Book Title: Pali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 01
Author(s): Ravindra Panth and Others
Publisher: Nav Nalanda Mahavihar

View full book text
Previous | Next

Page 752
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अहत 725 अहह रहित - हानि नपुं.. प्र. वि., ब. व. - इन्द्रियानि अहट्ठानि, सावं जातं मुखं तव, जा. अट्ठ. 7.31; तत्थ अहट्टानीति न विप्पसन्नानि, तदे. - लोम त्रि., ब. स. [अहृष्टलोम], शा. अ. वह, जिसके रोंगटे या रोएं खड़े न हो गए हैं, ला. अ. निर्भय, निडर, आश्वस्त - मो पु.. प्र. वि., ए. व. - अलोमहट्ठोति निभयो अहठ्ठलोमो हुत्वा पुच्छ महाराजाति, जा. अट्ठ. 6.119. अहत त्रि., Vहन (मारना, पीटना) के भू. क. कृ. का निषे० [अहत], शा. अ. नहीं मारा गया, नहीं पीटा गया, ला. अ. (केवल वस्त्र के ही सन्दर्भ में), अभी तक नहीं धोया गया। (वस्त्र, कठिनचीवर), कोरा, नया, अपरिभुक्त, प्रयोग में न आया हुआ - तं नपुं., प्र. वि., ब. व. - अथो वत्थं अहतं ति मतं नवं, अभि. प. 293; - तानं नपुं., प्र. वि., ब. व. - अनुजानामि, भिक्खवे, अहतानं दुस्सानं अहतकप्पानं दिगुणं सङ्घाटिं, महाव. 381; - तेन तृ. वि., ए. व. - अहतेन अत्थतं होति कथिनं, महाव. 332; अहतेनाति अपरिभुत्तेन, महाव. अह. 370; ... रुञो चक्कवत्तिस्स सरीर अहतेन वत्थेन वेठन्ति, दी. नि. 2.107; अहतेन वत्थेनाति नवेन कासिकवत्थेन, दी. नि. अट्ठ. 2.157; - तेहि तृ. वि., ब. व. - ... नेमित्ते ब्राह्मणे अहतेहि वत्थेहि अच्छादापेत्वा .... दी. नि. 2.15; - कप्प त्रि., [अहतकल्प], लगभग नया जैसा (वस्त्र), एक या दो बार धोया हुआ (वस्त्र, चीवर)- प्पेन नपुं.. तृ. वि., ए. व. - अहतकप्पेन अत्थतं होति कथिनं, महाव. 332; अहतकप्पेनाति अहतसदिसेन एकवारं वा द्विक्खत्तुं वा धोतेन, महाव. अट्ठ. 370; - वत्थ नपुं. कर्म. स. [अहतवस्त्र], नया वस्त्र, कोरा वस्त्र, नहीं धोया गया नया कपड़ा - त्थानि द्वि. वि., ब. व. - ... ताता, खिप्पं मं गन्धोदकेन न्हापेत्वा अहतवत्थानि निवासापेत्वा... नावाय धुरे ठपेथा ति, जा. अट्ठ. 4.129; सो ... अहतवत्थानि निवासेत्वा ... गेहं आगन्त्वा निसीदि, ध. प. अट्ठ. 1.362; -- वत्थनिवत्थ त्रि., नए वस्त्र को धारण किया हुआ -- त्थो पु., प्र. वि., ए. व. - सब्बेसं पच्छतो सयं महासेट्टि अहतवत्थनिवत्थो अहतवत्थनिवत्थेहेव पञ्चहि... अब्भुग्गच्छि, जा. अट्ठ. 1.102; - साटक पु., कर्म, स. [अहतशाटक, नया या नहीं धोया हुआ कोरा वस्त्र - के द्वि. वि., ब. व. - सो पुब्बे ... अहतसाटके निवासेतुं... न लभिध. प. अट्ट, 1.362; ते तस्स... सआय अहतसाटके चीवरचकरस दत्वा तं गण्हित्वा गच्छन्ति, जा. अट्ठ. 1.217. अहत्थ त्रि., ब. स. [अहस्त], बिना हाथ वाला, लूला, बेहाथ - त्थो पु., प्र. वि., ए. व. - भिन्नगलो वा ... अहत्थो वा एकहत्थो वा... गोधागत्तो वा...., महाव. अट्ट, 295; - पास पु., हत्थपास का निषे. [अहस्तपार्श्व], शा. अ. एक हाथ की दूरी, बहुत अधिक समीपता - से सप्त. वि., ए. व. - अहत्थपासे कतं होति, पाचि. 114; कतं अहत्थपासेपि न च भुत्ताविना कतं, उत्त. वि. 643; ला. अ. त्रि., अनिकटवर्ती, पकड़ से बाहर स्थित, अगोचर, अविषय - सो पु.. प्र. वि., ए. व. - अहत्थपासो मारस्स, ..., थेरगा. 888; अहत्थपासो मारस्साति किलेसमारादीनं अगोचरो. थेरगा. अट्ट. 2.284. अहनन्त त्रि., (हन (हत्या करना, मार डालना) के वर्त. कृ. का निषे०, प्राणघात नहीं कर रहा, प्राण नहीं ले रहा, हत्या नहीं कर रहा - नं पु., प्र. वि., ए. व. - ... अहनं अघातयं ... असोचापयं धम्मेनाति, स. नि. 1(1).137. अहन्तु पु., हन (हत्या करना) के क. ना. का निषे. [अहन्त], प्राणि हत्या न करने वाला, प्राणातिपात से विरत - न्तारं द्वि. वि., ए. व. - अहन्तारमहन्तार यो नरो हन्तुमिच्छति, जा. अट्ठ. 3.175. अहमहंकर त्रि., [अहमहङ्कर], होड़ या प्रतियोगिता में पहले में', 'पहले मैं' की इच्छा रखने वाला, होड़ में प्रथम रहने को आतुर - रा पु., प्र. वि., ब. व. - तत्थ अहं पुरेति अहं पुरिमं अहं पुरिमन्ति अहमहंकराति अत्थो, वि. व. अट्ठ. 297. अहमहमिका स्त्री., [अहमहमिका], प्रतिस्पर्धा या होड़ में स्वयं को आगे रखने की ललक, प्रतिस्पर्धा, होड़, ईर्ष्या - यो हङ्कारोञमञस्स साहमहमिका भवे, अभि. प. 397. अहंमान पु.. [अहंमान], "मैं नित्य एवं आनन्दरूप आत्मा हूं" इस प्रकार की भ्रान्त-धारणा, 'मैं' के विषय में मिथ्याधारणा, अहङ्कार - अत्थन्तरवसेन पन आहितो अहमानो एत्थाति अत्ता अत्तभावो ति च, सद्द. 2.360. अहह 1. नपुं.. बहुत बड़ी संख्या की एक इकाई, एक पर 70 शून्य वाली ऊंची संख्या - हं प्र. वि., ए. व. - निन्नहुतसतसहस्सानं सतं अक्खोहिणी, तथा विन्दु, ..... अहह.... कथानं महाकथानं असङ्केय्यं, क. व्या. 397; अहहं अबबं चेवाटटं सोगन्धिकुप्पलं अभि. प. 475; वीसति अटटानि एक अहह, सद्द. 3.802; 2. पु., एक नरक, जिसमें पापी व्यक्ति को एक अहह वर्षों तक रहना होता है - हो प्र. वि., ए. व. -- सेय्यथापि भिक्खु, वीसति अववा निरया, एवमेको अहहो निरयो, अ. नि. 3(2).147. For Private and Personal Use Only

Loading...

Page Navigation
1 ... 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761