________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अब्मुक्किरण
457
अमुक्किरण नपुं., अभि + उ + किर से व्यु. [अभ्युत्किरण]. छिड़काव, पानी का छिड़काव, पवित्रीकरण की क्रिया - सज विसग्गपरिसज्जनभु करणेसु, सजति, लोक्यं सजन्तं उदकं
सद्द. 2.348. अब्मुक्किरति अभि + उ + (किर का वर्त, प्र. पु., ए. व. [अभ्युत्किरति], छिड़कता है, छिड़काव करता है - दक्षिणेन हत्थेन चक्करतनं अभुक्किरति, म. नि. 3.211; अत्तनो उपरि सीसे सजन्तं अब्भुकिरति, जा. अट्ठ.7.51; - रि अद्य., प्र. पु., ए. व. - पुन उदकं गहेत्वा दक्षिणाय पच्छिमाय
उत्तरायाति एवं चतूसु दिसासु अब्भुक्किरि, पे. व. अट्ठ. 64. अब्मुग्गच्छति अभि + उ गम का वर्त, प्र. पु., ए. व. [अभ्युद्गच्छति], क. चारों ओर फैलता है, जहां-तहां फैलता है, ऊपर की ओर उठ जाता है -- दुस्सीलरस सीलविपन्नस्स पापको कित्तिसद्दो अभुग्गच्छति, महाव. 303; - च्छेय्य विधि., प्र. वि., ए. व. - करस नु खो कल्याणो कित्तिसद्दो अब्भुग्गच्छेय्य यो वा सो पुरिसो अस्सद्धो मच्छरी कदरियो परिभासको, अ. नि. 2(2).220; - च्छि अद्य., प्र. पु., ए. व. - गहपतनिया अपरेन समयेन एवं पापको कित्तिसद्दो अभुग्गच्छि चण्डी वेदेहिका गहपतानीति, म. नि. 1.178; - हेत्वा पू. का. कृ. - सोण्डाय भिसमुळालं अब्भुहेत्वा न सुविक्खालितं विक्खालेत्वा .... स. नि. 1(2).245; ख. समीप जाता है, भेंट करने जाता है - गञ्छि अद्य., प्र. पु., ए. व. - पञ्चहि सेद्विसतेहि सद्धिं भगवन्तं अभुग्गच्छि, जा. अट्ठ. 1.102. अब्भुग्गत त्रि.. भू. क. कृ. [अभ्युद्गत]. ऊपर की ओर उठा हुआ, आगे गया हुआ - तो पु., प्र. वि., ए. व. -- तं खो पन भवन्त गोतमं कल्याणो कित्तिसद्धो अब्भुग्गतो, पारा. 1; कतत्ता बोधिसत्तस्स कित्तिसद्दो दससहस्सिया लोकधातुया सदेवमनुस्सेसु अभुग्गतो, मि. प. 257; - तानि नपुं., प्र. वि., ब. व. -- कथं अब्भुग्गतानीति न चिन्तेतब्ब, जा. अट्ठ. 1.70; - त्त नपुं.. भाव., ऊपर की ओर उठ जाना, समुन्नत हो जाना - त्ता प. वि., ए. व. - पीतिमा पन पुग्गलो कायचित्तानं उग्गतत्ता अब्भुग्गतत्ता उदग्गोति वुच्चति, ध. स. अट्ठ. 188. अब्मुज्जलन नपुं., अभि + उ + vजल से व्यु., क्रि. ना. [अभ्युज्ज्वलन], शा. अ. ऊपर की ओर आग का जलना, ला. अ. ऐन्द्रजालिक प्रक्रिया के द्वारा मुख से अग्निज्वाला को निकालना - नं प्र. वि., ए. व. - अब्भुज्जलनन्ति मन्तेन मुखतो अग्गिजालानीहरणं, दी. नि. अट्ठ. 1.10.
