________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अपनत
365
अपनिधेति
अपनत त्रि., अप + नम का भू. क. कृ. [अपनत], अप्रवृत्त, दूर हटा हुआ, अप्रदुष्ट - समाधि न चाभिनतो न चापनतो न च ससङ्खारनिग्गरहवारितगतो. अ. नि. 3(1).235; दोसवसेन न अपनतो, अ. नि. अट्ठ. 3.278; अपनतं चित्तं ब्यापादानुपतित-समाधिस्स परिपन्थो, पटि. म. 159; सतिमतो विपस्सिस्स, अनभिनतस्स नो अपनतस्स, म. नि. 2.55; नो अपनतस्साति अदुट्ठस्स, म. नि. अट्ट (म.प.) 2.70; विलो., अभिनत; पाठा. अपणत. अपनमति अप + Vनम का वर्त, प्र. पु., ए. व. [अवनमति].
शा. अ. दूर होकर झुक जाता है, नीचे झुक जाता है, ला. अ. दूर हट जाता है, अप्रवृत्त होता है; - तु अनु., प्र. पु., ए. व., नीचे की ओर झुक जाए - सचे अयं सम्मासम्बुद्धस्स धातु छत्तं अपनमतु. ..., पारा. अट्ठ. 1.60; - मि अद्य., प्र. पु., ए. व. - सह रओ चित्तुप्पादेन छत्तं अपनमि, पारा. अट्ठ. 1.60; - मिस्सन्ति भवि., प्र. पु., ब. क. - कप्पञ्जहं अभिमाचे सुमेध, सुत्वान नागस्स अपनमिस्सन्ति इतो, सु. नि. 1107; ... अपनमिस्सन्ति इतोति नागस्स तव भगवा वचनं सत्वा इतो पासाणकचेतियतो बहू जना पक्कमिस्सन्तीति
अधिप्पायो, सु. नि. अट्ठ. 2.291. अपनयति अपनेति के अन्त., द्रष्ट. (आगे) अपनयन नपुं., अप + vनी से व्यु., क्रि. ना. [अपनयन], दूर ले जाना, हटाना, दूर कर देना, शान्त कर देना, उपसंहरण, उपशम - ओण अपनयने, सद्द. 2.358; 2.362; ओसधीनं पटिमोक्खोति खारादीनि दत्वा तदनुरूपे वणे गते तेसं अपनयन, दी. नि. अट्ठ. 1.86; ... असुभासुखभावादीनं अपनयनस्स च पहानं वुत्तं, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).255. अपनामेति अप + /नम के प्रेर. का वर्त.. प्र. पु., ए. व. [अपनामयति], 1. दूर ले जाता है, हटवा देता है, शान्त करा देता है - असप्पायं अपनामेति सप्पायं उपनामेति. महाव. 395; बहिद्धा कथं अपनामेति, म. नि. 1.134; 1383; बहिद्धा कथं अपनामेतीति इत्थन्नामं आपत्तिं आपन्नोसी ति ... पुच्छाम, आपत्ति पुच्छामा ति ... आपत्तिं आपन्नोसीति, ... बहिद्धा विक्खिपति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).379; - न्ति ब. व., दूर हटा देते हैं - नागा वा अपनामेन्ति, यक्खा वापि हरन्ति नं, खु. पा. 9.(8.4); - न्तो वर्त. कृ., प्र. वि., ए. व., दूर हटाता हुआ - पच्छतो अपनामेन्तो पटिक्कमति नाम, म. नि. अट्ट. (मू.प.) 1(1).264; दी. नि. अट्ठ. 1.151; - य्यं विधि., उ. पु., ए. व., मैं दूर हटा दूं - बहिद्धा कथं अपनामेय्य, म. नि. 1.138-39; - सि अद्य., प्र. पु., ए. व.,
दूर कर दिया, हटवा दिया - बहिद्धा कथं अपनामेसि, म. नि. 1.319; - स्सति भवि., प्र. पु., ए. व., दूर हटवा देगा - बहिद्धा कथं अपनामेस्सति, अ. नि. 1(1),215; बहिद्धा अझं आगन्तुककथं आहरन्तो पुरिमकथं अपनामेस्सति, अ. नि. अट्ठ. 2.174; - स्सामि भवि., उ. पु., ए. व., दूर करा दूंगा - न बहिद्धा कथं अपनामेस्सामि, म. नि. 1.139; 2. नीचे रख देता है, छोड़वा देता है - य्यं विधि., उ. पु., ए. व. - अहञ्चेव खो पन, भो गोतम, यानगतो समानो छत्तं अपनामेय्यं, दी. नि. 1.111; - त्वा पू. का. कृ. - ... छत्तं अपनामेत्वा सीसं विवरित्वा सीसे चीवरं ... पविसितब्बो, चूळव. 350. अपनिधान नपुं., अप + नि + Vधा से व्यु., क्रि. ना., अदृश्य कर देना, छिपा देना, दूर हटाकर रख देना, केवल स. उ. प. के रूप में प्रयुक्त, चीवरापनिधान के अन्त. द्रष्ट.. अपनिधापेति अप + नि + vधा के प्रेर. का वर्त., प्र. पु., ए. व., छिपा कर रखा देता है, दूर हटवा कर रखा देता है, अदृश्य करा देता है - अनपसम्पन्नरस पत्तं वा चीवरं वा अजवा परिक्खारं अपनिधेति वा अपनिधापेति वा. .... पाचि. 167; - य्य विधि., प्र. पु., ए. व., छिपा कर रखा दे, दूर हटवा दे, अदृश्य करा दे - यो पन ... चीवरं वा ... सूचिघरं वा कायबन्धनं वा अपनिधेय्य वा अपनिधापेय्य
वा, पाचि. 166. अपनिधेति अप + नि + vधा का वर्तः, प्र. पु., ए. व. [अपनिदधाति], दूर रख देता है, एक ओर कर देता है, छिपा देता है, अदृश्य कर देता है - अज परिक्खारं अपनिधेति वा अपनिधापेति वा, ..... पाचि. 167; अपनिधेति, पयोगे दुक्कट अपनिधिते आपत्ति पाचित्तियस्स, परि. 70; - न्ति ब. व., छिपा देते हैं, हटाकर रख देते हैं - छब्बग्गिया भिक्खू अम्हाकं पत्तम्पि चीवरम्पि अपनिधेन्तीति, पाचि. 165; अपनिधेन्तीति अपनेत्वा निधेन्ति, पाचि. अट्ठ. 119; - न्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व., छिपा रहा, दूर हटाकर रखने वाला - भिक्खुस्स पत्तं वा चीवर वा निसीदनं वा सूचिघरं वा कायबन्धनं वा अपनिधेन्तो वे आपत्तियो आपज्जति, परि. 70; - न्तस्स ष. वि., ए. व., उपरिवत् - भिक्खरस पत्तं ... कायबन्धनं वा अपनिधेन्तस्स पाचित्तियं कथं पञत्तन्ति, परि. 33; अजं अपनिधेन्तस्स, होति आपत्ति दुक्कटं विन. वि. 1651; - य्य विधि., प्र. पु., ए. व., दूर हटा कर रख दे, छिपा दे - ... कायबन्धन वा अपनिधेय्य वा अपनिधापेय्य वा, पाचि. 166; - सुं अद्य.. प्र.
For Private and Personal Use Only