________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अब्माचिक्खन
456
अब्मीरित
अब्माचिक्खन नपुं., अभि + आ + चिक्ख से व्यु., क्रि. ना. [अभ्याख्यान], मिथ्या दोषारोपण - नं प्र. वि., ए. व.- न युत्तं बुद्धादीनं गरून अब्भाचिक्खन, सद्द. 1.95; - णेन तृ. वि., ए. व. - येपि च ... अभूतेन अब्भाचिक्खणेन ..... पुथुज्जना, उदा. अट्ठ. 351. अब्मादिउपक्किलेसरहित/अब्मादिमलविरहित त्रि., तत्पु. स., निष्कलङ्क, बेदाग, विशुद्ध, मलरहित - तं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - विसुद्धन्ति अब्भादिउपक्किलेसरहितं. सु. नि. अट्ठ. 2.187; - तो पु., प्र. वि., ए. व. - विमलोति
अब्भादिमलविरहितो, जा. अट्ट. 5.57. अब्मान नपुं., विनय का पारिभाषिक शब्द [बौ. सं. आह्वान].
शा. अ. वापस बुलाना, आमन्त्रण, विनय के सन्दर्भ में, सङ्घ से निष्कासित भिक्षु को सङ्घ में पुनः प्रवेश देने वाला सङ्घकर्म, जिस भिक्षु ने सङ्घादिसेस के अन्तर्गत आने वाला कोई भी अपराध कर 6 रातों तक मानत्त नामक प्रायश्चित पूरा किया है, उसे सङ्घ में पुनः प्रवेश का कर्म ही अब्भान है - नं नपुं., प्र. वि., ए. व. - मज्झिमेसु जनपदेसु उपसम्पदं अब्भानं, ..., ठपेत्वा एक कम्मं - अब्भानं, महाव.. 416: ... पातिमोक्खं ... अब्भानं पञ्जत्तं, अ. नि. 1(1).119; चिण्णमानत्तस्स अमानं पञत्तं, अ. नि. अट्ट. 2.69; - स्स च. वि., ए. व. - ... मानत्तदानस्स... अमानस्स .... परि. 272; - कम्म नपुं.. तत्पु. स. [आह्वानकर्मन्], भिक्षु को सङ्घ में पुनः वापस बुलाने का सङ्घ का विधान - ततो परं सब्बा अन्तरापत्तियो योजेत्वा अमानकम्मं दस्सितं, परि. 33; अब्भानकम्मवसेन ओसारेतब्बोति वत्तं होति, पारा. अट्ठ. 2.193; - सञित त्रि., अमान नाम वाला (संघकर्म)- तं नपु.. प्र. वि., ए. व. - उपसम्पदककम्मञ्च, कम्ममभानसञ्जितं, विन. वि. 3010; - नारह त्रि., [आह्वानाह], संघ में पुनः वापस बुलाए जाने योग्य - हो पु., प्र. वि., ए. व. - सचे उपज्झायो अब्भानारहो होति. महाव. 55; 59; - हं तदेव, द्वि. वि., ए. व. - ... अभानारहं उपसम्पादेति, महाव. 424; - हेन तदेव, तृ. वि., ए. व. - अब्मानारहेन भिक्खुना सद्धि एकच्छन्ने आवासे वत्थब्बं चूळव. 82; - हा पु., प्र. वि., ब. क. - अभानारहा भिक्खू सादियिस्सन्ति पकतत्तानं भिक्खूनं अभिवादनं पच्चुट्ठान, चूळव. 95; - चतुत्थ त्रि., कर्म. स. [आह्वानार्हचतुर्थ], चौथी बार संघ में पुनः प्रवेश देने योग्य - त्थो पु., प्र. वि., ए. व. - अब्भानारहचतुत्थो चे ..., परिवासं ददेय्य, ... अकम्मं न च करणीयं, महाव. 418.
अब्भामत्त त्रि., ब. स. [अभ्रमात्र], वह, जिसकी मात्रा महामेघ के समान हो, अत्यधिक मात्रा वाला - त्तं नपुं., प्र. वि., ए. व. - वालग्गमत्तं पापस्स, अब्भामत्तंव खायतीति, स. नि. 1(1).237; अब्भामत्तं वाति वलाहककूटमत्तं विय, स. नि. अट्ठ 1.262; अभामत्तं खायतीति महामेघप्पमाणं हत्वा उपहाति, जा. अट्ठ. 3.270. अब्मास पु.. [अभ्यास]. क. पुनरावृत्ति, बार बार दोहराना -
से सप्त. वि., ए. व. - मन अभासे, सद्द. 2.397; ख. व्याकरण के विशेष सन्दर्भ में, किसी धातु के द्वित्व किए गए वर्णों का प्रथम वर्ण - से सप्त. वि., ए. व. -
अब्भासे वत्तमानो सरो रस्सो होति, सद्द. 3.826; - सञ त्रि., ब. स. [अभ्याससंज्ञक], वह, जिसकी संज्ञा 'अभ्यास' हो - जो पु., प्र. वि., ए. व. - द्वेभूतस्स धातुस्स यो पुब्बो
सो अभाससओ होति, दधाति, ददाति, बभूव क. व्या. 461. अब्माहत त्रि., अभि + आ + vहन का भू. क. कृ. [अभ्याहत], बुरी तरह से पीटा गया, अभिभूत, दुर्गतिग्रस्त, विपत्तिग्रस्त - तो पु., प्र. वि., ए. व. - एवमब्भाहतो लोको, मच्चुना, मच्चुना च जराय च, सु. नि. 586; यथाति अभिवेगब्भाहतो विचरन्तो यम्हि पदेसे पतिद्वं लभति, जा. अट्ट, 6.267: -- तं पु., द्वि. वि., ए. व. - जराय अनुसट, मरणेन अभाहतं, म. नि. अट्ट (उप.प.) 3.221; - ता पु., प्र. वि., ब. व. - ... इमिना पन अभाहता सन्तो न कम्पन्ति न पवेधेन्ति,
जा. अट्ठ. 2.159. अमित त्रि, वापस बुलाया गया, पुनः प्रवेश-प्राप्त, पुनर्वास
को प्राप्त - तो पु.. प्र. वि., ए. व. - अब्भेय्य विधिना भिक्ख पकतत्तो पुनभितो, विन. वि. 538; अनभितोति न अभितो, पारा. अट्ठ. 2.193. अब्मिद त्रि.. भिद के सं. कृ. का निषे. [अभेद्य], नहीं टूटने या काटने योग्य, नष्ट न होने योग्य - दं नपुं॰, प्र. वि., ए. व. - सीलमाभरणं सेटु, सील कवचमभुतं, थेरगा. 614; सपाणपरित्तानतो कवचमभिदं, थेरगा. अट्ठ. 2.188; पाठा. अब्भुतं. अब्मिदा भिद के अद्य. का प्र. पु., ए. व., तोड़ दिया, नष्ट कर दिया - मकसं वधिस्सन्ति हि एळमूणो, पुत्तो पितु अभिदा उत्तमङ्गन्ति, जा. अट्ट, 1.241; यत्थभिदा गरुळो उत्तमङ्गन्ति , ध. प. अट्ठ. 1.84. अब्मीरित त्रि०, अभि + ईर का भू. क. कृ. [अभीरित]. कहा हुआ, उच्चारित, कथित - तं नपुं., प्र. वि., ए. व. - वा ति कस्मा? अब्भीरितं, अज्झिणमुत्तो, क. व्या. 46.
For Private and Personal Use Only