अब्भुत अब्भुट्ठाति अभि + उ + vठा का वर्त.. प्र. पु., ए. व. [अभ्युत्तिष्ठति], आगे की ओर जाने के लिये बढ़ता है, आगे जाने के लिये समुद्यत होता है - हासि अद्य.. प्र. पु.. ए. व. - भगवा विहारा निक्खम्म चङ्कम अब्भुट्ठासि. दी. नि. 1.92. अब्भुट्टित त्रि., अभि + उ +vठा का भू, क. कृ. [अभ्युत्थित, ऊपर की ओर उठ रहा, बादल के समान ऊपर की ओर उठता हुआ - तो पु., प्र. वि., ए. व. - अभुट्टितोव सो याति, स गच्छन निवत्तति, जा. अट्ठ. 4.446; अब्भुद्वितोव सो यातीति सो माणवो यथा नाम वलाहकसङ्घातो अब्भो उछितो निब्बत्तो, जा. अट्ठ. 4.449. अब्मुण्ह त्रि., [अभ्युष्ण], अधिक गर्म, ताजा, अपनी उष्णता को सुरक्षित रखने वाला - ण्हं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - पच्चग्घन्ति अब्भुण्हं अपरिवासिकं, जा. अट्ट, 2.360; - ण्हे नपुं.. सप्त. वि., ए. व. - अभिन्ने सरीरेति अब्भुण्हे अल्लसरीरे पंसुकूलं न गहेतब्ब, पारा. अट्ठ. 1.302. अब्मुत' त्रि., [अद्भुत]. क. विस्मयकारी, आश्चर्यजनक, अभूतपूर्व, अलौकिक- विम्हयेच्छरियाभुता, अभि. प. 736%3; अब्भुतोच्छरिये तीसु पणे चेवाभूतो पुमे, अभि. प. 1023; - तं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - अच्छरियं, वत भो, अभुतं, वत भो..... दी. नि. 1.53; उदा. 86; अभूतपुब्बं भूतन्ति अभुतं. उदा. अट्ठ. 101; - ता पु., प्र. वि., ब. व. - अढिमे, भिक्खवे, महासमुद्दे अच्छरिया अभुता धम्मा, ..., उदा. 128; ख. पु., नाट्य या काव्य के नौ रसों में एक, अद्भुत रस - सिङ्गारो करुणो वीरभुतहस्सभयानका, सन्तो बीभच्छरुद्दानि नव नाट्यरसा इमे, अभि. प. 102; सुबोधा. 353; ग. नपुं.. आश्चर्य, विस्मय, इन्द्रजाल, ऋद्धि का चमत्कार - तं द्वि. वि., ए. व. - तस्मिं ठाने कता साला पकासेतुं तमब्भूतं. म. वं. 19.27; घ. बुद्धवचनों के नवाङ्ग-विभाजन का एक अङ्ग, ऋद्धि चमत्कारों अथवा अलौकिक बातों का उल्लेख करने वाले बुद्धवचन - ... जातकब्भुतवेदल्लं नवङ्ग सत्थुसासनं, दी. वं. 4.20; ङ. नपुं., निर्वाण का सङ्केतक पद - तं द्वि. वि., ए. व. - अभुतञ्च वो, भिक्खवे, देसेस्सामि अभुतगामिञ्च मग्ग. स. नि. 2(2).342; - गामी त्रि., [अद्भुतगामिन्]. अलौकिक अथवा पूर्व में अप्राप्त निर्वाण-पद की ओर ले जाने वाला (मार्ग)- मिं पु., द्वि. वि.. ए. व. - अब्भुतञ्च वो, भिक्खवे, देसेस्सामि अभुतगामिञ्च मग्ग. स. नि. 2(2).342; - चित्तजात त्रि., आश्चर्यचकित, अभूतपूर्व सन्तुष्टिभाव से युक्त, - ता स्त्री., प्र. वि., ए. व. - सा
For Private and Personal Use Only