Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhinnabhinnavidvatkartRkaH RSidattAcaritrasaMgrahaH * sampAdikA * paramapUjyavyAkhyAnavAcaspatiAcAryabhagavantazrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarANAM sAmrAjyavartI paramapUjyapravartinI zrIrohitAzrIjImahArAjasya ziSyaratnA ca sAdhvI candanabAlAzrI * sahayogaH * paM. amRta paTela * prakAzaka * bhadraMkara prakAzana ahamadAbAda vi.saM. 2067, i.sa. 2011
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthanAma : RSidattAcaritrasaMgrahaH granthakAranAma : bhinnabhinnavidvatkartakaH sampAdikA : sAdhvI candanabAlAzrI prakAzaka : bhadraMkara prakAzana - ahamadAbAda saMskaraNa : vi.saM. 2067, i.sa. 2011 mUlya : ru. 400-00 patra : 74+362 :: BHADRANKAR PRAKASHAN, 2011 prAptisthAna ahamadAbAda : bhadraMkara prakAzana 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, zAhIbAga, ahamadAbAda-380004 phona : 079-22860785 ahamadAbAda : sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapola, ahamadAbAda-380001 phona : 079-25356692 akSarAMkana : virati grAphiksa, ahamadAbAda phona : 079-22684032 mudraka tejasa prinTarsa, ahamadAbAda phona : 079-22172271 (mo.) 98253 47620
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ * divyAzIrvAdadAtA * paramapUjya paramArAdhyapAda vyAkhyAnavAcaspati zrImadvijayarAmacandrasUrIzvarajImahArAjasAheba tathA paramapUjya adhyAtmayogI namaskAramahAmantrArAdhaka paMnyAsapravarazrIbhadraMkaravijayajImahArAjasAheba ___ * zubhapreraNAdAtA * paramapUjya parArtharasika paMnyAsapravarazrIvajrasenavijayajIma.sA.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritrasaMgrahaH [1] sirimuNivaiguNapAlaviraiyaM risidattAcariyaM // [2] ajJAtakartRkaM RSidattAcaritram // [3] ajJAtakartRkaM __RSidattAcaritram // pariziSTa [1] siridhammaseNagaNimahattaraviraiavasudevahiNDimajjhimakhaNDe isidattAkahA // pariziSTa [2] AmradevasUriviracitAkhyAnakamaNikozavRttau bhAvazalyAnAlocanadoSAdhikAre RSidattAkhyAnakam // | pariziSTa [3] zrIsomatilakasUriviracitazIlopadezamAlAyAH zrIjayakIrtisUriviracitazilataraGgiNIvRttau RSidattAkathA //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrutabhakti-anumodanA lAbhArthI paramapUjya, paramopakArI, suvizAlagacchAdhipati, vyAkhyAnavAcaspati, pUjyapAda AcAryabhagavaMtazrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjasAhebanA ziSyaratna adhyAtmayogI, pUjyapAda paMnyAsapravara zrIbhadraMkaravijayajI mahArAjasAhebanA ziSyaratna hAlAradeze saddharmarakSaka, pUjyapAda AcAryabhagavaMta zrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjasAhebanA ziSyaratna parArtharasika, paramapUjya paMnyAsapravara zrIvajasenavijayajImahArAjasAhebanA sadupadezathI zrI jaina zve.mUrtipUjaka tapagaccha saMgha TrasTa-rAjakoTa W3, vardhamAnanagara-pelesa roDa, rAjakoTa-360001 jJAnakhAtAnI upajamAMthI A graMthaprakAzanano saMpUrNa lAbha lIdhela che. Ape karelI zrutabhaktinI hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Apa uttarottara uttamakakSAnI zrutabhakti karatAM raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. li. bhadraMkara prakAzana
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sirimuNivaiguNavAlaviraiarisidattAcariye zreNikanRpakRtA vIrajinastutiH "jaya bhavasiMdhunimajjamANajaMtughaNuttAraNa ! / jaya sasinimmalakittinilaya ! jaya bhaviyavibohaNa ! // jaya kharakAmagayaMdakuMbhanissuMbhaNaharivara ! / jaya surakiMnara naravariMdasaMthuya ! paramesara ! // jaya vijjujjala ! jaya [ sA ]misAla ! jaya mu(su)hasudIhara ! / jaya khara-niTTaravajjasarisa ! kAmaha paMcavisara ! // jaya sasurAsurasiddhamahiu tihuyaNajaNAhijjai / no vacchatthalu mayaNasarehiM tuhu nAha ! bhijjai // jaya sasurAsurakiMnara-naravarapaNamaMtaghaTThapayakamala / jaya mohanisiyaranAsaNa ! jaya kevalakiraNavipphuriya ! // nara-tiriya-deva-nArayabhavasayasaMghaTTabhIsaNaduraMta( te)| saMsAramahAjalahimmi na'tthi saraNaM tumaM mottuM" // [risidattAcarie paDhamaM pavvaM/41-46]
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya prAtaHkALe AvazyakakriyAmAM 'bharahesara-bAhubalI'nI sajjhAya dararoja bolIe chIe te sajhAyanI gAthA-9mAM RSidattAmahAsatInuM nAmasmaraNa thAya che. karmanA gahana vipAkone anubhavatAM te mahAsatIe potAnA zIlanuM akhaMDita rakSaNa karela che. te mahAsatInA jIvana aMge aneka caritro, kathAo, rAsa, copAI vagerenI racanA thayela che. prastuta 'RSidattAcaritrasaMgraha'mAM aprakAzita traNa kRtiono saMgraha prakAzita karavAmAM Ave che. (1) zrImunipatiguNapAlaviracita risidattAcariya, (2) ajJAtakartRka RSidattAcaritra (3) ajJAtakartRka RSidattAcaritra A traNe kRtio hastaprato uparathI taiyAra karIne prakAzita karela che. te aMgenI mAhitI saMpAdakIya lakhANamAM ApavAmAM Avela che. A sivAya bIjI traNa prakAzita kRtio pariziSTamAM ApavAmAM Avela che. pariziSTa-1mAM zrIdharmasenagaNiviracitavasudevahiMDImadhyamakhaMDamAMthI RSidattAkathA, pariziSTa-2mAM zrIAmradevasUriviracitaAkhyAnakamaNikozavRttimAMthI RSidattAkhyAnaka ane pariziSTa-3mAM zrIjayakIrtisUriviracita zIlopadezamAlAnI zrIsomatilakasUriviracitazIlataraMgiNIvRttimAMthI RSidattAkathA ApavAmAM Avela che. A rIte prastuta 'RSidattAcaritrasaMgraha'mAM traNa aprakAzitakRtio ane traNa prakAzitakRtiono saMgraha ApavAmAM Avela che. prastuta RSidattAcaritranI traNa aprakAzitakRtio adyAvadhi prakAzita thayela na hovAthI A graMthanA saMpAdananuM kArya paramapUjya, paramArAdhyapAda zrImadvijayarAmacaMdrasUrIzvarajImahArAjanA ziSyaratna, adhyAtmayogI, paramapUjya, paMnyAsapravara zrIbhadraMkaravijayajImahArAjanA ziSyaratna, hAlAranA hIralA, paramapUjya AcAryabhagavaMta zrIkuMdakuMdasUrIzvarajImahArAjanA ziSyaratna parArtharasika, paramapUjya, paMnyAsapravara zrIvajasenavijayajImahArAjanI zubhapreraNAthI paramapUjya, vyAkhyAnavAcaspati, AcAryabhagavaMta zrImadvijayarAmacaMdrasUrIzvarajImahArAjanA sAmrAjyavartI tathA paramapUjya, saraLasvabhAvI, pravartinI sAdhvI zrIrohitAzrIjImahArAjanA ziSyaratnA viduSI sAdhvI zrIcaMdanabAlAzrIjImahArAje paMDitavarya amRtabhAI paTelanA sahayogathI potAnI asvastha rahetI tabIyatamAM paNa atyaMta zramasAdhya kArya karIne amArI saMsthAne nava pariziSTothI samRddha evo A RSidattAcaritrasaMgraha graMtha prakAzita karavAno je lAbha Apyo che te badala amArI saMsthA temanI RNI che. temanA dvArA bhaviSyamAM paNa AvA uttamagraMtho saMpAdita thaIne prakAzita
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ thatAM rahe ane amArI saMsthAne prakAzita karavAno lAbha maLato rahe evI ame abhilASA rAkhIe chIe. A RSidattAcaritrasaMgraha graMthanA prakAzana mATe paramapUjya, suvizAlagacchAdhipati, AcAryabhagavaMta zrImadvijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanA sAmrAjyavartI paramapUjya, hAlAradeze saddharmarakSaka, AcAryabhagavaMta zrImadvijayakuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna, parArtharasika zrIvajasenavijayajI mahArAjanI zubhapreraNAthI zrI jaina zve. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha TrasTa /3, vardhamAnanagara, pelesa roDa, rAjakoTa taraphathI jJAnakhAtAnI upajamAMthI saMpUrNa lAbha lIdhela che. te badala amArI saMsthA temano AbhAra mAne che. A RSidattAcaritrasaMgraha prakAzananA suavasare ame saMpAdikA sAdhvI caMdanabAlAzrIjImahArAjano tathA A graMthanA saMpAdanakArya mATe sahayoga ApanAra paMDitavarya zrIamRtabhAI paTelano, kobA kailAsasAgara jJAnabhaMDAramAMthI tathA lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRtividyAmaMdiramAMthI hastaprato amane prApta thaI temano tathA RSidattAcaritranI prakAzita kRtio mATe kobA kailAsasAgarajJAnabhaMDAra ane gItArthagaMgAthI graMtho prApta thayA temano, A kAryanA akSaramudrAMkana kArya mATe virati grAphiksavALA akhileza mizrAe kALajIpUrvaka suMdara kArya karI Apela che temano ane prInTIMganA kAma mATe tejasa prInTarsavALA tejasabhAIe khaMtapUrvaka suMdara kArya karI Apela che temano khUba khUba AbhAra mAnIe chIe. AvA uttama mahAsatInA jIvanacaritramAMthI zIlanuM mAhAbhya jANIne tathA karmonA vipAkone batAvatI A kathAmAMthI karmabaMdha karatI vakhate sAvadha thaIne zIla ane sadAcAranI suvAsathI jIvane maghamaghAyamAna banAvI azubha karmabaMdha dvArA duranta saMsAra ane durgationI paraMparA thAya che tethI azubhakarmabaMdhathI aTakIne pUrve upArjita karelA karmone samyaga jJAnadarzana ane cAritranI ArAdhanA dvArA khapAvIne sarva karmono kSaya karIne muktisukhanA bhAgI banIe e ja zubhabhAvanA !! - bhadraMkara prakAzana datta-t.pm5 2nd proof
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] zrImunipatiguNapAlaviracita risidattAcaritrano kathAsAra [prathamaparva] [1] namaskArAtmakamaMgala : maMgalamAM paMcaparameSThI zrutadevatA ane gurujanone namaskAra karela che, temAM mahAvIrasvAmI bhagavAne janmAbhiSeka samaye meruzikharane caraNAMguSThathI kaMpAvyo teno ullekha che. (1-1/7) [2] sajjana-durjanano bheda : sajjana ane durjanano bheda varNavyo che, temAM kavie jaNAvyuM che ke mArA kAvyamAM guNa nathI to paNa sajjanapuruSo emAMthI guNa grahaNa karaze, jyAre durjanapuruSo to guNathI bhUSita kAvyamAM paNa doSa grahaNa kare che. sUryane na jotAM ghuvaDanI jema kAvyamAM guNone teo joI zakatAM nathI eTale mArA kAvya mATe A banneya yogya nathI, paraMtu madhyastha puruSa ja yogya che, kAraNa ke madhyasthapuruSa guNa ane doSa bannene juve che. (1-9/15) [3] kathAprakAra : prastuta kathA mizrakathA che eTale temAM dharma, artha, kAma ane mokSa cAreyanI vAta Ave che. [4] kathApIThikA :- ATalI pUrvabhUmikA pachI kathApIThikAnI mAMDaNI thAya che, temAM rAjagRhInagarImAM bhagavAna mahAvIrasvAmI samavasaryA che, bAra parSadA madhye siMhAsana upara mahAvIrasvAmI bIrAjamAna che. rAjagRhInagarInAtha zreNika2AjA vaMdana karavA Ave che. ahIM kavie bhagavAnanI bahu bhAvagarbhita stuti zreNikamukhe rajU karI che, je manamohaka che. (1-1646) ahIM prasaMge zreNikarAjA RSidattAnI kathA aMge bhagavAnane pRcchA kare che ke 1AgamakathAomAM RSidattAkathA Ave che te Apa amane kaho zrIvIrabhagavAna zrImukhe RSidattAnI kathA parSadAmAM rahelA bhavikajananA bodha mATe jaNAve che. (1-48 50) 1. juo bhahesarasajjhAya gAthA-9
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ [5] kathAsAra : ATalI pIThikA pachI kavie TuMkANamAM RSidattAkathA bhagavAnanA zrImukhe rajU karela che. (1-51 62) [6] kathAprAraMbha : kathAprAraMbhamAM kavie naminAtha bhagavAnanA tIrthamAM A RSidarA mahAsatI thayela che tevuM jaNAvyuM che ane je kathA mahAvIraparamAtmAe vistArathI karI hatI tene saMkSepamAM kahevAnI pratijJA karela che. (1-63/66) [6-1] kathA : dakSiNabharatArdha, madhyadeza, rathamardananagara temAM hemarathanAmanA rAjA rAjya kare che, je samyatva, jJAna, darzana, tapa ane niyamamAM udyata che, zrAvakadharmamAM nirata che. (1-75) temane suvizuddhakuLamAM utpanna thayelI suyazA nAmanI rANI che, te rAjA-rANIno putra kanakarathanAmano che, je sarvaguNono bhaMDAra che. traNe lokomAM je guNo hoya te badhA A kumAramAM AvI vasyA che. (1-85). [6-2] A bAju kAverInAmanI nagarImAM suMdarapANinAmano rAjA che temane vAsulAnAmanI paTTarANI che, temanI atyaMta rUpavaMtI rUkmiNInAmanI kanyA che. A kanyA suvarNavarNI ane caMdrarekhA jevI saumya che. vAsulAdevIe potAnI dIkarIne navayauvanA thayelI joI eTale tenA vara aMgenI ciMtA thaI ane evuM nakkI thayuM ke, rathamardananagaranA rAjA hemarathanA putra kanakarathane kanyA paraNAvavI. te mATe sAgara vagere maMtrIo sAthe carcA karIne suMdarapANirAjA guNasenanAmanA mukhya adhikArIne hemaratharAjA pAse mokale che. guNasene vinaMtI karatAM lagnano prastAva svIkArIne hemaratha potAnA putra kanakarathane guNasena sAthe kAverInagarI tarapha prayANa karAve che. A prasaMge kavie guNasena sAthe je sainya jAya che tenuM romAMcaka varNana karela che. (1-86/119) [7] aridamana sAthe yuddha : pratidina satata prayANathI sainya kAverI tarapha jaI rahyuM che, tyAre aridamananAmanA koIka rAjAe kanakarathakumArane potAnI sImAmAMthI pasAra na thavAnuM athavA to yuddha mATe sajja thavAnuM kaheNa mokalyuM, tyAre kanakaratha aridamana sAthe yuddha kare che ane aridamanane harAve che. A yuddha prasaMgane romAMcaka varNana kavie karela che. (1-120163) datta-t.pm5 2nd proof
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema ke- 11 varisaMta savvasavvalaM, vajjaMta saMkhakAhalaM / jyamaMta-rutti-dama, saMtaLu khumuttama // laggu jujjha aibhIsaNu, kAyaranAsa dasamuha dasarahasuyaha jiha / vRMta-La meqhAnuM, mahiM vaLa( I )Datu, mIsaLu nAvarU peyavaLu I[ o-44/4 ] ' tyArapachI kanakaratha aridamanane tenuM rAjya pAchuM ApavA icche che, chatAM aridamana vairAgya pAmI naminAthabhagavAnanA zAsanamAM dIkSA laI mukti pAme che. (1-165) [8] kAverI nagara tarapha kumAranuM AgaLa prayANa : aridamananA vijaya pachI thoDAka ja divasomAM kumAra kanakaratha kAverInagarI tarapha AgaLa prayANa kare che, te daramyAna moTAM eka vanamAM Ave che. jyAM sarovara kinAre kumAranA mANaso RSidattAne eka kSaNa mATe juve che, RSidattA bIjI kSaNe adRzya thaI jAya che, AthI Azcaryacakita thayelA sainyanA mANaso RSidattAnI hakIkata kumArane jaNAve che, kumAra paNa RSidattAne jovA mATe utsuka thAya che, bIje divase savAre cAra-pAMca pradhAnapuruSo sAthe kumAra sarovarakinAre pahoMce che, tyAM vRkSanI DALIonA hIMcakAmAM jhulatI RSidattAne juve ane tenA tarapha AkarSAya che. kumAranA manamAM prazna thAya che ke, A vanamAM A kanyA kyAMthI hoI zake ? te daramyAna kumAranuM sainya tyAM AvatAM tenA avAjathI RSidattA sAvadha banIne adazya thAya che, A jotAM ja kumAra vicAre che ke, A svapna che, iMdrajALa che ke hakIkata che ? tyArapachI sarovaranI pUrvadizAmAM sainya paDAva nAMkhe che ane kumAra pote sarovarane joto joto devakulikAmAM pahoMce che, eTalAmAM vRddhatApasa je RSidattAnA pitA rAjavI hatA, te puSpa-phaLo laIne Ave che, kumAra temane namana kare che ane rAjarSi kumArane AzIrvAda Ape che, temaja kumArane ahIM AvavAnuM kAraNa pUche che, tethI kumAra potAnI hakIkata jaNAve che ke suMdarapANirAjAnI rukmiNInAmanI dIkarI sAthe lagna karavA jauM chuM. (1-166/234) datta-t.pm5 2nd proof [8-1] devakulikAmAMthI nIkaLIne piravArane ravAnA karIne kumAra vRkSonI pAchaLa saMtAI gayo che ane juve che ke pelA tApasa bAlikAnI sAthe besIne phalAhAra kare che ane phalAhAra karyA pachI tarata ja te kumArikA adRzya thaI jAya che ane kumAra paNa manamAM bAlikAno vicAra karatAM karatAM potAnI chAvaNImAM Ave che. saMdhyA samaye pharIthI tApasa pAse jaIne kumAra potAne keTalAka divasa tyAM rahevA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 mATe anumati mAMge che ane tApasa saharSa anumati Ape che, kumAra pAcho sAMje potAnA AvAse jAya che. bIje divase prabhAta samaye RSi phaLa levA mATe gayA hoya che tyAre kumAra AzramamAM Ave che, cAre bAju najara nAMkhavA chatAM te kanyA dekhAtI nathI eTale samaya pasAra karavA mATe kumAra ane tenA mANaso devakulikAnI sevA Adare che, raMgoLIo kare che, paMcavarNanA puSpo vikhere che, maNiratno sahita vasrazobhA kare che, dhUpa pragaTAve che, eTalAmAM ja tApasa phaLo laIne AzramamAM Ave che. kumAra temano vinaya kare che. RSi AzIrvAda Ape che ane thoDoka samaya pasAra karI kumAra RSine AhAragrahaNa mATe vinaMtI kare che paNa RSie munidharmano bAdha batAvIne niSedha karyo, thoDAka samaya pachI kumAra tyAMthI nIkaLIne potAnA AvAsa tarapha gayo, pharIthI paNa e ja rIte vRkSa pAchaLa saMtAIne RSidattAne juve che. vaLI bIjA koIka divase RSi pAse AvIne kumAre praNAmapUrvaka pUchyuM ke, ahIMyA koIka kanyA che ? jo Apa maherabAnI karo to mane te kanyA dekhADo, tyAre maharSie hasIne kahyuM - kumAra brahmacArI yati evA amane kanyA kyAMthI saMbhave ? tyAre kumAre Azcarya vyakta karatAM jaNAvyuM ke, he svAmI ! te kanyA meM joI che eTale mane te batAvo. tyAre 'A ThIka che'' ema vicArIne RSie kumArane pharIthI pUchyuM ke A jaMgalamAM teM kanyA kyAM joI ? tyAre (RSinA kahevAno marma pakaDAtAM kAMIka hasIne ahIMyA joI hatI evuM kumAre jaNAvyuM. RSi have kumAranI parIkSA kare che ke, tAre e kanyAnuM zuM kAma che, eTale kumAre cokhkhI vAta karI ke, tame A vanamAM ekalA cho, vRddha cho, ane jarAgrastonuM mRtyu bahu dUra nathI hotuM, A ekAkI kanyAne A jaMgalamAM adhamajAtinA bhIlaDAo pakaDI leze eTale tamAro paNa apayaza thaze, ubhayakuLamAM lAMchana lAgaze. A sAMbhaLIne RSie manamAM vicAryuM ke, kumAra ThIka ja kahe che ane A ja kumAra vara thAva. kAraNake kumAra RSidattAbALAne icche che ane dIkarI RSidattA paNa kumArane avazya icche che eTale ja vAreghaDIe kumAranI najare paDatI hatI. Ama vicArIne maharSi hariSaNamuni potAno vRttAMta kumAranI AgaLa rajU kare che. (1-235/279) [9] hariSaNamuninuM AtmavRttAMta : bharatakSetramAM vatsadeza che, temAM dharatInA tilaka samAna 'mattiyAvai' (mRttikAvatI) nAmanI nagarI che, temAM hariSeNanAmanA rAjA che, priyadarzanA nAmanI temanI rANI che, bannene saMtAnanI ghaNI jhaMkhanA che, ciMtA paNa che, eTale eka divasa rANI priyadarzanAe rAjAne jaNAvyuM ke, ApaNI kuLadevatA ajitasenA che, tenI putra mATe Apa ArAdhanA karo. kuLadevatAnI ArAdhanA : rAjAe kALI caudase upavAsa karyo ane madhyarAtrie talavAra laIne kuLadevatAnA datta-t.pm5 2nd proof
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMdire pahoMcyA, pUjA karI ane kuLadevatAne caraNe namIne putraprApti mATe vinaMtI karI. "mane AzIrvAda Apo ke putra thAya ane jo putra thavAno na hoya to mAruM mastaka grahaNa karo. ema kahI rAjAe talavAra potAnI garadana upara ugAmI, devIe aTakAvI ane AzIrvAda ApyA "tane putro thaze ema kahI devI adRzya thaI. rAjA rAjabhavanamAM Avyo. prabhAtasamaye rANI priyadarzanAe siMhakizorane potAnA mukhamAM pravezato svapnamAM joyo. pUrNa samaya thatAM rANIe sukhapUrvaka putrane janma Apyo rAjAe utsavapUrvaka putranuM nAma ajitasena rAkhyuM. azvArA hariSaNanuM apaharaNa : eka divasa rAjA azva upara savAra thaIne nIkaLyo. azva rAjAne jaMgalamAM kheMcI gayo. rAjAe vaDavAI pakaDI lIdhI ane ghoDAthI nIce utaryo tyAM rAjAe sarovara joyuM, temAM snAna karI rAjA najIkanA AzramamAM Avyo. vizvabhUtimuninuM darzana : AzramamAM jaTAdhArI vizvabhUti nAmanA mahAmuni yogAsana upara ArUDha thayelA hatA, tene rAjAe praNAma karyA, RSie pUchyuM eTale potAnI hakIkta jaNAvI, RSie dharmadezanA ApI. rAjA RSinI sevA karatAM tyAM eka mahino rahyA, temaNe A devakulikA baMdhAvI che. potAnA dezamAM jatI vakhate rAjAne kulapatie viSApahArI maMtra Apyo, rAjA potAnI nagarImAM gayo, rAjyane pALe che ane viSApahArI' e nAme prasiddha thayo. prItimatInuM pANigrahaNa : eka divasa haripheNarAjA rAjasabhAmAM beThA che tyAre maMjulAvatInagarImAMthI eka dUta Ave che ane vinaMtI kare che ke, amArA rAjA priyadarzana ane paTTarANI vidhutrabhAne prItimatInAmanI putrI che tene sarpa daMzyo che. amArA rAjAe mane ApanI pAse mokalyo che. tyAre hariSaNarAjA pavanavegI sAMDhaNI upara ArUDha thaIne alpasamayamAM maMjalAvatInagarI pahoMce che ane naMkhAI gayelA priyadarzana rAjAne maLe che. priyadarzana rAjA temanI prItimatI pAse laI jAya che ane hUMDAnI jema nizreSTa paDelI prItimatIne juve che ane hariSeNa rAjA viSa utAravA mATe sakalIkaraNa kare che, garuDadevanuM smaraNa kare che ane '3% haiM : svAhA' maMtranuM dhyAna kare che, tethI prItimatInuM jhera utarI jAya che eTale priyadarzanarAjA, vidhutvabhArANI ane badhA loko AnaMda pAmyA. priyadarzana rAjAe hariSaNanI sAthe prItimatInA lagna karavA kahyuM. te samaye hariSeNe priyadarzana rAjAne kahyuM ke, tamArA AgrahathI huM lagna to karuM, paraMtu kAmabhogothI nivRtta thayelo huM tapovanamAM javAno chuM mATe tame prItimatIne bIjA koI sAthe paraNAvo to sAruM. tyAre prItimatIe paNa haripheNanI sAthe ja lagna karavAno nirdhAra raju datta-t.pm5 2nd proof
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 karyo ane jaNAvyuM ke, tame mArA prANo pAchA vALyA che e prANa huM tamane samarpita karuM chuM eTale tamane je yogya lAge te karo, mArI najara to tamArA tarapha ja vaLe che, bIjA koI puruSa tarapha nahi. jo tame mane na iccho to agni mAruM zaraNa thaze. Avo prItimatIno ati Agraha sAMbhaLIne bhale ema thAva, paraMtu thoDA divasamAM ja huM vratadhArI thaIza. tyAre prItimatIe paNa pratijJA karI ke huM paNa tamArA mArgane anusarIza. Ama prItimatInuM pANigrahaNa karIne hariSeNa potAnA nagaramAM Ave che. AzramamAM RSidattAno janma : A bAju yuvarAja ajitasenane rAjyamAM sthApana karI haripheNa aMtaHpuramAM kSamApanA mATe jAya che ane prItimatIne kahe che ke, A sAta kroDa sonaiyA rAkho ane A ajitasenakumAra tamAruM pAlana karaze. tyAre prItimatIe jaNAvyuM ke, mAre dravyanuM kAMI ja kAma nathI ane tamArA vinA samagra rAjyanuM paNa kAMI kAma nathI. tamArI sAthe ja huM vanamAM AvIza, jo nahi AvavA do to agnisnAna karIza. tyAre eno bhAva jANIne hariSaNa prItimatInI sAthe vanamAM vizvabhUtimuni pAse Ave che ane vairAgyapUrvaka tApasadIkSA grahaNa kare che te samaye prItimatIne je garbha rahyo hato te vadhavA mAMDyo. pAMcame mahine badhAne khabara paDI tyAre badhA tApasamunio temane kalaMka na lAge mATe hariSaNa ane prItimatIne tyajIne jatAM rahe che. A bAju prItimatI suMdara kanyAne janma Ape che. RSinA AzramamAM A kanyA janmI mATe tenuM nAma "RSidattA' rAkhavAmAM AvyuM. tyArabAda thoDAka ja divasomAM prItimatInuM mRtyu thAya che eTale hariSaNamuni RSidattAnuM pAlanapoSaNa kare che. RSidattA jyAre ATha varSanI thAya che tyAre enA rUpane joIne pitA haripheNamunie vanavAsI bhIla vagerethI bacAvavA mATe RSidattAne AMkhe aMjana AMjI adazya kare che. A aMjana vizvabhUtimunie hariSaNane ApeluM hatuM. haripeNamuni RSidattAne kahe che ke jo koI paNa puruSane tuM najare paDIza to huM jANIza ke A puruSane tuM icche che. A rIte tapovanamAM hariSaNamuni ane tenI putrI RSidattA rahetA hatA. A rIte divaso pasAra thatAM hatAM, sArtho paNa A vanamAM AvatAM hatAM, paraMtu A bAlA koIne darzana ApatI nahi. he kumAra ! A bAlA hamaNAM bhoganA abhilASavALI thaI che, tethI aMjanano tyAga karIne tane darzana ApyAM che. mArA hRdayamAM paNa moTI ciMtA hatI ke A bAlAno vara suMdararUpavALo koNa thaze ? A vanamAM vasavA chatAM A bAlAne meM vijJAna ane kalA vagereno abhyAsa karAvyo che. (1-280/355) dharmopadeza : atyaMta suprazasta RSidattAnA janmane sAMbhaLIne jinadharmamAM udyata thaIne janmamaraNone tame chedo. (1-3pada) datta-t.pm5 2nd proof
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 [dvitIyaparva ] [10] sneharAga : RSidattAne jovAnI kumAranI icchA jANIne hariSaNamunie RSidattAne zaNagAra sajAvI kumAranI samakSa rajU karI tyAre kumAra ane RSidattA paraspara ekabIjAne joIne sneharAgathI raMgAyA. (2-1/14). [11] RSidattAnuM pANigrahaNa: baMnenA netrasaMketa dvArA bhAvo jANIne RSie kumArane kahyuM. meM A kanyA tamane ApI. te atizaya bhoLI che, kyAreya duHkha joyuM nathI, sukhapUrvaka lAlana pAmI che, mATe he rAjan ! tame kyAreya AnuM mana dubhavazo nahi. kumAre paNa RSinA caraNamAM namaskAra karIne jaNAvyuM ke he bhagavaMta ! tame AnI ciMtA na karazo, have e mArI ciMtA che eTale RSie jalabharelA zaMkhathI jaladhArApUrvaka kanyAdAna karyuM, zaMkhanAdanI sAthe kumAre pariNayana karyuM. tyArabAda tyAM keTalAka divaso kumAra rahe che. (2-1530). [12] haripheNa munino agnipraveza: A bAju haripheNamuni agnipraveza karavA icche che tyAre RSidatA raDavA mAMDe che. kumAra paNa zokAtura bane che. tyAre maharSie bannene samajAvyA, AzvAsana ApyuM ane RSidattAne harivarSakSetramAM thayelA kalpavRkSanA zreSTha phaLa ApyA, e phaLa jyAM vavAya tyAM cha mahinAmAM mahAkAyavRkSo Uge che. vaLI haripheNamunie dIkarIne zikhAmaNa ApI ke "tuM dharmazIla ane saMyamazIla banaje, kSamAM rAkhI sarvane snehapAtra banaje'. tyArabAda muni agnipraveza kare che ane paMcatva pAme che, kanakarathakumAra temanuM uttarakArya kare che ane te jagyAe nAnI devakulikA banAve che. (2-32/46). [13] kanakarathanuM nijanagaramAM gamana : kanakarathakumAra rukmiNI rAjakumArIne tyajIne vanamAMthI RSidattAnuM pANigrahaNa karIne potAnA nagara tarapha nIkaLyo. RSidattA potAnuM pIyara Azramane choDatAM ghaNI du:khI thAya che. patinI sAthe zibikAmAM besIne AzramanuM rakSaNa thAya eTalA mATe AzramanA sImADe pitAe ApelA bIja nAMkhe che. kumAra ane RSidattA kramazaH rathamardana pahoMce che. utsavapUrvaka temano nagarapraveza thAya che. RSidattA sAsu-sasarAne page lAge che. teo AzIrvAda Ape che ane zvasura hemaratharAjAe RSidattAne suMdara prasAda Apyo, jemAM kumAranI sAthe RSidattA vase che. (2-47/52) datta-t.pm5 2nd proof
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 [13-1] have kumAra ane RSidarAnA divaso suMdara rIte pasAra thAya che, temAM praznottarIo, prahelikAo dvArA ekabIjAnuM manoraMjana thAya che ane ekabIjAnA bauddhikastarano khyAla Ave che Ama sukhamAM divaso vItAvatAM pAMca varSa pUrA thAya che. (2-53/73) [13-2] A bAju suMdarapANirAjAe kumAranA RSidattA sAthenA lagnanI vAta sAMbhaLI, rAjakumArI rukmiNIe paNa e vAta sAMbhaLIne duHkhadhAraNa karyuM hatuM. eka vAra sulatAnAmanI parivrAjikA kAverInagarImAM AvI. A sulasA maMtra ane yogamAM kuzaLa hatI, udghATinI, avasthApinI vidyA jANatI hatI, kUra svabhAvanI sulasA buddhizALI mANasane paNa mUDha banAvatI hatI. (2-7577) [13-3] eka divasa sulasA rukmiNIkanyAnA mahelamAM pahoMcI, kanyAe svAgata karyuM. Ama roja sulasA AvavA mAMDI ane rukmiNInA mukhe rukmiNInI hakIkata jANI sulasAe pratyupakAra karavAnI icchAthI rukmiNInI anumati laI kanakarathane rukmiNI pAse lAvavA mATe rathamardananagaramAM pahoMcI gaI. tyAM jaIne kanakaratha ane RSidattAnuM sArasa-sArasI jevuM jeDaluM joIne, jo ke RSidattAne mAravA mATe AvI hatI paNa enA pratye dayAthI prerAIne RSidarA ane kumAra vacce aNarAga thAya ane kumAra kanyAno tyAga kare evo upAya teNIe zodhI kADhyo ane te mujaba rAjamahelanA AMgaNAmAM sutelA mANasane mAravA mAMDI ane enA mAMsa ane lohIthI RSidattAnuM mukha kharaDavA mAMDyuM, ozike mAMsa mUkavA mAMDyuM eTale RSidattA rAkSasI che evo pravAda nagaramAM vaheto thayo. kumArane RSidattAnuM AvuM svarUpa joI manamAM zaMkA jAgI ke mArI patnI prazasta nathI, kadAca rAkSasI hoya eTale kumAre bIje divase enI vartaNuka tapAsI ane kahyuM ke, kharekhara tuM rAkSasI che ? puraSamAMsa choDI de, huM tane roja mAMsa lAvI ApIza, tyAre kumAranI vAta sAMbhaLI atyaMta duHkhI thayelI RSidarA potAnA pakSe kahe che ke, huM jaMgalamAM tApasanA AzramamAM janmI chuM. kaMdapulabhUlathI ucharI chuM, mAMsabhakSaNa karanArI nathI. vanamAM mArI sAthe rahetA tame kyAreya amane mAMsa khAtA joyA che ke A nagaramAM paNa pAMca varSathI huM AvI chuM, mane koI divasa mAMsa khAtA joI che? A to mAro pApodaya che ke, koIe mane ALa caDAvI che. trIje divase paNa sulasAe rAjamAnya puruSane mAryo ane e ja pramANe RSidattAnuM moM kharaDIne nIkaLI gaI. mAMsanA sparzathI kumAra jAgyo, badhuM joyuM ane RSidattAne kahyuM ke, jo haju paNa mAro sneha phITI gayo nathI to paNa tuM maherabAnI karIne A pApakarmathI aTakI jA. A hiMsAthI to narakagati maLaze, ubhayalokamAM niMdanIya aniSTa che, tethI sarva prANIne bhaya karanAruM tuM A karma choDI de. jo rAjA A jANaze to ApaNA baMne upara gusse thaIne mArI nAMkhaze. jo manuSyanuM mAMsa tuM choDI zake tema nathI to khAnagImAM bIjA mANasone mArIne huM tane mAMsa ApIza, paNa tuM rAjamAnya puruSone mAravAnuM choDa. A sAMbhaLatAM datta-t.pm5 2nd proof
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 ja raDatI, kakaLatI, duHkhiyArI RSidattA jaNAve che ke, he svAmI mAro vizvAsa karo. huM AvuM karma karatI ja nathI. jo tamane vizvAsa na bese to mAruM mastaka chedI nAMkho. tyAre saraLasvabhAvanA kumAre jaNAvyuM ke tArI vAta sAcI che, paNa je pratyakSa dekhAya che, tyAM vicAra koNa kare ? kAraNa ke tArA ozIke A mAMsa che ane lohIthI kharaDAyelI charI paDI che tathA A bhavanamAM tArA ane mArA sivAya trIjo koI mANasa nathI ke jenI upara zaMkA karAya. tyAre potAnA bacAvanI yukti RSidattAe darzAvI ke, mane palaMge bAMdhI rAkho ane AkhI rAta jAgo ane juo. kumAre paNa tevuM karyuM. rAtri e rIte pasAra thaI ane bahAra lokoe marelo puruSa joyo, kolAhala thayo, bIjI rAtrie paNa A ja rIte kumAra jAgyo ane pelI pApiNI sulasAe pharI mANasa mArI nAMkhyo ane kumAranI najarabaMdhI karIne RSidattAnuM mukha lohIthI kharaDIne jatI rahI. tyArabAda kumAre marelA puruSane joyo, RSidattAne jagADIne kahyuM tuM nirdoSa che paNa koIka pracchanna strIe A pApakarma karyuM che e huM jANuM chuM, paNa bIjuM koNa A hakIkata jANe. Ama kahI RSidattAnuM moM dhovaDAvyuM ane kumAre mAMsa chupAvI dIdhuM. (2-78/185) [13-4] rAjapuruSonI hatyAthI gusse bharAyelA hemaratharAjAe maMtrIone dhamakAvyA. manuSyamAMsano rasa cAkhI gayelA mAnavadehadhArI A rAkSasane jaldI pakaDI lAvo athavA mArI sevA tame choDI do. tyAre maMtrIoe upAya batAvyo ke, badhA pAkhaMDIone nagaramAMthI hAMkI kADho. e badhA jaze to nagaramAM zAMti thaI jaze. A sAMbhaLI rAjAe nigraMtha sAdhuo sivAya badhAne nagaramAMthI hAMkI kADhyA. A bAju sulasA rAjA pAse AvIne kahe che ke, tuM dharmiSTha che mATe tArI AgaLa khoTuM nahi boluM. rAjAne ekAMtamAM teNe jaNAvyuM ke, Aje svapnamAM devatAe mane kahyuM che ke tuM rAjAne jaIne kaheje ke A tamArI putravadhu vanavAsinI RSidattA e rAkSasI che ane e ja badhA rAjapuruSone rAtre mAre che ane jo sAbitI joItI hoya to Aje rAtrie paNa rAjapuruSane eNe mAryo che. kumArathI ene alaga rAkhIne Aja rAtrie vizvAsu puruSo dvArA tapAsa karAvo, tethI A rAkSasInuM svarUpa tamane khabara paDaze. have e rAtrie rAjAe kumArane potAnI pAse suvAnuM kahyuM ane rAjA paNa suto. kumArane thayuM ke Aje mArI patnInuM caritra pragaTa thaze. te rAtrie sulasAe pUrvanI jema puruSanI hatyA karIne RSidattAnuM mukha lohIthI kharaDyuM, ozIke mAMsa mUkyuM, bAraNA baMdha karI potAnA sthAnake jatI rahI. savAre rAjAe tapAsa karAvI. mANasane marelo ane mAMsa ane rudhirathI bIbhatsa RSidattAne rAjA jANI gayA eTale rAjAe kumArane atyaMta niSThura bhASAmAM dhikkAryo ke he pApI ! te A pApa kema karyuM ? jANavA chatAM mAnavabhakSI A rAkSasIne tuM chAvare che, lohIthI kharaDAyelI A rAkSasIne jo ! A sAMbhaLI kumAra potAnA bhavanamAM gayo. RSidattAne lohI kharaDAyelA mukhavALI joI, te raDatI hatI, kumAra paNa raDavA lAgyo ke have huM zuM karuM. pahelA datta-t.pm5 2nd proof
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM tane aTakAvI hatI, te mAruM vacana mAnyuM nahi. kahe, ahIMyA zuM karIe ? rAjA atyaMta gusse bharAyo che. te zuM karaze te huM jANato nathI. (2-186/217) [13-5] eTalAmAM rAjAe pote ja RSidattAne kheMcIne caMDAlone (mAravA mATe) soMpI dIdhI. RSidattA atyaMta karuNasvare raDatI hatI. rAjAe caMDAlone hukama karyo ke, A pApiNIne nagaramAM pheravIne zmazAnamAM laI jaIne mArI nAMkho. jo tame nahi mAro to huM tamAro vaMzavelo ucchedI nAMkhIza. kumAra paNa raDatAM raDatAM maravA taiyAra thayo to rAjAe tene bAMdhI dIdho. (2-218/221) dharmopadeza : Ama RSidattAnA atyaMta bhAre duHkhane sAMbhaLIne he bhavyajIvo tame jinadharmamAM mati udyata rAkho. (2-222) [tRtIyaparva] [14] caMDAlo RSidattAne zmazAnamAM laI gayA: have rAjAnI AjJAthI caMDAlo RSidattAne vALathI pakaDIne rAjamArgamAM ghasaDI lAvyA. kaNeranI mALA paherAvI, DokamAM koDiyAnI mALA paherAvI, gadheDA upara besADIne A rAkSasI che evuM bolatA hatA, khara ane karkaza vacano dvArA caMDAlo RSidattAne tADana karatAM hatA ane azaraNa, anAtha evI tene joIne loko jAta jAtanI vAto karavA lAgyA ke atibhoLI, guNanidhAna A RSidattAnA vadhano Adeza ApIne rAjAe ghaNuM bhuMDu karyuM che. to koIke kahyuM ke, A to sAruM karyuM, ANe to lokone mArI nAMkhyA che. vaLI koI bolyo ke, caMdra vagara jema rAtri na zobhe, netra vagara mukha na zobhe, kamalinI vagara jema sarovara na zobhe tema RSidattA vagara A nagara na zobhe. azaraNa evuM A nArIratna gAmaDAmAM paDelAM ratnanI jema niSphaLa jaze. koIka vaLI kahyuM ke, A to manuSyadehamAM rAkSasI vase che, A to bhUtaDI che, pizAcI che athavA to koI mArI-marakI che, vaLI keTalAka tathyane nahi jANanArA mUrkhaloko RSidattAne asabhyavacano saMbhaLAvatAM hatAM, keTalAka loko bIjAone uzkeratAM hatAM ke, A atyaMta bhayaMkara rAkSasIne mAro. Ama nagaramAMthI saMdhyAkALe zmazAnabhUmimAM RSidattAne lAvavAmAM AvI. tyAM tene mAravA mATe eka caMDAla talavAra ugAme che, eTalAmAM Darane kAraNe RSidattA pRthvI upara paDI gaI, mUccha pAmI, thoDIka kSaNo pachI pavanane kAraNe jAgRta thaIne RSidattA juve che ke, potAnI upara talavAra ugAmelI che. tyAre bhayabhIta banelI, raDatI, azaraNa evI RSidattA hAtha joDI caMDAlonA page paDI ane kahyuM ke, mArA prANonuM rakSaNa karo. A zmazAnamAM tame ja mAruM zaraNa cho, mArA badhA AbhUSaNo laI lo, mane jIvatI choDo, mArI upara dayA karo. tyAre caMDAloe kahyuM ke, ame tane nahi mArIe to rAjA amane mArI nAMkhaze, jo kayAreya paNa jIvatI datta-t.pm5 2nd proof
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhAI ke saMbhaLAI to gusse bharAyelo rAjA amArA vaMzano nAza karaze. tyAre RSidattAe kahyuM ke, tame mane jo jIvatI choDo to huM evI jagyAe jaIza ke jyAM svapnamAM paNa tame mane jozo ke sAMbhaLazo nahi. tyAre eka jaNe dayA lAvIne kahyuM ke, A bApaDIne choDI daIe. tyAre badhAe dayA dAkhavIne enA vastro ane AbhUSaNo laI lIdhA ane tene jIrNavastro ApyA ane kahyuM ke, tuM jyAMthI na dekhAya tyAM pahoMcI jA. (3-1/35) [16] jIvatI rahelI RSidattAnuM AzramamAM javuM ane puruSaveSane dhAraNa karavuM: RSidattA te caMDAlone page paDIne bhISaNavanamAM saMdhyAkALe doDI gaI, paDatI, AthaDatI RSidattA zmazAna oLaMgIne vananA mArge nIkaLI paDI. potAnA bhAgyane te saMtApe che ane potAnA pitAne upAlaMbha Ape che ke, eka kSaNa mATe paNa aLagI nahi mUkatAM tame mane choDIne agnimAM pravezI gayA. potAnA patine paNa yAda kare che ke, atyAre tAruM hRdaya niSphara kema banyuM? mane kema choDI dIdhI ? huM akarmakArI nathI te tuM jANe che. ahIMyAM bhUtaDAo mane khAI jaze, tuM mAruM rakSaNa kara. Ama saMtApa karatI RSidattA dakSiNa dizA tarapha cAlI gaI. A bAju caMDAloe nagaramAM AvIne koI strInuM navuM phlevara batAvIne kahyuM ke, A tenuM mastaka che. A bAju RSidattA ghaNAM duHkho sahana karatI karatI AzramanI vATe paDI. sunA AzramanA mArgamAM jatAM jatAM teNe vicAryuM ke, A Azrama ja mAruM zaraNa che, eTalAmAM ja kalpavRkSanI zreNi joI teNe vicAryuM ke, A e ja kalpavRkSonI zreNi che ke zvasurakuLe jatI vakhate meM vAvI hatI. jaMgalamAM kAMTAothI tenA paga vIMdhAya che. raDatAM raDatAM te vicAre che ke, kharekhara bhogone kAraNe huM duHkhI thaI ane bhogamAM lubdha jIvo mRtyune pAme che chatAM vairAgya pAmatAM nathI. arere ! je mArge huM pahelAM zibikAmAM besIne pasAra thaI hatI, atyAre te mArge bhAgyane kAraNe lohI kharaDAyelA aDavANe page doDuM chuM. pahelAM rAjaRddhi sAthe ahIMthI pasAra thaI hatI, atyAre ekalI chuM. kharekhara bhAgyanA vipAko jANavA koNa samartha che. vicArIe chIe kAMIka ane bhAgya kare che kAMIka, Ama upAlaMbha, udAsInatA, vairAgya, bhAgyaparAdhInatA vagere bhAvothI valovAte haiye RSidattA bhayaMkara vanane juve che. kayAMka hAthathI, kayAMka siMhanAdathI, kyAMka cittAothI, kyAMka vAghathI DarelI mRgalInI jema cAre bAju jotI, trAsa pAmatI, raDatI, vilApa karatI, thAkatI, mUrzita thatI thatI ati vizALa sunA raNamAM AvI paDI, bhUkhI, tarasI vanaphaLone khAtI krame karIne AzramamAM AvI jyAM pote ucharI hatI. tyAM pitAnI yAda AvI ane raDI paDI. devakulikA joI ane pitAnuM mRtyu yAda AvyuM ane vilApa karavA mAMDI. he pitA ! he tAta ! he janaka ! tame mane mUkIne kyAM gayA. Ama raDatI raDatI te sarovara kinAre AvI, pANI pIdhuM, snAna karyuM, kaMdaphaLonuM bhojana karyuM ane pAMca varSa pahelAM jayAMthI nIkaLI hatI tyAM pahoMcI gaI ane vicAryuM ke zIlane akhaMDa rAkhavuM paDaze. eTalAmAM pitAe ApelI auSadhi yAda AvI. te vakhate pitAe jaNAvyuM hatuM ke A auSadhi DAbI keDe bAMdhe to strI puruSa banI jAya che ane datta-t.pm5 2nd proof
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 choDI de to pAchI strI banI jAya che ane puruSa jyAre jamaNI keDe bAMdhe to strI thaI jAya che ane choDI de to pharI puruSa thaI jAya che. eTale RSidattAe te auSadhi DAbI keDe bAMdhI ane te puruSa banI gaI ane valkalanA vastra dhAraNa karI tApasakumAra banI. (3-36/111) [17] pitAnA AgrahathI kanakarathanuM rukmiNI sAthe lagna mATe prayANa : A bAju 2thamardananagaramAM zuM banyuM ? to kavi jaNAve che ke, RSidattA caMDAlone soMpavAmAM AvI te joI kumAra mUrchA pAme che, zItopacArathI mUrchA vaLe che ane ghaNo vilApa kare che ke, enI sAthe mAruM mRtyu thayuM hota to sAruM hatuM ane kumAra mauna dhAraNa kare che, hasato nathI, bolato nathI, sune haiye RSidattAne yAda karyA kare che. Ama ghaNA divaso pasAra thaI gayA. A daramyAna kAverI nagarImAMthI dUte AvI ane hemaratharAjAne yAda karAvyuM ke, suMdarapANirAjAe potAnI dIkarI tamArA putrane ApI hatI. e have yauvana pAmI che to tamArA putrane enA pANigrahaNa mATe mokalo. jo tamAre enI jarUra na hoya to ame bIjAne ApIzuM. tyAre hemaratharAjAe kahyuM ke ahIMyAM huM zuM karuM, meM pahelA kumArane mokalyo hato, paraMtu bhAgye tApasakanyAne paraNIne pAcho AvI gayo, tema chatAM pharIthI huM ene mokaluM chuM, eTale tuM suMdarapANirAjAne jaIne jaNAva ke kumAra Ave che. [17-1] RSikumAranuM AzramamAM milana ane kumArano RSikumAra sAthe thayela vArtAlApa H rAjAe samajAvIne kumArane kAverInagara tarapha mokalyo. tyAre sulasA paNa kumAranA sainyanI sAthe thaI hatI. mArgamAM sarovara AvyuM, jyAM kumAra ane RSidattAnA lagna thayAM hatAM. pahelAnI vAta yAda AvatAM tenA guNone yAda karIne kumAra raDe che. kumAre hukama karyo ke AzramamAM jaIe, jethI RSidattAnI janmabhUminA darzana thAya. kumAra A rIte kahe che te daramyAna tenI jamaNI AMkha pharake che. kumAre vicAryuM ke, priyamelApa thaze ane kumAra devakulikAmAM gayo tyAM RSikumAra banelI RSidattAne joI kumAre vicAryuM ke, A zuM RSidattA haze ? nA, ene to lokonI hAjarImAM ja mArI nAMkhavAmAM AvI che. puruSaveSadhArI RSidattAne kumAra oLakhI na zakyo ane kumAra tene page paDyo. RSikumAre eno puSpothI satkAra karyo ane RSikumAranI AjJA laIne kumAra temanI pAse beTho. RSikumArane jotAM jotAM kumArane dharava thato na hato. tyAre kanakarathe RSikumArane pUchyuM ke, A vanamAM vasatAM tamane keTalo samaya pasAra thayo ? ekalA tamane A vanamAM dhIraja kema rahe che ? tamAre bIjo koI parivAra che ? tyAre RSikumAre jaNAvyuM ke, ahIM eka rAjarSi potAnI dIkarI sAthe rahetA hatA. koIka rAjakumAra sAthe dIkarInA lagna thatAM RSie agnipraveza karyo ane teonI gerahAjarImAM A Azrama ujjaDa banI gayo. huM datta-t.pm5 2nd proof
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhamatAM bhamatAM ahIM ekalo AvI pahoMcyo chuM ane atyaMta ramya sthAna joIne ahIM vasI gayo. ahIM Ave ane pAMca varSa thayA che. rAjakumAre vicAryuM ke je samaye huM RSidattAne paraNIne mArA nagaramAM laI gayo te samayathI A RSikumAra ahIMyAM rahe che. Ama vicAratAM vicAratAM ciMtAmAM DUbI gayelA kumArane lAgyuM ke, A RSikumAra mane paricita kema lAge che ane enA darzanathI mane AnaMda thAya che. jANe pUrvabhavanI saMgata thaI hoya tema jotAveta mArA haiyAmAM vasI gayo che eTale mane eno viyoga na thAva. e daramyAna RSikumAre kahyuM ke he kumAra ! tane mArA upara sneha thayo che, tuM mAro atithi banyo che, mArA phaLamAM bhAga paDAva. tyAre kumAre paNa bahumAnapUrvaka kahyuM ke tamArA hAthanA sparzelA phaLa huM svayaM khAIza, eTale RSikumAre ApelA phaLano AhAra karI RSikumArane praNAma karI kumAra potAnA Avase Avyo. snehavaza thaI kumAre RSikumArane potAnI sAthe AvavA vinaMtI karI, rAjayabhoga bhogavavA Agraha karyo, tyAre RSikumArane potAne bhogatRSNA nathI evuM jANI kumAre potAnI sAthe rahevA RSikumArane Agraha karyo, tyAre Azrama choDavAnI azakti rajU karatAM RSikumArane kumAre potAnA AvAsamAM AvavA mATe vinaMtI karI, tyAre kumArano ati Agraha joIne RSikumAre svIkAra karyo ane devapUjA karIne saMdhyAsamaye Avaze evuM jaNAvyuM ane kumAra parivAra sahita potAnA AvAsamAM gayo. A bAju sulasA pharatI hatI te jaldI AzramamAM AvI ane RSikumArane joyA, praNAma karyA tyAre RSikumAra banelI RSidattAe ene besADIne svAgata karyuM. sulasAe cora, dhutArA, jArapuruSonI vAto karavA mAMDI eTale RSikumAre jANyuM ke A ja pApiNI dhutArI che ke jeNe mane rAkSasI cItarIne beAbaru karI che. Ama vicArIne RSie tenA bhAvalakSaNa samajavA vidhipUrvaka pRcchA karI. he AryA ! tame kyAMthI AvyA cho ? bahu dubaLA dekhAo cho ? ekalA cho ? koI celI-belI nathI ? tyAre sulasAe jaNAvyuM ke, kAverIthI rathamardana jaIne pAchI kAverI jAuM chuM. he RSivara ! A vanamAM vasatAM Apane bhUta ke vyApadothI parezAnI to nathI ne ? tyAre RSikumAre jaNAvyuM ke, mArI pAse maMtra ane auSadhinuM baLa che tethI mane ahIM bhUtonI parezAnI nathI. to dhUtArI sulasAe jaNAvyuM ke, mArI pAse paNa avasvApinI ane tAlodghATinI ema be pAThasiddha vidyAo che. tyAre RSie dhutArIne jaNAvyuM ke, mArI pAse paNa khaMbhinI ane vimokSiNI ema be vidyAo che. tyAre sulatAe vidyAonI adalAbadalI karavAnI vAta karI tyAre sAcI hakIkata jANavA mATe) RSie sulatAne kahyuM ke, mArI vidyAono prabhAva meM joyelo che, paNa tArI vidyAonuM baLa huM jANatI nathI eTale mane vizvAsa bese evuM kahe ke tArI vidyAno prabhAva zuM che. tyAre vidyAnA datta-t.pm5 2nd proof
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 lobhathI ane A muni araNyavAsI che ema samajIne sulasAe rukmiNI sAthenA saMbaMdhathI mAMDIne RSidattA caMDAlone soMpavAmAM AvI tyAM sudhIno vRttAMta potAnI baDAI hAMkavA mATe jaNAvyo eTale RSikumAra banelI RSidattAne sAcI hakIkatanI khabara paDI ane kahyuM ke sAvadyavidyA grahaNa karavAthI amane prAyazcitta Ave mATe tArI vidyAnI mAre jarUra nathI. te AryA ! tuM jA, ane e samaye sUryAsta thayo. kumAra RSi pAse Ave che, RSi dhyAnamAM beThA che, dhyAna pUruM karI RSi kumAranI sAthe sainyamAM Ave che. kumAra RSino satkAra kare che, eka Asana upara besI baMne vAtacIta kare che tyAre RSi kumArane pUche che kumAra ! tuM mArI upara ATalo sneha kema rAkhe che ? tyAre kumAra RSine kahyuM ke tame mane RSidattA jevA ja dekhAva cho, tethI tamane joIne mane tamArI upara sneha thayo che, tyAre RSi pUchayuM ke te RSidattA koNa che ? RSinA pUchavAthI kumAre AdithI laIne samagra vAta jaNAvI ane kahyuM ke, RSidattAnA virahathI saMtapta mAruM mana kyAMya rAjI thatuM nathI, paraMtu pitAnA AgrahathI ja huM lagna karavA nIkaLyo chuM. have kumAranI parIkSA mATe RSie kahyuM ke, kumAra saMtApa choDa, jene kALe koLIyo karyo che enuM nAma zuM kAma le che, bIjI ghaNI hRdayaicchita kanyAo che tene paraNa. Ama vAtacIta karatA hatA tyAM savAra paDI gaI. pradhAnamaMtrI kumAranA AvAsamAM AvIne prayANanI veLA jaNAve che, tyAre kumAre RSine paNa kAverInagarI sAthe AvavA mATe vinaMtI karI, RSie nA pADI ke mAre eka haLapramANa bhUmi paNa oLaMgI zakAya tema nathI. kumAre ati Agraha karyo ke, mArA sneha khAtara oLaMgo. to paNa RSie kahyuM ke mAre kyAMya javAnuM prayojana nathI. he vatsa ! huM sAthe AvuM te yogya nathI. kAraNa ke tuM rAjaputra che, huM vanatApasa chuM, bahu Agraha na kara, tuM jA, tyAre kumAre kahyuM ke, huM paNa nahi jauM, mAre lagna karavA nathI. bhale tAre lagna karavA na hoya to na kara, huM nahi AvuM. Ama RSie kahyuM tyAre maMtrIoe temane vinaMtI karI ke, he svAmI ! pahelAM paNa kumArane lagnamAM vighna thayuM hatuM ane atyAre tamArA nimitte lagnamAM vighna na thAya mATe maherabAnI karIne amArI upara dayA karIne Apa sAthe padhAro, Ama kahetAM kumAra ane maMtrIo RSinA page paDyAM ane mahAmusIbate RSine vAta svIkAra karavI paDI. eka zarata rAkhI ke atyAre to sAthe AvuM chuM paraMtu pAchA pharyA pachI kumAra vizna na kare, tyAre badhAe vAta svIkArI. (3-113/238) dharmopadeza :| RSidattAnI A zIlarakSaNanI mathAmaNa sAMbhaLIne tame zIlarakSAmAM tatpara bano ane dharmamAM nirata bano. (3-239) datta-t.pm5 2nd proof
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 [caturthaparva [18] rukmiNI ane kanakarathakumAranA lagna: have kumAra kAverI nagara tarapha nIkaLe che RSikumArane potAnA vAhanamAM besADe che. rastAmAM zayana, Asana, vastra vagerenuM dhyAna rAkhe che. satata musApharI karato kumAra kAverI nagarI pahoMce che. tyAM suMdarapANirAjA kumArano nagarapravezotsava kare che. zreSTha mahelamAM utAro Ape che. pelI sulasA pArivArikA rukmiNI pAse jaIne zarUthI aMta sudhInI vAta jaNAve che. rukmiNI tene khuza kare che. have zubha divase rukmiNI ane kanakarathanA lagna levAyA, utsava thayo, dAnaprItidAnapUrvaka kanyAdAna ApyuM. sAMja paDatAM rAjakumAre RSikumArane potAnI sAthe eka ja gharamAM sUI javA kahyuM. RSie kahyuM ke brahmacArI evA mAre te yogya nathI. tyAre kumAre jaNAvyuM ke "to mAre patnInI jarUrIyAta nathI" jo tame ahIM sUI jazo nahIM to huM paNa ahIM sUI jaIza nahIM. (4-1(16) [18-1] rukmiNInA kathanathI RSidattAnuM kalaMka dUra thayuM - kumAranAM ati AgrahathI RSidattAkumAre (RSi banelI RSidattAe) vAta svIkArI. tyAM vAsagRhamAM eka khUNAmAM paDado baMdhAvIne RSikumAra lAMbo TAIma sudhI kathA karIne sUI gayo ane rAjakumAra paNa patnI sAthe sUI gayo. Ama ghaNA divaso pasAra thaI gayA. kumAra tathA rukmiNI vacce sneha vadhavA mAMDyo hato. sulasA rukmiNI pAse AvatI jatI hatI, eka divasa snehavArtAmAM rukmiNIe majAka-majAkamAM ja pote RSidattAne sulasA dvArA kevI rIte rAkSasI tarIke vagovaNI karAvI ane mRtyumukhe dhakelI dIdhI e vAta abhimAnapUrvaka kumArane jaNAve che. tyAre haju paNa kumAranA manamaMdiramAM RSidattA virAjatI hatI eTale jayAre rukmiNIe jaNAvyuM ke, meM ja RSidattAnuM mRtyu nIpajAvyuM che tyAre RSikumAra banelI RSidattA rAjI thaI ke mAro rAkSasI tarIkeno apayaza nAza pAmyo che. jyAre kumAra e sAMbhaLI bahu duHkhI thayo, raDI paDyo ane rukmiNIe mukha pheravI lIdhuM. savAre potAnA sacivo dvArA citA racAvI rAjA-prajA vagerenI vinaMtIne gaNakAryA vinA agnimAM praveza karavA mATe kumAra mahelamAMthI nIkaLe che. te vakhate rAjA ane prajA vagere badhAya enI pAchaLa pAchaLa jAya che tyAre kumAre yAda karIne RSikumArane bolAvyo ane pote temane AgrahathI ahIM sAthe kheMcI lAvyo tenI mAphI mAMge che ane RSine tenA AzramamAM pAchA javA mATe vinaMtI kare che, pote agnimAM praveza karaze tevuM jaNAve che, tyAre loko kumArane agnipraveza karatAM aTakAvavA mATe RSine vinaMtI kare che. RSikumAra kanakarathane Thapako Ape che ke, jJAnIpuraSo jene datta-t.pm5 2nd proof
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 niMde che evuM A sAhasa kema mAMDyuM che ? jo tuM maravA icchato hato to mane AzramamAMthI ahIM kema sAthe lAvyo ? mane ahIM kema ekalo rAkhe che ane tAre zA kAraNe maravuM che, e to tuM mane jaNAva. tyAre kumAre rukmiNIe karela samagra prapaMcanI vAta jaNAvI ane kahyuM ke Aje mAre maravuM ja che, tame koI mane aTakAvazo nahIM. RSikumAre pUchyuM ke maraNathI tane zo lAbha thaze ? eTale kumAre javAba Apyo ke, mRtyu pachI huM RSidattAnI pAse pahoMcI jaIza. te vakhate RSie kumArane agnipraveza karatAM aTakAvyo ane RSidattAne A ja bhavamAM jIvatI dekhADavAnI vAta karI, tyAre lokasamakSa jene mAravAmAM AvI che te RSidattA jIvatI kyAMthI hoya. tyAre kumAre kahyuM ke he kumAra ! saMzaya rahita RSidattA jIvatI che. RSidattAne jIvatI dekhADuM to tuM mane zuM varadAna Ape. tyAre kumAre kahyuM ke jo tuM mane RSidattA jIvatI dekhADe to huM mAruM jIvana paNa tane ApI dauM, paraMtu RSidattA jIve che te mAruM citta mAnatuM nathI. tyAre RSie kahyuM ke he kumAra ! Ava, nagarImAM praveza kara, jethI tane RSidattA huM jIvatI dekhADuM, AzcaryapUrvaka rAjakumAre RSikumAranI vAta mAnI ane RSi sAthe prajA, rAjA ane rAjakumAra nagaramAM pAchA pharyA. tyAM mahelamAM jaIne badhAne RSikumAre RSidattAnA jIvatA rahevAnI vAta jaNAvI ane lokonI hAjarImAM ja RSikumArasvarUpa RSidattAe kumAranI charIthI potAnI sAthaLa phADIne veza parivartana karavAnI goLI bahAra kADhI ke tUrta ja RSidattA svAbhAvikasvarUpe pragaTa thaI tyAre devacaritra sarakhA tenA caritrane joIne rAjakumArasahita nagarIjana vismaya pAmyA. RSidattAnA rUpane joIne badhAne lAge che ke AnA virahamAM kumAra avaza thaIne jarUra mare ja. RSidattA prApta thatAM kumAra ane nagarajano AnaMda pAmyA. RSidattAne zaNagAra karAvyo. A bAju sulatAne gadheDA upara besADI nagaranI vhAra kADhI mUkI ane rukmiNIne pIyara (pitAne ghare) jatAM rahevA kahyuM. RSidattAe ApelA varadAnanuM smaraNa karAvIne rukmiNIne premapUrvaka rAkhavA ane potAne jIvitadAna ApanAra caMDAlane abhaya ApavA kahyuM. kumAre RSidattAnI banne vAta mAnya rAkhI. suMdarapANie badhAno satkAra karyo (4-17/96) [18-2] RSidattA ane rukmiNI sAthe kumAranuM svanagaramAM Agamana, hemaratharAjAne vairAgya thavAthI pravrajyAsvIkAra : tyArapachI zubhadivase banne patnIo sahita kumAre potAnA sainya sAthe rathamardananagara tarapha prayANa karyuM. anavarata prayANathI rathamadenanagaramAM AvyA ane mahotsavapUrvaka nagarapraveza karyo. RSidattA ane rukimaNIe sAsu-sasarAne namana karyA. rAjAe RSidattAnI kSamA mAMgI. caMDAlone prItidAna ApyuM. pAkhaMDIo-pApIono dezanikAla datta-t.pm5 2nd proof
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 karyo. Ama ghaNo samaya pasAra thatAM bhadrayazanAmanA AcAryabhagavaMta nagaramAM kusumavana udyAnamAM padhAryA. rAjA saparivAra jaIne vaMdana kare che. guru dharmalAbhapUrvaka upadeza Ape che. rAjA pratibodha pAmIne kumArane rAjaya soMpI dIkSA laIne guru sAthe vihAra kare che. (4-97/110) [18-3] meghachaMdane joIne kanakaratha ane RSidattAne vairAgya, bhadrayazasUrinuM Agamana ane gurunI dezanA : have rAjA kanakaratha nItipUrvaka rAjyanuM pAlana kare che. sImADAnA rAjAo tenI AjJA svIkAre che. RSidattAne siMharatha nAmano putra thAya che. kramathI te yauvanavaya pAmyo. teNe dhanurveda vagere sarva kaLAo grahaNa karI ane rAjAne atyaMta vhAlo thayo. eka vAra mahelanI aTArIe beThela kanakaratharAjA ane RSidattA vAdaLAnI kSaNabhaMgura ekaThA thavAnI ane vikharAI javAnI "ramata' joI vairAgya pAme che. RSidattAnI sAthe vairAgyabhAvanI kathA karatAM rAjAe rAtri pasAra karI. savAre bhadravanamAM guru bhadrayazanAmanA AcAryabhagavaMta padhAre che. nagarajano ane parivAra sAthe rAjA kanakaratha guruvaMdana mATe te udyAnamAM jAya che, gurune vaMdana kare che, guru dharmalAbhapUrvaka dharmadezanA Ape che. aMte rAjAe pRcchA karatAM cAragatinA kAraNo ane duSkarmanA vipAko jaNAve che. manuSyabhava sarvabhavomAM zreSTha che tathA sarvadharmaziromaNi jinadharma pApano pratipakSa che e vAta ghaNI upamAothI darzAve che. jinadharmanI ArAdhanAthI saMgati-devagatinI prApti thAya che ane sarvakarmo khapAvIne jIva zivagati pAme che. rAjAe samyaka zraddhApUrvaka guruvacana 'tahatti karIne kahyuM ke he svAmI ! Apa kaho cho te yogya che. (4-111/264) dharmopadeza : he bhavyajIvo ! tame paNa cAragatinI vAta sAMbhaLI vairAgyathI bhAvitamanavALA banI paMcamagatinA sAdhaka bano. (4-265) [paMcamaparva 1 [19] potAne lAgelA "rAkSasI"nA kalaMka viSe RSidattAnI gurune pRcchA ane gurue kahela RSidattAnA pUrvabhavonuM varNana : dharmakathA pUrI thayA pachI RSidattA gurumahArAjane pUche che ke, he bhagavaMta ! Apa jJAnI cho, badhuM jANo cho to mane "rAkSasI'nuM ALa kyA karmanA udaye AvyuM te jaNAvo. gurubhagavaMta RSidattAnA pUrvabhavo kahe che : gayA bhavamAM tuM gaMgapuranagaramAM gaMgadatta rAjAnI gaMgAnAmanI putrI hatI. caMdrayazAnAmanA sAdhvIjInAM saMparkathI jinadharmavAsita banI datta-t.pm5 2nd proof
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 hatI. kSamApradhAnadharma sAMbhaLatI hatI. ghaNA rAjakumAranA mAMgA AvatAM hatA paNa viSayothI parAkramukha thayelI tuM lagna mATe niSedha kare che. te nagaramAM eka garIbagharanI kanyA saMgA sAdhvIjI pAse Ave che ane teNe sAdhvIjI pAse dIkSA lIdhI. vairAgyapUrvaka te tapa kare che. satata chaThTha-aDhama-aDhAI-mAsakSamaNa vagere tapa karatI hovAthI badhA loko saMgAnI prazaMsA karatAM hoya che. tapasvinI saMgAsAdhvIjInI prazaMsAne rAjakumArI evI tuM sahI zakatI nathI. te irSyAthI saMgAne ALa caDhAvI ke, saMgA tapa kare che paNa rAtre mAMsa khAya che. A sAcI sAdhvI nathI, sAdhvIveze "rAkSasI' che te karela avahelanAne saMgA samabhAvathI sahana kare che, te duSTakamanI AlocanA karela na hovAthI te karmane nikAcita karyuM. saMsAramAM bhamatAM bhamatAM e karmane kAraNe te ghaNA duHkho bhogavyA. te karma ghaNuM kharuM khapI gayuM hatuM, kAMIka ja bAkI rahyuM hatuM. A ja gaMgApuramAM tuM pharIthI rAjaputrI thaI, jinadharma pAmI sAdhvI thaI, ghaNo tapa teM karyo paNa kapaTapUrvakano tapa karelo, ane te kapaTa gurune jaNAvyuM nahIM, kapaTanI te niMdA karI nahIM ane chelle aNasaNa karIne kALadharma pAmI bIjA devalokamAM IzAnendranI tuM indrANI thaI. tyAMthI avIne mattiyAnagarImAM hariSaNa-priyamatInI putrI RSidattA tarIke tuM janmI. A sAMbhaLIne RSidattAne jAtismaraNa jJAna thayuM ane te vicAravA mAMDI ke jinadharma pAmavA chatAM meM pramAdavaza saMgAne khoTuM ALa caDhAvyuM, vaLI pravrayA svIkArI paNa sazalya tapa karyuM, jethI haju paNa duHkhamaya saMsAramAM huM bhamI rahI chuM. (pa-140) [19-1] kanakaratha ane RSidattAnI pravrajyA : kanakaratha RSidattAno pUrvabhava sAMbhaLI vicAramAM paDI gayo ke, juo ! A saMsAra kevo kuTila che. jyAM RSidattAno jIva AvI dazA pAmyo. Ama vicAratAM vicAratAM banne vairAgya pAmyA. rAjakumAra siMharathane rAjya soMpI rAjAe dIkSA lIdhI ane gurunizrAe vihAra karyo. RSidattA paNa dIkSita thaI ane suMdaragaNinIne gurue soMpI ane saMyamajIvananI ArAdhanA kare che. kanakarathe gurunI pAse cauda pUrvano abhyAsa karyo ane RSidattAe suMdaragaNinInI pAse agyAra aMgano abhyAsa karyo. A rIte banne AgamajJAtA bane che (pa-41/58). [19-2] kanakarathamuni ane RSidattAsAdhvIne kevalajJAna ane muktigamana : ghaNo kALa pasAra thayA pachI guru-sAdhujananI sAthe banne bhadilapuranagaramAM Ave che jyAM dazamAM tIrthakara zrIzItalanAtha bhagavAna thayA hatA. te zItalanAthabhagavAnanI pratimAne bhaktipUrvaka vaMdana karyA. tyAM vividha tapo tapIne ghAtI karmo khapAvIne baMnene lokAlokaprakAzaka kevalajJAna utpanna thayuM. avadhijJAnathI jANI devo te kSaNe kevalIno mahimA karavA datta-t.pm5 2nd proof
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra7 AvyA bhagavAna kanakarathe dezanAno prAraMbha karyo. saMsAranuM kuTilapaNuM sAMbhaLIne ghaNA jIvo pratibodha pAmyA. kevalaparyAya pALIne zeSakarmone khapAvIne zarIrano tyAga karI kevalajJAnI kanakarathamuni mokSasukha pAmyA. tyArapachI devo RSidattakevalInI pAse jAya che. RSidattAkevalI bhavyajIvone bodha Ape che, AThakarmonAM baMdhanA kAraNo ane vipAkone varNave che. RSidattakevalI pAsethI dharmane sAMbhaLIne ghaNA jIvoe pravrajayA svIkArI, bIjAe dezaviratidharma svIkAryo, to anya jIvo bhadrakabhAvavALA thayA. bhavyajIvone pratibodha karatAM ghaNAM sAdhvI sahita RSidattA kevalI bharatakSetramAM vicare che. kevalaparyAya pALIne zeSakarmone khapAvIne namijinanA tIrthamAM Aso suda paMcamIe muktigati pAmyA. (pa-pa-100) dharmopadeza : RSidattAnA mokSagamanane sAMbhaLIne tame paNa caraNa-karaNamAM udyata thaI mokSa pAmo. (pa-101) zreNikarAjAe RSidattAnuM caritra pUchyuM ane jaganUru zrIvIre jaNAvyuM, te meM saMkSepamAM kahyuM. tame paNa sAMbhaLIne zrIvIraparamAtmAe kahelA vacanane pALo, jethI karmone bALIne zIdhra mokSane pAmo. A kathAracanAmAM meM je puNya prApta karyuM. te puNya dvArA tame ajarAmarasthAnane pAmo. 1. zrIguNapAlamuni A kathana kahI rahyA che. temano samaya 9mA-10mA saikA vacceno hovAthI A caritranI racanA te samayamAM thayela che ema anumAnathI kahI zakAya. datta-t.pm5 2nd proof
