________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अभिसारिक
506
अभिसज्जति तत्त्व के रूप में चित्तवृत्तियों (चेतना) सहित चित्त की। नानासम्भारेहि अभिसङ्करित्वा कतं सुसज्जितं, पारा. अट्ठ. क्रियाशीलता - स्स ष. वि., ए. व. - तं पवत्तितं समानं । 2.150; - खादनीय नपुं, ठीक से तैयार किया गया खाद्य यावतिका अभिसङ्कारस्स गति तावतिक गन्त्वा ..., अ. नि. पदार्थ - नीयानि प्र. वि., ब. व. - सङ्घतियोति 1(1).134; अभिसवारस्स गतीति पयोगस्स गमनं, अ. नि. अभिसवारिकखादनीयानि, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.117. अट्ठ. 2.82; ला. अ. ख. चेतना के स्तर पर, कर्म का अभिसवित्त त्रि., अभि + सं + खिप का भू. क. कृ. संचय - रा प्र. वि., ब. व. - ते अभिसवारा अप्पहीना, [अभिसंक्षिप्त], संग्रह किया हुआ, एकत्रीकृत - तं नपुं, प्र. महानि. 58; ते अभिसङ्घारा अप्पहीनाति ये वि., ए. व. - ममापिदं पहूतं सापतेय्यं धम्भिकेन बलिना पुजापुञआनेजाभिसङ्घारा, ते अप्पहीना, महानि. अट्ट अभिसङ्घतं, दी. नि. 1.126. 166; - रे द्वि. वि., ब. व. - सब्बे किलेसे, सब्बे दुच्चरिते, अभिसजिपित्वा अभि + सं + खिप का पू. का. कृ. सब्बे अभिसङ्खारे... अभिभुय्यतीति भूरिपा , पटि. म. 369; अभिसंक्षिप्य], अत्यधिक संक्षिप्त बना कर, राशि के रूप में ला. अ. ग. चित्त की विशुद्धि की तैयारी - रो प्र. वि., ए. एक साथ रखकर - तदेकज्झं अभिसहित्वा अभिसजिपित्वा व. - तयो खो, आवुसो, पच्चया अनिमित्ताय च धातुया अयं वुच्चति रूपक्खन्धो, विभ. 2. मनसिकारो, पुब्बे च अभिसङ्घारो, म. नि. 1.377; ... पुब्बे च अभिसङ्ग/अभिस्सङ्ग पु.. [अभिष्वङ्ग, अभिषङ्ग / अभिसङ्ग]. अभिसङ्कारोति अद्धानपरिच्छेदो वुत्तो. म. नि. अट्ठ. (मू.प.) क. आसक्ति या चिपकाव, मजबूत लगाव, झुकाव, रुचि - 1(2).247; ला. अ. घ. दृढ़ संकल्प या तैयारी, केवल स. अभिलासे तु किरणे अभिस्सङ्गे रुचित्थियं, अभि. प. 873; मा उ. प. के रूप में अकुसला., अन., अपुञा., आणजा., रोचय मभिसङ्गं जा. अट्ट, 5.6; मा रोचयाति एवं तण्हाभिसङ्ग आनेजा., इद्धा., कम्मा., खन्धकिलेसा., गमिका., पब्बज्जा., मा रोचय, जा. अट्ठ. 5.7; ख. अभिशाप, आक्रोश, दुर्वचन, पुञा. के अन्त. द्रष्ट.; - भार पु., अभिसंस्कार का भार - मिथ्या दोषारोपण, लाञ्छन - अक्कोसनमभिसङ्गो, अभि. प. रो प्र. वि., ए. व. - यतो खन्धभारो च किलेसभारो च 759; स. उ. प. के रूप में तण्हा., सुखा. के अन्त. द्रष्ट; अभिसवारभारो च पहीना होन्ति, महानि. 246; - लक्खण - रस त्रि., सुदृढ़ लगाव या आसक्ति का कार्य करने वाला त्रि., ब. व., अभिसंस्कार के लक्षण या विशिष्ट चिह्न वाला - तेसु लोभो... अभिसङ्गरसो तत्तकपाले खित्तमंसपेसि विय, - क्खणं नपुं., प्र. वि., ए. व. - यं किञ्चि चित्तसम्भूतं, ध. स. अट्ठ. 289; - हेतुक त्रि., दृढ़ आसक्ति के कारण अभिसङ्घारलक्खणं, अभि. अव. 1200 (पृ.)149; - विज्ञाण उत्पन्न या उसी पर आश्रित - कस्स नपुं.. ष. वि., ए. व. नपुं.. नये जन्म के निर्माण में हेतुभूत चित्त या चेतना - स्स - तेसं विनासेन अभिसङ्गहेतुकरस दुक्खस्स अभावा.....ध. ष. वि., ए. व. - सोतापत्तिमग्गजाणेन अभिसङ्कारविआणस्स स. अट्ठ. 174. निरोधेन सत्त भवे ठपेत्वा, ध. स. अट्ठ. 277; - अभिसङ्गी पु., प्र. वि., ए. व., क. चिपकाव रखने वाला, सहगतविज्ञाण नपुं., कुशल अथवा अकुशल चेतना से आसक्ति से परिपूर्ण, ख. आघात या आक्रमण करने वाला सहगत चित्त - णस्स ष. वि., ए. व. - अनोकोति -भिक्खु कोधनो होति कोधहेतु अभिसङ्गी, म. नि. 1.133. अभिसङ्घारसहगतविज्ञाणस्स ओकासंन करोतीतिपि अनोको, अभिसज्जति अभि + Vसज का वर्त, प्र. पु., ए. व., कर्म महानि. 368; अभिसङ्घारसहगतविज्ञआणस्साति वा. [बौ. सं. अभिसज्यते]. शा. अ. किसी के साथ बुरी कुसलाकुसलचेतनासम्पयुत्तचित्तस्स ओकासं न करोतीति तरह चिपक जाता है या अटक जाता है, ला. अ. क्रोध या अवकास पतिद्वं न करोति, महानि. अट्ठ. 373; - रूपधि पु., द्वेष को प्रकट करता है - अप्पम्पि वुत्ता समाना अभिसज्जति प्र. वि., ए. व. भव या अस्तित्व की निर्धारक चेतना - कुप्पति ब्यापज्जति पतित्थीयति, अ. नि. 1(2).233; - उपधीति चत्तारो उपधयो- कामूपधि, खन्धूपधि किलेसूपछि ज्जेय्य/ज्जेथ/जे विधि., प्र. पु., ए. व. - नाभिसपित्थाति L. अभिसङ्घारूपधीति, सु. नि. अट्ट. 1.36.
... कोचि तं न अक्कोसि न परिभासीति पृच्छति अभिसङ्खारिक त्रि., विशेष रूप से या उपयुक्त ढंग से तैयार "नाभिसज्जेथा तिपि पाठो, न कोपेसीति अत्थो, जा. अट्ठ. 5. किया हुआ, उचित ढंग से बनाया हुआ - कं नपुं.. द्वि. वि., 168; गामे च नाभिसज्जेय्य, लाभकम्या जनं न लपयेय्य, ए. व. - मनुस्सा इच्छन्ति थेरानं भिक्खूनं अभिसवारिक सु. नि. 935; गामे च नाभिसज्जेय्याति गामे च ... पिण्डपात ... तेलम्पि उत्तरिभङ्गम्पि, पारा. 252; अभिसङ्कारिकन्ति । गिहिसंसग्गादीहि नाभिसज्जेय्य, सु. नि. अट्ठ. 2.256; ...
For Private and Personal Use Only