधारे देवे वस्सन्ते, जा. अट्ठ. 2.225; -धारा स्त्री., जल की लगातार बह रही धारा-रं द्वि.वि., ए. व. - देवो अच्छिन्नधारं वस्सन्तो मुहुत्तेनेव जेतवनपोक्खरणिं पूरेसि, जा. अट्ठ. 1.315. अच्छिन्न त्रि., आ + छिद का भू. क. कृ., [आच्छिन्न], पूर्ण रूप से लूटा हुआ, परिलुण्ठित - न्नं नपुं, प्र. वि., ए. व. - अम्हाकं बलञ्च वाहनञ्च जनपदो च कोसो च कोट्ठागारञ्च अच्छिन्नं, महाव, 464; - रट्ट त्रि., वह, जिसका अपना राष्ट्र छीन लिया गया है, जिसका राज्य छिन चुका है - हा पु., प्र. वि., ब. व. - अच्छिन्नरट्ठा व्यथिता पञ्चालियं वसंगता, जा. अट्ठ.6.225; अच्छिन्नरद्वाति चूलनिब्रह्मदत्तेन अच्छिन्दित्वा गहितरक्षा, जा. अट्ठ. 6.2283; - लज्जिता स्त्री., भाव., निर्लज्जता, बेशर्मी, लज्जाशीलता का अभाव - य तृ. वि., ए. व. - महाभोगकुलस्स धीता विपत्तिया अच्छिन्नलज्जिताय अलज्जमाना.... ध. प. अट्ठ. 1.109; - सद्द पु., लुटे हुए व्यक्ति का शब्द, उस व्यक्ति का शब्द, जिसके सर्वस्व का अपहरण कर लिया गया है - चोरेहि अच्छिन्नसई कत्वा, जा. अट्ठ. 4.41. अच्छिव पु., [अक्षीव], एक वृक्ष-विशेष का नाम - अच्छिवा सल्लवा रुक्खा, जा. अट्ठ. 7.302; अच्छिवातिआदयोपि रुक्खायेव, जा. अट्ठ. 7.303.
For Private and Personal Use Only