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] ajJAtakartaka RSidattAcaritrano saMkSiptasAra [prathama ullAsa]. paMcatIrthakaronuM varNana : je tIrtha pAse rAjAonA muguTa namelA che, prakAzarUpa nadInA pravAhathI jenA paga dhovAyelA che, kaMcananA pAMca merunA phUla jenA para caDalAM che, evA paMcatIrthakara bhavipuruSonA kalyANa mATe lakSmI ApanArAM thAo [1] uchaLatA bhramara samAna taraMgovALA mAgadha nAmanA AnaMda ApanArA tIrthanA pANI vaDe skurAyamAna yojanapramANa nALacAvALA kalazo dvArA devo vaDe jeo abhiSeka karAyA, nRtya karatI kuMbhasthala samAna zreSTha (stanavALI) ane namra zreSTha hoThavALI apsarAo vaDe janmamahotsavamAM stuti karAyelA te vRSabhaprabhu kaSTothI tamAruM rakSaNa karo. [2] bhUta, preta, vikarALa ane zyAmavarNavALo vilAsa karato vetAla, kALajavara, aMdhakAramAM bhamatI rAkSasIo, vanamAM pharatI duSTa DAkinIo, zAkinIo, zaktizALI evI pizAcanI zreNIo, duSTa devIo, pAmara strIo A badhAMne pharAyamAna che nayanI zreNi jemAM evuM zrI zAMtinAthaprabhunuM smaraNa zAMtapaNAne pamADe che. [3] vikasvara rAtrivikAsI kamaLanA komaLa ane ujvaLa patra samAna zyAmavarNavALA, strIonA mananI krIDAne mATe krIDAgRhasamAna ajoDa nirmaLa guNanA samudAyavALA, pavitra AtmAvALA, skurAyamAna yAdavavaMzarUpI mAnasarovaramAM rAjahaMsa sarakhI zobhAvALA, bhava eTale saMsAramAM iSTa manuSyone vilAsa karatuM che rUpa jemanuM evA zrIneminAtha bhagavAnane namaskAra thAo. [4] spaSTa (suMdara) rUpavALA, atyaMta baLavAna mahAna nAgarAja vaDe dhAraNa karAyuM che chatra jemane evA, vikasvara padma, vizALa kuvalaya ane kamaLa sarakhAM vikasita netravALA jemane joIne suMdara namra, apsarAo sahita zrInAgarAja tathA temanI devIono samudAya sevAnI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 prArthanA kare che te A zrIazvasena rAjAnA putra pArzvanAtha bhagavAna bhavya jIvonI samRddhine mATe thAo. [5] vAstavika jemanI stuti karavAthI Adhi, virodha, kedIpaNuM vagere vipattio nAza pAme che, vaLI vAgha, duSTahastI, pANI, agni, vAyu vagere mahAna vidgono samudAya kSaya pAme che. A lokamAM hAthI, ghoDA sahita sAmrAjyanA bhoganI lakSmIo bhogavAya che, hAthI samAna gativALA, suMdaramativALA ane skurAyamAna che (dharma)mArga jemano evA zrIvIrabhagavaMta jaya pAmo. (prathama u.1-6) rathamaInapuranuM varNana: jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM madhyadezamAM rathamardanapura nagara che. je lakSmInA ghara jevuM ane kleza vagaranuM che. jyAM makAno pahADa jevA UMcA che ne AkAzane cATe che, jenI pAse devatAnA maMdiro to kAMI ja visAtamAM nathI. A dezamAM keLanA bagIcA hoya tevAM gAmo ne zahero che, temAM khUba pANInAM kayArA che. A dezamAM vepArIono samAgama che, tyAM bahu puNyavALA loko rahe che, tyAM kariyANAthI bharelAM bajAro che, lAvaNyamayI strIo che, tyAM aneka hAthIo tathA caMcaLa ghoDAo che, tyAM killA temaja moTI moTI poLo che, tyAM devanA samUhathI yukta maMdiro temaja aneka sadguruo che, tyAM moTA moTA vihAro che. maMdiramAM ghaMTaDIo vAge che te jANe kahetI na hoya ke 'lakSmI, jIvana, yauvana A badhuM ja caMcaLa che. bhagavAnanuM bhajana karo." (pra.u.8-14) kanakarathakumAranA janmotsavanuM varNana : kuMvarano janma thayo che te jANI rAjAe janmotsava karAvyo, zrAvakonI nirdhanatA harI lIdhI, mAganArane icchita dAna ApyuM, nAcanArIoe nRtya karyA, gavaiyAoe gIta gAyAM, baMdIjano dvArA rAjAnA vakhANa thayAM, brAhmaNoe vedoccAra karyA, kulInastrIoe AzIrvAda ApyA. motI, mANeka, hIrA vagere ratno dAnamAM apAyAM. hAthI-ghoDAthI ramato, sonAnA alaMkAro dhAraNa karato ane dhAtrIothI sacavAto e pAMca varSano thayo. (pra.u.30-34 pUrvA.). kanakarathanI keLavaNI aMge varNana : abhyAsalAyaka kuMvarane thayelo jANI pitAe tene jJAna ApavAno vicAra karyo. nizALe mUkavAno divasa najIdIka Avyo. e divase tene tela coLavAmAM AvyuM, sugaMdhita dravyo vaDe snAna karAvyuM, sArAM vastro paherAvyAM, kanakarathe mAthA upara kiMmatI ratnanI kalagI dhAraNa karI, mAtApitAne praNAma karyA, gaLAmAM hAra, hAthe mudrA, kAnamAM kuMDaLa vagere AbhUSaNo paheryA. brAhmaNe zAMtikarma patAvyuM, mAMgalika AcAra thayo, kuMvara pAlakhImAM beTho, mAthe chatra rAkhyuM, rastAmAM sevako be bAju cAmara vIMjhavA lAgyA, pradhAno, amAtyo, sAmaMto badhA enI sAthe cAlyA, nizALamAM praveza karyo. guru pAse zAstra ane zastranI kaLA, datta-t.pm5 2nd proof
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaMda, vyAkaraNa, alaMkAra, rathazAstra, pramANazAstra, jyotiSazAstra vagere botera kaLA zIkhyo. (pra.u.34 u.thI 50) kanakarathanuM kAverI tarapha prayANa : A bAju uttaradizAmAM kauberI nAmanI prakhyAta nagarI che. tyAM surasuMdararAjAnuM sAmrAjya che. temanI vAsulA nAmanI paTTarANI che. pAMca prakAranA bhogo bhogavatAM temane rukmiNI nAmanI putrI thayela che. te yauvanavaya pAmelI che, eTale vyavahAru mAtA tene alaMkArothI sajaja karI pitA pAse mokale che. pitA putrIne jue che ane vicAre che : "aho mArI putrI ATalI badhI moTI thaI gaI ! have ene lAyaka varanI tapAsa karavI paDaze." maMtrI rAjAne ciMtita joI kAraNa pUche che, rAjAno javAba sAMbhaLI maMtrI kahe che : "bhAccAraNothI gavAto ene lAyaka vara sAMbhaLyo che, te kanakaratha che, ene mATe mAMguM mokalo." rAjA maMtrIne ja mAMguM karavA mokale che. A pramANe savistara kathana che. (pra.u./para-70) prayANasamayanuM varNana : zubha muhUrtamAM kanakarathe rukmiNIne paraNavA koberI tarapha prayANa karyuM. gAmamAM DholanIcANa vAgyAM. A samaye lATadezanA rAjAnuM vadana khinna thaI gayuM, bhoTadezano rAjA kaDavI vANI bolavA lAgyo. karNATaka dezanA rAjAe dezanA daravAjA baMdha karI dIdhA. nAgadezano rAjAe moDhAmAM AMgaLI nAMkhI dIdhI. kaliMgadezano rAjA jhAMkho thaI gayo. kurudeza vinaya vagarano thaI gayo ane mAlavAdezanA rAjAnuM moTuM kALuM thaI gayuM. (pra.u./73) kanakaratha AgaLa prayANa karatAM aridamana rAjAnA pradezamAM pahoMcyo. rAjAe jayAre jAyuM ke kuMvara potAnA pradezamAM pravezyo che tyAre ene kahevaDAvyuM : "tuM mArA dezanI sImAmAM praveza nahIM karI zake tema ja paDAva paNa nahIM nAkhI zake." AvAM phUra vacano sAMbhaLI kuMvara khUba ja gusse thayo ne yuddha mATe taiyAra thayo. (pra.u.78-86) yuddhanuM varNana : sainiko sainiko sAthe, rathamAM beThelA rathIo sAthe, ghoDA upara beThelA ghoDesavAro sAthe A rIte nItipUrvaka yuddha thayuM. yuddhamAM thatAM aneka jIvono saMhAra joIne kanakaraze aridamanane bAyuddha karavA kahyuM ane baMne vacce bhujAyuddha thayuM temAM kanakarathe jhaMpA ApIne kaLA vaDe aridamanane jIvato pakaDI lIdho. yuddhamAM hArelA aridamanarAjAnA pazcAtApanuM varNana : kanakarathe aridamanarAjAne harAvyo, pakaDyo ne pachI choDI mUkyo, tyAre aridamana rAjA vicAre che ke : ""have zuM karuM ?kyAM jAuM ? rAjya kevI rIte kare ? saMsAra to asAra datta-t.pm5 2nd proof
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, saMdhyAnA raMga jevuM che, rUpa vIjaLInA jhabakArA jevuM che, yauvana jhAkaLanA TIpAM jevuM che. sAmrAjyanuM pariNAma naraka jevuM che. eka ghAMcI daza katalakhAnA bhegAM karIe ne jeTaluM pApa thAya teTaluM pApa kare che. daza ghAMcI jeTaluM pApa kare teTaluM pApa eka dhvajavALo (kalAla) kare. daza dhvajavALA bhegAM thAya ne jeTaluM pApa kare teTaluM eka vezyA kare ne daza vezyA bhegI thAya ne jeTaluM pApa kare teTaluM eka rAjA rAjaya kare tyAre thAya. ghareNAM, yauvana, zayyA, miSTAnna badhuM ja dehane mATe nakAmuM che. game teTaluM sAruM khavaDAvo, pIvaDAvo chevaTe saDI jAya che. vidhie je lalATamAM lakhyuM hoya che te ja bane che. jema ke keraDAnA vRkSane pAna nathI hotAM temAM vasaMtano zo doSa ? ghuvaDane dekhAya nahi temAM sUryano zo doSa ? cAtaka moTuM phADIne beThuM hoya temAM meghano zo doSa ? A rAjya, ratha, ghoDA badhA ja kiMpAkanA phaLa jevAM che. A rIte vicArato asahAya, ekAkI evo aridamana vikaTa aTavImAM sArthathI chUTI paDelI aMdha gAyanI jema, yUthathI bhraSTa thayela kuraMganI jema bhame che. kavie vikaTa aTavInuM bhayaMkara varNana kareluM che. manuSyarahita evI aTavImAM rakhaDato evo aridamana kramaza: zrIvAsa nAmanA nagaramAM pahoMcyo. sarvasaMgano parityAga karIne vrata levAnI icchAvALo gurunA Agamana mATe jyAM najara kare che, tyAM koIka gurubhagavaMta padhAryA "vaidya kaheluM iSTa che" evI kahevata banI. (pra.u.87-117) aridamanarAjAe guru pAse sAMbhaLelI vANI : jainadharmanI dhurAne dhAraNa karanArA dharmamUrtimunIzvara mAsakalpavihArI tyAM samavasaryA, temane traNa pradakSiNA ApI be hAtha joDI ekAgramanathI rAjAe praNAma karyA. guru dharmadezanA saMbhaLAve che : janma-maraNa vagaranA vItarAgabhagavaMte be dharma kahyA che. (1) sAdhuono dharma (2) zrAvakono dharma. je dharma pALIne loko siddha thaI gayA che, thavAnAM che ne thAya che. dharma traNe jagatanA AdhAra jevo che sUrya, caMdra, varSA badhuM dharmanA tAbe che. dharmanI kRpAthI ja suraasuranI saMpatti maLe che. dharma ratnaciMtAmaNi jevo ane kalpavRkSa samAna che. sAdhudharma khUba ja kaThaNa che. koI mANasa meruparvatane trAjavAmAM tole, dariyo hAthathI tarI jAya, loDhAnA java mINanA dAMtathI khAya, talavAra upara pagethI cAle. retInA phAkaDA mAre, enAthI paNa kaThaNa sarvaviratidharma che. je prANI eka divasanI dIkSA pALe che, te mokSe na jAya to chevaTe vaimAnikadevamAM avazya jAya che. A sAMbhaLIne aridamana rAjAe dravyathI ane bhAvathI zatruonuM damana karI dIkSA aMgIkAra karI. (pra.u.118-135) A bAju zrIdhararAjAne udyAnapAlake vadhAmaNI ApI ke dharmamUrtimunIzvara zrIvAsanagaranA udyAnamAM padhAryA che. zrIdhara rAjA vicAre che ke, tIrthanA darzana karavAmAM lAkhagaNuM, devAlayamAM javAthI koTigaNuM, guru pAse javAthI anekagaNuM puNya thAya che. datta-t.pm5 2nd proof
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhunA darzanathI jema kANA hAthamAMthI pANI vahI jAya tema pApa vahI jAya che. paminIstrI, rAjahaMsI temaja tapasvI sAdhuo je dezamAM hoya te dezamAM sukha hoya che. AgamamAM jaNAvyuM che ke, sAdhumahArAjane joIne UbhA thavuM, AvatA joIe to sAme javuM, Asana ApavuM, gurunA beThA pachI ja besavuM, emane vaMdana karavuM, upAsanA karavI, guru vihAra kare tyAre vaLAvavA javuM, guru samakSa paga upara paga caDhAvIne na besavuM, tema ja UMcA sAdathI bolavuM nahi. zrIdhara rAjA guruno vinaya kare che ane dharmamuni klezano nAza karanArI dezanA Ape che : ""manuSya janma durlabha che. jevI rIte sAga lAkaDuM uttama che, ratnaciMtAmaNi uttama che, tevI ja rIte manuSyajanma badhA ja bhavamAM uttama che. eka lAkha yojanano jaMbUdvIpa che. tene pharato be lAkha jojanano lavaNasamudra che. emAM pUrva ane pazcima dizAmAM dhUsara-samilA nAMkhI hoya to koIka ja vAra bhegI thAya, tevI rIte manuSyabhava koIka ja vAra upalabdha thAya che. manuSyabhava je hArI jAya tene jevo pastAvo thAya tevo pastAvo hAthI kAdavamAM kheMcI jAya tyAre tene thAya. mAchalI loTanA AkarSaNe jALamAM phasAI jAya tyAre jevo thAya tevo, bAjapakSI bIjApakSIne pakaDe tyAre tene jevo thAya tevo, zeThane gAmaDAmAM rahevuM paDe tyAre jevo thAya tevo, yuvAna gharaDo thAya tyAre, devane svarga choDavuM paDe tyAre, AdarapAtra apUjita thAya tyAre, ne mAnI apamAnita thAya tyAre jevo pastAvo temane thAya tevo manuSyajanma hArI javAthI thAya. cauda rAjalokanA mApavALA jagatanI aMdara evuM ekeya sthAna nathI je ApaNe nA anubhavyuM hoya, corAzI lAkha yonimAM evuM eke sthAna nathI jemAM dharma-ALasu mANasa na gayo hoya. ApaNe deva, tiryaMca, manuSya vagere gatimAM anaMtavAra bhamyA chIe. jinabhagavAne je pagalaparAvarto kahyAM che temAM jIva anaMtIvAra bhamyo che. prathama jIva avyavahArarAzimAM hoya che, pachI ghaNA lAMbA samaya pachI vyavahArarAzimAM Ave che, emAM AryakSetramAM Ave che, kuLa, rUpa, Arogya sAruM meLave che, paraMtu dharma upara zraddhA thatI nathI. cAra prakArano dharma-supAtre dAna, zIyaLa, tapa, bhAva pALavo joIe. e pALavAthI vinaya, vyavahAra, vidyA, bhogo vagere maLe. bAramA devaloka javAya, navaraiveyakamAM javAya, anuttaravimAnamAM javAya ane mokSaprApti paNa thAya. A rIte cAra prakArano dharma sAMbhaLIne zrIdhara rAjA eka surUpavAna munine joIne pUche che ke, A koI devakumAra che? kubera che? ratipati che? hari che? vidyAdhara che ke sura che? gurubhagavaMta kahe che ke, lIlAvatIpurIno svAmI A aridamanarAjA che. A rIte sAMbhaLIne zrIdharanRpatie aridamanarAjAnA putrI zatruzalyane jANa karavAM dUtane lIlAvatInagarI mokalyo, zatruzalya tyAMthI Ave che. samatAyukta mAnasavALA aridamana datta-t.pm5 2nd proof
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSine juve che tyAre pitAne vinaMtI kare che ke he tAta ! tame mAruM pAlana karo, pAlana karo. rAjaya pAchuM grahaNa karo ne zAMtithI jIvo. "aridamanamuni jaNAve che ke saMsAra kaDavo jhera jevo che ane lakSmI asthira che mATe mAre eno khapa nathI." pitAnI vANIthI zatruzalya jinadharmamAM rata thAya che eno rAjyAbhiSeka thAya che ane e rAjaya kare che, enA rAjayAbhiSeka vakhate ghaNA rAjAo, maMtrIo hAjara rahe che. te bhaktabhogI thaI potAnA paTTe putrane sthApIne ane pravrajyAsvIkAra karI muktipada pAmaze. (pra.u./136-258) [ dvitIya ullAsa ] kumAra kanakaratha RSidattAne jovA sevake darzAvelA mArgamAM jAya che tyAre enA prayANa samayanuM varNana :- jyAre Dhola vAgyo tyAre pelo gurjaradeza jue to ene tAva ja AvI gayo. karNATakarAjavIne to kAnamAM agni lAgI gayo. draviDarAjAno garva gaLI gayo. colarAjAne UMgha AvI gaI. zatruonI strIono AnaMda thaMbhI gayo. (ddhi.u./14) kanakarathakumAranuM AgaLa prayANa : aridamanano vijaya karIne kanakaratha kumAra AgaLa prayANa kare che tyAM eka taLAva Ave che. eka kanyAne tyAM jue che. svargakanyA, apsarA jevI kanyAne joIne vismaya pAme che, teTalAmAM te kanyA adazya thaI jAya che. te kanyAne jovA mATe tenI talAsamAM AgaLa vadhe che tyAM eka caityane juve che, temAM praveza kare che. tyAM bIrAjamAna prathama yugAdidevanI vividha prakAre pUjA karIne caityavaMdanA kare che te khUba bhAvavAhI che : "yatraiva yatraiva taveza ! mUrtistatraiva tatraiva mano madIyam / yatraiva yatraiva padau tvadIyau tatraiva tatraiva ziro madIyam // adya me saphalA prItiradya me saphalA matiH / adya me saphalaM janma, adya me saphalaM kulam // adya me saphalaM cakSuradya me saphalaM ziraH / adya me saphalaM vAcaH syAnme'dya saphalaH karaH // taccakSadRzyase yena, tanmano yena cintyase / sannanAnandananana, sA vApaft tuya yathA' [ di3/42-44] ajJAta kavie ahIM tIrthaMkarabhagavAnanI pUjAbhaktiphaLa mATe AgamagraMthacaityavaMdanabhASya, padmacaritra vagerenA uddharaNo ApyA che. caityavaMdanA karIne kumAra paramAtmAnI stuti kare che teTalAmAM tyAM jaTAdhArI vRddha evA eka tApasa yugAdidinanI pUjA mATe Ave che. rAjA paNa pUjA karIne muni pAchA vaLe che tyAre mahAbhaktipUrvaka namaskAra datta-t.pm5 2nd proof
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 kare che. muni paNa rAjAne pUche che ke he rAjan ! tAruM kuLa, nAma, varNa kyAMthI tuM Avyo che ? te kahe, tyAre kumAra munine potAnuM vRttAMta jaNAve che. teTalAmAM jaTAjUTadhArI eka kanyAne juve che ane kumAra pUche che : koNe A cittAlhAdaka jinamaMdira baMdhAvyuM che? jaMgalamAM tame koNa cho ? A kumArikA koNa che ? te Apa mane kaho, muni kahe che ke amArI moTI kathA che. jinamaMdiramAM A kathA karavAthI AzAtanA thAya, tethI he kumAra ! ahIM samIpavartI jhUMpaDImAM tuM jaldI Ava, tyAM tAro atithisatkAra karIne e kathA kahIzuM. haripheNamunino AtmavRttAMta: tyArapachI hariSaNamuni potAno samagra vRttAMta kumArane kahe che : hariSeNa rAjA eka vAra ajANyA ghoDA upara savAra thaI nIkaLI paDyo. pharatAM pharatAM jaMgalamAM AvI caDyo. tyAM ghoDAne eNe choDI dIdho, pachI e khUba pharyo ane dizAo bhUlI gayo. tyAM eka tApasano Azrama joyo, e AzramamAM AvIne beTho. kaccha-mahAkacchanA vaMzamAM thayelA vizvabhUti tApasa aneka ziSyothI vIMTaLAIne beThelA hatA. hariSeNa rAjA gurune namyo ane kahyuM, ""he mahAnubhAva ! tamArA darzanathI badhuM ja sAruM thaI gayuM. je mRgonI maitrI rAkhanAra che, duHkhI prANIone sAMtvanA ApanAra che tene koNa na vAMde ? Ama kahI gurune page lAgyo. tApasa vicAre che ke AkRtithI to A rAjA lAge che. tApase rAjAne AzIrvAda ApyA : "jyAM sudhI A svaragaMgAno pravAha cAle che, jyAM sudhI sUrya AkAzamAM cAle che, jyAM sudhI meraparvata zobhe che tyAM sudhI tuM svajana, putra, pautrathI vIMTaLAyelo rahe. jyAM sudhI kAcabAnI pITha para bhujagapati che tyAM sudhI tuM rAjaya kara." eka vAra rAjAe vidvoSThimAM pUchyuM : paisA kamAvAmAM duHkha che, kamAyA pachI sAcavavAmAM duHkha che, paisAne vAparavo duSkara che, eka janmane mATe paisAnuM pApa UbhuM thAya che. huM paisAne kevI rIte vAparuM jethI mAro janma saphaLa thAya ? munie kahyuM, "je mANaso nyAyathI paisA kamAI maMdira baMdhAve tenuM kalyANa thAya che. dhanadazreSThinI jema." dAnanA prabhAva upara dhanadazreSThInI kathA : dhanada nAmano zeTha nAma pramANe guNavAna hato. ene dhanazrI nAme patnI ane dharma, artha, kAma ane mokSa jevA cAra putro dhanadatta, dhanapAla, dhanasAra, dhananAyaka nAme hatA. rAjAe ene zeThanI padavI ApI. sArA vratavALA zeThe gurunI dezanA sAMbhaLI, zeThe RSabhadevabhagavAnanuM moTuM maMdira baMdhAvyuM. AkhA gAmane e zubhaprasaMge notaryuM. darekanA badhA divaso sArA nathI jatA. dhanadazeTha nirdhana thaI gayA, tethI vicAre che. "kuTuMbamAM dhana vagara rahevuM yogya nahi." tethI teo zaMkhapuranI pAsenA gAmamAM rahevA cAlyA gayA. cAre ya putro zaheramAM dhana kamAya ane avAranavAra pitA pAse AvI thoDuM datta-t.pm5 2nd proof
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 ghaNuM Ape jethI temanuM gujarAna cAle. patnI pArakAnuM kAma khAMDavA-daLavAnuM kare. Ama divaso pasAra thAya che. eka vAra zeTha cAturmAsikaparvamAM putranI sAthe zaMkhapura gayA. zeThe maMdira baMdhAvyuM hatuM tyAM teo gayA, pradakSiNA vagere karIne garbhagRhamAM gayAM, tyAM mALIe jUnA snehathI phUlo ApyAM. zeThe jinezvaraparamAtmAnI bhaktibhAvathI pUjA karIne gaMbhIra ane madhurastotrothI caityavaMdanA karI : "netrAnandakarI bhavodadhitarI zreyastarormaJjarI, zrImaddharmamahAnarendranagarI, vyApallatAdhUmarI / harSotkarSazubhapravAhalaharI, rAga-dviSAM jitvarI, pUnA zrIninapuvI bhavatA eyarI sehinAm" [ di3/2]. tyArapachI bhAvanA bhAvI (juo-ddhi.u.173-174) pachI gurumahArAjane vaMdana karavA upAzrayamAM AvyAM tyAM besIne pUchyuM, "huM saMpattivALo hato te nirdhana zAthI thaI gayo ?" gurue pUrvabhavano vRttAMta jaNAvyo : ratnapura zaheramAM ratnazeTha ane ratnAvatI daMpatIno tuM dhananAmano putra hato. te ATha varSano thayo tyAre paraNAvI dIdho. eka vAra jyAre tuM jamavA beTho hato tyAre bhANAmAM vadhAre khIra pIrasAI gayelI. tuM jeTalAmAM najara kare che teTalAmAM duSkara tapa tapI rahelA malinagAtravALA eka mahAmunine tuM juve che. te muni pharatAM pharatAM tAre tyAM padhAryA. te munine bhAvathI khIra horAvI, tyAra pachI A thoDI che ema vicArIne pharI thoDI ApI, pharI trIjI vAra thoDI ApI. A rIte te vacce vacce khaMDita dAna ApyuM, tethI satpAtradAnanA prabhAve tane zreSThInI padavI maLI ane vacce vacce je mananA saMkalpa-vikalpo karyA tethI nirdhanapaNuM prApta thayuM. ahIM vacce ajJAtakavie dAna, zIla, tapa ane bhAva dharmanA cAra prakAro batAvI dAna ane bhAvadharma upara madhyakAlIna gujarAtI bhASAmAM suMdara zloko varNavela che. (ddhi.u./203-207) eka vAra kALI caudase te maMtranI sAdhanA karI, maMtra siddha thayo ne sAkSAt kapardI yakSa Avyo. yakSe kahyuM, "tuM je mAMgIza te maLaze" meM kahyuM, ""meM bhagavAnanI pUjA cAturmAsikaparvamAM karI che tenuM phaLa Apa." yakSe kahyuM, "huM e phaLa kevI rIte ApuM ? je sarvajJa hoya te ja Ape." e rAtre tane svapna AvyuM. svapnamAM koIke kahyuM, "cAra ratna bharelA kaLazo mUkyA che te tuM laI jaje." A pramANe savAre tane cAra ratnothI bharelA kaLazo maLyA. putroe pUchyuM, "A dhana kyAMthI lAvyA? koNe khuza thaIne ApyuM" ? sarva hakIkata jaNAvI. paiso Avyo eTale chokarAo pitRbhakta thayA. mithyAdaSTivALA hatA te datta-t.pm5 2nd proof
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadharmamativALA thayA. vacce puNyanA prabhAva upara ajJAtakavie madhyakAlIna gujarAtI bhASAmAM suMdara zloko Apela che. (ddhi.u./238-246) A rIte dhanadazreSThinuM kathAnaka sAMbhaLI rAjAe vizvabhUti muninI anujJAthI jinaprAsAda baMdhAvI prathamaprabhunI zreSTha pratimA sthApita karI. ahIM vizvabhUtimuni amRtasamAna aSTaprakArI pUjAnA phaLaviSayaka upadeza Ape che te hariSeNa rAjAe sAMbhaLyo (ki.u.2para-257) A rIte sukRtakAryothI potAno janma saphaLa karI eka mAsa AzramamAM rahI haripeNarAjAe nagaramAM javAnI icchA karI tyAre vizvabhUti munie viSAvahArI maMtra rAjAne Apyo. zIdhraprayANa vaDe rAjA potAnI nagarI amarAvatImAM Avyo. eka divasa hariSaNarAjA parSadAmAM beThelo che, tyAM koI puruSe AvIne rAjAne vijJapti karI ke, maMDalAvatI nagarImAM priyadarzana ane vidyu...bhAnI putrI prItimatIne sarpa haMsyo che. Apa viSamaMtranA jANakAra cho tethI AvIne putrInuM viSa utAro. haripeNa rAjA prItimatInuM viSa utAravA jAya che. priyadarzanarAjAe potAnI putrI prItimatInA lagna haripeNa sAthe karyA. haripeNa lagna karIne potAnI nagarImAM pAcho Ave che ane prItimatInI sAthe pAMca prakAranA viSayabhogo bhogave che. (ddhi.u.4pa-278) [tRtIya ullAsa]. RSidattAno AzramamAM janma : keTaloka kALa bhogo bhogavatAM pasAra thayo. tyAre hariSaNarAjA prItimatI sAthe tApasadIkSA grahaNa kare che. prItimatIne pUrve rahelo garbha pAMcame mAse pragaTa thayo. RSipatnIne garbha rahelo jANIne sarve tapasvIo AzramanI sthitine A ayogya che ema jANIne anyatra jatAM rahyA. A bAju navame mAse prItimatIe putrIne janma Apyo. RSinA AzramamAM janma thayo tethI mAtA-pitAe potAnI putrInuM nAma "RSidattA" rAkhyuM. prasUtinA rogathI tenI mAtA mRtyu pAmI. A bAju haripheNatApasa potAnA pUrva duSkatanI niMdA kare che. vicAre che ke, "kyatyA, vanaDaDamolo, gurtI patnI, sutAganuH | pavitva, kRti: pancA:, 'fthamidaM vargaNitam'' I [tR.3/22] patnInI uttarakriyA karI, putrInuM kaSTapUrvaka lAlana-pAlana karatAM AThavarSanI te thaI. surUpavALI putrIne joIne hariSaNamuni vicAre che ke, vanamAM pharatAM bhIlo mArI putrInuM haraNa karaze tethI vizvabhUtimunie kahela adezyakaraNa aMjanathI putrIne kSaNavAramAM adazya karI. te hariSeNa ane A mArI kanyA RSidattA che. baMnene paraspara anurAgavALA datta-t.pm5 2nd proof
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 joIne hariSeNamunie kumArane kahyuM. A putrI huM tane ApuM chuM. kumAra munine potAnI sAthe bhojana grahaNa karavA kahe che. muni niSedha kare che ane kahe che ke munione zukaMdAdi bhojana levuM kalpe che. ahIM saMtoSanuM mAhAtmya batAvavA mATe ajJAta kavie anya uddharaNo ApyA che. vaLI kahe che ke, susvAdiSTa, snigdha evo rAjapiMDa jinezvaranA vacanathI munine kalpato nathI. ahIM ajJAta kavie munine kevo piMDa kalpe te aMge AgamAdigraMthonI gAthAo Apela che. (pR.u./26-41) hariSeNa tApasanI putrI RSidattA sAthe kumAranA lagna : zubhakSaNe RSidattA sAthe kumAranA lagna thayA. anya divase muni kumArane gadgadvANI dvArA kahe che ke Ane duHkha ane apamAnanuM sthAna na banAvato. A mugdha che, mRgInI jema vanavAsI che, hAva-bhAvathI ajANa che. tArA saMganA samAyogathI sArAlakSaNovALI, sadAcArI, sadguNI, sArA alaMkArovALI, sattvazALI mArI kanyA thaze. ahIM ajJAtakavie Azrayavaza puruSa garimA ane ladhimAne prApta kare che te aMge AgamagraMtha vagerenA uddharaNo Apela che. (pR. u.51-60) hariSeNa munino agnipraveza, RSidattAno vilApa : hariSaNamuni agnipraveza karavAnI icchA kumAra AgaLa vyakta kare che ane potAnI putrI RSidattAne suMdara zikhAmaNa Ape che, tyArapachImuni agnipraveza kare che. RSidattA vAraMvAra mUrchA pAme che, pRthvItaLa upara ALoTe che, karuNasvare rudana kare che. tAta ! tAta ! bolatI potAnA vakSaHsthaLane tADana karatI vilApa kare che. meM mAtAne paNa joI nathI. he tAta ! mArI mAtA paNa tame cho. Aje tamArA virahathI mAre mAtA-pitA baMneno viyoga thayo che. (pR.u. 61-71) kumAra dvArA RSidattAne AzvAsana, rAjarSinA stUpanI sthApanA : kanakarathakumAra RSidattAne AzvAsana Ape che ane kahe che ke tAre pitAno zoka karavo ucita nathI. teo bhuktabhogI, mahAtyAgI, rAjyanuM pAlana karanAra ane vratanuM pAlana karanAra che. tyArapachI ajJAtakavie ahIM raghuvaMza, naiSadha, AgamagraMtha vagerenA jIvananI asAratA batAvanArA zloko ApyA che. potAnI priyAne upadezAtmaka A zloko dvArA pratibodha ApIne rAjarSinI uttarakriyA karIne pramodapUrvaka tyAM kumAre rAjarSinA stUpanI sthApanA karI (pR.u./72-89) rukmiNI dvArA RSidattAne kalaMkita karavAno prayAsa : kanakarathakumAra priyA sahita akhaMDitaprayANa karatAM rathamardananagaramAM Ave che ane patnI sahita mAtA-pitAne praNAma kare che ane yuvarAjapaNAne pAmelo patnI sahita bhogone datta-t.pm5 2nd proof
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 bhogave che. A bAju kauberInagarInA rAjA surasuMdare kumAranA lagnanA vRttAMtane lokamukhethI sAMbhaLyo ane kumArane varavAnI icchAvALI tenI rukmiNInAmanI putrI AmaNI-dumaNI banI. rukmiNIe eka divasa avadyakArI, samastamaMtra-taMtrane jANanArI sulasA yoginIne bolAvI, te atyaMta kuTila AzayavALI che, strIcaritrane bhajanArI che. ahIM ajJAtakavie kuTilAcaraNavALI strIo kevI hoya te aMge aneka uddharaNo Apela che. rukimaNIe potAno vRttAMta sulatAne jaNAvyo ane RSidattAne kalaMka ApavA mATe yoginIne pUchyuM. sulasAe paNa kahyuM ke ke hemarathano putra svarNaratha tArI sAthe lagna kare e rIte huM karIza. A pramANe kahIne te sulatAyoginI rathamardananagaramAM pahoMce che ane kumAranA AvAsamAM jaIne vara-kanyAne avasthApinI nidrA Ape che. RSidattAnA rUpane joIne te mastaka dhUNAve che. RSidattAne kalaMka ApavA mATe koIka manuSyane mArIne tenA mukhane lohI vaDe kharaDIne tenI pAse mAMsane nAMkhe che. A pramANe atyaMta krUra kArya te kare che. prAtaHkALe marelA mANasane joIne kalakalArava thAya che. jAgelo kumAra vicAre che ke koNe A puruSa mAryo haze? AnuM mukha lohIthI raMgAyeluM che, ozIke mAMsa paDeluM che. zuM mArI priyA rAkSasI che ? athavA zAkinI, DAkinI, nizAcarI, vyaMtarI ke bhUtaDI che? A rIte manamAM saMkalpo-vikalpo karIne priyAne jagADe che he devI ! jAga ! jAga ! hariSaNa kulamAM utpanna thayelI satI evI tuM zuM rAkSasI cho? te paNa bhayabhIta thayelI kahe che ke kema AvuM kaho cho ? rAtrie thayelI hakIkata kumAra kahe che, lohIthI kharaDAyeluM mukha, mAMsa ozIke paDyuM che te jaNAve che, tyAre RSidattA kahe che ke huM to pUrve zuSkakaMdAdinuM bhojana karanArI chuM, mAMsabhojI nathI. koI paNa vairIe mArA pUrvakarmathI prerAIne tamArI aprIti karavA mATe A kArya kareluM che. Apane mArA vacana upara vizvAsa na hoya to mAro nigraha karo. kumAra potAnI priyAne AzvAsana Ape che ane mAMsane dUra kare che, tenA mukhane dhuve che ane svarNaalaMkArothI potAnA hAthe suzobhita kare che. tulasA dararoja vidyA vaDe RSidattAne kalaMkathI kaluSita kare che ane kumAra RSidattAnA snehathI te chUpAve che. hemaratharAjA pradhAnone potAnA nagaramAM nitya manuSyane mAravAnuM kAraNa pUche che. rAjA badhA darzananA jANakAro vagerene bolAvIne manuSyanA maraNanuM kAraNa pUche che. paraMtu kAraNa koI jANatuM nathI. rAjAe kopanA ADaMbarathI jaina munione choDIne sarve pAMkhaDIo vagerene nagara vhAra kADhI mUkavA kahyuM. (tR..90-143) sulasA dvArA RSidattAne rAkSasInuM kalaMka : A bAju eka divasa avadyane karanArI sulasInAmanI yoginI rAjAnA mahelamAM AvIne kahe che ke, he hemaratha rAjA ! Aje madhyarAtrie mane svapna AvyuM che ane koIka deve kahyuM che ke rAjA sarve pAMkhaDIone nagaramAMthI bahAra kADhaze tethI rAjAnI AgaLa A datta-t.pm5 2nd proof
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 pramANe jaNAvaje ke, tamArA A kumAre vanamAMthI je patnI lAvI che te kharekhara rAkSasI che ane tenuM A kRtya che. tethI rAjan ! pAkhaMDIono parAbhava na kare. Apane jo mArA vacanamAM saMzaya hoya to Aja madhyarAtrie jaIne juo. rAjAe yoginIne visarjana karI ane rAtrie svarNarathanane potAnI pAse suvADyo. kumAra vicAre che ke Aje patnIno doSa pragaTa thaze. eka bAju pitAno Adeza ane bIjI bAju patnIno doSa "A bAju vyAgha ane A bAju taTI" jevo ghATa ghaDAyo che. sulasAe te rAtrie paNa RSidattAnuM mukha lohIthI kharaDyuM, mAMsa tenI pAse mUkyuM. hemaratharAjAe mUkelA carapuruSoe prAta:kALe rAjAne nivedana karyuM, kopathI lAlacoLa thayelA rAjAe kumArane dhamakAvyo ane kahyuM ke tuM AnuM krUra caritra jANato hovA chatAM kema Ane rAkhe che. jA ! tAruM mukha mane batAvIza nahi. kalaMkinI evI A RSidattAe mAruM kuLa kalaMkita karyuM che. kumAra kahe che ke he deva ! A sarva vRthA che, mArA upara krodha na karo, prasanna thAva. rAjA kahe che ke tuM jAte jaIne sarva jo. du:khita, dIna evA kumAre atyaMta vilApa karatI ane potAnA pUrvakRta karmanA phaLanA vipAkane ciMtavatI evI RSidattAne bhUmipITha upara ALoTatI joI. ajJAta kavi ahIM karmanA vipAkone batAvavA mATe aneka uddharaNo Ape che. gujarAtI bhASAmAM eka uddharaNa kahe che : "kAlA karma na sII, adhika na kIjaI sosA lahiNauM lAbhaI ApaNa3, daiva na dIjai dosa" II [tR.u./170] kumAra RSidattAne kahe che ke, gaIkAle rAjAnI AgaLa phleSakArI evI yogiNIe tane rAkSasI tarIke jAhera karI che ane caralokoe tArI evI avasthA joI che, tethI AgaLa zuM thaze te huM jANato nathI. (tu.u./144-174) hemaratharAjAe RSidattAne mArI nAMkhavA caMDALone karelo Adeza : A bAju nirdaya evA hemaratharAjAe vALo vaDe svayaM kheMcIne caMDAlapuruSone RSidattA soMpI ane kahyuM ke A pApiNIne nagaramAM pheravIne mazAnamAM laI jaIne kSaNamAM mArI nAMkho. RSidattAnI aneka prakAre viDaMbaNA karI tene gadheDA upara besADIne nagaramAM pheravI tenuM atyaMta karuNa rIte varNana ajJAtakavie ahIM Apela che. nagarajano hAhArava karI rahyA che, RSidattAne nirdaya evA cAMDAlo zmazAnamAM laI jAya che. sattvazALI, mahAsatI evI tenI duSTa evI kaSTadazAne jovA mATe asamartha evo sUrya asta pAmyo. pakSIo paNa karuNa svare raDe che. zokathI vRkSo paNa saMkocAI gayA che vagere kalpanA kavi kare che. (tu.u.175-189). nirdaya evA caMDAlo paNa kRpALu banI RSidattAne jIvatI mUkI de che - A bAju cAMDalonA madhyamAMthI eke talavAra hAthamAM lIdhI ane RSidattAne kahe datta-t.pm5 2nd proof
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 che H are ! krUra ! mahApApI ! tArA icchitanuM smaraNa kara, paMcaparameSThine namaskAra kara, arihaMta, siddha, sAdhu, dharmanuM zaraNuM svIkAra, puNyano saMcaya kara. amArA rAjAnA upadezathI tuM RSiputrI nathI (tuM rAkSasI cho.) RSidattAe paNa dharmasAdhanA karI. cArabhaTe jyAM camakatI evI talavAra tene mAravA kheMcI tyAM RSidattA mUrchita banI pRthvI upara paDI gaI. zvAsarahita mUrchita evI tenI joIne nirdaya evA paNa teo kRpALu banI A rIte vicAre che : "carvaNaM carvitasyeva, bhASitaM likhitasya kim / mRtasya mArAM hri vA, muSitasya ca nigrahaH'' | [ rR.3./200] A pramANe vicArIne sarve paNa ugra evA cAMDAlo lajjALu, kRpALu banI svanagaramAM pAchA pharyA. (pR.u./190-201) RSidattAno karuNa vilApa : potAnA ghAtakone nahi jotI, zmazAnane jotI jIvitanI icchAvALI RSidattA tyAMthI nAzI gaI. dUra jaIne nirjana evA jaMgalamAM hA tAta ! hA tAta ! e pramANe karuNasvare raDe che. re jIva ! tArA vaDe pUrvabhavamAM zuM duSkRta karAyuM ke jethI niraparAdhI evI mane tArA vaDe kalaMka apAyuM. kavi ahIM kahe che : ''sA sA saMpadyate buddhiH, sA mati: mA 7 mAvanA / sahAyAstAdazA va, yAdI bhavitavyatA'' | [ rR.3/220] naiSadhakAvyamAM damayaMtIe caMdra prati je kahyuM te zloka paNa ajJAtakavie uddharaNa tarIke Apela che : "asamaye matirunmiSati dhruvaM, karagataiva gatA yadiyaM kuhUH / punarupati nirudhdha nivAsyate, saddhi ! mulluM na vidho: punarIkSyate'' / [tR.3.8222 naiSa. 4/57 ] RSidattAnuM pitAnA AzramamAM Agamana : aneka prakAre vilApa karatI sumukhI evI RSidattA pitAnA Azramane hRdayamAM dhAraNa karIne dakSiNadizA sanmukha cAlI. lagna vakhate je mArge pote gayelI te mArgamAM bAlyakALe pote je vRkSa vAvelA te vizALa banI gayA che ane anya dhAnya vaDe te mArgane oLakhI kramazaH te AzramamAM pahoMcI ane tyAM rahelI vicAre che ke zIlaratnanidhinuM mAre kevI rIte rakSaNa karavuM. ahIM ajJAta kavie madhyakAlIna gujarAtI bhASAmAM traNa zloka rocaka kahyA che H "nara pASai nArI taNai, lAgai koDi kalaMka | Agai e maiM sAMsahiuM, muhi upamA mayaMka" // '"mAya bApa baMdhava hini, moTI pIhara beDa / jasa kAraNathI pariharai, kaccana mUkai keDi'" // datta-t.pm5 2nd proof
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 je sajjana sAkhi karI, bApai bAMdhyA beu1 RSidattA te ima bhaNaI, te kima chUraI cheha" I [tR.u./221-223] hA ! ahIM jANyuM, mArA pitAe pUrve eka auSadhi mane kahelI, jenA prabhAvathI nArI navIna manuSya banI jAya che. araNyamAMthI te auSadhi lAvIne tenA prabhAvathI muniveSadhArI te nArI sukhethI udyAnamAM rahe che. haripeNa rAjAe karAvelA jinamaMdiramAM jaLa, modaka, kamaLo, phaLo vaDe trisaMdhyAe jinezvarabhagavaMtanI pUjA kare che. (tu.u. 202-228) suMdararAjAnuM putrInA lagna mATe hemaratharAjAne kaheNa - A bAju svarNaratha RSidarA vinA zUnyamanaska banI gayo che. sulasAe kauberI jaIne rukmiNIne khuza karI, rukmiNIe enuM bhojanAdi vaDe svAgata karyuM ane rAjakuLamAM te pUjya banI. suMdararAjAe potAnA dUtane hemaratharAjAne kaheNa ApavA rathamardananagara mokalyo. tyAM jaIne dUta kahe che ke amArA rAjA vijJapti kare che ke tamAro kumAra rukmiNIne paraNavA Avyo nahi tenuM kAraNa kaho ? tamArA kumArane mArI putrI paraNavA mATe mokalo. dUtanuM vacana sAMbhaLIne hemaratha rAjA kumArane kahe che : he vatsa ! tuM dararoja zA mATe kheda pAme che. je kAraNathI pUrvakRta karma sarvene paNa duHstara che. ahIM ajJAtakavi karmonA vipAka vagere batAvavA mATe aneka uddharaNo kahe che. tethI he vatsa ! mArA AgrahathI suMdararAjAnI putrInA pANigrahaNa mATe tuM jA. (tu.u.229-247) rukmiNI sAthe lagna mATe kanakarathanuM prayANa : jyotiSIe kahelA divase lagna mATe kumAra cAlyo. mArgamAM te ja Azrama Ave che, te sarva yAda kare che ane agrupUrNanetre vicAre che ke RSidattA vinA A sarva viphaLa che. eTalAmAM tyAM valkaladhArI koIka mahAmuni AvyA. he rAjan ! tamAruM svAgata ho ! e pramANe kahetAM tene rAjAe namaskAra karyo ane puSpAMjali arpaNa karI. rAjA potAnI priyAnA vibhramathI tapa-dhyAnamAM lIna evA munine pharI pharI juve che. muni vicAre che ke zuM A mArA pati rukmiNIne paraNavA mATe cAlyA che. rAjAe munine potAnA utAre laI jaI bhojanAdi karAvavA vaDe satkAra karyo ane munine pUchyuM ke A vanamAM Apa kyArathI cho ? madhura vANIthI munie kahyuM ke A AzramamAM pahelAM hariSaNamuni rahetA hatA. RSidattA nAmanI temanI putrI hatI. tene koIka rAjakumAra paraNIne laI gayo. haripeNa munie paNa agnimAM praveza karyo. te avasare pRthvI upara pharI pharIne nirjana evA A AzramamAM huM Avyo chuM. marudevA ane nAbhirAjAnA putra AdinAtha prabhune namaskAra karo je sarvAtizaya saMpUrNa ane sarvaicchitane pUrNa karanArA che. mane ahIM rahetA pAMca varSa pUrNa datta-t.pm5 2nd proof
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 thayAM che. hamaNAM saguNInA saMgathI saphaLa thayo chuM. kumAra munine kahe che ke he muni ! tamane jotAM mane tRpti kema thatI nathI? he muni ! mAre AgaLa javAnuM che. tamArI prItirUpI zRMkhalAthI huM baMdhAI gayo chuM, tame mArI sAthe cAlo. pAchA vaLatAM tamane ahIM mUkI daIza A pramANe svarNaratha kahe che tyAre munie kahyuM : he svAmI ! A pramANe Agraha na karo saMyamIone rAjasaMgati ucita nathI. rAjA kahe che ke he muni ! tamArA jevA mahAtmAo prArthanAbhaMga kare to anyane zuM kahevuM ? ahIM ajJAta kavie suMdara zloka Apyo che : "yAcamAnajanamAnasavRtteH pUraNAya bata janma na yasya / tena mUriSTha mAravatIyaM, na maine jIfmane samudraH' I[tR.3/284] amAtya vagerenA ati AdarathI rAjAnA Agrahane munie svIkAryo te vakhate kavi kahe che ke sUryAsta thayo. kumAra ane muni sAdhyavidhi karIne ekapabhraMkamAM te rAtrinA snehasahita sUI gayA. svarNarathe sainya sAthe prayANa karyuM ane jaldI kauberInagarI pAse AvyA. A bAju rAjA surasuMdara rAjaputrane levA mATe sanmukha gayo ane utsavapUrvaka kauberI nagarImAM praveza karAvyo. jyotiSIe kahelA zubha divase kumAra rukmiNIne paraNyo. (tu.u.248-293) rukmiNIe karelA rahasyodghATanathI kalaMka utaravAthI RSikumArane thayelo AnaMda : eka divasa vAsagRhamAM rahelA kumArane rukmiNIe kahyuM ke he vallabha! te RSidattA kevI hatI ke je Apane atyaMta hAlI thaI. tyAre kumAre kahyuM ke he devI ! tilottamA, raMbhA ane menakA paNa tenI AgaLa jhAMkhI paDI jAya. vizuddha zIla, zRMgAra ane suMdaraAkArathI zobhatI mArA mananI mohinI evI RSidattAnuM zuM varNana karuM ? bhAgyayoge teno viraha thavAthI tuM mArI priyA thaI. amRtane choDIne viSane koNa seve ? svAmInA AvA vacano sAMbhaLIne kopathI kupita thayelI duSTa evI rukmiNIe patine A pramANe kahyuM : haju sudhI meM karelA pUrva puruSArthane Ape sAMbhaLyo nathI zuM ? tyArapachI rukmiNIe pote RSidattAne kalaMkita karI te vRttAMta kahyo. A rIte rukmiNInI sAthe thayelI aziSTa evI goSThIne kanakarathe munine bolAvIne ekAMtamAM kahI. potAne lAgeluM kalaMka utaravAthI munine paNa ghaNo AnaMda thayo. svarNarathe potAnA sthAnathI rukmiNIne kADhI mUkI ane kahyuM ke nirlajja ! nirdaya ! kUra ! caMDI ! duSkarmakAriNI ! teM tArA AtmAne narakarUpI khADAmAM dhakelyo che. ajJAta kavi kahe che ke jIvalokamAM cha narako che : "kugrAmavAsaH, kunarendrasevA, kubhojanaM krodhamukhI ca bhAryA / nyAvihUrva ra ridritA , pagauvatno nannA mavatti'' [7.3/307] guNavAna evI RSidarA mahAsatI hatI teno te vinAza karAvyo. azubhakArI evI datta-t.pm5 2nd proof
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 tane dhikkAra che. ubhayalokamAM viruddha evuM kRtya karIne akRtyakArI evI te svakuLane malina karyuM che. A pramANe tenI hIlanA karatAM rAjAe te rAtri pasAra karI. rAjAe namaskAranuM dhyAna karIne A pramANe bhAvanA bhAvI. ahIM ajJAtakavie bhartuharizataka, siMduraprakara vagerenA vairAgyagarbhita zloko suMdara Apela che. (tu.u.294-317). A samagra vRttAMtane jANIne kanakarathakumAra citA upara ArUDha thavA mATe udyata thayo. kauberIpati surasuMdararAjAe vegathI AvIne vAryo. "AvuM strIjanaucita karma tArA jevAne ucita nathI." A pramANe rAjAe kahevA chatAM kumAra Agrahane choDato nathI tyAre rAjAnA parivAre mahAmunine kahyuM ke kumAra ApanuM kahyuM karaze. AvA prakAranA maraNathI Apa ene aTakAvo. suMdararAjAe paNa munine A pramANe prArthanA karI. munie kAMIka hasIne kumArane kahyuM ke mahAtmAo akArya evA kAryane sahasA strImATe karatAM nathI. he rAjan ! zuM eka bhavamAM aneka bhavo karavA che? strI mATe jeo mare che te phogaTa janma hArI jAya che. ahIM ajJAtakavie adhyAtmakalpadruma vagerenA aneka vairAgyagarbhita zloko uddharaNa tarIke Apela che. patnInA saMganI vArtA paNa maryA pachI durlabha che jIvato rahIza to pharI AvIne te kyAre paNa maLaze. kumAra munine kahe che ke he muni ! mane zA mATe chetaro cho ? zuM marelo mAnavI jIvato thAya ? prANo kaMThe AvI jAya to paNa asaMbhavita na kahevuM joIe. muni kahe che : tArA sattvathI marI gayelI paNa RSidattA maLaze. he rAjana ! A kathanamAM bhAnumaMtrInuM AkhyAnaka tuM sAMbhaLa. (tR.u.318-337) bhAnumaMtrInuM AkhyAnaka: vArANasI nagarImAM sUrasena rAjA hatA, tenI zrIdattA patnI hatI. e rAjAne bhAnunAmano maMtrI hato. je sanmArge cAlanAro hato. tene guNavALI, kalAyukta, sulakSaNA, priyabhASiNI patnI sarasvatI hatI. banne vacce zaMkara-pArvatI jevo, kRSNa-rUkmiNI jevo sneha hato. baMne sogaThAbAjI ramatAM, AnaMdakrIDA karatAM divaso pasAra karatAM hatAM. eka divasa rAjAe pradhAnane bolAvyo paraMtu te moDo gayo. rAjAe tene Thapako Apyo. "tuM buddhizALI che chatAM te ThapakAnuM kAraNa kema UbhuM karyuM? pradhAne javAba Apyo, "mArI patnI bahu premALa che, e mAro viraha sahana karI zakatI nathI." rAjAe kahyuM. adhikArI tarIke tAre kAma karavuM joIe." AvuM sAMbhaLI maMtrI potAne ghare gayo. rAjAe maMtrInI parIkSA karavA mATe tene yuddhamAM mokalyo. rAjAne page lAgI maMtrI yuddha karavA gayo. rAjAe enI pAse enI mudrAnI mahora gharethI maMgAvI lIdhI. maMtrI sainyamAM zobhavA lAgyo, jabaruM yuddha jAmyuM. A bAju rAjAe maMtrIno prema jANavA ene ghera enI strI pAse cara mokalyo. A joI strI samajI gaI ke "nakkI mAro pati yuddhamAM mRtyu pAmyo che, datta-t.pm5 2nd proof
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 nahi to vIMTI tema ja muguTa ekalAM kema AvyA ?'' Ama vicArI sarasvatI paNa mRtyu pAmI. yuddhamAM vijaya meLavI bhAnumaMtrI pAcho Avyo. eNe jANyuM ke potAnI strI viyogathI mRtyu pAmI che. A sAMbhaLI mUrchita thaI gayo, ThaMDA upacArathI jAgRta thaI ghera gayo. vilApa karavA mAMDyo, "he priye ! tArA vinA badhI dizAo AMdhaLI thaI gaI che." Ama vilApa karatAM karatAM te sAva mUDha banI gayo. potAnAM mANaso ke bIjA koIne oLakhato nathI. Ama gAMDo banI gayo eTale rAjAe tene pradhAnapadethI chUTo karI mUkyo. ekavAra e bahAra nIkaLyo, rastAmAM gaMgA tarapha jatAM koI yAtrI maLyo. tenI sAthe cAlavA lAgyo. gaMgA nadI jaI ''sarasvatI, sarasvatI, sarasvatI'", ema traNa vAra bolI snAna karavA lAgyo. eka divasa dhyAnI, jJAnI ane maunI sAdhu tyAM snAna karavAM AvyA. tene bhAnumaMtrIe namaskAra karyA. munine pUchyuM, ''mArI strI marIne kyAM gaI che ?'' munie vibhaMgajJAnathI joyuM ne kahyuM : "gaMgApura gAmamAM siMhadattanAmanA dhanavAnanI te putrI thaI che. atyAre enuM nAma suMdarI che. je bahu dayAvAna. uMmaramAM bAra varSanI thaI che. enA pitA paNa ene viSe ciMtAtura che ke Ane yogya vara koNa maLaze ? yaza ane buddhimAna tuM e suMdarI pAse jaIza to ene jAtismaraNa jJAna thaze ane e tane paraNaze.'' koIkavAra suMdarI tyAM snAna karavA AvI. bhAnumaMtrIne snAna karato joyo ne tene jAtismaraNa jJAna thayuM. potAno pUrvabhava joyo eTale tenA gaLAmAM varamALA nAMkhI paraNI gaI. mAtA-pitAe jANyuM eTale daMpatIne ghera laI gayAM. AvA sAhasika kArya mATe satkAra karyo. Ama bhAnumaMtrI gaMgA nadI pAse gayo ane enI strI ene tyAM maLI gaI. (pR. u./338-467) RSidattAnuM kumArane milana H A pramANe bhAnumaMtrInI dRSTAMta sAMbhaLIne svarNaratha svastha thayo. kumAra RSikumArane kahe che ke, he prabhu ! te RSidattA keTalA divase mane maLaze ? te kyAMya joyelI ke sAMbhaLI che. ApanA jJAnavizeSathI kyAMya paNa jIvatI joI hoya to mane kaho. muni kahe che te tArI patnIne huM jJAnathI pratyakSa joI rahyo dakSiNa dizAno svAmI zrAddhadeva nAmano rAjA che tenI pAse vikasitarUpavALI RSidattA che. huM tenI pAse potAne sthApana karIne mitranA hita mATe tArI priyAne hamaNAM laI AvIza. have kumAra munine kahe che ke pUrve meM mAruM citta tane ApyuM che he munirAjendra ! hamaNAM tArAmAM mAro AtmA sthApita karuM chuM. muni kahe che ke, he mitra ! tAro AtmA tArA ghare raho. jyAre huM prArthanA karuM tyAre tAre mane te ApavuM kumAre kahyuM ke e pramANe ho ! tyArapachI kSaNavAra muni paDadAnI aMdara gayA ane pUrvarUpano tyAga karIne RSidattA banyA. devatAoe RSidattAnA zIlanA prabhAvathI tyAM paMca divyo pragaTa karyA. ajJAta kavie tyArapachI zIlanA mAhAtmyane datta-t.pm5 2nd proof
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaNAvatAM aneka uddharaNo ApyA che mahAnizItha sUtramAM kahela strInA zIlanI stutino pATha paNa kahyo che. (tR.1.468-495) surasuMdararAjA dvArA kumAra ane RSidattAno satkAra : rukmiNI ane RSidattA vacce Abha ane gAbha jeTaluM aMtara jANIne suMdararAjA paNa mastaka dhuNAvavA lAgyAM. AvI sukulIna strIratna mATe kumArano Agraha sthAne che, e pramANe vicArIne RSidattA sahita kumArane potAnA AvAsamAM laI gayA. rAjAe snAna, bhojana, tAMbUla, vastrAdi vagerenA dAnathI priyA sahita kumArano satkAra karyo. sulatAnAmanI yoginI nagarajano vaDe niMdAvA lAgI. lAkaDI, paththarAo vaDe loko tene mAre che. gadheDA upara tene besADIne, nagaramAM pheravIne catuSpathamAM lAvI tenI nAsikA chedIne rAjAe tene kADhI mUkI. suMdararAjAe irSALu potAnI putrI rukmiNIne ekAMtamAM zIkhAmaNa ApI. A mahAna satIne rAkSasInuM te kalaMka lagADyuM ane phogaTa vairakaranArI banI enI tuM kSamA mAMga. mAtA-pitA ane gurunI zikhAmaNa amRta rasAyaNa sarakhI che. jeo mAnatA nathI teo bApaDA rale che. e pramANe madhyakAlIna gujarAtI dUhAmAM kavi kahe che. (tR.1.496-511) rukmiNI pratye RSidattAno pramodabhAvaH A bAju dogaMdakadevanI jema RSidattA sAthe sukhamAM magna banelo kumAra RSidattA satIne kahe che ke, pUrvapuNyanA prabhAvathI sau sArAvAnA thayA. paraMtu mAro munimitra yamarAja pAse zItAdi kaSTone sahana karato haze. RSidattA hasIne kahe che : he svAmI ! viSAda na karo. A sarva auSadhino vilAsa che. priyAe kahyuM : he prabhu ! pUrve svIkArela vara Apo. tyAre kumAre kahyuM ke he devI ! tane huM zuM ApuM ? tyAre RSidattA kahe che ke jema mane, te pramANe rUkmiNIne rAkho, e pramANe sAMbhaLIne kumAra vicAre che. svapatnI evI rukmiNI mukhamAM iSTa, manamAM duSTa, aniSTa karanArI zuM mArA roSa mATe yukta che ? ahIM ajJAtakavi sajjana ane durjana vaccenuM aMtara gujarAtI dUhAmAM kahe che : "sajjaNa te sajjaNa huI, dujaNa kimaI na hRti ! avaguNa kIjaI agara jima, tuhajI hui sugaMdha . uvayAraha uvayAraDau, savvo loya kareiI avaguNa kiddhai guNa karai, viralA jaNaNi jaNe" || [.u./para1-522 ] A pramANe vicArIne kumAra RSidattAne kahe che tArA vacana pramANe ho ! mahAsattvazALI puruSo kSamAdhAraNa karanArA hoya che. potAnA svAmInA vacanane sAMbhaLIne lajjAbhaMga karIne RSidattAe svabuddhithI akAryakArI evI rukimaNIne bolAvI. (tu.u.pa12-524) datta-t.pm5 2nd proof
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 kanakarathano hemaratha rAjAe utsavapUrvaka karAvela nagarapraveza : surasuMdararAjAne pUchIne priya evI be priyAyukta kumAra potAnA nagaramAM Avyo. hemaratharAjA svarNarathane levA sAme AvyA. pitAne AvelA joIne kanakaratha bhaktithI temane namyo. hemaratharAjAe putrane pramodathI AMsu vahAvatAM gADha AliMgana karyuM. hemaratharAjAe pramodasahita vAjiMtranA ADaMbarapUrvaka kumArano nagarapraveza karAvyo. svarNarathe zokya rukmiNIe karelo RSidattAno sarva vRttAMta kahyo. pUrva karelA aparAdhathI lajjAthI nIcA mukhakamaLavALA rAjAe RSidattAnuM sanmAna karyuM. (tR.u./pa25-5390) hemaratharAjAnI pravajyA : kanakarathane rAjayamAM sthApana karIne vividha AraMbhone choDIne vRddha uMmara jANIne, saMsAranI asAratA jANIne, viSayone viSasamAna mAnIne, anitya bhAvanAne bhAvIne, bhagavAnanA vacanonuM bhAvana karatAM kSamAbhadraguranI dezanA sAMbhaLIne temanI pAse hemaratharAjAe dIkSAno svIkAra karyo. (tu.u.)231-533) [caturtha ullAsa ] siMharathano janmotsava: svarNaratharAjA nyAyapUrvaka pRthvInuM pAlana karI rahyA che. rukmiNI ane RSidattAnI sAthe nItipUrvaka saptAMga rAjyane bhogave che. RSidattAnI sAthe bhogone bhogavatAM RSidattAe putraratnane janma Apyo ane rAjAe putrajanmotsava karyo te vakhate vIMTIparavALAM, sonuM, cAMdI vagerenuM dAna ApyuM AkhAya gAmamAM toraNa bAMdhyA, jelamAMthI kedIone chUTA karavAmAM AvyA. bIjA rAjAone bhojana karAvyAM, vastro ApyA. siMharathane mATe pAMca dhAtrI rAkhavAmAM AvI. zAstra ane zastranI kaLA zIkhavA tene upAdhyAya pAse mokalyo. (ca.u.1-16) kanakaratharAjA ane RSidattAne vairAgya : A bAju svarNaratharAjA priyA sahita devanI jema pAMca prakAranA viSayasukho bhogavI rahyA che. tyAM akasmAtu divase paNa AkAzamAM timira-aMdhakAra vyApI gayo. meghachaMdathI AkAza chavAI gayuM. kSaNavAra vRSTi karIne vAyuthI vAdaLo vikherAI gayA. A rIte vAdaLanI lIlA joIne rAjA anityabhAvanAmAM caDI gayA. tyAM udyAnapAlake AvIne vadhAmaNI ApI ke he deva ! kusumAkaraudyAnamAM zrIbhadrayazanAmanA AcAryabhagavaMta padhAryA che. teo jJAnI, tapasvI, chatrIza guNonA dhAraka che. A vadhAmaNI sAMbhaLIne rAjAe ne AbhUSaNo vagere dhana ApyuM ane khuza karyo. ahIM ajJAtakavie prItidAna aMge aupapAtika AgamagraMthano pATha Apela che. datta-t.pm5 2nd proof
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 rAjAe RSidattAnI sAthe sUryAbhadevanI jema parivAra sahita AvIne munine traNa pradakSiNA karI vaMdana karyA ane sUrie klezano nAza karanArI dezanA ApI. ahIM ajJAtakavie jJAtAdhyayananuM 17muM adhyayana Apela che, temAM azvakathAnaka varNavela che. gurunI amRtasamAna dezanA sAMbhaLIne keTalAka jIvo dezavirati pAmyA, keTalAka jIvo samyagdarzana pAmyA. rAjA-rANI sivAya sarva nagarajano nagarImAM pAchA gayA. rANIe ahIM potAnA manamAM je saMzaya hato te aMge gurane prazna karyo. he bhagavaMta ! mane A bhavamAM "rAkSasI'nuM biruda zAthI prApta thayuM ? gurue kahyuM ke, he rAjapatnI ! te aMge tuM sAMbhaLa. (ca.u.17-68) RSidattAnA pUrvabhavoH A bharatakSetramAM ratnapura nAmanuM nagara che. gaMgadatta nAmano rAjA ane tenI gaMgAnAme priyA che. temane gaMgasenA nAmanI putrI che. A bAju te nagaramAM dharmamArgane pravartAvanArI bhadrayazasUrinI ziSyA caMdrayazAnAmanI pravartinI padhAre che. gaMgasenA vagere strIo temanI dezanA sAMbhaLavA jAya che. ahIM dezanAmAM caMdrayazA sAdhvInA mukhe ajJAtakavie adhyAtmakalpadruma graMthanA strIdvAra, apatyadvAra, dhanadvAra, dehadvAra, viSayadvAra, uttarAdhyayana, dazavaikAlikasUtra vagere uddharaNo Apela che. caMdrayathApravartinInI dezanA sAMbhaLIne gaMgasenAne bhavathI vairAgya thAya che. te navInavruta bhaNe che, yathAzakti kriyA kare che, guNIjananI saMgati kare che. zIlarUpI alaMkArane dhAraNa karatI te svakuLane zobhAve che. A bAju te ja nagaramAM saMgAnAmanI koI zrAvikA mAsakSamaNa vagere duSkara tapa tape che. loko tenI vizeSa guNastuti vagere kare che gaMgasenA saMgAnI A prazaMsA sahana karI zakatI nathI. teNe nispRha evI saMgAne kalaMka ApyuM ke, rAkSasIsvarUpa A saMgA rAtre traNa prakAranA mAMsa khAya che. gaMgAe ApelA A kalaMkane saMgA kSamA dhAraNa karI sahana kare che. ahIM ajJAtakavie kSamAdhAraNa karavA aMge upadezamAlA vagere graMthonA uddharaNa ApyA che. saMgA saMlekhanA karIne tIvra tapa tapIne tapa ane kSamAnA prabhAvathI devalokamAM gaI. gaMgAne saMgAnI karela avajJAthI zarIramAM mahAbhayaMkara soLa vyAdhio thayA ane potAnA duSkatanI AlocanA karyA vagara nAgazrInI jema niMdAne pAmI te narakamAM gaI. ahIM ajJAtakavie jJAtAdhyayananA soLamAM adhyayanamAM nAgazrIbrAhmaNInuM dRSTAMta Apela che te AgamapATha Apela che. narakanuM AyuSya bhogavI tyAMthI aneka tiryaMconA bhavamAM bhamIne tyAMthI zrImatinagaramAM dhanazreSThI ane ratnAvatInI kukSie zrImatinAmanI putrI tarIke tuM utpanna thaI zrImatine bALapaNamAM gurunI dezanA sAMbhaLIne vairAgya thavAthI vratagrahaNanI bhAvanA thAya che. zrImati mAtAne kahe che ke, he mAtA ! Aje meM AgamavANI sAMbhaLI che tethI mane vratagrahaNathI bhAvanA thaI che. ahIM AgamavANI tarIke zrImatInA mukhe datta-t.pm5 2nd proof
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 ajJAtakavie uttarAdhyayana sUtra 19mA adhyayanI gAthAo kahela che. temAM putrI ane mAtA-pitA vacceno saMvAda varNavela che. mAtA-pitAnI anujJA laI zrImati bhadrApravattinInI pAse cAritra grahaNa kare che. mAsabhakta vagere duSkaratapone tapIne pravartinI vagere sAdhvI tene zikSA Ape che temanA upara te roSane dhAraNa kare che ane gRhasthanI bhASAmAM kalaha kare che. sAdhvIo sAthe krodha karanArI evo teno tapa phogaTa jAya che. krodhanA phaLathI tapanI niSphaLatA aMge ahIM aneka uddharaNo gacchAcAraprakIrNaka, upadezamAlA, dazavaikAlika, yogazAstra vagerenAM Apela che. gujarAtI madhyakAlIna bhASAmAM paNa eka duho suMdara Apela che : "koha paiTTao dehari tinni vikAra karei / appauM tAvai, para tavai, parataha hANi karei" I [ ca.u./212 ] krodhavaza jIvo kevAM kevAM karma upArjana kare che te aMge AgamagraMthano pATha Apela che. paraspara sAdhvIjIo sAthe kalahathI karela krodhanI AlocanA karyA vagara, aMte ArAdhanA karI zramaNapaNuM pALIne zrImati evI tuM IzAnanAmanA bIjA devalokamAM IzAnendranI iMdrANI tarIke tAro janma thAya che. paMcAvana palyopamanuM devI tarIkenuM AyuSya pALIne tyAMthI tuM hariSaNamuninI putrI RSidattA tarIke janmI. pUrvakarmanA vipAkane kAraNe tane A kalaMka lAgyuM che. A pramANe potAnA pUrvabhavone sAMbhaLIne RSidattAne jAtismaraNajJAna thayuM. vairAgya pAmI cAritragrahaNa karI kevalajJAna prApta karI paramapadane teNe prApta karyuM. (ca.u.| 69-218) datta-t.pm5 2nd proof
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ [3] ajJAtakarttaka RSidattAcaritrano saMkSiptasAra "duggaipahapatthANaM, abbhakkhANaM payAsayaMtIe / sivattA vaghusI, vaghusIyasaMtAvA' durgatimArganA prasthAnarUpa abhyAkhyAnane (ALane) caDAvatI evI RSidattAe anekavAra aneka zoka-saMtApone prApta karyA. prAraMbhamAM A prAkRtagAthAnI vyAkhyA karIne kavie RSidattAkathAno prAraMbha karyo che : bharatakSetranA madhyadezamAM hemarathanAmano rAjA ane suyazAnAmanI temanI suyazavALI patnI che. temane kanakarathanAmano putra che. A bAju kAverInAmanI nagarImAM suMdarapANinAmano rAjA ane vAsulAnAmanI temanI patnI che. temane rukmiNI nAmanI putrI che. putrIne navayauvanA joIne sarvaAbharaNathI vibhUSita karI mAtAe pitAnI samIpe mokalI pitAne praNAma karIne khoLAmAM beThelI putrIne joIne rAjA ciMtAtura banyo. yauvana pAmelI A kanyA kayA varane ApavI. vicAratAM yAda AvyuM ke, hemarathano putra kanakaratha guNavAna che te Ano pati thavA yogya che. 1. ajJAtakartaka A RSidattAcaritranI abhyAkhyAnaviSayaka A kathA pAtAsaMpA-129 samyatvaviSaye vikramasenakathA Adi saMpUrNa, pRSTha 1-234 kula peTAMka-15 (15 kathAo) Apela che temAMthI pRSTha 25thI 41 upara A RSidattAnI kathA Apela che tenA AdhAre taiyAra karela che. kula padyazloko AmAM 446 che. tyArapachI AsaDakavikRta vivekamaMjarInI gAthA-58 uparanI pa.pU.bAlacaMdrasUriviracita vRttimAM A RSidattAkathA mudrita thayelI prApta thaI, temAM padya zloko 444 che. vivekamaMjarInIvRttinA pAThabhedo ame A prakAzanamAM TippaNImAM Apela che. ame A RSidattAcaritra pATaNanI tADapatrIyanA AdhAre taiyAra karela che. temAM kartAno ullekha Apela nathI. sammA.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kanakarathanuM kAverI nagarI tarapha prayANa : rAjAe dUtane bolAvIne kanakaratha pAse mokalyo. pitAnI AjJAthI kanakarathe kAverInagarI tarapha sainya sAthe prayANa karyuM. avilaMba prayANathI jatAM vanamAM koIka AmravRkSa nIce kumAra beTho. tyAM koI dUte AvIne kumArane kahyuM ke aridamana nAmano rAjA Adeza kare che ke, amArA dezanI sImAmAM praveza karatA tAre mRtyu thaze. dUtane kanakarathe kahyuM ke tArA rAjAne jaNAvaje ke kumAra yuddha mATe kautukI che. dUte jaIne aridamanarAjAne kahyuM aridamana kumAra sAthe yuddha karavA mATe nIkaLe che. kumAra paNa yuddhanI taiyArI kare che, lazkare jyAre yuddha mATe prayANa karyuM tyAre sUrya DhaMkAI gayo. pavanavegI ghoDA lazkaramAM hatAM. AkAzarUpI vakSasthaLamAM jANe stanarUpI ghoDA doDatA na hoya tema teo cAlyA. kanakaratha ane aridamana vacce bhayaMkara yuddha thayuM. ane kanakarathakumAre aridamanano parAjaya karIne jIvato bAMdhI lIdho. keTalAMka prayANo gayA pachI kumAre aridamanane mukta karyo. vairAgya pAmelA aridamane pravrajyA grahaNa karI ane naminAtha tIrthaMkaranA tIrthamAM mokSa pAmyA aTavImAM AgaLa jatAM saMdhyAsamaye jalanI zodha mATe gayelA carapuruSoe AvIne kumArane praNAma karyA. kumAre pUchyuM ke kema ghaNA samaye tame pAchA AvyA, tyAre carapuruSo kahe che ke eka samudra jevuM ame sarovara joyuM, tyAM vanakuMjamAM eka devAMganA jevI suMdara kanyAne ame joI. te sAMbhaLIne kumAra vismaya pAmyo. sevakone visarjana karIne te rAtri pasAra karI, maMgalapAThakoe prayANa mATe Dhola vagaDAvyo. AgaLa prayANa karatAM mitra sahita kumAra sarovara samIpa Avyo, tyAM teNe paNa devAMganA jevI te kanyAne joI ane vicAre che ke AvuM strIratna manuSyalokamAM kyAMthI saMbhave? lavaNasamudramAM zuM karpara saMbhave? kumAra kanyAne sukhapUrvaka joI rahyo hato, teTalAmAM tenuM sainya tyAM AvyuM ane sainyanA kolAhalathI te kanyA adRzya thaI gaI. AgaLa jatAM kumAre tyAM eka caitya joyuM. kumAre caityamAM praveza karyo tyAM nAmeyaprabhunA darzana thayA. tyAM puSpo vagere lAvIne jinottamanI kumAre pujA karI ane AnaMdita thayelA kumAre harSAzrayuktanestuti karI : niHzeSamuThThasaMvAda- nvatranADu ! I jayAmeyaguNagrAma ! nAbheya ! jinapuGgava ! // adya me saphalaM cakSuradya me saphalaM ziraH / adya me saphalaH pANiradya me saphalaM vacaH // dRSTo'si vandito'si tvaM pUjito'si stuto'si yat / vadanniti sa tIrthezaM praNanAma muharmuhuH" // te avasare tyAM vayovRddha, jaTAdhArI eka muni AvyA temanI sAthe puSpakaraMDaka laIne datta-t.pm5 2nd proof
