________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अभिद्दवति
478
अभिधम्मदेसना
अभिद्दवति अभि + vदु का वर्त., प्र. पु., ए. व. [अभिद्रवति], हमला करता है, आक्रमण करता है -- वन्तं वर्त. कृ., पु.. द्वि. वि., ए. व. - अभिद्दवन्तं अतिभासनेन ... दमेसि यो
आळक्कम्पि यक्खं, दा. वं. 3.47. अभिधमति अभि + Vधम का वर्तः, प्र. पु., ए. व., फूंकता है, धौंकता है, फूंक मार कर आग को उद्दीप्त करता है - कालेन काल अभिधमति, अ. नि. 1(1).290; - मेय्य विधि., प्र. पु., ए. व. - तमेनं कालेन कालं अभिधमेय्य, म. नि.. 3.292 अभिधम्म पु.. [बौ. सं. अभिधर्म], विशिष्ट धर्म, अतिरेक धर्म, क. अभिविनये के साथ साथ अभिधम्मे रूप में शब्द का प्राचीनतम प्रयोग, धर्म के विषय में, धर्म के सम्बन्ध में, (अर्थों में प्राप्त) - म्मे सप्त. वि., ए. व. - अभिधम्मे अभिविनये उळारपामोज्जो, दी. नि. 3.213; अभिधम्मे विनये अभिविनये च उळारपामोज्जोति बहुलपामोज्जो होतीति अत्थो, दी. नि. अट्ठ. 3.210; सियंसु द्वे भिक्खू अभिधम्मे नानावादा, म. नि. 3.25; अभिधम्मेति विसिट्टे धम्मे, म. नि. अट्ठ. (उप.प.) 3.18; ख. अभिधम्मपिटक तथा इसके सात प्रकरण - म्म द्वि. वि., ए. व. - पिटके तीनि देसयि, सुत्तन्तमभिधम्मञ्च, विनयञ्च महागुणं, परि. 179; - म्मे सप्त. वि., ए. व. --
अभिधम्मे अभिविनयेति अभिधम्मपिटके चेव विनयपिटके च ..., म. नि. अट्ट, (म.प.) 2.132; अभिधम्मे विनेतुं, महाव. 82;
अभिधम्मेति नामरूपपरिच्छेदे विनेत न पटिबलोति अत्थो, महाव. अट्ठ. 259; ग. पु. (नपुं.), [बौ. सं. अभिधर्म], उच्चतर या विशिष्ट धर्म, अतिरिक्त या विशिष्ट रूप में निवर्चन किया गया धर्म - म्मो प्र. वि., ए. व. - अभिधम्मो तेन अक्खातो ति, दी. नि. अट्ट, 1.18; केनटेन अभिधम्मोः धम्मातिरेक-धम्म-विसेसटेन अभिधम्मो, ध. स. अट्ठ. 4; अभिधम्मो नाम न सावकविसयो, न सावकगोचरो... बुद्धगोचरो, ध, स. अट्ठ. 428; - म्म नपुं, लिङ्ग-विपर्यय, प्र. वि., ए. व. - सुत्तन्तं अभिधम्मञ्च, विनयञ्चापि केवलं, अप. 1.41; सुत्तन्तं अभिधम्मञ्चाति तव तुम्ह एत्थ धम्मनगरे सुत्तन्तं अभिधम्म विनयञ्च ..., अप. अट्ठ. 1.295; - म्म द्वि. वि., ए.व. - आभिधम्मिका अभिधम्म खु. पा. अट्ठ. 122; सेट्ठिस्स अभिधम्म देसेसि, मि. प. 15; - तो प. वि., ए. व. - अभिधम्मतो सुत्तं आहरित्वा धम्म कथेन्तो, ध. स. अट्ठ, 30%; - स्स ष. वि., ए. व. - नानानयविचित्तरस, अभिधम्मस्स आदितो, ध. स. अट्ठ. 3; पदेसविहारसुत्तन्तवसेन अभिधम्मरस निदानं कथेसिध. स. अट्ठ. 32; - म्मे सप्त.
