________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अभिवादापेति
503
अभिविधि
... अभिवादनपच्चद्वानअञ्जलिकम्मसामीचिकम्मानि च करिस्साम, जा. अट्ट. 1.215; ... अभिवादनपच्चुट्टानादीनि सब्बकिच्चानि अकंसु. जा. अट्ठ 1.90; - सम्पटिच्छन नपुं., अभिवादन तथा स्वीकरण - नेन तृ. वि., ए. व. - अभिवदन्तीति अभिवादनसम्पटिछनेन वडितवचनेन वदन्ति, दी. नि. अट्ठ. 2.267; - सीली त्रि., [अभिवादनशील], स्वभाव से ही विनम्र, स्वभाव से ही गुरुजनों के प्रति सम्मानभाव रखने वाला - लिस्स पु., ष. वि., ए. व. - अभिवादनसीलिस्स, निच्च वुढापचायिनो, ध. प. 109; अभिवादनसीलिस्साति वन्दनसीलिस्स.ध. प. अट्ठ. 1.379. अभिवादापेति अभि + Vवद का वर्तः, प्र. पु., ए. व., प्रेर. [अभिवादयति], अभिवादन कराता है, विनम्र बनाता है, अभिवादन करने हेतु प्रेरित करता है - पयेथ विधि., प्र. पु., ए. व. - कथं नो अभिवादेय्य, अभिवादापयेथ वे, जा. अट्ठ. 7.212; कथं वा तेन अत्तानं अभिवादापयेथ वे, तदे.; - पेतब्बो सं. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. - सचे नवको होति,
अभिवादापेतब्बो, चूळव. 350. अभिवादित/अभिवदित त्रि., अभि + Vवद के प्रेर. का भू क. कृ. [अभिवादित], वह जिसका अभिवादन या सम्मानपूर्वक नमन किया गया है, नमस्कृत - तो पु., प्र. वि., ए. व. -
अभिवदितो सक्को देवानमिन्दो भगवतो इन्दसालगुहं पविसित्वा ...., दी. नि. 2.198; अभिवदितोति वडितवचनेन वुत्तो, दी. नि. अट्ठ. 2.267. अभिवादिय अभि + Vवद के प्रेर. का पू. का. कृ. [अभिवाद्य], आदरपूर्वक या ससम्मान प्रणाम करके - अभिवादिय भासिरसं..
अभिधम्मत्थसहं, अभि. ध. स. 1. अभिवादेति अभि + Vवद का वर्त, प्र. पु., ए. व. [अभिवादयति], आगमन तथा प्रस्थान इन दोनों अवसरों पर आसन से उठकर ससम्मान नमस्कार करता है, अभिवादन करता है, वन्दना करता है - अभिवादेतब्बन अभिवादेति, म. नि. 3.253; - देसि म. पु.. ए. व. - व्यम्हितो नाभिवादेसि, नयिदं पञ्जवतामिवाति, जा. अट्ठ. 7.212; - देमि उ. पु., ए. व. - अभिवादेमि तं भन्ते, सम्बुलाहं नमत्थु ते, जा. अठ्ठ. 5.84; - देन्ति प्र. पु.. ब. व. - यथानग्गाव सावत्थिं गन्वा भिक्खू अभिवादेन्ति, पारा. 322; - देय्य/दये विधि., प्र. पु., ए. व. - न वज्झो अभिवादेय्य, वज्झं वा नाभिवादये, जा. अट्ठ. 7.212; - देय्यं उ. पु., ए. व. - भवन्तं गोतम अभिवादेय्यं, दी. नि. 1.111; - दयिं अद्य., प्र. पु., ए. व. - दसङ्गुली नमस्सित्वा, सिरसा अभिवादयिं, अप.
1.2; - तुं निमि. कृ. - वज्झो पन अभिवादेतुं .... जा. अट्ठ. 7.212; - देवा पू. का. कृ. - भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा पक्कामि, उदा. 125; - देतब् सं. कृ., नपुं., द्वि. वि. ए. व. - अभिवादेतबं न अभिवादेति, म. नि. 3.253 अभिवायति अभि + Vवा का वर्त.. प्र. पु., ए. व. [अभिवाति]. चारों ओर या आर-पार होकर हवा बहती है, फैल जाती है, व्याप्त होती है - वायु सपप्फितवनसण्डन्तरं अभिवायति. मि. प. 353. अभिवारेति अभि + Vवु का वर्त., प्र. पु., ए. व. [अभिवारयति], रोकता या रोक रखता है, निवारण करता है, दूर रखता या नियन्त्रित करता है - तं मन्ति तं मं... सोणपण्डितो तम्हा पुञा अभिवारेति, जा. अट्ठ. 5.318. अभिवाहेति अभि + Vवह का वर्त.. प्र. पु., ए. व., प्रेर. [अभिवाहयति], हटा देता है, दूर करा देता है, निकलवा देता है - यि अद्य., प्र. पु., ए. व. - तत्थ सब्बकिलेसानि, असेसमभिवाहयि, बु. वं. 11.5; अभिवाहयोति मग्गोधिना च ... सब्बे किलेसे अभिवाहथि, बु. वं. अट्ठ. 211. अभिविजिनाति अभि + वि + V जि का वर्त., प्र. पु., ए. व. [अभिविजयते], पूरी तरह से जीत लेता है, पूर्णरूप से विजय पाता है, पराभूत करता है - न्ति प्र. पु., ब. व. - सङ्गामे परसेनं अभिविजिनन्ति, मि. प. 38; - तु अनु०, प्र. पु., ए. व. - अभिविजिनातु भवं चक्करतनान्ति, दी. नि. 2. 129; - नितुं निमि. कृ. - सक्का च तावतकेनेव बलमत्तेन अभिविजिनितं. म. नि. 2.268; - नित्वा पू. का. कृ. - तं सङ्गामं अभिविजिनित्वा विजितसङ्गामो ततो पटिनिवत्तित्वा वेजयन्तं नाम पासादं मापेसि, म. नि. 1.321. अभिविञापेति अभि + वि + ञा का वर्त., प्र. पु., ए. व., प्रेर. [अभिविज्ञापयति, अच्छी तरह से विज्ञापित करता है, प्रकट या प्रकाशित करता है, व्यक्त करता है, प्रवर्तित करता है - सि अद्य, प्र. पु., ए. व. - पुराणदुतियिकाय तिक्खत्तुं मेथुनं धम्म अभिविज्ञापेसि, पारा. 19;
अभिविज्ञआपेसीति पवत्तेसि, पारा. अट्ठ. 1.164. अभिवितरति अभि + वि + Vतर का वर्त, प्र. पु., ए. व. [अभिवितरति], विवेचन या अच्छी तरह से निश्चय करता है - न्ति प्र. पु., ब. व. - पुच्छित्वा अभिवितरन्ति, महाव. 175; - रित्वा पू. का. कृ. - सञ्चिच्चाति जानन्ती सञ्जानन्ती
चेच्च अभिवितरित्वा वीतिक्कमो, पाचि. 396. अभिविधि पु., व्याकरण का पारि शब्द [अभिविधि], पूर्ण रूप से अन्तर्भाव - मरियादाभिविधत्था यावयोगे... याव इति
For Private and Personal Use Only