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 eka kanyA sAthe AvelI, munie teno hAtha pakaDelo, tene joIne kumAranuM citta vismaya pAmyuM, kumAranA cittane teNe harI lIdhuM. te kanyA paNa kumArane joIne vicAre che ke zuM A caMdra, sUrya, deva ke sAkSAt kAmadeva che ? kumAre jinezvarane namaskAra karIne te munine namaskAra karyA. muni kumArane kahe che kaI nagarIthI AvelA cho ? ApanuM kuLa nAma, varNa vagere zuM che ? kayA kAraNathI ahIM AvelA cho ? lajjAthI namelA evA kumAre sarva kahyuM. kumAre paNa munine pUchyuM ke koNe AvuM zreSTha jinamaMdira aTavImAM paNa ahIM baMdhAvyuM che ? tame koNa cho ? A kanyA koNa che ? te Apa kaho. munie kahyuM, he kumAra amArI kathA lAMbI che. ame devapUjA karI laIe tyAM sudhI pratIkSA kara. munie putrInI sAthe devapUjA karI. te kanyA kumArane ane kumAra te kanyAne vAraMvAra vaLI vaLIne jovA lAgyA. zreSTha kamaLo vaDe tIrthezanI pUjA karIne muni maMDapamAM AvyA, ane kumArane kahyuM. he kumAra ! caityathI utarIne mArI jhUMpaDImAM Avo. paroNA evA tamAro pUjAsatkAra ame karIe. rAjaputra paNa muninA AgrahathI jhUMpaDImAM gayo ane munie ApelA Asana upara tyAM beTho. munie kahyuM ke, he vatsa ! caityanI, mArI ane A kanyAnI moTI kathA tane kautuka che to tuM sAMbhaLa. (1-99) hariSaNamunino AtmavRttAMta : ahIM pRthvI upara amarAvatI jevI maMtritAvatI nAmanI nagarI che. hariSaNarAjA sukhapUrvaka te nagarInuM rakSaNa kare che. temanI priyadarzanAnAmanI patnI che. temanI kukSithI janmela ajitasena nAmano putra che. eka vakhata rajavADI gayelA te rAjAne viparItazikSAvALo koI azva jaMgalamAM kheMcI gayo. azvane rokI na zakAtAM vaTavRkSanI DALIne pakaDIne rAjAe te azvane choDI dIdho. AgaLa sarovara hatuM temAM mukha vagere prakSAlana karIne te rAjAe A AzramamAM praveza karyo. tyAM popaTo tApasanA ziSyane preraNA karatAM hatA ke "atithinuM Atithya karo.' haraNAMonA moDhAmAMthI khAdhAM pachI AvelA dhAnanA DhagalAM paDyA hatA ne moDhAmAM phINa AvyA hatAM. muninA khoLAmAM haraNanAM baccAM beThelAM hatAM. vRkSonI chAyAmAM tApasamaMDala beTheluM hatuM ne kulapati ziSyothI vIMTaLAyelA hatA. tyAM kaccha-mahAkacchanA vaMzamAM utpanna thayelA vizvabhUti nAmanA kulapatine rAjAe joyA. rAjA tyAM Ave che, munine vaMdana kare che. muni paNa rAjAne AzIrvAda Ape che : ''rAnan ! vRSamadhvanavimorvatanuM murestu, zrIzAnavAsavanamakSiAvAkSamulam / skandhAdrimUrddhani, calazrutirdolayoryat, pAzvadvayorupavanIyati kuntalAlI" // munie A pramANe rAjAne AzIrvAda ApIne pUchyuM ke tame ahIM kyAMthI AvyA cho ? ekAkI kema cho ? rAjAe hAtha joDIne sarva hakIkata munine kahI. rAjAe tyAM rahIne datta-t.pm5 2nd proof
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ muninI upAsanA karI teTalAmAM tyAM jaMgalamAM bhayaMkara avAja thayo. AzramavAsI munio UMcA kAna karIne paraspara eka bIjAnuM mukha joIne kahevA lAgyA ke A zuM che? rAjAe kahyuM ke mArA pagale mAruM sainya ahIM AvyuM che. rAjAe sainyane darzana ApIne svastha karyo. sainya paNa rAjAnA darzanathI AnaMda pAmyo. te vanamAM sainya AvAsa karyo ane rAjAe eka mAsa tyAM rahIne muninI upAsanA karI. he kumAra ! suMdara AkAravALuM A maMdira ahIM hariSeNa rAjAe baMdhAvyuM che. rAjA jyAre nagaramAM javA nIkaLyAM tyAre vizvabhUtimunie rAjAne eka viSApahArImaMtra Apyo. eka divasa hariSeNarAjA sabhAmAM beThelo che, tyAM koI rAjadUte AvIne rAjAne vijJapti karI ke he deva ! maMgalAvatInAmanI nagarImAM priyadarzanarAjA ane vidhutrabhArANInI kukSithI thayelI prItimatInAmanI kanyA che. tene duSTa sApe DaMza mAryo che. te jaNAvavA mATe amArA rAjAe mane ApanI pAse mokalyo che. dUtanA vacanane sAMbhaLIne rAjA vegavALI sAMDhaNI upara besI tyAM gayo ane kanyAnuM jhera utAryuM ane kanyAnA pitAe kanyAne haripheNa sAthe paraNAvI. rAjAe paNa tenI sAthe bhoga bhogavatAM keTaloka samaya pasAra karyo. tyArapachI yuvAna evA putra ajitasenane rAjyabhAra soMpIne rAjA tapasvI banyo. prItimatI paNa svAmInA mArgane anusarI. baMne daMpatI tyAMthI vizvabhUti tApasanA AzramamAM AvyA ane temanA caraNakamaLamAM tapa karavA lAgyA. have pAMcame mAse prItimatIne garbha pragaTa thayo. tapasvIone viSe prItimatI lajjA pAmI. A garbhavatI thayelI che ema jANIne kulapatie ekAMtamAM rAjAne pUchyuM, rAjAe potAnI priyAne kahyuM. teNIe kahyuM ke he Aryaputra ! te vakhate garbha rahyo che te meM jANyuM na hatuM. kavi kahe che ke te vakhate sUrya asta pAmyo ane gADha aMdhakArathI AkAza vyApta banyuM ane gADha evA aMdhakArane bhedanAra caMdrodaya thayo. tApasomAM A baMneno dhikkAra thayo ane vicAraNA cAlI ke prAtaHkALe ApaNe anyatra jatAM rahIzuM. ciMtAthI AkuLa evA te baMnee rAtri pasAra karI. prAtaHkALe sUryodaya thayo tyAre he vatsa ! te baMnee tApasothI rahita evo Azrama joyo. te baMne A zuM? e pramANe brAMta thaIne doDavA lAgyA. tyAM maMda maMda jatAM eka vRddhatApasane joyA. jaldI temanI pAse jaIne haripheNamunie pUchyuM tyAre vRddhatApase kahyuM ke AzramamAM rahelAM tamane gRhasthanI jema AvuM kArya karanArAM joIne vizvabhUtimuni tapasvIonI sAthe anya vanamAM gayAM che. A pramANe kahIne te muni paNa gayA. haripeNa patnInI sAthe jhUMpaDImAM Avyo. nava mAsa ane sADAsAta divasa pUrA thayAM tyAre prItImatIe putrane janma Apyo. RSinA AzramamAM A kanyAno janma thayo eTale mAtA-pitAe tenuM "RSidattA' e pramANe nAma rAkhyuM. tyArapachI suvAvaDanA rogathI bhAgyayoge, tenI mAtA mRtyu pAmI. kavi kahe che ke "dIza bhavitavyatA'' kharekhara bhavitavyatA AvA prakAranI che. datta-t.pm5 2nd proof
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAnA kanakaratha sAthe lagna: patnInI uttarakriyA karIne pitAe te kanyAnuM lAlana-pAlana karIne AThavarSanI karI. mArI A rUpavatI kanyAne vanavAsI bhIlo harI leze, ema vicArIne pitAe vizvabhUtimunie Apela aMjana AMjIne tene adazya karI. he kumAra ! A jaMgalamAM adazya evI kanyAe tane ja darzana ApyA che. kumAra ane kanyA baMne arasa-parasa ekabIjAne jotAM anurAgI banyA. munie paNa temano bhAva jANIne hasIne kumArane kahyuM. he kumAra ! atithi evA tane A kanyA huM ApuM chuM. kumAra munine bhojana mATe AmaMtraNa kare che tyAre muni kahe che ke phaLamUlAdine choDIne tapasvIone kAMI kalpatuM nathI. kumAre potAnI chAvaNImAM jaIne parivAra sahita bhojana karyuM. patnInI sAthe tyAM sukhapUrvaka keTaloka kALa pasAra karyo. eka divasa muni kumArane kahe che ke, te kumAra ! he jagadAdhAra ! vadhuM zuM kahuM ! tuM AnuM apamAna na karato. A jaMgalamAM AvAsa karanAra hovAthI akuzaLa che. guNanI rAzi evA tane A thApaNa ApI che. tArA saMgathI A paNa guNanI khANa banaze. "pRnAma patA dhUniro suramamave' mRganI nAbhimAM gayelI dhULa paNa sugaMdhita bane che. vaLI te kumAra ! bIjuM e ke huM have agnimAM praveza karavA icchuM chuM. "mArA jevA jAgrastane jIvita karatAM maraNa zreSTha che.' kumAra munIzvarane pagamAM paDIne prANaparityAganI vArtA paNa na karavA kahe che. raDatI evI RSidattA paNa pitAne vInave che. muni putrIne zoka na karavA kahe che ane zikhAmaNa Ape che : "zuzrUSethA gurUn zIlaM pAlayethAH pativrate ! // sapatnISvapi mA kopI: kopayantISvapi drutam / vidhuH saMtapyate kvApi dUyamAno'pi rAhuNA ? // mA bhUH sukhe ca duHkhe ca vatse ! dharmaparAGmukhI / dharma eva hi jantUnAM pitA mAtA suhRt prabhuH // [ 175 pU./177] jamAI ane dIkarIne pUchIne paMcaparameSThimAM tatpara evA munie agnipraveza karyo. RSidattA karuNasvare vilApa kare che. kavi ahIM karuNarasanuM darzana karAvI rahyA che. raDatI evI RSidattAne rAjaputra kanakaratha khoLAmAM besADIne AzvAsana Ape che. muninI uttarakriyA karIne kumAre tyAM munino sUpa banAvyo. (100-185) kanakarathanuM svanagarI tarapha prayANa : kanakaratha je rukmiNInAmanI kanyAne paraNavA nIkaLyo hato tenI avajJA karIne potAnI nagarI tarapha pAcho vaLyo. patinI sAthe cAlelI RSidattAe mArgamAM sarva RtunA phaLa-vRkSo vagere vAvyA. akhaMDita prayANa karatAM kumAra rathamardananagaramAM Avyo. pitAe datta-t.pm5 2nd proof
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarapraveza karAvyo. vahu sahita kumAra mAtA-pitAne page lAgyo. te baMne atikhuza thayA. pitA vaDe abhinaMdana karAyelo kumAra RSidattAnI sAthe viSayasukhone bhogave che. (186190). sulAyogiNI dvArA RSidattAne rAkSasInuM kalaMka : A bAju kAverInagarInA rAjA suMdarapANie A vRttAMta jANyo ke kumAra muni putrIne paraNyo che. temanI kanyA rukmiNI paNa A sAMbhaLIne duHkhI thaI. eka divasa tene saghaLAM maMtra-taMtrane jANanArI sulasA nAmanI yogiNI maLI. teno AdarasatkAra karIne rukmiNIe RSidattAne kalaMka ApavA mATe ane kumArane ahIM lAvavA mATe kahyuM. te sulatA rathamardananagaramAM pahoMcI, tyAM jaIne avasthApinI nidrA ApI eka manuSyane mArI te kumAranA AvAsamAM pahoMcI. kumAranI pAse sukhapUrvaka RSidattA sutelI hatI tene joIne mastaka dhuNAvavA lAgI ane vicAravA lAgI ke, zuM suMdara rUpa, suMdara kAMti AvI che. A kumAra paNa puNyazALI ke AvI patnI maLI. have sulasAe RSidattAnuM mukha lohIthI kharaDyuM, kAraNa ke "durAtmanA vArta tyAtyavivevitA ?' pApIjanone kRtya-akRtyano viveka kyAMthI hoya ? | RSidattAnA ozIkA pAse pApiNI sulasAe mAMsa nAMkhyuM ane avasthApinI nidrA harIne tyAMthI bhAgI gaI. prAtaHkALe manuSyane marelo joIne kalakalArava thayo, tethI kumAra jAgyo vRttAMtane jANIne priyAnuM mukha lohIthI kharaDAyeluM joIne, ozIke mAMsane joIne vicAre che ke zuM mArI prANavallabhA kharekhara rAkSasI che. potAnA cittamAM ghaNAM saMkalpo karIne kumAre priyAne kahyuM ke he devI ! jaldI jAgo ! jAgo ! RSidattA jAgI tyAre kumAra tene kahe che ke huM tane pUchuM chuM ke muniputrI thaIne zuM tuM rAkSasI cho ? te paNa bhayabhIta thayelI kahe che ke, he deva ! kema Ama kaho cho? saghaLo vRttAMta rAtrimAM thayelo kumAra kahe che : rAtrinA koI puruSa marAyo che, tArA ozIke mAMsa che ane tAruM moDhuM lohIthI kharaDAyeluM che. A pramANe patinA vacana sAMbhaLIne, potAne tevA prakAranI joIne lajajAyukta teNIe kumArane kahyuM ke mArA karma vaDe prerita thayelA koI vairIe A kRtya karyuM che. huM mAMsabhakSI nathI. jo tamane vizvAsa na hoya to mane mArI nAMkho "choDapa tyajete duSTa devaphapravezavat'' iSTa evA paNa duSTano saDelA aMgapradezanI jema tyAga karAya che. tenA vacanane sAMbhaLIne vivekI evA kumAre kahyuM ke, he priyA ! kheda na karo, ane kumAre jAte tenA mukhane dhoyuM. pharI pharI A pramANe thavAthI te vRttAMtane jANIne rAjAe krodhita banI potAnA maMtrIone bolAvyA ane kahyuM ke mArA nagaramAM roja eka puruSane mAravAmAM Ave che. tame zuM jANatA nathI ke jethI nirAkuLa raho cho. maMtrIoe kahyuM ke A koI "mArI' lAge che. datta-t.pm5 2nd proof
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 jo te mAMtrikI devI hoya to ame tyAM zuM karIe. he deva ! nagaramAMthI sarva pAMkhaDIone kADhI mUko. maMtrI vaDe A sUcita thavAthI rAjAe jainamunione choDI sarva pAkhaMDIone nagaramAMthI kADhI mUkyA. eTalAmAM pApI krUra evI te sulasAe AvIne rAjAne ekAMtamAM A pramANe kahyuM : he deva ! Aja rAtrie meM AvA prakAranuM svapna joyuM che, koI devatAe AvIne jANe mane A pramANe kahyuM che : rAjA savAre sarva pAMkhIone kADhI mUkaze, tethI tuM jaIne rAjAne AnI zuddhi kahe ke A tamArI putravadhu je kumAra vanamAMthI lAvyo che te nakkI rAkSasI che ane tenuM A kRtya che. he prabhu ! pAkhaMDIono parAbhava na karo. he rAjA ! jo mArA vacanamAM tamane saMzaya hoya to Aje ja rAtrimAM te kautukane nIhALo. rAjAe rAtrinA kumArane potAnI pAse suvA kahyuM. kumAra vicAre che ke nakkI Aje rAtrimAM patnIno doSa pragaTa thaze. eka bAju pitAnA AdezanuM ullaMghana bIjI bAju patnInuM du:kha, "DUto vyA rUtataTI'' A bAju te sulasAe rAtrimAM te ja pramANe karyuM. carapuruSoe te joIne rAjAne prAta:kALe kahyuM. krodhita thayelAM rAjAe putrane Thapako Apyo. are ! tuM jANavAM chatAM paNa rAkSasI evI Ane he kulAMgAra ! durAcArI ! pApI ! tuM kema pALe che ? tuM Ava ane jo, tArA vaDe caMdra jevuM nirmaLa A kuLa kalaMkita karAyuM che. kumAre hAtha joDIne rAjAne kahyuM he deva ! A sarva mithyA che, Apa prasanna thAo, krodha na karo. rAjA bolyo, are ! jo amArA vacanamAM vizvAsa na hoya to tuM svayaM jaIne jo. kumAre paNa rAjAnA AdezathI tyAM jaIne joyuM to lohIthI kharaDAyelA mukhavALI RSidattA gAla upara hAtha TekIne beThelI hatI, raDI rahI hatI. kumAra tene kahe che ke he subhagA ! huM zuM karuM gaIkAle koI yogiNIe rAjAnI AgaLa tane "rAkSasI' tarIke jAhera karI che. prAtaHkALe carapuruSoe paNa AvA prakAranI tane joIne rAjAne kahyuM che. huM jANato nathI ke hamaNAM zuM thaze ? rAjAe keza vaDe kheMcIne vilApa karatI evI RSidattAne cAMDAlone soMpI ane rAjAe Adeza karyo ke A pApiNIne nagaramAM pheravIne zmazAnamAM laI jaIne mArI nAMkho. RSidattAne atyaMta vikRta karIne nagaramAM pheravIne nagarajanonA hAhAkAra vacce cAMDAlo smazAnamAM laI gayA. te vakhate teNInI kaSTamaya avasthA jovA mATe asamartha evo sUrya asta thayo. zamazAnamAM tene mAravA mATe niSphara evA eka mArAe talavAra UgAmI ane tene iSTadevanuM smaraNa karI levA kahyuM. tyAre bhayAtura evI te mUrzita thaI jamIna upara paDI. mArAone thayuM ke tenA rAma ramI gayA che. teo nagaramAM pAchA pharI gayA. (ca.u.191258) pitAnA AzramamAM RSikumArasvarUpe RSidattAno vasavATa : RSidattA pavana AvavAthI bhAnamAM AvI ane nirjanatAno lAbha laI nAsavA datta-t.pm5 2nd proof
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAMDI. asahAya, ekAkinI evI te rudana karatI AgaLa vadhI. mArgamAM pote ropelA vRkSo AvavAM lAgyA. e nizAnIthI AgaLa vadhatI te pitAnA AzramamAM pahoMcI. pitAne saMbhArI saMbhArIne teNe kalpAMta karI mUkayuM. RSidattA vilApa karatAM kahe che ke, he tAta ! jo Aje huM Apane jIvatAM jota to A kaSTa paNa mArA mATe utsavarUpa banI jAta. huM keTaluM kahuM ? "yAdavoAte pUrva tAdava di nU' jevuM vAvIe tevuM ja phaLa maLe che. A pramANe zokane kAMIka haLavo karIne pitAnA AzramamAM kaMdamUla-phaLano AhAra karatI te ekalI rahI. vicAravA lAgI : ekalI strIne satata bhaya rahe. zIlanuM rakSaNa kaI rIte karuM. yAda AvyuM ke pitAe eka auSadhi batAvI che ke je kAnamAM rAkhavAthI strI puruSa banI jAya ane te auSadhinA prabhAvathI RSidattA puruSasvarUpa banI anivezane dhAraNa karI jinezvarane pUjatI sukhapUrvaka tyAM rahe che. (ca.u.259-285) kathAnakanA A khaMDamAM kavie hemarathapakSe raudra, sulatAne pakSe bhayAnaka ane bIbhatsa RSidattAnA pakSe karuNa ane chevaTanA bhAgamAM adbhuta ane zAMtarasanuM yojana karela che. RSidattAnA virahamAM kanakarathanI paristhiti : jagatamAM sAco prema ghaNI vAra AkarI kasoTIe caDe che. kanakarathano prema kasoTIe caDyo. priyAnA virahamAM te vilApa karI rahyo. te rAjyamAM zUnyahRdaye rahe che. A bAju sulasA pahoMcI rukmiNI pAse ane tene badhI vAtathI vAkepha karI. kuMvarIe rAjAne vAta karI ane teNe pharIvAra paraNavA AvavAnuM kanakaratha mATe kaheNa mokalyuM. hemaratharAjAe putrane khUba samajAvyo ane pitAnI AjJAne mAnya karIne pharI eka vAra kanakaratha rukmiNIne paraNavA cAlyo. kavi kahe che ke, "rudrasnAnatramavArtadhya mASita di pituH satAm'' (ca.u. 286-296). kanakarathanuM rukmiNIne paraNavA mATe kAverI tarapha prayANa : jyotiSe ApelA zubhamuhUrta rukmiNIne paraNavA mATe kanakaratha cAlyo. raste jatAM pote RSidattAne paraNyo hato te Azrama Avyo. pUrvanAM smaraNo jAgRta thayAM, A te ja vRkSo che, A te ja sarovara che, A te ja bhUmi che, A AgaLa raheluM jinamaMdira che, je pUrve mane sukha mATe thayuM hatuM te hamaNAM duHkha mATe thayuM. "nirIke sthapi nivRddha ! dA vize ! tti mayi" ? he vidhi ! niraparAdhI evA paNa mArA viSe te A zuM karyuM? A pramANe vicArIne keTalAka sainiko sAthe te jinamaMdiramAM gayo. tenI jamaNI AMkha pharakavA lAgI priyasUcaka iMgito anubhavatAM te vicAravA lAgyo. tyAM to tApasaveSI RSidattA puSpo laIne AvI. kumAre paNa tenA hAthamAMthI puSpamALA lIdhI. kumAra priyAnA bhramathI tene jovA lAgyo. RSidattA samajI gaI ke prItama have rukmiNIne paraNavA jAya che. praznottara thayAM, RSidattAe tApasa tarIke potAno paricaya Apyo. tApasane jotAM potAnI dRSTi datta-t.pm5 2nd proof
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharAtI nathI ema kuMvare kahyuM. kumAre potAnI sAthe RSikumArane kAverI nagarI AvavA ghaNuM dabANa karyuM. muni kumArane kahe che ke tuM phogaTa Agraha na kara, kema ke "saMyamIone rAjasaMgati dUSita kare che." kumAre ghaNA AgrahapUrvaka munine kahyuM : "rvate prArthanAmakuM vadizA Apa viMda pramo ! ?" tamArA jevA munio zuM prArthanAbhaMga kare ? Akhare kumAranA Agrahane vaza RSikumAre kumAranI prArthanA svIkArI. ahIM kavi kahe che ke RSidattA samAna satI kyAMya paNa che ke nahi te jovA mATe sUrya tyAre anya dvIpamAM gayo. kumAra ane muni prItipUrvaka saMdhyAkRtya karI rAtre eka palaMgamAM suI gayA. vipralaMbha zRMgArane paDakhe kavie ahIM karuNarasano paNa asarakAraka sAkSAtkAra karAvyo che. (ca.u.297-329) kAverI nagarImAM nagarapraveza ane rukmiNI sAthe lagna, rukmiNIe karelo ghaTasphoTaH prabhAte kumAre kAverI tarapha prayANa karyuM. kAverImAM surasuMdara rAjAe nagarapraveza karAvyo. kanakaratha ane rukmiNInA lagna thayAM. sasarAe Agraha karIne jamAIne rokyo. piyu potAne have vaza thayo che ema jANI madonmatta evI rukmiNIe patine prazna karyo ke mArgamAM tApasakanyAne zuM paraNI beThAM hatAM. evuM te RSidattAmAM zuM joyuM ke jenA kAraNe tenI sAthe lagna karI kAverI AvavAnuM ja mAMDI vALyuM, te tApasakanyA evI te kevI hatI? udAsa haiye chatAM aMtaranA preme prerelI utkaTatAthI kumAre RSidattAnA rukmiNI AgaLa bhArobhAra vakhANa karyA ane rukmiNIne halakI pADI ane kahyuM ke RSidattAnA virahamAM tuM mArI priyA thaI cho "yat kSerethI vinA pRSTirapi pratirI na lim' ? khIra vagara rAbaDI paNa prIti karanArI thatI nathI zuM ? krodhAgnithI dhamadhamatI rukmiNIe have pota prakAzya ne pote RSidattAne kaI rIte kalaMka ApyuM te vAtano spaSTa ullekha karyo. te sAMbhaLI kanakarathI kopyo, tiraskAranA AkarA zabdo teNe rukmiNIne kahyA. RSidattA jevI niraparAdhI strIne bhayAnaka saMkaTamAM sapaDAvavAne kAraNe rukmiNIne vairiNI TharAvIne pote citA racAvI baLI maLavA taiyAra thayo. citAmAM baLI maravA taiyAra thayelAM kumArane RSidattAmunie AzvAsana ApI AtmahatyAthI bacAvyA : RSidattAne saMbhArI tenI pAchaLa citAmAM baLI maLavA taiyAra thayelA kumArane sasarA suMdarapANie aTakAvyo paNa te aTakyo nahi tyAre suMdarapANie RSidattAmunine kumArane AtmahatyAthI aTakavA samajAvavA mATe kahyuM. tApasa RSidattAe hasIne kumArane kahyuM ke he kumAra ! strI mATe zA mATe mare che te tuM kahe. tArA jevA pRthvInA svAmI A rIte strI mATe mRtyu pAme te tArI ajJatA che. mane vanamAMthI ahIM AgrahapUrvaka lAvyo che te tuM zuM bhUlI gayo che. pote jIvato raheze to kyAreka potAnI priyAne meLavaze evuM AzvAsana datta-t.pm5 2nd proof
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 ApyuM. kumAre kahyuM ke he muni ! mane zA mATe chetare che marelAM te kAMI pAchA Ave? kuMvaranI zaMkA e hatI ke virahanI vedanA have kema sahevI ? tApasa potAnI tapanI zaktithI jo priyAne pAchI meLavI Ape to tene potAno AtmA paNa soMpI devA taiyArI batAvI. prasanna thayelAM tApase kuMvaranA A sAhasathI tenI priyatamA prasanna thaI che ema jaNAvatAM kuMvare pUchyuM ke te tene kyAMya dIThI che? jJAnanA baLane AgaLa karI tApase jaNAvyuM ke pote tyAM jaI tene mokalaze. kuMvarane sukhI karavA pote eTalo bhoga Apaze paNa pote e kArya kare to kumAra dakSiNA zuM Ape ? kuMvare potAnA prANa paNa ApI devAnI vAta karI tyAre munie kahyuM ke he kumAra ! tAro AtmA tArI pAse rAkha. samaya Ave pote je mAge te teNe ApavuM evuM vacana tApasa kuMvara pAse lIdhuM ane kuMvare ApyuM. (ca.u.330-369). RSidattAnuM nijarUpe pragaTa thavuM : tApasavezI RSidattA paDadA pAchaLa gaI. pariNAma jANavA sau adhIrA banyA, auSadhinA prabhAvathI RSidattA nijarUpe pAchI pharI. devatAoe tyAM puSpavRSTi karI. rUparUpanA aMbAra samI tene joIne sau aMjAI gayA. sonAnI AgaLa pIttaLa jevuM bhAse tevI RSidattA AgaLa rukmiNI dekhAvA lAgI. kumArano Agraha sadAgraha che AvI atimadhura AkRti mATe koNa maravA taiyAra na thAya ? kuMvara mATe RSidattA sarvathA yogya che ema saune lAgyuM. suMdarapANi rAjA jAte AvI kumAra ane RSidattAne hAthI upara besADI potAnA maMdire laI gayA. sulatAne gadheDA upara besADI nagaramAM pheravI gAmamAMthI kADhI mUkI. potAnI dIkarI rukmiNIne rAjAe ekAMtamAM atyaMta karkaza bhASAmAM Thapako Apyo. kumAre paNa keTaloka kALa RSidattAnI sAthe sasarAne tyAM viSayasukho bhogavyAM (ca.u.370-391) RSidattAe varadAnanI mAgaNI karI ane kumAre varadAna ApyuM - eka divasa kumArane paropakArI tApasamitra yAda Avyo ane teno viraha tene satAvavA lAgyo. potAnA khoLAmAM beThelI RSidattAne teNe vAta karI ane kahyuM ke, mitra vagara A pRthvI mane aMdhakAramayI lAge che. RSidattAe hasIne kahyuM ke viSAda na karo. tApasarUpe prItamanA snehanI parIkSA pote karI hatI ema kahyuM. A sarva auSadhinI lIlA che tema kahyuM. tyAM RSidattAe kahyuM ke tame je vacana ApyuM che te varadAna mane Apo ane RSidattAe rukmiNIne potAnI jema sarakhI ja gaNIne apanAvI le tema mAMgyuM. kumAra sajajana ane durjananI tulanA karavA lAgyo, virodhImAM paNa AnI manovRtti kevI kRpAvALI che te vicAravA lAgyo ane kuMvare te pramANe karyuM. A pramANe svAmInA vacanane pAmIne RSidattAe atigauravapUrvaka rukmiNIne bolAvI. (ca.u.392-399) kathAnakanA praNayatrikoNanA koNa banatAM traNa pAtronA mAnasano kavie khUba sAro datta-t.pm5 2nd proof
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 paricaya ApI dIdho che. gussAne kAraNe thatI pati-patnI vaccenI taDAtaDIne kuTuMbamAM pragaTatA raudrarasanA udAharaNarUpa lekhI zakAya, sAco prema priyapAtrane sukhI jovAmAM ja saMtoSa mAne che. svArthI prema vakhata Avye priyapAtranAM vinAzane notare che. sAco premI premanI kasoTImAM jeTalI hade bhoga ApI zake teno citAra paNa ahIM che. nAyaka-nAyikA maLyAM tyAM maryAdita saMyoga zRMgAranuM nirUpaNa che. kumAra kanakarathanuM svanagaramAM Agamana, rAjA hemarathanI pravrajyA - have kumAra kAverIpati suMdararAjAne pUchIne baMne patnIo sahita potAnA nagara javA nIkaLyo. hemaratharAjA kumArane levA sanmukha AvyA ane baMne patnIo sahita kumArano nagara praveza karAvyo. samagra vRttAMta jANIne potAnA aparAdhathI lajajA pAmelA hemaratharAjAe RSidattAne satIcakramAM cUDAmaNi samAna krame samasta pRthvI kanakarathane soMpI hemaratharAjAe bhadrAcArya guru pAse dIkSA grahaNa karI kanakaratha nyAyapurvaka pRthvIne zAsana kare che. RSidattAne siharatha nAmano putra thayo. (ca.u.400-408) kanakaratharAjA ane RSidattAne vairAgya, gurunuM Agamana ane dezanA dvArA pratibodha : RSidarA sahita kanakaratha rAjA vAtAyanamAM beThelAM che, AkAzamAM meghamaMDalane juve che. pracaMDapavanathI kSaNavAramAM meghachaMda vikherAI jAya che. A rIte saMsAramAM sarve padArtho kSaNabhaMdura che e pramANe anityabhAvanA bhAvatAM rAjAne vairAgya thayo RSidattAnI sAthe vairAgyabhAvita manavALA rAjAe rAtri dharmakathA karatAM pasAra karI. prAtaHkRtya karIne sabhAsthAnamAM rAjA beTho che. teTalAmAM udyAnapAlake AvIne kahyuM : he nAtha ! kusumAkara udyAnamAM bhadrayazanAmanA sUri saparivAra padhAryA che. udyAnapAlakanI vadhAmaNI sAMbhaLI rAjAe tene pAritoSika ApyuM ane pote parivArasahita gurune vaMdana karavA gayo. gurune praNAma karIne beTho ane gurue bhavanistAra karanArI dezanA tyAM ApI. gurunI dezanA pUrI thayAM pachI hAtha joDIne tyAM RSidattAe kahyuM he bhagavaMta ! meM pUrvajanmamAM evuM zuM karma kareluM ke jenA kAraNe mane "rAkSasI' e pramANe juThuM AvI caDyuM. gurue pUrvabhavamAM bAMdhela karmanA kAraNe A kalaMka lAgyuM che te mATe amRtasamAne vacano vaDe RSidattAnA pUrvabhavo kahyA, RSidattAnA pUrvabhavonuM varNana - A bharatakSetramAM gaMgApuranAmanA nagaramAM gaMgadatta nAmano rAjA ativikramI thayo. tenI gaMgA nAmanI patnIthI gaMgasenA nAmanI atyaMta zIlavAna putrI thaI. te ja nagaramAM caMdrayazA nAmanI sAdhvI pAse dezanA sAMbhaLIne gaMgasenAe viSayone niHsAra jANelA. caMdrayathApravartinInI pAse saMgA nAmanI nisaMga evI koI sAdhvI tapa tapI rahI hatI. loko tene namaskAra kare che, tenA tapanI stuti kare che. "nAsti saddAvArIpUruM yazase yataH' sadAcArathI anya koI vastu yaza mATe thatI nathI. tenI prazaMsAne gaMgA sahana karI datta-t.pm5 2nd proof
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 zakatI nathI ane saMgAne teNe abhyAkhyAna AvI caDAvyuM ke A saMgA daMbhinI che. divase tapa kare che ane rAkSasInI jema rAtre mRtakanuM mAMsa khAya che. A abhyAkhyAnane saMgAe samabhAvathI sahana karyuM. he vatsA ! gaMgA evI A tuccha karmabaMdha upArjita karyuM ane mithyAduSkRta karyuM nahi te vipAkanA vazathI tuM vAraMvAra ghaNA bhavo bhamIne thoDuM karma bAkI rahyuM tyAre pharI gaMgApuramAM rAjaputrI thaI. tyAM jinadharamathI bhAvita thaIne te munivrata grahaNa karyuM atyaMta ugra tapa karyo paNa kapaTa sahita tapa karyo hovAthI paryaMte te kapaTanI AlocanA karyA vagara tuM marI ane IzAnendranI idrANI tuM banI tyAM cyavIne tuM hariSeNarAjAnI putrI prItimatInI kukSithI AzramamAM RSidattA tarIke janmI. kanakaratha ane RSidattAne vairAgya, pravrajyAgrahaNa, kevalajJAnanI prApti, mokSagamana : prAcIna karmanA vipAkathI tane A bhavamAM rAkSasInuM kalaMka lAgyuM ''duSkarmamarmanivuraM hi turantameva na kSIyate mavAtaipi vedamAnAm'' || ''duSkarmarUpI marmane duHkhethI bhedI zakAya che, seMkaDo bhavothI paNa prANIonuM duSkarma nAza pAmatuM nathI. A pramANe gurunI vANIne sAMbhaLIne RSidattAne jAtismaraNajJAna thayuM. teNe sarva cakSuthI pratyakSa joyuM. tyAre rAjAne paNa RSidattAnA A bhAvo sAMbhaLIne vairAgya thayo. ane gurune kahyuM ke mane dIkSA Apo. vairAgyavatI RSidattAe paNa gurune dIkSA ApavA mATe vinaMtI karI. gurue kahyuM ke ahIM vilaMba karavo yogya nathI. ''asAremutra saMsAre sAreya hitapa:kriyA'' / asAra evA A saMsAramAM sArabhUta A tapa ane kriyA che. te baMne daMpatie siMharatha nAnA putrane rAjapade sthApIne guru pAse dIkSA grahaNa karI. kanakaratha ane RSidattAe vrata grahaNa karI kapaTarahita bAra prakAranA tapanI ArAdhanA karI eka vakhata gurunI sAthe zItalanAthabhagavAnanA janmathI pAvana thayela bhadrilApura nagaramAM gayA. tyAM baMnene kevalajJAnanI prApti thaI ane kevalajJAnI evA te baMne zeSa aghAtIkarmone khapAvI paramapadane pAmyA. kathAnA A aMtima bhAgamAM dharmopadeza, saMsAratyAgane tapa mahattvano bhAga bhajave che. karmano niyama aphara che. tethI kukarmathI sarvathA dUra rahevuM e salAha dunyavI game te mAnavIne ApI zakAya, paNa saMsAranI kSaNabhaMguratA samajI cUkelI vyaktine dIkSita thaye ja sAco dharmalAbha thaI zake che. upazamane Alekhato A aMta anya aneka caritronI mAphaka aMte zAMtarasane AgaLa kare che aihikabaMdhano tUTI jatAM, karmanI Asakti bhasmIbhUta thatAM aMtamAM, jIvanamAM zAMti sivAya bIjo kayo raza saMbhave. samagra dRSTie avalokatAM vArtAmAnAM ghaTakone kavie rasaprada rIte ane pUratAM vaividhyasahita rajU karyA che. ema kahI zakAze. 2. AsaDakavikRta vivekamaMjarI gAthA-58nI vRttimAM A kathA ApelI hovAthI vRttinA raciyatA evA pU.bAlacaMdrasUrimahArAja che ane temane 'sarasvatIputra'nuM biruda prApta thayuM che. A kathAmAM temaNe aMtamAM zAMtarasane mukhya karyo che. datta-t.pm5 2nd proof
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya prAta:kALe rAIpratikramaNano prAraMbha karatAM pUrve bharakhesara-bAhubalIsajhAya bolIe chIe, te sajhAyanI navamI gAthAmAM "RSidattA' mahAsatInuM nAma AlekhAyela che : rAimaI risidattA, paumAvai aMjaNA sirIdevI / jiTTha sujiTTha migAvai, pabhAvaI cillaNAdevI // [bharaDesara-bAhubalIsajhAya-gAthA[9] para sukhamAM paNa duHkha ApanAro eka durguNa che - IrSyA. irSyAnuM mAraNa karavAnI kSamatA udAratA nAmanA sadguNamAM che. RSidattAnA caritramAMthI jIvanamAM kevI udAratA hovI joIe te samajavA maLe che. | RSidattA eka RSinI kanyA hatI. tenA pitAne vairAgya thayo tyAre tenI mAtA rANI prItimatIe sagarbhAvasthAmAM saMnyAsa svIkArelo. tyArabAda AzramamAM RSidattAno janma thayo. janmatAM ja tenI mAtA mRtyu pAmI. tethI tenA pitAe teno uchera karelo. te rUpa, lAvaNya ane guNono bhaMDAra hatI. jaMgalamAM tenA zIlanI rakSA karavA mATe tenA pitAe tene eka aMjana ApeluM. jeno upayoga karavAthI te adRzya thaI zakatI hatI. eka vakhata hemaratharAjAno putra kanakaratha rukmiNI nAmanI rAjakanyAne paraNavA jaI rahyo to rastAmAM teNe RSidattAnA Azrama pAse paDAva nAMkhyo tyAM teno meLApa RSidattA ane tenA pitA sAthe thayo. RSidattAnA pitAnI icchAthI tyAM ja teNe RSidattA sAthe lagna karyA. saMtoSI kanakaratha RSidattAne paraNI pAcho vaLyo. A samAcAra rukmiNIne maLyA. tenAthI A bilakula sahana na thayuM. teNe RSidattAne kalaMkita karavA mATe sulasInAmanI eka jogiNIne sAdhI ane tenA dvArA maMtra-taMtrathI paDyuMtra racI RSidattA naramAMsabhakSiNI rAkSasI che tevuM pUravAra karI RSidattAne rAkSasInuM kalaMka ApyuM, kanakarathanA pitAe RSidattAne nagaramAM vikRta karI pheravIne mArAone mazAnamAM laI jaI mArI nAMkhavAno Adeza karyo. bhAgyayoge te bacI gaI. RSidattA marI gaI che ema mAnI kanakarathanA pitAe tene punaH rukmiNInA pitA surasuMdararAjAnuM kaheNa AvatAM lagna karavA Agraha karIne mokalyo. vaLI pAchuM te ja jaMgala
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvyuM ane tyAM kanakarathano eka RSikumAra sAthe bheTo thayo. vAstavamAM te puruSaveSamAM rahelI RSidattA ja hatI. kanakarathane te RSikumAra pratye atisneha pragaTyo. tethI te tene Agraha karIne sAthe laI rukmiNIne paraNavA AgaLa cAlyo. rukmiNInI sAthe lagna thayAM pachI thoDo samaya vItyo tyAre eka rAtrie rukmiNIe kanakarathane pote tene meLavavA zuM zuM karyuM, RSidattAne kevI rIte kalaMkita karI vagere jaNAvyuM kanakaratha to A sAMbhaLI krodhathI bhabhUkI UThyo. RSidattAnA virahamAM teNe potAnA pradhAnone citA saLagAvavA kahyuM. ane agnipraveza karavAno nirNaya karyo. sAthe Avela RSikumAre tene ghaNuM samajAvyuM, paNa teno daDha nirNaya hato ke have RSidattA vagara nahi jIvuM. RSie kahyuM ke huM RSidattAne laI AvuM chuM. RSidattA pragaTa thaI ane teNe pati pAse varadAna mAMgeluM ke RSidattAne jIvatI lAvuM to zuM Apazo? te varadAnarUpe teNe patinI pAse mAMgyuM ke tame mArI sAthe jevo vyavahAra karo cho te ja rIte rukmiNI sAthe paNa tamAre vyavahAra karavo. potAne kalaMka lagADanAra zokaya pratye AvI udAratA rAkhavI e sAmAnya strI mATe zakya nathI. nahi jevI vastu vagere mATe paNa udAratA rAkhavI ghaNI durlabha che. tyAre A rIte patinA prema saMbaMdhI udAratA dAkhavavI e ghaNI moTI vAta che. RSidattAe AjIvana rukmiNI sAthe sagI bahenanI jema jIvana jIvI gRhasthajIvana sArthaka karyuM. ekavAra mahelanI aTArIe kanakaratha ane RSidattA beThelAM hoya che, krame karIne vAdaLAMonI bhegA thavAnI ane vikherAI javAnI kSaNabhaMguratAne joIne kanakaratha ane RSidattAne vairAgya thAya che. udyAnamAM prAtaHkALe jJAnI gurubhagavaMta padhAre che. udyAnapAlake vadhAmaNI ApI, kanakaratha parivAra sahita gurubhagavaMtane vaMdana karavA jAya che. gurubhagavaMta bhavanitAraNI dezanA Ape che. dezanA pUrNa thayA pachI RSidattA gurubhagavaMtane pUche che ke, he bhagavaMta ! mane A bhavamAM "rAkSasI'nuM kalaMka zAthI lAgyuM. jJAnI gurubhagavaMta jJAnanA baLathI RSidattAnA pUrvabhavone kahe che ane potAnA pUrvabhavone jANIne RSidattAne jAtismaraNa jJAna thAya che. kanakarathane paNa A sAMbhaLIne vizeSa vairAgyabhAva thayo. kanakaratha ane RSidanA baMne potAnA putra siMharathane rAjagAdI upara sthApana karI gurubhagavaMta pAse cAritra grahaNa kare che. kanakaratha ane RSidattA baMnee saMyamajIvana aMgIkAra karI gurubhagavaMta pAse AgamagraMthonuM jJAna prApta karyuM, tapa tapyAM, gurubhagavaMta sAthe vicaratAM te baMne kevalajJAna pAmIne mokSasukha pAmyAM. dhanya che AvI mahAsatIne jemaNe maraNAMta upasarga ApanArane paNa kSamA ApI. teno aparAdha kyAreya yAda karyo nahi ke, karAvyo nahi. UlaTuM tenA upara premanI varSA karI. AvI mahAsatIne prAta:kALe smaraNa karIne ApaNe paNa irSyA jevA durguNothI mukti maLe ane udAratAguNa jIvanamAM prApta thAya te mATe yatna karIe. datta-t.pm5 2nd proof
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuta saMpAdana aMge : prastuta 'RSidattAcaritrasaMgraha'mAM traNa aprakAzita kRtione hastaprato uparathI livyaMtara karIne saMpAdana karIne prakAzita karavAmAM Ave che. [1] sivizupAvarUdya (sittA virya che. [2] ajJAtavayaM RpittAritram | [3] ajJAtavAtRvaM zivattAritram | temAMthI prathamakRti prAkRtabhASAmAM che ane bIjI ane trIjI kRti saMskRtabhASAmAM che. A caritramAM RSidattAmahAsatInuM jIvanacaritra Alekhana karavAmAM Avela che.* traNe kRtiono kathAsAra ane saMkSiptasAra alagathI AgaLa Apela hovAthI ahIM te aMge pharI ullekha karela nathI. prastuta saMpAdanamAM je traNa aprakAzita kRti Apela che temAMthI pahelI kRti prAkRtamAM che ane tenI racanA guNapAlamunino samaya 9-10mAM saikAnI vacceno nizcita thayela hovAthI te samayanI kahI zakAya. 1. RSidattAcarita-AmAM RSi avasthAmAM hariSaNa-prItimatIthI janmelI putrI RSidattA ane rAjakumAra kanakarathanuM kautukatApUrNa caritra varNavAyuM che. kanakaratha eka anya rAjakumArI rukmiNI sAthe lagna karavA jato hoya che tyAre mArgamAM eka vanamAM RSidattA sAthe lagna karI pAcho Ave che. rukimaNI RSidattAne eka yoginInI sahAyathI rAkSasIrUpe kalaMkita kare che. tene phAMsInI sajA paNa thAya che. paraMtu RSidattA potAnA zIlanA prabhAvathI badhI muzkelIo pAra kare che ane potAnA priya sAthe samAgama kare che. A AkarSaka kathAnakane laIne saMskRta-prAkRtamAM racAyelAM keTalAMya kathAkAvyo maLe che. A kathA upara sauthI prAcIna racanA prAkRtamAM che. tenuM parimANa 1550 granthAgra che. tenI racanA nAilakulanA guNapAlamunie karI che. kartAnI anya racanA "jabUcariya" paNa maLe che. isidattAcariya (RSidattAcaritra)nI prAcIna prati saM. 1264 yA 1288nI maLe che. te uparathI nizcita che ke kRti te pahelAMnI racanA che. guNapAlamunino samaya paNa 9-10mI sadInI vacceno anumAnathI nizcita karavAmAM Ave che. bIjI racanA 1194 saMskRta zloko dharAve che. tenA cAra sargo che. temAM kramazaH pahelA sargamAM 258 bIjAmAM 278, trIjAmAM 540 ane cothAmAM 218 zloko che. kartAnuM nAma nathI ApyuM. anya ajJAtakartaka racanAo vibhinna pariNAmanI maLe che, jemake 2827 granthAgra, 442 granthAgra (saMskRta) ane 451 saMskRta zlokomAM. A caritra upara eka RSidattApurANa ane RSidattAsatI AkhyAnakanA ullekho maLe che. [jai.bu.sA.i.gujarAtI navI A.bhA-6 pR. 346-347] datta-t.pm5 2nd proof
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 bIjI kRti ajJAtakaka che ane teno samaya temAM zIlopadezamAlAnA muLagAthAnAM uddharaNo Apela hovAthI tyArapachIno gaNI zakAya. zIlopadezamAlAnI racanA saM. 1392mAM thayela che tethI ajJAtakartaka RSidattAcaritrano racanAkALa Azare 15-16mAM saikA vacceno kahI zakAya. - trIjI kRti ajJAtakartaka che. te dharmakathAsaMgraha pratamAMthI ame taiyAra karela che. te pratamAM paMdara kathAono saMgraha ApavAmAM Avela che. temAMthI RSidattAkathI lIdhela che. te pratanA aMte lekhana saM. 1334 ApavAmAM Avela che tethI racanA te pUrvenI kahI zakAya. vaLI A trIjI kRti AsaDakavinI vivekamaMjarI uparanI pU. bAlacaMdrasUrimAnI vRttimAM paNa hovAthI emanI kRti tarIke paNa gaNI zakAya. dharmakathAsaMgrahamAM RSidattAcaritranA 446 zloko che ane vivekamaMjarInI vRttimAM 444 zloko che. be zloko ane sAmAnya keTalAMka pAThabhedo sivAya saMpUrNa kRti samAna che. vivekamaMjarInI vRtti pU.AcArya bAlacaMdrasUrie saM. 1278mAM racelI che, tadaMtargata A RSidattAcaritra hovAthI 13mA saikAnI A kRti kahI zakAya. hasta prationo paricaya: [1] guNapAlamunivara racita prAkRta 'risittariyanI eka mAtra tADapatrIya prata upalabdha che. e prata jinaratnakozamAM Apela mAhitI mujaba Bhand. Vi No. 1296 Kiel II. No 8 (dated sam.1264 ? 1288) cf. Br. No. 343. che. e pratanI mAikrophilma kaoNpI uparathI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRtividyAmaMdiramAMthI 5. amRtabhAI paTelane ela.DI. inDolojInA niyAmaka zrIjitendrabhAI zAha dvArA phoTokaoNpI prApta thayela che. temAM phoTokaoNpInA kula 36 peja che. dareka pRSTha upara nava tADapatrono samAveza karela che. dareka tADapatramAM 3thI 4 liTIo Apela che. vacce amuka lakhANa khaMDita che. temaja chellA pRSTha uparanAM tADapatrIyo ghasAI gayelAM che. tethI te khaMDita tADapatro hovAthI muni jinavijaya saMpAdita "jaMbUcariyanI prastAvanAmAMthI ame prazasti 2. dharmakathAsaMgraha pAtAsaMpA.nI tADapatrIyamAMthI RSidattAcaritranuM livyaMtara karyA pachI vivekamaMjarIgraMthanuM saMpAdanakArya karyuM temAM gAthA 58nI vRttimAM RSidattAkathA AvI, zloko sarakhA lAgyA tethI baMne kRtio meLavI to sarakhI racanA hovAthI prazna thAya che dharmakathAsaMgrahanI racanA pU.AcArya bAlacaMdrasUrie karela che? dharmakathAsaMgraha aMtargata 15kathAomAMthI bIjI paNa 5-6 kathAo vivekamaMjarInI vRttimAM che. vidvAno A aMge vicAravimarza kare. sammA. 3. saM. 1264 (1288)mAM guNapAlakRta prAkRta RSidattAcaritranI prata aNahilavATake bhImadevanA rAjyamAM (kI. 2, 9) lakhAI [jai.bu.sA.i.gujarAtI navI AvRtti pR. 2305. pa00] datta-t.pm5 2nd proof
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuta prakAzanamAM Apela che. dareka tADapatrIyanI vacce phUlanI nizAnI Apela che. A prAkRtacaritranI anya bIjI prata upalabdha thaI zakela nathI tethI ekamAtra tADapatrIya uparathI A prAkRta RSidattAcaritranuM likhaMtara paMDitavaryazrI amRtabhAI paTele karI Apela che tenA AdhAre A caritranuM saMpAdanakArya karela che. [2] ajJAtakartRka RSidattAcaritramAM cAra ullAso che. vacce vacce aneka graMthonA uddharaNo, madhyakAlIna gujarAtIbhASAmAM dUhAo ane AgamapATho paNa AmAM Apela che. AgamapATho sivAya saMskRta padyamAM mukhya A caritranI racanA thayela che. A kRtinI be hastaprato amane lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRtividyAmaMdiramAMthI zrIjitendrabhAI zAhanA saujanyathI prApta thayela che. (1) lA.da.bhe.sU. 1456 RSidattAcaritra patra-51 che. prathamapRSTha upara hAMsIyAmAM baMne bAju citra dorela che. vacce goLAkAra caMdraka Apela che. dareka peja upara 11 liTI Apela che. aMtimapRSTha upara 8 liTI Apela che. temAM be bAjunA hAMsIyAmAM ane zabdo upara keTalAka zabdonI TippaNI // | karIne Apela che te ame TippaNImAM Apela che. chelle lakhAvanAranI prazasti Apela che. temAM saM. 1569mAM, I. sa.1434mAM aSADha suda-3 somavAranA vRddhatapAgacchamAM zrI jJAnasAgarasUrinA ziSya upAdhyAya zrI jJAnavardhanagaNinA ziSya-praziSya paM. zrIlabdhivijayagaNinA mATe A prata lakhAvyAno ullekha Apela che. zrIstaMbhatIrthamAM jyotiSI haradAse A prata lakhI che e pramANe jaNAvela che. graMthAgra 1458 Apela che. akSaro suvAcya che. mukhya A prati uparathI ajJAtakartaka A RSidattAcaritranuM saMpAdana karela che AmAM jyAM lahIyAnI bhUlathI azuddha pATho jaNAyA tyAM nIcenI pratimAMthI pATha sudhArela che. (2) lA.da.bhe.sU. 9187 RSidattAcaritra patra-pa6 che. A pratamAM prathama pRSTha upara 15 paMkti che, pachI dareka pRSTha upara 16-16 paMkti che, aMtimapRSTha upara 11 paMkti che. patra-pa6 upara pudhdhikA Apela che temAM A pramANe ullekha che-saM. 1824nA varSamAM dIvabaMdaramAM paM. harirucie paM. gaNezarucinA vAcana mATe A prata lakhI che. akSaro suvAcya che. uparanI pratinA azuddhapATho sudhAravA mATe ame A pratino upayoga karela che. baMne pratiomAM vizeSa pAThabhedo prApta thayela nathI. AnuM paNa livyaMtara 5, amRtabhAI paTele karI Apela che tenA AdhAre A saMpAdana kArya karela che. [3] ajJAtakartaka RSidattAcaritra AmAM kula 546 paDyo che. (1) A kRti ane pAtAsaMpA-129mAM samyaktaviSaya upara vikramasenakathA Adi-saMpUrNa pRSTha 1-234 kula peTAMka-15 A tADapatrIyamAMthI patra 47-84 upara RSidattAkathA alIkavipAka upara datta-t.pm5 2nd proof
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apela che tenuM likhaMtara karIne saMpAdana karela che. dareka tADapatrIya upara 4thI 5 liTI Apela che. kula padya zloko 446 che. pratinA aMte patra 234 upara le.saM. 1334 varSano ullekha che. dvitIya kArtika mAse vada pakSamAM lakhAyela che. (2) A RSidattAcaritranI bIjI prata RSidattAkathA patra-20 naMbara-772 zeTha ANaMdajI kalyANajI jainapustaka bhaMDAra lIMbaDInI maLela che. dareka patro upara 11 paMkti Apela che. uparanI tADapatrIyamAM jyAM jyAM akSaro ukelAyAM nathI tyAM tyAM A pratano ame upayoga karela che. akSaro suvAcya che. (3) A RSidattAcaritranA vivekamaMjarInI gAthA-58 uparanI pUjaya AcAryabAlacaMdrasUrimahArAjanI vRttimAM 444 saMskRta zloko Apela che. be zloko pAtAsaMpA. tADapatrIyamAM vadhu che ane sAmAnya keTalAka pAThabhedo che. te sivAya saMpUrNa kRti sarakhI che. vivekamaMjarInI vRtti saM. 1278mAM pU. bAlacaMdrasUrimahArAje racelI che ane pAtAsaMpA.nI prata lakhAyAnI racanA saMvata 1334no ullekha che pAtAsaMpA.nI pratamAM kartAno ullekha nathI. e pratamAM Apela 6thI 7 kathAnako vivekapaMjarInI vRttimAM Avela che, tethI A RSidattAcaritranI kRtinI racanA aMge vivekamaMjarInI vRttimAM A kathA AvatI hovAthI bAlacaMdrasUrima. no ullekha prApta thAya che. vidvAno A aMge vize vimarza kare. vivekapaMjarInA pAThabhedo mu. saMjJAthI ame prastutagraMthamAM TippaNamAM Apela che. pA.tA. saMghavIpADAnI dharmakathAnI pratamAMthI A RSidattAkathAnuM livyaMtara paNa paM. amRtabhAI paTele karI Apela che tenA AdhAre, lIMbaDInI pratanA AdhAre ane pU.A.bAlacaMdrasUrima.nI vRttimAM Apela RSidattAcaritra mudritanA AdhAre A kRtinuM saMpAdana kArya karela che. prastuta RSidattAcaritrasaMgrahamAM pariziSTa 1-2-3mAM traNa RSidattAcaritra aMge prakAzita kRtio Apela che. teno paricaya A pramANe che : [1] zrIdharmasenagaNiviracita vasudevahiMDInA madhyamakhaMDamAM isidattAkahA zaurasenI bhASAmAM Apela che. bhAnuyaza ane bhAnuveganAmanA be cAraNazramaNo padhAre che tyAre bharadvAja temane vaMdana karavA jAya che ane pUche che ke he bhagavaMta ! kayA dUradezathI ahIM padhAryA cho? cAraNazramaNo kahe che ke ame vidyAdharazreNIthI aSTApadatIrtha, sametagiri upara tyAM rahelA caityone vaMdana karavA gayelA, tyAM rahelA caityone vAMdIne ame sAMbhaLyuM ke zItalanAthaprabhunI janmabhUmi bhakilapura nagaramAM udyAnamAM rAjarSi kanakaratha ane RSidattAne kevalajJAna utpanna thayuM che. te sAMbhaLIne ame tyAM vaMdana karavA gayA. te vakhate bharadvAja vinayathI maharSine kahe che ke he bhagavaMta ! amArA upara anugraha karIne amane kaho ke kayA nagaranA kanakaratha rAjarSi hatA ane kyA duHkhathI temaNe pravrajyA grahaNa karI. tyAre te vidyAdhara cAraNayugalamAMthI eka munie kanakaratha ane RSidattAnI samagra kathA kahI. datta-t.pm5 2nd proof
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 vasudevahiMDIno RSidattAkathA aMgeno A srota sauthI prAcIna jaNAya che. anumAnathI 7mA saikA agAu thayelA zrIsaMghadAsakSamAzramaNe vasudevapiMDInAmano caritagraMtha prAkRtamAM AraMbhyo ane te zrIdharmadAsagaNimahattare pUrNa karyo. A vasudevahiMDInA madhyamakhaMDamAMthI isidattA (RSidattA) kahA prakAzana-ela.DI.sirIjha-99mAMthI ahIM ame pariziSTa-1mAM Apela che. [2] zrIAmradevasUriviracita AkhyAnakamaNikozavRttimAM RSidattAkhyAnaka prAkRta padyamAM Apela che. AkhyAnakamaNikozanI racanA vi.saM. 1190mAM bRhadgacchanA zrIjinacaMdrasUrinA ziSya zrIAmradevasUrie yazonAga zeThanI vasatimAM rahIne AraMbhelI e zrIdevendragaNi = zrInemicaMdrasUrikRta AkhyAnakamaNikoza52nI vRtti dhavalakkapura(dholakA)mAM acchuptanI vasatimAM pUrNa karI, temAM nemicaMdrane guNAkara ane pArzvadevagaNie lekhanazodhanAdimAM ane AdhAnoddharaNamAM sahAya karI. A vRtti racatAM savA nava mAsa thayA. e AkhyAnakamaNikozamAM 29 bhAvazalyAnAlocanaadhikAra-gAthA-38mAM RSidattAno ullekha Ave che ane vRttimAM 91 kramAMka tarIke RSidattAkhyAnakanAM prAkRta padyamAM 540 zloko Apela che. A AkhyAnakamaNikozanI vRttimAMthI RSidattAkhyAnaka pU.munizrIpuNyavijayajImahArAja dvArA saMpAdita ane prAkRta TeksTa sosAyaTI sirIjha naM.-5 vArANasIthI prakAzita pustakamAMthI ame pariziSTa-2mAM Apela che. [3] zrIjayakIrtisUriviracita zIlopadezamAlAnI zrIsomatilakasUriviracita zIlataraMgiNIvRttimAM RSidattAkathA Apela che. zrIjayakIrtisUrikRta zIlopadezamAlA upara vi.saM. 1392mAM rudrapallIyagacchanA zrIsaMghatilakasUrinA ziSya zrIsomatilakasUri (aparanAma vidyAtilaka) e zIlataraMgiNInAmanI vRtti racela che ane tenI prathamAvRtti hIrAlAlahaMsarAje prakAzita karela che. A zIlopadezamAlAnI gAthA-55mAM RSidattAno ullekha che ane tenI zIlataraMgiNIvRttimAM saMskRta padyamAM 250 zlokomAM RSidattAkathA Apela che. A zIlopadezamAlAnI vRttimAMthI RSidattAkathA pU.A.rAjazekharasUrimahArAja dvArA saMpAdita ane muluMDa tapAgaccha samAja taraphathI prakAzita pustakamAMthI ame pariziSTa-3mAM Apela che. A sivAya prastuta prakAzanamAM uddharaNo, vizeSanAmo, sUkti jevA padyAMzo madhyakAlIna gujarAtIbhASAnA dUhAo vagerenA anya pariziSTo paNa taiyAra karela che. kula nava pariziSTothI A graMtha samRddha banyo che. datta-t.pm5 2nd proof
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1RSidattAkathAnI paraMparA*_ [1] vasudevahiMDI madhyamakhaMDamAM [kartA-dharmasenagaNimahattara] 7mA saikAmAM racita isidattAkahA zaurasenI bhASAmAM Apela che. prakAzana-lAlabhAI dalapatabhAI vidyAmaMdira, amadAvAda 9, I.sa. 1987. [2] AkhyAnakamaNikozamAM [kartA-nemicandrasUri] vRttikartA AmradevasUrie 12mA saikAmAM 29 bhAvazalyAnAlocanadoSAdhikAramAM RSidattAcaritra prAkRtamAM 91mI kathArUpe 540 gAthAmAM racela che. prakAzana - prAkRta TeksTa sosAyaTI, banArasa saM. 2018. [3] vivekamaMjarI [kartA-kavi AsaDa] nA vRttikartA bAlacaMdrasUrie RSidattAkathA saMskRtamAM lakhI che. racanA saM. 1278, prakAzana - I. sa. 1975 [4] ajJAtakavikRta saMskRta-prAkRta mizrabhASAmAM lakhAyela RSidattAcaritra lekhana saM. 1569 tathA 1824, prAptisthAna - lA.da. bhA.saM. vidyAmaMdiramAM vijayadevasUri saMgrahamAM ha.pra. kramAMka 14pa6 ane 9187. [5] ajJAtakavikRta RSidattAvAsa - saM. 1502. [6] RSidattAcaupaI [kartA-devakalaza] saM. 1569. patra 13, kaDI 301. prAptisthAna - (1) hAlAbhAI maganalAlano bhaMDAra-pATaNa (2) lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira amadAvAda kramAMka 1251. (3) lIMbaDI bhaMDAra. (4) koDAIkenAlano bhaMDAra. [7] RSidattArAsa [kartA-sahajasuMdara] saM. 1572. prAptisthAna lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira, kramAMka 1042. [8] RSidattAcopAI [kartA-raMgasAra] saM. 1626. prAptisthAna - jodhapura. [9] RSidattAvAsa [kartA-jayavaMtasUri] saM. 1643. prAptisthAna - (1) lA.da.bhA.saM. 1. A mAhitI jayavaMtasUriracita RSidattAvAsa saMpAdaka - nipuNA a. dalAla prakAzaka - lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira sirIjha-53 pustakamAMthI sAbhAra Apela che. A paraMparAnI yAdI banAvavA mATe nIcenA graMtha upayogamAM lIdhA che : (1) jaina gurjara kavio - bhAga 1, 2, 3 desAI mohanalAla dalIcaMda. (2) lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranA hastaprata bhaMDAranI yAdI. (3) DahelAnA upAzrayanA hastaprata bhaMDAranI yAdI. (4) zrImad rAjendrasUrismAraka graMtha saM. nAhaTA agaracaMda. (5) AnaMda kAvyamahodadhi bhAga-1 saM. jhaverI jIvaNalAla sAkaracaMda. datta-t.pm5 2nd proof
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 vidyAmaMdira. (2) mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI. (3) zrIgoDIjI upAzraya muMbaI. prakAzana - lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira amadAvAda-9, I.sa. 1975. [10]RSidattArAsa [kartA-matisAra] 2.saM. 1643. prAptisthAna - DahelAno upAzraya, amadAvAda. [11] RSidattArAsa [kartA-guNasaubhAgya] 2. saM. 1643. prAptisthAna - koDAIkenAla. [12]RSidattArAo [kartA-saravaNa-pArjacaMdragacchanA] 2.saM. 1657. prAptisthAna - abhayasAgarano bhaMDAra, pATaNa. [13]RSidattAcopAI [kartA-guNavinaya] prAptisthAna - abhayasAgarano bhaMDAra. [14]RSidattAcaupaI [kartA-vinayazekhara] 2.saM. 1677, 9.saM. 1709. prAptisthAna - lA.da.bhA.saM.vidyAmaMdira. [15]RSidattAcaupaI [kartA-dayAnaMda] 2.saM. 1699. prAptisthAna - lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira. [16] RSidattAcopAI [kartA-cothamala] 2.saM. 1684. [17]RSidattAcopAI [kartA-vegaDagacchIya mahimasamudra] 2.saM. 1698. [18]RSidattAnorAsa [kartA-vijayazekhara] 2.saM. 1707. prAptisthAna - mahAvIra jaina vidyAlaya. [19]RSidattArAo [kartA-jinaharSa] 2.saM. 1749. prAptisthAna - pATaNa. [20]RSidattAcopAI [kartA-vIramasAgara] 2.saM. 1751. prAptisthAna - jesalamera. [21]RSidattAcopAI [ajJAtakavikRta] 2.saM. 1752. prAptisthAna - vijayadharmasUrino bhaMDAra, velanagaMja, AgrA. [22]RSidattAcopAI [kartA-guNasAgaranA ziSya jJAnacaMdra] 2.saM. 1797. prAptisthAna - surata. [23]RSidattAvAsa [kartA-megharAjaRSi pArzvacaMdrIya] 2.saM. 17mo saiko. prAptisthAna - lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira, amadAvAda. [24]RSidattAsvAdhyAya [kartA-sumatimANikya] 2.saM. 17mo saiko. prAptisthAna - lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdiranA bhaMDAramAM kramAMka 1373 che. [25]RSidattAcaupaI [kartA-siMhasaubhAgyanA ziSya sumatigaNi] 2.saM. 1833. prAptisthAna - lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira. datta-t.pm5 2nd proof
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 [26]RSidattAcaupAI [kartA-cauthamala] 2.saM. 1864. devagaDhamAM racanA karI che. [27]RSidattAcaritra [kartA-bAlacaMdrasUri] saMskRtabhASA. prAptisthAna - lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira (pu.) kramAMka 1456. [28]RSidattAcaupaI [kartA-zivakalaza] prAptisthAna - lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira (pu.) kramAMka 6218. [29]RSidattAkathAnaka [ajJAtakavikRta] prAptisthAna - lA.da.bhA.saM. vidyAmaMdira. noMdha : jyAM bhASAno ullekha nathI tyAM bhASA madhyakAlIna gujarAtI samajavI. upakArasmaraNa : A graMthanA prakAzana kArya mATe ane Arthika sahayoga mATe zubhapreraNA karanAra paramapUjya rAmacaMdra-bhadraMkara-kuMdakuMdasUrimahArAjanA ziSyaratna paramapUjya paMnyAsapravara vajrasenavijayamahArAjano AbhAra mAnuM chuM. tema ja A graMthanA saMpAdanakAryamAM paMDitavaryazrI amRtabhAI paTelano sahayoga amane maLyo che. temaNe atyaMta zramasAdhya livyaMtaranuM kArya karI Apela che - temAM paNa munivaraguNapAlaviracita prAkRtakRtinI eka mAtra tADapatrIya uparathI livyaMtara karI Apela che. tema ja ekavAra prUphavAMcana paNa karI Apela che, jethI A saMpAdananuM kArya sukara banyuM che. tema ja A kRtionuM aMtima prUphavAMcana pa.pU.gaNivarya zrInayabhadravijayamahArAje karI ApIne prUphamAM rahI gayelI azuddhionuM parimArjana karI Apela che. A kRtionI hastapratonI phoTokaoNpI ane jherokSa nakala kobA kailAsasAgarajJAnabhaMDAranA hastapratonA saMgrahamAMthI tyAMnA kAryakartAonA saujanyathI tathA ela.DI.inDolaoNjInA hastapratanA saMgrahamAMthI jitendrabhAI zAhanA saujanyathI amane prApta thayela che te badala baMne saMsthAonA kAryakartAno khAsa AbhAra mAnuM chuM. A sivAya jyAre jyAre saMpAdana kAryamAM mudrita graMthonI jarUra paDI tyAre tyAre gItArthagaMgA saMsthA taraphathI paNa amane pustako prApta thayela che te badala te saMsthAnA kAryakartAno paNa AbhAra mAnuM chuM. hastaprato u52thI A graMthanA saMpAdana-saMzodhanano prayAsa karelo hovAthI A saMpAdanamAM je kAMI truTio rahelI hoya te vidvAno sudhArIne vAMce ane te aMge yathocita mArgadarzana paNa Ape, e mATe vidvAnone khAsa vinaMtI karuM chuM. A graMthanA saMpAdana kAryamAM zuddhikaraNapUrvakanuM kArya thAya te mATe 4-pavAra prUphavAMcana karIne yathAzakya zuddhikaraNa karela che Ama chatAM dRSTidoSathI, anAbhogathI ke ajJatAthI je kAMI azuddhio rahI hoya tenuM parimArjana karI vAcakavarga vAMce evI khAsa bhalAmaNa karuM chuM. datta-t.pm5 2nd proof
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 prAMte aMtaranI zubhabhAvanA vyakta karuM chuM ke je rIte RSidattAmahAsatIe guNonI suvAsathI potAnuM jIvana maghamaghAyamAna banAvyuM ane ativikaTa paristhitimAM paNa zIlanuM rakSaNa karyuM ane mahAsatI tarIke khyAti meLavI, tethI dararoja prAtaHkALe rAI pratikramaNanI kriyA pUrve bharahesara-bAhubalInI sajhAyamAM mahAtmAo paNa A mahAsatInuM nAmasmaraNa karI rahela che. pUrva janmomAM pote irSyA-matsara-abhyAkhyAna ApavA dvArA je karma bAMdheluM tenAthI saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDyuM. prAMte RSidattAnA bhavamAM avazeSa raheluM karma jyAre udayamAM AvyuM tyAre dhIraja ane samatApUrvaka te karmane A mahAsatIe khapAvyuM. koInA upara leza mAtra kopa karyo nathI ke aNagamo darzAvyo nathI, potAnA guNonI udAratAnA darzana ja karAvyAM che, aMte sukhanA divasomAM bhoga bhogavavAno samaya Avyo tyAre paNa meghavRMdane joIne padArthonI kSaNabhaMguratA ane anityatAne nIhALI vairAgyabhAvanAthI bhAvita bane che. gurumahArAjanI dezanA sAMbhaLI kanakaratharAjA ane RSidattA baMne cAritra aMgIkAra karI krame 14pUrvI ane 11 aMganA pAThI banI, ugra tapazcaryA karI gurubhagavaMta sAthe vihAra karatAM karatAM dazamA zItalanAtha paramAtmAnI janmabhUmi bhadrilapuramAM padhAre che tyAM baMnene kevalajJAnanI prApti thAya che. dezanA dvArA aneka jIvone pratibodhIne naminAtha paramAtmAnA zAsanamAM A baMne jIvo mokSamAM jAya che. AvA uttama puruSonA jIvanamAMthI ApaNe sau guNonI suvAsa meLavI jIvanane guNI banAvI, bhavathI nirveda pAmI, samyag jJAna-darzana-cAritrarUpa ratnatrayIne ArAdhI sAdhIne asaMgabhAva keLavI, kSapakazreNi dvArA ghAtI karmone khapAvI kevalajJAna pAmIne zeSa aghAtI karmono kSaya karIne zAzvatakALa sudhI siddhisukhanA bhoktA banIe e ja zubhakAmanA !! zivamastu sarvajagataH epha-2, jeThAbhAI pArka, nArAyaNanagara roDa, pAlaDI, amadAvAda-7 phAgaNavada 8, vi.saM. 2067, zanivAra, tA. 26-3-2011. datta-t.pm5 2nd proof paramapUjya pravartinI sAdhvI rohitAzrIjImahArAjanI ziSyANu - sAdhvI caMdanabAlAzrI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA pRSThakramAGkaH 7-8 9-27 28-48 49-60 61-70 72-73 74 1-104 viSayaH prakAzakIya [1] zrImunipatiguNapAlaviracita risidattAcaritrano kathAsAra [2] ajJAtakartaka RSidattAcaritrano saMkSiptasAra [3] ajJAtakartaka RSidattAcaritrano saMkSiptasAra saMpAdakIya viSayAnukramaNikA uddharaNasaGketasUciH sirimuNivaiguNapAlaviraDyaM risadattAcariyaM // risidattAcariya paDhamaM pavvaM // risidattAcariya duijjaM pavvaM // risidattAcariya taijjaM pavvaM // risidattAcariya cautthaM pavvaM // risidattAcariya paMcamaM pavvaM // prazastiH ajJAtakartRkaM RSidattAcaritram // RSidattAcaritre prathamollAsaH // RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // RSidattAcaritre caturthollAsaH // puSpikA ajJAtakartRkaM RSidattAcaritram // 3-34 35-53 54-72 73-93 94-102 103-104 105-228 107-130 131-155 156-202 203-227 228 229-266
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 269-289 290-322 323-338 pariziSTam [1] siridhammaseNagaNimahattaraviraia vasudevahiNDimajjhimakhaNDe isidattAkahA // pariziSTam [2] zrIAmradevasUriviracitAkhyAnakamaNikozavRttau bhAvazalyAnAlocanadoSAdhikAre RSidattAkhyAnakam // pariziSTam [3] zrIjayakIrtisUriviracitazIlopadezamAlAyAH zrIsomatilakasUriviracitazIlataraGgiNIvRttI RSidattAkathA // pariziSTam [4] sirimuNivaiguNapAlaviraDyarisidattAcariye tAttvika-uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [5] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre tAttvika-uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [6] sirimuNivaiguNapAlaviraiyarisidattAcariye sUktisadRzapadyAMzAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [7] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre madhyakAlInagurjarapadyAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [8] sirimuNivaiguNapAlaviraiyarisidattAcariye vizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [9] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre vizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // 340-352 353-354 355-356 357-358 359-362 datta-t.pm5 2nd proof
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ uddharaNasaGketasUciH // a.ka. bRhatsaMgrahaNI bhartRharinItizataka a.saM. A.u. A.ni. o.ni. utta. upa.ra. u.mA. upa.mA. kirAtA. adhyAtmakalpadruma anekArthasaMgraha AcAropadeza Avazyakaniyukti oghaniyukti uttarAdhyayanasUtra upadezaratnAkara upadezamAlA bR.saM. bhartR.nI. / bhartR nIti. / bhartR.vairA. ma.ni. mAgha. yo.zA. ravaM. ra.saM. bhartRharivairAgyazataka mahAnizIthasUtra mAghakAvya yogazAstra raghuvaMza ratnasaMcaya vivekamaJjarI vicArasAra vairAgyazataka zIlakulaka zIlopadezamAlA vi.ma. ga.pa. gA.sa. cai.bhA. kirAtArjunIyakAvya gacchAcArapayannA gAthAsahastrI caityavandanabhASya jJAtAdharmakathA dazavaikAlikasUtra dazavaikAlikacUlikA dezanAzataka nAyAdhammakahA naiSadhIyakAvya puSpamAlA pratyAkhyAnasvarUpa vi.sA. vai.za. zI.ku. zI.mA. zIlo.mA. / zrA.pra. da.vai. da.vai.cU. de.za. nA.dha. naiSa. pu.mA. pratyA.sva. si.pra. sUtra. saM.pra. zrAvakaprajJapti sinduraprakara sUtrakRtAGga saMbodhaprakaraNa saMbodhasittari sthAnAGgasUtra saM.si. sthA .
