________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अवीतिवत्त
653
अवुत्थ
अवीतिवत्त त्रि., वि + अति + Vवत के भू. क. कृ. का निषे. अवुट्टिका स्त्री., अवुट्टिक से व्यु., बिना वर्षा वाली, वर्षा से [अव्यतिवृत्त], शा. अ. पार नहीं किया हुआ, ला. अ. वश रहित - य तृ. वि., ए. व. - ईतीनिपातेन अवुट्टिताय वा, में न किया हुआ, नहीं जीता हुआ - त्तो पु., प्र. वि., ए. न किञ्चि विन्दन्ति, जा. अट्ठ. 5.396. व. - हीनाति अञ ततो सब्बमाह तरमा विवादानि अवीतिक्त्तो, अदुट्ठित त्रि., वि + उ + Vठा के भू, क. कृ. का निषे. सु. नि. 802; तस्मा विवादानि अवीतिवत्तोति तेन कारणेन [अव्युत्थित], अभी तक नहीं उठा हुआ - तेन पु., तृ. वि., सो दिट्ठकलहे अवीतिवत्तोव होति, सु. नि. अट्ठ. 2.222; - ए. व. - भुत्ताविना पवारितेन आसना अवुट्टितेन कतं होति. ता ब. व. - अवीतिवत्ता सक्कायं जातिमरणसारिनो, थेरीगा. पाचि. 114; आसना अवुट्टितेनाति एत्थ पन असम्मोहत्थं अयं 199; ततो एव अवीतिवत्ता सक्कायं निस्सरणाभिमुखा अहुत्वा । विनिच्छयो, पाचि. अट्ठ. 85-86; - ताय स्त्री., सप्त. वि., सक्कायतीरमेव अनुपरिधावन्ता... अनुस्सरन्ति, थेरीगा. अट्ट. ए. व. - अवुट्टिताय परिसाय, महाव. 162. 191.
अवुत्त त्रि., Vवद के भू. क. कृ. का निषे. [अनुक्त], क. नहीं अवीमंसित त्रि., वीमंसित का निषे. [अविमृष्ट]. अपरीक्षित, कहा गया, नाम लेकर नहीं पुकारा गया, अनिर्दिष्ट, असङ्केतित अचिन्तित, ठीक से नहीं परखा गया - तं नपुं.. प्र. वि., ए. - त्तं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - अलमेतं सब्बन्ति अवुत्तं होति. व. - एवमेव अ सम्पि येसञ्चेतं असङ्घातं अवीमंसितं, जा. पाचि. 114; अत्तनो ... तेन वुत्तञ्च अवुत्तञ्च ... उप्पादयिंसु, अट्ठ. 4.5.
जा. अट्ठ. 7.8; ख. अनामन्त्रित, स्वतःस्फूर्त, दूसरों द्वारा अवीरपुरिस पु., वीरपुरिस का निषे. [अवीरपुरुष], कायर, नहीं कहा गया - त्ता स्त्री., प्र. वि., ए. व. - ..., अवुत्ता बलहीन पुरुष - सो प्र. वि., ए. व. - न अवीरपुरिसो विय धोवतीति, उद्देसाय वा ओवादाय वा आगता किलिन्नं चीवरं अप्पमत्तकेनपि सीतेन चलति कम्पति कम्मट्टानं विजहति, दिस्वा ... देथ, पारा. अट्ठ. 2.219; - काल पु., कर्म. स. अ. नि. अह. 3.130.
[अनुक्तकाल], समीप में विद्यमान काल, वर्तमान काल, अवीवदात त्रि., वीवदात का निषे०, तत्पु. स. [अव्यवदात], अनिर्धारित काल - लो प्र. वि., ए. व. ... अनुं समीपे अस्वच्छ, अपवित्र, मलों से भरा हुआ- ता पु., प्र. वि., ब, वुत्तोकालो अनुत्तकालो, पच्चुप्पन्नकालो ति अत्थो, न उत्तकालो व.- पकप्पिता सङ्घता यरस धम्मा, पुरक्खता सन्ति अवीवदाता, ति वा अनुत्तकालो, क. व्या. 417 पर क. व. - ले सप्त. सु. नि. 790; अवीवदाताति अवोदाता, सु. नि. अट्ठ. 2.216. वि., ए. व. - अत्थो अवुत्तकाले ति तस्स आयति मे मति, अवुट्ठापनीय त्रि., वि + उ + Vठा के प्रेर. के सं. कृ. का सद्द. 1.51; - नय त्रि.. ब. स. [अनुक्तनय], पूर्व में निषे. [अव्युत्थापनीय], नहीं हटाए जाने योग्य, नहीं निकाल प्रकाशित न किए गए स्पष्टीकरण वाला, वह, जिसका बाहर कराने योग्य - या पु., प्र. वि., ब. व. - न भिक्खवे स्पष्टीकरण पहले नहीं किया गया है - यं पु., वि. वि., ए. भण्डागारिको वट्ठापेतब्बोति एत्थ अञपि अवठ्ठापनीया व. - यतो तानि अानि च तथाविधानि छड्डेत्वा अवुत्तनयमेव जानितब्बा, महाव. अट्ठ. 381.
वण्णयिस्साम, सु. नि. अट्ठ. 2.71; - पुब्ब त्रि., ब. स. अवुट्ठि स्त्री., वुट्ठि का निषे०, [अवृष्टि], वर्षा का अभाव, सूखा [अनुक्तपूर्व], पूर्व में नहीं कहा गया, पूर्व में अकथित - बं - अतिदुट्ठिआदि पु., सूखा या अतिवृष्टि इत्यादि - दीहि नपुं., द्वि. वि., ए. व. - ... अग्गिकभारद्वाजस्साति यं यं पु., तृ. वि., ब. व. - विपज्जमानन्ति अवुद्धिअतिवुद्विआदीहि अवुत्तपुब्बं तं तदेव वण्णयिस्साम, सु. नि. अट्ठ. 1.139; - कसिकम्म, ..., म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.312.
विकप्पनत्थ पु., कर्म. स. [अनुक्तविकल्पार्थ], नहीं कहे अवुद्विक त्रि., [अवृष्टिक], बिना वर्षा वाला/वाली - का। गये विकल्प के अर्थ का प्रकाशक - वा-सद्दो अवृत्तविकप्पनत्थो
स्त्री., प्र. वि., ए. व. - अवुट्टिका दिसा नत्थि, सन्तत्ता ..... वि. वि. अट्ठ. 2.202; - सिद्ध त्रि., स्वतः-प्रकाशित, बिना कुथितापि च, अप. 2.190; - मेघसम त्रि., ब. स. कहे हुए ही स्पष्ट - द्धं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - तत्थ [अवृष्टिकमेघसम], वर्षा रहित मेघ जैसा, बरसात न करने परिचारकारकानं ब्याकरणं अवुत्तसिद्ध, लीन. (दी.नि.टी.) वाले बादल के समान - मो पु., प्र. वि., ए. व. - छठे 2.187. अवुद्धिकसमोति अबुद्धिकमेघसमो. इतिवु. अट्ट. 209; - समो अवुत्थ त्रि., Vवस के भू. क. कृ. का निषे. [अनुषित], पु., ब. स., प्र. वि., ए. व. [अवृष्टिकसम], उपरिवत् - वर्षावास पूरा नहीं किया हुआ - त्थो पु., प्र. वि., ए. व. पुग्गलो अवुद्धिकसमो होति, इतिवु. 48.
- वुत्तहि खुद्दसिक्खावण्णनाय "अवुत्थोति पच्छिमिकाय
For Private and Personal Use Only