________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.
प.
अभिनिब्बत्ति
485
अभिनिधिमज्जति तृ. वि., ए. व. - निब्बत्तिसङ्घातेन अभिनिब्बत्तनदेन - अग्गिं अभिनिब्बत्तेन्तु तेजो पातुकरोन्तु, म. नि. 2.366; -- अभिनिब्बत्ति, विभ. अट्ठ. 89.
तेय्य विधि०, प्र. पु., ए. व., उत्पन्न करे, प्रादुर्भूत करे - अमिनिब्बत्ति स्त्री., [अभिनिर्वृत्ति], जन्म, पुनर्जन्म, स्कन्धों उत्तरारणिं आदाय अभिमन्थेन्तो अग्गिं अभिनिब्बत्तेय्य, म. का प्रादुर्भाव, आयतनों का प्रतिलाभ, अस्तित्व का लाभ- नि. 3.138; - त्तेसु अद्य., प्र. पु., ब. व., उत्पन्न किये, जाति सञ्जाति ओक्कन्ति अभिनिब्बत्ति खन्धानं पातुभावो, प्रादुर्भत किये - एके समणब्राह्मणा... अभिनिब्बत्तेसुं अ. नि. विभ. 112; खत्तियकुले चे अत्तभावस्स अभिनिब्बत्ति होति. 3(2).40; एके समणब्राह्मणा अत्थोति अभिनिब्बत्तेसुन्ति ... म. नि. 2.398; - या च. वि.. ए. व. - दिब्बानं भवानं अत्थोति गहेत्वा अभिनिब्बत्तेसु. अ. नि. अट्ट, 3.299. अभिनिब्बत्तिया .... दी. नि. 1.208; -- गुण पु., पुनर्जन्म की अभिनिब्बाति अभि + नि + Vवा का वर्त., प्र. पु., ए. व. प्राप्ति का गुण या महत्व - णं द्वि. वि., ए. व. - पूरेत्वा [अभिनिर्वाति], शा. अ. बुझ जाता है, ला. अ. पूर्ण रूप तुसितभवने अभिनिब्बत्तिगुणं तत्थ निवासगुणं सु. नि. अट्ठ से शान्त हो जाता है, तृष्णा से मुक्ति पा लेता है, निर्वाण 1.220; स. उ. प. के रूप में द्रष्ट. अत्तभावा., अन., का अधिगम करता है - अभिनिब्बाति अतन्दितो घटन्तो, पुनब्भवा. के अन्त..
सद्धम्मो. 450; तुल. अभिनिब्बुत. अभिनिब्बत्तित त्रि., अभि + नि + Vवत्त का भू, क. कृ., अमिनिब्बज्जन नपुं.. अभि + नि + विध से व्यु. सम्यक-रूप से परिनिष्ठित भाव को प्राप्त, अच्छी तरह से [अभिनिर्वेधन], विवेचन के द्वारा प्राप्त विभेद-परक ज्ञान, उत्पादित या सामने लाया गया - ता स्त्री., प्र. वि., ए. व. त्याग - मा चस्स अभिनिबज्जनमत्तेनेव अप्पोस्सुक्कतं - या पुथुज्जनकालस्मिं, अभिनिब्बत्तिता पन, अभि. अव. 16; आपज्जेय्याथ, सु. नि. अट्ठ. 2.42. या ... पन पुथुज्जनकालस्मिं पुथुज्जनभावट्टितेन योगिना अमिनिब्बुत त्रि., अभि + नि + Vवा अथवा Vवु का भू. क. अभिनिब्बत्तिता या रूपारूपसमापत्ति, अभि. अव. टी. 14. कृ. [अभिनिर्वृत], पूर्णरूप से शान्त, पूर्णतः व्युपशान्त, अभिनिब्बत्तिभाव पु., भाव., पुनर्जन्म की प्राप्ति, पुनर्जन्म प्रशान्त - ता पु.. प्र. वि., ब. व. - अददन्ता चिरं ठातुं ग्रहण करना - तो प. वि., ए. व. - ये पन धम्मा कम्मादीहि लज्जितावाभिनिब्बुता, सद्धम्मो. 35; - चित्त त्रि., ब. स. निबत्तन्ति तेसं अभिनिब्बत्तिभावतो जातिया तप्पच्चयवोहारो [अभिनिवृतचित्त], प्रशान्त मन वाला, व्युपशान्त चित्त से अनुमतो, ध. स. अट्ठ. 371.