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ sirimuNivaiguNapAlaviraDyaM risidattAcariyaM //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ e~ namaH sirimuNivaiguNavAlaviraDyaM risidattAcariyaM // risidattAcarie paDhamaM pavvaM // [ namaskArAtmakaM maGgalam] namiUNa calaNajuyalaM paDhamajiNiMdassa bhuvaNanAhassa / avasappiNIe dhammo payAsio jeNa iha paDhamaM // 1 // bAlattaNammi jeNaM sumerusihare abhiseyakAlammi / vAmacalaNaM'gulIe lIlAe DoliyA puhaI // 2 // taM varakamaladalacchaM jiNacaMdaM mattapIlugaigamaNaM / namiUNa mahAvIraM suragaNasayasaMthuyaM vIraM // 3 // sese vi ya bAvIse, namiUNa bhaTTharAga-maya-mohe / sura-maNuyA'suramahie jIvAipayatthaubbhAse // 4 // namiuM aNAinihaNe siddhigae aTThakammamalamukke / siddhe sAsayanANe, avvAbAhaM suhaM patte / / 5 / / varakamalasarisavayaNA kamaladala'cchI ya cArukamalakarA / viyasiyakamalanisaNNA, suyamayadevI nameUNaM // 6 // Ayariya-uvajjhAe sAhujaNaM gurujaNaM ca namiUNaM / risidattAe cariyaM vocchAmi gurUvaeseNaM / / 7 / / jai vi hu eyaM bahuso aNeyasAhUhiM Agame bhaNiyaM / taha vi ya phuDaM viyaDatthaM saMkheveNaM ahaM bhaNimo // 8 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 ] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // [sujana-durjanayorbhedaH] suyaNo soUNa imaM, guNagahaNaM kuNai jai vi taM natthi / guNabhUsie vi kavve, dose giNhai khalo ceva // 9 // suyaNANa kiM na namihaha je vi ya dose vi pecchahiM guNohe / piyajaNavirahe jaha koi piayaNaM pecchai vaNuM pi // 10 // na hu nimmale vi kiraNe raviNo pecchei kosio tamase / taha ceva guNA iha dujjaNo vi pecchei vivarIe // 11 // jai vi hu bIhAmi ahaM khalANa emeva taha vi kuviyANa / taha vi mahaMtaM vasaNaM no tIrai uDDiuM gayaM // 12 // ahavA- jo cciya ekassa khalo so cciya aNNassa sajjaNo hoi / kaha suyaNa-dujjayaNANaM pasaMsa-niMdA ahaM karimo // 13 / / jeNa bhaNiyaM rattA pecchaMti guNA dosA pecchaMti je virajjaMti / majjhatthA puNa purisA dose ya guNe ya pecchaMti // 14 // [ ] tA majjhatthA tumhe dose pariharaha taha vi daTThaNa / giNhaha virale vi guNe suyaNasahAvaM pi mA muyaha // 15 / / [kathAprakArAH-tatra dharmakathAyAM dharmanirUpaNam ] patthuyakAri kahAu paNNattAu jiNehiM savvehiM / atthakahA kAmakahA dhammakahA mIsa(ga)kahA ya // 16 / / atthakahAe attho kAme taha ceva kaamgkhaae| bhaNNai dhammakahAe cauvviho hoi jaha dhammo // 17 / / eso puNa dhammo bhaNio, jiNehiM jiyarAgadosamohehiM / tava-sIla-dANa-bhAvaNa-bheeNaM hoi cauhAo // 18 // aNasaNamAI ya tavo sIlaM puNa hoi caraNa-karaNaM tu / jIvadayAi [ya] dANaM adhu[va]yAI bhAvaNA huMti // 19 / / dhammo attho kAmo bhaNNai mokkho vi mIsagakahAe / esA sA mIsakahA bhaNAmi haM jiNavare namiuM // 20 // 25 D:\amarata.pm53rd proof
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] [kathApIThikA] jaMbuddIvo dIvo atthi lakkhajoyaNapamANo / dIvANa majjhavattI lavaNasamuddeNa parikhitto // 21 // so ya keriso cakkAyAreNa Thio sumerumAIhiM sattahiM dhahiM (?) / kulapavvaehiM jutto mahAnaIcaudasoveo // 22 // tassa ya dAhiNe bhAge bharahaM nAmeNa atthi varavAsaM / veyaDDhapavvayeNaM taM ceva puNo duhA jAyaM // 23 // tassa ya dAhiNaddhe majjhimakhaMDe guNehiM pasiddhaM / Ariyakhetta'bhihANaM gaMgA-siMdhUhi parikhittaM // 24 // etthammi ceva khaMDe NANA''yara-nagara-goulasameo / ucchuja(ucchiya?)vaMsAlikalio gomahisijaNAulo rammo // 25 / / magahAnAmeNa atthi ha deso jayammi supasiddho / loyANaM hiyayaiTTho sariso so devalogeNaM // 26 / / tammi ya varammi dese atthi puraM devarAyapurasarisaM / maNi-rayaNa-kaMcaNamayaM [ya] pAyAravareNa paricariyaM // 27 / / rAyagihaM nAmeNaM vikkhAyaM ettha bharahavAsammi / ujjANa-vAvi-dIhiya-deula-bhavaNehiM kayasohaM // 28 // tammi ya varammi nayare rAyA arikuMjarANa paDivakkho / atthi jae supasiddhe seNiyanAmo tti nAmeNa // 29 // jIvA'jIve puNNaM pAvA''sava-saMvaraNe ya nijjaraNe / baMdhe mokkhe ya tahA so jANai jiNavaramaeNaM // 30 // sAhUNa dANanirao jiNapUyAmahimakaraNasujutto / sAhammiyavacchalao khAiyasammattasaMjutto // 31 / / so bhujaMto bhoe gamei kAlaM tahiM varapurammi / devo vva devaloe gayaM pi kAlaM na yANei[I] // 32 // 15 20 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 6 ] tammiya kAle viharai jiNacaMdo mattapIlugaigamaNo / uppaNadivvANo iheva khaMDe sayaM vIro ||33|| so sAhuvayasahio viharaMto nayaramaMDiyaM vasuhaM / saMpatto rAyagihaM thuvvaMto vaMdehaM ||34|| nAUNa samosariyaM rAyagihe jiNavaraM mahAvIraM / cauvihadevanikAyA rayaMti hiTThA samosaraNaM ||35|| joisiya-vANamaMtara-vemANiya- bhavaNavAsidevA ya / pAyAratiuveyaM rayaMti sahasA samosaraNaM // 36 // raiyammi samosaraNe bhayavaM vIro payAhiNaM kAuM / 'titthassa namo' bhaNiuM vaisai sIhAsaNe viule ||37|| puvvAbhimuhanivviTTho sakkIsANehiM camarahatthehiM / vIyaMto so bhayavaM dhammaM kahiuM samA [Dha]tto ||38|| nAUNaM jiNavariMdaM samosaDhaM seNio naravariMdo / calio vaMdaNaheuM jiNassa varavIranAhassa // 39 // gaMtUNa samosaraNe [payA]hiNaM jiNavarassa kAUNa / bhattibbharanibbharaMgo evaM thuNiuM samADhatto // 40 // [ zreNikanRpakRtA vIrajinastutiH ] avi ya- "jaya bhavasiMdhunimajjamANajaMtughaNuttAraNa ! | [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // jaya sasinimmalakittinilaya ! jaya bhaviyavibohaNa ! // 41 // jaya kharakAmagayaMdakuMbhanissuMbhaNaharivara ! / jaya surakiMnara naravariMdasaMthuya ! paramesara ! // 42 // jaya vijjujjala ! jaya [sA ] misAla ! jaya mu(su )hasudIhara ! / jaya khara-niDuravajjasarisa ! kAmaha paMcavisara ! // 43 // jaya sasurAsurasiddhamahiu tihuyaNajaNAhijjai / no vacchatthalu mayaNasarehiM tuhu nAha ! bhijjai // 44 // jaya sasurAsurakiMnara-naravarapaNamaMtaghaTTapayakamala / jaya mohanisiyaranAsaNa ! jaya kevalakiraNaviSphuriya ! // 45 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] nara-tiriya-deva-nArayabhavasayasaMghaTTabhIsaNaduraMta( te)| saMsAramahAjalahimmi na'tthi saraNaM tumaM mottuM" // 46 // iya evaM paDhiUNaM, namiuM jiNapAyapaMkayaM sirasA / IsANAe disAe uvaviTTho nA'idUrammi // 47 // aha patthAvaM lahiu~ pucchai vIraM parAe bhattIe / kA esA risidattA jA suvvai AgamakahAsu // 48 // to bhaNai jiNavariMdo seNiyarA[eNa pu]cchio saMto / bhaviyajaNabohaNatthaM risidattAe imaM cariyaM // 49 / / gaMbhIrasaddamahuraghoso sa-deva-maNuyA'surAe parisAe / bhayavaM caramajiNido, evaM kahiuM samADhatto // 50 // [kathAsAraH] jaha sA raNNe jAyA, jAyamettAe jaha muyA mAyA / jaNaeNa tAvaseNaM, vuDhei nIyA jahA tattha // 51 // jaha jovvaNasaMpattA diTThA hemaraharAyataNaeNaM / ruppiNipariNa[ya]NaheuM calieNa rannamajjhammi // 52 // jaha kahiyaM niyacariyaM, tAvasathereNa rAyataNayassa / tasseva ya sA dinnA, mao ya jaha tAvaso ranne // 53 // teNa vi jaha pariNeuM ANIyA niyapurammi sA bAlA / kammaM jahA uiNNaM, jaM raiyaM annajammammi // 54 // jaha sA hemaraheNaM 'kayA'varAha'tti eva muNiUNaM / mArAviyA ma[sANe] pANehiM caMDapurisehiM // 55 / / jaha sA pANavimukkA puNo gayA tattha rannamajjhammi / tAvasaveseNa ThiyA kaNagaraheNaM puNo diTThA // 56 / / [ja]ha sA kaNagaraheNaM nIyA kAveripavaranayarIe / jaha tattha gayA saMtA, puNo vi mahilattaNaM pattA // 57 / / puvvabhavaM soUNaM, veraggiyA jaha sayaM bAlA / kaNagaraheNaM sahiyA, pavvaIyA jaha ya sA tattha // 58 // D:\amarata.pm513rd proof
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 8] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // uppaNNakevalAI viNihayakammAI do vi jaha tAI / saMpattAiM mokkhaM namiNo titthammi pavarammi // 59 // seNiyarAyA evaM souM namiUNa taha ya vIrajiNaM / sammattabhAviyamaNo, gao ya niyayammi ThANammi ||60|| bhagavaM pi vaddhamANo thuvvaMto deva - dANava- narehiM / aNNattha samosario bohito bhaviyakumuyAI // 61 // eyaM kahAsarIraM saMkheveNaM mae viraiyaM ti / ihi pavitthareNaM bhaNAmi haM jiNavare namiuM // 62 // [ kathAprArambha: ] jayai varakaNayavaNNo palaMbabAhU visAla [dha] valaccho / vIro vilINakammo jeNeyaM sAhiyA puvvi // 63 // vipphuriyanahamauhA paNayA'maramauDarayaNakayasohA / nami[sa] jayaMtu calaNo jassa titthe imaM jAyaM // 64 // suyarayaNabhUsiyaMgI suyadevI jayau potthayavihatthA / jie pasAeNeyaM ahaM pi [a]lasaM pavakkhAmi ||65 || jaha teNa vitthareNaM kahiyaM jiNavIravaddhamANeNaM / taha kiMpi samAseNaM ahaM pi vocchaM jiNe namiuM // 66 // iha dAhiNaddhabharahe deso nAmeNa majjhadeso tthi / annadhaNa-dhaNNapauro bahurayaNavibhUsio rammo // 67 // ucchu- java - sAlikalio, nAnA''gara - nagara - goDalasameo / bahu jaNavayasaMpuNNo gomahisijaNAulo rammo // 68 // dubbhikkha - Damara - corehiM vajjio niccapamuio rammo / Iidosavippamukko avirahio UsavasaehiM // 69 // etthammi vare dese nayaraM rahamaddaNaM' ti nAmeNaM / atthi varaM supasiddhaM maNi - rayaNavibhUsiyaM rammaM // 70 // dhavaluttuMga'TTAlayasaehiM maNi - rayaNa-kaMcaNamaehiM / gayaNayalamaNugaehiM taM nayaraM bhUsiyaM tehiM // 71 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9 risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] aMbaratalaM lihaMte veruliyamAirayaNanimmavie / koTTimatalasohaMte jiNabhavaNe' tattha airamme // 72 // ArAma-vAvi-dIhiya-ujjANa-talAyamaMDiyaM rammaM / pharihAsamannieNaM, pAyAravareNa taM khittaM // 73 / / tattha ya saralasahAvo loo parivasai guNasayAiNNo / vinnANa-kalAkusalo viyakkhaNo buddhimaMto ya // 74|| sammatta-nANa-daMsaNa-tava-niyame ya ujjutto / mahu-majja-maMsavirao sAvayadhamme sayA nirao // 75 / / aha tattha vare nayare, hemaraho nAma atthi vararAyA / jo sattukarivarANaM sIhakisoro vva paccakkho // 76 / / caMdo ya somayAe [ainimmalavaya]NakaMtiparipuNNo / nAeNa balisariccho rUveNaM puraMdaro ceva // 77 / / kappatarU bhiccANaM, dAyA dINANa arI ya verINaM / so pAlago nayANaM, kalamalao aNNarAINaM // 78 // tassa ya varanaravaiNo atthi piyA guNagaNehiM supasiddhA / suvisuddhakule jAyA sujasA nAmeNa devi tti // 79 / / sA paumagabbhavaNNA, paumamuhI paumapahavaranayaNA / vellahalabAhulaiyA sasi vva somA ya akalaMkA // 80 // sujasAdevI taNao atthi, suo bahuguNANa jo nilao / hemarahapaDhamaputto kaNagaraho nAma nAmeNaM // 81 / / so sayalakalAkusalo, piyaMvao taha ya deva(ceva?) guNagAhI / suhao ya puvvabhAsI, saghiNo rUvI viNIo ya // 82 / / bhuvaNe vikkhAyajaso, soMDIro kittimaM visAlaccho / piyadhammo ya susIlo, viyakkhaNo buddhimaMto ya // 83 / / 1. prAkRtatvAt pulliGgam , prathamAbahuvacanametat / 15 20 D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // suyaNo saralasahAvo dakkhiNNamahoyahI guNavisAlo / nAipaDivaNNaparo guruyaNapUyArao taha ya // 84 / / kiM bahuNA bhaNieNaM je kei guNA tiloyamajjhammi / te savve vi ya lINA, tammi kumAre sayaM ceva // 85 / / evaM vaccai kAlo hemaraho bhuMjae varaM rajjaM / aha atthi dUramagge tasseva varassa nagarassa // 86 / / kAverInAmeNaM nayarI dhaNa-dhaNNamaMDiya'bhirAmA / ujjANa-vAvi-dIhiya-devaula-talAyasaMvuttA // 87 // dhavalahara-AvaNehi ya caukka-tiya-caccarehiM sA kaliyA / ahavA kiM bahueNaM, dhaNayapurIe samA sA vi // 88 / / niccaM pamuiyahiTTho, vajarimAIhiM kIlaNasaehi / jattha jaNo kIlaMto gayaM pi kAlaM na yANei // 89 // kIlaMtA ya hasaMtA, bhAsaMtA taha ya caMkamaMtA ya / vilasaMtA dIsaMtA devANa vihiyavarA loyA // 90 // iya erisajaNajuttA, sA nayarI bhuMjae maNa'bhirAmA / rAyA aribhayakArI, 'suMdarapANi' tti nAmeNaM // 91 / / arihatthINa miyArI, bhANU mo baMdhupaMkayavaNassa / paNaikumuyANa caMdo, pAusakAlo ya loyANaM // 92 / dei dhaNaM adhaNANaM pAlai sadhaNe parAe nIIe / baMdhu vihUNANaM vi so jaNANaM baMdhuttaNaM kuNai // 93|| tassa ya suMdarapANissa, rAiNo vallahA maNa'bhirAmA / sukumAlapANi-pAyA vAsula nAma'tthi varapattI / / 14 / / nimmalakulappasUyA, asuittavivajjiyA guNanihANaM / sA suyaNadhammanirayA, daiyA taha puhainAhassa // 95 / / vAsuladevIdhUyA, rUvavaI atthi ruppiNI nAma / uta[tta]ttakaNayavaNNA paDhamavayatthA ya sA taiyA // 96 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ [11 risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] bAhattarikarlakusalA viNNANA'isaya-viNayasaMpattA / aTThArasaliviniuNA somA sA caMdareha vva // 97|| saMpuNNacaMdavayaNA varapaumiNikusumapattasamayanayaNA / varA ya ghaNathaNakalasA sukumAla-supaccalavai // 98 // sA aNNadiNe dhUyA nAUNaM jovvaNammi vaDhtI / suMdarapANisayAse vAsuladevIe uvaNIyA // 99 / / aha pecchiUNa dhUyaM, vadi'tiM jovvaNammi paDhamammi / so ciMtei maNeNaM, rAyA kassesa dAyavvA // 100 / rahamaddaNammi nayare, rAyA nAmeNa atthi hemaraho / tassa'tthi suo pavaro, kaNagaraho nAma nAmeNaM // 101 / / tassesA varakaNNA demi ahaM eva ciMtiuM rAyA / vAhArAvai maMtI sAgarapamuhA tahiM savve // 102 / / to tesiM maMtINaM sAhai rAyA ya vaIyaramimaM ti / te vi ya sAgarapamuhA, bhaNaMti maMtI imaM vayaNaM // 103 / / avassesA dAyavvA kassa vi vinnANarUvakaliyassa / jeNa mahagdhaM rayaNaM, jAi mahagghammi ThANammi // 104 / / amhehiM vi suyameyaM, jahA kumAro jayammi supasiddho / rUva-guNa-lacchinilayAo soMDIro kittimaMto ya // 105 / / esA vi ya varA bAlA nijjiyarai-kaMti-teyasaMpayA / 'doNha vi samarUvANaM na'tthi viroho 'tti supasiddhaM // 106 / / soUNa tANa vayaNaM, rAyA pesai sohaNe diNammi / guNaseNaM nAmeNaM, mahaMtagaM savvaahigArI // 107 / / guNaseNo gaMtUNaM, hemarahaM paNamiUNa viNaeNaM / patthAvaM lahiUNaM, kosallIyaM samappei // 108 // 20 2. prAkRtamAM samAsamAM pUrvapadano anya svara dIrgha hoya to hasva ane hasva hoya to dIrgha vikalpa thAya che. D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 12] diNNA''saNo niviTTho, hemarahaM bhaNai mahuravayaNehiM / suMdarapANiniveNaM, tumha sayAsamma paTThavio // 109 // suMdarapANI rAyA, bhaNai imaM - asthi majjha varakaNNA / sA tumha suyassa mae dinnA, jai tumha paDihAi // 110 // hemaraho hasiUNa, guNaseNaM bhaNai 'hou evaM' ti / to sammANeUNaM rAyA paTThavai guNaseNaM // 111 // aha sohaNammi divase, rUviNikaNNAeN pANigahaNatthaM / hemaraho kaNayarahaM, niyabalasahiyaM visajjei // 192 // taM ca kerisaM ? rahavara-gayavara-pAikka-saMkulaM turayathaTTakayasohaM / aNNoNe nijjiNaMtaM seNaM nIhariumAdattaM // 113 // tattha vi rahavarasaMghaTTatAsiyA, tasahiM mattamAyaMgA / mAyaMgasaddabhIyA disodisiM jaMti varaturayA // 114 // [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // aNNattha turayakhuraghAyaghAiyA mahiyalammi viulammi / aMti paDaMti gaNassA (ssa), takkhaNammi to na uTTaMti // 115 // avi ya- dIsaMtapavararahanaraM, gajjaMtamattakarivaraM / hiMsaMtaturayathaTTayaM, vaggaMtapayaivaggayaM // 116 // vilasaMtanaravarIsaraM, varachattaseyapaMDuraM / vajjaMtasaMkhakAhalaM, gijjaMtajuvaimaMgalaM // 117 // paDhaMtamAgahabaMdiNaM, dIsaMtakhaggabhIsaNaM / guMjaMtabherisaddayaM, laMbaMtapavaracidhayaM // 118 // [ khaMDayaM] saMcalai tattha seNNayaM caliu seNNu vilasaMtauM, mahiM pasaraMtauM, mattodadhi mattovahi jaha salilu taha / paDaha-saMkhasaddAulu gaya gajjAulu / paDhamai pAusi mehu jiha ||119|| aNavarayapayANehiM jAva vaccei tattha taM seNNaM / tA seNNavattaM suNiuM, aridamaNo nAma vararAyA // 120 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] [13 [aridamanena saha yuddham ] paTThavai niyayaM purisaM, hemarahasuyassa niyabhUmIgassa / so gaMtUNa kumAraM pabhaNai aridamaNavayaNehiM // 121 / / maha laMghiUNa sImaM, aridamaNo bhaNai vaccasu kumAra ! / ahavA jujjheUNaM, gacchasu maha desamajjheNaM // 122 / / ahavA kiM bahueNaM khaggaM kaMdhuM Agao si taM majjha / tA ThAhi samarahutto ahavA ANaM paDicchehi // 123 / / suNiUNa imaM vayaNaM dUyaM paDibhaNai so imaM kumaro / kiM kesari bhayabhIo, giNhai ANaM siyAlassa ? // 124 // bhaNio dUo iya evaM so gaMtUNa bhaNai paDivayaNaM / kiM bhayabhIo sIho, kuNai siyAlANa iha ANaM ? // 125 // aridamaNo suNiUNaM vayaNaM dUyassa jaliumADhatto / taM daTThaNa jalaMtaM, saMkhuddhA takkhaNaM purisA // 126 / / giNhei ko vi khaggaM ko vi hu sattiM sarAsaNaM ko vi / ko toNIraM pIDai, pahaNai aNNo dharaNivaDheM // 127 / / eyammi avasarammi, dinnA saMgAmasUyagA bherI / suNiUNa tassa sadaM, saMkhuddhA takkhaNaM suhaDA // 128 / / saMgiNhai ko vi hatthi ku vi turagaM ko vi giNhai khaggaM / ko vi varasaMdaNarUDho raNataNhAlU calai sahasA // 129 / / ku vi paDhama jovvaNu[va]gayarAgabAlAe virahabhIyAe / uNNayapaoharAe , dhario avaruMDiuM daio // 130 / / aNNA ya pAyavaDiyA bhaNai piyaM nigghiNo si taM daiya ! / jo mottUNa daiyaM, calio taM ettha saMgAme // 131 / / iya evaM vuccaMtA suhaDA varapiyayamAhiM taruNIhi / agaNiyapiyayamavayaNA caliyA saMgAmataNhAlU // 132 // gayavara-rahavara-pAikka-saMkulaM turayathaTTadupecchaM / aNNoNNe nijjiNaMtaM nayarAu viNiggayaM seNNaM // 133 / / 20 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // jAva ya kumAraseNNe vaTTai dUyassa maM(saM)tio kovo (?) / saNNaddhabaddhakavao, aridamaNo tAva saMpatto // 134 // saMpatte aridamaNe kumAraseNNaM pi takkhaNaM ceva / saMnnajjhiuM pavattaM raNaucchAhammi vadi'taM // 135 // sarakkha-sara-satti-savvala-mellaMtaM tattha aridamaNaseNNaM / uThei savaDahuttaM kumAraseNNassa sahassa tti // 136 / / bANehiM varisamANaM, khaggAsaNibhIsaNaM dhaNuma(sa)sadaM / tasseva ummuraMtaM[?], kumaraseNNaM pi uThei // 137 / / suhaDA suhaDehi samaM, abhiDuA rahavarA saha rahehiM / turayA turaMgamehiM, mattagayA saha gaiMdehiM // 138 / / gayavara-rahavarasaMghaTa-bhIsaNaM khggghaaydpecchN| laggaM balANa jujhaM, naccaMtakabaMdhapecchaNayaM // 139 / / gajjaMti tattha suhaDA, nAsaMti ya kAyarA disodisaM / bhajjaMti kaDayaDaMtA, gaehiM varasaMdaNA sahasA // 140 / / 15 avi ya- vaggaMtapayaibhIsaNaM, naccataraMDapekkhaNaM / / gijjaMtanAmagottayaM, kokaMtaaNNamaNNayaM // 141 / / bahukuMta-khaggabhIsaNaM, paDhaMtabhaTTabaMdiyaNaM / bhajjaMtagaruyarahavaraM nivaDaMtamattakarivaraM // 142 / / bhajjaMta hatthi varaghaDaM, viruMDadhariyavarabhaDaM / ................ // 143 // varisaMta savvasavvalaM, vajjaMta saMkhakAhalaM / kayamaMsa-ruhirakaddamaM, saMlaggu jujjhamuttamaM // 144 / / laggu jujjha aibhIsaNu, kAyaranAsaNu , dasamuha dasarahasuyaha jiha / kuMta-khagga mellAukheM, sarehiM vagA(ggA)ulu , bhIsaNu nAvai peyavaNu // 145 / / ha............................ D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ [15 risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] bhajjaMta chattaciMdhaM muhattametteNa aridamaNaseNNaM / / bhaggaM jaha sarisalilaM, velAgaya-uvahisalilANaM // 146 / / taM pecchiUNa bhaggaM, varisaMto varasarANa nivahehiM / uThei rahavilaggo, aridamaNo ha(ma?)risabhariyaMgo // 147 / / pADei chattaciMdhe, cUrei ya rahavare karivarehiM / bhaMjei gayaghaDAo, khaggapahArehiM so tattha // 148 / / jAvevaM khaNamettaM paharai so tattha varabalasameo / tAva ya kumAraseNNaM, bhaggaM bhajjaMtadhayaciMdhaM // 149 / / raNarahasamuvvahaMto, pecchaMto niyabalaM palAyaMtaM / saMpatto tA kumaro, sarakkhasare tattha muccaMto // 150 / / jai atthi purisayAraM mANaM uvvahasi niyayahiyaeNaM / ahilasasi vA kittiM tiloyamajjhammi sayarAhaM // 151 / / tA ThAhi samarahutto, aridamaNo bhaNai taM varakumAraM / pheDemi jeNa dappaM, re bAlisa ! samaramajjhammi // 152 / / ahavA taM bAlisao, jANasi taM, kIsiuM na jujjheuM / tA giNha majjha ANaM, jeNa'jja vi demi te jIyaM // 153 / / paDibhaNai to kumAro-kiM kIrai ettha garuya-lahuehiM / jeNa lahuo miyArI, bhaMjai dappaM gurugayANaM // 154 / / kiM bAlisao jalaNo na dahai kaTThANa garuyasaMghAyaM / kiM vA visaharadADhA, lahuyA no nei paMcattaM // 155 / / tA ThAhi samarahutto, avaNemi ya jeNa tujjha gurumANaM / jAvevaM so bhaNio, tAva kumArassa saMpatto // 156 / / vaggaMtA do vi jaNA uddhariuM rahavarANa vasuhAe / aha bhaM(bhiM)DiuM pavattA, khaggapahArehiM te tattha // 157 / / to vAhai aridamaNo, khaggaM kumArassa khaMdhadesammi / vijjukhitteNaM tao, kumAro taM vaMcai khaggaM // 158 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 16] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // aha rUsio kumAro, vAhai khaMdhassa jAva varakhaggaM tA / so vi vaMciUNaM vAhai, kumAra [ khaMdha] ssa niyakhaggaM // 159 // kumaro vi vaMciUNaM, aridamaNaM bhaNai Isi hasiUNaM / kiM khaggajujjhieNaM, bAhujujjheNa jujjhAmo // 160 // nikkhittakhaggarayaNA, do vi jaNA mahiyalammi viulammi / taha jujjhiuM payattA, jaha vaNamahisA araNNam i // 169 // saMcuNNiyaMgamaMgA-ruggAbheNa -- [ ? ] littaniyaaMgA | mattagayA iva raNNe khaNamettaM jAva jujjhati // 162 // tAva kumAreNaM so, taha baddho nAgapAsabaMdhehiM / jaha khaNametteNaM vi ya vasIkao so kumAreNa || 163 || eyammi avasarammI ugghuTTaM deva-dANava-narehiM / 'jayai kumAro' bhaNiuM mukkA kusumANa varavuTThI // 164 // so vi ya aNicchiUNaM rajjaM kumAreNa dIyamANaM pi / pavvaiUNaM siddho, jiNaM (Ni) danaminAhatitthammi // 165 // calio puNo ihaiM kumAro gAmAgaranagaramaMDiyaM vasuhaM / pekkhaMto airammaM, kAverIpurIvarIM aMteNaM // 166 // aha so thovadiNehiM laMgheuM joyaNAI bahuyAiM / saMpatto gururaNNe, gaya-gaMDaya-sIhapavarammi // 167 // taM ca kerisaM ? sajja - 'jjuNasaMchannaM jaMbu- kayaMvaM - 'va - niMba- ramaNIyaM / punnAga-nAga-caMpaya-rAyaMchuya - baula paDipuNNaM // 168 // aivaMtaya-sattacchaya-asoya - varatilayapADalAiNNaM / kaNiyAra- keli-rAiNi-piyaMgu - jaMbIrapariyariyaM // 169 // keyai-lavaMga-taha kaMcaNAra emAi rukkhapaDipuNNaM / pecchei mahAraNNaM vaccaMtaM tattha taM seNNaM // 170 // avi ya- kattha vi pavvayavisamaM, kattha vi nijjharaNa- sariyasayakaliyaM / katthavi bukkAtaM vAnaravUhehiM taM raNaM // 171 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ [17 risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] kattha vi gayakulapuNNaM, kattha vi taM mayakulehiM pariyariyaM / katthai puliMdapauraM, katthai sIhehiM bhIsaNayaM // 172 / / aNNattha riMcha-cittaya, aNNattha ya gavaya-gaMDa-ruruvehiM / aNNattha acchabhallayasaehiM taM saMkulaM rannaM // 173 / / aNNattha bhilla-saMvare, aNNattha ya rakkhase mahAghore / aNNattha bhUyapee, phekAraMte mahAcaMDe // 174 / / avi ya- dujjaNamuhasAricchaM, taM raNaM kasiNapavvayasaehiM / taha kasiNagayakulehiM kAliMjiNi taha ya kusumehiM // 175 / / aNNattha suyaNasarisaM vi ya siyavaraseyakusumanivahehiM / aNNattha pallavehiM, aMdolaMtehiM vAharai // 176 / / aNNattha phalabhareNaM, pahiyANa ya AgayANa taM raNNaM / kAravai pANavitti, suyaNasahAvammi vahataM(va hu~taM) // 177 / / avi ya- gayagajjiehiM gajjai vAsai nijjharaNa-pavvayajalehiM / siMhikeyA''ravapauraM vAsAratto vva taM raNNaM // 178 // aha tattha raNamajjhe karahavilaggehiM niyayapurisehiM / jovAviUNa udayaM pacchA gacchei taM seNNaM // 179 / / aNNadiNe je purisA paTTaviyA jalagavesaNanimittaM / te sucirAe AyA rAyasueNaM imaM bhaNiyA // 180 // 'kiM vo cirAviyaM, taM tujhehiM jalagavesaNagaehiM' / te vi paNAmaM kAuM bhaNaMti kumaraM imaM hiTThA // 181 / / sAmi ! laddhaM amhehiM nimmalaudayaM mahAsaraM diTuM / jaM puNa cirAviyaM iha tattha vi kajjaM nisAmeha // 182 / / ekkammi bhUmibhAge, tattha vaNe jalagavesaNagaehiM / diTuM mahAmahaMtaM cojjaM, taM sAmi ! nisuNehiM // 183 / / atthi bahuraNNamajjhe phulluppalakamalakuvalayAiNNaM / kAraMDa-kuMca taha cakkavAya-sArasa-kalahaMsapaDipuNNaM // 184 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // jalahatthi-mayara-kacchava-taMtuya-kuruvilla-macchasayakaliyaM / sacchodayabhariyaM saraM vAlasamuddo vva vitthiNNaM // 185 / / tassa ya tIrAvattI vitthiNNo bahalapattalacchAo / nahoccho atthi dumo bahupakkhigaNANa AgAro // 186 / / tammi paDapAyavavare, pAehiM baddhagammi aMdole / aMdolaMtI itthI diTThA vararUvaguNakaliyA // 187 / / taM pecchiUNa bAlaM, paumamuhiM paumapattavaranayaNaM / saMjAyagaruyasaMkA[u]lA tattheva ya saMlINA // 188 / / tattha humagahaNamajjhe ciMtemo, hojja kA imA bAlA / kiM vaNalacchI esA ?, kiM vA risiNI imA kA vi // 189 // jAvevaM ciMtemo, tAva ya aMdolayAu uttariuM / salaliyavellahalagai, caliyA sA saravaraM'teNaM // 190 / / gaMtUNa saravarammI, majjaNakIlAe~ tattha kIleuM / paumiNi pattammi vare, giNhai sA paurakusumAiM // 191 // gahiyavarakusumanivahA, caliyA sA pacchimaM disAhuttaM / tattha ya avaradisAe, ujjANaM atthi ramaNIyaM // 192 // tattha vare ujjANe, aNeyavarapAyavehiM pariyarie / dumagahaNamajjhavattI, deuliyA atthi ramaNIyA // 193 / / sA maMtharagaigamaNA, paloyamANI varaMtamujjANaM / deuliyAe gaMtuM, paumiNipattesu uvaviTThA // 194 / / eyammi avasarammI, acchaMtehiM tahiM vaNaniuMje / jaM dilu taM sAmiya ! nisuNasu ekkeNa citteNa // 195 / / avi ya- caMdo va somayAe, sUro viva niyasarIradittIe, samuddo viva gaMbhIrattaNeNaM, mattagayavaro viva salIlAe gaIe, sIho viva nigghayatteNa, paDhamapAuso 25 viva dIsaMto nayaNasuhakArI, puraMdaro viva rUvasaMpayAe, suragirI viva thirattaNeNaM, mahumahaNo viva vitthiNNuNayavacchatthaleNaM, saMkaro viva gurujaDAkalAveNa, jamo viva D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] [19 viddhattaNeNaM, haMso viva sarIrapaMDurattaNeNaM, sarayakAlo viva kusumaphalabharanamiyaaMgapiTThIe ko vi jarAjuNNo tAvasavesadhArI kaMda-mUla-phalagahiyabharo paviTTho tti deuliyAe / abbhuTThio ya tIe, suravahusarisAe pavarabAlAe nikkhittavaraphala[ssa ya] pamajjiyA tIe taccalaNA // 196 / / kayamajjaNa'bbhiho so, tIe pavarAe ceva bAlAe / diNNAsaNe niviTTho paumiNikusumAsaNavarammi // 197|| saha tIe kaNNAe pabhakkhio varaphalAi so tattha / amhe vi imaM daTuM, sakougA ceva saMjAyA // 198 / / daTThaNa imaM savvaM, saMpattA ettha saMpayaM iNhi / eeNa kAraNeNaM, amhehiM cirAviyaM sAmi ! // 199 / / to bhaNai rAyaputto,-ko hojja vaNammi tattha so puriso ? / kA vA sA varabAlA ? mahaimahaMtaM imaM cojjaM // 200 / / to taM bhaNaMti purisA, nUNaM so rakkhaso mahAghoro / sA disati-somavayaNA, rakkhasiyA hojja raNNammi / / 201 / / to bhaNai rAyaputto, phalAiM no rakkhasAiM bhakkhaMti / no vA'ggIhomaM kareMti no ceva niyama-tave // 202 / / tA nUNa tAvasAiM, tAiM acchaMti tattha vaNamajjhe / ahavA kiM bahueNaM, deha payANaM pabhAyammi // 203 // eyammi avasarammI, sUro gayaNaM kameNaM laMgheuM / patto atthamaNagirimmi, mauleuM paMkayavaNAI // 204 / / atthamie divasayare, saMjhArAeNa maMsakhaMDeNaM / gahieNaM dasaNehiM, saMpattA rakkhasI rayaNI // 205 / / to tANa tAvasANaM, kahAe akkhittamANaso rAyA / gamiUNa addharattaM, nidaM so lahai paccaddhe // 206 / / avasesarayaNimette, baMdiyaNavibohio varakumAro / so bhaNai-seNNamajjhe, deha payANaM, saraMteNaM // 207 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 20] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // diNNe payANasaMkhe, khuhie sayalamma tattha seNNammi / cau-paMcapurisasahio, calai kumAro saraMte piTTaM // 208 // ujjoiyapuvvadiso ninnAsiyA sa[vvala ? ] timirasaMghAo / sahasa tti aMsumAlI, uio etthammi patthAve // 209 // saMpatto ya kkhaNeNaM, rAyasuo pavaNavegaturaehiM / pecchai tattha vakkhittaM taM aMdolaMtaM vaNaM'tari // 210|| daTThUNa rUvavihavaM, tIe bAlAe~ tattha rAyasuo / akkhittamANaso so, evaM ciMtemADhatto // 211 // kiM saggAo esA, keNa vi kuvieNa risivareNa ihaM / sAveNa sAviyaMgI, paDiyA raNNe nisAlammi // 212 // kiM kA vi hojja risiNI, kaMda - phalA''hAriNI araNagayA / tava-niyayasosiyaMgI, piyuvirahe gahiyapavajjA // 213 // ahava navajoyaNAe, risittaNaM kaha imIeN iha hujjA / tA puvva verieNa, keNa vi deveNa iha khittA // 214 // ahavA vijjAharapavarabAliyA kamalakomalasarIrA / veyaDDapavvayAo kIlaNaheuM ihaM AyA // 215 // esA u hojja lacchI, sarassaI esa suMdarA (ra) muhayA (suhayA) / ahavA vi kuraMgacchI, havejja aNNA imA kA vi // 216 // ahavA vikuvalayacchI, kamalamuhI kamalakomalasarIrA / majjha kaeNaM vihiNA, viNimmiyA ettha raNammi // 297 // evaM vicitamANo, rAyasuo jAva tattha accheI / tA bahalakalayaleNaM, jhatti parAyaM tahiM seNNaM // 218 // seNNaravaM soUNaM, sA bAlA tattha rannamajjhammI / kumAreNa dissamANA sahasA addaMsaNaM jAyA // 219 // to ciMtei kumAro, kiM eyaM suviNayaM mae diTThe / kiM vA paccakkhamiNaM kiM vA mAhiMdajAlaM ti // 220 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ [21 risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] savvamiNaM paccakkhaM, na hoi mAiMdajAlameyaM ti / ahavA kiM bahueNaM, pucchAmi ime niyayapurise // 221 / / to te vi rAyapurisA pucchiyamettA imaM paDibhaNaMti / jai ANavesi sAmiya ! paccakkhaM savvameyaMti // 222 // to so vimhiyahiyao, rAyasuo vaccai vaDaM'teNaM / no pecchai taM bAlaM, pecchai suNNaM tamaMdolaM // 223 / / paumiNipattacchaiyaM, iMdIvaramAipaumapariyariyaM / vaDapAyavaAsaNNe, pecchai so saravaraM rammaM // 224 / / eyammi avasarammI, taM seNNaM saravarassa puvvAe / AvAsiyaM disAe, tarugaNacchAyAsu viulAsu // 225 / / so vi ya rAyakumAro, pecchaMto saravaraM aimaTuM taM / saMpatto deuliyaM, bahuparivAreNa pariyario // 226 / / deuliyA AsaNNe, upphullasamaNNiyaM aimahaMtaM / pavaramahAdumakaliyaM, ujjANaM atthi ramaNIyaM // 227 / / vAreuM parivAraM, uvaddavaM uvayaNammi kuNamANaM / akkhittamANaso so, jovai taM bAliyaM pavaraM // 228 // no tattha kiM pi pekkhai, pekkhai paramANusehiM kayabhoyaM / taM deuliyapaesaM, jaNeNa sahio varakumAro // 229 / / to so pariyaNasahio, deuliyAe suhAsaNaniviTTho / taM bAlaM ciMtaMto, acchai jA thoviyaM velaM // 230 / / eyammi avasarammI, patto so tAvaso phalavihattho / abbhuTThio ya sahasA, rAyasueNaM viNayapuvvaM // 231 / / teNa vi kusuma-phalANaM, paumiNipattaM aivasurabhINaM / bhariUNa varo aggho, uvaNIo rAyaputtassa // 232 // calaNesu nivaDiUNa, agdhaM tu paDicchiUNa rAyasuo / tAvasapurao nivisai, paumiNipattammi suvisAle // 233 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // bhaNio ya tAvaseNaM-rAyakumAro 'kahi'ti gaMtavvaM ? / katto ya Agao taM?, teNa vi savvaM pi parikahiyaM // 234 / / joei ya so savvaM, samaMtao niddha-mahuradiTThIe / no pecchai taM bAlaM, rAyasuo tattha devagihe // 235 / / bhaNio ya tAvaseNaM puttaya ! deva'ccaNassa me vAro / tA giNha varaphalAiM, ahaM pi kiccaM karissAmi // 236 / / 'bhayavaM vaTTesu tavo', pajjattaM maha phalehiM eehiM / iya bhaNiUNaM kumaro, calaNesu nivaDeo // 237 / / vIsajjiya parivAro, rAyasuo appapurisapariyario / pacchaNNo dumasaMlINo, Thio ya bAlaM nirikkhaMto // 238 // nivvattiyakaraNijjo, pabhakkhitoM tAvaso varaphalAiM / saha tIe bAlAe, dIsaMto rAyaputteNaM // 239 / / phalabhakkhaNAvasANe, puNo vi asaNaM gayA bAlA / kumaro vi niyAvAse, calio bAlaM vicitaMto // 240 // pacchA'varaNhakAle, majjiya-jimio ya so varakumAro / gaMtUNa tAvasaM'te, sussusamANo imaM bhaNai // 241 // jai bhayavaM ! na viroho, imammi varapAyavocchaiyadese / varasurabhisIyalavaNe, acchAmi ahaM diNe kai vi // 242 / / no eyammi paese, cauppayAi[ya] karei avarohaM / hasiUNa tAvaso so, bhaNai ya acchaha jahicchAe // 243 / / to so susussamANo, accheuM thoviyaM tahiM velaM / namiUNa risiM kumaro, gao viyAle niyAvAse // 244 / / so vi ya pabhAyasamae, vakkaladhArI gao varaphalANaM / rAyasuo vi pabhAe, Agacchai Asamapayammi // 245 / / niuNaM pi maggamANo, na pekkhae kaNNagaM tahiM kumaro / to pujjeuM payatto, taM deuliyaM jaNasameo // 246 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ [23 risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] bahuvihamaNicuNNehiM, varakaMcaNasohiyAu rammAu / raMgAvalIu sahasA, tattha ya pavarAu raiyAu / / 247 // paurAmoehiM tahA, varehi kusumehiM paMcavaNNehiM / payaro kao'bhirAmo, chappayagaNasevio pavaro // 248 / / bahuvihamaNirayaNehiM, kaMcaNa-varatagaravacchakusumehiM / tattha vi paTTaccaNiyA, nimmaviyA nettapaTTehiM / / 249 // kappUra-turukkehi, katthUriya-caMdaNehiM pavarehiM / pajjAliyAu tattha ya, pavarAo dhUyaghaDiyAo / / 250 // jAvevaM so pUrya, karei to tAvaso phalavihattho / aDavIo gaMtUNaM, saMpatto Asamapayammi // 251 // abbhuTThio ya namio, pariyaNasahieNa so kumAreNaM / uciyA''saNe niviTTho AsIvAyaM kareUNaM // 252 // gamiUNa thovaM velaM, viNavio so imaM kumAreNaM / bhayavaM ! kuNasu pasAyaM, majjhaM AhAragahaNeNaM // 253 // bhaNio ya tAvaseNaM rAyasuo, putta ! suNaha maha vayaNaM / mottUNa kaMda-mUle, jaINaM no kappai aNNaM // 254 // soUNa imaM vayaNaM, namiUNaM tAvasassa kamajuyalaM / pariyaNasahio calio niyayA''vAsassa so kumaro // 255 / / vIsajjiyasayalajaNo, taM bAlaM puNNimidusamavayaNaM / dumaaMtare nilukko, pecchai AhArakAlammi // 256 // daTThaNa ya taM bAlaM, gao kumAro niyammi AvAse / majjiyabhutto ya puNo, risisayAsammi to ei // 257 / / namiUNa risivaraM taM, uvaviTTho bhaNai so imaM kumAro / 'tuha pAyadaMsaNeNaM, bhayavaM maha hoi saMtoso' // 258 / / teNa vi risiNA bhaNio, susAgayaM bhadda ! tujjha hou tti / gamiNa thovavelaM, gao kumAro niyAvAsaM // 259 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // puNaravi bIyammi diNe, taheva gaMtUNa Asamapayammi / ADhavai jAva pUyaM taheva tA risivaro patto // 260 / / namio ya kumAreNaM, bhaNai risI, putta ! uvacii(I) mahayA / kiM sayamevADhattA, 'accuvayAro kuNai saMkaM' // 261 // bhaNio ya kumAreNaM, maharisi ! tuha uvari bhattibharabhariyaM / kAravai mahaM hiyayaM, balA vi me uciyakaraNIyaM // 262 / / kAUNa tao pUrya, bhaNai-kumAro parAe~ bhattIe / kuNasu pasAyaM bhayavaM !, giNhasu mahasaMtiyaM kiMci // 263 / / teNa vi so paDisiddho, taheva daTThaNa taM varaM bAlaM / niyayAvAsammi gao, kumaro hiyaeNa ciMtaMto // 264 / / evaM diNe diNe so, uvayAraM kuNai saccabhAveNaM / aNNammi diNe risiNA, bhaNio kumaro imaM vayaNaM // 265 / / na viNA kajjeNa imaM, uvayAraM tujjhasaMtiyaM hojjA / tA kahasu kiM pi kajjaM, jaM sakaM tAvasajaNANaM // 266 / / bhaNai ya paNAmapuvvaM, rAyasuo-atthi ettha kAci bAlA / taM jai pasAyamaMto, bhayavaM daMsehi taM majjha // 267 / / bhaNio ya tAvaseNaM, jaINa majjhammi baMbhayArINaM / katto puttaya ! raNNe, kaNNAe saMbhavo ettha ? // 268 / / bhaNiyo ya kumAreNaM, sAmiya ! kaNNA mae sayaM diTThA / aNNaM pi garuyacojja, maha eyaM sAmi ! hiyayammi // 269 / / tA kuNasu maha pasAyaM, saMdaMsesu sAmi ! kaNNagA majjhaM / suiraM vi ciMtiUNaM, risiNA bhaNio imaM kumaro // 270 // kaha bhaNasi sayaM diTThA, ettha ya raNNammi putta ! sA kaNNA / kumaro vi paNamiUNaM bhaNai risiM Isi hasiUNaM // 271 // jaha ANavesi sAmiya !, diTThA sA kaNNagA mae ettha / bhaNai risI hasiUNaM, kiM kajjaM tIeN kaNNAe // 272 / / 20 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] [25 kumaro vi paNamiUNaM, bhaNai risiM sAmi ! suNasu maha vayaNaM / 'kahasu'tti risivareNaM, bhaNie kumaro imaM bhaNai // 273 // tumhe ttha vaNe dIsaha, egAgI taha jarAe~ akkaMto / jaraghatthANaM avassaM, maraNaM na hu hoi dUrammi // 274 / / esA vi tumha virahe, egAgI ettha raNNamajjhammi / bhilla-puliMdAIhiM, giNhissai ahamajAIhiM // 275 / / tumhANaM pi ya ajaso, ubhayakulANaM pi laMchaNaM taha ya / tehiM ya gahiyA hojja, risivara ! bhAvesu eyaM ti // 276 // eyaM soUNa risI ciMtai hiyaeNa-sohaNaM bhnnii| eseva varo kumaro, icchai ya imaM varaM bAlaM // 277 / / esa vi ya majjha dhUyA, icchai kumaraM avassaM, tenn---| -----kumarapurao, eseva varemi tA esA (?) // 278 // evaM viciMtiUNaM niyayahiyayammi risivaro bhaNai / maisavvaMgaM (maisatigaM?) nisuNesu kumAra ! maha saMtiyaM vayaNaM // 279 // [hariSeNamunerAtmavRttAntaH] atthi iheva bharahakkhette nAnA''gara-nagara-kheDa-kavvaDa-maDaMba-goulasayaparimaMDio, savvarayaNanivAsabhUo, vaccha nAma jaNavao'tti / tattha ya aparimiya[ra]yaNanihANA, tiyasapuravaru.....gAriNI tiya-caukka-caccarI........meiNItilayabhUyA, mattiyAvaI nAma nagari'tti / uttuMgaM dhavalatoraNavara[?]sA jai aNNA erisA nayarI, jattha ya murukkho u[ho]jja niyatthe kalAkusalo, lajjAluo mahilAyaNo / 20 tattha ya.......bhogaparaMmuho, parachiddAvaloyaNammi aMdho, parAvavAyabhAsaNammi mUo, paradavvAvaharaNammi saMkuciyahattho, parovayArakaraNekkatacchillo purisavaggo / tattha ya nisiyanikaDDiyA'siniddaliyadariyariuhatthimatthayaucchaliyabahalaruhirujjalamuttAhalakusumapaya[ra]raMjiyabhUmibhAgo, rAyA nAmeNa hariseNo tti / tassa ya....... uNNayapaohArA,................ guNanihANabhUyA, ciMtAmaNi vva ciMtiya'tthapUraNI, 25 savvaM'teurappahANA, piyadaMsaNA nAmeNa bhAriya'tti / so ya tIe saha paccakkhae bhoe bhuMjamANo kAlaM gmei| 15 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // [hariSeNasya putraiSaNA] annayA ciMtiyaM paiNA-na me kulabhUsaNabhUo putto atthi / jeNa bhaNiyaM-"........... ................... / ......................kayattho loo" // 280 // 5 cittA evaM,...........jhijiumADhatto, teNa ya so piyayamAe piyaM imaM [vayaNaM bhaNio-] kAci daiyA niyahiyaeNa uvvahasi, jeNa citAuro jAo'si, tA kuNasu pasAyaM, mottUNa majjha saMkaM, sA kA vi itthiyA, taM NaM saMpADemi, annaM ca katto piyaMgulaiyA, icchaM pUrei mahuyarassa / iha nAnAvihakusumarasehiM jassa mayarahiyaM hiyayaM // 281 // 10 tao Isi hasiUNa bhaNiyaM rAiNA-'niccitA[hosu] tumaM, kuviyappehi appANaM jhUrasi 'tti / amhaM puNa ciMtAurANaM kao erisaM suviNe vi maNaM / tao tIe nibbaMdhaNalaggAe kahio rAiNA niyaya'bhippAo, tIe vi hasiUNa bhaNiyaMkattiyaM evaM ? ti, tumhANaM kuladevayA ajiyaseNA nAmeNaM atthi; sA puttanimittaM ArAhaMsu' tti / 15 [kuladevatArAdhanA] tao so kiNhacauddasIe, majjiyasUibhUo, taddivasanirasaNo, siyavatthapAuraNaniyaMsaNo, gihiyakusumavilevaNo, addhassa samaye, khaggabIo, gayo kuladevayAe gharaM'tti / tattha gaMtUNa kayaM tIe kuladevayAe kuMkumAIhiM vilevaNaM surabhikusumArohaNaM / nivaDio tIe calaNesu ya, bhaNiyA ya sA devatA-sAmiNi ! 20 suNasu maha vayaNaM, evaM kila loesu ya suvvai-jahA kila-puttavirahiyANaM na'tthi ihaloo paraloo' tA na'tthi mahaM putto, tumae kuladevayAe saMtIe / tA kahasu maha paDivayaNaM-'putto tumaM hohI, [jai] na hohI, tA giNhasu maha siraM' ti evaM bhaNiUNa, vatthamajjhagaMThIe ciMhurAdaMdaM [baddhaM?] gaMThibaMdheNa niyaMsaNaM / puNo vi paDiyo calaNesu, puNo vi bhaNiyA-kahasu mama putto hohI ? na hohI vA ? giNhasu vA imaM mama siraM' 25 ti-evaM bhaNiUNa, kaDDiyA khaggajaTThI, vAhiyA vAmabhuyadaMDe, gahiyo vAmahattheNa niyayacihurabhAro, dAhiNahattheNa pahAriyaM khaggaM siroharAe, thaMbhiyaM devayAe, tahA [pahAriyaM] khaggaM, bhaNio paccakkhIhoUNa-kimeyaM putta ! ADhattaM aisAhasaM ?, 1. rAtreH / 2. kezapAzaM? / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] [ 27 niveNa vi tahaTThieNa paNAmaM kAUNa bhaNiyaM kuladevayAe 'giNhasu mama siraM, puttaM me payacchasu'tti / tao Isi vihasiUNa bhaNiyaM kuladevayAe - kiM tava saMtio ko vi maha putto gahio Asi / jeNa iNhi maggasi' tti, tao teNa vi sahAsaM sAimaM bhaNiyA-cakkIsara-vAsudeva - maMDaliyAINa gharesu nivasiUNaM, kiM bhagavai ! ekko vi putto na jaNio, jo iNhi mama pasAeNa dijjai'tti / tIe vi hasiUNa bhaNiyaMsamattho tumaM, na [ ho ]si uttarehiM nivAriDaM / tA bhavissai te putto / 'ii bhaNiUNa addaMsaNaM gayA devayA / so vi 'pasAu'tti bhaNiuM gao niyayA''vAsaM / pahAyasama ya diTTho tIe piyadaMsaNAe suviNao,' jahA kila sIhakisoro muheNa mama uyare paviTTho,' viuddhA ya sA maMgalatUraraveNaM / kahio ya hariseNassa, teNa vasA bhaNiyA--jahA te putto bhavissai, mama kuladevayAdinno 'tti / kahio kuladevayA - 10 saMtio vRttaMto / sAvi piyadaMsaNA taddivasapabhii kAUNa ApaMDurakavolA saMjAyA, navaNhaM mAsANaM sAiregANaM, suhaMsuheNaM pasUyA dArayaM / kayaM vaddhAvaNAiyaM uciyakaraNijjaM / tao mAsamette gae divasANaM 'ajiyaseNo' tti nAmaM kayaM / bAlagassA (ssa) evaM vaccai kAlo [ azvena hariSeNasyApaharaNam ] annammi diNe so rAyA AsavAhaNiyAe niggao, tao vi so vivarIyaraMgameNaM taddivasahiNaM avahariUNa iheva raNNe uvaNIo, uttario ya vaDapAyave laggiUNa turaMgamAo / diTTaM ca teNa imaM saravaraM, tAo majjiUNa imammi saravare, saMpatto imammi Asamayayammi / 5 D:\amarata.pm5\3rd proof 15 [ vizvabhUtimunidarzanam ] I diTTho ya teNa--jogAsaNArUDho, bahusIsagaNapariyario, dhammo vva muttimaMto, tava - niyamabhUsiyadeho, gurujaDAkalAvadhArI, vissabhUinAmaM mahAmuNi' tti / kao ya teNa tassa paNAmo'tti / teNa vi diNNo AsIo, uvaviTTho tassa paaymuule| pucchio risiNA pauttiM, teNa vi jahaTThiyA ceva savvA parikahiyA / tao ADhattA muNiNA dhammadesaNA / buddho ya so / eyammi avasare taM pattaM tassa saMtiyaM seNNaM 'ti / tao so eyammi 25 Asamayae, pajjuvAsamANo taM risivaraM, Thio mAsamegaM, kArAviyA ya teNa imA deuliyA / tao gao niyayadesaM, kulavaiNA ya diNNo gacchamANassa visApahArImahAmaMto / o niyayapuriM rAyA, pAlai rajjaM, pasiddho ya 'visApahAri 'tti nAmeNaM / 20
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 ] [ prItimatyAH pANigrahaNam ] aNNadiNe saMpattA pavaNavegA egA karahasaMghADI tassa rAyaMgaNe / karahasaMghADIpurisehiM paNamiUNa so rAyA, osArio ya kahiyaM tehiM jahA - amhe maMjulAvaI nayarIe samAgayA, tattha piyadaMsaNassa raNNo, vijjuppabhAe aggamahisIe dhUyA piyamaI nAmaM / 5 sA ahiNA daTThA amhe vi tuha sayAse paTTaviyA, 'saMpayaM devo pamANaM' ti / tao so gao pavaNavegakarahehiM ArohiUNaM sattapurisahio, saMpatto khaNadveNa maMjulAvaInayarIe, paviTTho rAyaMgaNe, diTTho ya teNa piyadaMsaNo vicchAyamuhakamalo, ciMtAsAyare paDio ya / kayaM tassa uciyakaraNijjaM piyadaMsaNeNaM, tao daMsiyA piyamaI, paloiyA ya sA teNaM sukkakaTTaM piva nicceTThA | bhaNiyo ya teNa piyadaMsaNo - jahA mA kAyarI hoha 10 pasannacitto hoUNa nirikkheha - egaM muhuttaM maMtasAmatthaM, - ii bhaNiUNa, kayaM teNa sayalIkaraNaM, aNusario ya garuDo, Thio dhAraNAe, jhAiyaM gayaNaM haMsasaddavisaggasaMjuttaM kayA nivvisA / tao viyaMbhamANA niddAkhae vva, uTThiyA pucchiyA ya piuNA - 'putti ! kiM vAhai' ? tti, tIe bhaNiyaM - kiM pi / etthaMtare samAhayaM naMditUraM, samucchalio kalayalArAvo, milio ya jaNoveo15 [ jaNavao ? ], tIe pucchio jaNao, - tAya ! kimesa logo samAgao ? keNa va kajjeNa imaM naMditUraM samAhayaM ? ti / piUNA sA bhaNiyA-putta ! tumaM ahiNA daTThA, nicceTThA jAyA, ahorattaM jAva eeNaM rAyaputteNaM tumaM jIvAviya'tti / eyaM ca soUNa piyamaIe saviyArAe diTThIe avaloio so rAyaputto / avi ya 20 [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // 25 lIlArasaparighummira-taMsavaladdhaM'tatArayAloyA / diTThI taha pesaviyA, jaha tIe samappio appA // 282 // bhaNio tIe jaNao 'pANA maha tAya ! e[Ne ]Na diNNa'tti / emeva payaccha sutAya ! mamaM rAyaputtassa, jaNaeNa vi sA bhaNiyA - 'puttaya ! 'diNNa'tti, sohaNo esa vario tae sayaM ciya, puhaivaI esa varo rAyA / piyadaMsaNeNa bhaNio, hariseNo esa bAliyA tujhaM diNNA mae surUvA, pANigahaNaM kuNasu i[mI] // hariseNeNa vi bhaNio, hasiuM piyadaMsaNaM imaM vayaNaM / pariNemi ahaM esa, kiMtu mamaM suNasu vayaNaM ti // 283 // nivviNNakAmabhogo, icchAmi ahaM tavovaNaM gaMtuM / esA vivarA bAlA, payaccha[su] aNNassa kassAvi // 284 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] bhaNio ya piyamaIe, - hariseNo, taM si suyaNu mottUNa | gahiyA mae nivittI, piyayama ! aNNassa purisassa // 285 // diNNA maha te pANA, te vi mae samappiyA tumaM suyaNu ! | ihi pi jahA jANasi, piyayama ! taha taM kareAsi // 286 // samajama[?]rUvavihavaM, icchasu taM suMdaraM varaM aNNaM / ahayaM tu bhuttabhoo, sA hariseNeNa paDibhaNiyA // 287 // sA vi bhaNai hariseNaM, piyayama ! kiM teNa vihavarUveNaM / jattha maNo na vilaggaI, dhiratthu taM hou rUveNaM // 288 // jaM puNa asuMdaraM piya, jaNai hiyayassa garuyamANaMdaM / tattha jaNo saMlaggai, piyayama ! maha pattiejjA // 289 // jeNa bhaNiyaM sohaNamasohaNaM vA, na hoi nehassa kAraNaM ettha / jassa jahiM aNurAo, neho tassaMmuho valai // 290 // [] nayaNehiM ko na dIsai, keNa samANaM na huMti ullAvA / jaM puNa hiyayANaMdaM, jaNe taM[ jANa mA] NusaM viralaM // 291 // didveNa vi hoi suhaM, piyayama ! keNAvi mANuseNa ihaM / aNNaM puNa diTTaM pi ya, uvvegaM kuNai hiyayassa // 292 // [a]NNaM ca 'so cciya suhao, so ceva suMdaro piyayamo vi so suyaNu / jo tarala - pahalAe, diTTho diTThIe paDihAI // 293 // piyayama ! jaM iha[di] dUM, jaNei hiyayassa garuyamANaMdaM / mottUNa taM jaNaM iha, aNNaM kaha hiyaI saMThAi // 294 // diTThIe jaM na ruccai, taM kaha hiyayassa kuNai ANaMdaM / virUe vi jammi diTThI, ramei taM nivvuiM kui // 295 // tA ittha mamaM piyayama !, diTThI maha tumha saMmuhA valai / jai puNa tumaM na icchasi, tA jalaNo majjha saraNaM' ti // 296 // D:\amarata.pm5\3rd proof [ 29 5 10 15 20 25
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // soUNa tassa gAhaM, hariseNo bhaNai-'hou evaM' ti / kiMtu ahaM thevadiNe, gamiUNaM homu vayadhArI // 297 / / bhaNio ya piyamaIe, ahaM pi tuha maggacAriNI suyaNu ! / homu vaya-baMbhadhArI, paccaiyA vi gayamaya-mohA // 298 / / kAUNa pANigahaNaM, hariseNo tIeN pavarabAlAe / saMpatto niyanayare, bhuMjai vivihe tahiM bhoe // 299 / / so bhuMjato bhoe, gamei vAsAiM tattha bahuyAiM / jo vi kuladevayAe, diNNo putto ajiyaseNo // 300 / so vi ya jovvaNaM patto, Thavio rajjammi teNa varakumaro / Apucchio kalAo, jahA ahaM pavvaissAmi // 301 / / AucchiUNa loyaM, tahA ya aMteuraM khamAveuM / piyamaibhavaNammi gao rAyA so khAmaNanimittaM // 302 // sA bhaNiyA rAeNaM, giNhasu koDIo satta davvassa / eso vi tumaM pAlasu, piyamai ! kumaro ajiyaseNo // 303 / / tIe viyaso bhaNio, davveNaM na'tthi maha kajja / tuha virahieNa piyayama ! sayaleNaM taha vi rajjeNaM // 304 / / tumae sahiyA piyayama ! ahaM pi vaccAmi tattha vaNamajjhe / aha puNa na desi gaMtuM, tA jalaNo majjha saraNaM'ti // 305 / / nAUNa tassa bhAvaM, hariseNo piyamaisaMjutto / saMpatto tattha vaNe, puvvuddiTThammi suvisAle // 306 // divo ya vissabhUI, namio so pariyaNeNa sahieNaM / bhaNio ya imaM vayaNaM, hariseNeNaM kulavai' tti // 307 / / jAva jarA na hu pIlai, vAhI vi na vaTTae mama sarIre / jAvai ya iMdiyagAmo, hANiM na hu jAi, tA bhayavaM ! // 308 / / desu mamaM pavvajjA, paraloyasuhAvahA, duhavimokkhA / teNa vi so paDibhaNio, 'devANuppiyA ! avigghaM ti // 309 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ [31 risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] tahiM rikkhe supasatthe, vAre joe ya tahA ya karaNe ya / so piyamaIe~ sahio, risiNA pavvAvio tattha // 310 // so sikkhaM sikkhaMto, gamei kAlaM jaINa majjhammi[mI] / kaMda-phala-mUlabhoI, tavai evaM ettha raNNammi // 311 / / tIe vi piyamaIe, gabbho niggamaNakAlasaMjaNio / so vaDiuM payatto, jaINa majjhammi ettha vaNe // 312 // sA paMcamammi mAse, sohaM uvvahai gabbhasaMjaNiyaM / nAyA ya teNa paiNA, jahA imA 'gabbhabIya' tti // 313 / / puTThA ya imaM vayaNaM, piyamai ! kiM tujjha gabbhasaMbhUI / atthi sarIre jeNaM, dIsasi ApuMDarakavolA // 314 / / sA vi ya lajjiUNaM, ahomuhI ThAiUNa paDibhaNai / evaM ti atthi gabbho, taiyA nAo na me Asi // 315 / / hariseNeNa vi bhaNiyA. dhikkAro tAvasANa majjhammi / hosI, tA ajjeva ya sigdhaM aNNattha vaccAmo // 316 / / eyammi kAla-dese, saMpattA rakkhasI mahArayaNI / hariseNo ya pasutto, ciMteuM evamADhatto // 317 / / vaccAmi pahAyasamae, jattha ya mama saMtiyaM pi vayaNaM pi / ee mahANubhAvA, suviNe vi na ceva nisuNaMti // 318 // so ciMtAgahagahio, soyaMto attaNo niyayakammaM / dukkheNa kaha vi nidaM, lahai ya rayaNIe paccaddhe // 319 / / evaM ca vaiyaraM te, suNiUNaM tAvasA kulavaissa / sAhati samattaM pi ya, so vi imaM ceva citei // 320 // eso rAyA caiUNaM saMpayaM gahiyaduddhakhao vi / Asevai paDikUlaM, dhiratthu eyassa pavvajjA // 321 / / eso na tIrai cciya, bhaNiUNaM kiM pi ettha amhehiM / jeNa sukayANi puci, kayANi amhANa eeNa // 322 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // ettha vi acchaMtANaM, amhANaM hoi garuyamaipAvaM / tA vaccAmo aNNattha, ajja rayaNIe paccaddhe // 323 / / jeNa bhaNiyaM ca"caritreNa vihInaH, zrutavAnapi nopajIvyate sadbhiH / zItalajalasaMpUrNaH, kulajaizcANDAlakUpa iva" // 324 // [ ] aha so tAvasasahio, rayaNIe pacchimammi jAmammi / hariseNaM mottUNaM, pasuttamaNNattha saMcalio // 325 // so vi ya pahAyasamae , gaMtumaNo jhatti ciya uThei / to pekkhai taM uDayaM, tAvasajaNavippamukkaM ti // 326 / / ekko parajaragahio tAvasathero pabhAyasamayammi / hariseNeNaM diTTho, tesiM maggeNa saMcalio // 327 // calaNesu nivaDiUNaM, hariseNeNaM paucchio so u| so vi imaM vuttaMtaM kahiUNaM ceva saMcalio // 328 / / suNNammi Asamapae, sahio so piyamaIe hariseNo / 15 soeuM ADhatto, attANaM niyayahiyayammi // 329 / / kahaM ?- aNNaha pariciMtijjai, saharisakaMDujjaeNa hiyaeNa / pariNamai aNNaha cciya, kajjAraMbho vihivaseNaM // 330 // jaM nayaNehiM na dIsai, hiyaeNa vi jaM na ciMtiyaM kimavi / taM taM sirammi nivaDai, vasaNaM aidAruNaM ghoraM // 331 // 20 ahavA- maMdA''loiyamakajjaM, jaM kiMpi jayammi kIrai nareNa / taM taM na hu pajjaMte, suhAvahaM hoi kimauvvaM // 332 // ahavA-jaM vasaNaM kiM pi ihaM, balA vi nivaDei kammasaMjaNiyaM / tassa uraM dAyavvaM, puriseNaM buddhimaMteNaM // 333 // jeNa bhaNiyaM25 "ko ettha sayA suhio ? kassa va lacchI, thirAiM pemmaaii| kassa va na hojja khaliyaM, bhaNa ko va na khaM[Dio ] vihiNA" // 334 // [ ] D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie paDhamaM pavvaM // ] dINANavi dhIrANa vi, aNatthariMcholiyA, paDai dehe / sA sahiyavvA, na sahai, balA vi daivo sahAvei // 335 // jaM- ko vina'tthi puriso, sUro dhIro ttha jIvalogammi / jassa na Avai niyaro suddhassa vi ei akkhalio // 336 // ko AvayAhiM mukko, na hi ucciya ko na taralalacchIe / ko khaMDio na vihiNA, pisuNeNa ya ko na viddavio // 337 // bhaNiyaM ya jahA "ko'rthAn prApya na garvito, vyasaninaH kasyA''pado'staM gatAsstrIbhiH kasya na khaNDitaM nu vi manaH, ko nAma rAjAM priyaH / kaH kAlasya na gocarAntargataH, ko'rthI gato gauravaM ?; ko vA durjanavAgurAsu patitaH ?, kSemeNa yAtaH pumAn" // 338 // [ ][ zA.vi.] attho vijjA purisattaNaM ca, aNNAI guNasahassAiM / devA''yatte kajje, savvAiM jaNassa vihaDaMti // 339 // evaM vicitiUNaM, hariseNo ettha raNNamajjhammi / ettheva Asamayae, pAlai taM piyamahaM bhajjaM // 340 // sA vi ya navame mAse, paDipuNNe do[ya divasa ] mahiyayare / suMdararUvaM dhUyaM, ettha pasUyA araNNamajjhami ||341|| risiAsamammi jAyA, esA bAla'tti teNa kajjeNaM / mAse pUre piuNA risidattA se kayaM nAmaM ||342 // vaccaMti jAva diyahA, thovA jAyAeN tIeN bAlAe / tA sA tIe mAyA, gayA ya paccattaNaM sahasA || 343 || teNa vi jaM karaNijjaM, sayaM kammaM piyamaIe ettha vaNe / taM savvaM kAUNaM, pAlai taM bAliyaM ettha // 344 // mahumAIhiM rasehiM, kaha vi hu kiccheNa teNa sA bAlA / jIvAviyA araNNe, jAyA taha aTThavarisa' ti // 345 // aha aTThamammi varise, piuNA nAUNa esa mama dhUyA / rUvassiNi'tti kAuM, gihissai bhillasavarehiM // 346 // [ 33 D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20 25
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tA vissabhUikahiyaM, karemi asaNaaMjaNaM tIe / teNa mama bAlAe, na hoi bhayakAraNaM kiM pi // 347 / / aha teNa kayaM taM ceva aMjaNaM tIe pavarabAlAe / aMjiyamettA sA vi ha. gayA aiMsaNaM sahasA // 348 // bhaNiyA ya imaM piuNA, kassa vi purisassa daMsaNaM jaiyA / desi tumaM, taiyA haM, jANamu icchai [i]mA purisaM // 349 / / evaM vaccaMti diNA, satthA vi hu ettha iMti aNavarayaM / no daMsaNaM payacchai, sA bAlA kassa vi narassa // 350 // taM puNa jANasu bAlaM, 'kumAra ! jaM ettha Asamapayammi / diTuM me bhaNasi tumaM, so vi ahaM ceva hariseNo // 351 / / esA vi kamara ! bAlA. saMpaDa bhogAbhilAsiNI jAyA / teNaMjaNaM pamottuM, tIe tuha daMsaNaM diNNaM // 352 // aNNaM pi kumara ! puTvi, Asi mamaM hiyayammi guruciMtA / kaha bAlAe hohI, suMdararUvo varo ceva // 353 / / esA vi kumara ! bAlA, viNNANa-kalAiyaM samatthaM vi / gAhAviyA mae cciya, ettha araNNe vasaMteNa // 354 // tA jai tIe kajjaM, kumAra ! bAlAe kiM pi te atthi / tA esA sA acchai daMsemi ahaM kumArassa // 355 / / jammaM soUNa [vaNe ?] risidattAe aIva supasatthaM / jammamaraNANi chiMdaha houM jiNadhammasaMjutto // 356 / / ia guNapAlanibaddhe carie risidattasaMtie pavare / hariseNacariyanAmaM paDhamaM pavvaM samattaM ti // 357 / / . D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie duijjaM pavvaM // [sneharAgaH] aha sA risiNA bAlA majjiya-maMDiya-pasAhiyA kAuM / jaNaNIe saMtiyaM sA gahAviyA sayalamAbharaNaM // 1 // maNirayaNakaMcaNehiM kAuM AbharaNabhUsiyaM bAlaM / risiNA taM uvaNIyaM purao kumarassa taM kaNNaM // 2 // daTThaNa taM kumAro, devANa vi dullahaM varaM bAlaM / harisabharanibbharaMgo evaM ciMteumADhatto // 3 // so dhaNNo jo Ie pavarAe bAlAe ghoTTaI aharaM / pariNayabiMbasaricchaM AsAyai paMkayacchIe // 4 // dhaNNo hohI puriso, imIe~ vacchatthalammi suvisAle / uNNayathaNe ghaNakalase pIDai jo niyayaaMgeNaM // 5 // eIe varaniyaMbe, dhaNNo jo ramai raisuhaM puriso / kaha pAveu ahaNNo, urujuyalaM komalaM Ie // 6 // iya puNNimiMdavayaNA dhavalacchI kamalakomalasarIrA / jo avaruDai esA, sahalo so jIvalogammi // 7 / / tA jai eyaM bAlaM, dei vihI kaha va majjha parituTTho / to no aNNaM nAriM pariNemi aha surUvaM pi // 8 // esA ya varA bAlA, uvaNIyA majjha risivareNa ihaM / keNeva kajjeNa puNo na yANimo kiM pi parama'tthaM // 9 // tA kiM maggemi ahaM, eyaM varabAliyaM kuvalaya'cchi / kiM vA sayaM va dehI, esA maha risivaro tuTTho // 10 // D:\amarata.pm53rd proof
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 36 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // jeNeyaM saMlattaM, "kumAra ! bAlAe~ kiM vi jai kajjaM / tA esA sA ajjai, daMsemi ahaM kumArassa" // 11 // tA evaM so kumAro, ciMtai niyayammi ceva hiyayammi | tA tIe bAlAe, paloiyaM mahuradiTThIe // 12 // nAUNa tassa bhAvaM, hiyayagayaM bAligAeN pavarAe / nehaM payaDaMteNaM, paloiyA sA kumAreNa ||13|| taha teNaM sA diTThA, tIe taha tassa pesiyA diTThI / jaha doNi visamayaM ciya, nivvattarasAiM jAyAI // 14 // [ risidattAyAH pANigrahaNam ] nAUNa tesiM bhAvaM, kumAra - bAlANa diTThisaMjaNiyaM / risiNA kumAro bhaNio - 'diNNA esA mae tujjha' // 15 // kiMtesA aibholA, tAvasavAsammi vaDDhiyA kumara ! / niccaM adiTThadukkhA, adiTTha - taha - vippiyA ceva ||16|| suhAliyA ya esA, niccaM pi adiTThapharusavayaNA ya / tA taha kuNasu narAhiva ! na vimANasi jaha tumaM eyaM // 17 // calaNesu nivaDiUNaM, kumareNaM so risI imaM bhaNio / kA tuha bhayavaM ! ciMtA ?, esA ciMtA mahaM ceva // 18 // tA risiNA vuDDeNaM, gahiUNaM nIrabhariyavarasaMkhaM / diNNA sA varakaNNA, nivADiyA saliladhAra'ti // 19 // paDupaDahasaMkhasaddAuleNa vajjaMtagahiratUreNaM / sA kumareNaM bAlA, pariNIyA takkhaNaM tattha // 20 // tuTTho ya rAyaputto, tIe laMbhammi pavarakaNNAe / citei so maNeNaM, alaM mamaM aNNabhajjAe // 21 // eyAo ThANAo, niyattiyavvaM mae nayarahuttaM / kiM tIe dhiinimittaM, kai vi diNe ttha acchAmi ||22|| 1. kintu esA iti vigrahaH kAryaH / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie duijjaM pavvaM // ] evaM ciMteUNaM, Thio kumAro araNNamajjhammi | vaccaMti tattha diyahA, doNha vi aNurAyabhariyANa ||23|| jaha jaha vaccaMti diNA, taha taha doNhaM pi kumara - bAlANaM / vaDDhei garuyapII, tattha araNNe vasaMtANaM ||24|| acchinimIliyamettaM pi do vi na sahaMti tAiM virahaM 'ti / saMjAo aigaruko doNha vi pemANubaMdho 'tti ||25|| bhaNiyA sA kumareNaM,-eso tuha kiMkaro' tti savvajaNo / tuTThA atthapayANaM, ruTThA taM niggahaM kuNasu // 26 // sikkhAviyA ya nII, bAlA pariyArigAhiM niuNAhiM / jAyA ya loyamajjhe, salAhaNIya ' tti sA tattha ||27|| jaNaeNa vi nAUNaM, 'dhImaMtA bhattuNA samaM ahiyaM / loyassa ya sammAyA, majjhe esa' tti nAUNa ||28|| bhaNio ya teNa kumAro,- kumAra ! bAlAe~ tujjha paricitA / eseva nAma - gotte, taM saraNaM ie asaraNNAe ||29|| jeNeha na'tthi saraNaM, kumAra ! emAeN maM tumaM mottuM / tAva ahaM jarajiNNo, kumAra ! taM Ie saraNaM' ti // 30 // jeNa bhaNiyaM pitA rakSati kaumArye, bhartA rakSati yauvane / putrAzca sthavire bhAve, na strI svAtantryamarhati // 31 // [ ] [ hariseNamunervahnipraveza: ] aNNaM pi putta ! ahayaM, icchAmi huyAsaNaM titippeuM / khaNabhaMgureNa imiNA, niyaeNaM kaDevareNaM tu ||32|| suNiUNa imaM vayaNaM, risidattA roviuM samADhattA / kumareNa viso bhaNio, mA evaM sAmi ! taM kuNasu ||33|| risiNA sA saMThaviyA, putta ! alaM tujjha ettha ruNNeNaM / ahayaM tu mokkhagAmI, tA jalaNaM pavisimo turiyaM ||34|| D:\amarata.pm5\3rd proof [ 37 5 10 15 20 25
