________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अभिण्हजातक
476
अभित्थनति
अभिण्हजातक नपुं. एक जातक-कथा का शीर्षक, जा.
अट्ठ. 1.188-190. अभिण्हदस्सन नपुं.. निरन्तर सम्पर्क, बारम्बार समागम, लगातार संसर्ग - नं प्र. वि., ए. व. - मातुगामस्स अभिण्हदस्सनं..... अ. नि. 2(1).239; - ना प. वि., ए. व. - अभिण्हदस्सना, नागो स्नेहमकासि कुक्कुरे ति, जा. अट्ठ 1.189; - स्स ष. वि., ए. व. - अट्ठानपरिकप्पेन अभिण्हदस्सनस्स उपायं दस्सेति, म. नि. अट्ट (मू.प.) 1(2).62. अभिण्हरोग त्रि., ब. स., रोग से निरन्तर पीड़ित रहने वाला, निरन्तर रुग्ण रहने वाला - गो पु., प्र. वि., ए. व. - अभिक्खणातकोति अभिण्हरोगो निरन्तररोगो, स. नि. अट्ठ. 2.220; - ता स्त्री॰, भाव., निरन्तर या लगातार रोग से ग्रस्त रहना - ताय तृ. वि., ए. व. - अभिण्हरोगताय पनस्स ब्याधातुरता इध अधिप्पेता, स. नि. अट्ठ. 2.220. अभिण्हसंवास पु., निरन्तर सहवास, लगातार (किसी के) साथ निवास- सा प्र. वि., ब. व. - कच्चि अभिण्हसंवासा नावजानासि पण्डितं, सु. नि. 337. अभिण्हसंसग्ग पु.. [अभीक्ष्णसंसर्ग], निरन्तर चल रहा संसर्ग, लगातार सम्पर्क - ग्गेन त, वि., ए. व. - अभिण्हसंसग्गवसेन परन्तपेन सद्धि अतिचरि, जा. अट्ट. 3.369; अच्चाभिक्खणसंसग्गाति अतिविय अभिण्हसंसग्गेन, जा. अट्ठ. 5.222. अभिण्हसो निपा., निरन्तर, बार-बार, पुनः पुनः लगातार - दुल्लभं दस्सनं होति, सम्बुद्धानं अभिण्हसो, सु. नि. 564; येसं वे दुल्लभो लोके, पातुभावो अभिण्हसो, सु. नि. 565; सुतं नेतं अभिण्हसो, दी. नि. 3.149; सुतं नेतं अभिण्हसोति एतं अम्हेहि अभिक्खणं सुतं, सु. नि. अट्ठ. 3.132. अभिण्हापत्तिक त्रि., निरन्तर अपराध करने वाला, निरन्तर आपत्ति-बहुल होने वाला - को पु.. प्र. वि., ए. व. - अभिण्हापत्तिको होति आपत्तिबहुलो, म. नि. 2.114; अभिण्हापत्तिकोति निरन्तरापत्तिको, म. नि. अट्ठ (म.प.) 2.110. अभिण्होवाद पु., निरन्तर प्रबोधन, अभिण्ह-संवास के विषय में बार बार दिया गया आदेश - दं द्वि. वि., ए. व. - पियपुत्तस्स राहलत्थेरस्स अभिण्होवादं..., म. नि. अट्ठ (मू.प.) 1(2).274. अभितक्कयित्वा अभि + Vतक्क का पू. का. कृ., पाने हेतु प्रयत्न कर - यंधम्मिकं नरवरं अभितक्कयित्वा. दा. वं 5.4. अभितत्त त्रि., अभि + Vतप का भू. क. कृ. [अभितप्त], झुलसाया हुआ, अत्यधिक तपाया हुआ, चारों ओर से गर्म
किया हुआ, गर्मी से बुरी तरह पीड़ित, केवल स. उ. प. के रूप में प्राप्त - उण्हाभितत्ता द्वार... पपतन्ति, चूळव. 364; घम्माभितत्ता तलसा पपीळिता, जा. अट्ठ. 2.187; घम्माभितत्ता तलसा पपीळिताति घम्मेन अभितत्ता पादतलेन च पीळिता, तदे.. अभितप्पयति अभि + Vतप्प के प्रेर. का वर्त, प्र. पु., ए. व. [अभितर्पयति], पूर्ण रूप से तृप्त या सन्तुष्ट करता है - यन्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. - सकललोकमभितप्पयन्तो ..... चारिक चरमानो ... अनुप्पत्तो, मि. प. 18. अभिताप पु.. [अभिताप], अधिक गरमी, विशेष ताप, भयानक ताप, केवल स. उ. प. के रूप में द्रष्ट. महा. (जा. अट्ठ. 5.137): सीसा., (पारा. 99) के अन्त... अभितिकृति अभि + vठा का वर्त.. प्र. पु., ए. व[अभितिष्ठति],
जीतता है, पराजित करता है, पराभूत करता है - सहस्सं ब्रह्मलोकानं महाब्रह्माभितिट्टति, दी. नि. 2.193; -- द्वाय पू. का. कृ. - आभतं पररज्जेभि, अभिट्ठाय बहु धनं, जा. अट्ट 6.305. अभितुन्न/अभितुण्ण त्रि., अभि + Vतुद का भू. क. कृ., विशेष रूप से कष्टापन्न, पूर्ण रूप से व्यथित - न्नो पु.,
प्र. वि., ए. व. - महावेदनाहि अभितुन्नो विसञीभूतो, जा. __ अट्ठ. 1.77; - स्स ष. वि., ए. व. - अस्सासेनाभितुन्नस्स
पस्सासपटिलाभे मुच्छना, पटि. म. 158.. अभितो निपा., [अभितः], चारों ओर, दोनों ओर, समीप में - यो ब्रह्म परिपुच्छति, सुधम्मायाभितो सभं, म. नि. 1.422; अभितो गामं वसति, सद्द. 3.716; उय्यानभूमि अभितो अनुक्कम वि. व. 1015; उय्यानभूमि अभितोति उय्यानभूमिया समीपे, वि. व. अट्ठ. 231. अभितोसयति अभि + Vतुस का वर्त, प्र. पु., ए. व., प्रेर. [अभितोषयति], सन्तुष्ट करता है, सन्तोष देता है, अधिक सन्तुष्ट करता है - यं वर्त. कृ., पु.. प्र. वि., ए. व. - सन्तुष्ट करता हुआ - अत्तानमभितोसयं, सु. नि. 714; अत्तानमभितोसयन्ति ... सिया... अत्तानं अतीव तोसेन्तो झायेथ, सु. नि. अट्ठ. 2.194. अभित्थनति अभि + Vथन के प्रेर. का वर्त०, प्र. पु., ए. व. [अभिस्तनति], घोर गर्जन करता है, ठनका ठनकता है, बिजली कड़कती है - न्तं नपुं.. वर्त. कृ., प्र. वि., ए. व. - अभित्थनन्तं विज्जुलता निच्छारेन्तं, अधोमुखं जा. अट्ठ. 1.315; - नन्तो पु., प्र. वि., ए. क. - अभित्थनन्तो विज्जुलता निच्छारेन्तो वस्सापेहीति, जा. अट्ट, 1.317; -
For Private and Personal Use Only