युक्त - त्तो पु., प्र. वि., ए. व. - किलेसपरिनिब्बानेन अभिनिब्बत्तिमत्त नपुं.. पुनर्जन्म लेना मात्र, पुनर्जन्म की अभिनिब्बुतचित्तो सीतिभूतो, उदा. अट्ठ. 157; - त्त त्रि., ब. घटना मात्र, केवल पुनर्जन्म का ग्रहण - त्तं प्र. वि., ए. व. स. [अभिनिवृतात्मन], प्रशान्त आत्मभाव वाला - त्तो पु., - जायमानस्स हि अभिनिब्बत्तिमत्तं जातीति, ध. स. अट्ठ 371. प्र. वि., ए. व. - जातो यसस्सी अभिनिबुतत्तो, सु. नि. 345; अभिनिब्बत्तिवोहार पु., व्यवहार में अभिनिब्बत्ति शब्द का अभिनिब्बुतत्तोति गुत्तचित्तो अपरिडव्हमानचित्तो वा, सु. नि. प्रयोग, अभिनिब्बत्ति वचन का व्यावहारिक प्रयोग - रं द्वि. अट्ठ. 2.73. वि., ए. व. - धम्मानं अभिनिब्बत्ति... अभिनिब्बत्तिवोहारञ्च । अभिनिबिज्झ अभि + नि + विध का पू. का. कृ. लभति, ध. स. अट्ठ. 371.
[अभिनिर्विध्य, शा. अ. पूरी तरह खण्ड खण्ड करके, ला. अमिनिब्बत्तेति अभि + नि+Vवत्त का वर्त., प्र. पु., ए. व., अ. विखण्डन या विभाजन द्वारा विभक्त करके - ततो प्रेर. [अभिनिवर्तयति], उत्पन्न होने के लिये प्रेरित करता सकाय पञआय, अभिनिबिज्झ दक्खिसं. थेरीगा. 84; ... है, उत्पन्न करता है, उत्पादित करता है - सम्मा विप्पसन्नो घनविनिब्भोगकरणेन अभिनिबिज्झ .... थेरीगा. अट्ठ. 96. बहिद्धा परधम्मेस आणदस्सनं अभिनिब्बत्तेति, दी. नि. अभिनिबिज्झन नपुं.. अभि + नि+विध से व्यु., क्रि. ना. 2.159; अभिनिब्बत्तेतीति अत्तनो कायतो परस्स कायाभिमुखं [अभिनिर्वेधन], भञ्जन, तोड़कर बाहर आ जाना - तो प. आणं पेसेति, दी. नि. अट्ठ. 2.213; - त्तेन्तो वर्त. कृ., पु.. वि., ए. व. - न च भब्बो अभिनिबिधा गन्तुन्ति प्र. वि., ए. व. - अस्सुतवा ... अभिनिब्बत्तेन्तो अभिनिब्बत्तेति, किलेसाभिसङ्कारानं अभिनिबिज्झनतो... न च भब्बो, नेत्ति. स. नि. 2(1).136; - यतो वर्त. कृ., पु., ष. वि., ए. व. - अट्ठ. 288. अत्तभावपटिलाभं अभिनिब्बत्तयतो ... परिहायन्ति, म. नि. अभिनिदिमज्जति अभि + नि+भिद का वर्त, प्र. पु., ए. 3.100; - न्तु अनु., प्र. पु.. ब. व., उत्पन्न करें, तैयार करें व. [अभिनिर्भियते], तोड़कर बाहर निकलता है, भेदन
मजदि क्षमि त ठिक र अहिद का वर्तत. प्र. पदन
For Private and Personal Use Only