Book Title: Pali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 01
Author(s): Ravindra Panth and Others
Publisher: Nav Nalanda Mahavihar

View full book text
Previous | Next

Page 639
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अवदेहन 612 अवन्ती अवदेहन नपुं., अव + vदिह से व्यु., क्रि. ना., अत्यधिक ए. व. - पञ्चम्यवधिस्मा, पदत्थावधिस्मा पञ्चमी विभत्ति भरपूर कर देना, परिपूर्ण कर देना - तो प. वि., ए. व. - होति, मो. व्या. 2.28. तम्हि उदरं अवदेहनतो उदरावदेहकन्ति वुच्चति, दी. नि. अवधीयति अव + vधा के कर्म. वा. का वर्त., प्र. पु., ए. अट्ठ. 3.195. व. [अवधीयते], व्यवस्थापित या निर्धारित किया जाता है, अवधारण नपुं., अव + vधर के प्रेर. से व्यु., क्रि. ना. प्रयोग में उतारा जाता है - करणभूतेन वा अवधीयति [अवधारण], निश्चय, निर्धारण, संपुष्टि, समर्थन, परिसीमित अवत्थापीयति अप्पीयतीति सोतावधानं, पटि. म. अठ्ठ. 1.11. कर देना - णे सप्त. वि., ए. व. - स्वप्पे वधारणे मत्तं, अवनत/ओणत अव + निम का भू. क. कृ. [अवनत], अपचित्यच्चने खये, अभि. प. 1117; हा खेदे सच्छि पच्चक्खे, नीचे की ओर सिर को झुकाया हुआ, विनम्र- अवनतं सिरो धुवं थिरावधारणे, अभि. प. 1159; अवधारणे निच्छयो, सद्द. यस्स, सो यं अवंसिरो, सद्द. 1.102. 3.885; याव, इति, एवं, खो, नो, एव जैसे निपा. के अर्थों की अवनति स्त्री., स. प. में प्रयुक्त [अवनति], नीचे की ओर सीमा को निश्चित करने के अर्थ में अत्यधिक प्रयुक्त, याव झुकना, पतन, हास, निराशा - पब्बतो अनुन्नतो अनोनतो, - याव सद्दोवधारणे... अवधारणमेत्तकता परिच्छेदो ... एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन उन्नतावनति न अवधारणे ति कि, याव दिन्नं ताव भुत्तं नावधारयामि कित्तकं करणीया. मि. प. 356. मया भुत्तं, मो. व्या. 3.4; अथो - अथोति निपात्तमत्तं. अवनथ त्रि., ब. स., तृष्णा से मुक्त, तृष्णारहित - थो पु., अवधारणत्थे वा, महाराज, ते आगतं दुरागतं न होति, पे. व. प्र. वि., ए. व. - वनथं न करेय्य कुहिञ्चि, निब्बनथो अट्ठ. 218; इति - इच्चस्स वचनीयन्ति आदिसु अवधारणे, अवनथो स भिक्खु, थेरगा. 1223; यो हि सब्बेन सब्ब सद्द. 2.317; एव - एवावधारणे जेय्य, यथत्तं तु यथातथं, नित्तण्हो, ततो एव कत्थचिपि नन्दिया अभावतो अवनथो, अभि. प. 1152; एवं - एवं नो एत्थ होती ति आदीसु थेरगा. अठ्ठ 2.439. अवधारणे, स्वायमिध आकारानिदस्सनावधारणेसु दहब्बो, दी. अवनी स्त्री.. [अवनी], पृथ्वी, धरती - पुथवी जगती भूरी भू नि. अट्ठ. 1.28; च - चकारो अवधारणत्थो, एवकारो वा अयं । भूतधरावनी, अभि. प. 182; छमा वसुमती उब्बी अवनी कु सन्धिवसेनेत्थ एकारो नट्ठो, सु. नि. अट्ट, 1.61; - णत्थ त्रि., वसुन्धरा, सद्द. 1.81; - निं द्वि. वि. ए. व. - कुट्ठी एको ब. स. [अवधारणार्थ], विनियमन या परिसीमन के प्रयोजन पकुप्पित्वा हत्थेन आहनियावनिं, चू. वं. 37.153; - निपाल वाला - त्थो पु., प्र. वि., ए. व. -- चकारो अवधारणत्थो, पु., तत्पु. स. [अवनिपाल], राजा, शासक - लो प्र. वि., सु. नि. अट्ठ. 1.61; - त्थं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - ए. व. - सुचिरं अवनिपालो सञमं अज्झुपेतो, दा. वं. चसद्दग्गहणमवधारणत्थं..., क. व्या. 79; - फलत्त नपुं. 4.5; - पति/पती पु.. उपरिवत - विसालतेजो विजयस्सिरि भाव., निश्चायन अथवा परिसीमन का सङ्केतक होना - त्ता तदा लभी परक्कन्तिभुजो वनीपति, चू, वं. 83.52; अथावनिपती प. वि., ए. व. - सब्बानिपि वाक्यानि एवकारत्थसहितानियेव गन्त्वा अनुराधपुरं तहिं, चू. वं. 88.80; - निस्सर पु., तत्पु. अवधारणफलत्ता, इतिवु. अट्ठ. 20; सब्बानि हि वाक्यानि स. [अवनीश्वर]. पृथ्वी का स्वामी, राजा - अथोपकार एवकारत्थसहितानियेव अवधारणफलता तेसं... उदा. अट्ट, 11. संबुद्धसासनस्सावनिस्सरो, चू. वं. 81.40. अवधारित त्रि., अव + Vधर के प्रेर. का भू. क. कृ.. अवन्ततण्ह त्रि., वन्ततण्ह का निषे. [अवान्ततृष्ण], वह, [अवधारित], निश्चित किया गया, निर्धारित किया गया - जिसकी तृष्णा शान्त नहीं हुई है, अशान्त तृष्णा वाला - गमने विस्सुते चावधारितोपचितेसु च, अभि. प. 797; - ते ण्हा पु., प्र. वि., ब. व. - अवीततण्हा अविगततण्हा पु., सप्त. वि., ए. व. - हत्थदाढनरिन्देन तस्मिं अत्थेवट अचत्ततण्हा अवन्ततण्हा, महानि. 34-35; - हासे उपरिवत् रिते. चू. वं. 47.4. - हीना नरा मच्चुमुखे लपन्ति, अवीततण्हासे भवाभवेसु. सु. अवधारेत्वा अव + Vधर के प्रेर. का पू. का. कृ. [अवधार्य], नि. 782; अवीततण्हासेति अविगततण्हा, महानि. अट्ठ. 123. सुनिश्चित करके - अयं सम्पत्ति पापणितान्ति च अवधारेत्वा अवन्ती 1. स्त्री., एक जनपद या नगर - वेदे भिन्दित्वा, सु. नि. अट्ठ. 2.50. कालिङ्गा वन्तिपञ्चाला वज्जी गन्धार-चेतयो, अभि. प. 184; अवधि पु., [अवधि], किसी भी क्रिया के किए जाने का एवं अवन्ती अवन्तियो ति आदिना पि नामिकपदमाला प्रारम्भिक बिन्दु, बिलगाव का बिन्दु या स्थल -स्मा प. वि., योजेतब्बा, सद्द. 1.205; - सु सप्त. वि., ए. व. - आयस्मा For Private and Personal Use Only

Loading...

Page Navigation
1 ... 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761