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tA geNha suhumAiM, puttaya ! harivarisakhettajAyAI / harivaMsuppattIe, kappatarUNaM varaphalANi // 35 // eyAI varaphalAI jattha va tattheva ceva kkhittAi / chammAseNa diNANaM, havaMti, rukkhA mahAkAyA // 36 / / eyAiM mahaphalAiM, diNNAiM tAvasehiM tuTehiM / savvariusu puppha-layA-taruNo jAyaMti eyANa // 37 / / sasurakulapatthiyAe, kaNNAe~ paheNayaM ti neyavvaM / mama kiM pi na'tthi aNNaM eyAiM phalAiM tA giNha // 38 / / iya bhaNiUNaM evaM, diNNAI phalAiM tIe bAlAe / bhaNiyA ya sA aNNeNaM, 'hosu tumaM putta ! sAmuiyA [?] // 39 / / aNNaM pi tumaM puttaya ! dhamme sIle ya hosu ujjuttA / taha ya khamAsaMjuttA, havejja taM sasuraNihapattA // 40 // jeNa bhaNiyaM jANasu sIleNa kulaM, dayAe dhammaM khamae paMDiccaM / aNuyattaNAe pemmaM, sAhuM ca phuDehiM vayaNehiM // 41 // [ ] eyAiM putta ! paMca vi, jammi ya pUrANi saMti mANusse / tassa ya doNNi vi loyA salAhaNijjA jae huMti // 42 / / bhaNio puNo kumAro, risidattA putta ! tujjha nAso'tti / risidattA vi ya bhaNiyA-'kumAro putti ! saraNaM' ti // 43 // ApucchiUNa puNaravi, do vi jaNAiM tahA khamAveuM / caDio huyAsaNe so, gao ya paMcattaNaM sahasA // 44 // risidattA ruyamANI, kaluNaM kiccheNa teNa kumAreNa / saMThaviyA ya araNNe, jaNae paMcattaNaM gayammi // 45 / / kaNagarahakumAreNaM, savvaM kAUNa tassa mayakammaM / kArAviyA masANe, deuligA khuDDigA teNaM // 46 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie duijjaM pavvaM // ] [39 [kanakarathasya nijanagare gamanam ] caiuM ruppiNikaNNaM, kumaro gahiUNa tattha risidattaM / calio niyanayarAo, sahio sAmaMtaloeNaM // 47|| risidattA ya muyaMtI, rammaM taM ceva AsamapayaM ti / saMpattA gurudukkhaM, nArayadukkhAu abbhahiyaM // 48 // paiNA saha ArUDhA, siviyAe sA varAe~ rammAe / kuNai sarakhevamette, nikkhevaM tANa bIyANaM // 49 // Asamapayassa carime, eehiM paMthayaddha(ddhi)I hojjA / eeNa kAraNeNaM, khivei sA tANi bIyANi // 50 // aNavarayapayANehiM, patto rahamaddaNammi so nayare / mahayA ya vibhUIe, pavesiyA tammi risidattA // 51 // attA-sasurANaM sA paDiyA calaNesu doNha vi jaNANaM / tehiM vi a iha vasU hava(?) bhaNiUNa samicchiyA bAlA // 52 / / diNNo ya sasuraeNaM, tIe rammo varo' tti pAsAo sA uvabhuMjai bhoe, tammi ya saha teNa kumareNa // 53 // evaM vaccaMti diNA, bhuMjatANaM tahiM vare bhoe / pANANa vi iTThayarA jAyA kumarassa risidattA // 54 // kammi diNe gAhAhiM, kammi siloehiM kammi vittehiM / biMduccuehiM kammi vi, garmiti tAI diNA tattha // 55 / / aNNammi diNe kumaro bhaNio, bAlAe Isi sahi(hasi)UNaM / kIrau ajja viNoo, piyayama ! paNhottarehiM ' ti // 56 / / bhaNiyA ya kumAreNaM, Isi hasiUNa sA varA bAlA / kiM jANami ? taM paNho-ttarANa jA vaTTiyA raNNe // 57 / / tIe vi ya kuviyAe,saMbhariuM niyayamaNaMmi jaNayassa / aMdhAriyavayaNAe, gAhAjuyalaM imaM paDhiyaM // 58 / / 20 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 40 ] 15 [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // saralo guNANa nilao jattha jaNo vasai piyayama ! viDDho / raNaM pitaM viyANasu, sAmiya ! nayareNa sAricchaM // 59 // suyaNehiM jaM vimukkaM, paraguNagahaNammi taggayamaNehiM / taM puNa hoi saricchaM, nayaraM pi araNNavAseNaM // 60 // nAUNa tIe bhAvaM kumareNaM bAliyAe parAe / bhaNiyA khamesu suMdari ! parihAso me kao esa // 61 // saMvariUNA''yAraM, bhaNio kumarIe paDhasu tA suyaNu ! | kumareNa visA bhaNiyA, suNAhi paNhottaraM eyaM // 62 // tao saMvariUNA''kAraM, tIe bhaNiyaM - paDhasu piyayama ! teNa bhaNiyaM suNasu, ekkacittAsuMdari ! tao paDhiyaM kumAreNa ko vaccai Ase, kA iTThA hoi sayalaloyANaM ? / ko jalamajjhe vaNo ?, AmaMtasu taha jiNaM carimaM // 63|| risidattAe lahiUNa bhaNiyaM vIraM / kumAreNa bhaNiyaM - aho mama piyAe lahaNavego || suNAhi suMdari ?, suNasu ekkaM paNhottaraM ti / tIe bhaNiyaM - piyayama ! aiviNIo si, jeNa tumaM apucchio vi saMpayaM paDhasi, purA puNa pucchio vi avaraM kiM pi jaMpaMto | teNa bhaNiyaM -suMdari ! na yANasi, jeNa saMpayaM paDhAmi / tIe bhaNiyaMkahasu'tti, teNa bhaNiyaM - jeNa ahaM tava vIhAmi, teNa apucchio vi paDhiuM samADhatto / tIe bhaNiyaM - ai vIhAluo si / teNa bhaNiyaM - khamasu mamaM suMdari ! etthaM 20 avarAhaM' ti / tIe bhaNiyaM - paDhasu tAva paNhottaraM 'ti, paDhiyaM kumAreNaM / ko pUyatthe saddo ?, kaM va samicchaMti pANiNo savve ? | ke kariNo parikahiyA, ? kA icchA sayalaloyANaM // 64 // tIe vi sigghameva lahiUNa bhaNiyaM - [su, saMga, gayA = ] susaMgayA / aho 'aisao'tti jaMpiyaM kumAreNa / tao tIe bhaNiyaM - piyayama ! suNasu mama saMtiyaM 25 ekkaM paNhottaraM 'ti / kumAreNa bhaNiyaM - paDhasu piye !, tIe paDhiyaM gayarAyaM AmaMtasu, bhaNasu ya bhaddo ya jo viyappammi / ko pAvayaNe dhAU ? kA iTThA bhaviyasattANaM // 65 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie duijjaM pavvaM // ] [41 kumAreNa lahiUNa bhaNiyaM-[jiNa !, vA, NI? jiNavANI] =jiNavANI / bhaNiyaM teNa Isi hasiUNa puNo vi-pie ! paDhasu ekkaM paNhottaraM ti / paDhiyaM tIe ko veyANaM kattA ?, kaM khaviuM jaMti paMcamagaIe ? / kaM icchai sayalajaNe, nivAraNe kaM vi ya TThANaM // 66 / / sarae sarammi piyayama ! bhasalAvalighaTTaNaM tu kiM sahai / 5 jai bujjhasi tA kahasu, no bujjhasi to mamaM puccha // 67 / / kumAreNa bhaNiyaM puNo vi paDhasu' tti / paDhiyaM tIe kumAreNa ciMtiUNa bhaNiyaM puNo vi paDhasu / puNo vi paDhiyaM / paDhiyANaMtaraM lihiUNa bhaNiyaM-[ka-brahmA, kaMma, alaM kamalaM,] =kamalaM / ___to kumAreNa bhaNiyaM-pie mama saMtiyaM puNa imaM paNhottaraM'ti / tIe bhaNiyaM- 10 paDhasu / paDhiyaM kumAreNaM 'gayacakkhaM AmaMtasu?, ko jayakattA diyANa savvesu ? / cakkaharaM kahasu jiNaM, kiM sUro haNai kiraNehiM ? // 68 / / tIe lahiUNa bhaNiyaM [aMdha ?, aMdhaka, araM] = aMdhakAraM / kumAreNa bhaNiyaM-pie ! paDhasu kiM pi pahANapaNhottaraM ' ti / tIe vi nisuNasu 15 piyayama !-bhaNiUNa paDhiyaM kaM icchai sayala jaNo ?, kaM sarai mahiliyA pAyA ? / kaM sayale cciya jAI, tariuM icchaMti taM tAtaM ? // 69 / / kumAreNa bhaNiyaM-aho ! gurU aisao piyayamAe, pasiNottarehiM / puNo vi paDhasu , paDhiyANaMtaraM lahiUNa 'saMsAraM' / tao ciMtiyaM kumAreNa-aho gurU aisao 20 eIe paNhottarehiM / tA payacchAmi tIe, jaM kiMci tiloyamajjhavattiNaM maggai'tti / iI ciMtiUNa bhaNiyaM-pie ! kiM pi varaM varasu' tti / tIe vi ya so bhaNiopiyayama ! taM me varo si vario'tti / aNNeNa kiM vareNaM susohaNeNAvi kila majjha / dhaNa-dhaNNa-suvaNNeNa ya, piyayama ! maha na'tthi kiM pi karaNijjaM / jaM taM me varANa, ni(ti)lao laddho puNNehiM sukaehiM / / 70 // 25 kumareNa Isi hasiUNa bhaNiyA 'evaM'ti na'nnaha'tti pie ! / kiMtu mahasaMtiehiM, puNNehiM tume ahaM laddhA // 71 / / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // eyammi avasarammI, keNa va kajjeNa uTThio kumaro / sA vi ya sahiyaNasahiyA, caliyA aNNatthakajjeNaM // 72 // evaM kIlaMtANaM doNhaM pi gayANi paMca varisANi / evaM.......................................... nayarIe // 73 // suMdarapANI rAyA nisuNai vattaM jahA kila kumAro / tAvasadhUyaM raNNe pariNeUNaM paDiniyatto // 74 / / sA vi ya ruppiNikaNNA kaNagarahaM hiyavaeNa vahamANI / gurujovvaNaM saMpattA kAlaM dukkheNa parigamai // 75 / / aha aNNayA bhamaMtI, puhaIe sulasa nAma pavvAyA / bahumaMtajogakusalA, saMpattA tIeN nayarIe // 76 / / ugghADaNi-avasoyaNivijjAhiM kUramaMtajoehiM / sA pAvakammakArI, mohei jaNaM viyarlDa pi // 77 / / sA kUrakammakArI, saMpattA jattha ruppiNI kaNNA / acchai sahiyaNasahiyA kaNagarahaM hiyai vahamANI // 78 / / abbhuTThiyA ya tIe, uvaviTThA AsaNammi diNNammi[mI] / akkhAiyanADAI, kahiuM sA tattha ADhattA // 79 / / akkhittA sA tIe, kaNNA bahusikkhiyAe~ dhuttIe / e[sa]kkAriyA ya dhuttI, kaNNAe tattha tuTThAe // 80 / / tappabhiI kAUNaM, diNe diNe ei tattha sA dhuttI / pUei rAyadhUyA, abhikkhaNaM vatthamAIhiM // 81 / / aNNammi diNe tIe, bhaNiyA tuha putta ! jovvaNaM pavaraM / vaTTei, kiM na jaNao, aNurUvaM varai tujjha varaM / / 82 / / jeNa- eyassa imaM sAraM, puttaya ! maNuyattaNassa jiyaloe / jaM piyamANusasahiyA, vaccaMti diNA taruNabhAve // 83 / / eyaM tAruNNaM puttaya ! mANesu taM jahicchAe / pacchA kiM laddheNaM, vi pieNa viDDattaNe teNa // 84 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 risidattAcarie duijjaM pavvaM // ] [43 jeNa bhaNiyaM "naivegasamaM cavalaM ca, jIviyaM jovvaNaM ca kusumasamaM / taM nAUNa asAraM, visayasuhaM kiM na seveha // 85 // [ ] tIeN hasiUNa bhaNiyaM, ajje ! jaNaeNa jassa haM diNNA / so subhaga tAvasIe, aNNAe majjha avahario // 86 / / tIe vi ya sA bhaNiyA, putta ! tumaM kassa Asi diNNa'tti / jaNaeNa, tIe kahiyaM savvaM jeNa vittaM'ti // 87 // jAva ya so pariNeuM, tAvasadhUyaM araNNamajjhAo / saMpatto niyayapure, tA savvaM tIe parikahiyaM // 88 / / suNiUNa imaM tIe, paccuvayArassa karaNabuddhIe / bhaNiyA ruppiNikaNNA, putti mamaM desu AesaM // 89 // ANemi tujjha daiyaM, kaNagarahaM ettha thovadivasehiM / putti ! tume uvayAro, jeNa mahaMto kao majjha // 90 // tIe vi ya sA bhaNiyA, ajje ! tuha na'tthi kiMci asajjhaM / taM puNa uvagAro tuha, kao'tti taM tattha nisuNehi // 11 // ko kariuM uvayAraM, ettha samattho jayammi tuha ajje / kiM tu havai guruloo, gejjho bhattIe ettha phuDaM // 12 // tA kuNa majjha pasAyaM, piyasaMyogeNa tIe~ sA bhaNiyA / tIe vi ya sA bhaNiyA, ANemi lahuM varaM tujjha // 93 / / saMpUiyA ya saMtI, caliyA sattheNa sA samaM dhuttI / aNavarayapayANehiM, pattA rahamaddaNe nayare // 94 // AvAsiyA ya tammI, kammi paesammi sA mahApAvA / diTTho ya tIeN kumaro, sahio risidattavAmAe // 95 / / daTThaNa risidattaM, pavvAyA niyamaNammi ciMteuM / jaha tattha samADhattA taha ceva ahaM pi vakkhAmi // 96 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // eyAe ggagamAriyAe(?)kumaro taM ruppiNiM na pariNei / ghoTTeUNa ya amayaM, ghoTTai kiM ko vi jeNa visaM // 97 / / jai vi ya tIe rUvaM, taha vi na sohai Ie purao' tti / suTTha vi bagI pahANA, sarisA ki hoi haMsIe ? // 98 / / tA esa dIharacchI, sasivayaNA niddha-kasiNaghaNakesI / mAremi kahaM, bAlA, tiloyaaccherayabhUyA // 99 / / uNNayathaNaghaNakalasA, khAmA majjheNa nAbhigaMbhIrA / tivalIkayasohillA, mAremi na esa haM bAlA // 100 / UrU komalajayalA, niyaMbapabbhAramaMdagaigamaNA / / kumuNNayavaracalaNA jIvau esA varA bAlA // 101 / / varakaNayataviyagorA, marAlavarapIlumattagaigamaNA / maha jIvieNa esA jIvau bAlA ciraM kAlaM // 102 / / laddho mae uvAo, jeNa ya esA imAoM nagarIo / nIsArijjai turiyaM, ruppiNivasago havai kumaro // 103 / / eyaM ciMteUNaM gayA ya, pavvAiyA niyAvAse / niggamaNa-pavesAiM, joeuM tIe bhavaNAo // 104 / / sutta-pasuttammi jaNe, rayaNIe kattiyaM gaheUNaM / avasoyaNi ca dAuM, rAyakulaM sA gayA pAvA // 105 / / khitto ya tIe cuNNo, pAvAe cakkhumohaNo tattha / diTTho ya aipahANo, puriso rAyaMgaNe sutto // 106 / / vAvAio ya tIe, so puriso kattiyAe~ tikkhAe / gahiUNa maMsa-ruhiraM, gayA ya risidattabhavaNammi // 107 / / avasovaNi dAUNaM dAraM ugghADiUNa sA pAvA / pekkhai ya suhapasuttaM, kumaraM saha tIe~ bAlAe // 108 / / sA teNa ruhireNaM, risidattAe muhaM kharaDiUNaM / osIsage ya maMsaM, ThaviUNaM tANa sattANaM // 109 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ [45 risidattAcarie duijjaM pavvaM // ] avasovaNiM avaNeuM, dAraM pihiUNa tattha sA pAvA / niyaAvAse pattA, pavvAyA turiyavegeNaM // 110 // aha so pahAyasamae, diTTho loeNa mArio puriso / ucchalio bahalaravo, 'taM varlDa mAriyaM purisaM' // 111 // teNa veNa kumAro, pabohio pekkhai niyayavatthaM / bahalaruhireNa littaM, taM daTuM saMkio jAo // 112 // taha vi ya so gaMtUNaM joyai taM mAriyaM varaM purisaM / taM da?Na niyatto, saMpatto vAsabhavaNammi // 113 / / rakkhasirUvA diTThA, kumareNaM maMsa-ruhirabIbhacchA / risidattA pallaMke, suttA nidAe nicceTThA // 114 // UsIsage ya maMsaM diTuM vayaNaM ca ruhiraavalittaM / do vi karA bIbhacchA diTThA ruhireNa avalittA // 115 / / so saMkio ya hiyae, 'kiM esA rakkhasi' tti saMvuttA / jeNerisI avatthA, pattA Ie mahAghorA // 116 / / daTThaNa ya bIbhacchaM, taM bAlaM niddavasagayaM kumaro / niyayamaNeNADhatto, ciMteuM tattha so evaM // 117|| dIsai jeNa 'imIe, mANusaruhireNa littayaM vayaNaM / teNesa mahAghorA rakkhasiyA ceva' jANAmi // 118 / / do vi karA avalittA, mANusaruhireNa jeNa dIsaMti / teNesA jANijjai, rakkhasirUvA mamaM bhajjA // 119 / / UsIsage ya maMsaM, dIsai Ie aIvabIbhacchaM / jANAmi teNa esA, na hoi bhajjA mama pasatthA // 120 / / eso vi Ie nUNaM viNAsio rAyavallaho puriso / hA kaha Ie virUvaM, kammaM bAlAe AvaDiyaM // 121 / / hA vihi ! ei(Ie) rUvaM kAUNaM erisaM maNabhirAmaM / iya erisammi kamme, nioiyA kaha tume esA // 122 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // jai Ie maNabhirAmaM rUvamaidullahAe kaNNAe / taha eyaM na hu sohai, kammaM aidAruNaM Ie // 123 // jaha Ie AyAro dIsai ai bhulAe bAlAe / teNa ya jANAmi ahaM na kuNai esA imaM kammaM // 124 / / jeNa ya ruhiraM na maM dIsai bAlAe sIsadesammi / jANAmi teNa esA rakkhasiyA hojja na mama bhajjA // 125 / / iya evamAi va jahA, ciMteuM niyamaNammi so kumaro / uTThavai suhapasuttaM risidattaM saMkio hiyae // 126 / / bhaNiyA ya kumAreNaM saccikkA rukkhasI tuma muddhe ? / jAerisI(se) dukkhe, patto ahaM dAruNe suyaNu // 127 // ................... ................. // 128 // soUNa imaM vayaNaM, bhIyA paribhaNai piyayama ! kimeyaM ? / nA'haM rakkhasirUvA purisaM va na ceva mAremi // 129 / / bhaNiyA ya kumAreNaM, jai si tumaM rakkhasI na hojjAhi / tA kIsa imaM maMsaM, osIse ciTThae ThaviyaM // 130 // aNNaM pi pekkha vayaNaM, kare(rA) ya ruhireNa tujjha avalittA / tA joyai sA bAlA, savvaM tA pecchai taha' tti // 131 / / daTThaNa niyaavatthaM, sA bAlA lajjiyA niyamaNammi / kAUNa kasiNa vayaNaM, ahomuhI ceva saMvuttA // 132 // bhaNiyA ya kumAreNaM-u? piye ! jA na pekkhae ko vi / tA pakkhAlasu vayaNaM, kare ya ruhireNa avalittA(tte) // 133 / / sA'balikA niyacitte, bhaeNa kaMpaMtaaMgamuhIe / uTheuM pakkhAlai, taM ruhiraM maMsamussisagaM // 134 / / kumareNa ya taM maMsaM, gahiuM osIsao nissesaM / nikkhittaM dharaNIe, jaha ko vi na [ceva joei] // 135 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie duijjaM pavvaM // ] ... tahAviho ko vi / jassovari kira saMkA, kIrai aha ceva purisassa // 136 // aha sA bIyammi diNe, pAvA pavvaiyA duiyapurisaM / mAreuM uvaliMpai, risidattaM maMsa - ruhireNaM // 137 // kumarassa saMtiyaM sA, churiyaM ruhireNa liMpiDaM pAvA / kumarovari taM maMsaM, khiviuM sigghaM palANa' ti // 138 // sIyalaphariseNaM so, kumaro maMsassa uTThao jAva / tA pecchai risidattaM, taheva ruhireNa avalittaM // 139 // daTThUNa taM vilittaM, kumaro nIsarai jAva dAreNaM / pekkhaya(i) tAva purisaM, viNAsiyaM dAraAsaN // 140 // mAriyaM taM, kumaro niyayammi vAsabhavaNammi / paviseuM risidattaM, uTThavi (va) I saNiyasaddeNaM // 141 // bhaNiyA ya pie ! mama Asi, saMsao jaha tumaM na rakkhasiyA / nAyA si dhuvaM saMpai piyayami ! rakkhasI kA vi // 142 // jeNesa bIyapuriso, viNAsio rAyavallaho suyaNu ! | dIsai ya imaM maMsaM, [ruhiravilitto ya] karo tujjha // 143 // esA vi peccha.. ... yA churiyA esA / [ 47 . puraso viNAsio suyaNu ! te hojja || 144 || jai esa dunnivAro payaIe hoi rakkhasasahAvo / tahavi viramasu suMdari ! jAva na jANai imaM ko vi // 145 // pAesu ahaM paDio, hou alaM tujjha purisamaMseNaM / suMdari ! kuNasu pasAyaM, viramasu eyAoM kammAo // 146 // annAiM maMsAI ANemi diNe diNe ahaM tujjha / chaDDehi imaM suMdari ! mANusamaMsaM lahuM ceva // 147 // jAveyaM sA bhaNiyA, imehiM vayaNehiM teNa kumareNa / paramadukkhapattA ruyamANI bhaNiumAdattA // 148 // D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20 25
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 48 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // 'sAmiya ! ahaM araNNe, pavaDDhiyA tAvasAsame tattha / kaMda-phala-mUlabhoigaM(ga) [ dhammA na homi] maMsabhakkhA // 149 // aNNaM pi tattha piyayama ! acchaMteNaM araNNamajjhami / kiM kai ya dine maMsaM, diTThe amhANa kappaMtaM ? // 150 // ettha vinayare varisA piyayama ! vaTTaMti paMca AyAe / mama maMsaM kappaMtaM, diTTaM ? kiM Asi, bhaNasu tumaM // 151 // eyaM majjha uinnaM, piyayama ! kammodaeNa saMjaNiyaM / jaM kiMpi aNNajamme, asuhaM kammaM kayaM Asi // 152 // pattiyasu mamaM piyayama ! puvvakammeNa coieNa imo / kIrai guruuvasaggo, ruTTheNaM keNai nareNaM // 153 // kumareNa visA bhaNiyA - mae vi evaM viyappiyaM Asi / kiM tu paccakkhamANe, aNNo kaha gheppae ettha // 154 // jAvevaM so kumaro, daiyaM sikkhavai mahuravayaNehiM | tAva vihAyA rayaNI, ahimaya uggao jhatti // 155 // dhoyAviyA ya ruhiraM maMsaM kumareNa goviyaM jhatti / diTTho ya mArio so puriso aNNehiM purisehiM // 156 // jAo ya kalayalaravo- 'eso anno vi mArio puriso / jovAviyaM ca raNNA, na koi diTTho tahiM ceva // 157 // halabolagabbhiNaM taM nayaraM savvaM pi'nnammi divasamma / jAyaM bhayasaMbhataM, ko vi na yANei parama'tthaM // 158 // aha sA taiyammi diNe mAreuM rAyavallahaM purisaM / kAUNaM taM taha cciya nikkhatA pAviyA roddA // 159 // maMsaphariseNa kumaro, pabohio pekkhiUNa taM savvaM / bhaNiUNa[uM Na ?]samADhatto bhajjaM gurunehanaDio so // 160|| jai vi'jja suMdari ! neho iNhi phiTTo tti majjha majjheNaM / taha vi ya kuNasu pasAyaM, viramasu eyAoM kammAo || 161|| D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ [49 risidattAcarie duijjaM pavvaM // ] eeNaM kammeNaM, narayaM pAvijjae na saMdeho / viusehiM garahio taha, doNha vi loyANa vi aNiTuM // 162 / / taha lajjAe thAmaM, bhayajaNaNaM taha ya savvasattANaM / kammaM eyaM suMdari ! duguMchaNIyaM jae ettha // 163 / / ahayaM pi tujjha bIhAmi, suyaNu ! aiThaDDa(Dhi)maM kuNaMtIe / tAhe kuNasu pasAyaM, viramasu eyA kammAo // 164 // aNNaM pi suyaNu ! jai kaha vi vaiyaraM jANae imaM rAyA / to kuNai pANagahaNaM, doNha vi amhANa parikuvio // 165 / / jai puNa tumaM na tIrasi, parihariuM mANusANa maMsaM ti / tA haM pacchaNNaM te, mAreuM mANusaM demi // 166 // mA suMdari ! bhiccayaNaM, mAresu ya tAyavallahaM eyaM / eehiM mAriehiM, amhe kila mAriyA suyaNu ! // 167 / / jAvevaM sA bhaNiyA, ruyamANI garuyadukkhasaMtattA / tA bhaNiuM ADhattA, dukkhattA sA imaM vayaNaM // 168 // pattiyasu tumaM piyayama !, nA'haM eyaM karemi kamma' ti / aha no pattiyasi mamaM, sIsaM chiMdAhi to majjha // 169 // aNNaM pi suhumabuddhi, kAUNa niyacchasu tti citteNaM / kiM esa mama viyAro, ? hohI kiM vA vi aNNassa // 170 / / aha bhaNiuM samADhatto, daiyAe vayaNaniggayaM souM / kumaro kumayavimukko, ujjusahAvo imaM vayaNaM // 171 / / suMdari ! jaM te bhaNiyaM, taM saccaM na'tthi ettha saMdeho / 'hoi na hoi' tti imaM pamANao taM muNeyavvaM // 172 / / jaM paccakkhaM dIsai, tassa viyAro kahaM jaNo kuNau / paccakkhapamANaM varaM, ko khoDeuM samattho' tti // 173 // paccakkhapamANe vi, juttA-juttI avassa kAyavvA / juttIe chaDamANe atthe pattijjiyavvaM ' ti // 174 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // jeNa imA iha juttI, ciTThai osIsage imaM maMsaM / sA evi majjha churiyA, ruhireNaM ceva avalittA // 175 / / aNNaM pi ettha bhavaNe taiyaM no asthi mANusaM kiM pi / jassovari kila saMkA, kIrai aNNassa kassa vi // 176 / / risidattAe bhaNio, puNo vi ruvamANi(NI)yAe so kumaro / jai majjhovari saMkA, tA evaM kuNasu esa diNe // 177 / / vattheNa baMdhiUNaM, pallaMkeNaM mae samaM suyaNu / AgaMtu ya rayaNIe jaggaMto maM nirikkheha // 178 // teNa vi taha'tti bhaNiuM, maMsaM dharaNIe nikkhayaM savvaM / dhAvAviyA ya vayaNaM, rayaNI vi viNiggayA tAva // 179 / / diTTho jaNeNa puriso, "viNAsio' kalayalo ya saMjAo / bIe rayaNIe bAlA, baddhA vattheNa kumareNa // 180 // kumaro vi jaggamANo, rayaNI jA gamai tthoviyA tattha / tA tIe pAvAe, puNo vi vAvAio puriso // 181 / / kumarassa diTThimohaM, kAuM pavvAiyAe~ risidattaM / ruhireNa guMDiUNaM, gayA ya pAvA nie ThANe // 182 // tIe nikkhaMtAe, kumaro taM pecchai mAriyaM purisaM / paviseuM niyabhavaNe, uTThaviyA bAliyA puNo // 183 / / teNaM- bhaNiyA ya imaM,-vayaNaM-'niddosA suMdari ! tumaM' ti eyaM pacchaNNAe, kammaM pAvAe~ kIyamahilAe / hohI, jANAmi ahaM ahavA ko jANae tattaM // 184 / / evaM ciya bhaNiUNaM, ruhiraM dhAvAviyA kumAreNaM / sayameva puNo maMsaM, diNe diNe govae savvaM // 185 / / aNNammi diNe rAyA, hemaraho kovamuvagao saMto / maMtiyaNaM nibbhacchai, imehiM vayaNehiM so tattha // 186 / / 'mANusamaMsapaiTuM mANusarUvaM ti rakkhasaM eyaM / sigdhaM laheha ajja ahavA chaDDeha maha sevA // 187 / / 20 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie duijjaM pavvaM // ] bhaNio ya tehiM rAyA, tAvasa-pAkhaMDiNo ime savve / niddhADiyaMtu sigdhaM, nayarAo imAo sahasa'tti // 188 / / gaehiM niggaehi, saMtI jai hoi, laTThayaM savvaM / ahava na saMtI hohI, to aNNamuvAyamessAmo // 189 // jaddivasaM pai eso, uvaddavo paTTaNammi saMjAo / tappabhiI pAsaMDI, mottUNa na ko vi iha Ao // 190 / / tA nUNa esa hohI, pAsaMDikao uvaddavo ettha / tA tAva ime savve, niddhADijjatu pAsaMDI // 191 / / soUNa imaM vayaNaM, kuvio pAsaMDiNovariM rAyA / niddhADiyA ya savve, mottUNaM sAhuvaggaM'ti // 192 // eyammi avasarammI, sA pavvAyA avaTThiyA purao / rAyANaM ADhattA, bhaNiuM eehiM vayaNehiM // 193 // mA kuNa amaMgalAiM, pAsaMDijaNaM nisAriUNa tumaM / dAvemi ahaM te sA, jA etthaM mANuse khAi // 194 // bhaNiyA ya rAiNA sA, sAhasu taM ajji ! pattiyAmi ahaM / jeNa tumaM dhammaTThI, na ceva aliyaM pajaMpesi // 195 // tIe ussAreuM, raNNo egAgiyassa kahiyamimaM / jaha kila sumiNammi ahaM, sudevayAe imaM bhaNiyA // 196 / / ajjaM pahAyasamae, rAyA pAsaMDiNo ime savve / nayarAo nicchuhehI, rakkhasasaMkAe~ bhayabhIo // 197 / / tattha tumaM sAhejjaha raNNo gaMtUNa majjha vayaNeNaM / jA esa tujjha suNhA, raNNe kumAreNa pariNIyA // 198 / / sA rakkhasassa dhUyA, aighorA rakkhasI mahArodA / esA savve vi ime, purise mArei rayaNIe // 199 / / eyaM sA'hiNNANaM esA ajjeva mAriuM purisaM / bhatti(kkhi?)ssai rayaNIe, pAvA ai nigghiNA roddA // 20 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // esA kumaraviuttA, kAUNaM deva ! ajja rayaNIe / jovAvejja pahAe, paccaiehiM ca purisehiM // 201 // tattha ya kiM pi avassaM, daTThaNaM rakkhasIe~ liMgaM ti / pattijjasi tamavassaM, eyaM siTuM'ti me sumiNaM // 202 / / bhaNiyA ya rAiNesA, 'vaccaha eyaM' ti nAma pecchAmi / eyaM jaM te bhaNiyaM, gayA ya sA niyayaTThANammi // 203 / / AgaMtugarayaNIe, sUlaM maha vAhai'tti bhaNiUNaM / raNNA dhario kumaro, appasagAsammi rayaNIe // 204 / / so vi ya suNato, cariyaM, maha bhAriyAe~ payarDa' ti / hohI ajja avassaM, 'Thio ya nIsesarayaNIe // 205 / / pavvAiyAe tIe, puNo vi rayaNIeN mArio puriso / ruhireNaM guMDiyaM muhaM kAUNa guMDiyA taha risidattA // 206 / / osIyage ya maMsaM puNo vi ThaviUNa tIeN pAvAe / dAraM pehiUNa pavvAiyA gayA niyayammi ThANammi // 207 / / diTTho ya pahAyasamae , puriso pAvo mArio jo so / jovAviyA ya raNNA, risidattA niyayapurisehiM // 208 / / diTThA tehiM pasuttA, risidattA maMsaruhirabIbhacchA / gaMtUNa tehiM raNNo, niveiyaM jaM jahA diTuM // 209 / / aMbADio ya raNNA, kumaro ainiTTharehiM vayaNehiM / re pAvakammakAriNa !, kiM te eyaM kayaM pAvaM ? // 210 / / jANaMto vi ya eyaM, 'mANusakhAi'tti rakkhasI ghorA / re ! pAvakammakAriNa taha vi tumaM ceva avalavasi // 211 / / kumaro vilio citte, niNhaviuM tattha jAva ADhatto / tA kuvieNaM raNNA, bhaNio so niTTaravayaNehiM // 212 / / re mUDha ! tumaM gaMtuM, pekkhasu taM rakkhasiM ruhiralittaM / aidukka(kha?) hosi jA u, pattiyasi na ceva amhANaM // 213 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie duijjaM pavvaM // ] [53 taM soUNa kumAro, aigurudukkheNa ceva saMbhaMto / saMpatto niyabhavaNe, diTThA sA bAliyA teNa // 214 // ruhireNa littavayaNA, ruyamANI dINamuha(hA) gaay..............| kumaro vi ya ruvamANo, bhaNiUNaM [bhaNiuM NaM] evamADhatto // 215 / / kiM vA karemi, suMdari ! puTvi taM vAriyA mae Asi / na kayaM taM maha vayaNaM, iNhi kaha kIrae ettha // 216 / / na mayA taM parikahiyA, kahiyA paccAiyA etaM muddhe ! / kuvio aIva rAyA, na yANimo kiM pi kAhI te ? // 217 / / eyammi avasarammI, raNNA sayameva kaDDiuM bAlaM / aikaruNaM ruvamANI, samappiyA pANapurisANaM // 218 / / raNNA bhaNiyA ya pANA, esA neUNa re ! masANammi / mAreha pAvakammakArI, sigdhaM nayare bhamADeuM // 219 // jai puNa esa na mAreha jAva kAri'tti re tume sigdhaM / tA tumha kuluccheyaM, avassameveva kAyavvaM // 220 / / kumaro vi ya ruyamANo, maraNammi uvaTThio tahiM ceva / raNNA baMdheUNaM dhario, sayameva so tattha // 221 // eyaM soUNa tume, risidattAe aIvagurudukkhaM / dhammammi ujjuyamaI, hoha sayA jiNapaNIyammi // 222 / / iya pavara'kkharaghaDie , ramme risidattasaMtie carie / guNapAlaviraiyavaraM, bIyaM pavvaM parisamattaM // 223 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie taijja pavvaM // [zvapAkairRSidattAyAH zmazAne nayanam] aha sA bhayasaMbhaMtA, risidattA tehiM pANapurisehiM / kesehi geNhiUNaM, pakaDDiyA rAyamaggeNaM // 1 // kaNavIrakusumamAlA-'laMbiyA, tehiM pANapurisehiM / tIe siroharAe, sarAvamAlA tahA bIyA // 2 // vajjaMtaDiDimeNaM, ugdhosaMtA ya 'rakkhasI esA' / rAsahapaTThivilaggA, dIsaMtI nayaraloehiM // 3 // khara-pharusa-niTTharehiM, vayaNehiM tADiUNa pANehiM / puravaramajjheNaM sA, bhamADiUNaM(uM NaM?) samADhattA // 4 // taM asaraNaM aNAhaM, hammaMtaM tehiM pANapurisehiM / daTThaNa nayaraloo jaMpeuM evamADhatto / / 5 / / hA duTTakayaM raNNA, imAe~ muddhAe~ aivabholAe / rUva-guNanihANAe, vajjhAesaM kuNaMteNaM // 6 // 'ie varaM khu loo viNAsiu' mA imA varA bAlA / jeNemAivihUNaM, nayaraM na hu bhAi eyaM' ti // 7 // rayaNI jaha sasirahiyA, na sohae jaha muhaM nayaNavajjaM / naliNivihUNaM saraM, na taIe viNA imaM nayaraM // 8 // hA saraNavihUNamimaM, juvaIrayaNaM muhuttamitteNaM / jAhI niratthayaM ciya, rayaNaM va kupaTTaNAvaDiyaM // 9 // uM jaha dIsai esA, dhavala'cchI saralakomalasarIrA / tA esa asaMto cciya Ie Aloimo jAu // 10 //
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ [55 risidattAcarie taijjaM pavvaM // ] aNNe bhaNaMti-esA, rakkhasiyA mANusattaeNa ihaM / mANusamaMsassa kae, avaiNNA nigghiNA pAvA // 11 / / aNNe bhaNaMti-bhUI, ahava pisAI ya esa ka(kA)vi hojjA / mANusanevattheNaM, mArI iha AgayA kAvi // 12 // aNNe vi tattha bAlA, paramatthassa [s?]jANayA mahApAvA / daTThaNa kuvala'cchi, asabbhavayaNehiM japaMti // 13 // aNNe bhaNaMti-mAraha, esA sA jAiNI paramaghorA / jAva na savvaM pi puraM, pesei jamassa nilayammi // 14 / / akkosijjai varataNu(NU), aIva sA niThurehiM vayaNehiM / jehiM suyamettaehi vi, jIyaM nAsei nArINaM // 15 // esA hayA nirAsA, pAvA roddA ya taha nibhaggA ya / emAi asabbhehiM, jaMpijjai vuDDamahilAhiM // 16 / / aNNe bhaNaMti-esA puvvi vi ya DAiNI aipasiddhA / keNa vi kayAvarAhA tattha araNNammi pakkhittA // 17|| aNNe bhaNaMti-esA, muddhasahAvA guNAlayA bAlA / erisi [a]kammassa kahaM, saMbhAvijjau maNeNA vi // 18 // ai bhulA viNIyA, lajjAlU taha ya dhammanirayA ya / raisamarUvA bAlA, erisakammA kahaM esA // 19 // tA nUNa esa muddhA, apAviyA ettha vi naDiyA vihiNA / emAi tattha loyA, bAlaM daTTaNa japaMti // 20 // nayarammi bhamADiuM[UNa?] tehi ya pAvehi pANapurisehiM / saMjhAyAle bAlA, masANabhUmIe uvaNIyA // 21 / / majjhakkeNaM bhaNiyA, pANeNaM sA imaM varA bAlA / rakkha ma[?] jammo eso, karasu sudiTTho tumaM pAve // 22 // saMbharasu iTuM devaM, niMdasu taha ceva jaM kayaM pAvaM / esa tuha uttamaMgaM, nivaDai khaggahayaM sigdhaM // 23 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ [RSidattAcaritrasaMgrahaH // bhaNiUNa imaM vayaNaM, khaggaM ukkhivai jAva so pANo / tA sA dhasa tti paDiyA, bhaeNa dharaNIe vilavaMtI // 24 // mucchA gayA ya bAlA, puNo vi vAeNa laddhapaDipANA / jA pecchai taM khaggaM puNo vi uvariMmi ukkhittaM // 25 // to sA bhayasaMbhatA ruyamANI saraNavajjiyA bAlA / hoUNa aMjaliuDA, paDiyA calaNesu pANANaM // 26 // bhaNiyaM ca-"so ko vi avasaro, mANusassa saMpaDai daDDajiyaloe / desassa vi jeNa jaNassa, vAru koDIo kIraMti" // 27 // [ ] bhaNiyA ya tIe pANA, rakkhaha mama vallahA ime pANA / hoha mama asaraNAe, masANamajjhe tume saraNaM // 28 // giNheha imaM savvaM, AbharaNaM taha imANi vatthANi / mellaha jIvamANI, dayAvarA majjha hoUNaM // 29 // evaM sA vilavaMtI, soUNaM tAhi bhaNNae bAlA / jai na tumaM mAremo, rAyA mArei tA amhe // 30 // jai kaha vi jIvamANI, dIsasi taM ahava suvvase ettha / tA amha kuluccheyaM, kuvio rAyA kuNai sigdhaM // 31 // tIe vi ya te bhaNiyA, jai jIvaMtI(ti) mamaM tume muyaha / vaccAmi tattha to haM, jattha na sumiNe vi nisuNeha // 32 // jAyANukkaMpeNaM, tANa ya ekkeNa te imaM bhaNiyA / esA muyaha varAI, aIvakaluNaM pajaMpaMtI // 33 / / so tehiM imaM bhaNio, mukkA tujjhovariM imA amhe / teNa vi dayAvareNaM, taM ceva taha'tti paDivaNNaM // 34 // vatthA''haraNaM gahiuM, dAuM jiNNANi tIe vatthANi / bhaNiyA ya sA pANehi, taha vaccasu jaha na dIsihasi // 35 / / paDivajjiUNa tIe, paDiyA calaNesu tANa pANANaM / pANehiM vi sA bhaNiyA vaccasu sigdhaM tumaM ceva // 36 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ [57 10 risidattAcarie taijjaM pavvaM // ] [jIvatyA RSidattAyAH Azrame gamanaM puruSaveSadhAraNaM ca] sA bhIsaNe masANe, saMjhAkAlammi tehiM parimukkA / caliyA dAhiNahuttA, masANabhUmIeN majjheNaM // 37 // risidattAe~ masANaM, diTuM taM bhIsaNaM mahAghoraM / aTTahAsAuraM, gAyaMtaM bhUyapeehiM // 38 // phekkArai bhUehiM, hasai ya taM DAiNIhiM saddeNa / royai veyAlehiM 'phephephephu'tti vAharai // 39 / / haNa nihaNa chidaM bhiMdaha, mAre mAre' tti eva jaMpaMtA / uTuMti bhUya-peyA, kalayalasadaM karemANA // 40 / / egattha maMsahatthA, aNNattha ya ruhirabhariyabIbhacchA / pecchei bhUya-pee, risidattA kattiyavihatthe // 41 / / aNNe pabhUyapeyA, maMsaM ukkattiUNa maDayANaM / risidattAe uvariM, khivaMti sadaM kuNemANA // 42 // iya evamAiehiM. veyAlAIhiM tattha peyavaNe / / sA bahudukkhaM pattA, narayasamaM ahava abbhahiyaM // 43 // iya sA bhaeNa vevaMtahiyavayA voliUNa ya masANaM / vilaveuM ADhattA, kaM saraNaM? to(vo) pavajjAmi // 44 // hA vihi ! nigghiNa ! ainiTTharo si jaM desi erisaM dukkhaM / kiM tuha majjhasamANA, gharammi dhUyA na se atthi ? // 45 // hA tAya ! dhUyavacchala ! nigghiNahiyayAe kaha tuma mukko / 'iNhi tujjha vi u ekaM saraNaM vo pavajjAmi // 46 / / jai haM taiyA tAyaM, na muyaMtA dhUyavacchalaM saralaM / tA kiM tAo jalie, huyAsaNe tammi pavisaMto // 47|| hA ajjautta ! vallaha !, mama virahaM taM khaNaM pi na sahato / iNhi niThurahiyao, saMpatto, teNa maM muyasi // 48 / / suyaNo saralasahAvo, piyabhAsI Asi taM purA suyaNu ! / nigghiNahiyao houM, imhi mA muyasu maM raNNe // 49 // 20 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // mA avakkheha daivaM, esA haM ettha raNNamajjhammi / vasiUNa hiyayavallaha !, dehe(ha) mama ettha paDivayaNaM // 50 // nA'haM akammakArI, ahavA taM suyaNu ! ceva jANAhi / tA paritAyaha vallaha ! khajjaMtI bhUya-peehiM // 51 / / ahavA ko tuha doso, doso mahasaMtiyANa kammANaM / jehi mama esa ayaso, saMjaNio dukkharUvo ' tti // 52 / / jANAmi hiyayavallaha !, nIyadukkhAoM havejja tuha duguNaM / tA abbhetthesi tumaM, mA kAhisi suyaNu ! paritAvaM // 53 / / hA piyaya parimukkA, tAeNa vi vajjiyA iha masANe / dhiddhikkAreNa hayA, saMpai iha kattha vaccAmi // 54 // iya eva sA saMtappiUNaM, bhIme mahAmasANammi / caliyA dAhiNahuttaM, bhIyA sA tANa pANANaM // 55 / / navamahilaDiraM....kkaM[?] gaMtUNa paTTaNammi pANehiM / loyANa daMsiyaM saMbhaNiyaM ca 'imaM siraM tIe' // 56 / / tANi ya kaMpaMtA...NaM...lA[?]Ni, jAyANi tammi kAlammi / dukkhaM aiva sahaMtI, AsamapayavattiNI bhUyA // 57 / / sA vi ya suNNAsame, gaMtUNaM tattha maggamajjhammi / ciMteuM ADhattA, kattha ahannA ahaM [jAmi ?] // 58 / / avi ya sA ciMtai tAva ya cittammi jhatti saMlaggaM ti / cirakAlavimukkapiusaMtammi Asamapayammi // 59 / / ................. vaccAmi ahaM ti Asamapayammi / na tthi mama taM vimottuM, aNNaM iha ceva saraNaM ti // 60 // evaM viciMtiUNaM caliyA jA dAhiNaM disAhuttaM / tA pecchai sA paMtI(ti), kappatarUNaM aimahaMtI(ti) // 61 / / tIe viciMtiyaM to, esA sA kappapAyavuppattI / sasurakulapatthiyAe, taiyA jatthodiyA Asi // 62 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie taijjaM pavvaM // ] evaM viciMtiUNaM caliyA sA tassa Asamapayassa / kappatarupAyavANaM paMtIe dakkhiNAhuttaM // 63 // dhAvai bhayabhIyA tesiM pANANaM, sA araNNammi / khara-tikkha-nigurehiM vijjhaMtA kaMTayasaehiM // 64 // sadevvasUibhinnA komalacalaNehiM ruhirapagalaMtI / dhAvai pANabhIyA vAguramukka vva muddhahariNI // 65 / / disinivahaM joyaMtI, bhIyA(ya)bhIyA aIva rUyamANI / pattA thoyadiNehi, tammi araNammi sA bAlA // 66 / / ekkammi pAyavavare, aIvagurupaMthakheyasaMtattA / sA kamA guru'raNNe, vIsamithaM(u) ceva ADhattA // 67 / / ciMtei ya rUyamANI, daraccha(?), gayakaNNasarisacavalANaM / eyANaM bhogANaM khaNeNa Na(?)DittaM gurUNaM ti // 68 // kiMpAkaphalasaricchA, pudvi bhoyA aIva ramaNijjA / te ceva ya avasANe havaMti bahu dukkhasaMjaNaNA // 69 // bhogAmiseNa luddhA nihaNaM pAviti pANiNovassaM / taha vi ya mohanibaddhA, gacchaMti na ceva veraggaM // 70 // eyANaM bhogANaM evaM neAviyaM vivAgaM ti / hA dukkhadAyaNayarA biMti huMtA ime bhogA // 71 / / puvvi jeNa paheNaM sibiyArUDhA ahaM gayA Asi / ihi pi vihivaseNaM ruhiragalaMtehiM calaNehiM // 72 / / calacAmaravIyaMtI, 'jaya'saddANaMdiyA pieNa samaM / puvvaM Asi gayA haM, na hi egAgiNI ceva // 73 / / kari-turaya-pavarasaMdaNa-ArUDhA Asi haM gayA puTvi / iNhi khara-tikkhAe kaMTayapaurAe pahAe // 74 / / ahavA- ko jANiuM samattho vihiparivaTuMtavivihasuhadukkho / pavaNAhayasalilataraMga-bhaMgure divvapariNAme // 75 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // aNNaha pariciMtijjai, saharisakaMdujjueNa hiyaeNa / pariNamijjai aNNaha, cciya kajjAraMbho vihivaseNa // 76 / / jaM ciMtijjai hiyaeNa, na ya jujjai ya heujuttIhiM / vihaDaNasaMghaDaNAyaro, taM pi hayAso vihI kuNai // 77 / / iya vihivilasiyasaMtatta-hiyavayA soiUNa [ve]hANaM / caliyA puNo vi bAlA, pecchaMtI taM vaNaM bhIyaM // 78 / / kattha vi gayasaMbhaMtA kattha vi sA sIhanAyabhayabhIyA / kattha vi suNNAvuNNA kattha vi emeva saMbhaMtA // 79 / / kattha vi cittayabhIyA, kattha vi vaggheNa tAsiyA bAlA / kattha vi rUrUyabhIyA, 'dhasa'tti dharaNIyale paDiyA // 80 // to pecchaDa gayagaMDe, bhaya-pisAe ya tattha raNammi / sIhakisore ghore, vaNamahise taha varAhe ya // 81 / / to so tesiM bhIyA, hariNi vva disodisaM paloyaMtI / uttasai ruyai vilavai dhAvai thakkai paloei // 82 // rUru-camara-saraha-sabara-riccha-taraccha-'ccha-bhalla-cittalayA / hari-hariNa-dittasaddUle pecchiuM tasai sA bAlA // 83 / / gaya-gavaya-citta-gaMDaya-bhuyaMga-majjAra-illi-bhalluMkI / savara-puliMdA bhillA pekkheuM tasei sA bAlA // 84 // kiM bahuNA bhaNieNaM ? tattha ya raNNe aIvasuvisAle / pavaNeNa periyANa vi paNNANa vi tasai sA bAlA // 85 // katthaI bhukkhiya-tisiyA kattha vi sA vaNaphalAiM bhakkhai / katthai giriguhavaDiyA, kattha vi naikacchamajjhagayA // 86 / / rukkhANa paddhaie, vaccaMtI sA kammeNa saMpattA / Asamapayammi ramme, jattha ya saMvaddhiyA puvvi // 87 / / taM cirakAlapasuNNaM diTuM bAlAe bhIsaNaM ghoraM / saMbhariUNaM piUNo, tattha paruNNA bahu bAlA // 88 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie taijjaM pavvaM // ] piUNA paribhuttAI, pecchai sA jAva tarhi ya emAI / tA kaluNaM ruyamANI, puNo puNo vaccae mohaM // 89 // saMpattA deuliyaM, diTTho so tIe tattha uDavo ' tti / tattha bahuM vileveDaM, piuNo ciccaM gayA bAlA // 90 // paccakkhaM piva piyaraM daddhuM taM ciccayaM tahiM bAlA / bahudukkhatAviyataNuM mohaM sA tattha saMpattA // 91 // sucireNaM AsatthA hoUNaM vilaviuM samADhattA / 'tAya ! jaNaya ! vallaha ! kattha gao me tumaM mattuM // 92 // hA hA de paDivayaNaM, kattha gao tAya ! maM tumaM mottuM / esA ahaM aNAhA, jAyA tuha jaNaya ! virahami // 93 // bAlattaNammi ahayaM hA ! jaNaya ! pavaDDhiyA tae Asi / iNhi pi kuNa pasAyaM tAya ! mamaM vayaNametteNaM // 94 // ahayaM bhogAbhihayA duhiyA, saraNAgayA aNAhA ya / hA tAya ! kuNa pasAyaM, samANayA tujjha saraNam // 95 // Asi mamaM purasarisaM eyaM raNNaM tujjhammi jIvaMte / ihi puNa tuha virahe, hA hA aibhairavaM jAyaM // 96 // tA jai jIvaMto cciya, pecchaMtA haM ihANayA tAyaM / to esa mahaMto sa-vasaNe cciya Usavo huMto // 97 // ahavA- 'jaM jeNa kayaM kammaM, taM teNa avassa bhuMjiyavvaM' ti / emeva nehanaDiyA sumarAmi ahaM tumaM tAya ! // 98 // jaM jeNa kayaM kammaM, suhamasuhaM jaMtaveNa[ ? ] jiyaloe / so taM iha uvabhuMjai, na paro gahiuM samattho tti // 99 // iya evamAi sA vila[vi] UNa saMpahiyA saraM teNaM / tattha vi sA gaMtUNaM puNo vi ruNNA saraM daddhuM // 100 // gahiUNa tattha udayaM, paumiNipatte aIva suvisAle / gaMtUNa tIe uDavaM pamajjiuM (aM) taha vilittaM ca // 101 // D:\amarata.pm5\3rd proof [ 61 5 10 15 20 25
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // kaMda-phala-mUlabhoI, nANAvihasAvayANa paribhIyA / sA acchiuM payattA, paMcamavarisassa tattha gayA // 102 // pavaNAhayapattANa vi sA bhayamANA tahiM gamai kAlaM / aNNammi diNe ciMtA saMjAyA tIe bAlAe // 103 / / maM sava(vva)itthiyAo patthayaNijjAu hu~ti loyANaM / tA kaha akhaMDiyaM me, sIlaM parirakkhiyavvaM ti // 104 // jeNa- "zIlaM nAma nRNAM kulonnatikaraM, zIlaM paraM bhUSaNaM, zIlaM hyapratipAtivittamanaghaM, zIlaM sugatyAvaham / zIlaM durgatinAzanaM suvimalaM, zIlaM yazaskArakaM / 10 zIlaM nirvRtihetureva hi paraM, zIlaM tu kalA[ lpadrumaH" // 105 // zA.vi. // jAvevaM sA ciMtai saMbhariyA tAva Asi jA piuNA / osahi aisayajuttA, padaMsiyA jIvamANeNaM // 106 / / bhaNiyaM ca teNa taiyA, puttA imA osahI jai urammi / vAmmi itthiyAe phAleuM kaha vi khippei // 107 / / to sA paNaTThaliMgA, havei purisaM na ettha saMdeho / uddhariyAe tIe puNo vi sA itthiyA hoi // 108 / / dAhiNaurammi puriso, esA jai khivai phAliUNa uraM / to so vi hoi itthI, uddhariyAe puNo puriso // 109 / / gahiUNa osahI sA, tIe vAmammi jA ure khittA / to sA paNaTThaliMgA, purisattaM ceva saMpattA // 110 // daTThaNa purisarUvaM aIvaparitosamAgayA bAlA / vakkalaniyaMsaNA sA tAvasakumarattaNaM pattA // 111 // dIharajaDAkalAvA, tAvasavesattaNeNa sA bAlA / hariNi vva jUhabhaTThA parivasiuM tattha ADhattA // 112 / / 25 [ RSidattAvirahe kumarasyAvasthAvarNanam ] evaM tAva evaM io u rahamaddaNammi nayarammi / kumarassa jAA tattha saMpattA sA ahaM bhaNimo // 113 // 20 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 risidattAcarie taijjaM pavvaM // ] [63 daTThaNaM risidattaM samappiyaM tANa pANapurisANaM / kumaro mucchAvihalo, paDio dharaNIe to sahasA // 114 / / caMdaNajaleNa sitto, pottayavAeNa laddhapaDipANo / gacchai puNo puNo ciya, mohaM so tIe virahammi // 115 / / rayaNIe majjharatte, caMdakiraNehiM laddhapaDipANo / vilaveuM ADhatto, imehiM vayaNehiM so tattha // 116 / / kasiNa-ghaNakesanivahA paumuppalapattanayaNavarajuyalA / hA vihi ! sA mama daiyA, nigghiNa ! re kattha avahariyA // 117 // varakuMdakaliyadasaNA, viyasiyasayavattaiMdusamavayaNA / hA mama daiyA bAlA, hayavihi ! te kattha avahariyA // 118 // uttuMgathaNayavaTTA vacchatthalavitthaDA tivalimajjhA / hA pAvakammakAriNa ! mama daiyA kattha avahariyA // 119 // vellahalabAhalaiyA taNaI majjheNa nAbhigaMbhIrA / re ! nigghiNo si taM vihi ! mama daiyA jeNa avahariyA // 120 // varakeligabbhasarisA uruhi, ai komalA dhavalayacchI / su(mu)ddhasahAvA bAlA re ! re ! vihi kattha sA nIyA // 121 // kummunnayavaracalaNA nahamaNikabburiyasayaladisivivarA / sA mama sAsayabhUyA pAveNa keNa ? avahariyA // 122 // varakeligabbhavaNNA risiNA tuTeNa majjha jA dinnA / saMpai keNa'vahariyA varA daiyA vallahA sA u // 123 / / vari se tIe vi samaM jAyaM maraNaM va mA imaM dukkhaM / tIe maraNeNa kayaM saMtAvaM majjha hiyayassa // 124 // jeNa bhaNiyaM"jIyaM pi paritthovU cattAri nareNa rkkhiyvvaaiN| nIrogittaM kalattaM arahassaM allapisuNo ya" // 125 // [ ] iya evamAiehiM hAhArAvagabbhiehiM nayaNehiM / saMtappiuM kumAro pacchA moNaM samallINo // 126 // 15 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // no hasai no ya jaMpai, no kIlai no karei karaNIyaM / emeva suNNavunno acchai bAlaM vicitaMto // 127 // paricattaaNNa-pANo avahatthiyasayalakajjavAvAro / acchai jaha va gaiMdo viMjhAo paDhamamANIo // 128 / / so lajjiNa piuNA jaNaNIe taha ya maMtiloeNaM / bhuMjAvio kumAro kiccheNaM sattamadiNassa // 129 // bhuMjAvi[o ya saM]to, avahatthiyasayalakajjavAvAro / so acchai jhAyaMto, risidattaM ekkacitteNaM // 130 / / to puNa vilevaNarahio sayaNAsaNa-''bharaNa[vajjiro] kumaro / emeva suNNavuNNo acchai jAyaM vicitaMto // 131 // [piturAgraheNa kanakarathasya rukmiNyA saha pariNayAya prayANam ] evaM vaccai kAlo, aha volINesu kesu vi diNesu / kAveripuravarIe, samAgao tattha dUo tti / / 132 / / hemaraho viNNavio dUeNaM-'deva ! amha sAmi'tti / bhaNai mae niyadhUyA, diNNA tuha Asi puttassa' // 133 / / sA jovvaNamaNupattA, jai tIe tumha atthi kajja'ti / tA niyaputtaM pesesu, kIrau se pANigahaNaM' ti // 134 // aha puNa atthi na kajjaM to haM aNNassa sA(taM) payacchAmi[mI] / jAvevaM dUeNaM, bhaNio tA bhaNai hemaraho // 135 / / kimahaM ettha karemI, Asi mae pesio purA kumaro / so vihivaseNa valio tAvasakaNNaM ti pariNeuM // 136 / / puNaravi pesemi ahaM, gaccha tumaM kahasu tattha gaMtUNaM / vaccai esa kumAro, suMdarapANissa rAyassa // 137 / / saMpaTThio ya dUo tIe patthAiyAe ptttthvio| lihiUNa ruppiNIe leho eeNa attheNaM // 138 / / "mutti(tti) ghaDiyaM(ya) ti kajjaM, vaTTai thovevaM sesayaM iNhi / gaMtUNaM dUeNaM, kahiyaM jaM kiMci saMdilR // 139 / / 15 20 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ [65 risidattAcarie taijjaM pavvaM // ] raNNA abbhattheuM mahayA balasaMjuo varakumAro / kAveripuranarIe visajjio pANigahaNatthaM // 140 // [RSikumArasyAzrame milanaM vArtAlApaM ca] sA vi ya pArivvAI caliyA saha teNa kumaraseNNeNa / vaccaMto ya kumAro patto taM saravaraM rammaM // 141 // jattha purA pariNIyA risidattA Asi teNa kumareNa / AvAsio kumAro sarassa AsaNNadesammi // 142 // daTThaNa saravaraM taM kumaro ciMtei taM imaM hojja / jattha purA risidattA nihi vva laddhA mae Asi // 143 / / hA esa so paeso, jattha saMvaDDiyA ya mama daiyA / saMbhariuM tIe guNe, aMsunivAyaM kuNai kumaro // 144 // bhaNiyA ya teNa purisA, Agacchaha tAva Asamapaesammi / risidattajammabhUmi, gaMtUNaM jeNa pecchAmo // 145 / / jAvevaM te bhaNiyA, tAva kumArassa dAhiNA acchI / phuriyA, kumaro ciMtei, piyamelo esa sueI // 146 / / jeNa bhaNiyaM"siraphureNa kira rajjaM, piyamelo hoi acchiphuraNeNa / bAhuphuraNammi ya piyaM, ahare puNa bhuvaNaM jANa" // 147 // [ ] tA mama ajja avassaM hohI piyamANuseNa melAvo / evaM viciMtiUNaM deuliyAe gao kumaro // 148 // diTThA vakkaladhArI dIhajaDA risikumAraveseNa / risidattA kumAreNaM daTTaNaM ciMtiyaM teNa // 149 / / kiM esA risidattA, havejja mama bhAriyA ihaM pattA / ahavA jaNapaccakkhaM taiyA sA mAriyA bAlA // 150 // kumareNa na sA nAyA, tIe puNa jANio imo kumaro / so AmellaM [?] kumaro, paDio tIe calaNajuyale // 151 // risikumareNa vi dinno, aggho kusumehiM tassa kumarassa / taM so paDicchiUNaM uvaviTTho tassa calaNaMte // 152 // D:\amarata.pm513rd proof
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 66 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // uppaNNagaruyaneho pecchaMto tAvasaM varakumAraM / tattiM na ceva gacchai, kaNagaraho risikumArassa // 153 // bhaNio ya risikumAro, kaNagaraheNaM tu, kecciraM kAlaM / egAgiNo araNNe ettha vasaMtassa vaTTei ? // 154 // egAgiNo kahaM taM lahasi dhiraM ettha raNNamajjhammi / kiM vA tujjha aNNo bIo parivasai iha so vi ? // 155 // risikumareNa bhaNiyaM, puvvi iha Asi rAyarisi ego / bIyA ya tassa dhUyA, ettha araNNammi acchaMtI // 156 // sA kila pariNeuM nIyA niyayammi ceva nayarammi | rAyasueNaM keNa vi, risiNA vi ya sAhiNo jalaNo // 157 // evaM ca AsamapayaM tANa parokkhammi uvvasaM jAyaM / ahayaM ca paribhamaMto egAgI ceva saMpatto // 158 // daDuM aIva rammaM, ahiTThiyaM me ihaM varakumAra ! | vahaMti paMca vAsA ahiyA me ettha Ayassa // 159 // ciMtei rAyaputto, esa Thio tammi kAlammi / jammi mayA risidattA pariNeuM niyapuraM nIA || 160|| evaM so citaMto, gAhayaraM ciMtayAuro jAo / upphullanayaNa - vayaNo, diTTho so risikumAreNa || 161 || bhaNio risikumareNaM, 'kumara ! sacitiotaM'ti dIsihasi / kumareNa viso bhaNio 'kaha paracittaM tumaM muNasi ? // 162 // bhaNio risikumareNaM,-kumAra ! jaha pagayaM' ti iha cittaM / lakkhijjai taha nisuNasu imehiM bhatta ! heu - ThANehiM // 163 // AyAraiMgiehi gaIe ceTThAe bhAsieNaM ca / vayaNa - 'cchiviyArehiM niuNA jANaMti paracittaM // 164 // rAyakumareNa bhaNiyaM, natthi mamaM sAmi ! kA vi paricitA / kiMtu tuha daMsaNeNaM ANaMdo maha maNe phurio || 165 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie taijjaM pavvaM // ] [67 puvvabhavasaMgao viva, jA diTTho, tA vasasi me hiyae / sAmi ! paviTTho ThAhasi, viu[o]gaciMtAe me hiyayaM // 166 / / jANAmi jai viogaM, na hoi tuha pAyadaMsaNeNa sa(ma)maM / eeNa kAraNeNaM sAmi ! sacito ahaM jAo' tti // 167 / / bhaNiyaM risikumareNaM-'kumaro mama uvari tujjha neho'tti / jeNa mamaM kumarassa vi, thovaM daMsaNaM ettha // 168 // khaNadaMsaNammi neho kayaro kira hoi ! ettha supasiddho / aNavarayadaMsaNeNaM, neho payaDei attANaM // 169 / / rAyasueNaM bhaNiyaM,-jANAmi ahaM tahA see mo[?] / viphurai neho pi ettha diDhe jahA suyaNu // 170 / / tAhe risiNA bhaNiyaM, kumAra ! maha atihi Agao si tumaM / giNhaha saMvibhAgaM phalANa maha saMtiyANaM ca // 171 / / bhaNio ya sabahumANaM, teNa vi desu'tti kaivaya vi phalANi / tuha hatthapharisiyAI, bhuMjAmi ahaM sayaM jeNa // 172 / / teNa vi aMbaM(ba)-tADaya-dADima-nAraMga-nAlierehiM / bhariuM paumiNipattaM, uvaNIyaM tassa [kumarassa] // 173 / / phalANi gahiUNa pabhaNio ya risikumaro [supasAya mama] / giNhauM taM phalAiM....... kajjaM risiNA na va tti bhaNiyaM // 174 // kAUNa to paNAmaM gao ya kumaro niyammi AvAse / puvvAvaraNNa[Nha] kAle, puNo gao risisayAsammi // 175 / / bhaNio ya risI teNaM, natthi mamaM sAmi ! hiyayaparioso / mottUNa daMsaNaM tuha, na raNaM pariosasaMjaNaNaM // 176 / / tujjhattheva raNNa vAso ahaM pi bhogAhilAsago sAmi ! esa guru aha viroho risivara ! tuha daMsaNeNa samaM // 177 / / puvvabhavasaMgao ceva, tumaM jaha jaNasi garUyamANaMdaM / taM kuNasu mama pasAyaM, pacchA vi tavaM kuNasu viulaM // 178 / / 20 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // Agaccha tAva bhuMjasu, mama sahio hiyaicchiyaM rajjaM / pacchimavayammi risivara ! karejja taM ceva uggaM tavaM // 179 / / to risivareNa bhaNiu[yaM], natthi mamaM bhogataNhayA kumara ! / kumareNa vi so bhaNio, namiUNa risI imaM vayaNaM // 180 // dhaNNo si nAma, necchasi rajjaM, jai sAmi ! to vi ajja tae / vasiavvaM khaMdhAe, mama maNapariosajaNaNatthaM // 181 // risiNA bhaNiyaM amhaM na vaTThATTa]e go-payAi-akkaMtA / bhUmI vi aikkamiuM, kiM puNa seNNammi pavesiuM // 182 / / kumareNa vi so bhaNio, jANAmi ahaM tahAvi me neho / vAhei, jai na vaccasi, ahaM pi to ettha vasihAmi // 183 / / iya evaM bhaNamANo, paDio calaNesu, kuNa pasAyaM'ti / gammau me AvAsaM' bhaNio so risivaro teNaM // 184 / / nAUNa nicchayaM se, kaha vi hu kiccheNa risikumAreNaM / paDivajjiUNa bhaNiyaM-'evaM ti haveu vaccAmi' // 185 // bhaNio teNa kumAro, gacchaha taM kumara ! emi haM esa / kAUNa devakammaM, saMjhAkAlammi to pacchA // 186 / / paDivajjiUNa eyaM, kumaro namiUNa risivaraM taha ya / avakaMto jaNasahio, gao ya niyayammi AvAse // 187 / / eyammi avasare sA, saMpattA jhatti Asamapayammi / pavvAyA bhamamANA, diTTho so risivaro tIe // 188 // so paNamio ya tIe, 'risikumAro'tti kAuM risidattA / teNa vi risiNA bhaNiyA, 'uvavisa', tuha sAgayaM ajje ! // 189 / / sA uvaviTThA, kahiuM ADhattA dhutta-cora-jArANaM / akkhAiyAo dhuttI, aNegahA risikumArassa // 190 / / nAyA ya teNa risiNA, esA sA pAvakAriNI dhuttA / rakkhasiyA kAUNaM jIe, ayaso mamaM diNNo // 191 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie taijjaM pavvaM // ] evaM vicitiUNaM sA, risiNA bhAvalakkhaNanimittaM / vihipuvvagaM tu puTThA, pavvAyA tatthimaM vayaNaM // 192 // kuya AgayA si ajje ! dIsasi tuma'Iva dubbalasarIrA / gAgiNitti caliyA sIsiNigA na tthi kiMcI yA // 193 // tIe bhaNiyaM, rahamaddaNammi kAverIo ahaM gayA Asi / ihi puNo caliyA kAveriM puvariM teNaM // 194 // taM puNa araNNamajjhe, egAgI bhUya - sAvayagaNehiM / no vAhijjasi risivara ! vasamANo ettha raNami // 195 // risiNA bhaNiyaM ajje !, atthi mamaM maMta-osahibalaM ti / teNa na pahavaMti mamaM, bhUyA itthaMtiyA savve // 196 // dhuttIe so bhaNio, atthi mamaM risikumAra ! vijjAo / avasoyaNi- tAlugghADaNI ya do paDhiyasiddhAo // 197 // risiNA bhaNiyA dhuttI, majjha vi do atthi aipahANAo / thaMbhiNI- vimokkhaNIo vijjao maMtasahiyAo // 198 // dhuttIe so bhaNio - dema ahaM tujjha tAoM vijjAo / eyAo mama payacchasu kAuM sAmaNNasiddhIo // 199 // risiNA bhaNiyaM - ajje ! sAvayagaNa - cora-bhUya-peyANaM / thaMbhaNa-vimokkhaNIo, eyAo majjha vijjAo ||200|| bahupiccayAo, eyANa baleNa ettha haM raNe / acchAmi aMgabIo pekkhAsi taM ceva paccakkhaM // 2019 // tuha saMtiyANa puNa haM vijjANa balaM na ceva jANAmi / eyAhiM jaM kayaM taM, sAhasu maha paccayanimittaM // 202 // vijjAlobheNaM sA, 'araNNavAsi tti risivaro' kAuM / kahiuM cevA''dattaM niyavijjANaM sa (sA) mAhappaM // 203 || ruppiNikaNNApabhiI, kAUNaM tAva sAhiyaM tIe / risidattA pANANaM samappiyA jAva roddANaM // 204 // D:\amarata.pm5\3rd proof [ 69 5 10 15 20 25
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 70 ] imaM parikahiUNaM, harisiyacittAe so muNI bhaNio / atthi. ..1120411 ajje. [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // ........ .. niyayammi maNe eyaM viciti // 206 // D:\amarata.pm5\3rd proof . bhaNiyA pavvAiyA tIe // 207 // .. kAUNa [pamAyaM ]. ..imaM suNasu vayaNaM // 208 // tAe sAvajjavijjagahaNa-payaccheNaM vA jaINa dosAya / hou alaM vijjAe, mama ajje ! gacchasu tumaM // 209 // . bhuvaNaM ujjoIUNa saMpatto / sUro atthamaNagiriM saMpatto saMjhasamautti // 210 // aha erisammi samae, vicitiyaM teNa rAyaputteNaM / ..ruppiNIe // 211 // evaM viciMtiUNaM, calio risiAsamassa so kumaro / gaMtUNa so diTTho, vaNapaesammi tammi vaTTaMto // 212 // jhANavirAme bhaNio, kumareNa so risI (?) risikumAro / sAvayapaurA rayaNI, sadiNe taM kinna (kiM na ) Aosi // 213|| risiNA bhaNio kumaro, kumAra ! jhANammi vaTTio tAva | saMpai samattajhANo, payaTTae jeNaM ti gacchAmo // 214 // so kumAreNaM sahio patto kumarassa saMtie seNNe / diNNAI AsaNAI uvaviTThA do vi to tesu // 215 // pakkhAliyacalaNA diNNaM donhaM pi tANa taMbolaM / ThaviyAo sejjAo doNhaM vi ekkammi ThANammi // 216 // AlAva-saMkahAhiM, garmeti jA do vi thoviyaM velaM / tA risiNA so kumaro, bhaNio patthAvavayaNeNaM // 217||
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ [71 10 risidattAcarie taijjaM pavvaM // ] 'kiM majjhovari eso, kumAra ! taM kuNasi eriso moho / kumareNa vi so bhaNio, nisuNasu maha saMtiyaM vayaNaM // 218 // pecchAmi ahaM risidattiya vva taM risikumAra ! paccakkhaM / teNa mahaM hujja sariUNa pemaM suhi ! tumaM daTThaNa // 219 / / tA risiNA bhaNio, kA sA risidattiyA varakumAra ! / kumAreNa vi parikahiyaM, AI ghettUNa savvamiNaM // 220 // aNNaM ca nisuNa risivara ! risidattAvirahadukkhasaMtaviyaM / majjhaM maNaM na khaNaM pi, viDajhaMtaM lahai pariosaM // 221 / / bhottUNa tIe samaM, bhoe~ daiyAe~ suravahusamAe / kiM aNNamahiliyA maha maNammi maNayaM pi laggejjA // 222 // jaM puNa vivAhakajje calio haM risikumAra ! taM suNasu / tAyassa kaNNaaliyaM mA ho[u] imeNa kajjeNa // 223 / / aha so risiNA bhaNio, saMtAveNaM alaM varakumAra ! / mA giNha tassa nAmaM, kAleNa kavaliyA jA u // 224 / / aNNAu taM pariNesu, kumAra ! hiyaicchiyAu bAlAu / giNhaMti vahUmANaM sappurisA jeNa iha payaDaM // 225 // jAvevaM ullAvo vaTTai risidattasaMtio tANa / tA savvarI pahAyA uio sahasa tti divasayaro // 226 / / etthaMtare paviThTho pahANamaMtI kumAraAvAse / viNNavio ya kumAro teNa payANassa velAe // 227 // soUNa maMtivayaNaM kumareNaM so risI imaM bhaNio / sAmi ! tumaM taI [?] kAveriM puravariM jAva(jAma) // 228 / / risiNA bhaNiyaM eyaM pi vahuvayAikkama me jAyaM / jaM ettha pasutto haM, acchau kAverigamaNaM // 229 / / [di]NaM pi hala'kkaMtA akkamiuM mama na vaTTae bhUmI / kumAreNa vi so bhaNio akkamiyavvA mama siNeheNa // 230 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 72 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // risiNA bhaNiyaM kajjaM na'tthi me vaccha ! kiMci vi gaeNaM / taM jeNa rAyaputto ahaM pi vaNatAvaso kumara ! // 231 // tA alamasagAheNaM mA maM vAheha, taveva vaccAmi / kumareNa so vi bhaNio, ahaM pi no jAmi tuha vajjo // 232 // hou mama pariNieNaM, risiNA bhaNiyaM na ceva parisi / no vaccAmi ahaM puNa, jaM jANaha taM tumaM kuha ||233|| to so maMtigaNeNaM, bhaNio namiUNa risikumAro tti / puvvipi Asi vigghaM, jAyaM kumarassa iha sAmi // 234 // iNhi pi ya mA vigghaM, hou kumArassa tuha nimitteNaM / tA sAmi ! kuNa pasAyaM, vaccasu amhaM dayaM kAuM // 235 // kAmaM eNa paheNaM puNNogginissaM sayaM niyattAmo / taM amha niyattANaM, sAmi ! ahiTThejja payameyaM // 236 // evaM te bhaNamANA, paDiyA, calaNesu saha kumAreNaM / risiNA vi ya kiccheNaM paDivaNNaM eva bhaNiUNaM // 237 // vaccAmi iyANIhaM, puNo vi ya paDiyAgayassa me vigghaM / jai iha na kuNai kumaro, tehiM vi evaM ti paDivaNaM // 238 // sIlaparirakkhaNamimaM, souM risidattasaMtiyaM tumhe / sIlaparirakkhaNaparo, hoha sayA ya dhammanirayA ya // 239 // iya risidattAcarie pavarakkharaviraie taiyapavvaM / guNapAlavirayammi, taM gAhAbaddhaM samattaM ti // 240 // // cha // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie cautthaM pavvaM // 10 [rukmiNyA tathA kumArasya pANigrahaNam ] aha risiNA saha kumaro, calio kAveriM puravariM teNaM / ekammi jANavatte, do vi jaNA te samArUDhA // 1 // sayaNA-''saNa-vatthehiM pUijjaMto ya so kumareNaM / vaccai muNikumAro, kAveriM puravariM teNaM // 2 // aNavarayapayANehiM, patto kAveriM puravarI(riM) kumaro / suMdarapANINa[NiNA] so, pavesio puravari vihiNA // 3 // dinno ya varapAsAo, suMdarapANINa[NiNA] tassa kumrss| kumaro tAvasasahio, Thio vare tammi pAsAe // 4 // sA vi ya puNNapaiNNA, pavvAyA rUviNIe gaMtUNaM / AI ghettuM sAhai, kAveriM jA puNo pattA // 5 / / tIe vi pUiUNaM, tattha ya hiraNNAiNA sA pAvA / calaNesu nivaDiUNaM, bhaNiyA uvavisasu tumaM ajje ! // 6 // aha sohaNammi divase, rUviNikaNNAe taha kumArassa / pAraddhaM pariNayaNaM, bahujaNamaNakayacamakkAraM // 7 // paDupaDaha-saMkha-maddala-kaNNabhayadara[?]-huDukkakayasohaM / kAhalasaTummIsaM pahayaM turaM varaM tattha // 8 // a-vihava-maMgalamissaM, kayaM kumAreNa pANigahaNaM tu / ruppiNikaNNAe samaM, pAraddhA tattha ya rasoI / / 9 / / varavaMjaNa-pappaDa, paMcakhajja-pejjAibahuvihavIhI ya / vitthariyA pavarajuvANaehiM vIvAhapajjaMte // 10 // D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // imAi karaNijje kayammi, aha vAsare samakaMte / kayakouyAiM donni, vihiyAi rayaNIe sovaNae // 11 // kumaro khaNamavi virahaM na, khamai risisaMtiyaM saheuM ti / tavvelAe bhaNio, saddAveuM imaM vayaNaM // 12 // nojjAsu , ettheva tumaM sovaNae muNikumara ! me sahio / vaccei jeNa rayaNI, suheNa goTThIe amhANaM // 13 / / risiNA vi ya so bhaNio, kumAra ! taM vaDDio kahiM dese ? / jo vahusahio a[bbhattha ?]si, nojjaMto baMbhayAriM mamaM // 14 / / kumareNa vi so bhaNio, 'vahuyAe natthi majjha kajjaM'ti / ettha tume soyavvaM, muNivara ! ekkammi vAsahare // 15 // aha puNa na ettha nojjasi, ahaM pi no risi ! suyAmi to etthaM / kumarassANuvittIe, risiNA abbhuvagayaM kaha vi // 16 // ThaviyaM ca egadese aMtariyaM javaNiyAe sayaNIyaM / tammi Thio risikumaro, rAjakumaro vi adUrasayaNIe // 17 / / suciraM kahAu kahiuM, nidAvasamuvagao risuikamAro / kumaro vi ya saha vahue~, abhiramiUNaM pasutto tti // 18 // volINA sA rayaNI, bIyammi diNe tahevayaM pasuttaM / evaM vaccaMti diNA, so vi ya risI suvai tattheva // 19 / / vaccaMti jAva diyahA, ruppiNikaNNAe saha kumArassa / to pIimaM jAyA, doNha vi saMvaDio neho // 20 // bhaNiyaM ca"AlAvAu pemmaM, pemAu raI, Ie vissaMbho / vIsaMbhAu paNao, paMcaviho vaDDae neho" // 21 // [ ] [rukmiNikathanena RSidattAyA ayazo'panItaH] taM pi ya pecchai kumaro, abhikkhaNaM ruppiNIe pAsammi / pavisatI vaccatI pAvA pAvAiyA tattha // 22 // kAmAlAvakahAsu pavattamANANa aNNarayaNIe / parihAsaM kAUNaM, bhaNio vahuyAe so kumaro // 23 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] [75 taM ajjautta ! tIe tAvasadhUyAe bhaNai Asi kao / appavasaM dhuttIe bahukavaDa-kuheDabhariyAe // 24 // tIe pAsammi Thio bhaNii[o] purA mama kahaM pi taM suyaNu ! / soUNa vi necchaMto, aho pi AghAsi mA tujjha [?] // 25 // ahavA si tAvasIe, ke vi guNA, tehiM vasaM niio| amha puNa nigguNANaM, souM ko sahai nAmaM pi // 26 / / jeNa bhaNiyaM"kamalaM va hou nIluppalaM va maladhUsaraM kayaM ! / vaMvA (caMpA )vaNeNa kiM ttha kI guNehi bhamarA dharijjaMti" // 27 // [ ] "savvo guNehiM hIrai, guNarahiyaM ko jaNaM smlliyi|| kamalaM pi gaMdharahiyaM pattiya bhamarA na sevaMti" // 28 // [ ] to tIe tAvasIe Asi, guNA ke vi, to teNa sA tujjha / Asi piyA, majjhaM puNa, kahaM pi souM na icchaMto // 29 // teNa hasiUNa bhaNiyaM, na sA piyA Asi majjha, teNa ahaM / jIvAmi tIe virahe ajja vi suMdari ! ciraM kAlaM // 30 // jai sA mama hojja piyA, to haM saha tIe tattha vi maraMto / na ya ettha tuha samIve, AvaMto pANigahaNatthaM // 31 // aNNaM ca-'kaha' so piu' tti bhaNNai, aliya nibaddha'(ka)kharehiM vayaNehiM / jassa viogaM daTuM dhasa tti hiyayaM na phuTejjA" // 32 // tA eso paramattho, na me piyA Asi nUNa sA bAlA / jeNa'jja vi nIlajjo, jIvAmi ahaM viNA tIe // 33 / / jaM puNa tIe vi viNA, samAgao ettha tujjha pAsammi / taM mA haveu aliyaM vayaNaM tAyassa kaliUNaM // 34 / / aviyAriUNa tIe, 'bhaNiyaM' kiM taM sayaMvaso ettha / Aosi mama samIve, jeNa ya evaM payaMpesi // 35 / / so so kao paogo, etthaM mayA jeNa ANao si tumaM / kumAreNa vi sA bhaNiyA, parihAso me kao suyaNu ! // 36 / / 20 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 76 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // saMpai kahasu paogaM, jeNaM ANio, ahaM suyaNu ! | peccha, adiTThe vi mae, mamovariM Asi te neho ||37|| bhAvaM alakkhiUNaM, bhaNiyaM kaNNAe, jai na rUsihasi / tA sAhemi ahaM, te (to) kumareNa vi sA imaM bhaNiyA ||38|| geNhaMti bahumANaM, guNanihi je huMti paMDiyA purisA / 'aIatthe ko kovo' kahasu pie ANaNapaogo ||39|| to sA gahagahiyA iva, risidattApuNNacoiyA saMtI | AIM ghettUNa imaM savvaM kahiuM samAdattA ||40|| jaha pavvAyA''diTThA, gayA ya rahamaddaNammi jaha nayare / jaha purisA mAreu, littA ruhireNa risidattA // 41 // pANehiM ya bhamADeuM nayare, neUNa jaha masANammi / sA mAriyA ruyaMtI, tAvasiyA pANapurisehiM // 42 // iya savvaM parikahiyaM, AI ghettUNa, tassa kumarassa / risidattA vi ya nisuNai, savvamimaM kahiyamANaM ti ||43|| ciMtei ya hiyaeNaM, risidattA, sAhu mama kayaM Ie / jaM kahiUNa ya eyaM, ayaso mama [teNa] avaNIo // 44 // kumaro vi imaM souM, aNiTThavayaNaM aIvasaMtatto / dIhuhanIsasaMto, patto so erisamavatthaM // 45 // pagalaMtaaMsunayaNo, vajjAsaNisarisavayaNasaMtatto / sogeNaM akkaMto, patto so erisamavatthaM // 46 // bhaNiUNaM so evaM avasara [tuM] alacchibhAyaNe ! sigghaM / parivattiuM kumAro, paraMmuha jhatti saMvat // 47 // kaha vi gamiUNa rayaNIM (Ni), pabhAyamettammi bhai so sacive / na dharemi ahaM pANA, raei sigghaM ciyA majjhaM // 48 // viNNavio so tehiM, sAmiya ! taM kahasu kAraNaM eyaM / teNa vi savvaM kahiyaM, viNAsiyA jAva risidattA // 49 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] [77 suNiUNa te vi eyaM kayaM 'akajja' ti evaM jaMpaMtA / bahudukkhatAviyataNU te vi paruNNA 'kaluNayaM' ti // 50 // bhaNio ya tehiM kumaro, kassa iyANiM tumaM cayasi attaM / kuNasu sAmi ! gAhaM aIatthe pANacAeNaM // 51 // sAhAraha attANaM, amhe ya kulaM ca varakumAra ! tumaM / aha taM tahA vi necchasi, NisuNasu to amha vayaNamimaM // 52 / / kumara ! tume sahiehiM, mariyavvaM ettha ceva amhehiM / te evaM jaMpamANA, sacivA kumareNa no gaNiyA // 53 / / katto pa[vA] eNaM, sasureNaM jANiyA imA vattA / aMteureNa sahio, souM so aIva Adanno // 54 // sayalA vi paravarI sA AdaNNA kumara A[vaiM?]souM / patto ya paurasahio, rAyA kumarassa pAsammi // 55 / / teNa vi kumaro bhaNio, purajaNasahieNa kumara ! khamasu tumaM / avarAhaM mama ekkaM, jamiha kayaM pAvadhUyAe // 56 / / ciMtei ya sA suNhA, aho mae kiM imaM ti parikahiyaM / appavaho pAvAe, ajANiUNaM ti paramatthaM // 57 / / bhaNiyA ya teNa sacivA, kiM na''jja vi rayaha mama ciyA sigcha / churiyAe attANaM vAvAemi esa haM laggo // 58 / / nAUNa nicchayaM se, caMdaNakaTThehiM agarumIsehiM / raiyA aIva mahiyA sacivehi ciyA kumArassa // 59 // naravarasahio kumaro, aNugammato ya nayaraloeNaM / saMpatto jA ciyagaM, tA saMbhario risI teNa // 60 // hakkArio ya bhaNio, khamasu tumaM risikumAra ! mama ettha / avarAho mahaMto jaM, ettha tumaM ti ANIo // 61 / / vaccasu ya tumaM sAmiya ! niyayAvAse ahaM pi etthammi / paisAmi huyavahammI, gurudukkheNaM samakkaMto // 62 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 78 [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // aha loeNaM bhaNio, eyammi khaNe risI paNamiUNaM / sAmiya ! kuNasu pasAyaM, maramANo esa, dharasu tumaM // 63 // 'eso tujjha avassaM vayaNaM no laMghae risikumAra !' / bhaNiUNa imaM vayaNaM, paDio calaNesu so rAyA // 64 // kumaro risiNA bhaNio, kIsa tume sAhasaM imaM kumara ! | pAraddhaM ti ayaMDe, viusajaNadugaMchiyaM yaM // 65 // jai taM kAuMkAmo erisakammassa to ahaM kumara ! | kIsa tume ANIo varassa tassAsamapayassa // 66 // ThAhesi kassa iNhi ANeuM taM kumara ! maM ettha / tA uvasama eyAo, maraNAo taM varakumAra ! // 67 // annaM pi kahasu eyaM, kumAra ! kiM maraNakAraNaM tujhaM / kumareNa vi nissesa, taM kahiyaM risikumArassa // 68 // bhaNio ya risI teNaM risivara ! mA kuNasu kiMpi taM gAhaM / maraNammi nicchio ahaM, avassaM mae ajja mariavvaM // 69 // risiNA kumAro bhaNio - atthi tume ettha ko vi uvayAro ? | hohI ko vi guNo vA, jeNa tumaM kuNasi maraNaM ti // 70 // kumareNa vi so bhaNio, ema guNo jaM ahaM mareUNaM / saMpAvemi avassaM, jA ya gaI, tIe saMpattA // 71 // tA risI vaccasu sigghaM, tavovaNaM, me kuyA u saMNiTThA ? / kahasu ya paoyaNaM me saMpADemi jeNa, taM tujjha // 72 // niccha[ya]mmi Thio ya ahaM, sAheyavvo imo mayA jalaNo / mA kiM pi bhaNasu risivara ! pAesu ahaM tuha paDio ||73|| bhaNiUNa imaM kumaro, paDio calaNesu risikumArassa / nAUNa nicchayaM se risiNA kumaro imaM bhaNio ||74|| jalaNapaveseNa alaM, sA risidattA tume iha bhavammi | daMsemi kumAra ! ahaM, jIvaMtI ettha ajjeva // 75 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ [79 risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] kumareNa risI bhaNio, viNAsiyA jA jaNassa paccakkhaM / sA katto risidattA, jIyaMtI daMsasi tumaM ti // 76 / / risiNA bhaNio kumaro, jIvai nissaMsayaM tu sA kumara ! / kiM tu tumaM desu varaM, jeNa ya daMsemi sA tujjha // 77 / / to so vimhiyahiyao sakougo bhaNai taM risikumAraM / natthi tuha jaM adeyaM iharA vi hu ettha tailoe // 78 / / jai puNa daMsesi daiyA(yaM) to haM niyajIviyaM pi te demi / kiM taM risivara ! na muNasi, mama cittaM jeNimaM bhaNasi // 79 // aha so risiNA bhaNio, Agacchasu puravarimmi pavisehi / jeNa tume risidattA(ttaM) daMsemi ahaM varakumAra ! // 80 // 'no aNNaha'tti vayaNaM, risiNo, muNiUNa so varakumAro / nayarammi saMpaviTTho, gao ya niyayammi AvAse // 81 // tattha ya gayassa risiNA, kahiyaM savvaM pi niyayavuttaMtaM / puravarajaNapaccakkhaM, jaM vittaM pANamukkAe // 82 // soUNa puravarijaNo sahio rAeNa taha kumAreNaM / cariyaM risidattAe 'garuya'ccheraM'ti saMpatto // 83 / / gahiuM jaNapaccakkhaM, risiNA kumarassa saMtiyaM churiyaM / phAleUNa ti uraM pakaDDiyA teNa sA guliyA // 84 // jAyA ya takkhaNaM ciya sahAvarUveNa sA varA bAlA / NAyA ya kumAreNaM esA sA majjha daiya ' tti // 85 / / patto ya vimhayaM so nayarijaNo rAyakumarasaMjutto / daTTaNa tIe cariyaM, sAricchaM devacarieNaM // 86 / / daTThaNa ya tIe rUvaM nayarijaNo evaM bhaNiumADhatto / avaseNa marai kumaro Iee bAlAe virahammi // 87 / / tuTTho ya tIe laMbhe, kumaro ANaMdio ya sayalajaNo / hAya-vilattA kAuM, gahAviyA sayalamAharaNaM // 88 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // kuvieNaM kumAreNaM, sA vi ya kAUNa aTThiyAharaNaM / pavvAyA khararUDhA, bhamADiyA nayarimajjheNaM // 89 // vajjaMtaDiDimeNaM, kappiyakaNNo-TTha-nAsiyA kAuM / nivvisayA ANattA, na mAriyA 'itthiyA kAuM' // 90 // sA vi kuvieNa bhaNiyA, kumareNa rUviNI tumaM pAve ! / vaccasu jaNayassa gihe, natthi ya kajjaM tume majjha // 91 / / risidattAe kumaro, tavvelaM so vareNa vinnavio / piyayama ! payacchasu mama viNicchio jo varo tumae // 12 // kumareNaM sA bhaNiyA, magga pie, demi so varo tujjha / niyajIyaM pi avassaM, demi ahaM na tthi saMdeho // 93 / / risidattAe bhaNio, esA mama rUviNI tume daiyA / citteNaM daTThavvA, na aNNahA desu mama varameyaM // 94 / / mama pANadAyagANaM tANa vi pANANa ajjautta ! tume / kAyavvaM pANadANaM, teNa vi ya 'taha'tti paDivaNNaM // 95 / / jAyA ya tANa pII, savaINaM paropparaM aimahaMtA / kamaro tAhiM sameo, saMdarapANINa(NiNA) uvacario // 96 / / [RSidattA-rukmiNyA saha kumarasya svanagaryAgamanam ] sohaNadiNammi calio, ghettuM risidatta-rUviNiM kumaro / so niyanayarAbhimuhaM, sahio niyaeNa seNNeNaM // 97 / / aNavarayapayANehiM, patto rahamaddaNammi so nayare / guruvihaveNa paviTTho, paviseuM paNamio rAyA // 98 // paDiyAo suNhAo, do vi ya calaNesu sasura-attANaM / samaicchi(ttha)yAo tehiM douM AsIsavAyaM ti // 99 / / paramatthaM nAUNaM risidattA pUiyA sasureNaM / aMteurasahieNaM, khamAviyA taha ya sA teNaM // 100 // tesiM caMDAlANaM hemaraho kuNai atthadANaM tu / kumareNa vi tuTeNaM, diNNaM tesi viulaM dANaM // 101 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ [81 risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] je ke vi kUrakArI duhA pAsaMDiNo kumAreNaM / kuvieNaM nayarAo, sigdhaM niddhADiyA savve // 102 / / kumaro vi piyA sahio, bhuMjai bhoe aiivmnnitte| hemaraho vi ya rajjaM, pAlai paramAe nIIe // 103 // [hemarathanRpasya pravrajyAsvIkAram ] volINe bahukAle, aNNammi diNammi tammi nayarammi / saMpatto caunANI bhaddajaso nAma Ayario // 104 / / bahusAhUpariyario, AgaMtuM nayaradAhiNadisAe / kusumavaNe ujjANe, samosaDho phAsue dese // 105 // nAUNa samosariyaM, rAyA hemaraho purajaNasameo / gaMtUNaM taM vaMdai, AyariyaM paramabhattIe // 106 / / teNa vi ya dhammalAbho, diNNo kammaTTagaMTThiniddalaNo / bhavasayasahassamahaNo, aciMtaciMtAmaNisariccho // 107 / / laddhAsIso ya rAyA, uvaviThTho calaNaaMtie tassa / guruNA vi pucchio so kusalapauttiM sarIrassa // 108 / / nAUNaM avahIe 'eso paDibujjhai' tti to guruNA / pAraddhA ya dhammakahA, kahio jiNiMdadesio dhammo // 109 // paDibuddho so rAyA, ThaviuM niyayAsaNammi kaNagarahaM / pavvaio tassaMte, viharai tasseva pAsammi // 110 // kaNagaraho vi rAyA, dhammaM soUNa sAvago jAo / risidattAe sahio, sAhUNaM pUyaNarao ya // 111 / / pAlei so rajjaM, jAyA paccaMtanaravaI savve / ANApaDicchagA se sAhiyA taha ya vahavasahA // 112 / / aha te puNo vi pANA niyae rajjammi atthadANeNaM / pUeUNaM akarA kaNagaraheNaM kayA savve // 113 // jAo risidattAe putto sukumAlapANi-pAo tti / mAse pUre piuNA, sIharaho se kayaM nAmaM // 114 / / 20 25 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // patto ya jovvaNaM so gahiAo kalAo savvAo teNa / dhaNuveyamAiyAo iTTho so aIva rAyassa // 115 / / volINe bahukAle aNNammi diNe viyAlavelAe / rAyA suhAsaNagao ciTThai'valoyaNa'TTAle // 116 / / 5 [meghavRndaM dRSTvA kanakaratha-RSidattAyA vairAgyam ] risidattAe sameo ciTThai so tattha jA piyakahAhiM / sAraIyamehavaMdaM tA pekkhai gayaNamajjhammi // 117 / / daTThaNa mehavaMdaM ghaNakasiNaM jA nirikkhae rAyA / puNNakkhae va lacchI, tA taM pavaNAhayaM naTuM // 118 / / daTThaNa taM vilINaM rAyA ciMtei niyayahiyayammi / khaNabhaMgurA payatthA savve vi ime sarIrAI // 119 / / jaha va kkhaNametteNaM eyaM pavaNAhayaM vilINaM ti / taha eyaM pi sarIraM jAi dhuvaM, na'tthi saMdeho // 120 // jaha eyaM AyAse khaNadiTuM takkhaNeNa ya viNaTuM / esA vi tahA lacchI hohI khaNabhaMgurasahAvA // 121 / / naTuM jaha dIsaMtaM ghaNa'bbhavaMdaM imaM khaNeNa naTuM / eso vi baMdhuvaggo nAsai taha na tthi saMdeho // 122 // [ja]i esa mehavaMdaM samIraNaperiyaM ti viNalR ti / taha khaNaaddha'ddheNaM dAraM pi na vaTTai vasammi // 123 // ghaNakasiNaM jaha eyaM, naTuM vaMdaM khaNeNa mehANaM / taha esa puttavaggo, havaI khaNabhaMgurasahAvo // 124 / / bahalaM pi mehavaMdaM jahA vilINaM imaM khaNaddheNaM / eyaM pi tahA rajjaM havai ya khaNadiTTha-naTuM ti // 125 / / athiraM calaM aNiccaM pavaNAhayamehavaMdasAricchaM / 25 khaNadilu khaNanaTuM saMsArasuhaM pi evaiyaM // 126 / / khaNabhaMgure aNicce, saMsArasuhammi, kuNai jo taNhaM / kammeNa coio so pAvai dukkhaM na saMdeho // 127 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] bhaNiyaM ca [ 83 "khaNadiTTha-naTThavihave, khaNaparighaTTaMtavivihasukha- dukkhe / khaNasaMjoga - vioge, na tthi suhaM kiM pi saMsAre" // 128 // [ ] jAvevaM so citai, bhAvaM nAUNa tAva risidattA / kaNagarahaM vayaNehiM, imehiM bhaNiuM samADhattA // 129 // eyassa imaM sAraM, piyayama ! khaNabhaMgurassa dehassa / jaM jiNa'kkhAo dhammo, imeNa kIrai sahAveNaM // 130 // mottUNaM jiNadhammo, na atthi saMsAradukkhataviyANaM / saraNaM iha pANINaM, aNNaM tailoyamajjhami // 131 // tA jai imeNa kIrai khaNamavi khaNabhaMgureNa deheNa / eso jiNavaradhammo, ettha ya, to kiM na pajjattaM // 132 // Isi hasiUNa bhaNiyA, risidattA rAiNA - pie ! evaM | jaM bhaNiyaM tujjhehiM, na aNNahA hoi evaM ti // 133 // jAvevaM(jA velaM) veraggayakahAhiM do vi ya gamaMti tattha ThiyA / tA sUro atthamaNaM, gayaNaM kamiUNa saMpatto // 134 // atthamaNagae sUre, saMpattA rakkhasI aIvaghorA / bahalatamauttharaMtI dujjaNavayaNaM va rayaNi tti // 135 // kayaArittiyakammo, sevijjaMto ya payaivaggeNa / gamiUNa paharamettaM, sovaNae saMThio rAyA // 136 // risidattAe sahio, veraggakahAhiM gamei jA rayaNI (Ni) / tA saMpattA niddA doNha vi rayaNIe pacca'ddhe // 137 // rayaNI'vasesamette niddakhae jAva ciTThae rAyA / jAmaieNaM vittaM tAveva gAiyaM tattha // 138 // "janmedaM na cirAyu bhUribhavadA lakSmyo'pi naiva sthirAH, kiMpAkAntaphalA nitAntakaTavaH kAmAH kSaNadhvaMsinaH / AyuH zAradameghacaJcalataraM, jJAtvA tathA yauvanaM; he lokAH ! kurutA''daraM pratidinaM dharme'ghavidhvaMsini" // 139 // zA.vi. // D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20 25
