________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अप्पवत्तिक
434
अप्पसद्द
अप्पवत्ति, सु. नि. अट्ट, 1.98; - तिया' तृ. वि., ए. व. - किसी पर आश्रित नहीं है - हानि नपुं, प्र. वि., ब. व. - फस्सहेतुकेसु ... तण्हादीनं अप्पवत्तिया संवतो, उदा. अट्ट. कतमानि कानिचि ओकारन्तपदानि पुरिसनये सब्बथा 154; - तिया' च. वि., ए. व. - एतेसं अप्पवत्तायाति अप्पविठ्ठानि, सद्द. 1.105; - ता स्त्री., भाव., प्रविष्ट न होना, यथावुत्तानं पापधम्मानं अप्पवत्तिया अनुप्पादाय, थेरगा. अन्तर्भूत न होना - तस्मा ... पुरिसनये सब्बथा गोसहस्स अहृ. 245; - तो प. वि., ए. व. - यतिन्द्रियोति चक्खादीनं अप्पविठ्ठता वुत्ता, सद्द, 1.106. छन्नं इन्द्रियानं अभिज्झाद्यप्पवत्तितो, संयमेन यतिन्द्रियो, अप्पविपाक त्रि., ब. स. [अल्पविपाक], बहुत हलका फल उदा. अट्ठ. 166; - कत त्रि., [अप्रवृत्तिकृत], निष्क्रिय कर या परिणाम देने वाला - कं स्त्री., द्वि. वि., ए. व. - दिया गया, वह, जिसे निष्क्रिय बना दिया गया है - महावते अप्पविपाकं वा तुलं. उदा. अट्ठ. 268. ... पवाहेत्वा अप्पवत्तिकतकालो विय ... अप्पटिसन्धिकभावेन अप्पविसय त्रि., ब. स. [अल्पविषय], केवल कुछ सीमित ... वेदितब्बो, अ. नि. अट्ठ. 2.115; - करण नपुं.. विषयों में ही प्रयुक्त - यो पु., प्र. वि., ए. व. - कतरसद्दो [अप्रवृत्तिकरण], निष्क्रिय कर देना, क्रियाविहीन बना देना हि अप्पविसयो, सद्द. 1.270; - यानि नपुं., प्र. वि., ब. व. - णेन तृ. वि., ए. व. - एवमेतं झानञ्च आरम्मणञ्चाति - अप्पविसयानि इतरानि चतुचित्तसम्पयोगा, विभ. अट्ठ. 174.
उभयम्पि अप्पवत्तिकरणेन च... विहातब्बंध. स. अट्ठ. 250. अप्पवेदनीय त्रि., [अल्पवेदनीय]. बहुत कम मात्रा में अनुभव अप्पवत्तिक त्रि., ब. स. [अप्रवृत्तिक], प्रवृत्ति या क्रियाशीलता किये जाने योग्य - यं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - तं मे कम्म से रहित, आगे जारी न रहने वाला - कं नपुं., प्र. वि., ए. अप्पवेदनीयं होतूति, अ. नि. 3(1).197. व. - अनुपवज्जन्ति अप्पवत्तिकं अप्पटिसन्धिकं स. नि. अप्पसक्खर त्रि., ब. स. [अल्पशर्कर, बहुत कम रोड़ी या अट्ठ. 3.18.
कंकड़ों वाला/वाली - रा स्त्री., प्र. वि., ए. व. - सुद्धपंसु अप्पवारित त्रि., पवारित का निषे. [अप्रवारित], अभुक्त, सुद्धमत्तिका अप्पपासाणा अप्पसक्खरा अप्पकठला भोजन नहीं कर चुका (भिक्षु), वह, जिसे पहले दान के अप्पमरुम्बा अप्पवालिका, पाचि. 50. रूप में कुछ नहीं दिया गया है - तो पु., प्र. वि., ए. व. अप्पसच्च नपुं., भाव. [अल्पश्रुत्य], बहुत कम पढ़ा लिखा - कथम्हि नाम ... पुब्बे अप्पवारितो गहपतिकं उपसङ्कमित्वा होना, अज्ञान - च्चं प्र. वि., ए. व. - अप्पसच्चं खो पन चीवरे विकप्पं आपज्जिस्सती ति, पारा. 327; पुब्बेव हुत्वा तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं अ. नि. 3(2).133; 136. पन अप्पवारितो, उत्त. वि. 40; - सज्ञा स्त्री., तत्पु. स. अप्पसत्थ' त्रि., पसत्थ का निषे. [अप्रशस्त], अप्रशंसित, [अप्रवारितसंज्ञा], भोजन कर चुके को भोजन न किया जुगुप्सित - त्थं नपुं. प्र. वि., ए. व. - ..., हुआ मानना - जाय तृ. वि.. ए. व. - पवारिते अमनुजगन्धं बहूनं अकन्तं ... तदप्पसत्थं द्विरसञ्जु भुजे, अप्पवारितसजाय, मि. प. 248.
जा. अट्ठ. 7.53. अप्पवालिक त्रि., ब. स. [अल्पबालुक], कम बालू अप्पसत्थ त्रि., ब. स. [अल्पसार्थ], वह, जिसके पास वाला/वाली - का स्त्री., प्र. वि., ए. व. - जाता नाम कमजोर रक्षा साधन हों या बहुत छोटा सा समूह हो - त्थो पठवी-सुद्धपंसु सद्धमत्तिका अप्पपासाणा ... अप्पमरुम्बा पु.. प्र. वि., ए. व. - वाणिजोव भयं मग्गं, अप्पसत्थो अप्पवालिका, ... येभुय्येनमत्तिका, पाचि. 50.
महद्धनो, ध. प. 123. अप्पवाहन त्रि., ब. स. [अल्पवाहन], बहुत कम वाहनों अप्पसद्द त्रि., ब. स. [अल्पशब्द], बहुत कम कोलाहल वाला, - नो पु., प्र. वि., ए. व. - दीघीति नाम ... दलिद्दो। वाला, कोलाहल रहित, शान्त; क. स्थान, आसन आदि - अप्पधनो अप्पभोगो अप्पबलो अप्पवाहनो अप्पविजितो द्देसु नपुं.. सप्त. वि., ब. व. - अथासनेसु सयनेसु अप्पसद्देसु अपरिपुण्णकोसकोट्ठागारो, महाव. 463.
भिक्खु विहरेय्य, सु. नि. 931; - द्दानि नपुं.. प्र. वि., ब. व. अप्पविजित त्रि., ब. स. [अल्पविजित], वह, जिसके अधीन - आरञकानि सेनासनानि, पन्तानि अप्पसद्दानि, थेरगा. बहुत कम जीता हुआ क्षेत्र हो - तो पु., प्र. वि., ए. व., 592; - इं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - सेनासनं नातिदूरं होति उपरिवत्.
नाच्चासन्नं गमनागमनसम्पन्नं दिवा अप्पाकिण्णं रत्तिं अप्पसदं अप्पविट्ठ त्रि., प + विस के भू. क. कृ. का निषे. अप्पनिग्घोसं ..., अ. नि. 3(2).13; - हे नपुं., सप्त. वि., [अप्रविष्ट], वह, जिसने भीतर प्रवेश नहीं किया अथवा जो ए. व. - अप्पसद्दे अप्पनिघोसे विजनवाते मनस्सराहस्सेय्यके
For Private and Personal Use Only