________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
असोका
708
अस्नाति/असनाति
असोकनामके माळके, म. वं. टी. 318 (ना.); - मालादेवी स्त्री., व्य. सं., श्रीलङ्का के राजा वट्टगामणी के राजकुमार सालि की रानी - वि द्वि. वि., ए. व. - असोकमालादेविं तं सम्बद्ध पुब्बजातिया, म. वं. 33.3; - रुक्ख पु., तत्पु. स. [अशोकवृक्ष], अशोक का पेड़-क्खं द्वि. वि., ए. व. - .... अन्धवने सपप्फितं असोकरुक्खं दिस्वा... असोकपप्फानि गहेत्वा आगच्छन्ती, वि. व. अट्ठ 143; - वनिका स्त्री., तत्पु. स., अशोक वृक्षों की वाटिका - का प्र. वि., ए. व. --- अयमस्स असोकवनिका, सुपुप्फिता सब्बकालिका रम्मा, जा. अट्ठ. 5.180; अशोकवनिकाति असोकवनभूमि, जा. अट्ठ. 5.181; - सव्हय त्रि., [अशोकसाह्वय]. अशोक के नाम से पुकारा जाने वाला - यो प्र. वि., ए. व. - पुञकम्माभिनिब्बतं, पाहेसि सोकसहयो, दी. वं. 12.4. असोका स्त्री., व्य. सं., अनेक नारियों के लिए प्रयुक्त नाम क. मङ्गलबुद्ध की अग्रश्राविका - का प्र. वि., ए. व. - सीवला च असोका च, अहेसु अग्गसाविका, बु. वं. 314; ख. गौतम बुद्ध के समय की एक भिक्षुणी तथा एक उपासिका - असोका नाम, भन्ते, उपासिका कालङ्कता, स. नि. 3(2). 424; ग. एक चाण्डाल की पुत्री - असोकानामिकाय चण्डालधीतुया सन्थववसेन लग्गो पटिबद्धचित्तो अहोसी ति
अत्थो , म. वं. टी. 559(ना.). असोकाराम पु., मौर्य सम्राट अशोक द्वारा पाटलिपुत्र (पटना) में बनवाया गया एक विहार - मं द्वि. वि., ए. व. - पुन राजा असोकारामं नाम महाविहारं कारेत्वा सविसहस्सानं भिक्खून निच्चभत्तं पट्ठपेसि, पारा. अट्ठ. 1.35; - मे सप्त. वि., ए. व. - असोकारामे सत्तवस्सानि उपोसथो उपच्छिन्जि. पारा. अट्ठ, 1.38. असोकिता स्त्री., भाव., शोक से रहित होना, शोक-मुक्त
अवस्था - पाणातिपाता वेरमणिया चेत्थ अङ्गपच्चङ्गसम्पन्नता .... असोकिता पियेहि मनापेहि सद्धि अविप्पयोगिता दीघायकताति
एवमादीनि फलानि, खु. पा. अट्ठ. 23. असोचन्त/असोच्यन्त त्रि., सुच के वर्त. कृ. का निषे. [अशोचत्], शोक न करता हुआ - चं पु., प्र. वि., ए. व. - सक्का नु खो रज्जं कारेतुं अहनं... असोचं असोचापयं
धम्मेनाति? स. नि. 1(1).137. असोचनकारण नपुं., तत्पु. स. [अशोचनकारण], शोक न करने का कारण, शोकाभाव का कारण - णं द्वि. वि., ए. व. - अथस्स बोधिसत्तो असोचनकारणं कथेन्तो ... जा. अट्ठ. 3.145.
असोचितुं ।सुच (शोक न करना) के निमि. कृ. का निषे.,
शोक न करना - ... न सक्का असोचितुं, जा. अट्ठ. 3.187. असोण्ड त्रि., सोण्ड का निषे., तत्पु. स. [अशौण्ड], नशे में चूर न रहने वाला, मद्यपान में रत न रहने वाला, शराब पीने की लत से मुक्त - ण्डो पु., प्र. वि., ए. व. - दुक्खस्सुदानि पञ्जकरो, असोण्डो अविनासको, जा. अट्ठ. 5.112; - ण्डी स्त्री., प्र. वि., ब. व. - तत्थ च भविस्साम अधुत्ती अथेनी असोण्डी अविनासिकायोति, अ. नि. 2(1).33; असोण्डीति सुरासोण्डतादिवसेन असोण्डियो, अ. नि. अट्ठ. 3.19. असोतता स्त्री०, असोत का भाव॰ [अश्रोतष्कता], कानों या
सुनने की शक्ति का अभाव रहना - ता प्र. वि., ए. व. - ...... न बधिरो असोतता, जा. अट्ठ. 6.19; असोतताति सोतानं
अभावेन, जा. अट्ठ. 6.20. असोतुकम्यता स्त्री., भाव. [अश्रोतुकाम्यता], सुनने की इच्छा का अभाव - तं द्वि. वि., ए. व. - अरियधम्मस्स असोतुकम्यतं अप्पहाय..., अ. नि. 3(2).120. असोधितभाव पु., कर्म. स. [अशोधितभाव], विशोधन का अभाव, सुस्पष्ट नहीं किया जाना, अपरीक्षण - वं द्वि. वि., ए. व. - सो कम्मरस असोधितभावं आचिक्खि , जा. अट्ठ. 4.27. असोभन त्रि., सोभन का निषे. [अशोभन], असुन्दर, अमङ्गलकारी, अशुभ, बुरा - नं नपुं., प्र. वि., ए. व. -- ... अज्ज असोभनं नक्खत्तं, जा. अट्ठ. 1.249. असोमनस्सित त्रि., मन में प्रसन्नता या आह्लाद को न पाने वाला/वाली - स्सिका पु.. प्र. वि., ब. व. - अप्पतीता होन्ति तेन अतुट्ठा असोमनस्सिकाति अप्पच्चयो, दी. नि. अट्ठ. 1.49. असोरत त्रि., सोरत का निषे., तत्पु. स. [बौ. सं. असूरत. उद्धत, दुर्दमनीय, प्रचण्ड, असाध्य - ता पु., प्र. वि., ब. व. - चण्डीति असोरता किब्बिसा, म. नि. अट्ठ. (मू.प.)
40
1(2).5.
अस्नाति/असनाति (अस (खाना) का वर्त, प्र. पु., ए. व. [अश्नाति], खाता है, निगलता है, आनन्द लेता है, उपभोग करता है - वुत्तानं फलमस्नाति, यो मित्तानं न दुब्भति, जा. अट्ठ. 6.16; अस्नातीति परिभुञ्जति, जा. अट्ठ. 6.17; सो हि घतं अस्नाति, तस्मा घतासनो ति वुच्चति, जा. अट्ठ. 1.451; - तु अनु., प्र. पु., ए. व. - ..., पिण्डमस्नातु भत्तुनो, जा. अट्ठ. 5.373; - थ अनु., म. पु., ब. व. - ... अस्नाथ पिवथ
For Private and Personal Use Only