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // vittAnaMtaraM ca imaM gAhAcakkalayaM gAiyaM ca "riddhI sahAvacavalA, roga-jarAbhaMguraM hayasarIraM / doNhaM pi gamaNasIlANa kecciraM hoi saMbaMdho // 140 // kiMpAgaphalasamANA, muharasiyA hu~ti taha ime bhogaa| aMte dukkhavivAgA, taha vi na ujjhaMti mUDhamaNA // 141 // nehanibaddhA pANI, dhammaM na kuNaMti je jiNakkhAyaM / te narayakUvapaDiyA, soyaMti puNo vi appANaM // 142 // iya riddhi-sarIreNaM, visaehiM ya taha ya ceva neheNaM / natthi iha kiM pi tANaM, mottUNaM jiNamayaM dhamma" // 143 // rAyA vi ya imaM souM, hiyae ciMtei sohaNaM paDhiyaM / eyaM jAmaieNaM, na aNNahA hoi eyaM' ti // 144 / / jAvevaM so ciMtai, tAva pahAyA kameNa savvariyA / kAlaniveeNa imaM, paDhiyaM gAhAjuvalayaM ti // 145 / / "esA kameNa rayaNI, volINA saMpayaM kuNaha dhammaM / dulahaM puNo vi hohI, saMsAre mANussaM jammaM // 146 // niddaliyatimirapaDalo, eso uio'tti jhatti divasayaro / kuNaha varadhammagahaNaM, puNa dulahaM mANusaM jammaM" // 147 // soUNa imaM rAyA, ciMtai haM vaeNa[?] huM pahAyaM ti / sohaNamaNeNa paDhiyaM karemi haM dhammagahaNaM ti // 148 / / evaM so ciMtaMto kAuM savvaM pahAyakaraNIya(yaM) / acchI ....... ..............aniveo tti // 149 // jahA................... tANa phuu..........................| viharaMto saMpatto, ...............rahamaddaNe nayare // 150 / / [bhadrayazaAcAryasyAgamanaM, gurordezanA] AvAsio ya puNaravi, bhaddavaNe tammi uvavaNe ramme / 'bhaddajaso Ayario, samAgao sAhujaNasahio // 151 // ujjANapAleNaM, gaMtuM [raNNA] NiveiyaM eyaM / / bhaddajaso Ayario, bahusAhujaNeNa pariyario // 152 / / 15 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ [85 risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] raNNA vi imaM souM . .................vittassa / dAUNaM saMcalio vaMdaNavattIe so guruNo // 153 // nAyarajaNo ya savvo gurucalaNavaMdaNanimittaM / raNNA sahio savvo saMpatto tammi ujjANe // 154 // nAyarajaNasahieNaM raNNA gaMtUNa vaMdio ya bhayavaM / guruNA vi dhammalAho diNNo gurukammakhayakArI // 155 / / hemaraho vi savve, vaMdeuM sAhUNo puNo / rAyA guruNaM caraNAsaNNo gaMtuM dharaNIe uvaviThTho // 156 / / risidattA vi ya gaMtuM, sahiyA aMteureNa gurucaraNe / gaMtUNaM sA vaMdai jahakkama savvasAhU ti(sAhu tti) // 157 / / uvaviTThA ya dharaNiyale puNo vi gurucalaNavaMdaNaM kAuM / guruNA vi ya pAraddhA dhammakahA mahuravayaNehiM // 158 / / "sammattanANa-dasaNa-caraNANaM mokkhamaggaheUNaM / tavaniyamasaMjuyA, parUvaNA taha ya pAraddhA // 159 // paMca ya mahavvayAiM tiNNi ya guttIo pNcsmiio| dasabheo jaidhammo parUvio teNa taha guruNA // 160 // narayagaI tiriyagaI puNa, maNuyagaI taha ya ceva devgii| patthiva ! tAri gaio, havaMti loyaggavajjAo // 161 // aha naravaiNA bhaNiyaM, bhayavaM ! vaccaMti keNa kammeNaM / narayagaIe jIvA, dukkhaM taha kerisaM tANa ? // 162 // narayAuyammi tuTTe tiriyattaM kaha puNo vi pAvaMti / maNuyattaM devattaM kaha siddhattaM vi pAviti // 163 // evaM naravaipuTTho bhagavaM gaMbhIra-mahura nigyoso| kahiUNa samADhatto imehiM vayaNehiM Ayario // 164 // kAUNa pAvakammaM, pANI taha baMdheUNa nryaauN| narayANupubviyAe vaccai so kaDDio narae // 165 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // jaM puNa pAvaM kAuM, narae vaccaMti pANiNo bahave / etto suNasu narAhiva !, taM taM [a]haMmaM pavakkhAmi // 166 // pANivaha-aliyavayaNaM corikkaM kAuM ke vi iha pANI / niccaMdhayAratamase paDaMti narae mahAghore // 167 // NarayagaigamaNacittA pariggahe je havaMti aniyattA / nerae bahuveaNae ahosirA jaMti te pAvA // 168 // egidiya-beiMdiya-teiMdiya-cauridiya taha ya paMciMdiya / haNiUNa mahApAvA narae bahuveyaNe jaMti // 169 // je haMti kaNima(mA)hArA jIve ghAyaMti mNsrsluddhaa| te pAvakammajuttA narae dukkhAiM pAviti // 170 // mahu-majja-masaluddhA, pAraddhI, je bhujaMti iha mUDhA / te garuyaM [ bahudukkhaM, narae pAvaMti kayapAvA // 171 // je aliyavayaNanirayA abbhakkhANaM kuNaMti pANINaM / te bahu veyaNapaure narae dukkhAiM pAvaMti // 172 // bhAsaMti kannaaliyaM goaliyaM taha ya kUDasakkhejjaM / te kayapAvA pAvA narae dukkhehi paccaMti // 173 // bhUminimittaM aliyaM, nAsaM avaharai taha ya jo luddho / so kayapAvo jIvo, narae bahuveyaNe jAi // 174 // jo paradavvaM giNhai mAillo, coriyAe taha niro| so vi aNaMtaM kAlaM, paccai kuMbhIsu narayagao // 175 // kUDatula-kUDamANaM tappaDirUvehiM taha ya je diti / te pAvabhariyabhArA narae bahuveyaNe jaMti // 176 // jo paradAraM gacchai, bahukoho loh-maann-maaillo| so vi kayapAvakammo sayahuttaM jAi naraesu // 177 // jo ya pariggahamANaM na kuNai jaM jiNavarehiM paNNattaM / so cheya-bheya-ukkattaNAiM narae jio lahai // 178 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] [87 iha khaNametteNaM so, narae uvavajjae mahApAvo / aha uppaNNANaMtara dIsai so narayapAlehiM // 179 // chayaNa-bheyaNa-tADaNa,-ukkattaNa-phAlaNAI so tattha / pAvei mahApAvo, nirayapAlehiM jaNiyAiM // 180 // khalukkattaNaM taha nAsa-ccheyaNaM, phAlaNaM tahaMgANaM / pAviti akayapuNNA nirayapAlehiM jaNiyAI // 181 // chettaNa tassa maMsaM.paNo vi vayaNammi tassa ya khivaMti / re khAsi, tujjha iTuM, maMsaM jaM pAva ! aNNabhave // 182 // taMbaM tauyaM taviuM khivaMti vayaNammi tassa te ruTThA / bhaNiUNaM taM piyasu eyaM, majjaM tuha Asi re ! iTuM // 183 // lohitthi taviUNaM avaruMDAviti te narayapAlA / bhaNiUNa Asi iSTuM paradAraM re ! tuhaM pAva ! // 184 // 'kara-kara-kara'tti karavAlaphAliyA, 'chara-chara-chara'tti churiyAhiM / 'khaNa-khaNa-khaNa'tti khaggehi-tADiyA jhatti nivaDaMti // 185 // 'haNa-haNa-haNatti hammaMti, pAviNo 'taGa-taDa-taDa'tti phuTRti / 'hA-hA-ha-ha'tti japaMti dukkhiNo dukkhasaMtattA // 186 // 'cara-cara-caratti cuNiti pIDiyA, 'chama-chama-chama 'tti chummati / 'kaDha-kaDha-[ kaDha]kADheMti kADhi-pANie aggivaNNammi // 187 // 'Tasa-Tasa-Tasa'tti bhajjaMti, saMdhiNo 'bhasa-bhasa-bhasa'tti vijjhaMti / 'Daha-Daha-Daha'tti bhaNiuM DajhaMti puNo puNo tattha // 188 // iya evaM te bahuhA siMvali-veyaraNi-kuMbhimAIsuM / asivaNapattehiM tahA, narae hammaMti bahupAvA // 189 // narayA puNa bahubheyA bahuvaNNA bahuduhA ya bahukovA / bahupUya-vasAkaliyA, sattasu puDhavIsu bahubheyA // 190 // ekka-tti-satta-daha-sattarasa taha ya bAvIsA / tettIsA ayarANaM, hoi ThiI nArayANaM tu // 191 // 15 20 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 88 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // aha evamAi dukkhaM sahiUNaM nArayA ihaM pAvA / uvvariyasesapAvA, tiriyatte ceva jAyaMti // 192 // puDhavI-yA''U-teU-vAU - vaNassaI ya te huMti / pajjattA'pajjattA suhumA taha ya bAyarA ceva // 193 // patteyA sAhAraNa, tasA ya taha thAvarA ya te huMti / beiMdiya - teiMdiya - cauriMdI taha ya pajjattA // 194 // aha kaha ya ghaMsaNA - gholaNAhiM paMcidiyattaNaM lahahi / tattha ti go-mahisuTTAiesu, jAyaMti kayapAvA // 195 // emAi hiMDiUNaM maNuyattaM, kaha vi pAvae jIvo / taM pi aNAriyadesesu jattha ya laddhaM pi no sahalaM // 196 // aha kaha vi hiMDiUNaM, AriyakhettaM kahaM pi so lahai / tattha vi micchattajaDo, jiNamayadhammaM na pAve // 197 // jaha puNa evaM sAraM maNuyattaM hoi amattAINaM / ihi naravara ? nisuNasu taM te haM saMpavakkhAmi // 198 // jaha sAro seNNANaM, nettU khIrodahI samuddANaM / taha sAro maNuyabhavo, aNNesiM hoi jammANaM // 199 // jaha maNuyANaM cakkI sAro, devANa jaha ya deviMdo / taha sAro maNuyabhavo, aNNesiM hoi jammANaM // 200 // jaha devANa jiNido sAro, dhammANa jaha ya jiNadhammo / taha sAro maNuyabhavo, aNNesiM hoi naM juyANaM (jammANaM? ) // 201 // aha tiriyANa miyArI, haMso jaha hor3a pakkhivaggANaM / taha sAro maNuyabhavo, aNNesiM hoi jammANaM // 202 // gosIsacaMdaNaM caMdaNANaM, kusumANa jaha ya sayavattaM / taha sAro maNuyabhavo, aNNesiM hoi jammANaM // 203 // airAvaNo gayANaM, dharaNiMdo jaha ya hoi nAgANaM / taha sAro maNuyabhavo, aNNesiM maNuya ( hoi) jammANaM // 204 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ [89 risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] jaha dhAUNa suvaNNaM, dhaNANa jaha hoi rayaNamiha sAraM / taha sAro maNuyabhavo, aNNesiM hoi jammANaM // 205 // mahuro raso rasANaM, jaha surahI hoi sayalagaMdhANaM / taha sAro maNuyabhavo aNNesi hoi jammANaM // 206 // iya sayalajAisAraM maNuyattaM lahiuM jo pamAei / saMsArovahimajjhe puNo puNo bhamai so mUDho // 207 // jo lahiUNaM eyaM, pamAyae mUDha iMdiyapasatto / so uyahimajjhavaDio laLUNa taraMDayaM muyai // 208 // bhavasayasahassadulahaM maNuyattaM lahiuM jo pamAei / so ciMtAmaNiM mottuM kAyamaNiM ceva giNhei // 209 // lahiUNa maNuyajammaM na kuNai jo jiNamayaM varaM dhammaM / so ciMtAmaNitullaM maNuyattaM ceva hAreD // 210 // jeNa- "tava-niyama-saMjamehiM hoi pahANo tti esa jiNadhammo / sesANaM dhammANaM tahA ya pAvassa paDivakkho" // 211 // eso puNa jiNadhammo jaha hoi verI ettha pAvassa / imhi tahA narAhiva ! nisuNasu ekkeNa citteNa // 212 // jaha gayakulANaM verI hoi miyArI jayammi supasiddho / taha hoi esa verI jiNadhammo'sesapAvassa // 213 // jaha jalaNo kaTThANaM verI jalaNassa hoi jalaniyaro / taha hoi esa verI jiNadhammo ceva pAvassa // 214 // jaha va gayANaM miyArI, amaravaI ceva hoi asurANaM / taha hoi esa verI jiNadhammo ceva pAvassa // 215 // majjAro mUsANaM verI nAgANa hoi jaha garuDo / taha esa tumaM jANasu , 'verI pAvassa jiNadhammo' // 216 // jaha divaso rayaNIe, rayaNI paDivakkhu hoi divasassa / taha eso paDivakkho jiNadhammo hoi pAvassa // 217 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // eso puNa jiNadhammo ciMtAmaNi-kapparukkhamattahio / na kuNai jo ihaM mUDho, so soyai kugaipahapaDio // 218 // labhrUNa vi maNuyattaM, na kuNai jo jiNamayaM varaM dhammaM / gosIsacaMdaNaM so iMgAlakaeNa iha Dahai // 219 // maNuyatte vi naro patte na hu kuNai jiNamayaM dhammaM / so uyahimajjhavaDio, lohakae haNei varanAvaM // 220 // laddhe vi maNuyajamme, na kuNai jo ettha jiNamayaM dhamma / kappUrataruvarehi, vittiM koddANa so kuNai // 221 // mANusajammaM lahiuM, saMjama-joehiM kuNai jo na hiyaM / rayaNamayathAliyae khalapAyaM payai so mUDho // 222 // lahiUNa maNuyajammaM jo jiNadhamme na ujjuo hoi| so ciMtAmaNirayaNaM suttanimittaM viNAsei // 223 // jo mUDho maNuyattaM, labhrUNa ya iMdiyANa vsvttii| na kuNai jiNamayaM dhammaM, so soyai kugai pahapaDio // 224 // jo puNa lahiu~ eyaM sikkhAvayaga-guNavvaehiM sNjutto| paMcANuvvayadhArI, so sahalaM kuNai maNuyattaM // 225 // to maraNabhauvvigge jIve na haNai kaay-vaaehiN| sammaTThiI jIvo sahalaM maNuyattaNaM tassa // 226 // jo aliyavAyavirao sAvajjaM, saccayaM pi no vayai / jiNavaradhammammi Thio, maNuyabhavo tassa iha sahalo // 227 // jo paradavvaM vajjai, maNasA vAyAe taha ya kAeNaM / nANe ya sayA jutto, mANussaM tassa iha sahalaM // 228 // paradArammi ya virao, aTTamimAIsu bNbhcerjuo| sammattabhAviyamaNo maNuyabhavaM kuNai iha sahalaM // 229 // go-mahisimAiyANaM, parimANaM kuNai jiNamayammi tthio| daMsaNasuddho jIvo, maNuyattaM tassa iha sahalaM // 230 // 15 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ [91 risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] puvvAINa disANa, parimANaM kuNai bhAvasaMjutto / sIleNa bhAviyamaNo, so maNuyattaM lahai sahalaM // 231 // uvabhoga-paribhoge, jiNamayadiTThIe parimie kuNai / caraNajutto jIvo, mANussaM tassa iha sahalaM // 232 // sAmAiyasaMjutto vaMdai jo ceie bhauvviggo / jiNavaradhamme kusalo, tassa bhavaM ceva sakayatthaM // 233 // navakAreNa viboho, diNe diNe kuNai gamaNaparimANaM / sAvajje ya viratto maNuyabhavaM tassa supasatthaM // 234 // aTThamimAidiNesuM, caubheyaM kuNai posahaM dhIro / dayasaMpaNNo jIvo, tassa hu jammo havai saphalo // 235 // tava-niyamasaMjuyANaM, guttANaM baMbhacerajuttANaM / nAyagayaM dei dhaNaM, sahalaM maNuyattaNaM tassa // 236 // iya evamAidhammaM kAUNaM aMtakAlasamayammi / saMlehaNakayapuvvo paccakkhANaM kuNai dhIro // 237 // paccakkhiyaAhAro, AloyaNa-niyama-bhAvaNAjutto / Aukkhayammi dhIro, suraloyaM ceva so jAi // 238 // tattha vi sohammAIsu, aMtamuhutteNa so hu uvavajje / sayaNIe ya mahalle aha niddakhae va uThei // 239 // jaya naMdA jaya bhaddA, amhANaM sAmio tuma deva ! / amhe kiMkaradevA, evaM pathuNaMti te tuTThA // 240 // eyaM tumha vimANaM, eso tuha saMtio juvisNgho| taM ceva iMdasamo, iMdo vA ettha uvavanno // 241 // ee surataru-vAvI-rayaNAI devasaMtiyAI ti / ee vi devasaMghA, tujjhaM ANaM paDicchaMti // 242 // aha so vi jAyasaMko, avahiM uvajuMjiUNa joei| kiM eyaM mama saMtiyaM ? kiM vA aNNassa kassA'vi ? // 243 // 20 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 92 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // avahIe jA joyai, puvvabhavaM tAva pecchae sahasA / navakAra-aNasaNeNaM, jANai ha se kao kAlo // 244 // pattaM mayA mahaMtaM, jiNadhammAo mahApabhAveNaM / devattaM puNNehiM, navakArapabhAveNiehiM // 245 // ciMteUNaM eyaM, niyae hiyayammi suravaro tattha / sahasA uTThei tao jiNanavakAraM kuNai tuTTho // 246 // "jaya koha- mANa-maya- mohamukka ! jaya bhaviyabohaNajiNaMda ! / jaya mANahatthamaddaNa ! jaya kevalaNANadivasayara ! // 247 // jaya sayalajaMtubaMdhava ! jaya jaya mUDhANa paMthavaradesa ! / jaya bhaviyakumuyabohaNa ! jaya jaya saMsArauttAra ! // 248 // jaya jIvAjIvapayAsagavIra ! jaya puNNa-pAvabhayamukka ! | jaya saraNAgayavacchala ! jaya sAsayasokkhapatta ! // 249 // jaya jaya surAsurasaMthuya ! jaya jaya bhaviyANa mokkhapahadesa ! / jaya mayalaMchaNavajjiyA, jaya kevalanANasaMpatta !" // 250 // iya evaM cakkalayaM, paDhiUNaM namai caraNavarajuyalaM / bhattibharanibbharaMgo jiNANa varakevaladharANaM // 259 // aha namiUNa jiNide, uvaogaM jAva dei riddhIe / to pecchai lavamANaM juvaijaNaM mahuravayaNehiM // 252 // 'taM amhANaM sAmI' uvavaNNo sukayakammapabbhAro / tA bhuMja vare bhoe ramaNIe taM jahicchAe // 253 // nIlamaNibhittighaDie, veruliyamAirayaNakabburie / ee tuha varabhavaNe, tA kIsalu sAmi ! jahaicchaM // 254 // aha so vi kIlamANo juvaijaNeNaM samaM varavimANe / pecchaNayavihANeNa ya, kIlaMto gamai kAlaM ti // 255 // so evaM kIlaMto, gamei bahuyAI tattha ayarAiM / varabhogataggayamaNo, gayaM pi kAlaM na yANai // 256 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ [93 risidattAcarie cautthaM pavvaM // ] so evamAi sokkhaM bhuMjei tattha devalogammi / Aukhayammi caviuM maNuyabhavaM ceva pAvei // 257 // taM puNa Ariyadese, sukule taha suddha ceva jaaiie| bohI lahiUNa tahA, pavajjaM taha ya pAvei // 258 // paMcamahavvayadhArI, paMcahiM samiIhiM taha ya saMjutto / rAgaddosavimukko, pavvajjaM kuNai so dhIro // 259 // so pAliyapavvajjo, ghaNaghAicaukkayaM khaveUNaM / uppADiUNa nANaM khavei bhavabaMdhaNe kamme // 260 // khaviUNa sesakamme, selesiM pAviUNa samaeNaM / so hoi mokkhagAmI, tattha gao no puNo ei // 261 // ajaro amaro aruho asarIro sayalamukkavAvAro / nivvANagao ciTThai samayaM sokkhehiM pariyario // 262 // naranAha ! imAo te gaIoM paMca vi kameNa khiyaao| jo te pamucciu ha( ? ) narayagaIyAiyAu tti" // 263 // suNiUNa imaM vayaNaM, rAyA namiUNa taha ya payakamalaM / bhaNai guruM hiTThamaNo, sAmiya ! evaM imaM bhavvaM // 264 / / tujhe vi imaM souM, nAraya-tiriya-maNuya-devagaikahaNaM / veraggabhAviyamaNA, paMcamagaisAhagA hoha // 265 / / iya risidattAcarie, gAhanibaddhe varammi supasatthe / guNapAlaviraie, varaM cautthapavvaM samattaM ti // 266 / / cha / 20 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie paMcamaM pavvaM // 10 [guruNA RSidattAyAH pUrvabhavakathanam] dhammakkhANavasANe, risidattA bhaNai taM guruM namiuM / bhayavaM ! natthi aviiyaM, ettha tume kiM pi saMsAre // 1 // tA bhayavaM mama sAhasu, 'rakkhasi saddo' imo mamaM jAo / kayareNaM kammeNaM, sAmi ! uiNNeNa a bhImo // 2 // bhayavaM pi mahuravANI, souM risidattasaMtiyaM vayaNaM / bhaviyajaNabohaNatthaM, kahiuM evaM samADhatto // 3 // bhadde ! nisuNasu eso, jeNa payatto tti rakkhasIsaho / ettha, tae kammeNaM aNNabhave ceva jaNieNaM // 4 // jaMbuddIve dIve, atthiha bharahe bhamIravisayammi / gaMgapuraM nAmapuraM, taM bhuMjai gaMgadatto tti // 5 // tassa tthi varA bhajjA, gaMgA nAmeNa, tIe taM dhUyA / nAmeNa gaMgaseNa Asi, aIyammi kAlammi // 6 // tattheva atthi nayare, caMdajasA nAma sAhuNI pavarA / tIe sayAsammi tume, jiNadhammo pAvio taiyA // 7 // vaccasi taM aNavarayaM, diNe diNe sAhuNIe mAsammi / khaMtipahANo dhammo, suNasi ya taM tANa pAsammi // 8 // taM ca kumArI taiyA, rAyAsuyA iMti tuha varA bahave / necchasi taM attANaM, rAyasuyANaM ti dijjaMtaM // 9 // bhaNiyA ya tumaM taiyA, jaNaeNaM putta ! icchasu tumaM ti / rAyasuyA iMti varA, imA vara imANa jo tujjha paDihAi // 10 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie paMcamaM pavvaM // ] bhaNio ya tume jaNao, tAya ! ahaM sAhuNINa pAsammi / baMbhakumArI saMtA, dhammaM ciTThAmi kuNamANI // 11 // na tthi visayAbhilAso, tAya ! mamaM jANijjehiM visaehiM / sevijjaMtehiM phuDaM, saMsAro viddhimAvahai // 12 // jAvevaM te bhaNiyaM, tAva ya nAUNa tujjha so cittaM / bhai, kuNa putti ! dhammaM paraloyahiyaM, na vAremi ||13|| caMdajasasAhuNIe saMgA nAmeNa sAviyA taiyA / pAsamma ya nikkhaMtA dAlikuDuMbataNayati // 14 // tava-niyama-sosiyaMgI, tavai tavaM sA aIvauggaM ti / saMsAradukkhabhIyA, caMdajasAsAhuNisayAse // 15 // chaTTha-'TThama-dasama-duvAlasehiM, mAsa'ddha - mAsakhavaNehiM / tavai tavaM sA uggaM, tahA ya AyaMbilehiM ti // 16 // taMpi ya cattha-chaTTa -'TThamehiM mAsaddha - mAsakhamaNehiM / tI samaM kuNasi tavaM gihatthabhAvammi vaTTaMtI // 17 // 'sA sAhuNi' tti kAuM savvo vi pUyaNa-vaMdaNaM kuNai / tI guNagahaNaparo loo savvo vi, nauNa tume // 18 // taM tIe asahamANI, vahasi ya rIsaM 'jahA mamaM ko vi / na kuNai thui - guNagahaNaM, tIe puNa kuNai esa jaNo // 19 // kalusiyacittAe tume, tIe dAUNa abbhakhANaM ti / sayale vitao loe, payAsiyaM taM tume taiyA ||20|| jaha kila saMgA esA, tavacaraNaM kuNai sohaNaM, kiMtu / maMsA'si dhutti esA, pacchaNNaM khAi maDayANi // 21 // kuNai tavaM mAyAe, na uNa imA samma sAhuNI hoi / sAhuNI veseNa imA, rakkhasiyA ettha avayariyA ||22|| sahiyaM taM saMgAe sammakaraNeNa tujjha vayaNaM ti / tuma aNidiyaM taM baddhaM nuTuM (?) nikAyaM ti // 23 // D:\amarata.pm5\3rd proof [ 95 5 10 15 20 25
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // saMsAri bhamaMtIe, taM kammaM veiyaM tume bahuyaM / / pattANi ya dukkhAI bahUNi takkammajaNiyANi // 24 // kiMcAvasesamettammi ya kammammi taM puNo jAyA / tattheva ya gaMgapure, nariMdadhUya tti hoUNa // 25 // laddho te jiNadhammo, sAmaNNaM taha ya pAliyaM taiyA / vitto ya tavo viulo, kiMtu sakavaDo tume taiyA // 26 / / taM ca na guruNo kahiyaM, na niMdiyaM tayaM tume kavaDapAvaM / aNasaNavihiNA mariuM uvavaNNA devaloyammi // 27 // IsANiMdassa tumaM jAyA, jAyA kappammi ceva bIyammi / aggamahisi tti houM, devI parameNa rUveNa // 28 // bhottUNa tattha bhoe, IsANiMdeNa saha tume taiyA / Aukkhayammi caviuM, uvavaNNA ettha bharahammi // 29 // mattiyAvainayarIe. hariseNo(Na)rAiNo piyamaIe] / pAgattammi samuppaNNA, jAyA taha ya Asamapayammi // 30 // risidattA tuha nAmaM kayaM ca piuNA mayA ya tuha mAyA / diNNA ya tumaM piuNA, raNNe kaNagaraharAyANo // 31 // taM ca tubbhe saMsAre, ettha bhamaMtIe khoDiyaM kammaM / kiM cAvasesamettaM, ettha bhave taM uiNNaM ti // 32 // soUNa imaM savvaM IhApohaM tao u kuNamANI / uppaNNajAisaraNA, 'dhasa'tti mucchAgayA paDiyA // 33 // caMdaNajaleNa sittA, celukkheveNa diNNapaDivAyA / jAyA puNo visatthA, risidattA thoyavelAe // 34 // kaNagaraheNaM puTTho, namiUNa gurU, jahA kimeyaM ti / guruNA vi tassa kahiyaM jahA-phuDaM ehiM vayaNehiM // 35 // suNiUNa niyayacariyaM, IhApohaM tao ya kuNamANI / uppaNNajAisaraNA esA mucchAgayA paDiyA // 36 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ risidattAcarie paMcamaM pavvaM // ] [97 aha jAyajAisaraNA, sA ciMteuM imaM samADhattA / khaNabhaMgure sarIre, peccha pamAo imo majjha // 37 / / jaM lahiUNa ya dhammaM, jiNapaNNattaM imaM mae vimalaM / taha vi pamAyaparAe parassa AlaM viiNNaM ti // 38 / / lahiUNa ya pavvajjA, taha vi ya salleNa tavo mae vitto / teNa'jja vi saMsAre, bhamAmi haM dukkhapaurammi // 39 / / aha bhaNio gurU tIe 'bhayavaM ! evaM' ti jaha tume bhaNiyaM / jAisaraNeNaM ima, uvaladdhaM, sAmi ! me savvaM // 40 // kaNagaraho vi ya evaM, suNiuM risidattAsaMtiyaM cariyaM / niyayammi maNe evaM, ciMteuM evamADhatto // 41 // peccha imo saMsAro, aIva kuDilo mamaM ti paDihAi / jeNerisI avasthA pattA risidattajIveNaM // 42 // evaM ciMtiUNaM, guruNo namiUNa taha ya payakamalaM / viNNavio teNa gurU, sAmi ! mama desu pavvajjA(jja) // 43 // risidattA vi ya namiuM bhaNai guruM niyayadukkhaparibhIyA / jai haM sAmiya ! jogA, mamaM pi tA desu pavvajjA(jja) // 44 / / guruNA vi bhaNiyAI devANupiyAI ! mA kuNaha khevaM / saMsArasahAvaM, jANiUNa thovaM tumhe'ttha // 45 / / ThaviUNa ya sIharahaM puttaM, rajjammi kaNagaraharAyA / risidattAe sahio, pavvaiu gurusayAsammi // 46 / / aNNe vi tattha bahave, pavvaiyA ke vi sAvayA jAyA / dhammaM soUNa'NNe, daMsaNamaggaM ca paDivannA // 47 // risidattA vi ya guruNA, pavvAveuM samappiyA vihiNA / bahusAhuNIsameyA, suMdaragaNaNIe ajjAe // 48 / / viharai ya gurusameo, kaNagaraho, sA vi sAhuNisameyA / guruNI AmaNNeNaM, saMjamajogaM kuNemANI // 49 / / ___15 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // kaNagaraheNaM taiyA guruNo pAsammi jaM suyaM paDhiyaM / taM tumha samAseNaM, kahAmi haM gurUvaeseNaM // 50 // AyAraM sUyagaDaM ThANaM, samavAo vivAhapaNNattI / nAyAdhammakahAo, taha ceva ya tiNNi dasAo // 51 // paNhAvAgaraNaM taha diTThIvAo ya bArasamamaMgaM / theveNa vi kAleNa teNaM paDhiyAI eyAiM // 52 // aTThArasahassAiM payANa iha hoi paDhamamaMgaM tu / sesAI aMgAI havaMti, iha duguNa-duguNAI // 53 // bArasame puNa aMge, coddasapuvvAiM huMti eyAiM / uppAya nAma paDhamaM, aggeNIyaM bhave bIyaM // 54 / / taha vIriyANuvAyaM, atthi natthi tinnaha pavAyaM ca / nANapavAyaM ti tahA saccapavAyaM bhave chaTuM // 55 // AyappavAya-kammappavAya navamaM tu paccakkhANaM ti / vijjANupavAyaM taha kallANaM taha ya pANAU // 56 / / terasamaM suvisAlaM, coddasamaM hoi biMdusAraM ti / emAiM puvvAiM kaNagaraheNaM ti paDhiyAiM // 57 / / egArasa aMgAI risidattAe thevakAleNaM / suMdaragaNaNisayAse saMpuNNAI ti paDhiyAiM // 58 / / volINe bahukAle guru-sAhujaNeNa tAI sahiyAiM / bhaddilapurammi nayare, saMpattAiM kameNaM ti // 59 / / tammi ya nayare jAo jiNacaMdo siyalo purA Asi / tiyaloyapAvao(u)jaso titthayarANaM ca jo dahamo // 60 // vaMdaNaheu tti tahiM guruNA sahiyAI tAI pttaaii| siyalajiNassa paDimA pavaMdiyA tehiM bhattIe // 61 / / cha?-'TThama-dasama-duvAlasehiM mAsaddha-mAsakhavaNehiM / khevayaMti jAva diyahAiM, guruNA saddhiM tahiM tAI // 62 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ [99 risidattAcarie paMcamaM pavvaM // ] tA khaviya ghAikammaM sukkajjhANammi vaTTamANANaM / loyAloyapayAsaM doNhaM vi nANaM samuppaNNaM // 63 / / nAUNaM avahIe samAgayA tattha takkhaNaM devA / hiTehiM tao tehiM kevalimahimA kayA sigdhaM // 64 // pAraddhA ya bhagavayA kaNagaraheNaM ti desaNA tattha / paDibuddho bahuloo, suNiuM saMsArakuDilattaM // 65 / / kevalipajjAyaM pAliUNa khaviUNa sesakammAiM / boMdi caiuM patto kaNagaraho mokkhasokkhaM ti // 66 / / aha te devanikAyA, gaMtuM risidattAkevalisamIve / ADhavahiM tattha hiTThA, kevalimahimaM payatteNaM // 67 // kAUNaM te mahimaM hiTTha-tuTThA muNaMti te dhammaM / nayarajaNeNaM sahiyA, risidattAe sayAsammi // 68 // jaha- "jIvA saMsAre bhamaMti duTTha-'TTakammapaDi baddhAe ?) paDibaddhA / nAraya-tirie devattaNeNa taha mANusagaIe // 69 // taM puNa kammaM nisuNaha, aTThavihaM jaM jiNehiM paNNattaM / taha ceva samAseNaM, aNuggahatthaM ahaM vocchaM // 70 // nANassa daMsaNassa ya, AvaraNaM, veyaNIya-mohaNIyaM / AuyaM nAmaM gottaM, aTThamaM ya aMtarAya' tti // 71 // mai-suya taha avahINa, maNapajjava taha ya kevalAvaraNaM / paMcavihaM nAyavvaM, nANAvaraNaM ti iha kammaM // 72 // diTThIe AvaraNaM, sesidiya avahi-kevalANaM ca / paNagaM caukkadaMsaNavaraNaM bhave navavihaMmi // 73 // niddA niddAniddA payalA pylpylaao| thINaddhipaMcami( mI) ya, suhamasuhaM hoi veyaNIyaM // 74 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // samma micchaM mIsaM... ........ // 75 // koho mANo mAyA loho, te cauro ya huMti aNaMtANubaMdhi / apaccakkhANA paccakkhANA ya saMjalaNA // 76 // hAsa-i-arai-sogo, bhao duguMcchi-tthi-puM-napuMsA ya / navanokasAya, ee mohaNIyaM aTThavIsavihaM // 77 // nAraya-tiriya-nara-sura-iibheeNaM cauvvihaM aauN| majjhima-jahannukkosaM eyaM AuM suNeha tANaM // 78 // *gai-jAi taha sarIraM, aMgu( gau )vaMgaM nibaMdhaNaM (baMdhaNaM ) taha..... / [saMThANa]-vaNNa-rasa-gaMdha phAsa, 'guru-lahuya( uva )ghAya parAghAya // 79 // ANupuvvi ussAsaM, pajjattaM bAyara-suhumaM taha ya patteyaM / thiramathiraM subhamasubhaM, sAhAraNa subhaga-dubhagaM ca // 80 // susara-dusaranAmaM, AejjaM taha ya aNAijjaM / jasakitti-ajasakittI, nimmANaM taha ya titthayaraM [?] // 81 // bAyAlIsavihaM, nAma kammaM tu ettha akkhAyaM / satta'TThI-ti-NauI, vittharao visuttarasayaM ca // 82 // 10 * tulanA- gai-jAi-taNu-uvaMgA, baMdhaNa-saMghAyaNANi saMghayaNA / saMThANa vaNNagaMdharasa-phAsa-aNupuvvi vihggii| piMDapayaDi tti caudasa, prghaa-uusaas-aayvujjoaN| agurulahu-tittha-nimiNo,-vaghAyamia aTTha patteA / tasa-bAyara-pajjattaM, patteyaM thiraM subhaM ca subhagaM ca / sussarAijjajasaM, tasa-dasagaM thAvaradasaM tu imaM // thAvara-suhuma-apajja, sAhAraNa-athira-asubha-dubhagANi / dussara-NAijjA-jasa,-mia nAme searA vIsaM // iti prathamakarmagranthe gA0 24ta:27 / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ [101 risidattAcarie paMcamaM pavvaM // ] goyaM tu hoi duvihaM uccaM nIccaM ceva nAyavvaM / uccaM tittharAIsu , niccaM caMDAlamAiNaM // 83 // bhogovabhoga-vIriya-dANa-lAbhe ya hoi nAyavvaM / paMcavihamaMtarAya, kammeyaM aTThahA hoi // 84 // eehiM kammehiM, jIvo saMsAravAhiyAlIe / giri-hassamANo avabaddhalakkho sayA bhamai // 85 // nAraya-tiriya-narA-'mara caurAsIjoNilakkhagahaNammi / pattaM va bhamai sukkaM [kammAi] coio saMto // 86 // jaha uyahimajjhapaDiyaM bhamai taraMDaM aladdhalakkhaM ti / kammajalagariDI[ ? ] taha bhamai jiva ettha saMsAre // 87 // maNu-tiriya-amara-nArayagaIsu'TTakammeNa coio jiivo| bhamai jaha jaMtavasaho, puNo vi tattheva tattheva // 88 // kAUNa kUrakammaM, roddajjhANa-'TTaasuhapariNAmo / naraya-tiriyasu naccai, jIvo ahamAsu jAIsu // 89 // tatthupaNNo vi puNo baMdhai asuhAiM ceva kmmaaiN| baddhehiM jehiM jIvo, vaccai tattheva tattheva // 10 // AugaI kuNaMto arahaTTaghaDiya vva bhayai taha jiivo| jaha nAraya-tiriyattaM puNo puNo ceva pAvei // 11 // kammANaM uvasameNaM, kaha......hiM pi jai vi maNuyattaM / pAvai bhavADavIe taM pi ya ahamAsu jAIsu // 12 // tattha vi aMdho paMgU, maDaho kANo ya vAmaNo khu[jjo] / .....mUo kuTThI loyANaM nidio...hoi // 13 // aha kaha vi hoi (sa )jjo, taha vi na dhammassa uggahaM kuNai / aha kuNai dhammagahaNaM, taM pi ya micchattasaMvaliyaM // 14 // 20 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 102] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // micchattaM hoUNaM [ ? ] pAvai, jai kaha vi jiNamayaM dhammaM / niddaliyapAvapuMjo jIvo gacchei to mokkhaM" // 95 // iya soUNaM dhammaM, gahiyA bahavehiM tattha pavvajjA / anne ya desavirayA, saMjAyA bhaddabhAvA ya // 96 // iya evamAi dhammaM, kahiuM, sA bhagavaI vi risidattA / aNNattha samosariyA, bahu sAhuNisaMjuyA saMtI // 97 // bohiMtI bhaviyajaNaM, payaDaMtI jiNamayaM varaM dhammaM / bahusAhuNIsameyA, viharai sA bharahakhettammi // 98 // kevalipajjAyaM pAliUNa khaviUNa sesakammAI | saMpattA risidattA mokkhaM ajarAmaraM sahasA // 99 // namijiNavariMdatitthe, eyA 'siddha'tti bhagavai taiyA / AsoyapaMcamIe suddhAe diNAvasaNammi // 100 // soUNa mokkhagamaNaM, risidattAe tumhe vi hoha sayA / caraNa - karaNesu juttA, mokkhaM pAvehaM jaM airA // 101 // iya risidattAe carie, pavara' kkharaviraie vare ramme / guNapAlaviraiyami paMcamapavvaM sammattaM ti // 102 // jaha seNiyapuTTheNaM jagaguruNA sAhiyaM ti vIreNaM / taha kiMpi samAseNaM, mae vi kila sAhiyaM eyaM // 103 // soUNa tu eyaM pAlaha, jiNavIrabhAsiyaM vayaNaM / pAveha jeNa airA, kammaM DahiUNa mokkhaM ti // 104 // iya kuNamANeNa imaM pattaM, jaM kiM ci vi ettha me puNaM / puNeNa teNa pAvaha tubhe ayarAmaraM ThANaM // 105 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH ] [103 [prazastiH ] iya vIrabhaddasUrI naailvNsN.........................| .......[ guNapA] leNaM viraiyaM ti // 106 / / saMsAri bhamaMteNaM, jiNavayaNaM pAviUNa eyaM tu / dukkha dueNa rai........ ............. // 107|| ........degvahINeNa taha ya laMkAravajjieNa mae / kila kiM pi mae raiyaM jinnpvynnbh.......||108|| ..............degNeNa kiM pi vivarIyaM / taM khamiyavvaM maha suyaharehiM suyarayaNakaliehiM // 109 // ................jiNapavayaNaM tAva / varapaumapattayaNA pdd................||110|| isI patra ke B pArzva ke bhAga para nimna prakAra kI paMktiyA~ par3hI jAtI haiMpaMkti 1....... ........................mama nANaM // hAiyauraMmi nayare vAsArattaMmi vira[iyaM evaM ? / ] paMkti 2..........tIsAe ahiyAI gAhaggeNaM tu bArasa sayAiM / eyAiM jo nisuNai so pAvai. ....|| 15 paMkti 3. saMvat 1288 varSe adyeha zrImadaNahilapATake zrIbhImadevarAjye pravartamAne....1 1. risidattAcariyaM kI isa tADapatrIya pustikA ko jisane apane dravya se likhavAyA thA usa gRhastha ke kuTumba Adi kA paricaya karAne vAlI eka 10 padyoM kI saMskRta prazasti bhI isa pothI ke anta ke tADapatra para likhI gaI hai| isa antima tADapatra kA bhI dakSiNa pArzva kA AdhA hissA tUTa gayA hai jisase prazasti kA bhI khaNDita AdhA bhAga hI upalabdha hotA hai| jo bhAga upalabdha hai vaha isa prakAra hai - paMkti 1 A....... prabhoH pAntu nakhendudyutayo'malAH praNamajjantusaMghAtaM karmatApabhayAd bhRzam // 1 // prAgvATavaMzamANikyaM D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // paMkti 2 A.......vaNik / sIlukA nAmatastasya patnI zIlaguNAvRttA // 2 // tatputrI vastiNi ma rAMvaNapriyapatnyabhUt daMpa...... paMkti 3 A.......jajJe'patyayugmaM manoharam // 3 // cAcAbhidhaH sutaH zreyAn vidyate vipulAzayaH / dehacchAyeva vazagA priyA ta... paMkti 4 A......lakSmaNI // 4 // putrikA mohiNi ma tapo'nuSThAnatatparA / dayAdAkSiNyadAnAdiguNaratnailaGkRtA // 5 // paMkti 1 B anyedhuzcintayAmAsa dhImatI sA'pyanityatA / saMsAre zAzvataM nAsti vinA dharmaM jinoditam // 6 // paMkti 2 B.......samAkhyAtaH zrutacAritrabhedataH / zrutaM hi dIpakaprAyo vastutattvAvalokane // 7 // bimbaM zrIpArzvanAthasya sva.... paMkti 3 B.......vivekalocanA[d] jJAtvA jIrNoddhAre mahatphalam // 8 // asya ca lekhayAmAsa mohiNiH zrAvikottamA / caritaM riSidattAyAH pustakaM su manoharam // 9 // paMkti 4 B.......zrInemicandrasUrevineya... ........ // 10 // isa prazastikA bhAvArtha yaha hai ki kisI nemicandrasUri ke ziSya kA upadeza prApta kara prAgvATa jAti ke rAMvaNi nAmaka gRhastha kI patnI vastiNi kI putrI mohiNi nAmaka zrAvikA ne apane dravya kA sadupayoga karane kI dRSTi se 'riSidattAcarita' kI yaha pustikA likhavAI / ityAdi / yaha pustikA vi.saM. 1288 meM, jaba aNAhilapura pATaNa meM bhImadeva rAjya kara rahA thA taba likhI gaI thii| iti muNivaraguNapAlaviraiye jambucariye jinavijayalikhitaprastAvanAyAm // noMdha : tADapatrIya pratanAM aMtima pAnA khaMDita hovAthI munijinavijaya saMpAdita "jaMbUcariya'nI prastAvanAmAMthI ame sAbhAra tavat ahIM prazasti ApI cha. saMpA. D: amarata.pm5|3rd proof
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajJAtakartRkaM RSidattAcaritram // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM nmH|| ajJAtakartRkaM RSidattAcaritram // prathamollAsaH // // 0 // zrImannamranarezamaulimukuTazreNImaNImaNDanA, jyotiHsvastaTinIpravAhasalilaprakSAlitAMhidvayA / prAJcatkAJcanapaJcamerusumanaHsandohasaMsaMzritA, bhUyAd bhadrakabhAvinAM bhagavatI zrIpaJcatIrthI zriye // 1 // [zArdUla0] raGgabhRGgataraGgamAgadhamahAtIrthodakairmodakaiH, sphU dyojanamAnanAlakalazairyazcAbhiSiktaH suraiH / nRtyantIna(nRtyatpIna)payodharoddharadhurA''namrApsarobhiH stuto, merau janmamahotsave sa vRSabhaH pAyAdapAyAt prabhuH // 2 // bhUta-preta-karAlakAla-vilasadvaitAla-kAla-jvaradhvAnta-bhrAntanizAcarI-vanacarI-duryAkinI-zAkinIH / zaktiI: zaktimatI: pizAcavitatIrduSTA'marI: pAmarI:, zAntatvaM nayati sphurannayatatiH zrIzAntinAthasmRtiH // 3 // utphullotpalakomalojjvaladalazyAmAya, rAmAmana:kelIkeligRhaikanirmalaguNagrAmAya, puNyAtmane / sphU dyAdavavaMzamAnasasara:zrIrAjahaMsazriye, zrInemiprabhave bhaveSTavilasadpAya bhUyAnnamaH // 4 // 1. anissttkriiH| D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // yaM dRSTvA spaSTarUpaM prabalataramahAnAgarAjA''tapatraM, pAtraM modAcca padmAvipulakuvalayAmbhoruhotphullanetram / kamrAnamrApsara:zrIbhujagapativadhUvRndasaMprArthyasevaH, so'yaM zrIAzvaseniH prabhavatu bhavinAM bhUtaye pArzvadevaH // 5 // [sragdharA ] nazyantyAdhivirodharodhavipado yatsaMstavAd vAstavAt(d), vyAghra-vyAla-jalA-'nalA-'nilamahAvighnavrajaM kSIyate / bhujyante'tra gajendra-vAjisahitAssAmrAjyabhogizriyaH, zrIvIraH sumatirmataGgajagatirjIyAt sphuratpaddhatiH // 6 // [zArdUla0] tAn natvA RSidattAyAzcaritaM kIrtayAmyaham / zIlacintAmaNiprAjyaprabhAvodbhAvanarddhaye // 7 // [zloka] tathAhi- jambUdvIpe'tra satpAtre, kSetre bharatanAmani / madhyadeza: kSataklezaH, zrIvAsastatra vidyate // 8 // dharAdharA'nukAraikaprauDhaprAsAdasundaram / abhraMlihagRhavyUhahasitAmaramandiram // 9 // rambhA''rAmapuragrAmapalvalaiH praguNIkRtam / vyavahArimanohArisamAjasamalaGkRtam // 10 // agaNyapUNyasadavarNyapaNyA''parNA''paNAzritama / lAvaNya''kIrNakAruNyatAruNyataruNIbhRtam // 11 / / anekA'nekapAkIrNaraGgattaraturaGgamam / prauDhapratolIprAkAraprodyatpratyarthidurgamam // 12 // surasA'rthasamAyuktaM sadguruM sphuradIzvaram / pattanaM varNyate svargApamAnaM rathamardanam // 13 / / 1. padmAvatIdevI / 2. zobhanAH rasAH yeSAM yeSu te, taiH surasaiH arthaiH samAyuktam / svargapakSe surasAthai :-gIrvANagaNaiH samAyuktam / 3. santaH guravaH sAdhavo yatra susAdhuyuktamityarthaH / suvarNapakSe sadguruH surAcAryaH yatra / 4. sphurantaH prabhAvazAlinaH IzvarA:-zrImanto yatra / svargapakSe sphuran IzvaraH yatra / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] [109 lakSmI-jIvita-yauvanAni capalAnyasmadukUlAvaleragrANIva bhave'tra bho ! stadamukaiH kiM muhyate kovidAH [daiH?] / mA kRddhaM(dhvaM) vRjinaM jinasya ca paraM dharmaM kurudhvaM drutaM, yatraivaM nu vihAraketunikaro vAvakti ghaNTAravaiH // 14 // [zArdUla0] tatra hemaratho rAjA nAmnA hemarathaprathaH / dogundaka iva prAjyaM sAmrAjyaM paripAlayet // 15 / / kalaGkavisamAyuktamatrijAtatvasaMyutam / enaM kuvalayAnandaM rAjAnaM ko na manyate // 16 / / airAvatopamottuGgamattamAtaGgagAminI / babhUva preyasI tasya suyazA nAma kAminI // 17 // hIrahAra-hara-kSIra-nIrojjvalayazasvinI / sumanaHsumanaHzreNimAnanIyA manasvinI // 18 // hRddhyAtayatanA[?]'kAryA'nAryasaGganivartinI / dAna-zIla-tapo-bhAva-puNyamArgapravartinI // 19 // arhat-sAdhu-kRpA-dharma-bhartRbhaktyanurAgiNI / saMpannIti-mati-sphUrti-rAjyazrIsahacAriNI // 20 / / vizvavizvasphUradrUparambhArAmAnukAriNI / vidyA-kalA-sadAcAra-vilAsaguNadhAriNI // 21 // 1. kalaM manojJaM yathAsyAttathA / kavibhiH samAyuktam / candrapakSe-kalaGkena visamAyuktam / 2. na trijAtatvam atrijAtatvaM-kulInatvaM, tena sahitam / candrapakSe- atriH RSiH tajjAtatvaMtadutpattimatvaM tena / 3. kuvalayaM-bhUmaNDalamAnandayatIti kuvalayAnandaH tam / candrapakSe-kuvalayaMcandravikAsipadmaM, tasya AnandaM-harSakaram / 4. rAjAnaM-hemarathanAmAnaM / pakSe rAjAnaM candram / 5. ko nAGgIkuryAt api tu sarvo'pi / 6. hIrANAM-vajraratnAnAM hAraH, hara:-zaGkaraH, kSIra:-kSIrasAgaraH tasya nIram , hIrahAraharakSIranIraM iva ujjvalaM yazaH asyAH sA / 7. sumanaH zobhanaM manaH yeSAM te sumanasaH, sumanasaH te ca sumanasaH sumanaHsumanasaH, teSAM zreNiH sumanaHsumanazreNiH, taiH mAnanIyA / 8. vizve-samagre vizve-jagati sphuradrUpaM yasyA sA, tathA rambhA nAmnI devAnAM rAmA, tAmanakartuM zIlaM yasyA sA, tataH dvayoH padayoH karmadhArayam / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // zacI suravarendrasya, strIratnaM cakravartinaH / yathA zrIH padmanAbhasya, tadvAmAGge tathaiva sA // 22 / / [SaDbhiH kulakam] bhuGkte paJcavidhAn bhogAn , tayA sArdhaM mahIpatiH / yauvane suratakrIDA-hAvabhAvAdiraJjitaH // 23 // ajIjanat kramAt rAjJI patraM svarNarathAbhidham / navamAsaiH kRtollAsaiH sArdhasaptadinAdhikaiH // 24 // yathA prAcI sahasrAMzuM ratnaM vaiDUryabhUriva / SaNmukhaM siMhayAnA vA SaDbinduM devakI yathA // 25 / / yataH- "yatra na svajanasaGgatiruccairyatra no laghulaghUni zizUni / yatra naiva gurugauravapUjA, hanta tAnyapi gRhANyagRhANi" // 26 // [ ] [svAgatA] utpatan nipatan riGkhan , hasan lAlAvalIrvaman / kasyAzcideva dhanyAyAH, kroDamAyAti nandanaH // 27 // jaM jaM niyamukhi ullavaI, te te suyaNa suhAi vayaNaviNijjiya caMdalauM,rUpi mayaNa avatAra 28 [ dUho] appama 27G, hemI 4256 chn| tiNi pari rAjA niyaEyara, dekhI dharaI ANaMda relo [ dUho ] tatazca- akArSIt samaye rAjA, kumArajananotsavam / ahArSIdathinAM naiM:svyaM, manazcintitadAnataH // 30 // carIkratyarthanAM ye'sya, tatkAryANi sarIsrati / narinartanti nartakyo, gItaM gAyanti gAyanAH // 31 // paThanti bandisandohA, vedoccAraM dvijA vyadhuH / lokampRNaM kulastraiNaM, pradatte maGgalA''ziSaH // 32 // maNi-mANikya-muktAnAM, nicayAH sicayoccayaH(yAH) / teSAM dAnAni dIyante, gajA-'zva-kanakAdi ca // 33 // 15 20 1. kArtikeyam / 2. pArvatI / 3. kRSNam / 4. daridratA / 5. lokahitaM / 6. kulastrIvRndaM / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] [111 dhAtrIbhirlAlyamAno'sau samabhUt paJcahAyanaH / pitrA'sya cintitA lekhazAlAkaraNayogyatA // 34 // pUrvaM tailAbhiSikto'sau, vidhiprathitamajjanaH / klRptadivyAM'zukA''kalpaH praNatA'nekasajjanaH // 35 // mahA'gaNyasadratnaprayatnakRtazekharaH / hArA'rdhahAra-keyUra-mudrikA'GgadamaNDanaH // 36 / / saMsRSTamaGgalAcAraH, kRtazAntika-pauSTikaH / zubhakSaNe kRtA'kSINakSaNaH sphArasamIkSaNaH // 37 / / pavitrazatapatrAdisumanodAmamaNDitaH / dhRtA''tapatraH zrIpAtraM, sazrIkazrIkarIzritaH // 38 / / calaccAmarayugmena vIjyamAnasphurattanuH / garjadgajasamAsInaH sumanassatparicchadaH // 39 / / satyajAtyamahAmAtya-bhRtya-sAmantasaGgataH / zreSThazreSThiviziSTeSTa-prakRSTaspaSTavaibhavaH // 40 // gIyamAnaH kulastrIbhiH, pIyamAnaH purandhribhiH / bandibhiH stUyamAnazca, varNyamAnazca vedibhiH // 41 // bheribhuGgalabhAtAraiH, sphArani:svAnanisvanaiH / prottAlatAlakaMsAlaiH, svaramaNDalamaNDalaiH // 42 / / raNattUramahApUrapaTahaprakaTAravaiH / zrRGgo pAGgairmRdaGgAdinRtyannartakapeTakaiH // 43 / / nAnA'navadyavAdyaughA''DambarairgarjadambaraiH / pitrA'yaM sthApito lekhazAlAyAM navyalekhavat // 44 // [dazabhirvizeSakam] upAdhyAyAntike'bhANIt zastra-zAstrakalA: kalAH / vidagdhaH sarvavidyAyAM cANAkye caturAzayaH // 45 / / 1. AbhUSaNaH veSabhUSA vA / 2. kRtAH akSINAH kSaNA:-utsavAH yasmai saH / 3. darzanaH / 4. nizAnaDaMkAno avAjha / 5. sIMgu / 6. upAMgavAdyaiH / 7. samUhaiH / 8. lekhazAlAyAMchAtrapaThanazAlAyAM pakSe devasabhAyAm / devaaH....lekhaaH....| [a.nA.mA.1-88] 9. navyo yo lekhodevo, devaiH saMbhUya yathA sthApyate / D:\amarata.pm53rd proof
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // niSNAtassamabhUt chando-'laGkRti-vyAkRtiSvasau / pramANe'pramitaprajJaH, praguNo gaNake'pi vA(ca) // 46 // [yugmam] dvAtriMzallakSaNajJena prAjJena saralAtmanA / adhItA dhImatA tena dvAsaptatikalAH punaH // 47 / / 5 tAzcemAH likhita-paThita-saGkhyA,-gIta-nRtyAni tAlAH, paTaha-maruja-vINA, vaMza-bherIparIkSA / dvirada-turaMgazikSA-dhAtu-Teg-mantravAdAH, vali-palitavinAzo ratna-nArI-nRlakSma // 48 // [mAlinI0] chandastarka-sunIti-tattva-kavitA-jyotiH-zruti-vaidyakam , bhASA-yoga-rasAyanAM'jana-lipi-svapnendrajAlaM kRSiH / vANijyaM nRsevanaM ca zakunaM, vArya'gnisaMstambhanaM, dRSTi-lepana-mardanoz2agatayo-bandhabhramau dvau ghaDhau(Tau) // 49 // [zArdUla0] patracchedana-marmabhedana-phalA''kRSTyambuvRSTijJatA, lokAcAra-janAnuvRtti-phalabhRt-khaDga-kSurIbandhanam / mudrA-'yo-rada-kASTha,-citrakRti-do-dRga-muSTi-daNDA-'si-vAgyuddhaM, gAruDa-sarpa-bhUtadamanaM, yogA-'bda-nAmAlayaH // 50 // [zArdUla0] ityasau pAThitaH putraH, pitrA rAjyahitaiSiNA / vidyayA vardhate vRddhyA, vayasA yauvanena ca // 51 / / itazcottaradigbhAge zrIvilAsA'marAvatI / / purI garIyasI RddhyA, kauberI nAma vizrutA // 52 / / tatrA'nuzAsti sAmrAjyaM, rAjA zrIsurasundaraH / tasyA''ste vAsulA paTTapatnI premavatI priyA // 53 / / prAJcatpaJcavidhA''bhogAn , bhogAn bhuJjAnayostayoH / sutA sujAtA saJjAtA, rukmiNI nAmatastataH // 54 // 53 25 1. chando vasantatilakAdi, alaGkAra upamAdi, aSTAdazavyAkaraNeSu / 2. 72 kalAH / 3. kuliinaa| 4. prsvii| D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] [113 viziSTairanuziSTA sA, syAdabhISTA sabhAsadAm / rAjyasya sakalasyA'pi, rahasyaM mUrtimat kimu ? // 55 // hAra-kaGkaNa-keyUra-kvaNatkAJcanacUTakAm / vizeSakaivizeSeNa vibhUSitalalATakAm // 56 / / maNimizritakUrpAsa-muktAdAmamanoharAm / mekhalAmaNDitazroNiM, kramakvaNitanUpurAm // 57 / / gacchantIM gajagatyA ca, mohayantI mahAjanAn / hasantImapsarorUpaM dadantI dAnamuttamam // 58 // kramazaH zaizavA'tItAM, sphItAM tAM samalaGkRtAm / kRtvA viditvA hRdyevaM[?] sakhIpUraparIvRtAm // 59 / / catuHSaSTikalAdakSA-mudgacchannavayauvanAm / kanyAM dhanyAM prasUH prAptIcakAra pitRsannidhau // 60 // [paJcabhiH kulakam] tAM ca kIdRzIma mukhaM vikasitasmitaM, vazitavaktrimaprekSitam , samucchalitavibhramA gatirapAstasaMsthA matiH / uro mukulitastanaM, jaghanamaMsabandhodhuram , tadA nRpasutAtanA[nau], taruNimodgamo modate // 61 // [pRthivIcchandaH] prAtaH prauDhamahAsabhya-mahebhyasamalaGkRte / dvijabAhujasaGkIrNe, vistIrNe citracitrite // 62 // sabhAsthAne niSaNNena, viSaNNena svacetasi / pitrA patrA'payuktenA'cinti putrIM samIkSya tAm // 63 // yataH uktam- [ ] "kiM laTuM lahihI varaM, piyatamA kiM vas(ta)ssa saMpajjihI, kiM loyaM sasurAiyaM, niyaguNaggAmeNa raMjissahI / kiM sIlaM paripAlihI, pasavihI kiM puttamevaM dhuvaM, 25 ciMtA muttimaI piUNa bhuvaNe saMvaDhDhae kannagA" ||64||[shaarduul0] 1. 'cUDo' iti dezIzabdasya saMskRtarUpAntaram / 2. tilakaiH / 3. kaJcakaH / 4. apAstAtyaktA saMsthA-maryAdA yayA sA bahvItyarthaH / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 114] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // "jammaMtIe sogo, vaDuMtIe vaDDha ciMtA / pariNIyAe dukkhaM juvai pitA dukkhio niccaM " // 65 // [ gA.sa./811 ] niyagharasosA(so) paragehamaMDaNI, kalikalaMkakulabhavaNaM / jehiM na jAyA dhUyA, te suhiyA jIvalogammi // 66 // [] cintayitveti 'huM' jJAtaM, rAjJo hemarathasya ca / sukumAraH kumArazrIrasti svarNarathassutaH // 67 // asyA AsyaprazasyAyA, bhartA bhUyAt sa eva hi / syAdatrA''bhANakassatyo, 'ratnaM ratnena yojayet' // 68 // mantribhissamAlocya tasmai dUtaM visRSTavAn / harSaprakarSAt sa prAptaH, pattane rathamardane // 69 // gatvA 'vijJapayet bhUpaM, natvaivaM' nRpasundaraH / Ihate tvatsutaM, putrIpANipIDanahetave // 70 // zubhakSaNe kSaNenA'sau, karagrahaNahetave / dUtA''hUtassutaH pitrA kauberIM prati cAlitaH // 71 // samArUDhaH suto vegAdatituGgaturaGgame / DhakkAmadApayad rAjA, prayANasamaye tataH // 72 // prayANasamayaH kIdRza: lATaH svidyallalATaH, kaTuraTanapaTurbhoTabhUpaH pradAtA:, karNATaH bhUHkapATaM, mukhataTaghaTitasvAGgulirjAGgalendraH / nazyadraGgaH kaliGgaH, kurururuvinayo, mAlavaH kAlavaktrastyaktaujA gUrjarendraH, samajani jayinastasya rAjJaH prayANe // 73 // [sragdharA] tataH zanairavicchinnaprayANaiH prasthitaH pathi / sImAntabhUpabhUmISUttatAra sabala dvidhA // 74 // 1. kumAraH svAmikArtikeyaH, tadvat zrIH zobhA yasya saH / athavA kuH avaniH tasyAM mAraH kandarpaH, tadvat zrIH vapurlakSmIH yasya saH / 2. ukhANo - kahevata iti bhASAyAm / 3. lATAdi dezavAcInAma / 4. sabala :- saha vartate zarIrabalena - sainyena iti sabala:- zarIrazaktimAn, sainyasAmarthyayuk ceti dvidhA / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] [ 115 uSTrabhAre samuttAryamANe paTakuTISu ca / tADyamAnAsu sudRDhaM, syandanonmuktagovraje // 75 // kumbhiSu stambhamAnIyamAneSu ca niSAdibhiH / turaGgameSvaparyANIkriyamANeSu sAdibhiH // 76 // bhUpasvarNarathenA'pi maNi-mauktikamaNDitam / siMhAsanamalaGkRtya sahakAratale sthitam // 77|| tasmiMzca samaye'kasmAt kazcid dUtassamAgataH / jajalpa nirvikalpastaM zruNu svarNaratha ! prabho // 78 // nAnA'ridamanonmAdo mamA'ridamanaH patiH / manmukhena sukhenaivaM tvAM samAdizati sphuTam // 79 // kartuM na yujyate te'tra, yadasmaddezasImani / pravezaH sainyavAsazca, mA sthAstvaM purato vraja // 80 // atha svarNaratho'vAdIt 'tvaritaM tvannRpastvayA / preSaNIyaH pravijJApya', pratyuktamiti madvacaH // 81 // tAvadeva sthito'smyatretyuktvA dUtaM visRSTavAn / tato dUtaH kumAroktam gatvA vyajJapayannRpam // 82 // zrutvA'ridamanaH svAmI, sannaddhastaM nRpaM prati / tadvacovIcivikSipto yAnapAtramivA'calat // 83 // turaGgamakhurotkhAtareNukotkIrNamambaram / matvA zrutvA ca tadvAhyADambaraM so'bhyajaGgamIt // 84 // mauliM mAlavanAyako namayati, svAmaGguliM jAGgalaH, svAmI kRntati dakSiNakSitipatirgRhNAti dantaistRNam / sindhau sindhupatirnimajjati, nagotsaGge ca vaGgezvaraH, zrutvA yasya narezvarasya sahasA prasthAna bherIsvanam // 85 // [zArdUla0] adainyasainyayorevaM, mitho militayostayoH / nadatsu raNatUryeSu, dAruNo'tha raNo'bhavat // 86 // D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20 25
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 196] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // pattiH padAtimabhyeti, rathastho rathinaM janam / turaGgasAdI turaGgaM nItiyuddhamabhUditi // 87 / / enaM kumAraH provAca, kare kurvAyudhaM svayam / re ! saGgrAmasarobheka ! vivekavikalAzaya ! // 88 // 5 ityuktvA kiraNaM datvA, kumAraH kalayA tayA / nAmnA'ridamanaM bhUpaM, jIvantaM ca tamagrahIt // 89 / / yaduktam -mAghe [6/62] "upaciteSu pareSvasamarthatAM, vrajati kAlavazAd balavAnapi / tapasi mandagabhastirabhISumAn , na himahAhimahAnikaro bhavet [ ro'bhvt"]||10|| [drutavi0] "samaya eva karoti balAbalaM, prati(Ni )gadanta itIva zarIriNAm / / zaradi haMsaravAH paruSIkRta-svaramayUramayU ramaNIyatAm" // 91 // [mAgha0 6/44 ] taM katyapi prayANAni, samamAdAya so'mucat / so'pi vairAgyamApannaH, satrapaH, sakRpo nRpaH // 92 / / 15 cintayati citte'sau, kiM kurve'hamataH param / ekAkyahaM kathaM yAmi, sAmrAjyaM pAlayAmi kim // 93 / / saMsAro'sAvasAro'sti, sandhyAbhramiva jIvitam / vidyudvilasitaM rUpaM, yauvanaM jalabinduvat // 94|| jAnannaSi purA cIrNaM, svaduHkarmavijRmbhitam / 20 sAmrAjyaM narakA'ntaM tat pAlayet kaH sudhIrapi // 95 / / yataH- dazazUnAsamazcakrI, dazakrisamo dhvajaH / dazadhvajasamA vezyA, dazavezyAsamo nRpaH // 16 // [ ] "etAni tAni dhana-yauvanagarvitAni, miSTAnna-pAna-zayanA'sanalAlitAni / hArArdhahAramaNikaGkaNabhUSitAni, bhUmau luThanti kuthitAni kalevarANi // 17 // [vasantatilakA][ ] 1. 'kiraNaM' iti zabdo jhampArthe syAditi bhAti / 2. paruSI-kaThorIkRtasvaraM mayUramayuH ramaNIyatAm , iti sandhivicchedaH kAryaH / D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] [117 patraM naiva yadA karIraviTape, doSo vasantasya kim , nolUko'pyavalokate yadi divA, sUryasya kiM dUSaNam / bindu| patatIha cAtakamukhe, meghasya kiM dUSaNam , yat sarvaM vidhinA lalATalikhitaM, tanmArjituM kaH kSamaH // 98 // [zArdUla0] [bhartR0 nIti0/93 ] 5 patte vasaMtamAse, Rddhi iDDiM] pAvaMti sayalavaNarAI / jaM na karIre pattaM, tA kiM doso vasaMtassa // 99 // [ AryA ] [ ] yad rajaHpuJjavadAjad-gaja-vAji-rathA''dimam / pattipaGktisamAyuktaM senA'GgaM caturvidham // 100 / / [zloka] taraGgaraGgavat padmAH, kimpAkaphalasundaram / sukhaM vaiSayikaM matvA, tyaktvA svAntaHpurIjanam // 101 / / kiM karomi kva gacchAmi, kasyA'gre tad vadAmyaham / 'viSANaiH zRGkhalottIrNA' cintayanniti cetasi // 102 / / asahAyo'dvitIyo'sau, babhrAma vikaTA'TavIm / sArthadhvastAndhagoryadvat , yUthabhraSTakuraGgavat // 103 // tAM kIdRzIm - ghughura kaghUtkAraiH, phaNIndrasphAraphUtkRtaiH / saratsairibhasItkAraizcitracitrakacItkRtaiH // 104 / / bhUtA''virbhUtabhUtkAraissUtkArairmRgavidviSAm / rakSaHspaSTA'TTahAsaizca, zAkinyAdipralApakaiH // 105 // yAkinI-yoginIrAvai-varAhA''havabRMhitaiH / pratyagravyAghrabUtkArai-mattamAtaGgagarjitaiH // 106 / / kaGkAlakAlavetAla-karAlavyantarAravaiH / pizAca-vyantarI-preta-nizAcarakharasvaraiH // 107 / / nizAcarI-vanacarI-pizAcIphetkRtotkaraiH / niHzUkazUkarA''rAvai-rugrajAgradajAgaraiH // 108 / / evaM bahUpasargezca, vikaTaissaGkaTairapi / vyAptAmanAptAmAptAnAM samprAptAmAtmakarmabhiH // 109 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // nirmAnuSAM mahAmArgAmaTavImutkaTAmaTan / kramAbhyAM kramazaH prApa zrIvAsaM nAma pattanam // 110 / / [saptabhirvizeSaNaM] tatrA'navadyamudyAnaM, vidyate nandanopamam / campakA'zokapunnAga-raGgannAriGgariGgitam // 111 / / jambIra-bIjapUraka-pUgadrumanoharam / / sahakAra-sadAkAra-kAraskaraparIvRtam // 112 / / tamAla-tAla-hintAla-priyAla-praguNIkRtam / zrIlAGgali-laviGgailA-lAvalI-kadalIzritam // 113 / / yantradhArAjalakrIDA-dIrghikAdIptadiGgamukham / vApI-kUpAdivizrAmasthAnaprAdurbhavatsukham // 114 // [caturbhiH kalApakam] satkRto vanapAlena, rUpazrIvijitasmaraH / trapA-kRpAvA~statraiva, vizrAnto'sti narezvaraH // 115 / / sarvasaGgaparityAgAjjighRkSuvratamAtmanA / yAvad dizo nirIkSeta, gurvAgamanahetave // 116 / / tAvat kutazcid guravastatra pAdAvadhAritAH / iSTaM vaidyopadiSTaM cetyayamAbhANako'bhavat // 117 / / te kIdRzAH ?"bodhayanto mahAsatvAn , dizanto dharmadezanAm / harantaH saMzayAn sarvAn , caranto'pIryayA''ryayA // 118 // prAjJe'prAjJe nage draGge, mitre zatrau tRNe striyAm / muktA-mRtsu dviSatsu satsu, sumazayyA-dRSatsvapi // 119 / / raGke rAjani maNau loSTe, muktAdAmni sarIsRpe / payaHpayo'yassvarNeSu, nivizeSA manISiNaH // 120 / / jainadharmadhurA''dhArA, dharmamUrtimunIzvarAH / tatraiva samavAsAghurmAsakalpavihAriNaH" // 121 // [catubhirvizeSakam] 15 20 25 1. vRkSaH / 2. rAjAdanI / 3. nArikela / 4. cAroulI / 5. iryAsamityA / D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] tAMstriH pradakSiNIkRtyA'lIke kRtvA karadvayam / tadekAgramanA bhUpaH pAdAbjaM praNanAma saH // 122 // vadAnya-dhanya-rAjanya-sujanA'mRtavarSiNIm / vyadhatta dezanAM sUriH sArA''sArA'nusAriNIm // 123 // "dvAveva dharmoM svA''khyAtau vikhyAtau bhuvanatraye / vItarAgairmahAbhAgairjarA-mRtyuvimuktakaiH // 124 // sAdhUnAM satvabandhUnAM, prathamaH prathitaH pRthak / zraddhAvatAM ca zrAddhAnAmadvitIyo dvitIyakaH " // 125 // yaM prApya bahavassiddhAssetsyanti ca tathA pare / siddhayanti samaye hyasmin taddharmasya vijRmbhitam // 126 // yataH- AdhAro yastrilokyA jaladhi- jaladharA'rkendavo yanniyojyA, bhujyante yatprasAdA-dasura - sura-narAdhIzvaraiH sampado'pi / AdezyA yasya cintAmaNi- surasurabhI-kalpavRkSAdayaste, tulayA tolanaM meroH, payodhestaraNaM karaiH / ayomayayavAnAM ca, svAdo madanadantakaiH // 128 // so'yaM zrIjainadharmaH kisalayatu satAM zAzvata zrIvilAsam // 127 // [ ] [ sragdharA ] 15 kRpANakramaNaM padbhyAM, vAlukAkavalA'zanaM / satvAnAM duHkaraM yadvat, tathA caraNapAlanam // 129|| [yugmam ] janturekadinaM yaH syAt pravrajyAsamupAgataH / sa yadyA''pnoti no mokSaM, tadA vaimAniko bhavet // 130 // prakaraNe ca - [ upadezamAlAyAm ] egadivasaM pi jIvo, pavvajjamuvAgao anannamaNo / jai vi na pAvai mukkhaM, avassa vemANio hoi" // 131 // [ upa.mA./90] zrutvaivaM sAdhudharmaM taM kaTuvRkSasadRkSakaH / bhavo'yaM bhavyabhUpena bhAvito bhagavadgirA // 132 // [ 119 1. AdezakAriNaH / 2. niSpAdayatu / D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 20 25
