________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
अमतपद
अमतपद नपुं., [अमृतपद], अमृत या निर्वाण का पद, जन्म एवं मरण से मुक्त अमृतपद निर्वाण की प्राप्ति का उपाय दं प्र. वि. ए. व. अप्पमादो अमतपदं पमादो मच्युनो पदं, जा. अट्ठ. 5.94; ध प० 21; अमतपदन्ति अमस्स निब्बानस्स पदं अधिगमकारणं जा अट्ट. 5.95 अमतपदन्ति अमतं दुच्चति निब्बानं अमतस्स पदं अमतपदं अमतस्स अधिगमूपायोति वृत्तं होति. ध. प. अड्ड. 1.130. अमतपरायन त्रि. वह जिसका परम प्रयोजन निर्वाण की प्राप्ति हो, निर्वाण का अधिगम या प्राप्ति कराने वाला - नं द्वि. वि. ए. व. सम्मासमाधि भावेति अगतो गवं अमतपरायनं अमतपरियोसानं, स. नि. 3 ( 1 ) .45; अमतपरायनन्ति अमतनिब्बत्तिक, स. नि. अदु. 3.275.
अमत परियोसान . [ अमृतपर्यवसान] वह जिसकी परिणति निर्वाण में हो नं नपुं. प्र. वि., ए. व. अमतोगधं होति अमतपरायणं अमतपरियोसान, स. नि. 3 ( 2 ) 296 अमतपरियोसानन्ति अमतनिद्वं, स. नि. अट्ठ. 3.275. अमतपान नपुं., [अमृतपान ], अमृत का पान, अमरत्व धर्म का पान, अमृत रूपी धर्म का पान नं द्वि. वि. ए. व.
-
www.kobatirth.org
-
524
सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा सच्चानि पकासेत्वा बहू जने अमतपानं पायेत्वा जा. अड. 3.351; यो भगवतो धम्मदेसनं सुत्वा पटिविज्झति अमतपानं पिवति, तस्स ....
उदा. अ. 264.
अगतपायी त्रि., [अमृतपायिन्], अमृत का पान करने वाला देवता, सुधा पीने वाला देवता यी पु. प्र. वि. ए. व. दिवोको मतपायी च सग्गट्टो देवता पि च सर. 2477. अमतपुब्बपदेस . [ अमृतपूर्वप्रदेश] वह स्थान पहले जहाँ मनुष्य मरे ही न हो से सप्त. दि. ए. व. आनन्दत्वेरसदिसा पन अमतपुब्बपदेसे परिनिब्बायन्ति ध० प० अट्ठ 1.305. अमतप्कासन त्रि. [ अमृतप्रकाशन] अमृतपद (निर्वाण ) को प्रकाशित करने वाला, निर्वाण का निर्देशक नो पु.. प्र. वि. ए. व. अमतप्यकासनो सद्धम्मो मज्झिमबुद्धवचनं
"
नाम, ध. स. अ. 19.
अमतपत्त त्रि. [अमृतप्राप्त ] अमृतत्व या निर्वाण की अवस्था को प्राप्त, निर्वाण प्राप्त तो पु. प्र. कि. ए. क. - अमतप्पत्तोति तं फलेन पत्तो, महानि. 65. अमतफल / अमतफल त्रि. ब. स. [अमृतफल] अमृत के फल को देने वाला, अमरत्व के फल का दायक, निर्वाण के फल को देने वाला लं नपुं. द्वि. वि. ए. व. अमतफल - करित्या आगमिस्सामि जा. अड. 3434: फला स्त्री. प्र.
अमतमहानिब्बान
"
वि. ए. व. साहोति अमतप्फला, सु. नि. 80; सा होत अमतष्फला, सा एसा कसि अमतप्फला होति. अमतं युच्चति निब्बानं निब्बानानिसंसा होतीति अत्थो, सु. नि. अड. 1.119 फलं नपुं. प्र. वि. ए. व. तेन ते सुखिता होन्ति ये कीता अमतप्फलन्ति मि. प. 304. अमतब्मन्तर त्रि. [ अमृताभ्यन्तर] अमृत या निर्वाण के अन्तर्गत विद्यमान रं नपुं. प्र. वि. ए. व. - चतुत्थे अमतोगधन्ति अमतभन्तर. स. नि. अट्ठ. 3.275. अमतभावसाधन त्रि., [ अमृतभावसाधन], निर्वाण की अवस्था की प्राप्ति में सहायक या साधनभूत तो प. वि. ए. व. अमतभावसाधनतो अनामतं नाम, जा. अट्ठ. 2.45. अमतमेरी स्त्री. [अमृतमेरी] निर्वाण की प्राप्ति के लिये दुन्दुमि, निर्वाण की भेरी, निर्वाण का नक्कारा (नगाड़ा) रिं द्वि. वि. ए. व. तदा अमतभेरि सो, आहनी मेखले पुरे, बु. यं. 6.2: तत्थ अमतभेरिन्ति अमताधिगमाय निब्बानाधिगमाय भेरिं, बु. वं. अ. 176. अमतमग्गद त्रि.. [अमृतमार्गद] मुक्ति के मार्ग को देने वाला, निर्वाण के पथ को प्रशस्त करने वाला दं पु०, द्वि० वि., ए. व. - सब्बलोकगरुं वीरं हितं अमतमग्गद, सद्धम्मो० 1. अमतमग्गदेसक त्रि. अमृतपद निर्वाण की ओर ले जाने वाले मार्ग का उपदेश करने वाला को पु. प्र. वि., ए. व... कोचि वो अमतमग्गदेसको लद्धों ति पुच्छि ध. प.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
For Private and Personal Use Only
-
अट्ठ. 1.55.
अमतगद पु.. [अमृतगद] सर्पों का एक प्रकार दा प्र. वि., ब. व. अमतं वुच्चति अगदं तेन मज्जन्तीति अमतमदा, सप्पा..., थेरगा. अट्ठ. 2.28. अमतमधुर त्रि.. [अमृतमधुर] अमृत (सुधा) के समान मधुर या मीठा - रं नपुं. प्र. वि., ए. व. - अमतमधुरं सवनूपगं अकासि. मि. प. 241. अमतमहानिब्बान नपुं. मृत्यु-रहित महानिर्वाण, ऐसा महानिर्वाण, जिसके साक्षात्कार के उपरान्त जन्म एवं मरण के चक्र से मुक्ति मिल जाती है नं द्वि. वि. ए. व. - एवंभूतेन मया अजातिं अजरं अब्याधिं ... अमतमहानिब्बानं परियेसितुं वहति जा, अड. 1.5: अमत्तमहानिब्बानं सच्छिकत्वा महन्तं सुखं अनुभवन्तीति जा. अड. 2.167; नेन तृ. वि. ए. व. एवं बुद्धानं ओवादकरा संसारपारं निब्बानं गच्छन्तीति अगतमहानिब्बानेन धम्मदेशनाय कूटं गण्डि जा. अड. 2.107 तळाक पु. [अमृतमहानिर्वाणतटाक] अमृतत्व से युक्त महानिर्वाण का महासरोवर या झील के सप्त.