________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अमुक 535
अमुत्र अट्ठ. (उप.प.) 3.20; -- अमूसं ष. वि., ब. व. - अमुत्त वा अमुञ्चित्वा ।मुच के पू. का. कृ. का निषे., न छोड़ करके,
सुत्वा न इमेसं अक्खाता अमूसं भेदाय, दी. नि. 1.4. विमुक्त न करके - इस्सासो दण्डकसञ्ज अमुञ्चित्वाव सरं अमुक त्रि., सङ्केतक सर्व., अमु से व्यु. [अमुक], कोई व्यक्ति खिपित्वा फलकसतं निबिज्झति, ध. स. अट्ठ. 275. या पदार्थ, ऐसा व्यक्ति या पदार्थ, फलां फलां - को पु.. प्र. अमुण्ड त्रि., ब. स. [अमुण्ड], मुण्डन-रहित सिर वाला, वह, वि., ए. व. - असु राजा, अमुको राजा, क. व्या. 173; सद्द. जो गंजा न हो, नहीं मुड़े हुए सिर वाला - डो पु., प्र. वि., 3.661; - कं' द्वि. वि., ए. व. - अमुकं नाम जनपदन्ति, ए. व. - महामाताय पुत्तो अमुण्डो , म. नि. अट्ठ. (मू.प.) दी. नि. 2.254; - कं स्त्री.. द्वि. वि., ए. व. - अमुकं नाम 1(1).75. गणकि धीतरं याचिम्हा अम्हाक कुमारकस्स, पारा. 201; - अमुत त्रि., मुनाति का भू. क. कृ. का निषे., [अमत], चित्त म्हा पु.. प. वि., ए. व. - अमुकम्हा जनपदा ति, दी. नि. के द्वारा अचिन्तित, अबोधित या अविचारित, इन्द्रियों द्वारा 2.254; - स्स पु./नपु, ष. वि., ए. व. - अमुकस्स अगृहीत - तं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - अमुतं मुतं मेति, पाचि. कुलस्स कुमारिका अभिरूपा दस्सनीया पासादिका पण्डिता, 2.3; घानादिवसेन मुनित्वा तीहि इन्द्रियेहि एकाबद्ध विय पारा. 200; - स्मिं पु./नपुं.. सप्त. वि., ए. व. - अमुकस्मि कत्वा अग्गहितं अमुत, पाचि. अट्ठ. 3; - ते सप्त. वि., ए. एवं सुखापितो ति सरति. मि. प. 87; श. रू. के लिए द्रष्ट.. व. - अमुते अमुतवादी होति, अ. नि. 1(2).259; - वादी सद्द. 1.277-78; 3.661; क. व्या. 173.
त्रि., [वादिन], किसी चीज को अचिन्तित कहने वाला - अमुख त्रि., ब. स. [अमुख], मुखविहीन, मुंहरहित - खे पु.. वो पु., प्र. वि., ए. व. - अमुते अमुतवादी होति, अ. नि. सप्त. वि., ए. व. - ... चन्दनिकाय पक्खित्ते अमुखे 1(2).259; - वादिता स्त्री॰, भाव., प्र. वि., ए. व., आठ रवणघटे चन्दनिकरसो पविसति, विभ. अट्ठ. 235.
अनार्य-व्यवहारों में से एक - अट्ठिमे अनरियवोहार ... मुते अमुखर त्रि., [अमुखर], बकवास न करने वाला, बहुत अधि अमुतवादिता, अ. नि. 3(1).131.
क बातें न करने वाला, वह, जो वाचाल न हो - रेन अमुत्त त्रि., vमुच के भू. क. कृ. का निषे. [अमुक्त], क. वह, पु./नपुं.. तृ. वि., ए. व. - ... भिक्खुना सङ्घगतेन सङ्घ जिसके बन्धन खोले न गये हों, जो जाने में स्वतन्त्र न हो, विहरन्तेन अमुखरेन भवितब्बं अविकिण्णवाचेन, म. नि. जन्म-मरण के बन्धन से जिसे मुक्ति न मिली हो अथवा 2.145; - रा पु., प्र. वि., ब. व. - कुलपुत्ता सद्धा अगारस्मा जिसे निर्वाण प्राप्त न हुआ हो -- त्ता पु.. प्र. वि., ब. व. - अनगारियं पब्बजिता असठा अमायाविनो अकेतविनो ... असुरं पेत्तिविसयं अमुत्ता मारबन्धना, इतिवु. 66; ख. वह, अमुखरा अविकिण्णवाचा, म. नि. 1.39.
जिसे निष्कासित न किया गया हो या जो फेंका न गया हो अमुच्चन्त त्रि., vमुच के वर्त. कृ. का निषे., न छोड़ते हुए, - ते पु., सप्त. वि., ए. व. - अमुत्ते थुल्लच्चयन्ति, पारा. त्याग न करते हुए - ते पु./नपुं.. सप्त. वि., ए. व. - अट्ठ. 1.222; - ग. त्तं नपुं.. एक हथियार (चाकू या तलवार अमुच्चन्ते थुल्लच्चयमेव, पारा. अट्ठ. 1.223.
आदि), जो सदैव पकड़ा जाता है, फेंका नहीं जाता है). अमुच्चितुकम्यता स्त्री., मुक्ति पाने की अनिच्छा, मुक्ति न चार आयुधों में से एक- अमुत्तं छुरिकादिक, अभि. प. 387%; पाने की इच्छा - य तृ. वि., ए. व. - मुच्चितुकम्यताञआणेन - तण्ह त्रि., ब. स. [अमुक्ततृष्ण]. तृष्णा से सर्वथा अमुच्चितुकम्यताय, सु. नि. अट्ठ. 1.8.
अविमुक्त - तण्हा पु.. प्र. वि., ब. व. - अमुत्ततण्हाति अमुच्छित त्रि.. [अमूर्छित], मोह से मुक्त, वह, जो मुर्छित, अप्पहीनतण्हा, महानि. 35; अमुत्ततण्हाति सम्भ्रमित या किंकर्तव्यविमूढ न हो, तृष्णारहित - तो पु.. मच्चन्तसमुच्छेदप्पहानाभावेन न मुत्ततण्हा, महानि. अट्ठ. प्र. वि., ए. व. - अमुच्छितो यो नयते नयानयं, जा. अट्ट. 125. 3.390; अमुच्छितोति छन्दादीहि अगतिकिलेसेहि अमुच्छितो. अमुत्र स्थानसूचक निपा., इध का विप॰ [अमुत्र], क. वहां, अनभिभूतो हुत्वा, जा. अट्ठ. 3.391; अमुच्छितोति उस स्थान पर, फलां फलां स्थान पर, परलोक में, आगामी
अधिमत्ततण्हाय मुच्छ अनापन्नो, अ. नि. अट्ठ. 2.273. जीवन में - अमुत्रासिं एवंनामो एवंगोत्तो, पारा 5; कथं? अमुञ्चनरस त्रि., ब. स., मुक्त न होने देने का कार्य करने "अमुत्रासिन्तिआदिना नयेन, तत्थ अमुत्रासिन्ति अमुम्हि वाला - सं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - गहणलक्खणं उपादानं संवट्टकप्पे अहं अमुम्हि भवे वा.... पारा. अट्ट, 1.119; इध अमुञ्चनरसं... तण्हापदहानं, विभ. अट्ठ. 128.
गच्छ, अमुत्रागच्छ, इदं हर अमुत्र इदं आहराति इति वा
For Private and Personal Use Only