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // yaduktam"kaDuyakasAyatarUNaM, puSpaM ca phalaM ca do vi virsaaiN| puppheNa jhAyai kuvio, phaleNa pAvaM samAyaD" // 133 // [ upa.mA./36] "je ya kaMte piye bhoe, laddhe vi piTThi kuvvai / sAhINe cayai bhoe, se hu cAi tti vuccai" // 134 // [ da.vai/a.2/3] bAhyAntarAridamano, dravyato bhAvato'pi hi / nAmnA'ridamano rAjA, jagrAha vratamAgrahAta // 135 / / itazcodyAnapAlena, vijJaptaH zrIdharaH patiH / vardhApyase mahArAja ! diSTyA vRSTyApyanabhrayA // 136 / / rAjarSisahitA rAjan ! rAjAnaH puNyapattane / dharmamUrtimunIzAnAH, zrIvAsodyAnamAgatAH // 137 / / tadvacaH zravaNodbhUtapramodapulakAGkitaH / koTIravyatiriktaM so'dAdasmai svAGgabhUSaNam // 138 / / tato dhyAyan munidhyAnaM, nidhyAyan svapurotsavam / nibhAlayan vanAdhvAnaM, saddhyAnaM cintayanniti // 139 / / amitaM parvate puNyaM, tIrthe lakSamudAhRtam / koTyaM devAlaye prAhuranantaM gurusannidhau // 140 // sAdhUnAM darzanaM zreSThaM, tIrthabhUtA hi sAdhavaH / kAlena phalate tIrthaM, sadyassAdhusamAgamaH // 141 // darzanena jinendrANAM, sAdhUnAM vandanena ca / na tiSThati ciraM pApaM, chidrahaste yathodakam // 142 // padminI rAjahaMsAzca, nirgranthAzca tapodhanAH / yaM dezamupasarpanti, tatra deze sukhaM bhavet // 143 // tadvandanena mahat puNyaM, bhAvanAM bhAvayanniti / 25 zrImuni zrIdharAdhIzo, vandituM samupasthitaH // 144 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] [121 avarodhavadhUbhizca, zreSThi-sAmanta-mantribhiH / caracciraNTiceTIbhiH, chekalokaiH parIvRtaH // 145 / / muniM nirUpya saMtuSyannanaMsIt mahIpatiH / / tAMstripradakSiNIkuryAt tanvan vinayamaSTadhA // 146 / / yad Agamam-[] "daTuM abbhuTThANaM, AgacchaMtANa sammuhaM jANaM / sIse aMjalikaraNaM, sayaNamAsaNaDhoyaNaM kujjA" // 147 // [ ] "nivisijja nisannesuM , gurUsu vaMdaNamuvAsaNaM tANaM / jaMtANaM aNugamaNaM, iya viNao aTTahA bhaNio" // 148 // [] zrI uttarAdhyayane ca"neva palhatthiyaM kujjA, neva sijjAgao ya vi| AgammukkaDao saMto, pucchijjA paMjalIpuDo" // 149 // [ utta.1/19] zrIgurovinayaM kuryAt , pRthvIza: zrIdharastadA / 'vinayassadguNazreSThaH satAM svAbhAviko guNaH' // 150 / / yataH- "kenA'JjitAni nayanAni mRgAGganAnAM, ko vA karoti vividhAGgarUhAn mayUrAn / kazcotpaleSu dalasaJcayamAtanoti, ko vA karoti vinayaM kulajeSu puMssu" // 151 // [va0ti0] [ ] tato dharmamuniH kuryAd , dezanAM klezanAzanIM / gambhIramadhuradhvAnairjanopakRtihetave // 152 / / tathAhi- "dazadRSTAntaduHprApyaM, saMprApya nRbhavaM navam / kaH pramattaH pramAdaM vA, pratanoti prabodhitaH // 153 / / dArumadhye yathA sarjazcintAratnaM maNISa ca / tathA bhaveSu nRbhavaH, zruNu tatra nidarzanam // 154 // dvilakSayojanonmAnajambU-lavaNanIradheH / pUrvA'parakakubbhAge yuga-zamye ca saMsthite // 155 / / 1. antaHpura / 2. taruNI / 3. upAsanaiteSAM / 4. yAntAmanugamanaM / 5. dhUsarasamila / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // viluThatpITha-pAThIna-dustare makarAkare / yathA yugaparibhraSTA'gAcchamyA'parabhAgake // 156 / / anilolbaNakallola-laharIvidhurIkRtA / labhate yugasaMyogaM, bhramantI jAtucid bhRzam // 157 // evaM jAnIta tattvajJA ! durlabhatvaM nRjanmanaH / naro na cA'znute nRtvaM, bhraSTo manujajanmanaH // 158 / / yo'tIva durlabhaM labdhvA, jIvo mAnuSyakaM januH / kurute svahitaM naivA'vasAne sa ca zocati // 159 / / nAgaH paGkanimagno vA, mIno galagRhItakaH / zyenA''tto vihago yadvad , vAgurAyantrito mRgaH // 160 / / rAjA rAjyaparibhraSTassvargacyavanataH suraH / zreSThIva karbaTe kSipto, jarAM prApto yuvA yathA // 161 // yad Agame'pi ca-[da.vai. prathamacUlikAyAm ] "jayA ohAvio hoi, iMdo vA paDio chamaM / savvadhammaparibbhaTTho, pacchA paritappaI // 162 // [ da.vai./483] jayA ya vaMdimo hoi, pacchA hoi avaMdimo / devayA va cuyA TThANA, sa pacchA paritappae // 163 // [ da.vai./484] jayA ya pUimo hoi, pacchA hoi apuuimo| rAyA va rajjapabbhaTTho, sa pacchA paritappae // 164 // [ da.vai./485] jayA ya mANimo hoi, pacchA hoi amaannimo| siTThi vva kabbaDe chUDho, sa pacchA paritappae // 165 // [ da.vai./486] jayA ya therao hoi, smikkNtjuvvnno| macchu vva galaM galittA, sa pacchA paritappae // 166 // [ da.vai./487] jayA ya kukuDaMbassa, kutattIhiM vi hammaI / hatthI va baMdhaNe baddho, sa pacchA paritappae ||167||[d.vai./4881 putta-dAraparikinno, mohsNtaannsNto| paMkosanno jahA nAgo, sa pacchA paritappae" // 168 // [ da.vai./489] 1. samudre / 2. samila / 3. pazcimasamudre / 4. gRhItaH / 5. kArAgRhe / 6. avadhAvitazcyutaH svargAt / 7. pRthvIm / 15 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] [123 caturdazamahArajju-pramite bhuvanatraye / tannA'sti kimapi sthAnaM, yanna spRSTaM tu jantubhiH // 169 / / "sA na'tthi jAi-joNI, caurAsIlakkhajIvajoNIsu / dhammammi kayapamAo, jattha ahaM nAha ! na vi jAo" // 170 // [ ] bhrAntAzca jIvayonInAM, lakSAzcaturazItikAH / deva-nAraka-tiryakSu, jantunA suciraM sthitam // 171 // "taM na'tthi kiM pi ThANaM, caudasarajjuSpamANalogammi / pattANi jattha na mae, aNaMtaso jamma-maraNANi" // 172 // [ pu.mA./399] ye pudgalaparAvartAH, proktA aSTau jinezvaraiH / kRtAsteSvaGginaikaikA'nantazo'dRSTayogataH // 173 // yad Agame "je puggalapariyaTTA, aTTha jiNidehiM jiNamae bhaNiyA / tesu ya keo mae iha, aNaMtaso ikkamikko vi" // 174 // [] avyavahArikarAzau viracayyA'nantapudgalAvartAn / vyavahArarAzirevaM, samadhigato'nena jIvena // 175 / / yaduktaM-"avvavahAriyamajjhe bhamiUNa aNaMtapuggalaparavaTTe / kaha vi vavahArarAsiM, saMpatto nAha! tattha vi ya" // 176 // [ ] AryakSetraM kulaM rUpa-mAyurArogyasampadaH / arhad-guruvacaHzraddhA prApyate na punaH punaH // 177 // viny-vivek-suvidyaa-vilaas-suvicaar-caaturii-sugunnaaH| 20 bhogAssusAdhuyogA, bhavanti jinadharmato'pyete // 178 // [AryA0] dvAdazasvargasaMsargo, navagraiveyakasthitiH / uttarA'nuttarA''vAptirmuktidharmAt kramAd bhavet // 179 / / evaM caturvidhaM dharma, zrutvA mattvA'rthasAdhakam / guruM praznayati prekSya, munimekaM surUpakam // 180 // ko'pi devakumAro'sau, ratipriyatamaH kimu / kubera: kubara: kiM vA, harividyAdharassuraH // 181 // 1. karmayogAt / 2. teSu ca pudgalaparAvarteSu / 3. kRtaH / 4. prAptaH / 15 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // gururuce mahAbhAga ! zrIzrIdharamahIpate ! / lIlAvatIpurIsvAmI, nRpo'ridamano hyasau // 182 / / rAjyabhraMzA'TavIcAravairisainyagrahAdijAt / duHkhagarbhAkhyavairAgyAt , saJjAtassaMyato nRpaH // 183 // tadarzanasamApannA'bhaGgavairAgyaraGgataH / svAkhyAtamArhataM zrAddhadharmaM rAjA prapannavAn // 184 / / dharmamUrtiM guruM natvA, smRtvA'ridamanaM munim / jagmivAn svapuraM so'pi, pAlayAmAsa tad vratam // 185 / / harSAt parSatsamAsIno'nyadA cintitavAnadaH / sutasya jJApyate vRttaM, preSyapreSaNapUrvakam // 186 / / evaM vicintya nizcintya, nizcintaH zrIdharaH patiH / tatra lIlAvatIpus, prAhiNod dUtamAtmanaH // 187 / / itazca- padminIva vinA bhAnu, zarvarI zazinaM vinA / kalahaMsaM vinA haMsI, padmA padmApati vinA // 188 // umA rAmA yathA zyAmA, zaGkaraM zaGkaraM vinA / zacI vinA zacInAthastathA'ridamanaM vinA // 189 / / rAjJo'ridamanAkhyasya, sainye dainyasamAkule / pazcAt samAgate tatra, viSaNNA'bhUt tadA purI // 190 // [tribhiH kulakam] vairaniryAtanArthaM ca, zatrusvarNarathasya hi / bhAsvallIlAvatIpuryAH, zubhalagne zubhakSaNe // 191 / / sainyairadainyairanyUnaH, zatruzalyastadaGgajaH / / nibhAlayan tadadhvAnaM, prayANaiH prasthito javAt // 192 / / kopATopA'ruNo yAvat , tvaritaM tvaritaM caret(ran) / kutazcidAgatastAvadadhvanyo milito'dhvani // 193 / / 1. dUta / 2. pArvatI / 3. zaM sukhaM karotIti zaGkaraH, taM zaGkaramIzvaram / 4. pathikaH / D:\amarata.pm53rd proof
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] [125 gaGgAjala(laM) turaGgAt tu, sphUrjadvaizravaNadrume / sazalyazzatruzalyassrAguttatAra sasainyakaH // 194 / / tenopavizya pRSTo'sAvadhvago'syA'ziSaM dade / 'ciraM jIva, ciraM nanda', pAlaya svA'vanImiti // 195 // ko bhavAn ? kastvat svAmI ? kimarthaM ? kena hetunA ? / kiMgotrastvaM ca kinAmA ? kva gato'syA''gataH kutaH ? // 196 / / tato'dhvagena pratyuktaM dato'haM dardarAbhidhaH / rAjanyastyaktadaurjanyaH, zrIzrIdharamahIbhujaH // 197 / / zrIvAsadraGgakAd raGgAt , tubhyamabhyAgato'smyaham / nRpA'ridamanarSezca, vratajJApanahetave // 198 / / etadvyatikaraM matvA, datvA'smai pAritoSikam / sArdhaM tenA'calad rAjA, taM pratyantaHpramodabhAk // 199 / / asau kiyatprayANairdAg , prAptaH zrIvAsapattane / vApI-vapra-prapA-padma-sara-sampUrNasImani // 200 / / varivatti nivRttA'zaM, zrIvAsaM tatra kAnanam / grevAka-daIrIkA''DhyaM, nAgavallIpraphullitam // 201 / / preSyaprakaTitA'dhvA'sau, svapiturdarzanotsukaH / kautukottAnacakSulaM, prekSate sarvato vanam // 202 / / tadA sadAphalAsInamadrAkSIt saumyadarzanam / dharmadhyAnasamAlInaM, dharmamUrtimunIzvaram // 203 / / jagmivAn tadguroH pArve, yAvat tAvannirIkSitaH / rAjA'ridamanarSizca, samatA''zritamAnasaH // 204 / / niHsvaH svarNanidhi prApya, nirnAthaH svAminaM yathA / pipAsitaH prapAM cA''pya, taM dRSTvA mumude sutaH // 205 / / 1. vaTavRkSe / 2. nagarAt / 3. harSAt / 4. duHkham / 5. pUgIphala / 6. dADimI / 7. vistIrNa / 8. aridamanarAjarSi / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // uktaM ca"niHsvaH svarNanidhiM yathA''pya labhate, svAnte nitAntaM mudaM, tRSNAklAnta iva prapAmanupamAM, dharmA''turo vA tarum / shiitaato jvalitaM hutAzanamiva, sthAnaM patho vA cyutastadvat tvAmupalabhya bhAgyavazato jAto'smi modAspadam // 206 // [zA0vi0][ ] tathApramodaprodbhUtapulakAGkitavigrahaH / niHzalyazzatruzalyo'bhUt , nirastA'zastavigrahaH // 207 / / pramadAH pramadA'zrUNya'pramitapremapUritAH / muJcantyaH sattvavatyastAH, praNemuH patipadvayam // 208 / / 10 putro vijJapayet-tAta ! tvaM mAM pAlaya pAlaya / tvaM tyAgapUritA''kAGkSAn , visarjaya vanIpakAn // 209 / / yaduktam - "hutamiSTaM ca taptaM ca, dharmazcA'yaM kulasya te / gRhAt pratinivarttante, pUrNakAmA yadarthinaH" // 210 // [ ] dhriyamANA''tapatrastvaM, vIjyamAnazca cAmaraiH / gRhamAgaccha sAmrAjyaM, bhukSva bhogAn sudurlabhAn // 211 / / sanAthaya tvaM nAthaM mAM, samuddhara nijAH prajAH / sAdhAraya tvaM zuddhAntamaGgIkuru vi(va)rUthinIm // 212 // dadasva dAnaM dIneSu , sanmAnaM sajjane jane / vidvatsu bahumAnaM vA'pamAnaM durjane jane // 213 / / 20 yataH - "zaThadamanamazaThapAlanamAzritabharaNaM ca rAjacihnAni / abhiSekapaTTabandho, bAlavyajanaM vraNasyA'pi" // 214 // [ AryA ] [ ] prApya calAnadhikArAn , zatrau mitre ca bandhuvarge ca / nA'pakRtaM nopakRtaM, na saMskRtaM, kiM kRtaM ? tena // 215 // [ AryA ] [ ] maNimauktikamANikya-hIra-cIrAmbarA''karam / sagRhI[gRhNI]Sva mahAkozaM, tat tvaM lokampRNo bhava // 216 / / 25 1. khinnaH / 2. zarIraH / 3. nirvairaH / 4. hayagajararatha3padAti4rUpA senA / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] rAjarSistamanUvAca, vAcaM vAcaMyamezvaraH / tvaM mAM prArthayase bhogairviSayai viSasodaraiH // 217 // zatruzalya ! mahArAja ! zruNu tatra nidarzanam / bADhaM bubhukSito'pyaGgI, kiM vAntaM bhoktumicchati // 218 // yathAgame - [ dazavaikAlike ] 'pakkhaMde jaliyaM joiM, dhUmakeuM durAsayaM / " *nicchaMti vaMtayaM bhottuM kule jAyA agaMdhaNe" // 219 // [ da.vai./a.2/6] uttarAdhyayane "ullo sukko ya do chUDhA, golayA maTTiyAmayA / do va AvaDiyA kuDDe, jo allo so'ttha laggaI" // 220 // utta. / 25/41 ] "evaM laggaMti dummehA, je narA kAmalAlasA / virattA u na laggaMti, jahA sukke ya golae" // 229 // [ utta/ 25 / 42 ] pituruktamiti zrutvA, matvA bhavaviraktatAm / vibhAvya bhavyajIvaM ca, kumAro maunamAzritaH // 222 // [ 127 dharmamUrttimunIndro'tha, tattvA'tattvaprakAzinIm / 44 atanod dezanAM bhavyAM, bhavyAjJAnavinAzinIm // 223 // 'arhan devaH kRpA dharmaH, sAdhavassattvasindhavaH / bhAsvadratnatrayImukhyaM, samyaktvaM praNigadyate // 224 // yathA drumeSu kalpadruzcintAratnaM maNISu ca / jyotizcakre tamInAthaH, zacInAthassuparvasu // 225 // mantre paJcanamaskAraH, vrataM turyaM vrateSu ca / dAne prANidayA mukhyA, tIrtheSu vimalAcalaH // 226 // tathaiva sarvadharmeSu, darzanaM varivartyadaH / yanmahimnA'pi setsyanti siddhAH sidhyanti cApare // 227 // satyaki-zreNikAdhIza - SaDbindu - sulasAdayaH / eSyattIrthe bhaviSyanti, jIvA navamitA jinAH // 228 // 1. sadRzaiH / 2. dRSTAntaM / 3. sattvasamudraH sattvavanta ityarthaH / 4. jJAnadarzanacAritraratnatrayImukhyaM - pradhAnaM / * necchaMti da. I D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20 25
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // "seNiya-supAsa-poTTila-udAya-saMkhe-daDhAu-sayage ya / revai-sulasA vIrassa, baddhatitthaMkarA nava u" ||229||[gaa.s./422, vi.sA./477] yaduktaM sthAnAle - "samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa titthaMsi, navahiM jIvehiM titthayarakamme 5 nivvattie , taM [ jahA ]-seNieNaM, supAseNaM, udAiNA, poTTileNa aNagAreNaM, daDhAuNA, saMkheNaM, sayaeNaM, sulasAe sAviyAe, raivaIe [ esa NaM ajjo ! ] kaNhe vAsudeve, rAme baladeve, udae, peMDhAlaputte, puTTile, sayae gAhAvaI, dArue niyaMThe, saccaI NiyaMThIputte, sAviyabuddhe aMbaDe parivvayae / ajjA ti(vi) supAsA pAsA vaccijjA, AgamessAe osappiNIe cAujjAmaM dhammaM pannavaittA sijjihiMti, 10 jAva aMtaM kAhiti" [ 9/691-692 sUtram ] zrAmaNyapatitenaiva grahItavyaM sudarzanam / sidhyanti tyaktacAritrAH, samyaktvarahitA na hi // 230 / / yad Avazyake - "bhaTeNa carittAo, suTTayaraM daMsaNaM gaheyavvaM / 15 sijhaMti caraNarahiyA, daMsaNarahiyA na sijhaMti" // 231 // [ A.ni./1159] "daMsaNabhaTTho bhaTTho, daMsaNabhaTThassa na'sthi nivvANaM / sijjhai carittabhaTTho, na sijjhai daMsaNabhaTTho ya" // 232 // [ ArA.2/458] "sammattammi ya laddhe, vimANavajjaM na baMdhae aauN| jai vi na sammattajaDho, ahava na baddhA''uo puTvi" ||233||[sN.pr./1159] 20 "sammattammi ya laddhe, ThiyAI, naraya-tiriyadArAI / divvANi mANusANi ya, mukkhasuhAiM sahINAI" // 234 // [saM.pra./952 ] "kusamayasuINa mahaNaM, sammattaM jassa suTThiyaM hiye| tassa jagujjoyakaraM, nANaM caraNaM ca bhavamahaNaM" // 235 // [saM.pra./962] "sammattadAyagANaM, duppaDiyAraM bhavesu bhuesu| 25 savvaguNameliyAhi vi, uvayArasahassakoDIhiM" // 236 // [saM.pra./951] "samyaktvaratnAnna paraM hi ratnaM, samyaktvabandhorna paro hi bandhuH / / samyaktvamitrAnna paraM hi mitraM, samyaktvalAbhAnna paro hi lAbhaH" // 237 // [] 1. samyaktvarahitaH / 2. svAdhInAni / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre prathamollAsaH // ] [129 evaM nizamya vijJena, vijJapto gurupuGgavaH / jighRkSurAgato'smyasmi, zrAddhadharmaM sudarzanam // 238 / / gururuvAca mA kuryAH, pratibandhaM mahIpate ! / mahA''dRtyA mahInAthaH, zrAddhadharmaM prapannavAn // 239 // zrIdharmagururApRSTaH, zatruzalyena dhImatA / kRtAJjalipuTeneti kA gati vinI pituH // 240 // gururAkhyan mahArAja ! zrAddhadharmaikasAdhaka ! / zrugvekAgramanA dharme, svapitu vinIM gatim // 241 // yathA-"smaran paJcanamaskAraM, guruzikSAmanusmaran / adhiyannAgamaM, tanvan , kAyotsargamaharnizam // 242 // ratnAvalI-mahAbhadra-sarvatobhadra-bhadrakam / pratimA-ghanavargAzca, SaSThA'STama-caturthakAn // 243 / / siMhani(ni:)krIDitAdIni, tattvA'tyugratapAMsi ca / kRtvA saMlekhanAmAsaM, namitIrthe zivaGgamI // 244 // [tribhiHkulakam] ityA''karNya namaskRtya, zrIrAjarSimahAgurUn / zatruzalyo'nuvavale, dUtA''hUtassamAhitaH // 245 / / zrIvAsA''rAmatassadyaH, so'tha zrIvAsapattane / zrIzrIdharadharAdhIzaM, milituM samupAgataH // 246 // miSTAnnaighRtapakvAnnairbhaktito bhojito bhRzam / vastrA'laGkRtisatkAraiH, satkRtaH saparicchadaH // 247 / / prapannazrAddhadharmeNa, sAdharmyaNApyanena ca / satIhNa kRtArtho'haM, saMpanno'smIti cintayan // 248 // zraddhAlunA parAM prauDhiM prApitAntaH pramodabhAk / vizvezo vavale pazcAd yayau lIlAvatIpurIm // 249 / / rAjarSi manasA dhyAyan , gRhidharmamapAlayat / zatruzalyo mahIpAlaH, kRpAlurjIvayoniSu // 250 / / 1. asmizabdena ahN| D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // sotsavaM sapramodaM ca, nara-nArInirIkSitaH / zubhe ghasrane zubhe lagne, bandivRndairabhiSTutaH // 251 // nisvAna-paTahA''todyaninAdaigarjadambaram / rAjA lIlAvatIpuryAH, paurapUraiH pravezitaH // 252 / / ugrabhogairugrabhogaiH sphuradbhogaizca mantribhiH / rAjyai sphArasaujanyaiH zrIkArivyatikAribhiH // 253 // tato'bhiSiktastadrAjye, zatruzalyastadaGgajaH / prahRSTAH zreSThinazziSTAH, naSTAH spaSTaM pare nRpAH // 254 // nRtyaM nRtyanti nartakyo, gItaM gAyanti gAyanAH / mahAdAnAni dIyante, uddhUyante dhvajAvrajAH // 255 / / pravRttA maGgalA''cArA, nivRttA duHkhavAsarAH / prA''ptAH prAptAH pramodasya, padavImadavIyasIm // 256 / / evaM svaM pAlayed rAjyaM, bhuGkte bhogAn bhavA'rataH / zatruzalyo mahArAjA, jinadharmaprabhAvataH // 257 // [arthato'STabhirvizeSakam] sa bhUtvA bhuktabhogo'yaM, paTTe saMsthApya nandanam / prAnte prAptaparivrajyaH, prApsyati pravaraM padam // 258 / / iti zrIRSidattAcaritre rAjA'ridamanapravrajyAsvargagamanavaktavyatAkhyaH prathamollAsaH // 15 1. ugrA:-prabalA bhogAH yeSAM te ugrabhogA:-vipulasukhAH taiH, ugrA:-pracaNDAH bhogAH samAnarAjanyAH-ugrabhogAH, tairugrabhogaiH / 2. sphuranti bhogAni zarIrANi yeSAM te sphuradbhogAH, taiH sphuradbhogaiH / 3. prakarSeNa AptAhitakAriNaH / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // itazca- kauberI pratyatha svarNarathena vrajatA'TavI / vAsitA bhAsitA sainyairnagarIva garIyasI // 1 // pAtha:kelikRtaH preSyAH, kautukottAnamAnasAH / vijJA vijJaptikAM kartuM , rAjAnaM samupasthitAH // 2 // kumAro'vak kathaM velA, helAmAtramiyatyaho / lagnA'tra bhavatAM tat kiM, kAraNaM kathyatAM mama // 3 // tairuce-vayamekasmin , kAnane nirjane gatAH / sacchAye sumanoramye, deva ! devanahetave // 4 // tatrA'bdhisadRzo dRSTastaDAgazca manoharaH / sumanorAjahaMsAnAM, mAnasAnandAyakaH // 5 // sa kIdRg haMsairlabdhaprazaMsaiH pracalitakamalaprattaraGgaistaraGganIrairantargabhIraizcaTulabakakulagrAsalInaizca mInaiH / pAlIrUDhadrumAlIsthitabahupathikastrIpraNItaizca gItai rbhAti prakrIDadA''tirvanabhuvi vilasaccakravAkastaDAgaH // 6 // [sragdharA] sarastIrasthitairdRSTA'smAbhiH kA'pi kanI navA / jitasvaskanyakArUpA, dolA'ndolanakarmaThA // 7 // 10 15 1. kUrdanaM-krIDanaM / 2. dattahaH pA. / 3. matsyavizeSaH [de. 8/24] jalakukkuTo vA / 4. svargakanyA / 5. tatparA / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // sA kIdRzI Aste zrRGgAralIlA'lasayuvatiyaza:kaumudIrAhujihvA, vizvaM jihvalayantI laTabhaguNakalAkelikolAhalena / sarveSAmanyayUnAM nijanijayuvatiprItivallIhimAnI, kanyA lAvaNyadhanyA, kSitipa ! ratipatikSmAbhRto rAjadhAnI / / 8 / / [sragdharA] pazyatAM tatra sA'smAkaM, kSaNenA'dRzyatAM gatA / vismitairvanamasmAbhiH, zodhitaM tilamAtrataH // 9 / / tatassA tatra no dRSTA, viziSTA divyakanyakA / tvatsevakAnAmasmAkaM, velAbhaGgastadA'jani // 10 // tacchrutvaivaM kumAro'pi, tAM draSTuM(daSTuM) vismito'bhavat / tadA ca zrIsahasrAMzurazastA'stAcalaM gataH // 11 // kumArastAn visRjyA'tha, sAndhyA'vandhyavidhi vyadhAt / smRtvA paJcanamaskAraM, sukhaM suptvA'patannizi(zAm?) // 12 // viziSTayUSTakRtyAni, kRtvA kRtyajJa eva hi / prAra(ri)psitaprayANasya, prAtaDhakkAmadApayat // 13 // prayANaDhakkAsamayaH kIdRzaH ? garvagranthilagUrjarajvarakaraH, karNATakarNA'TavIdAvAgniviDendradarpadalanazcauDendranidrAharaH / pratyarthipramadAmadAlasalasadbhUtANDavastambhanaH, prasthAne nRpatezca DiNDimaDamatkAro jagad gAhate // 14 // [zArdUlavi0] sainyAdhikAriNassarve prayANopakramaM vyadhuH / puraH svalpaparIvAro'dhyArohat turagaM nRpaH // 15 / / taM ca kIdRzam ? nirmIsaM mukhamaNDale, parimitaM madhye, laghu karNayoH, skandhe bandhuramapramANamurasi, snigdhaM ca romodgame / pInaM pazcimapArzvayoH, pRthutaraM pRSTe, pradhAnaM jave, rAjA vAjinamAruroha sa-kalaM yuktaM prazastairguNaiH // 16 / / [zArdUlavi0] 25 1. utsukaH / 2. prabhAtakAryANi / 3. vyApta / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] [133 janaprarUpitA'dhvA drAg , taM taDAgaM samAyayau / yatra taiH kanyakA dRSTA, tatra svarNaratho'gamat // 17 / / daivayogAcca tAM dRSTvA, tena cetasi cintitam / kimeSA svarvadhU gA'GganA vA'naGgavallabhA // 18 // kiM nArI, khecarI kiM vA, kumArI bhAratI kimu / padmA padmAvatI kiM vA, zrIvidyA rohiNI kimu // 19 / / strIratnamIdRg duHprApaM, karpUraM lavaNAkare / viSavRSTyAM sudhAbinduH, kalau satyavaco yathA // 20 // evaM vicintya tatrastho, yAvat kanyAM nirIkSate / tAvadutpatya sA naSTA, ziSTA vIkSya vi(va)rUthinIm // 21 / / tatsara: paritassainyaM, samuttIrNaminA''jJayA / kumArastadgatasvAntastAM dRSTuM vipine'bhramat // 22 // vanaM vilokamAno'sAvapazyaccaityamadbhutam / abhraMlihabRhat-zrRGgasthA'STApadakuTodbhaTam // 23 // lakSayojanasauvarNaparvataprativAditam / uttuGgatoraNazreNibhAsvadvandanamAlikam // 24 // sauvarNapaTTikAyaSTikvaNat kiGkiNikA'libhiH / vAtotapatAkAbhiH, spRzantaM vyomamaNDalam // 25 / / zrIsA(zA)labhaJjikAlAsyaprazasyArambhabhAsitam / keki-kaNThIravA-'zvA-'hi-pAsa-citrakacitritam // 26 / / koraNIdhoraNIdhuryadvAramaNDapamaNDitam / abhaGgaraGgasaGgIta-sphArasAraGgasaGgatam // 27 / / rojahaMsa-zukA-'mbhoja-vallarIvellitAntaram / camatkRtikaraM citte, caityaM dRSTvA jaharSa saH // 28|| [SaDbhiH kulakam] 20 1. prauDhazikharasthasuvarNakalazastena / 2. kiGkiNI-kSudraghaNTikA / 3. puttalikA / 4. siNh| 5. koraNI [de.] kotaraNItyarthaH / 6. haMsaveli, zukaveli, kmlaavli| D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // $ dIrghikAyAM sudIrghAyAM, bhRtAyAM bhavyavAriNA / snAnaM pUrvAmukhIbhUya, kRtvA satvA''zrayo nRpaH // 29 / / sphAtaikazATakottuGgottarIpAMzukasaMvRtaH / dhRtvA'STapuTakozaM ca, dattvA tisraH pradakSiNAH // 30 // zrIkhaNDA-'khaNDakAzmIra-ghanasAraghanIkRtam / kastUrIsaMskRtaM kRtvA, kare candanazuktakam // 31 // saccittatyajanA'cittA'tyajanaikAgracittatA(tAH) / ekAMzukottarIyaM ca jine dRSTe karAJjalim // 32 // chatrA-'sI ca sRpATI dve, mauli-cAmarayugmake / kramAt kuryAt tyajet paJca, prakArAbhigamaM dvidhA // 33 // yad Agame- [caityavandanabhASye] "sacittadavvau( mu)jjhaNamaccittamaNujjhaNamaNegattaM / igasADiuttarAsaMga-aMjali sirasi jiNe diDhe" // 34 // [ cai.bhA./20] "iya paMcavihAbhigamo ahavA muMcaMti raayciNdhaaiN| khaggaM chattovANaha-mauDaM camare ya paMcamae" // 35 // [ cai.bhA./21] agradvAre'navadyA''dyA, madhye'nyA jinasadmanaH / tRtIyA bhAvapUjAyAM,jalpannaiSa(Si)dhakImiti // 36 // prAtaH pravizya madhye'sya, nirmAlyamapasArya ca / gandhodakena saMsnapya, vapurukSaNapUrvakam // 37 // hArA'rdhahAra-keyUra-padmA''diracanAM navAm / racayan candanenA'sau pUjayet prabhumAdimam // 38 // sahasra-zatapatraizca, sphAramandAradAmabhiH / bakulairvipulazrIbhiH, svarNavarNasujAtibhiH // 39 / / ketakIbAlakaiH rAjadrajacampaka-paGkajaiH / mallikA-yUthikA-kunda-macakunda-kadambakaiH // 40 // 1. zrIkhaNDa-kesara-karpUramizrita / 2. chatrakhaDgau ca upAnahau / 3. devagRhasya / 4. sonAnI, jAi / 5. rAyacAMpau / 6. mAlatI / 7. jUhI / 15 D:\amarata.pm53rd proof
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] [135 evaM nAnAprakAraizca prapUjya prathamaM prabhum / uccaisvaraM namaskArairatanoccaityavandanAm // 41 // paJcabhirvizeSakam / tAM cemAm - "yatraiva yatraiva taveza ! mUrtistatraiva tatraiva mano madIyam / yatraiva yatraiva padau tvadIyau tatraiva tatraiva ziro madIyam // 42 // adya me saphalA prItiradya me saphalA matiH / adya me saphalaM janma, adya me saphalaM kulam // 43 // adya me saphalaM cakSuradya me saphalaM ziraH / adya me saphalaM vAcaH syAnme'dya saphalaH karaH // 44 // taccakSuddezyase yena, tanmano yena cintyase / sajjanAnandajananI, sA vANI stUyase yayA // 45 // kiM pANinA paradhanagrahaNodyatena, kiM pANinA paravadhUstanalampaTena / kiM pANinA svazaraNAzritaghAtakena, kiM pANinA galagRhItavanIpakena // 46 // [vasantatilakA] devabhaktirasikaH karo varaH, pAtradAnarasikaH karo varaH / nispRhaH paradhane karo varaH, prANinAmabhayadaH karo varaH // 47 // [ rathoddhatA] dRSTo'si vandito'si tvaM, pUjito'si stuto'si yat / saMpanno'smi kRtArthastvAM pUjayitveti cintayet" // 48 // "biMdU vi udahinihio, jaha kAlamaNaMtamakkhao hoi / evamaNaMtaguNe jiNe, pUA vi aNaMtasuhaheU" // 49 // [ upa.ra./3/214] 20 "pUyA pariNAmAIsu, jassa cautthAi suhaphalaM hoi| pUyaha taM jiNacaMda, jagasaraNaM mukkhasuhakaraNaM" // 50 // [ upa.ra./3/216] yaduktaM padmacaritre - "maNasA hoi cautthaM, chaTThaphalaM uTThiyassa saMbhavai / gamaNassa ya AraMbhe, havai phalaM aTThamovAse // 51 // [ upa.ra./3/217] 25 "gamaNe dasamaM tu bhave, taha ceva duvAlasaMgae kiMci / majjhe pakkhuvavAso, mAsovavAsaM tu diDhe NaM" // 52 // [ upa.ra./3/218] 15 1. yaacken| D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // "saMpatte jiNabhavaNe, lahai chammAsiyaM phalaM puriso| saMvacchariyaM tu phalaM, dAruhese Thio lahai" // 53 // [ upa.ra./3/219] "pAi( ya )kkhinne(Ne) lahai, varisasamaphalaM tao jiNe ditte| pAvai varisasahassaM, aNaMtapunnaM jiNathuIe" // 54 // [ upa.ra./3/220] etena namaskArAH tataH prodbhUtahRdbhaktyA, vAcoyuktyA svazaktitaH / pracakrame kumArastaM saMstotuM vAstavaiH stavaiH // 55 / / yathA-"nRpanAbhibRhattaragotrabhavaM, bhavavAridhitAraNapotasamam / samatAmamatAdiguNaughadharaM, dharaNIdhavasevitapAdayugam // 56 // yugamaNDanadarzanamodakara, karapAtratayA vidhRtekSurasam / rasanArasasaMvaralabdhasukhaM, sukha(Sa)mAmahimAzritakIrtibharam // 57 // bharatA'vanipAvanamUrtidharaM, dharaNIdharadurdharasauvabalam / valayA''kRtivapraniviSTatarnu, tanutAmrapadAmbujapANiyugam // 58 // "yugamAtranibhAlitabhUmicaraM, caraNA''caraNAzritamuktirasam / ramamANayazobharabhavyavRSa,vRSabhAGkitamatra namAmi jinm"||59||[ toTakavi.] [kalaza:] "iya paDhamajiNesara, paNayasuresara, nAbhinaresaravaMsavaro, hara-hIra-nisAyara-khIrasusAyara-hArasahoyarakittibharo / duhaduriyanivAraNa bhaviyaNatAraNa patthiyapUraNakappataro, marudevInaMdana, munijanavaMdana, sevakajanaAnaMdakaro" // 60 // [iti zrIyugAdistavanam ] stutvaivaM jinamAnamya, naTanaM nATayannavam / tAna-mAna-sphuradgAna-layalIno'vatiSThate // 61 / / yad Agame"sayaM pamajjaNe punnaM, sahassaM ca vilevaNe / sayasAhassiyA mAlA, aNaMtaM gIyavAie" // 62 // [ ] itazca samaye tasmin , pralambitajaTAdharam / daNDahastaM sphuradvastram , jarAjarjarasaMvaram // 63 / / 20 25 1. jihvA / 2. gaDha / 3. sadRza / 4. zarIram / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] [137 pRSThau kurmAryA'tiprauDhavyUDhapuSpakaraNDakam / yugAdijinayAtrAyai prAptamekaM tapodhanam // 64 // gacchantaM caityamadhye'ntaHkanyAkarasumavrajaiH / arcayantaM jinaM dRSTvA, nRpazcintitavAniti // 65 / / kimindraH kimu vA candraH, pannagendraH prabhAkaraH / vidyAdharassuraH kiM vA, sAkSAnmakaraketanaH // 66 / / nRpaH pazcAd valantaM taM klRptapUjAvidhi munim / mahAbhaktyA namazcakre, tenA'sau jalpitastataH // 67 // [paJcabhirvizeSakam] svajanmanA tvayA rAjan ! kiM kulaM samalaGkRtam / tvannAmnazca mahimnazca, ke varNAH kuta AgatiH // 68 / / tato muneH kumAro'sya, sambandhaM nyagadat svakam / atrAntare jaTAjUTAmadrAkSIt kumArikAm // 69 // girA madhurayA dRSTaH, pRSTastena mahAmuniH / kenedaM kAritaM cetassundaraM jinamandiram ? // 70 / / ke yUyaM kAnane hya'smin ?, taveyaM kA kumArikA ? | bhagavadbhistapovadbhiretadAdizyatAM mama // 71 // munirenamathA''cakhyAvasmAkaM mahatI kathA / AzAtanAH syurasyAntastaduktirnA'tra yujyate // 72 // tUrNamAgaccha-bho ! vatsoTaje nikaTavartini / kriyate'rcA mayA tatrabhavato bhavato'titheH // 73 / / yataH - "gururagnidvijAtInAM varNAnAM brAhmaNo guruH / jainAnAM sadguruH sAdhuH, sarvasyA'bhyAgato guruH" // 74 // [ ] nirvartya citrakRnnRtyaM, praNamya prabhumAdimam / nRpastaduparodhAcca, samprAptastatra sadguNaH // 75 // 15 20 1. racita / 2. samIpavartI / 3. pUjA / 4. pUjyasya / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tamaya'maryAdikayA tapodhanaH, saparyayA sAdhu sa paryapUpujat / gRhAnupaituM praNayAdabhIpsavo, bhavanti nA'puNyavatAM manISiNaH // 76 // [ vaMza.] kanyAdattA''sanA''sInaH prathitAJjalirnRpaH / kathAM praznayati prAcyAM, zrItapodhanasannidhau // 77 / / muniH prAha - atraiva bharatakSetre, nAmnA zrIamarAvatI / purI garIyasI RdhyA, satIva prathitA'styaho // 78 / / saprAkArA mahAbhogA, prasphUrjabahulakSaNA / sasattvA satrapA satyaM mahelAtilakA''kRtiH // 79 // tAjyaM pAlayed rAjA, hariSeNo mahAyazA[:] / nAmnA'pi pariNAmena, rAjya'sti priyadarzanA // 80 // tayoH zrIjayaseno'sti, kumAro rAjyapAlakaH / kalA-vidyAsu niSNAtaH, sarvasattvakRpAlukaH // 81 / / anyadA durdamenA'zvenA'pahRto rAjapATikAm / gato mukto vane'traiva, hariSeNo narezvaraH // 82 / / bADhaM babhrAma bhUmIzo, digvyomasamanvitaH / mahA'raNye bhRzaM bhrAmyannekatApasamaikSata // 83 / / tattApasasamAyogAt , prApte'sminnAzrame'zrame / yogyAsananiSaNNo'sau, kRtAJjalipura: paTuH // 84 // ziSya-praziSyasampUrNaM nijA''cAraparAyaNam / 'vi'pUrvakriyayA muktaM, klRptapuNyavidhi munim // 85 / / svacchakaccha-mahAkaccha-vaMzotpannaM kulezvaram / vizvabhUtikanAmAnaM, natvA vijJapayatyadaH // 86 // [tribhirvizeSakam] "haratyaghaM samprati hetureSyataH, zubhasya pUrvA''caritaiH kRtaM zubhaiH / zarIrabhAjAM bhavadIyadarzanaM, vyanakti kAlatritaye'pi yogyatAm // 87 // [mAgha.1/26vaMzastha] 1. mAghakAvye prathame sarge asmin padye-'tamaya'maryAdikayA''dipUruSaH' iti pAThaH / 2. vikriyayA-vikAreNa muktam / 3. anAgatasya zubhasya maGgalasya kAraNaM / 15 20 25 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] [139 mRgeSu maitrI muditA''tmadRSTau, kRpAkarA:( parAH) prANiSu duHkhiteSu / yeSAM, na te kasya bhavanti vandyAH, kauzeya-kaupInabhRto munIndrAH ||48||[vNshsth ] nodakaklinnagAtro'pi, 'snAta' ityabhidhIyate / sa snAto yo 'vratasnAtaH' sa bAhyA'bhyantaraH zuciH // 89 // [] tatra tatra kurukSetraM, tatra tatra tripuSkaram / nigRhItendriyagrAmo, yasmin nivizate muniH // 10 // [ ] zayyA zailazilA, gRhaM giriguhA, vAsastarUNAM tvacaH, sAraGgAH suhRdo, na tu kSitibhRtAM(to) vRttiH phalaiH komalaiH / yeSAM nirjharAmbupAnamucitaM, ratyai ca vidyA'GganA, manye te paramezvarAH, zirasi yairbaddhA na sevAJjaliH // 91 // [zA.vi.][] 10 dvAbhyAM yanna haristribhirna ca harassraSTA na caivA'STabhiryanna dvAdazabhirnuho na ca dazadvandvena laGkApatiH / yannendro dazabhizzatairjanayitA naitrairasaGkhyairapi, tad vidyAnayanena pazyati sudhIrakena vastu sphuTam" // 92 // [zA.vi.] [ ] vijJo'tha vijJatAyogAnmattvA rAjAnamAkRteH / 15 tasya devasadRzasya, svA''ziSaM dattavAniti // 93 / / "yAvallIlAtaraGgairvahati suranadI jAhnavI toyapUrNA, yAvaccA''kAzamArge tapati zubhakaro bhAskaro lokapAlaH / yAvad vaidUryanIlaprabhavamaNizilA meruzrRGge vibhAti, tAvat tvaM putra-pautra-svajanaparivRto jIva dharmaprabhAvAt // 94 // [sragdharA.] 20 yAvat kUrmasya pRSThe bhujagapatirasau tatra tiSThed gariSTho, yAvat tatrA'pi caJcadvikaTaphaNiphaNAmaNDale kSoNireSA / yAvat kSoNau samastatridazaparivRtazcArucAmIkarAdistAvat sAmrAjyarAjyaM viracaya hariSeNa ! prabho tvaM narendra ! // 95 / / [sragdharA] kati kati jagati kSitipati-zatAni dhanuHparicitAni vihitAni / 25 hariSeNabhUpasadRzaM, nAnyaM vizve'pi bhUpamadrAkSam // 96 / / [AryA] 1. gaGgAnadI / 2. ymunaandii| D:\amarata.pm53rd proof
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // uddAmadraviDadrumaikaparazurlATA'TavIpAvakovalgadvaGgabhujaGgarAjagaruDo, gauDA'bdhikumbhodbhavaH / garjadgUrjararAjasindhurahari-rdhArAndhakArA'ryamA, kAmbojAmbujacandramA vijayase, tvaM svIyapRthvIpate ! // 97 // [zA.vi.] jaya tvaM jagadAdhAra ! jaya tvaM jagatIpate ! / jaya tvaM zIlagAGgeya ! jaya tvaM zaraNA''zraya ! // 98 / / ciraM jIva ciraM nanda, ciraM pAlaya medinIm / paropakAraniratazciraM jIyAt sumeruvat" // 19 // evaM dattvA''ziSastasya vizvabhUtikatApasaH / vismayA''pannahRdayam sadayaM pRSTavAnamum // 100 / / vivekI kathamekAkI, rAjaMstvaM kuta AgataH / iti zrImuninA pRSTe, pUrvamAkhyAtavAnnRpaH // 101 / / yAvat samAdhinA tatra, sthito'sti hariSeNakaH / nirnAyakaM svakaM tAvat , pRSThatassainyamAgamat // 102 / / amandA''nandasarpakAt dRSTvA hRSTaM tadA''zraye / adainyasainya-bhUpAbhyAM, saGgatAbhyAM mithastadA // 103 / / dinAni katicit sainyavatA sthitavatA muniH / spaSTaM pRSTo'nyadA rAjJA vidvadbhogyA viziSTayA[tA] // 104 / / tathAhi-"arthAnAmarjane duHkhamarjitAnAM ca rakSaNe / Aye duHkhaM vyaye duHkhaM dhiga'rtho'narthabhAjanam" // 105 // [ ] "ekasya janmano'rthe , mUDhAH kurvanti yAni pApAni / janayanti tAni duHkhaM, teSAM janmAntarasahasram" // 106 // [ ] IdRg vittArjanaM me syAt , kathaM ca saphalaM januH / pratyuktaM muninA rAjan ! zrRNu svArtha(sA'rtha)januHphalam // 107 / / prAsAda-pratimA-prauDhapratiSThAdiprabhAvanA / sattveSvamArikaraNaM, kriyate jinazAsane // 108 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] [141 yataH- "jinabhavanaM jinabimbaM, jinapUjAM jinamataM ca yaH kuryAt / tasya narA'mara-zivasukhaphalAni karapallavasthAni" // 109 // [ AryA] [ ] nRpa ! vyApArapApebhyaH, sukRtaM svIkRtaM na yaiH / te dhUlidhAvakebhyo'pi, manye mUDhatarAH narAH // 110 // yad anyoktiH - [bhaTTendurAjaH] 5 "AdAya vAri paritassaritaM zatebhyaH, kiM nAma sAdhitamanena mahArNavena / kSArIkRtaM ca vaDavAdahane hutaM ca, pAtAlakukSikuhare vinivezitaM ca" // 111 // [va.ti.][ ] prAsAda-pratimA prauDhA, pratiSThA-puNyakAriNaH / prAjyasAmrAjyasaMprAptiH, pUrvapuNyaprabhAvataH // 112 / / kArApaya tattazcaityaM, mahatve merusodaram / raidaNDakalazopetaM yat te zrI: syAt phalegrahi // 113 / / yataH- "kAcid bAlakavanmahItalagatA mUlacchidAkAraNaM, dravyopArjanapuSpitA'pi viphalA, kAcicca jAtiprabhA / kAcicchrI: kadalIva bhogasubhagA satpuNyabIjacyutA, 15 sarvAGgasubhagA rasAlalatikA stpunnybiijaanvitaa"||114||[shaa.vi.] [ ] gRhakUpI kRpaNAnAM lakSmIrvyavahAriNAM nagaravApI / adhikAriNAM ca sarasI, taraGgiNIva kSitIzAnAm // 115 // [ AryA ] [ ] ye kArayanti caityAni, svanyAyadravyasampadA / zre(zri)yaH zreyasvinaste syurdhanadazreSThivat purA // 116 / / [dAnaprabhAve dhanadazreSThikathA] tathAhi- zrIzaGkhanAmako rAjA, purA zaGkhapura pure / prapAlayati sAmrAjyaM, sannyAyyaM prAjyapuNyataH // 117 / / zreSThI zreSThiviziSTo'sti, tadrAjye dhanadA'bhidhaH / nAmnA ca pariNAmena, sarvA'sau mahardhikaH // 118 / / putrAH pavitrAzcatvAraH, prasUtAH zrIdhanazriyA / tadgehinyA manasvinyA, dharma-kAmA-'rtha-mokSavat // 119 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 142] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // dhanadatto bRhaccitto, dvitIyo dhanapAlakaH / dhanasArassadAcArazcaturtho dhananAyakaH // 120 // evaMvidhA'bhidhaiH putraiH, pavitraissa parIvRtaH / zreSThI zreSThipadaM zreSThaM, nRpadattaM bhunaktyasau // 121 // suvicArI sadAcArI, sadguNI sajjanAgraNI / sukRtI suvratI satya - sattvavAn satvapAlakaH // 122 // saMpannenA'nyadA tena, zrutA zrIgurudezanA / tatra lakSmIstrirUpeti,-svarUpAt taiH prarUpitA // 123 // "dAnaM bhogo nAzastistro gatayo bhavanti vittasya / yo na dadAti na bhuGkte, tasya tRtIyA gatirbhavati // 124 // [ bhartR. nI. / 43] 44 ' kSatrANAM haya - zA ( zastra - bandiSu bhaved dravyavyayaH prAyazaz zRGgAre paNayoSitAM ca vaNijAM paNye, kRSau kSetriNAm / pApAnAM madhu-mAMsayo rvyasaninAM strI- dyUta-madyAdike, bhUmadhye kRpaNAtmanAM sukRtinAM prAsAda - tIrthAdiSu " // 125 // [ zA.vi. ][ ] kASThAdInAM jinAvAse, yAvantaH paramANavaH / tAvanti varSalakSANi, bhavet tatkArakassukhI // 126 // paramANusvarUpaM yathA "jAlAntaragate sUrye, yat sUkSmaM dRzyate rajaH / tasya triMzattamo bhAgaH, paramANussa ucyate // 127 // [ ] jIrNoddhAre tvaSTaguNaM puNyaM yataH - "nUtanArhadvarAvAsa - vidhAne yat phalaM bhavet / tasmAdaSTaguNaM puNyaM, jIrNoddhAre vivekinAm" // 128 // [ ] "jinArcAkArakANAM no, kujanma kugatirna vA / na dAridrayaM na daurbhAgyaM, na cA'nyadapi duSkaram" // 129 // [ ] evamAkarNya sadvarNya, so'graNI vyavahAriNAm / raGgadgAGgataraGgAbhAM cintayet tAM calAM ramAm // 130 // 1. razmau iti prasiddhaH pAThaH / D:\amarata.pm5\ 3rd proof
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] [143 enAmahaM tathA sthAne, kurve gurvenasA zritAm / yathA ko'pi na gRhNIyAt , dRSTvA hRSTAnataH pumAn // 131 / / athA'nyadA gurUn natvA, lAtvA''zu kSaNamakSamam / suvyayenA'vyayenA'sAvarhaccaityamatiSThipat // 132 / / Rddhi-vRddhi-samRddhyarthaM, zrIyugAdijinezituH / bimbaM sthApitavAn pUrvaM kSaNapUrvaM zubhakSaNe // 133 / / maNi-mauktika-mANikya-hIra-cIra-varAmbaraiH / putra-pautra-kalatrAdi-jAtyabhRtyaiH samanvitaH // 134 / / jala-sthala-pathodbhUtairdhanairatidhanairapi / kalyANakoTIkalyANa-koTIkoTIrakaistathA // 135 / / saira(ri)bhI-karabhIvAha-dhena-dhenutanUdbhavaiH / / zrIpAdalakSikA-rAja,-vAhanAdisuvAhanaiH // 136 / / vAtAyana-vitAnaika-mattavAraNa-mandiraiH / samRddhaM pracuraM prAptaH, prakarSeNa prasiddhibhAk // 137 / / evaM vadAnyamUrdhanyo, dhanyo nRpaparicchade / zrIyugAdimahimnA'bhUd , vardhamAno dine dine // 138 // [saptabhirvizeSakam] pAlayatyArhataM dharmaM, dharmakarmaNi karmaThaH / avandhyaM zrIyugAdIzaM, trisandhyaM pUjayatyasau // 139 / / prAdurbabhUva prAcIna(naiH) tasya duSkRtakarmabhiH / dAridrayaM durbhagatvaM ca, kAlena kiyatApyaho // 140 // 15 1. utsavapUrvakam / 2. kalyANavantaH zubhavantaH bhadraGkaraH maGgalavantaH paramotkRSTA vA koTayaH yAbhistAH kalyANakoTyaH-maGgalavadutkarSavantyaH ityarthaH, kalyANAnAM suvarNAnAM koTyaH / kalyANakoTya:-kroDapramANAni suvarNAni, kalyANakoTIbhirmaGgalavadutkarSavantIbhiH kalyANakoTIbhiH-suvarNakoTIbhiH koTIrANi-uttamAni yAni (dhanAni) iti kalyANakoTImaGgalavadutkarSavatsuvarNakoTibhiH anyeSu dhaneSu yAni uttamAni iti, taiH kalyANakoTIkalyANakoTIkoTIrakaiH / 3. vAhanavizeSaH / 4. avandhyaM yathAsyAttathA / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // yaduktam-"sukha-duHkhAnAM kartA, hartA ca na ko'pi kasyacijjantoH / iti cintaya, sadbuddhyA purAkRtaM bhujyate karma" // 141 // [AryA ] [ ] "kAlassama-viSamakaraH, paribhava-sanmAnamAnadaH kAlaH / kAlaH karoti puruSaM, dAtAraM yAcitAraM vA" // 142 // [ AryA ] [ ] "rikto'hamarthairiti mA viSIda, pUrNohamaSairiti mA prasIda / riktaM ca pUrNaM bharitaM ca riktaM, kariSyato nA'sti vidhevilmbH"||143||[ ] "kAlammi aNAIe, jIvANaM vivihakammavasagANaM / taM na'tthi saMvihANaM, jaM saMsAre na saMbhavai" // 144 // [ vai.za./10] "timireNa va kamalavaNaM, sUreNa va tArayANa ujjoo| gihikiriyAu jAyAu, jhatti vicchAyarUvAo" // 145 // [ ] "caMdassa khao na hu tArayANaM riddhI ya hoi na hu tANaM / guruyANa caDaNa-paDaNaM, iyarajaNA niccapaDiyavvA" // 146 // [ ] "DisI, 149ii, pasiddhapI / devi nahIdhA yaMhana, save sarIhI" // 147 // [ ] adarzanIyo'nAlApyassamRddhavyavahAriNAm / tato dhanezo dhanadazcintayediti nai:svyavAn // 148 / / yataH- "abhUt prAcI piGgA, rasapatiriva, prApya kanakaM, gatacchAyazcandro budhajana iva grAmyasadasi / kSaNaM kSINAstArA narapatirivA'nudyamaparo, na dIpA rAjante draviNarahitAnAmiva guNAH" // 149 // [zikhariNI] [ ] varaM vanaM, vyAghra-gajendrasevitaM, varaM vane, puSpaphalA'mbujIvanam / raNeSu zayyA, ghanavalkalaM varaM, na bandhuvarge dhanahInajIvitam ||150||[vNshsth][ ] zAstre'pi sItAvAlanA'vasare rAmo vaziSThaM pratyAha "sa evA'haM, sa eva tvaM, sa eva ca tavA'zramaH / 25 AdaraM zithilIkRtya, punareva kimAdara: ?" // 151 // [ ] 1. dAridyavataH-daridrAniti / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] [145 vaziSTho rAmaM pratyAha"dhanamarjaya kAkutstha ! dhanamUlamidaM jagat / antaraM naiva pazyAmi, nirdhanasya zabasya ca" // 152 // [ ] "yasyA'sti vittaM, sa nara: kulInaH, sa paNDitassa zrutavAn guNajJaH / sa eva vaktA sa ca darzanIyaH, sarve guNAH kAJcanamAzrayanti" // 153 // [bharta.nI/41, upajAti] "azvairyAnavarairgajaizca vividhai,rgacchanti bhAgyAnvitAs,taM pAdairanuyAnti dInamanaso, yeSAmaniSTaM tapaH / etat pUrvakRtaM zubhA'zubhaphalaM pratyakSato dRzyate, tattulyodara-pANi-pAda-vadanAH preSyA narANAM narAH" // 154 // [zA.vi.] [ ] 10 asau zaGkhapurA''sannagrAme grAmINasaGkale / vAsamaGgIcakAraiSa, sasvapatnI-tanUruhaH // 155 / / ehireyAhirAM kuryAt , vAraM vAraM sutadvayam / madhyezaGkhapuragrAmaM, sAmAnyavyavasAyakRt // 156 / / evaM catussutopAttA''jIvikAbhissa jIvati / kuryAcceTIvat tatpatnI, pareSAM khaNDanAdikam // 157 / / ekadA'vasare zreSThI, svasutaistatra yAyibhiH / samaM zaGkhapuraM prApa, cAturmAsikaparvaNi // 158 // nijaprAsAdasopAnamArUDho dhanadaH pumAn / kRtottarIyavasanaH, kRtvA naiSedhikItrikam // 159 / / dattvA pradakSiNAstisro, yAvad garbhagRhe'gamat / ArAmikeNa prAcInapremNA dattasumavrajaiH // 160 / / dhRtvA''syakozaM vidhinA, jinamabhyarcya bhaktitaH / gabhIramadhurastotrairatanoccaityavandanAm // 161 / / "netrAnandakarI bhavodadhitarI zreyastarormaJjarI, zrImaddharmamahAnarendranagarI, vyApallatAdhUmarI / harSotkarSazubhapravAhalaharI, rAga-dviSAM jitvarI, pUjA zrIjinapuGgavasya bhavatAczreyaskarI dehinAm // 162 // [zA.vi.] [u.ta./21] D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ [RSidattAcaritrasaMgrahaH // "tatazca bhAvanAmeSa, bhAvayed bhavyabhAvabhAk / anAtho'zaraNo'trANo, nirbhAgyo'haM jinezvara ! // 163 // dagdhaH krodhAgninA daSTo, duSTalobhamahA'hinA / mAyAbhujaGgIphUtkAravihvalIkRtamAnasaH // 164 // mAnA'jagarakagrasto, dhvasto mohAriNA bhRzam / pratyarthinA pramAdena prakSiptaH prathame'graNe[?] // 165 // zIlitaM na mayA zIlaM, na dattaM dAnamarthinAm / na japtaH paramo mantro, na taptaM dustapaM tapaH // 166 // vAdAya vidyA'dhyayanaM, vairAgyaM vaJcanAkRte / kriyAkalApo lajjAyai, kiM bruve hAsyakRdvacaH // 167 // svabhAvasvacchamAkAzaM, ghanaiH pracchAdyate yathA / nAnAvikalpasaGkalpairmanoratnaM malIkRtam // 168 // jaya tvaM jagadAdhAra ! jaya tvaM karuNAkara ! / jaya tvaM trijagannAtha ! jaya tvaM jagadIzvara ! // 169 // jaya tvaM zrIyugAdIza ! jaya tvaM surasaMstuta ! / tvayi dRSTipathA'yAte, suprabhAtaM mamA'bhavat // 170 // tadvizAla( laM)zriyAzAli, bhAlaM lokalalAmaka ! / alIyate trikAlaM yat, tvatpAdakamale'male // 171 // te netre trijagannetra !, pAtre pAvitryasampadaH / aharnizaM yat tvadrUpa-nirUpaNaparAyaNe // 172 // karNI sako tAveva, deva ! sevakavatsala ! / yau tvadIyaM guNagrAma, zruNutaH sarvadA mudA // 173 // sA pramANI bhavedvANI, prANIpsitasuradruma ! / praguNAM tvadguNazreNiM, yA praNauti kSaNe kSaNe // 174 // sA rasajJA rasajJAtrI, pavitrIkRtasajjanA ! / niraJjana ! vijAnAti, yA tu tvadvarNanArasam // 175 // jJAtavyau tau sadA''kArau, mokSasaukhyA''karau karau / yau jAtAvadya tAvatkasevAhevAki( ka )zAlinau // 176 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] tadeva trijagannetazcetaH, ketakasundaram / yad tvaddhyAnavidhAnaikarasAvezavazaM bhavet // 177 // tvameva sarvaM jAnAsi, matkRtyA'kRtyasaGkathAm / prabho ! prasattimAdhAya, savidhe sannidhehi mAm" // 178 // bhAvanAM bhAvayitvaivaM, nivRtto nijacaityataH / guruM vivandiSurayaM, prAptaH pauSadhazAlikAm // 179 // vanditA guravastatra, dvAdazAvarttavandanaiH / mano-vaco-vapuHzuddhyA, buddhyA zraddhAtizuddhaye // 180 // vizeSAd guravo dadyustasya dharmA''ziSaM parAm / yathAvidhi niSaNNastAn, viSaNNaH praznayatyasau // 182 // kathaM sampad-vipatpAtramahaM mAnavivarjita: ? / sthAnabhraSTaH kathaM jAta ? ityukte guravo'bruvan // 182 // "abhUd ratnapuradraGge, ratnazreSThI maharddhikaH / preyasI zreyasI ratnAvatI tasya pravartate // 183 // tatkukSau tanujatvena, saMvRttastvaM dhanA'bhidhaH / jAto'STahAyanaH pitrA, satkanIM pariNAyitaH // 184 // bhojanA'rthaM niviSTasya, tasyeSTasya kSaNe kvacit / mAtrA mAtrAdhikaM pAtre, pAyasaM pariveSitam // 185 // nirIkSase dizo yAvat, tAvadeko mahAmuniH / sudustaptatapaHklinna-gAtraH pAtraM zamazriyAm // 186 // bhrAmaM bhrAmaM gRhavyUhaM, ratnazreSThigRhe'bhyagAt / tadA mudA dhanAkena, tatkramau praNipatya ca // 187 // bhAvato ghRta-khaNDAkhyaM(Dhyam) pAyasaM pratilAbhitaH / tataH stokamidaM dhyAtvA, tryaMzaM dvitIyakaM dadau // 188 // tRtIyamapyadAt tryaMzaM, tasmai sthitvA'ntarA'ntarA / zeSaM ca jemitaM tena, pAyasaM sarasaM tataH // 189 // D:\amarata.pm5\ 3rd proof [ 147 5 10 15 20 25
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // yaduktaM - "sA prAjJatA, yA na karoti pApaM, tat sauhRdaM yat kurute parokSe / tad bhojanaM yad gurudattazeSaM, dambhaM vinA yaH kriyate, sa dharmaH" ||190||[indr.][ ] "yatihaste jalaM dadyAd , bhaikSaM dadyAt punarjalam / 5 tad bhaikSyaM meruNA tulyaM, tajjalaM sAgaropamam" // 191 // [ ] "vyAje syAd dviguNaM vittaM, vyavasAye caturguNam / kSetre zataguNaM proktam , pAtre'nantaguNaM smRtam' // 192 // [ ] yudhiSThira-bhImapAtrasaMvare'pyuktam - "mUrkhastapasvI rAjendra !, vidvAMzca vRSalIpatiH 10 ubhau tau tiSThato dvAre, kasya dAnaM pradIyate" // 193 // [ ] yudhiSThira uvAca - "sukhA''sevyaM tapo bhIma !, vidyA kaSTadurAcarA / vidvAMsaM pUjayiSyAmi, tapobhiH kiM prayojanam" // 194 // [ ] bhIma uvAca - 15 "zvAnacarmagatA gaGgA, dugdhaM madyaghaTasthitam / kupAtre patitA vidyA, kiM karoti yudhiSThira !" // 195 // [ ] yudhiSThira uvAca - "na vidyayA kevalayA, tapasA cA'pi pAtratA / ubhe te yasya vidyete, taddhi pAtraM pracakSate" // 196 // [ ] 20 "sA sAI, taM pi jalaM, pattaviseseNa aMtaraM garuyaM / ahimuhapaDiyaM garalaM, sippiuDe muttiyaM hoi" // 197 // [ ] Agame'pyuktam - "pahasaMta-gilANesu ya, AgamagAhIsu taha ya kayAloe / uttarapAraNagammi ya, dinnaM subahupphalaM hoi" // 198 // [ pu.mA./53 ] 25 "paDhamaM jaINa dAUNa, appaNA paNamiUNa pArei / asaIe suvihiyANaM, bhuMjai iya kayadisAloyo" // 199 // [ upa.mA./238] "sAhUNa kappaNijjaM, jaM na vi dinnaM, kahiMci kiMpi tahiM / dhIrA jahuttakArI, susAvagA taM na bhuMjaMti" // 200 // [ upa.mA./239] D:\amarata.pm53rd proof
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] [149 vasahIsayaNAsaNabhattapANa0 [bhesajjavatthapattAi ! jar3a vi na pajjattadhaNo, thovA vi hu thovayaM dei ] ||201||[up.maa./240] bhagavatIsUtre [za.8, u.6 sUtra 331] "samaNovAsagassa NaM bhaMte ! tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA, phAsuesaNijjeNaM, asaNa-pANa-khAima-sAimeNaM paDilAbhemANassa, kiM kijjar3a? / goyamA? 5 egaMtaso nijjaraM kijjai, Natthi ya se pAve kamme kijji"| "svacchandatA nijagRhe svakRSIyamannaM, kAntAkarAgrapacitaM nijamAtRdattam / svAhA-svadhA'tithi-sahodarabhuktazeSam , yo bhuJjate bhuvi bhavecca sa eva dhanyaH" // 202 // [ va.ti.][ ] 10 "dharma dharma 05syuM, dharma ta me pyaar| hAna-zIsa-ta5-bhAvanA, niva2 36 viyAra" // 20 // [ ] "hana navolisa, niSANS suz / hAnagaI 5815 DisyuM, anubhi pAma bhuSa" // 204 // [ ] "hAnata bhaDimA suta, pAtratA 52maali|| hAni saMgama sAlimadra, pAbhi spddhvimaa|" // 205 // [ ] "bhAvaDIna 9431, mi tarasiM saMsAra / te aae| sUcacha, bhni,bhipraam| bhvpaar||206||[ ] "mAvata bhaDimA gharamao, maavihiin| bhRga-pasamadra-222 bhi, puDutA sama2 vimAna" // 207 // [ ] 20 yataH- "rAmo tavappabhAvA, supattadANAu jhatti rahakAro / aNumoyaNAi hariNo, saMpattA baMbhalogammi" // 208 // [ ] "mAvana mArieG, naya nIra ati| bhumi vizavata sa, uya 46 kuMbhArAsa DuMta" // 208 // [ ] yat tvayA prAgbhave sAdhoH, pradattaM dAnamuttamam / tena zrIpadavI zreSThin ! prAptA satpAtradAnataH // 210 / / manovikalpa-saGkalpaiH kRtvA sthitvA'ntarA'ntarA / yad vimRSTaM tato jAte, naiHsvyamAnakSatI tava // 211 // 15 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // ityA''diSTe munipraSTaiH zreSThIzastAnabambhaNIt / sAmprataM sAmprataM kRtyaM, mamA'dizata saMyatAH ! // 212 // rahastamAryamAkArya lAbha-hAnI vicAryate / kapardiyakSA''kRSTISTa-devamantramazikSayat // 213 / / 5 kRtsnakRSNacaturdazyA, madhyarAtreH dhanaH svayam / mantramArAdhayAmAsa, tapovidhividhAnataH // 214 / / yaduktam - [ sinduraprakare] "yasmAd vighnaparamparA vighaTate, dAsyaM surAH kurvate, kAmaH zAmyati dAmyatIndriyagaNaH, kalyANamutsarpati / 10 unmIlanti mahardhayaH kalayati dhvaMsaM, cayaH karmaNAM, svAdhInaM tridivaM zivaM bhavati zlAghyaM tapastanna kim" // 215 // [zA.vi.] [si.pra./82] "yad dUraM yad dUrArAdhyaM, yacca dUre vyavasthitam / tat sarvaM tapasA sAdhyaM, tapo hi duratikramam" // 216 // [A.u./95 ] 15 "sUryeNa vizvaM, pavanena tApo, nIreNa cIraM, jvalanena hema / putreNa gehaM, caritena gAtraM, tathA hi dehaM tapasA pavitram" // 217 // [ upajAti] [ ] "nANeNa jANaI bhAve, sammatteNa ya sddhe| caritteNa nigiNhAi, bhAveNa parisujjhaI" // 218 // [ AryA ] [ ra.saM./307] "vivihaguNatavorae ya, niccaM havai nirAsae nijjaraTThie / 20 tavasA dhuNai purANapAvagaM, jutto ya sayA tavasamahIe" // 219 // [ da.vai./457] "ta5:2siM 9431, te tarasa sNsaar| 42yAM, te ni245, pAma bhokSa hyAra" // 220 // [ ] "rAyatA dhari peTI, yaMhanapAtA naam| tapaI pramAla bhaDAsatI, prAbhi paMthamahAma" // 221 // [ ] 25 "pRthvInAthasutA bhujakSa( bhujiSya )caritA, jaJjIritA, muNDitA, kSutkSAmA, rudatI vihAya padayorantargatA dehilIm / kulmASAn praharadvayavyapagame, sUrpasya koNe sthitAn, dadyAt pAraNakaM( ke) tadA bhagavatasso'yaM mahA'bhigrahaH" ||222||[shaa.vi.] [ ] D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ [151 RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] sAkSAt kapardiyakSo'sya jajAgAra javAjjapAt / yAce(yAcye) haM yacca taddeyamiti jalpan puraHsthitaH // 223 / / yA tvayA prAkkRtA pUjA, cAturmAsikaparvaNi / ArAmikasumaiH saumya ! tatphalaM me dadasva bhoH // 224 / / tenoktaM vyaktamevaitadekA'rcA kusumasya me / phalaM tadiha sarvajJaM vinA dAtuM na zaknuyAt // 225 / / yataH - "AyuSkaM yadi sAgaropamamitaM, vyAdhi-vyathAvarjitaM, pANDityaM ca samastavastuviSayaM prAvINyalabdhA''spadam / jihvA koTimitA ca pATavayutA, syAnme mukhAmbhoruhe, no zaknomi tathaiva varNitumalaM tIrthezapUjAphalam" // 226 // [zA.vi.] [ ] " dasa bhATi (=sATi), niva2 sivsudd| meDavI 42 6 sATi, apure bhokhima zivaratI" // 227 // [ ] vibhAvya tasya sAdharmya, nizzaGkatvaM ca darzane / kapardinA yathAkAmaM, rUpya-kalyANasambhRtAH // 228 / / sapAdakoTiratnAdyaiH sampUrNAH pUrNakumbhakAH / caturpu gRhakoNeSu, dhImatA sannidhIkRtAH // 229 // yugmam svapne zrIdhanadAkhyasya, saMjJApya kalazAnimAn / raJjitastadguNazreNyA, yakSo'dRzyatvamAsadat // 230 // vidyAM dhyAtvA sasattvAtmA, svapnaM vijJapya sadguroH / prAtaHkRtyAni kRtvA'sau, dhanadaH svagRhaM gataH // 231 / / sadharmanindApravaNeSu teSu , samarpayAmAsa catussuteSu / okazcatuSke(ko)NanidhIkRtAMstAn, kapardiyakSeNa kunAbhikumbhAn / / 232 // [upa.] caturbhizcaturaiH putrairAdiSTaM pitRragrataH / ete tvayA kathaM prAptAH ? kenA'ptena prasAditAH ? // 233 / / javAjjagAda janakaH, svasutAMzcaturAzayAn / gatakRSNacaturdazyAM, tapastaptvA samAdhidam // 234 // 25 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52] [RSidvattAritrasaMprada: | asmadguruprasAdena, samyagArAdhito mayA / jainaH kapardiyakSo'sau, tenaite prAbhRtIkRtAH // 235 / / sa-mAtR(mAtA)-pitR-patnI:, sultAnuM vimukhya tam | puna vRddhisamRddhAste, prApuH zrIzaGkhapattanam // 236 / / 5 yata: "jaNaNI jammabhUmI ya, pacchimaniddA, subhAsiyaM vayaNaM / magapha6 suyAnA, tina vi pune( )diMpaviMti" iArarUA. [A][ ] "AchI polI aMbarasa, sarahAM ghIya vakhANiI puNyataNI mahimA suNau, khaMDa bhalerI jANi" iAra38[ ] 10 "sAli dAli dhRta sAlaNAM, sarahAM sakkara gholA. puNya pramANi jIvanaI, vividha pari taMbola" l23 [ ] kaMcaNa kappaDa kevaDau, kuMkuma nUra kapUra komalavANI kaMta priya, e puNyaha aMkUra" ra4 ll[ ] puNya pasAI sukhiyA, pArSi dudhdhiyA hoya! 15 pApa taNI mati pariharI, dharma karu sahu koya" 241II [ ] "gohuM gorasa sAli rasa, devaMgaha vatyAMhA sajana sarasau premabhara, puNyaha eha phelAMha" I242l[ ] beTA beTI bahinaDI, baiThAM, karai vinodA. puNyaha viNa na vi pAmIi, uttama sarisa pramoda" ||24all [ ] 20 "dAna mAna zahIda bhalAM, kIjai saguru sevA puNya pasAI bhavikajana, pUjaI jiNavaradeva" ra44ll[ ] "varasaha te gaNi dIpaDA, je jiNadhammaha sArA triNisayAM eka saTTI, mahIyAM gamaI gamAra" II4pA [ ] "dhama sarIsA je gayA, te gaNi sArA dIhA 25 avaraha pApAraMbhaDaI, tAsa ma dejyo lIha" 24ll[ ]. 1. godhUma-ghauM iti bhASAyAm / 2. devadUSya vastra / 3. phalAni-phalaprApti iti / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] jJAtveti dharmamAhAtmyaM, vizeSAt pitRbhaktakAH / arcA'rcanAdipravaNAH, jAtAH paramanaiSThikAH // 247 // atrA'mutra vibhAvyaivaM, dharmamAhAtmyamadbhutam / janA mithyAdRzo'nye'pi, jinadharmajuSo'bhavan // 248 // [ iti dAnaprabhAve dhanadakathA // ] zrutvaivaM dhanadA''khyAnaM, vizvabhUteranujJayA / puNyaprasAdAt prAsAdaM, kArayAmAsivAn nRpaH // 249 // sthApitA pratimA prauDhA, prakRSTA prathamaprabhoH / harSeNa hariSeNenA'pratimA pratibhAvatA || 250 // bahudravyavyayenA''sau, vidhApya jinamandiram / sudhAdezyaM tatastasyopadezama zrRNoditi // 251 // 44 'gaMdha - 'kkhaya- kusumehiM, jala-phala-nevijja-dhUva - dIvehiM / aTThavihA jiNapUyA, dei sivaM aTThabhavamajjhe" // 252 // [ AryA ][ ] "gandhacUrNaM prabhormUrdhni, kSipatAM zrIrvazIbhavet / jinAgre DhaukitA'khaNDA - 'kSataiH svAtmA'kSatassukhaiH // 253 // yaH sumaiH pUjayed devaM, pUjyasya syAt prasiddhibhAk / jinAgre Dhaukite nIre, tatpipAsA pralIyate // 254 // puro'rhataH phale datte, pumAn syAd bodhibIjabhAk / kRte jinasya naivedye, kartA''hArasukhaM bhajet // 255 // dhUpadhUmavidhAtuzca, duSkarma drAg jvalayatyaho / jinAgre vihite dIpe, pratyUSe tat tamo vajret // 256 // evamaSTavidhAM pUjAM yaH, kuryAdarhatAM mudA / aSTakarmANi tasyA''zu vilIyante na saMzayaH " // 257 // bhUbhartetannizamyaivaM vizvabhUtimunervacaH / gandhA'kSatapradIpAdyaiH, pUjayet prabhumAdimam // 258 // evaM sukRtakRtyaiH svaM, januH kRtvA phalegrahi | raGgAd gantumanA draGgaM, mAsaM sthitvA hyabhUdayam // 259 // [ 153 D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20 25
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // harSeNa hariSeNasya, prayANaM kurvatastataH / muniH pratyupakArAya, dadau mantraM viSApahRt(paham) // 260 / / yataH- murArinATake'pyuktam - "sthAneSu ziSyanivahairviniyujyamAnA, vidyA guruM hi guNavattaramAtanoti / ___ AdAya zukitaSu balAhakaviprakIrNairatnAkaro bhavati vAribhiramburAziH" // 261 // [va.ti.] [ ] "vacanaM vacanaM hi kevalaM, pratipattistu phalena vibhAvyate / vacanairupacArakomalaiH, phalahInairvada kiM prayojanam" ||262||[aaryaa ] [ ] "tava sammatimeva kevalAmadhigantu dhigidaM niveditam / 10 bruvate hi phalena sAdhavo, nanu kaNThena nijopayogitAm" // 263 // [vaitAlIya] [ ] viSApahAriNaM mantraM, lAtvA sattvAdhiko nRpaH / zIghraprayANaissaMprAptaH, svapurImamarAvatIm // 264 / / anyadA parSadAsIno, hariSeNo narezvaraH / kenacit puruSeNaivaM, vijJaptassaparicchadaH // 265 / / vilAlasI(?)ti dhAtrIzo, nagarI maNDalAvatIm / vidyutprabhA priyA kAntA, prabhuzrIH priyadarzanaH // 266 / / tayoH prItimatI putrI, nAmnA prItimatI satI / prANapriyA vayaHprAptA, kalAlakSaNapUritA // 267|| 20 nizAyAM sA'hinA daSTA, svAmin ! niSThA kumArikA / tenAhaM viSamantrajJaM, jJAtvA tvAM samupAgataH // 268 / / "yaH prayuJjIta no vidvAn , sa vidyAmanavadyakAm / sa garhaNIyo vijJAnAM, paratra ca bhavejjaDaH" // 269 // [ ] vimRzya sahasA'pyevaM, dadyAM(?) yojanagAminIm / 25 kramelakAM samArUhya, tena tatra samAgatam // 270 / / viSahanmantranIreNa, chaNTitA sA nRpeNa ca / zrAvito viSahanmantrastenA'bhUllabdhacetanA // 271 / / D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre dvitIyollAsaH // ] [155 pAdopaskaritaH siMhaH, payomizrA sitA yathA / dugdhADhyo dakSiNAvarttaH, suvarNaM saurabhAnvitam / / 272 / / tathA yogyaM tayoryogaM, mattvA tattvArthasAdhakaH / nirmame bhUmipAlo'syAH, pANigrahaNamAgrahAt // 273 / / yaduktam - "pratyupakriyate naivaM, yenopakRtikAryasau / sa vijJeyaH pazuvijJairevaM zAstravido viduH" // 274 // [ ] tavopakRti kartuH kiM, pratyupakriyate mayA / iti mattvA'nayostena, kAritaM karapIDanam // 275 // [ ] naiSadhe'pi, nalaM prati haMsa:"patagena mayA jagatpaterupakRtyai tava kiM prabhUyate ? / iti vedmi na nu (tu)tyajanti mAM, tadapi pratyupakartumarttayaH // 276 // [naiSadha 2/13 sundarI ] acirAdupakarturAcaredathavAtmopayikImupakriyAm / pRthuritthamathANurastu sA, 'na vizeSe viduSAmiha grahaH' // 277 / / 15 sotsavaM pariNIyainAM, sa raGgadraGgamAgamat / paJcaprakAraviSayAn , bhuGkte bhogAMstayA samam // 278 / / iti zrIRSidattAcaritre zrIhariSeNaprAsAdakArApaNa-vidyAgrahaNa kanyApANigrahaNavarNanamayo dvitIyollAsaH // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // itazca- kAlena kiyatA tena, rAjyamAropitaM sute / tyaktvA rAjyaM mahAbhogAn , bhuktvA muktvA'varodhanam // 1 // samaM tapasvitAM bhoktuM, prItimatyA navoDhayA / rAjA vairAgyamApanno, niSkrAnto nijamandirAt // 2 // AzramaM jagmatU rAja-rAjyau vizvapatermuneH / kRtvA tatratyakRtyAni, tapassevAM ca cakratuH // 3 // tataH prItimatIpatnyAH, garbhaH pUrvasamudbhUtaH / paJcame mAsi sa prAdu-rbabhUvA'dRSTi(STa)yogataH // 4 // sasatvAM RSipatnI tAM, dRSTvA sarve tapasvinaH / AzramaM sthityanarhantaM, vijJAyA'nyatra te gatAH // 5 // yad Agame- [dazavaikAlike] "ranno gihavaINaM ca, rahassA rakkhiyANi ya / saMkilesakaraM ThANaM, dUrao parivajjae" // 6 // [ da.vai./a.5/u.1/16] sampUNairnavabhirmAsai, rAjJI prItimatI satI / saptabhirdivasaiH sArdheH, sukhena suSuve sutAm // 7 // RSINAmAzrame jAtA RSidattA kanI nijA / nAmnA pitRbhyAM sA''khyAtA, vikhyAtA svaguNairabhUt // 8 // prasUH prasUtirogAcca, paJcatvaM prApa sA'nyadA / tataH sA karmaNAM yogAdAsId dAsIva duHkhinI // 9 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [157 yataH - "bAlassa mAimaraNaM, bhajjAmaraNaM ca juvvaNapattassa / vuDDassa puttamaraNaM, tinni vi guruyAiM dukkhAI" ||10||[aaryaa ] [ ] sthito vane priyo rAjA, nindan prAk karma duSkRtam / svasvAntAntazcatuHsaGkhyAn mAsAnityavAhayat // 11 / / rAjyatyAgo, vanA''bhogo, gurvI patnI, sutAjanuH / ekAkitvaM, mRtiH patnyAH, 'dhigidaM karmaceSTitam' // 12 // tadUrdhvadaihikaM kRtvA lAlayitvA tanUdbhavAm / kaSTaM krIDAdikairaSTavarSIyAmatanot pitA // 13 // "kamaDhI na dei khIraM, na paMkhavAyaM, na komalaM vayaNaM / taha vi ya vaTuMti jiyA, paloiyA somadiTThIe" // 14 // [ AryA ] [ ] 10 dRSTvA surUpAM matputrI, hariSyanti vanecarAH / vicintyeti muniproktamadRzyIkaraNAJjanam // 15 / / janakaH sthApayAmAsa, svapArve svasutAkRte / tenAJjanena putrIyamadRzyA bhavati kSaNAt // 16 // so'smyahaM hariSeNAkhya, iyaM sA mama kanyakA / evaMvidhA mitho goSThI, jAtA saGgatayostayoH // 17 / / nirIkSate tataH kanyAM, dhanyAM tatrastha eva saH / punarpunarmithodRSTirAgaraGgA'nurAgiNIm // 18 // "AkAriGgitairgatyA, ceSTayA bhASaNena ca / tena vaktravikAreNa, jJAyate'ntargataM manaH // 19 // [a.saM./3/515] 20 tayorityAzayaM jJAtvA, hariSeNo munIzvaraH / kumAraM pratyuvAcaivaM, dattaiSA te kanI mayA // 20 // kumAro'vagidaM satyaM, pUjyairAdizyate'tra yat / tanmanaH-kAya-vAgzuddhyA, pratipannaM bhavadvacaH // 21 / / taM pratyAkhyat sa rAjarSi-rvatsa ! gaccha nijecchayA / tvaM saptadazadhA bhojyaM, kuruSva svakasadmani // 22 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // taccatat-"dvidhA dhAnyaM, tridhA mAMsaM, caturdhA zAka-gorasam / ghRtaM tilekSulavaNaM, syAdaSTAdazamaM payaH" // 23 // [ ] avak kumAro rAjarSi, svAmin ! me kurvanugraham / yato'dya kriyate sArdhaM, tvayA bhojyaM mayA'cirAt // 24 // pratyuktaM muninA vatsa !, pramANaM gauravaM tava / paraM paraM munInAM ca, zuSkakandAdi bhojanam // 25 // uktaM ca-"sarpAH pibanti pavanaM na ca durbalAste, zuSkaistRNai rvanagajA balino bhavanti / kandaiH phalairmunivarA gamayanti kAlaM, saMtoSa eva puruSasya paraM nidhAnam" // 26 // [va.ti.] [ ] "tucchaM bhattaM pANaM, tucchA niddA ya tucchaarNbhaa| tucchA jANa kasAyA, tANaM ciya tucchasaMsAro" // 27 // [ AryA.][ ] "lavaNavihUNA ya rasA, cakkhuvihUNA ya iMdiyaggAmA / dhammo ya dayArahio, sukkhaM saMtosarahiyaM no" // 28 // [ AryA.] [ ] "nirIhasya nidhAnAni, prakAzayati kAzyapI / aGgopAGgAni bAlAnAM, vigopayati kAminI" // 29 // [ ] "sannidhau nidhayastasya, kAmagavyanugAminI / amarAH kiGkarAyante, santoSo yasya bhUSaNam // 30 // [yo.zA./171 ] susvAdassarasa: snigdhaH, saMskRtassUpakArakaiH / rAjapiNDastu sAdhUnAM, kalpate no jinoktitaH // 31 // yad Agame -"muiyAigaNo rAyA, aTThaviho tassa hoi piMDu tti / purimeyarANa eso, vAyAIhiM paDikuTTo" // 32 // [ ] "muIo muddha'bhisitto, paMcahiM saddhiM tu bhuMjae rajjaM / tassa uvajjo piMDo, tavvivarIyammi bhayaNAo" // 33 // [ ] "IsarapabhiIhiM tahiM, vAyAo khaddhalohadArANaM / daMsaNasaMgo garahA, iyaresiM na appamAyAo" // 34 // [ ] 15 20 25 1. pRthvii| D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] 'asaNAiyA cauro, vatthaM pattaM ca kaMbalaM ceva / pAuMchaNagaM ca tahA, aTThaviho rAyapiMDu tti" // 35 // [ ] svarNazAli(?)rmudgadAli-rmodakA modakAssatAm / supakvaM ghRtapakvAnna-mamRtaM surabhIghRtam // 36 // vyaJjanaM vyaJjitA''svAda - mazokA zokavarttinI / SaDrasaM surasaM bhojyaM, munInAM ca na kalpate // 37 // yad Agame - 44 "vigaI vigaIbhIo, vigaigayaM jo u bhuMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA, vigaI vigaI balA nei" // 38 // [ AryA. ] [ pratyA.sva./200] "hiyAhArA miyAhArA, appAhArA ya je narA / na hu te vijjA cikicchaMti, appANaM te cikicchagA" // 39 // [ o.ni./579 ] "accAhAro na sahai, ainiddheNaM visayA uIraMti / jAyAmAyAhAro, taM pi gamAiM na icchAmi " // 40 // [ A.ni./ 1266 ] [ 159 "thovAhAro thovabhaNio vi jo hoi thovaniddo vi / thovovahi-uvagaraNo, tassa u devA vi paNamaMti // 41 // [ A.ni./ 1268 ] visRSTo muninetyuktvA, sthAnametya nRpo nijam / prAguktaM bhojanaM bhUpo, bhuGkte'sau bhavyabhAvabhAk // 42 // mu(bhuGktvA'tha pariNItA sA, kumAreNa zubhakSaNe / RSidattA'bhidhA dhanyA, kanyA zrIhariSeNasUH // 43 // bhuJjAnazca tayA sArdhaM, bhAsvad bhogAn navoDhayA / vyatItA bahavastasya vAsarAH puNyabhAsurAH // 44 // "muniH kumAramanyedyu-girA gadgadayA'vadat / kumAra ! jagadAdhAra !, paropakRtikarmaTha ! // 45 // tvAM prati pratibhAvantaM, kiM bahu brUmahe vayam / duHkhA'pamAnasthAnamenAM tvaM jAtu mA kRthAH // 46 // kauzalye'kuzalA, mugdhA, mRgIva vanavAsinI / hAvabhAvAnabhijJAtA, tvayyasau sthApitA mayA // 47 // D:\amarata.pm5\ 3rd proof 5 10 15 20 25
