________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अभिरमण
498
अभिरुहनक दुरभिरमन्ति अभिरमितुं न सुखं म. नि. अठ्ठ (मू.प.) प्राप्त करने में सफल रहता है - नेव अत्तनो न परेसं हितं 1(1).120.
अभिराधयतीति अनभिरद्धि, दी. नि. अट्ठ. 1.49; -- ये विधि., अभिरमण नपुं.. [अभिरमण], किसी वस्तु में आनन्द प्राप्त प्र. पु., ए. व. - सब्बं चे पथविं दज्जा , नेव नं अभिराधयेति. करना या मन को रमा देना -- णं प्र. वि., ए. व. -- तव जा. अट्ठ. 1.3083; नेव नं अभिराधयेति एवं करोन्तोपि एवरूप कामेहि अभिरमणं मम चित्तमत्तं न होति, जा. अट्ठ. 7.105. .... वा पसादेतुं वा न सक्कुणेय्याति अत्थो, जा. अट्ठ. 1.308; अभिरमापन नपुं., आनन्द से परिपूर्ण कराना, मन को पूरी - यि अद्य.. प्र. पु., ए. व. - बाहिया हि सुहन्नेन, तरह रमा देना - नाय च. वि., ए. व. - अभिरमापनाय राजानमभिराधयी ति, जा. अट्ठ. 1.403; राजानमभिराधयीति मनुस्सकन्तेसु सीलेसु समादपनाय ..., म. नि. 3.173. देवं अभिराधयित्वा इमं सम्पत्ति पत्ताति, तदे.;- यिं उ. पु.. अभिरमापेति अभि + रम के प्रेर. का वर्त, प्र. पु., ए. व. ए. व. - वहन्ती नाभिराधयिं, जा. अट्ठ. 3.341. [अभिरमयति], किसी वस्तु में आराम या सुख पाने के लिये अभिराधित त्रि., अभि + Vराध का भू. क. कृ. [अभिराद्ध]. प्रेरित करता है, आनन्द से भर देता है, तृप्त कराता है, सफलतापूर्वक प्राप्त किया हुआ - तो पु., प्र. वि., ए. व. आनन्द दिलवाता है, मजा दिलाता है, पूरी तरह रमा देता - मानुसोपि च भवोभिराधितो, थेरगा. 259; मानुसोपि च है - गतगतद्वाने पियसहायो विय अभिरमापेति, ध. स. अट्ठ. भवोभिराधितोति... मया तादिसेन कुसलकम्मुना समवायेन 390; - पेन्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. - एवं में अभिराधितो साधितो अधिगतो, थेरगा. अट्ठ. 1.409. अभिरमापेन्तो कप्पो अलोणक... सामाकनीवारयागुं पायेसि. अभिराधी त्रि., प्रसन्न कर देने वाला, सन्तुष्ट कर देने जा. अट्ठ. 3.124; - पेन्तियो वर्त. कृ., स्त्री., प्र. वि., ब. वाला, केवल मित्ताभिराधी के स. उ. प. के रूप में प्राप्त - व. -... सम्परिवारयित्वा अभिरमापेन्तियो नच्चगीतवादितानि । मित्ताभिराधीति .... जा. अट्ठ. 4.245. पयोजयिंसु, जा. अट्ठ. 1.71; - पेय्यं विधि., उ. पु., ए. व. अभिरुचि स्त्री., [अभिरुचि], इच्छा, आनन्द, प्रहर्ष, प्रवृत्ति, --- राजानं पत्तियापेत्वा मया सद्धि अभिरमापेय्यान्ति चिन्तेत्वा मानसिक आशय - चिं द्वि. वि., ए.व. - इथिचित्तं .... जा. अठ्ठ. 3.347; - तु निमि. कृ. - नच्चगीतेहि चेव विराजेत्वाति इत्थिभावे चित्तं अज्झासयं अभिरुचिं विराजेत्वा, मधुरवचनादीहि च नानप्पकारेहि अभिरमापेतुं वायमिंसु. जा. पे. व. अट्ठ. 146. अट्ठ. 6.9; - पेत्वा पू. का. कृ. - ... चित्तं अभिरमापेत्वा । अभिरुचित त्रि., अभि + (रुच का भू. क. कृ., मनचाहा, पच्छा सीले नियोजेन्ति, मि. प. 215.
मनपसंद - तं नपुं., वि. वि., ए. व. - जनपदचारिक अभिरमेहि अभि + (रम का अनु., म. पु., ए. व., रमण करो, चरित्वा अत्तनो अभिरुचितं एक मङ्गलनामं गहेत्वा .... जा. मौज करो, मस्ती करो - इमं मणिं गहेत्वा अञ्जत्थ न । अट्ठ. 1.385; - तेहि तृ. वि., ब. व. - लक्खणेसु अत्तनो अभिरमेहीति, जा. अट्ट, 5.176.
अभिरुचितेहि लक्खणेहि भगवन्तं थुनन्तो .... सु. नि. अट्ठ. अभिरवति अभि + रु का वर्तः, प्र. पु., ए. व. [अभिरौति]. 2.157. जोर से चिल्लाता है, नाद करता है - अभावितचित्तो तसति अभिरुद त्रि., [अभिरुत], आनन्दपूर्ण ध्वनि, चिल्लाहट, रवति भेरवरावमभिरवति, मि. प. 237; - न्ति ब. व. - कोलाहल, पक्षियों का मधुर कलरव - रुदा पु..प्र. वि., ब. तेपज्जुभो अभिरवन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि, जा. अट्ठ. 1.23. व. - वारणाभिरुदा रम्मा, उभो कालूपकूजिनो, जा. अट्ठ. अभिराज पु.. [अधिराज], सर्वश्रेष्ठ राजा, राजाधिराज - जा 7.308; वारणाभिरुदा रम्माति रम्माभिरुदा वारणा, जा. अट्ठ. प्र. वि., ए. व. - राजाभिराजा मनोजो, इन्दोव जयतं पति, 7.309; स. उ. प. के रूप में सकुन्ता., कुजा., हंसकोञ्चा. जा. अट्ठ. 5.314; राजाभिराजाति एकसतराजूनं पूजितो, के अन्त. द्रष्ट.. तेसं वा अधिको राजाति राजाभिराजा, जा. अट्ठ. 5.315. अभिरुयह अभि + रुह का पू. का. कृ. [अभिरुह्य], चढ़ अभिराधन पु., थेर सम्भूत के तीन मित्रों में से एक का नाम कर, सवार होकर - अभिरुयह गजवरं सुकप्पित, वि. व. - भूमिजो जेय्यसेनो च, सम्भूतो अभिराधनो, थेरगा. अट्ठ. अट्ठ. 212; पुन अभिरुयहाति एत्थ ... दहब्बो, अभिरुरह 1.46.
आरोहनीयन्ति वुत्तं होति, तदे... अभिराधयति अभि + Vराध का वर्त, प्र. पु., ए. व., प्रेर. अभिरुहनक त्रि., पास वाले पौधे को अभिभूत करके उगने [अभिराधयति], प्रसन्न या संतुष्ट करता है, सिद्ध कराता है, वाला या बढ़ने वाला - का पु.. प्र. वि., ब. व. -
For Private and Personal Use Only