वि., ए. व. - अभिधम्मेति विसिढे धम्मे ... म. नि. अठ्ठ. (उप.प.) 3.18; अभिधम्मे सुप्पटिपन्नो पासम्पदं निस्साय ...., ध. स. अट्ठ. 26; पठम विनये वा सुत्तन्ते वा अभिधम्मे
वा, मि. प. 11. अभिधम्मकथा स्त्री., अभिधर्म का उपदेश, शील आदि उत्तम धर्मों का कथन - थं द्वि. वि., ए. व. - अभिधम्मकथं कथेन्ति, म. नि. 1.278; अभिधम्मकथं वेदल्लकथं कथेन्ता ..... अ. नि. 2(1).100; अभिधम्मकथन्ति सीलादिउत्तमधम्मकथं अ. नि. अट्ठ. 3.37; - था प्र. वि., ए. व. -- अभिधम्मकथा नाम अतिसण्हा .... ध. प. अट्ठ. 2.189, - मग्ग पु., अभिधर्मकथा का मार्ग या पद्धति - ग्गं द्वि. वि., ए. व. - अभिधम्मकथामग्गं देवानं सम्पवत्तयि, ध. स. अट्ट 2. अभिधम्मगत त्रि., अभिधर्म में आया हुआ अभिधर्म से सम्बद्ध - ता पु., प्र. वि., ब. व. - तस्सभिधम्मगता पन अत्था, अभि. अव. 39. अभिधम्मटीका स्त्री., आनन्द-थेर द्वारा मधुरसारत्थदीपनी नामक अभिधम्म की टीका - काय ष. वि., ए. व. - आनन्दथेरो मधुरसारत्थदीपनि नाम अभिधम्मटीकाय संवण्णनं ... सा. वं. 45(ना.); - यं सप्त. वि., ए. व. - तथा हि अभिधम्मटीकायं मग्गो ति उपायो, सद्द. 2.525. अभिधम्मतन्ति स्त्री., अभिधम्म का पिटकीय खण्ड - न्तिं
द्वि. वि., ए. व. - अभिधम्मतन्तिं पच्चवेक्खन्तानं अनन्तं ......ध. स. अट्ठ. 13. अभिधम्मत्थगण्ठिपद नपुं.. महाकस्सप थेर के द्वारा विरचित एक ग्रन्थ का नाम, जॅ. पा. टे. सो. 1910-12. (पृ.) 122. अभिधम्मत्थविभावनी (विनी) स्त्री., सुमङ्गल के द्वारा विरचित अभिधम्मत्थसङ्गह की टीका - निं द्वि. वि., ए. व. -- अभिधम्मत्थविभाविनिं नाम लक्खणटीकं उग्गण्हापेसि, सा. वं. 91(ना.). अभिधम्मत्थसङ्गह पु.. अनुरुद्धथेर के द्वारा विरचित एक ग्रन्थ का नाम - हं द्वि. वि., ए. व. - परमत्थविनिच्छयं नामरूपपरिच्छेदं अभिधम्मत्थसङ्गहञ्च अनुरुद्धथेरो, सा. वं. 31(ना.). अभिधम्मदेसना स्त्री., अभिधर्म का उपदेश - अभिधम्मदेसनत्थं पण्डुकम्बलसिलायं वरसं उपगतं, ध. प. अट्ठ. 2.125; - परियोसान नपुं., अभिधर्मदेशना का अन्त या पर्यवसान - नं प्र. वि.. ए. व. - सम्मासम्बुद्धस्स अभिधम्मदे सनापरियो सानञ्च ते स भिक्खून सत्तप्पकरणाउग्गहणञ्च ..., ध. स. अट्ठ. 18.
For Private and Personal Use Only