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // sakalA candralekheva, suvidyeva salakSaNA / sadAcArA marAlIva, sadguNA cApayaSTivat // 48 // sarasIva rasA''pUrNA, sA'rthA sevadhivat sadA / vRttavat sadalaGkArA, sasattvA guviNIva sA // 49 // tvatsaGgasamAyogAt , prazasyA pratibhAvatAm / bhaviSyati suniHzaGka, duhitA me hitAya te" // 50 / / yathA- mRganAbhigato reNurazubho'pi zubho bhavet / kalyANaM pAvakA''zleSAt , mauktikaM svAtiyogataH // 51 // [ ] mantramantritasatkanyAsUtratanto vrajejjvaraH / sudhAbindo viSaM nazyet , tamastomo divAmaNeH // 52 // [] Azrayavazena puMsAM, garimA laghimA ca jAyate sadyaH / vandhye vandhyasamAnAH, kariNo pi hi darpaNe laghavaH // 53 // [AryA ] [ ] yad Agame - "girisaya-papphasayANaM, savihiya ! AharaNakAraNavihinna / 15 vajjijja sIlavigale, ujjuyasIle havijja jii"||54||[ AryA ] [ upa.mA./227] "mAtA'pyekA pitA'pyeko, mama ca tasya ca pakSiNaH / ahaM munibhirAnItaH, sa ca nIto gavAzanaiH" // 55 // [ ] "gavAzanAnAM sa giraH zrRNoti, ahaM ca rAjan ! munipuGgavAnAm / pratyakSametad bhavatA ca dRSTaM, saMsargajA doSaguNA bhavanti // 56 // [ upajAti ] [ ] 20 "uttamajaNasaMsaggo, sIladaridaM pi kuNai sIlaDDhe / jahA merugirivilaggaM taNaM pi kaNagattaNamuvei // 57 // [ AryA ] [saM.si./64] "kiM tena hemagiriNA rajatAdriNA vA, yAvAzritA hi taravastaravasta eva / manyAmahe malaya-mandara eka eva, yatrA''mra-nimba-kuTajA api candanAni" // 58 // 1 [va.ti] [bhartR.nIti./80] 25 "suciraM pi acchamANo, verulio kaaymnniyummiiso| ___ na uvei kAyabhAvaM, pAhannaguNeNa niyaeNaM // 59 // [ ] 1. manyAmahe malayameva, yadAzrayeNa / kaGkola-nimba-kuTajA api candanAH syuH // [bhartRharizatake/zlo.80 uttarArdhaH] D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [161 "uttama sarisa saMga 2, 35 prAmi (mabhare / na242 (?)-2si2-4sa, tinni viprAbhyA te // 600 (dUdha) [ ] mitra ! bhAsvabRhadbhAnau, vivikSurbhikSurasmyaham / 'mAdRzAM jIvitAczreyo maraNaM' manmahe vayam // 61 / / nRpo'vagevaM mA tatrabhavadbhiH kriyatAM tataH / muniH kanImabhASiSTa, zruNu zikSAM hitAvahAm // 62 // "zuzrUSayergurUn devAn , svazrU-svasura-vallabhAn / pAlayestvaM vrataM zIlaM, svapatnISvapi mA kupaH // 63 / / "maJcotpATana-gehamArjana-payaHpAvitrya-culhIkriyAsthAlIkSAlana-dhAnyasaMskRtividhA godoha-tanmanthanaiH / pAkaistatpariveSaNaissamucitaiH, pAtrAdipUtiklamaiH, svazrU-bhartR-nanAndR-deva-vinayaiH kaSTaM vadhUrjIvati" // 64 // [zA.vi.] [ ] sukhe duHkhe'pamAne ca, mA bhUdharmaparAGmukhA / dattvaivamAtmanInAM tAM, zikSAmAzliSya cAtmajAm // 65 // jAmAtaraM svaputrIM ca, samApRcchya''ptatApasAn / smRtvA paJcanamaskAraM, catuzzaraNasaMzritaH // 66 // samArAdhya munerdharmaM, dhyAtvA zrIjinapuGgavam / satvAMzca kSamayitvA srAk, bRhadbhAnuM viveza saH // 67 / / [tribhiH kulakam] RSidattA calaccittA, mUrcchayantI muhurmuhuH / luThantI vasudhApIThe, rudantI karuNasvaram // 68 / / tAtA'bhidhAnaM jalpantI, vadantI gadgadaM vacaH / tADayantI nijaM vakSo, vilApAnatanoditi // 69 // hA tAta ! hA tAta ! nissImA'patyavAtsalyatatpara ! / adyA'haM tvadRte zocyA, gatamUleva kandalI // 70 / / dRSTA sA na mayA mAtA, tAta ! mAtA tvameva me / ubhAvapaptatAM me'dya, bhuvi hastau gate tvayi // 71 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tataH svarNaratho bharttA, svapriyApratibodhakam / pitRzokanivRttyarthaM, vaco'vocad vacasvyasau // 72 / / tiSTha tiSTha priye ! mA'zrupAtamatyantamAtanu / kiM tvatkRtena duHkhena, svaprANatyAgakRtpituH // 73 // 5 na zocanIyaH svapitA, tvayA bhaGgarabhAgyayA / bhuktabhogI mahAtyAgI, kRtarAjyaH kRtavrataH // 74 // yataH - "dhvAntaM dhvastaM samastaM, virahavigamanaM, cakravAkeSu cakre, saGkocaM mocitaM drAg , varakamalavanaM, dhAma luptaM grahANAm / 10 samprApto'? janebhyastadanu ca nikhilA, yena bhuktA dinazrIH, sampratyastaM gato'sau, hatavidhivazataH, zocanIyo na bhAnuH" // 75 // [sragdharA ][ ] "maraNaM prakRtiH zarIriNAM, vikRtirjIvitamucyate budhaiH / kSaNamapyavatiSThate zvasan , yadi janturnanu lAbhavAnasau" // 76 // [ raghuvaMza 8/87] "sRjati tAvadazeSaguNAkaraM, puruSaratnamalaGkaraNaM bhuvaH / 15 tadapi ca kSaNabhaGgikaroti ce-dahaha kaSTamapaNDitatA vidheH" // 77 // [ dru.vi.][] "yadbhagnaM dhanurIzvarasya zizunA, yajjAmadagnyo jitastyaktA yena gurogirA vasumatI, baddho yadambhonidhiH / ekaikaM dazakandharakSayakRtau rAmasya kiM varNyate ?, daivaM varNaya yena, so'pi sahasA nItaH kathAzeSatAm" // 78 // [ zA.vi.] [ ] 20 "AvAsaM parimATi vAyu, RtavaH puSpotkaraM tanvate, kInAzo mahiSeNa vAri vahate, brahmA purodhAH punaH // khaTvAyAM viniyantritA grahatatiniNejakaH pAvakaH, cAmuNDAstalarakSikA, gaNapatizcakrIvatAM cArakaH" // 79 // [zA.vi.] [ ] "baddhA yena dinAdhipaprabhRtayo, maJcasya pAde grahAH, 25 sarve yena kRtAH kRtAJjalipuTAH, zakrAdidikpAlakAH / laGkA yasya purI samudraparikhA, so'pyAyuSaH saMkSaye, kaSTaM viSTapakaNTako dazamukho daivAd gataH paJcatAm" // 80 // [zA.vi.][ ] D:\amarata.pm513rd proof
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [163 "garbhasthaM jAyamAnaM, zayanatalagataM, mAturutsaGgasaMsthaM, bAlaM vRddhaM yuvAnaM, pariNitavayasaM, niHsvamADhyaM khalA''ya'm / vRkSAgre zailazrRGge, nabhasi pathi jale, koTare paJjare vA, pAtAle vA praviSTaM, harati hi nitarAM, durnivAraH kRtAntaH" // 81 // sragdharA [ ] naiSadhe'pi ca "carma varma kila yasya na bhedyaM, yasya vajramayamasthi ca tau cet / sthAyinAviha na karNa-dadhIcI, tanna dharmamavadhIraya dhIra!" ||82||[naiss.5/129] Agame'pi ca"DaharA vuDDA vi pAsahA(ha), gabbhatthA vi cavaM( yaM )ti mANavA / seNe jaha vaTTayaM hare, evaM Aukkhayammi tuTTai" // 83 // [ sUtra.zru.1/a.2/2] "titthayarA gaNahArI, suravaiNo cakki-kesavA rAmA / saMhariyA hayavihiNA, kA gaNaNA iyaraloyassa" // 84 // [ AryA ] [ de.za./97] "vihaDai viha0[ vo, vihaDai baMdhavo, vihaDai sarIraM pi / taNuparicao vi aMte vihaDei, na jIva ! tuha dhammo ] // 85 // [vi.ma./129 ] svapriyAM pratibodhyaivaM, kRtvA tasyaurdhvadehikam / rAjarSistUpamAsthApya, sayatnaH sa pramodabhAk // 86 // tatazca sapriyaH svIyaM, nagaraM prati so'calat / akhaNDitaprayANaissa, saMprApto rathamardanam // 87 / / sakSaNaM saguNaH prAjJo, rAjJo rAjagRhaM gataH / sakalatro dvidhA'vandhyaM, pitRpAdau nanAma sa // 88 // pitRbhyAM saMstuto'tyantaM, mAtrA vardhApito mudA / prApito yuvarAjatvaM, bhogAn bhuGkte savallabhaH // 89 // itazca - kauberInagarIbha", rAjA zrIsurasundaraH / kumArodvAhavRttAnta-mazrauSIjjanavArttayA // 90 / tasyA''ste rukmiNI putrI, kumArodvAhakAGkSiNI / zrutvA jAtaM tamudvAhamAsId durmana-unmanAH // 91 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // sulasAyoginIjuSTA, rukmiNyA'vadyakArikA / samastamantra-tantrajJA, gRhe sA''kAritA'nyadA // 92 / / sA ca kIdRzI ?"caNDI durvinayA svayaM kalahinI, kRSNA parAmantriNI, nidrAluH palalAzanI vikathinI hIvarjitA taskarI / dehilyAmupavezinI kSayakarI, dantaiH kaTatkAriNI, niHzaucA kuTilAzayA ca sulasA kiM varNyate yoginI // 93 / / [zA.vi.] "kuTilagatiH kuTilamatiH, kuTilAtmA kuTilazIlasaMpannaH / sarvaM pazyati kuTilaM, kuTilaH kuTilena bhAvena" // 94 // [ AryA ] [ ] 10 "kavayaH kiM na kurvanti, kiM na jalpanti madyapAH / yoSitaH kiM na kurvanti, kiM na bhakSanti( ? ) vAyasAH" // 15 // [anu.] [ ] "azvaplutaM mAdhavarjitaM ca, strINAM caritraM bhavitavyatAM ca / avarSaNaM vA'pyativarSaNaM vA, devA na jAnanti, kuto manuSyaH" // 16 // [ upa.][ ] "ravicariyaM gahacariyaM, tArAcariyaM ca caMdacariyaM ca / 15 jANaMti buddhimaMtA, mahilAcariyaM na yANaMti" // 97 // [AryA ] [ ] "AyI dhana varSAsa, strIyaritrana rotai paas| e trihanuM jANai bhela, tasa ghari nIra vahaI sahadeu I98 (dUho) [ ] "macchapayaM jalamajjhe, AgAse paMkhiyANa pypNtii| mahilANa hiyayamaggo, tinni vi loe na yANaMti // 99 // [AryA ] [ ] 20 "tri(1)bha ! strIya na dhINS, 46 si2 appiya he| nahI tovara 25i, na bhUlI se||100| (dUDI) [ ] "hu na boriva 4 siMyaI abhio|| toma vIMu, tiM tarAI guro // 101 // (hUDI) [ ] "dUdhi sIyi dI436, thaa| hImo gude / / 25 to nacha ya9l, ali dus Yo // 102 // (dUDa) [ ] "annaM ramai nirikkhai, annaM bhAsei annayaM ciMtai / annassa dei dosaM, kavaDakuDI kAmiNI esA" // 103 // [AryA ] [ ] D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [165 "hiyae kiNhA, vayaNeNa caumuhI, darisiNeNa taha ruddA / teNa namakkaraNijjA, devattiyanimmiyA nArI" // 104 // [AryA ] [ ] "devANa dANavANaM, maMtaM maMtaMti maMtaniuNA vi| itthIcariyammi puNo, te savi maMtA kahiM naTThA" // 105 // [AryA ] [ ] "zrUyate yanna zAstre'pi, yanna loke'pi dRzyate / tat kalpayanti lolAkSyo, jalpanti sthApayanti vA" // 106 // [ ] nijavRttAntamAjJApya, sulasAyAstayA tataH / RSidattAkalaGgA'rthaM sA paSTA yoginI tadA // 107 / / tayoktaM tat tathA kurve, syAt karagrahaNaM tava / yathA hemarathAdhIza-sutasvarNarathasya hi // 108 / / ityaktvA tatra sA prAptA, kamArA''vAsavezmani / datte'vasvApinI nidrAM, dhanyayorvarakanyayoH // 109 / / kalpadruH kalpavallIbhi-maJjarIbhissadA phalaH / yathA haMsazca haMsIbhi-mudrikA ratnamudritA // 110 / / tathA kusumazayyAyAmRSidattopasaGgatam / yoginI vIkSya tadpaM, ziras sauvamadhUnayat // 111 // yugmam / tatazca RSidattA''syaM, raktai raktIkRtaM tayA / mArayitvA naraM kaJcit , tatpAbeM nyastamAmiSam // 112 / / evaM kRtvA'tinistriMzA, sulasA kRtyalAlasA / tataH palAyitA tUrNaM, saMprAptA rukmiNIgRhe // 113 // prage mRtanaraM dRSTvA, jAtaH kalakaladhvaniH / jAgarUkaH kumAro'tha, tamAkarNya vyacintayat // 114 // sthAne kiM vijane hyasmin , kenA'yaM mAritaH pumAn / vaktraM raktA''ktametasyAH, kRtaM cotzIrSake palam // 115 / / matpriyA rAkSasI kiM vA, zAkinI yAkinI kimu / nizAcarI vanecarI, vyantarI pretaDAmarI // 116 / / D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tathAvidhAM vicintyainAM, rudhirAktA''nanAmiti / asaMbhAvyaM vibhAvyaitad-bhavyairvaktuM na pAryate // 117 / / zAstre'tirUpaM yadaho, svApAyabahulaM bhavet / tat satyamevamAdiSTaM, viziSTaM spaSTadRSTibhiH // 118 / / 5 yataH- "atidAnAd balirbaddho, atigarveNa rAvaNaH / atirUpAd hRtA sItA, ati sarvatra varjayet" // 119 // [ ] manovikalpasaGkalpAn kalpayitvA bahUnayam / priyAM prabodhayatyevaM, devi ! jAgRhi jAgRhi // 120 / / tatassuptotthitAM tAM sa, prAha prANapriyAM priye ! / pRcchAmi bhavatIM devi !, yadi tvaM naiva ruSyati // 121 // hariSeNakulotpannA, satI tvaM rAkSasI katham / sA'pi bhItA'bhaNad-deva ! kimevaM jalpate tvayA // 122 / / pratyuvAca kumArastAM, rAtrAvadya priye ! kimu / dRzyate mArito martyas ,-tvadutzIrSakasannidhau(?) // 123 / / tadaGgimAMsamizraM te, mukhaM raktA'ruNIkRtam / etad dvayamabhAgyena, dRSTaM vyuSTe sphuTaM mayA // 124 // yugmam // saivaM pativacaH zrutvA, bhartAraM pratyabhASata / deva ! syAM yadyahaM pUrvaM bhUmispRNmAMsabhojinI // 125 / / sAmprataM kimahaM kurve'peyA'bhakSyavivarjanam / prAG me tvaM kiM na jAnAsi, zuSkakandAdibhojanam // 126 / / yugmam / / kenA'pi vairiNA prAcya-matkarmapreritena hi / sphuradbhogavato netas !, tavA'prItikRte kRtam // 127 / / padArthasArthA ye santi, prakRSTAzziSTasammatAH / sadUSaNAzca te sarve, ratnadoSI vidhiryataH // 128 // 15 1. prabhAte / D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [167 uktaM ca -"zazini khalu kalaGkaH, kaNTakAH padmanAle, udadhijalamapeyaM, paNDite nirdhanatvam / yuvatijanaviyogo, durbhagatvaM surUpe, dhanavati kRpaNatvaM, ratnadoSI kRtAntaH" // 129 // [ mAlinI ] [ ] 'madukte na pratItizcet , tadA tvaM nigRhANa mAm / etat priyAvacaH zrutvA, sa evaM tAmabambhaNIt // 130 // priye ! tvamasi nirdoSA, khedaM manasi mA kathAH / cintAM kAJcinna kurvIthA, ityAzvAsya svavallabhAm // 131 / / nirAkaroti tanmAMsaM, prakSAlayati tanmukham / svarNAlaGkRtipUrNAM tAM, svahastena tanotyasau // 132 / / evaM kalaGkakAluSyaM, sA kuryAd vidyayA'nvaham / prAtarbhartA tathA tasyAH, snehAt taM vinigRhati // 133 / / tato'mAtyAnabhASiSTa, rAjA hemaratho'nyadA / nityazo mAryate'maryo, matpure heturatra kaH // 134 / / 'rAjan ! vayaM na jAnImas'-tairuktamiti bhUpateH / mIyate tvanumAnena, calliH syAnmAnavI na hi // 135 / / kopATopAnnRpeNoktam-tarhi pAkhaNDino dvijAH / bauddhAH naiyAyikAH sAGkhyAH , jainAH vaizeSikAstathA // 136 / / jyotiSkAzca nimittajJAH, mantra-tantrakalAvidaH / yogino bhogino'pyatra, tapodhanyAstapodhanAH // 137 / / vAstujJAH vizvakarmANaH, lakSaNajJA vicakSaNAH / jaiminIyA bRhatprAjJAH, AkAryantAM same'pyamI // 138 / / [tribhiHkulakam] evaM rAjJo girAM prAjJA, janA hUtAssamAgatAH / pRSTA spaSTaM prage sarve, rAjJA pummRtikAraNam // 139 / / mitho vicArayantyete, caturAzcaturAsyavat / pRthag pRthag manISAbhividyayA'pyanavadyayA // 140 / / 20 1. calli [de.] = rAkSasI / 2. brahmavat / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 168 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // - paraM vidanti no kiJcit samyagAlocitaM ca taiH / bhUyassambhUya rAjJo'gre, jJApitaM svA'jJatAdikam // 141 // ete yato na jAnanti, martyamRtyunibandhanam / tataH kopAnnRpo brUte, nirvAsyatAM same purAt // 142 // nRpAbhijJayA'nabhijJAste, kopATopAdbhaTairbhaTaiH / muktvA jainamunInanye, sarve nirvAsitAH bahiH // 143 // itazca - avadyakArikA'nyedyuH, sulasA nAma yoginI / rAjJassadassamAgatya, rAjAnaM sA vyajijJapat // 144 // he hemarathabhUpAla ! mayA svapno'dya vIkSitaH / Agatya madhyarAtre me, proktaM devena kenacit // 145 // nAnA pAkhaNDinassarvAn nRpo niSkAzayiSyati / tenoktaM ca tvayA gatvA, rAjJo'gre jJApyatAmiti // 146 // yat te kumAreNA'nena yA''nItA vallabhA vanAt / sA nUnaM rAkSasI jJeyA, tasyA etacca ceSTitam // 147 // pAkhaNDinAM parAbhUrti, mA kuruSva mahIpate ! / 'kUTyante sairibhAsyAni, kedArAnatti zUkaraH ' // 148 // madIye vacane rAjan ! saMzayaste bhaved yadi / tadadya madhyarAtre vA, svayaM gatvA vilokaya // 149 // " tayaivamukte rAjJoktaM- huM, kariSye nirIkSaNam / ityuktvA tadvaco dhRtvA, yoginI sA visarjitA // 150 // atha hemaratho bhUpaH, svAGgapIDAdikaitavAt / azAyayannijA'bhyarNe, putraM svarNarathaM svakam // 151 // apanidraH kumAro'sau, suptaH svapituH sannidhau / cintayediti hA doSaH, patnyAH prAdurbhaviSyati // 152 // yataH - ekataH piturAdezo, laGghane yujyate na me / anyato dayitA doSa, 'ito vyAghra itastaTI' // 153 // 1. khAya jagalo ne kUTAya bhagalo iti gUjarAtI kahevata / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] tathA sulasayA'tyantaM, tasyAM tasyAM tathaiva ca / RSidattAmukhaM, raktI-kRtaM muktaM narAmiSam // 154 // rAjJA hemarathenA'tha, preSitAH preSyakA rahaH / yoginyuktasvarUpasya pravilokanahetave // 155 // prage dRSTvA svarUpaM taM carai rAjJo niveditam / tataH kopAruNo rAjA, svaM kumAramaraMraNIt // 156 // tvaM krUracaritAmenAM, jAnannapi nizAcarIm / kathaM sthApayase, dUrAd yAhi re rAkSasIpate ! || 157 / / mA darzaya mukhaM me tvaM, madddzoH parato bhava / kalaGkitaM kalaGkinyA'nayA meM nirmalaM kulam // 158 // kAmaM kulakalaGkAya, kulajAtA'pi kAminI / zrRGkhalA kanakotpannA, bandhanAyaiva kevalam // 159 // kumAraH svajanAdhAraH, svA'lIkasthApitAJjaliH / nRpaM vijJapayAmAsa-devedaM sarvathA vRthA ||160|| mA kuruSva mayi krodhaM, tvaM prasIda dayAnidhe ! / nRpatistama'tho'vAdIt, tat sarvaM tvaM nibhAlaya // 161 // kumAro duHkhito dIno, yayau yAvad gRhaM nijaM / tAvad vAmakaranyasta-kapolAM pazyati sma tAm // 162 // tAM kIdRzIm - - yataH muktAdAma troTayantIM suduHkhAt, vakSaH svIyaM tADayantIM karAbhyAm / svAGgopAGgAn moTayantIM vimAnAt, duHkhAvezAd bhUmipIThe luThantIm // 163 // [zAlinI] nindantImAtmanA cIrNaM, pUrvakarmavijRmbhitam / rudantIM vilapantIM ca, dhyAyantImiti cetasi // 164 // [ tribhiH kulakam ] "savvo puvvakayANaM, kammANaM pAvae phalavivAgaM / avarAhesu guNesu ya, nimittamittaM paro hoi" // 165 // [ saM.si./118 ] "rAmo yena viDambito vanagatazcandraH kalaGkIkRtaH, kSArazcAmbunidhiH, phaNI ca saviSastadvat kapAlI haraH / [ 169 D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20 25
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 170 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // mANDavyo'pi ca zUlakIlitavapurbhikSAbhujaH pANDavAH, nItA yena rasAtalaM balirasau tasmai namaH karmaNe" // 166 // [ zA.vi. ][ ] " pitA bhambhAsAro magadhaviSaye ca paramA 'rhatAM sImA vIrastribhuvanagururyasya suguruH / vrataM tyaktvA'yAsIt sapadi gaNikAyAJca sadane, sa nandISeNAkhyo'pyahaha viSamA karma gatayaH " // 167 // [ zi.ri. ] [] 'draupadyA vacanena kecakazataM, nirmUlamunmUlitam, sItAsaktamanAstrilokavijayI, prApto vadhaM rAvaNaH / sugrIvasya vihAya mohamatulaM vAlI hatastArayA, prAyasstrIvacanaprapaJcavazato lokaH kSayaM yAsyati // 168 // [ zA.vi. ][ ] pazcimAyAM dizAyAM, "udayati yadi bhAnuH, pracalati yadi meruH, zItatAM yAti vahniH / vikasati yadi padmaM, parvatAgre zilAyAM, na calati vidhivazyA bhAvinI karmarekhA" // 169 // [ mAlinI ] [] 44 kAlA karma na rusIi, adhika na kIjai sosa / sahie|u~ sAlaI khApA, haiva na hI 4I hosa" // 170 // [ dUho ][ ] AlApitA'tha sA tena, kiM rodiSi bahu priye ! / kiM kurve kasya vA duHkha - kathAM te zrAvayAmyaham // 171 // yataH- "jo na hu dukkhaM patto, jo na hu dukkhassa pheDaNasamattho / " jo duhi duhio, na hu tassa kahijjae dukkhaM ' // 172 // [ AryA. ][ ] kalyetane'hni bhUpAgre, svapnazrAvaNakaitavAt / yoginyA dveSakAriNyA, rAkSasI tvaM niveditA // 173 // vibhAte'dya tathA'vasthA, caraistvaM pravilokitA / bhaviSyatyagrato yat te, tajjAnImo vayaM na hi // 174 // atrA'ntare hemarathaH svayamAkRSya kuntalaiH / durdaNDapAzakAnAM tA-marpayAmAsa niH kRpaH // 175 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] nRpastAnevamAcakhyau -pure'smin pApinImimAM / bhrAmayitvA zmazAne ca, nItvA ghAtayata kSaNAt // 176 // iti zrutvA kumAraH sva - ghAtaM kurvan mahIbhujA / niSiddhaH sthApito baddhvA sundare nijamandire // 177 // atha saptazikhAbaddha-zrIphalasphArakuntalAm / limbapatramahAmAlAM, kaNThasthakuTakaNTakAm // 178 // agrasaJcArivistArikharasvarakAhalAm / zirojagucchaladhvasti, kvaNatkvaNitamekhalAm // 179 // itastato bhramadbhUri- bhillapAmaraveSTitAm / puronRtyadhasadbhaNDA-'stokapUrlokasaMzritAm // 180 // zANIzakalanepathyAM, laghulolatpaTodbhaTAm / purasadmakSaratkSAra-kSAladuSpaGkapaGkilAm // 181 // uddaNDadaNDavidhRta-cchiyaracchatravistRtAm / jIrNasammArjanIkhaNDa-zekharasphAravigrahAm // 182 // puro DamaDamadraGgat-draGgazrRGgakaDiNDimAm / cUrNacitritanizzeSA'lIkakRSNalalAmakAm // 183 // uccairuccairmilanmleccha-nIcapAtitabumbikAm / sthAne sthAne mahAsvAna - hasyamAnA'naikanAmakAm // 184 // kharArUDhAM nRpA''dezAnniHzUkadaNDapAzikAH / purAntarbhramayAmAsu, RSidattAbhidhAM vadhUm // 185 // [aSTabhiH kulakam] hAhAravaM prakurvatsu, satsu paurajaneSu ca / zmazAne tAM nayanti sma, niHkRpA daNDapAzikAH // 186 // duSTAM kaSTadazAM tasyA, nirIkSitumanIzvaraH / sattvavatyA mahAsatyA, ravirastaGgataH kimu ? // 187 // 1. zaNavastram / 2. chiyar[de.]=sUrpa / 3. buMbikA[de.] bUMba-bUmabarADA | [ 171 D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 172] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // pakSiNo'pyarudan kiM vA, pradoSakaruNasvaram / vinAzaM durdazAvAsaM, tasyA draSTumanIzvarAH // 188 // vRkSaissaGkucitaM zokAt, vallIbhissaMvRtaM kimu / sandhyAmizri(zra) tamisreNa, prasRtaM sarvatastaH // 189 // " itazcaikena tanmadhyAt kare kRtvA kRpANikAm / RSidattAM prati proktaM, zAntasvAntavatIM satIm // 190 // are ! krUre ! mahApApe ! smara tvaM kiJcidIpsitam / kulakramAgataM dhyAnaM daivataM zuddhacetasA // 191 // paTha paJca namaskAraM, satyaGkAraM zivazriyaH / ArAdhanAM sukhAdhAnaM vidhehi vidhinA'dhunA // 192 // siddhA'rhatsAdhudharmANAM, zaraNyaM zaraNaM zraya / suvrateSu vratoccAraM kuru tvaM puNyasaJcayam" // 193 // / [arthatazcaturbhiH kulakam] asmadbhUpopadezena tvaM nA'si RSinandini ! | AlApitA sA tairaivamatanod dharmasAdhanAm // 194 // tatazcArabhaTaH ko'pi, samAkRSya kRpANikAm / vidyudvilasitodyAtAM yAvat tAM hantumicchati // 195 // RSidattA tadA''taGkakampyamAnatanurlatA / tRSNAzuSkA''nanA'mbhojA, tapasA durbalA'balA // 196 // vigalajjIvitAzaMsA, sujanAdiprazaMsitA / nirAlambA nirAdhArA, nirAzA zUnyamAnasA // 197 // nirdevatA ca nirnAthA, sanAthA dharmakarmabhiH / tAvadevaMvidhA pRthvI-maNDale mUcchitA'patat // 198 // [caturbhiH kulakam] mUrcchAvasthAM gatazvAsAM, tatastAM prekSya daNDibhiH / tadA vicintitaM citte, niHkRpairapi sakRpaiH // 199 // carvaNaM carvitasyeva, bhASitaM likhitasya kim / mRtasya mAraNaM kiM vA, muSitasya ca nigrahaH // 200 // 1. zarIram / D:\amarata.pm5\ 3rd proof
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [173 evaM vicintya sarve'pi, pracaNDadaNDapAzikAH / trapAvantaH kRpAvanto, vyAvRtya svapuraM gatAH // 201 / / zItavAtasamAyogAt , tatra sandhyAkSaNe kSaNAt / sAvadhAnA'bhavadbhavyA, prAcyapuNyaprabhAvataH // 202 / / svaM ghAtakAnapazyantI, pazyantI pretabhUmikAm / mRgIva vAgurAbhraSTA, sA naSTA jIvitAzayA // 203 / / dUraM gatvA mahAsatvA, vipine nirjane tataH / hA tAta ! tAta ! tAteti, sA'rudat karuNasvaram // 204 / / "nidAghe dAghAtas-taralataratRSNAtaralitaH, saraH pUrNaM dRSTvA, tvaritamupayAtaH karivaraH / tathA paGke magnas-taTanikaTavarttinyapi yathA, na nIraM no tIraM, dvayamapi vinaSTaM vidhivazAt" // 205 // [ zikhariNI][] ni:kRtrimanijA'patyA'ntyantavAtsalya ! he pitaH / ekazastvaM samAgatya, dehi hastAvalambanam // 206 / / re jIva ! bhavatA pUrva-bhave kiM duSkRtaM kRtam / yanme niraparAdhAyAH, kalaGkaH pradade tayA // 207 / / tAtA'haM durmatirjAtA, projjhitastvaM mayA ca yat / prAdurbobhUyate bhUyo, du:khaM mama kimanyathA // 208 / / mati 576 sNm260...................| ..... // 204aa [] sA sA saMpadyate buddhiH, sA matiH sA ca bhAvanA / sahAyAstAdRzA eva, yAdRzI bhavitavyatA // 210 // naiSadhe'pi damayantI candraM prati"asamaye matirunmiSati dhruvaM, karagataiva gatA yadiyaM kuhUH / punarupaiti nirudhya nivAsyate, sakhi ! mukhaM na vidhoH punarIkSyate // 211 // 25 [ drutavilambita ] [ naiSa. 4/57] .......... D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // kRtvA vilApAn bahudhA, sumukhI dakSiNAmukhI / pitrAzramaM hRdi dhyAtvA, sA cacAla zanaiH zanaiH // 212 // yasmin samAgatA mArge, pariNItA satI satI / bAlye svA''ropitairetaiH, prarUDhaH prauDhabhUruhai: // 213 / / anyairdhAnyairabhijJAtais-tayA svadhi gatA'dhvanA / saMprAptaM kramazastasminnAzrame vigatazrame // 214 / / sadpaM svapitRstUpaM, RSidattA nirIkSya tam / mUcchitA patitA pRthvyAM sA rodati bhRzaM bhRzam // 215 / / he tAta ! netareSA'smi milituM tvAmupasthitA / kva gato'si tvamAgaccha, darzanaM darzayA'dya me // 216 / / he tAta ! duHkhinI dInAmenAmekAkinI kanIm / atrANAM karuNAM kRtvA, svAzayA''zvAsayAtmanA // 217 / / tvAM vinA'smin mahAraNye, kasyAgre pUtkaromyaham / kiM karomi kva yAmIti, satI vilapatI satI // 218 / / kurvantI zokamastokaM, vasati prAgnijoTaje / satrapA sakRpA zAntA, tathA zaraNavarjitA // 219 / / tatrasthA cintayedevaM, vadAnyA sA'nyadA hRdi / zIlaratnanidhissAkSAd , rakSaNIyaH kathaM mayA // 220 / / yataH- "na2 pApa nArIta, dAga siNh| AgaI e madha sAMsahiuM, muhi upamA mayaMka" 221|| "mAya jAdhava paDana, bhoTI pIDa2 ddi| jasa kAraNathI pariharai, kaccana mUkaI keDi" para 22aa "Tesana sAlirI, pApa baaNdhyaa| RSidattA te Ima bhaNaI, te kima chUrAM cheha" ||223/ huM jJAtamatra matpitrA, pUrvamekauSadhI mama / proktA'sti yatprabhAvAcca, nArI navyanaro bhavet // 224 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [175 nizcityetyetyaraNyAntaH, samAnayati sauSadhIm / tatkSaNAt tatprabhAvena, naratvaM sA samAzritA // 225 / / muniveSadharA nArI, sukhenA''rAmasaMsthitA / zuSkakanda-phalAhArA, zubhadhyAnaikakarmaThA // 226 / / harSeNa hariSeNena kArite jinamandire / susnAtA snapayedevaM, modakaiH paramodakaiH // 227 / / sahasra-zatapatraizca, kamalaiH kaumalaiH phalaiH / avandhyaM sA trisandhyaM ca, pitRvat pUjayejjinam // 228 / / itazca tasyA dayito nyAyye rAjye sati sphuTam / / zUnyAnta:karaNaH svarNaratho'bhUt tAM priyAM vinA // 229 / / sulasA'sau jitammanyA, kauberInagarIpateH / gatvA pramodayAmAsa, rukmiNInAma nandinIm // 230 // tayA svAgatamityuktvA, satkRtA bhojanAdibhiH / sadyo'vadyavidhau dakSA, pUjyA rAjakuleSu sA // 231 // yataH-"bhrAtaH ! kiM calito'si ?, yAmi kaTakaM, kiM tatra sevA''zayA ?, 15 kassevyo nRpatiH ? kathaM nijaguNaiH ?, ke te guNA ye satAm / kiM tairatra nirarthakaM ? vraja gRhaM, kiM na zrutaM ? yattvayA, pUjyante zaTha-matsarA vysninH,krnnejpaassevkaaH"||232||[shaa.vi.][] "bha7dIyAsamoTa 64, maMgala paaNdd| sa44 mA bhedA436, vadhyAmA 5is" // 23 // [ ] 20 zrIsundaramahIzena, dUto hemarathaM prati / preSito'tha praharSeNa, prAptaH zrIrathamardane // 234 // gatvA vijJapayAmAsa, caro madhyesabhaM prabhum / tavaivaM deva ! matsvAmI, vijJapti tantanItyasau // 235 / / tvatkumAro'tra nAyAtastatki kAraNamucyatAm ? / matputrI pariNetuM tvaM, kumAraM preSaya prabho ! // 236 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176] iti dUtavacaH zrutvA tattvAvagatamAnasaH / ado hemaratho rAjA, pratyavAdIt sutaM prati // 237 // he vatsA'tucchavAtsalya ! khidyase'harnizam kimu / 'yataH purAkRtaM karma, sarveSAmapi dustaram' // 238 // 5 yataH - "taM na'tthi gharaM, taM na tthi, rAulaM deulaM pi taM na tthi / jattha akAraNakuviyA, do tinni jaNA na dIsaMti" // 239 // [ ] "vihivilasiyANa khalabhAsiyANa, taha kUDamahilacariyANa / maNavaMchiyANa pAraM, jANai, jai hoi savvannU" // 240 // [ ] 10 " Arohatu girizikharaM0. // 249 // [ ] 44 'kasya syAnna skhalitaM, pUrNAssarve manorathAH kasya / kasyeha sukhaM nityaM, daivena na khaNDitaH ko vA // 242 // [ ] "kumudavanamapazri, zrImadambhojaSaNDaM, tyajati madamulUkaH, prItimAMzcakravAkaH / 15 udayamahimarazmiryAtizItAMzurastaM, hatavidhivilasitAnAM, hI vicitro vipaakH"||243|| [ mAlinI. ] [ mAgha. 11/64] 'karmaNo hi pradhAnatvaM, kiM kurvanti zubhA grahAH / vaziSThadattalagno'pi, rAmaH pravrajito vane" // 244 // [ ] 44 [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // 44 'prAyaH pumAMsaH kuTilasvabhAvAH, raNDAstu kauTilyakalAkaraNDAH / 20 tAtAdyayAce kathamanyathA'smin kAle varaMke gayanaM daneyam [ ? ] // 245 // [ upa. ] " 44 'katthai jIvo balio, 0[ katthai kammAi huMti baliyAI / jamhA NaMtA siddhA, ciTTaM ti bhavaMmi vi anaMtA ] // 246 // [ zrA.pra./101] tat tvaM maduparodhena, duhituH sundarezituH / vatsa ! vacchala ! gaccha tvaM pANipIDanahetave // 247 // 25 yataH- "tad gRhaM yatra vanitA, vRkSamUle'pi tiSThati / prAsAdo'pi tayA hIno, hyaraNyasadRzo bhavet" // 248 // [ ] gaNakopadiSTadivase, pariNayanakRte cacAla bhUpasutaH / pUrvaM paricitamArgaM, nirIkSya taM cintayatyevam // 249 // [AryA ] D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [ 177 so'yaM vihAra iha sajjanadattaraGgaH, kalyANapUrNakalazojjvalatuGgazRGgaH / mAdyanmahodayaramAramaNInihAraH, saMsAravArinidhitAraNakarNadhAraH // 250 // [va.ti.] so'yaM zrI hariSeNasyA''zramo vizrAmakAraNam / tadidaM stUparUpaM ca, goSThIsthAnaM tadeva hi // 251 // ete te saphalAH vRkSAH, krIDodyAnaM manoramam / krIDAsarastadetazca, kanyA''ndolassa eva hi // 252 // vidyate prAktanaM sarvaM, viphalaM tAM kanIM vinA / cintayedityasau bhUpo, yAvadazruplutekSaNaH // 253 // kutazcidAgato'kasmAt, tAvat ko'pi mahAmuniH / dadhAno valkalaM vAsaH, pradhAnaH svakSamAlayA // 254 // rAjan ! svAgatamityuktavantaM tamanamannRpaH / datvA'rghAJjalimeSo'smai, tataH puSpANyupAnayat // 255 // dhvananmadhukarazreNi-jhaGkArArAvasaMkulAm / kaNThamAropayAmAsa, so'sya puSpasrajaM mudA // 256 // asau nirIkSate sma sva-priyAvibhramayA dRzA / tapodhyAnasamAlInaM, punaHpunaramuM munim // 257 // munirvicintyatyevaMkimasau mama vallabhaH / rukmiNIM pariNetuM tAM prAcalat prabalAzayaH // 258 // kumAraH zrIjinaM natvA, tattvAjJassatvavAnnRpaH / taM muniM sArdhamAkArya, svakIyottArake'gamat // 259 // yathocitAsanAsInaM, bhojayAmAsivAn munim / pakvAnnaprAjyabhojyena, mahAbhaktyA mahAzayaH // 260 // svAdimaM svAdayAmAsa, nAgavallIdalAdikam / mahAgraheNA'bhyayainaM, nRpo vastrANyadAt tadA // 261|| 1. uttAraka[de.]=utAro / 2. nAgaravelapatram / D:\amarata.pm5\ 3rd proof 5 10 15 20
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // pUrvaM satkRtya satkRtyaiH, kRtajJo'sau kRtAJjaliH / kumAro munimaprAkSIt prApto'smin kAnane kadA // 262 / / athA'vAdInmunirbhUpaM, girA madhurayA rayAt / rAjannatrAzrame ramye, hariSeNaH purA'bhavat // 263 / / tasyarSidattA satputrI, saJjAtA vinayAnvitA / kumAra: kopyagAt vegAt pracchannaM pariNIya tAm / / 264 / / bRhadbhAnupravezena, devatvaM prApa satkriyaH / harSeNa hariSeNA''khyatApasastatpitA prabho ! // 265 / / tasminnavasare deva ! bhrAntvA bhrAntvA mahAbhuvam / 10 vijane vipine'muSminnasmyasmi samupasthitaH // 266 / / zrInAbheyaM namaskurve, marudevAtanUdbhavam / sarvAtizayasampUrNaM, pUrNepsitamanoratham // 267 / / "mauliM svasya jinezvarasya namanAt , karNau guNA''karNanAn netre rUpanirUpaNena rasanA, stotrakramopakramaiH, 15 pANI pUjanakarmakarmaThatayA, caityAgamena kramau, cittaM saMsmaraNAt karomi vimalaM, zrIAditIrthezituH" ||268||[shaa.vi.] mamA'tra tiSThataH ziSTa ! paJcavatsaryapUryata / sAmprataM saphalIbhUtaH sakhe ! sadguNisaGgataH // 269 / / yataH - naiSadhe nalo haMsaM prati- [ ] "bhRzatApamRtAmayAbhavAn , marudAsAdi tuSArasAravAn / dhaninAmitaraH satAM punarguNavatsannidhireva sannidhiH" // 270 // [ prabo.] [ naiSa.2/53] sitopalAyutaM kSIraM, bhojyaM prAjyA''jyamizritam / zravatsudhAzazijyotsnA, tvatprItirmebhavet tathA // 271 / / kumAraH pratyavocattaM-mune ! tvAM pazyato mama / 25 na tRpyati kathaM dRSTi-bhavadarzanalAlasA // 272 // yataH- adRSTe darzanotkaNThA, dRSTe vicchedbhiirutaa| nA'dRSTena na dRSTena, bhavatA labhyate sukham // 273 // [ ] D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [179 pratyuktaM muninA rAjan ! payojAnAmivA'ruNaH / rAjA kumudavRndAnAM, kriyAvAn puNyakAriNAm // 274 / / sahakAra: pikAnAM ca, [sta]nayitnuH zikhaNDinAm / yathA prajAnAM pRthvIzas-tathA tvamapi me priyaH // 275 / / mune ! mamA'gre gantavya-masti tadyAmyahaM katham / tvatprItizRGkhalAbaddhas-tanmayaiva samaM cala // 276 / / tvAmatra valamAnastu , mokSAmyahamasaMzayam / evaM svarNarathenokte, muniH prAha-pramodabhAk // 277 / / svAminnatyAgrahaM me'dya, mA kRthA mA vRthA'stvasau / rAjan ! saMyaminAM rAja-saGgatyA kriyate kimu // 278 / / yataH- "zayImahi mahIpIThe, jIrNaM vAso vasImahi / bhuJjImahi sadA bhaikSyaM, kurmImahi kimIzvaraiH ? // 279 // [ bhartR.vairA./108] "padbhyAmadhvani *saJcareya virasaM, bhuJjIya bhaikSaM sakRt / jIrNaM sig nivasIya bhUmivalaye, rAtrau zayIya kSaNam / nissaGgatvamadhizrayeya samatA,-mullAsayeyA'nizaM, jyotistatparamaM dadhIya hRdaye, kurvIya kiM bhUbhujA" // 280 // [zA.vi.][] nRpo'vak prArthanAbhaGga-makAryuryadi he mune / bhavAdRzA mahAtmAnas-tadA'nyeSAM kimucyate // 281 / / yata:- "karNastvacaM zibirmAsaM, jIvaM jImatavAhanaH / dadauSadhI cirAsthIni, kimadeyaM mahAtmanAm" // 282 // [ ] "parapatthaNApavannaM, mA jaNaNi ! jaNesu erisaM puttaM / mA0....... ............ // 283 // [] "yAcamAnajanamAnasavRtteH pUraNAya bata janma na yasya / tena bhamiriha bhAravatIyaM, na dramaina giribhirna samudraiH" ||284||[aaryaa ][] * sam + car P.P. DovA chatai pAyama tRtIyA = 424||no prayoga DovAthI 'samaH tRtIyayA'[si. 3|3|33]thii A.P.no prayoga thayecha. 1. vastram / 15 20 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // pratyAhurugrabhogAdyAH, sacivA api taM munim / / mune ! madI['sma ?]zo yat prAha, yUyaM kuruta tadvacaH // 285 / / atyAdRtyA tvamamAtyAnAM, munirmene nRpA''graham / abhUdadamuyaG bhUpo, ravirastaGgatastataH // 286 // tau kumAra-munI sAndhyavidhimAdhAya taddine / zayitAvekapalyaGke, sasnehaM tAM vibhAvarIm // 287 / / nRpaH prayANaM cekrIyAJcakre cakreNa saMyutaH / tUrNaM svarNaratho rAjA, kauberyarthyaNamAgamat // 288 / / itazca saparIvAro, rAjA zrIsurasundaraH / sanmukhaM jagmiAstasya, nRpaputrasya sotsavam // 289 / / zrIkauberyAM mahApurU, kArayAmAsivAn nRpaH / pravezotsavamAtodyaninAdaigarjadambaram // 290 // candrodayasahakcandrodayamaNDanamaNDitam / stambhaprazastavinyasta-nRtyatpAJcAlikAGkitam // 291 / / pratyagrapANigrahaNa-sAmagrIsambhRtaM gRham / kumArassamalacakre, saccakreNa parIvRtaH // 292 // [yugmam] viziSTagaNakAdiSTaprakRSTadivasesu(Su) tAm / rukmiNI paryaNaiSIt , kumAraH sphAraveSabhRt // 293 / / kumAramanyadA vAsa-gRhasthaM rukmiNI jagau / kIdRkSA RSidattA sA'bhavadvallabha ! vallabhA // 294|| tadvacaH zrutisambhUtazaGkAsaGkIrNamAnasaH / tato'sAvUcivAn-devi ! tasyAH kiM procyate mayA // 295 / / tilottamA tilaprAyA, rambhA'raM bhAsate na hi / menakA reNakArUpA. yadarUpAgre bhavatyaho // 296 // vizuddhazIlazrRGgAra-sundarA''kArabhAsurA / manmanamohinI sA kiM, gehinI varNyate mayA // 297 / / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] daivAt tadvirahe jAte, saJjAtA tvaM mama priyA / tathApi na syAt sA prItis- tvayi satyAmapi priye ! // 298 // ghRtaM vimucya kastailaM, sajjanaM durjanaM janam / tyaktvA cintAmaNi loSTaM, kalpaddhuM kanakadrumam // 299 // muktvA'mRtaM viSaM ko vA, cakrIvantaM mataGgajam / seveta kaH pumAn dhImAM- stAM bhuktvA tvAmahaM katham // 300|| evaM bhartRgirotpanna - kopATopAruNekSaNA / duSTA sA rukmiNI patnI, bharttAramidamUcivAn // 301|| adyA'pi na zrutaM tat kiM matkRtaM pUrvapauruSam ? / svIyaM tadanu sA tasya, vRttAntaM nyagadat svayam ||302|| evaM goSThyAmaziSTAyAM, saJjAtAyAM tayA samam / munimAkArayAmAsa, rahaH svarNaratho'nyadA ||303|| rukmiNIproktasambandhaM, jJApayAmAsivAn munim / munirdadhe mahAnandaM, kalaGkakottaraNAt tadA ||304|| tatassA kaTukauSadhyA, duHsAdhavyAdhivat priyA / niSkAzitA nijasthAnAdityuktvA svarNabhUbhujA ||305 || 'nistrape ! niHkRpe ! krUre !, caNDe ! du:pApakAriNi ? / ahaM bhavatyA svAtmA ca nikSipto narakAvaTe // 306 // 64 [ 181 D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 'kugrAmavAsaH kunarendrasevA, kubhojanaM krodhamukhI ca bhAryA / 11 kanyAbahutvaM ca daridritA ca, SaT jIvaloke narakA bhavanti // 307 // [ upa. ] [ ] 20 "bhATha ghorI, hoTha gura, DUI jAruM nIra / gAma DuThADura, gharaziDugharazi, paMtha 64 sarIra" // 308 // [ ddUho ][ ] hA hA guNavatI yA''sId, RSidattA mahAsatI / kathAzeSIkRtA sA'pi, dhik tvAmazubhakAriNIm // 309 || lokadvayaviruddhaM ca, kurvatyA''tmahitepsayA / bhavatyA'kRtyakAriNyA, svakulaM kaluSIkRtam // 310 // 15 25
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tasya hIlayato'pyevaM, vibhAtA sA vibhAvarI / namaskAraM nRpo dhyAtvA, bhAvanAM bhAvayediti // 311 / / "kati na kati na jAtA, bhUri bhogopabhogAH, kati na kati na jAtAH, putra-pautrAdiyogAH / kati na kati na jAtA, bAndhavairviprayogAH, jagati taralarUpe, kiM mudA kiM zucA vA" // 312 // [ mAlinI][ ] "kvacid vINAnAdaH, kvacidapi ca hA heti ruditaM, kvacid ramyA rAmAH, kvacidapi ca jarAjarjaravapuH / kvacid vidvadgoSThI, kvacidapi surAmattakalaho, 10 najAne saMsAra: kimamRtamayaH kiM vissmyH?||313||[shi.ri.] [ bhartR0 vai.za./89] "calaM cittaM calaM vittaM, cale yauvana-jIvite / calAcale'tisaMsAre, dharma eko hi nizcalaH" // 314 // [ ] "anityAni zarIrANi, vibhavo naiva zAzvataH / nityaM sannihito mRtyuH, kartavyo dharmasaMgrahaH" // 315 // [ ] 15 "putrA dArA gRhANi, gurujanasahito, bandhuvargaH priyo vA, mAtA bhrAtA pitA vA, zvasarakalamidaM. sphArabhogopabhogAH / vidyA-vijJAnarUpaM, bahuguNanilayaM, yauvanaM mAnayuktaM, tyaktvA te yAnti sarve, janamutisamayaM( ye), dharma ekaH sahAyaH" ||316||[sr.dhaa.] "asAre saMsAre, kathamapi samAsAdya nRbhavaM, 20 na dharmaM yaH kuryAd viSayasukhatRSNAtaralitaH / brUDan pArAvAre prabalamapahAya pravahaNaM, sa mukhyo mUrkhANA,-mupalamupalabdhuM prayatate" // 317 // [ zikha.] [ si.pra./7] citA''rohodyatasso'bhUd , bhAvanAM bhAvayanniti ! / kauberIpatinA'pyeSa vegAdAgatya vAritaH // 318 / / 25 'IdRzamabalAkarma tvAdRzAM, yujyate na hi' / rAjJeti vArito'pyeSa, na tyajed yAvadA''graham // 319 / / 1. apAre sindurprkre| D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [183 tAvat paricchadastasya, pratyuvAca mahAmunim / kumAro bhagavanneSa kathitaM te kariSyati // 320 // evaMvidhamRterenaM, nirvataya mahAzaya ! / zrIsundaro nRpo'pyevaM, tvAmabhyarthayate mune ! // 321 // munirISad vihasyaivaM, brUte svarNarathaM prati / strIkRte sahasA naivA'kAryaM kAryaM mahAtmabhiH // 322 / / yata: - "suguNamapaguNaM vA, kurvatA kAryajAtaM, pariNatiravadhAryA, yatnataH paNDitena / atirabhasakRtAnAM, karmaNAmAvipatterbhavati hRdayadAhI,zalyatulyo vipAkaH" // 323 // [mAlinI] [bhartR. nIti./99 ] 10 "sahasA vidadhIta na kriyA-mavivekaH paramA''padAM padam / vRNute hi vimRzyakAriNaM, guNalubdhAH svayameva sampadaH'' // 324 // [prabodhitA] [kirAtA.] kimekasmin bhave rAjan ! kriyante bahavo bhavAH / strIkRte mriyate yaistu, tairmudhA janma hAritam // 325 // "vapanti dhattUratarUM, suradru-munmUlaya te mUlata eva mUDhAH / vihAya cintAmaNimarthasAraM, svIkurvate kAcadalAnyavijJAH" // 326 // [ upa.][] "bhadrAbhidhaM dhatta( hanta ! ) mahAdvipendra, vikrIya te rAsabhamAzrayanti / zyAmAkRte ye vyadhurAtmaghAtaM, mudhA nijaM janma ca hArayanti" // 327 // [ upa.][ ] "te dhattUrataruM vapanti bhavane, pronmUlya kalpadrumaM, 20 cintAratnamapAsya kAcazakalaM svIkurvate te jaDAH / vikrIya dviradaM girIndrakaraNiM, krINanti te rAsabhaM, ye labdhaM parihRtya dharmamadhamA, dhAvanti bhogAzayA" // 328 // [zA.vi.][si.pra/6] uktaM ca- [adhyAtmakalpadrume] "muhyasu( si) praNayacArugirAsu , prItitaH praNayinISu kRtin kim / 25 kiM na vetsi patatAM bhavavAdhauM , tA nRNAM khalu zilA galabaddhAH" // 329 // [svAgatA] [a.ka. 12 / 1] "carmA'sthi-majjA-''ntra-vasA-'sra-mAMsA-'medhyAdyazucyasthirapudgalAnAm / strIdehapiNDAkRtisaMsthiteSu, skandheSu kiM pazyasi mUDhamAtman ?" // 330 // [indravajrA] [a.k.2|2] 30 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // "vilokya dUrasthamamedhyamalpaM, jugupsase mohinanAsikastvam / / bhUteSu teneva vimUDha ! yoSA,-vapuHSu tat kiM kuruSe'bhilASam" // 331 // [upajAti] [a.ka.13] "amedhyamAMsA'sravasAtmakAni, nArIzarIrANi niSevyamANaH / 5 ihA'pyapatyadraviNAdicintA,-tApAn paratreti durgatizca" // 332 // [upa.] [a.ka. 2 / 4] raghukAvyepyuktam - "rudatA kuta eva sA punar-bhavatA nAnumRtA'pi labhyate / paralokajuSAM svakarmabhi-rgatayo bhinnapathA hi dehinAm" // 333 // [ ra.vaM.8/85 ] 10 vallabhAsaGgavArtA'pi durlabhA'numRt yasya te / jIvataH punarAgatya, sA kuto'pi miliSyati // 334 / / kumAro'vaG muni, kiM mAM pratArayasi sphuTam / kiM vA mRtasya martyasya, jIvitaM jAyate kila // 335 / / asaMbhAvyaM na vaktavyaM, prANaiH kaNThagatairapi / 15 yathA vAnarasaGgIte, tathA tarati sA zilA // 336 / / so'vAdIt tava sattvena, miliSyati mRtA'pi sA / zrIbhAnusacivA''khyAnamatrA'rthe, zruNu bhUpate ! // 337 / / [zrIbhAnusacivA''khyAnam ] tathAhi - bhAnuzca mantrI dayitA sarasvatI, mRtyuM gatA sA nRpakaitavena ca / 20 gaGgAM gatastAM punareSa labdhavAn, 'jIvan naro bhadrazatAni pazyati' // 338 // [indra.] sadA kuvalayazrIdA, presphUrjatkamalAzritA / sphuratkavikulA''kIrNA, sadA''ryajanamajjanA // 339 / / 1 kuvalaye bhUmimaNDale zriyaM zobhAM, bhUmaNDalasya samRddhi vA dadAti / sarasIpakSekuvalayAni nizAvikAzini jalajJAni teSu zobhA dadhAtIti / 2. prasphUrjantyA kamalayA-samRddhyA, pakSe-kamalaiH AzritAH / 3. sphuradbhiH kavikulaiH, pakSe-sphurad kaM sukhaM yeSAM te, taiH, sarasajalavattayA vayaH pakSiNaH, teSAM kulAH, taiH AkIrNA / 4. AryA janAH parIvArarUpeNa eSAMAryajanamantaH, te ca janAH lokAH yasyAM sA / pakSe-AryajanAnAM majjanaM yasyAM sA / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [185 sarasA ca caturdArA, rAmA''rAmamanoharA / purI vANArasI'tyAkhyA''khyAtA'sti sarasIsamA // 340 / / [yugmam] sUrasenanRpastatra, zivadattA priyA priyaH / bhAnurbhAnUpamo mantrI, sanmArgazrIprakAzakaH // 341 // sadvRttA sadalaGkArA, sadguNA ca salakSaNA / sarasA sakalAzleSA, svastokazlokasaGkalA // 342 // prazastabahulA''lApA, puNyapuNyaprabhAvinI / sarasvatIva tasyA'ste, patnI nAmnA sarasvatI // 343 / / [yugmam] kaumudIpati-rohiNyoH, sva thApsarasoriva / caNDAzu-cchAyayoryadvat , yathA dharaNa-padmayoH // 344 / / yathA zaGkara-pArvatyo-ryathA mAdhava-padmayoH / tayostIvratarasneho, varivarti mithastathA // 345 / / [yugmam] aSTApadAdikrIDAbhiH, krIDantau dampatI mudA / sphArapalyaGkasaMsthau tau, bhuJjAte sukhamaihikam // 346 / / ekadA''kArito rAjJA, nA''gato bhAnurdhIsakhaH / svayaM kAlavilambena, prApto'sau rAjavezmani // 347 / / sUrasenAvanIpena, sAyaM so'yaM viziSTadhIH / upAlabdhastadA kiM tvaM, nA''gato ? heturatra kaH ? // 348 // tataH zrIsUrasenasya, pratyuktaM bhAnumantriNA / priyA premavatI svAmin ?, sthAtumISTe na mAM vinA // 349 // nRpo'vak-yuvayormA bhUt , kadApi viraho mithaH / 'paraM satyApanIyaH syAt sevAdharmo'dhikAriNAm' // 350 // yataH - "maunAn mUkaH pravacanapaTurvAtalo jalpako vA, kSAntyA bhIruryadi na sahate, prAyazo nA'bhijAtaH / 20 1. prasiddhapAThastu 'vAtulaH' iti kintu nItizatakasya TIkAyAM 'vAtalaH' zabdaH svIkRtaH / abhidhAnacintAmaNau vAtulo vAtalo'pi syAditi hemacandraH / gUrjaragirAyAmapi 'vAyaDo' vAtarogI athavA 'vAvadUkaH' iti ucyate / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // dhRSTaH pArve bhavati yadi vA, dUrato'pyapragalbhaH, sevAdharmaH paramagahano, yoginaampygmyH"||351||[ mandA.][ bhartR.nI./58] "bhetavyaM nRpatestatassacivato, rAjJastathA vallabhAdanyebhyazca bhavanti ye'sya bhu(bha? )vane labdhaprasAdA viTAH / dainyAduttamadarzane ca lalanaiH piNDA'rthamApazyataH, sevAM lAghavakAriNI kRtadhiyaH sthAne zvavRttiM viduH" // 352 // zA.vi.[ ] nRpeNaivaM tamAlApya viziSTaH, ziSTadhIdhanaH / gatvA'sau svapriyAzleSaM, jagRhe svagRhe tataH // 353 // asminnavasare'nyedyuH, sUraseno mahIpatiH / tayoH premaparIkSAyai, sainyaM kRtvA vinirgataH // 354 / / bhAnustatpRSThataH, prokto muktvA kathamapi priyAm / raGgatturaGgamAruhya, mAtrAbhyadhikazastravAn // 355 / / gatvA natvA narAdhIzaM, militvA rAjavargiNAm / bhogye sthAne yathAyogye, tasthivAn nRpasannidhau // 356 / / nigrahA'nugrahavyagraH, pratyagrodagravigrahaH / bhAnuvad bhAnumantrIzo, bhAsayet sainyamaNDalam // 357 / / prArthitA mukuTI tasya, rAjJA prajJAvatA'nyadA / tAmuttArya hasitvA yaH, prattavAn sUrabhubhuje // 358 / / tasmai svakozAdAnAyya, svApabhogyAM sakautukAt / prauDhAM pAdaghaTImudrAM pradade pRthivIpatiH // 359 // jJAtuM tatastayoH prema, rAjJA praiSi rahazcaraH / svamantrimukuTIhastaH, prazastastat-priyAgRhe // 360 // tatastena natenA'sau, gatvA dattvA priyAkare / sAbhijJAnA sarasvatyA dRSTA spaSTadhiyA tayA // 361 / / taddarzanena saMbhrAtA, cintayecchUnyamAnasA / jAtaM kimetadIdRkSaM, mukuTI kimihAgatA // 362 // 25 1. mukuTI [de.] =moDI-pAghaDI / 2. pAdaghaTI [de.] =pAghaDI / 3. mukuTI [de.] =paaghddii| D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [187 huM jJAtamatanutrANo, mRto maddayito raNe / teneSA preSitA mahyaM, dhyAtvaivaM sA mRtiM gatA // 363 / / yataH-"gatiyugalakamekonmattapuSpottakarasya, trinayanatanusevA, vA'thavA bhUmipAtaH / vimalakulabhavAnAmaGganAnAM zarIraM,patikarakarajo vA,sevatesaptajihvaH" // 364 // a [mAlinI] [ ] 5 "zazinA saha yAti kaumudI, saha meghena taDid vilIyate / / pramadAH pativama'gA iti, pratipannaM hi vicetanairapi" // 365 // [ prabodhitA][ ] jAte tathAvidhe kArye'nArye itthamacintayat / kiM kRtaM hA mayA'kRtyaM, duSpUrodarapUrtaye // 366 / / yataH-"kiM kiM na kayaM ko ko na patthio, kaha kaha na nAmiyaM siisN| 10 ubbharauyarassa kae , kiM na kayaM, kiM na kAyavvaM" // 367 // [ ] karikaNDUyayA yadvannipatejjaratIgRham / / tadvat kautukato rAjJo, matto mRtyuM gatA ca sA // 368 / / evaM nija hRdi dhyAyan , svaM nindan karma ceSTitam / dhik kurvannijadAsatva-magamat sainyamAtmanaH // 369 / / asAvAkArito rAjJA, tatpremapraznapUrvakam / jagau sagauravaM dUtas-tavRttAntaM yathAsthitam // 370 / / sarasvatImRtizrutyA, rAjJA cetasi cintitam / priyAviyogI yogIva, kathaM jIvati mantryasau // 371 / / rahassacivamAkArya, nRpo'tivyaktadhIrjagau / yadyaharyAti na zyAmA, zyAmA yAti na me dinam // 372 / / rAtriH kalpazatAyate sitarucervesA(?)karAlIyate, yAmo varSazatAyate'pyaharaho kalpAntakAlAyate / AhAro garalAyate suvasanaM, zastrIyate'ntaHpathaM, mantrastadvirahe sakhe ! samajaniSTA'niSTametajjagat // 373 / / [zA.vi.] 25 pratyuktamityamAtyena, kriyate kiM mayA prabho ! / rAjJoktaM vyaktamAvAbhyAM vidvadgoSThI vidhIyate // 374 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // yataH -"jaino dharmaH, prakaTavibhavas , saGgatissAdhuloke, vidvadgoSThI, vacanapaTutA, kauzalaM satkalAsu / sAdhvI lakSmIzcaraNakamalopAsanA sadgurUNAM, zuddhaM zIlaM, matiramalinA, prApyate bhAgyavadbhiH" ||375||[srgdhraa ] [ ] "gItazAstravinodena, kAlo gacchati dhImatAm / vyasanena hi mUrkhANAM, nidrayA kalahena ca" // 376 // [ ] "kusumacayazzazirucayaH, kokila janitaM ca paJcamadhvanitam / sucaritramitragoSThI, manovinodazcaturbhedaH" // 377 // AryA [ ] "ong| su 46 bhilaaii.........................| .............||378 // iti vijJAya vijJo'sau, prauDhapraznottaraiH prabhuH / carIkarIti sa goSThI, samaM zrIbhAnumantriNA // 379 // atha rAjA mantriNaM prAha kathaM sambodhyate rAjA ?, sugrIvasya ca kA priyA ? / nirdhanAH kiM samIhante ?, kiM kurvanti mahAjanAH // 380 // maMtrI pratyAha-[deva !, tArA, dhanam=] devatArAdhanam rAjA mantriNaM prAha aGgalagnamapi puNyakAriNAM, pUrvasampadamapAkaroti kim / sannidhiM samadhigamya bhUbhujAM, ka: paropakaraNe kRtodyamaH // 381 / / [ratho.] mantrI pratyAha-ajArajaH aTTha muha nayaNa solasa, panarasa jIhAu caraNajuyalaMkaM ? / dunni jiya dunni karayala, namAmi haM erisaM devaM // 382 // [AryA] mantrI pratyAha-zrIpArzvanAtham sariyANaM ko jaNao, bhavasAyaramajjaNammi ko heU / kA kusumANa pahANA, nemijiNaM kaha namAmi ahaM // 383 // [AryA] mantrI pratyAha-[giri, nAri, jAI] girinAri jAI / paMkhAlA navi uDDaNA, saphalA huI na bhaMti nijIvA jIviya haraI, niguNa guNihiM pataMti 384l [ dUho.] 20 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [189 mantrI pratyAha :- zarAH / cauvayaNo navi baMbho, bahusIso neya rAvaNo hoi / saraNAgayasukkhakaro, keyabhImo keriso koi ? // 385 // [AryA] mantrI pratyAha-prAkAraH / bArasa matthA jasu naraha, cauvIsai pakkhAi / so nara hIDai ekalau, puhaviM tinni payAiM // 386 / / [dUho] mantrI prAha-[varSam] thali upajjai, jali vasai, anna na pANI khAi / avara desa kA prAhuNA, nitu vaulAvA jAi // 387 // [dUho] mantrI praah-belddii| 10 kiM saravarassa dANaM, ? dANavavaMsassa ko vikkhAo? / kAu paoharajIvA ?, marudese kerisA loyA ? // 388 / / [AryA] mantrI pratyAha-[kaM, bali, vesA=] kaMbalivesA jalasuya-tasasuya-tassa suya,-tasa vallahI mamaMDi[?] / hariNAMkhI prati prIya kahai, kai chaMDauM kaI chaMDi // 389 // [dUho] 15 mantrI pratyAha-kaliH, pazUnAM bandhanaM kiM syAt ?, kenedaM duHkhitaM jagat ? / kSitissaMrakSitA kena?, yo jAnAti sa paNDitaH // 390 // mantrI pratyAha-[dAma, udareNa=] dAmodareNa puMsAM sambodhanaM kiM, vidadhati kariNAM, ke ruco'gnau bhiSag kiM, 20 kA zUnyA te ripUNAM, naravara ! narakaM ko'vadhIt , krIDanaM kim / ke vA varSAsu na syustRNamiva hariNAH, kiM nakhAgraividIrNaM, vindhyAdrau kerisarpan[?] vighaTati tarUn narmadAvAripUraH // 391 // [sragdharA] mantrI pratyAha-'narmadA' iti madhya evottaram / [=naH, madAH, vAri, puraH, narma, dAvA ripUra: narmadAvAripUraH] 25 aSTamyAM kIdRzazcandro ?, viraktA strI karoti kim ? / uttamaH puruSaH ko vA ?, ardhaM tyajanti paNDitAH // 392 / / mantrI pratyAha-atra caturthapAdenottaram / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 190] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // do bAhA Rju gattA, sAlaMbA suhaDA, gehasaMlaggA / uddhaTThiyA loehiM, caMpijjai, suNasu kA nArI // 393 / / mantrI pratyAha-nizreNikA / kva hitAhitavAsaH syAt ?, parastrIlampaTAzca ke ? / akiJcanA kimicchanti ?, kiM kurvanti kumArikAH // 394 // mantrI pratyAha-[giri-vANyAM, jArA, dhanaM] girijA''rAdhanam / yoginAM kiM padaM dhyeyaM ?, gurave kriyate kimu ? / kIdRkSaM zlAghyate kArya-mAdau cchAtrA paThanti kim ? // 395 / / mantrI pratyAha-[ namaH, siddham=] 4 namaH siddham / kathamAzAsti jananI, satAM cetasi kA'dhikA ? / bhUbhata kiM prajAnAM ca, kuryAt kiM jinadhArmikaH // 396 / / mantrI prAha-[jIva !, dayA, pAlanaM=] jIvadayApAlanam / evaM goSThyAM samAptAyAM, nRpeNA'bhANi dhIsakhaH / svayamISad vihAsyaiva,-kaSTaM tiSThasi vipriyaH // 397 / / tataH zrIbhAnunA proktaM-svAmin ! svArthavazAdasau / kiM kiM na sahate prANI, pAravazyena karmaNAm // 398 / / yataH -"nIcairgotrA'vatArazcaramajinapatermallinAthe'balAtva mandhatvaM brahmadatte, bharatanRpajayassarvanAzazca kRssnne| nirvANaM nArade'pi prazamapariNatissA cilAtItanUje, itthaM karmA'tmavIryaM, sphuTamiha gaditaM spardhayA'cintyarUpam" // 399 // [sragdharA] [ ] "grAme vAso, nAyako nirvivekaH, kauTilyAnAmekapAtraM kalatram / nityaM rogaH, pAravazyaM ca puMsA,-metat sarvaM, jIvatAmeva mRtyuH" // 400 // [zAlinI][ ] "vRkSaM kSINaphalaM tyajanti vihagAH, zuSkaM sarassArasAH, nirdravyaM puruSaM tyajanti gaNikA, bhraSTaM nRpaM sevakAH / nirgandhaM kusumaM tyajanti madhupA, dagdhaM vanAntaM mRgAssarvassvArthavazAjjano'bhiramate. no kasya ko vallabhaH" // 401 // [zA.vi.][ ] 15 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [191 "tiriyA kasaM'kusA''rA-nivAya-vaha-baMdha-mAraNasayAI, na vi ihayaM pAviMti, parattha jai niyamitA huMtA ||402||[aaryaa ] [ upa.mA./281] proktaM rAjJA tato mantrinnadyetyAkaNitaM mayA / tvatpriyA tvadviyogena, daivayogAd divaGgatA // 403 / / tatrastho yAvadoSInmantrI bhAnuridaM vacaH / sarasvatItyasau jalpanmUcchitastAvadeva hi // 404 // bhUbhujA vAlitA tasyopacAraiH zItalairjalaiH / mUrchA svatucchavAtsalyaniSNAtasya svamantriNaH // 405 / / tatpremaceSTitaM vIkSya, bhrAntvA'sau kiyatI bhuvam / kurvan zIghraprayANAni, saMprAptaH svapuraM nRpaH // 406 / / tataH svamandiraM mantrI, prAptavAn svanRpAjJayA / sarasvatIviyuktaM tad , dRSTvA rauti plutasvaram // 407 / / hA priye ! dayite kAnte ! vallabhe kva gatA'dhanA / / sarasvatIti lAtvA''khyAM mahavilapatItyasau // 408 / / subhra ! tvaM kva gatA'syapAstamazanaM, tyaktAH kathA yoSitAM, dUrAdeva nirAkRtAssurabhayassadgandhamAlyAdayaH / mAnaM mAnini ! muJca mayyadayite, tvaM me prasIdA'dhunA, satyaM tvadvirahe bhavanti dayite ! sarvA mamA'ndhA dizaH // 409 / / [zA.vi.] nirarthakaM janma gataM nalinyA, yayA na dRSTaM tuhinAMzubimbam / utpattirindorapi niSphalaiva, dRSTA prabuddhA nalinI na yena // 410 / / [upajAti] 20 vilavai ANI maMtrI heja, jima jima sUnI dekhai sejA hai hai daiva! kisiuM taI kIuM, majha loyaNA deI apahariu 411 [copAI ] iNi pari maMtrI karaI vilApa, dekhI pariyaNa dharaI saMtApA gharaNi maraNa hII java dharai, jala viNa jalacara jima lavalai l412aa "viMsa gayaM ASG, marumaMDala 42dddd| hiMsa sarovara vallahauM, priya mANasa nayaNAMha" I413] [ dUho ] 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262] [RSivaijJAtrisaMgraha | prANa pAhi vallahau, jeha viNa kSaNa na vi jAdhA tehataNau viyogaDala, daiva! dekhADai kAMI" II414ll [ dUho ]. "kiMhA koili, kihAM aMba vana, kihAM dadura kihAM mehA vasAratAM na visaraI....vallahataNA saneha" II41pa [ dUho] sajjanasarasI goThaDI, sajjana myuM saMyogA puNya viNA na vi prAmIi, kehau kIjai soka" I416ll [ dUho] "mAsa-varasa-dina te saphala, ghaDIya ji lekhai sodA vallaNa myuM melAvAo, jiNi velA majha hoI" II417l [ dUho] so puharo pAvaDaro, sA ghaDiyA suSpasArA 10 ghaDiyA ya sA velA suhAvelA, jastha tumaM(tuma) dIsase devi !" I418 "jehataNA guNa saMbharai, hAI niraMtaramavA visAratAM na vIsarai, te paNi ekaI kheva" l41 [ dUho] "lIjai dIjai tehanaI, kahoi mananI vAta gUjha tehanaI pUchII, bihuM pari prIti anAtha" I42ll [ dUho ] 15 "samudra vichohila saMkhalau, raMga vichohiuM pAnA je vallaha vichohiyAM, teha melAva rAta" I421al [ dUho] akSatasneho'pi varaM, na narassaJjAtavighaTitasnehaH / udRtya nayanasstAmyati, yatheha na tatheha jAtyandhaH // 422 / / [AryA] sapakSo labhate kAko, nAnAvidhaphalAni ca / 20 pakSIno mRgendrastu, TUthoDapi nirIkSad I4rarUA. AyAnti yAnti ca pare RtavaH krameNa, saJjAtametad(tamatra)Rtu yugmamagatvaraM ca (tu) / syAtAmapi praNayinI dayitAM vinA me, varSa va (vi)novanayu, haiye nidrAdha:' II4ra4 [vasantatitavaI] 25 rati na namate vavApi, monanA gacchanavipu ! pUtaraH svalpa nIrastho, yUthabhraSTakuraGgavat // 425 // 1. rAjJi vIradhavale svargate 'vIreNa vIradhavalena vinA nitAntam' iti tRtIyapadavineyaM vastupAlasyoktiH / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [193 vilapyetyAdyasau mantrI, mohamUrchA'timohitaH / mattamadyapavanmayAM, loluThIti zaTho haThAt // 426 / / nagnIsyAd vastrazaithilyAt , na jAnAti paraM nijam / svAminaM kiGkaraM vA'pi, vacanaM priyamapriyam // 427 / / grAthilyaM bhAnumantrIzassaMprAptastadviyogataH / nRpavyApArato bhraSTo'niSTo'bhUcchiSTacetasAm // 428 // gaGgAyAtrikapuMso'sA-vekadA vIkSya nirgataH / gRhAd grAthilyato vyagro, grahA''viSTa iva svayam // 429 // mantrI bhAnussapAtheyassasahAyassadAzayaH / svadraGgAd divasaiH kaizcid , draGgAd gaGgA''pagAmagAt // 430 / / 10 sarasvatIti dayitA-nAmagrahaNapUrvakam / trikAlaM snAtyasau tatra, dadyAcca vAryAJjaliM veH // 431 / / yata: -"vidyAtIrthe vipulamatayassAdhavassatyatIrthe , gaGgAtIrthe malinamanaso, yogino dhyAnatIrthe / lajjAtIrthe kulayuvatayo, dAnatIrthe dhanADhyA, dhArAtIrthe, dharaNipatayaH, kalmaSaM kSAlayanti" // 432 // [ mandAkrAntA] [ ] 15 "zuci gaGgAmahAsnAnaM, zuci tripathagApayaH / zuci dAnaM tridhA zuddhaM, zuci bhojyaM bhavet tataH" // 433 // [ ] prAtaH prAgvidhinA snAtvA, datvA dAnaM sadarthinAm / svahastAbhyAM prazastAbhyAM, bhuGkte bhojyaM sa dhIsakhaH // 434 // yataH -"pazcAd dattaM parairdattaM, labhyate vA na labhyate / svahastena tu yaddattaM, labhyate nA'tra saMzayaH" // 435 // [ ] "yadanastamite sUrye, na dattaM dhanamarthinAm / taddhanaM naiva jAnAmi, prAtaH kasya bhaviSyati" // 436 // [ ] "dAnaM priyavAksahitaM, jJAnamagarvaM kSamA'nvitaM zauryam / tyAgasahitaM ca vittaM, durlabhametaccaturbhadram" // 437 // [AryA ] [ ] 25 20 1. pumAMsaM caikadA LI D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194] 10 [RSidattAcaritrasaMgrahaH // "patta parimADa, &i426 8886 Hits / varasaMtu kimu aMbadharaha, joi samavisamAI" an438 [ dUho] "12 12 aMjudhara, varasIyAMsa lii| dhArada viSa iphakhurasa, evaDau aMtara hoI 439 [ dUho] "yo na dadAti na bhuGkte, sati vibhave tasya kA gatirbhavati / tRNakRtapuruSa ivA'yaM, rakSati sasyaM parasyA'rthe" // 440 // [ AryA. ] [ ] "dAnaM duritanAzAya, zIlaM durgatinAzanam / tapaH karmavinAzAya, bhAvanA bhavanAzinI" // 441 // [ ] itazca- dhyAnI maunI muniH kazcid vibhaGgajJAnasaGgataH / saMprAptaH svarnadI snAtuM , bhAnorbhAnUdaye'milat // 442 / / tadA muniM namazcakre, zirasthakarakuDmalaH / bhAnumantrI tataH pRcchet , sadayaM dayitAgatim // 443 / / vRttaM tasyAssarasvatyA, vibhaGgajJAnato vidan / so'vocanmantriNaM-bhAno ! tvaM me kathayataH zruNu // 444 / / asmin gaGgApuradraGge, zrIdattadhanino gRhe / sA sUtAtvena saMbhUtA, bhUtAnAmabhayapradA // 445 / / sutA sujAtA saJjAtA, sundarItyabhidhAnataH / pitRbhyAM lAlyamAnA'bhUt , kramAda dvAdazavArSikI // 446 / / pitA vicintayannasti, ko'syA bhAvI varo varaH / yazasvinyA manasvinyAH, prAptAyA yauvanaM navam // 447 / / sA kIdRzI atthANI jaNaloyaNANa bahulA lAyaNNakalloliNI, NANA vibbhamahAvabhAvanagarI, sohaggapAliddhayA / netteMdIvaradIhiyA maha puro siMgArasaMjIvanI, jaM jAdA aha vammaheNa dhaNuhe tikkho saro saMdhido // 448 // [zA.vi.] tvadarzanasamutpanna-jAtismRtivizeSataH / jJAtvA'sau pUrvasaMyogaM, tvAmeva pariNeSyati // 449 / / 20 25 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] uktvA prAcyamanasvinyA, vRttAntamiti mantriNaH / svardhunImagamad vegAt snAnaM kartumanA muniH // 450 / / 1 anyadA zrImatI sA tu jAtucit samupAgatA / jalakelikRte gaGgAM, sakhIjanaparIvRtA // 451 // yAvat sarasvatI zyAmA, nAmagrahaNapUrvakam / prAtaH snAnaM prakurvantaM, zrImatI taM nirIkSate // 452|| tAvat tadA''khyAzravaNAjjAtA jAtismRtistadA / taddarzanamanusmRtya, jJAtaH pUrvo bhavastayA // 453|| vRttAntaM enaM nizcitya, kaNThe sragsthApanAdinA / sakhIjanasamakSaM taM vRNute zrImatI satI // 454 / / zrutaH pitRbhyAmudvAhaH, pratyAgatasakhIgirA / tayossaGgatayostatra, gaGgA-sAgarasaGgame ||455 // pANipIDanamAkarNya, tatra tau pitarau gatau / dRSTvA tayostathAyogaM, nItau tau dampatI gRham ||456 / / sthApayAmAsatustau tau, dampatI kati vAsarAn / kRtvA sAhasikaM kAryaM, pANipIDanahetukam // 457 taistaissatkRtya satkRtyai-rdAnamAnA'zanAdibhiH / bharttAraM bhAnumantrIzaM, dhanyAM kanyAM nijAGgajAm // 458 // gaGgAdraGgAt samaM, putryA pitrA saMpreSito'tha saH / sotsavaM saha sainyaizca, saMprAptaH pattanaM nijam // 459 // svarAjyaucityakRtyajJaM, kRtajJaM bhAnudhIsakham / rAjA satkRtya vastrAdyaistaM vyApAreSvatiSThipat // 460 // yataH- "kRtajJAH, kRtakRtyAste, paropakRtikarmaThAH / upakAramanusmRtyA'nyeSAM pratyupakurvate " // 461 // [] meghadUte'pi ca [parva. 17] "tvAmAsAraprazamitavanopaplavaM sAdhu mUrdhnA, vakSyatyadhvazramaparigataM sAnumAnAmrakUTaH / D:\amarata.pm5\3rd proof [ 195 5 10 15 20 25
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 196] 44 [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // na kSudro'pi prathamasukRtA'pekSayA saMzrayAya, prApte mitre bhavati vimukhaH, kiM punaryastathoccaiH " // 462 // [ mandA. ][ ] 'adhvaklAntaM pratimukhagataM sAnumAnAmrakUTas tuGgena tvAM jalada ! zirasA dhArayiSyatyavazyam / AsAreNa tvamapi zamayestasya naidAghamagni, sadbhAvA''rdraH phalati na cireNopakAro mahatsu" // 463 // [ mandA. ][ ] kurute svAmikAryANi, bhuGkte bhogAn mahAzayaH / zrIsundaryA samaM prItyA, rAjyakAryadhurandharaH // 464 // zreSThinAM mantriNAM cA'pi bhRtyAnAM bhUmivallabhAH / prasannAH kuprasannAH syu- rvyApArasthitirIdRzI ||465 // yataH -" nizzeSA turagA'lisantatiralaM kArAgRhaM sarvato, bandIbhUtajanaiH samaM paricayaH, pRthvyaiva zayyA sadA / tAstA mAraviDambanA, atha parAbhUtiH parebhyo dhruvaM, vyApAre ghaTite tathA vighaTite'pyeSA sthitirmantriNAm // 466 // [ zA.vi.] pRthukArttasvarapAtraM, bhUSitaniHzeSaparijanaM deva ! / vilasatkareNugahanaM, samprati samamAvayoH sadanam // 467 // [ AryA ][ ] [ iti bhAnumantrikathA // ] etadAkhyAya vikhyAta - mityamAtyanidarzanam / susthaH svarNarathastena, kRtassuvihitena saH // 468 / / athA''cakhyau kumArastaM, svasvAntAntaH pramodabhAk / kiyadbhirdivasaissA me, miliSyati vada prabho ! // 469 // dRSTA kiM vA zrutA kvA'pi, pratyakSaM sA tvayA mune ! | jIvatI(vantI) kutracijjJAtA, nijajJAnavizeSataH // 470 // D:\amarata.pm5\3rd proof "" 1. ko'pi daridratAvatAraH kaviH kasyacinnRpasyAgre sazleSaM varNayati, yadAvayorgRhaM samAnaM, tadyathA-mama gRhaM pRthukAnAM zizUnAM ArttasvarapAtram, bhavatazca pRthu - kArtasvarapAtraM - vizAlahaimapAtram, mama gRhe tu bhUvi uSitAH parijanA yatra taditi, bhavatazca bhUSitAH-alaGkRtAH parijanAH yatra tad IdRk varttate, mama gRhaM bilAt nirgataiH reNubhiH gahanam, bhavatazca vilasadbhiH kareNubhiH gaNaiH gahanam-saGkIrNaM vidyate /
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] [197 tvadvallabhAmahaM jAne, jJAnena munirucivAn / cakSubhrtyAM pazyasi tvaM mAM, yathA tAmapyaho yathA // 471 / / itazca dakSiNAdhIzaH zrAddhadevo mahIpatiH / tatpAdye'sti, sphuradpA RSidattAmRgekSaNA // 472 // saMsthApya svaM tatpAveM, tvanmitrahitahetave / tava priyAM tAM tadpA -mAnayiSyAmi sAmpratam // 473 / / athA'bhANIt kumArastaM, prAk tulyaM svAntamapitam / sAmprataM munirAjendra ! svAtmA saMsthApitastvayi ! // 474 / / muniH pratyAha taM, mitraM(tra !) tavAtmA tvadgRhe'stvayam / tat tvayA mama dAtavyaM, yadA'haM prArthayAmi te // 475 / / kumAreNoktamastvevamityukte munipuGgavaH / paTAntarita evA'sau tatrA'bhUt kSaNAdapi // 476 / / sthitvA kSaNAntaraM tatra, nijauSadhyA dvitIyayA / yathopapAtazayyAyAM, surakAntA samudbhavet // 477 / / tyaktvA'sau prAktanaM rUpaM, RSidattA'bhavat tathA / kAma-ratyoriva prIti-mitho jAtA tayostadA // 478 / / puSkare prakaTIbhUtaM, bhavyadivyaizca paJcabhiH / devIbhirnatitaM devaiH, kRtA vRSTissumavrajaiH // 479 / / ahozIlamahorUpamahomAhAtmyamadbhutam / aho dhairyamaho sthairyamiti ghuSTaM suparvabhiH // 480 // zeSeNollasitaM suraiH pramuditaM, dikkuJjaraigarjitam, kASThAbhiH sphuritaM divA vimalitaM dhArAdharairukSitam / ambhojairhasitaM, janaiH pulakitaM, ratnAkaraiH sImitaM, zailaiH zADvalitaM, drumaizca phalitaM, tasyAssuzIlotsave // 481 / / [zA.vi.] yataH -"vahnistasya jalAyate, jalanidhiH kulyAyate tatkSaNAt, meruH svalpazilAyate, viSarasaH pIyUSavarSAyate / D:\amarata.pm53rd proof
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // vyAlo mAlyaguNAyate, mRgapatissadyaH kuraGgAyate, yasyA'Gge khalu lokavallabhatamaM zIlaM samunmIlati // 482 // [zA.vi.] [bhartR.nIti.za.109] "zIlaM prANabhRtAM kulodayakaraM, zIlaM vapurbhUSaNaM, zIlaM zaucakara, vipadbharaharaM, daurgatyaduHkhApaham / zIlaM durbhagatAdikandadahanaM, cintAmaNiH prArthinAm, zIlaM rAjya-ramAvilAsabhavanaM, svrgaapvrgprdm'||483||[shaa.vi.][ ] "sIlaM uttamacittaM, sIlaM jIvANa maMgalaM paramaM / sIlaM dohaggaharaM, zIlaM sukkhANa kulabhavaNaM // 484 // [ AryA ] [zI.ku./2] 10 "sIlaM dhammanihANaM, zIlaM pAvANa khaMDaNaM bhaNiyaM / sIlaM jaMtUNa kae, akittimaM maMDaNaM paramaM" // 485 // [ AryA ] [zI.ku./3] "narayaduvAraniruMbhaNa-kavADasaMpuDasahoyaracchAyaM / suraloyadhavalamaMdira-ArohaNapavaranisseNiM // 486 // [AryA ] [zI.ku./4] "kalikArao vi jaNa-mArao vi sAvajjajoganirao vi / 15 jaM nArado vi sijjhai, taM khalu sIlassa mAhappaM" // 487 // [ AryA. ] [zIlo.mA./12] "sItayA durapavAdabhItayA, pAvake svatanurAhutiH kRtaa| pAvakastu jaDatAM jagAma yat, tatra zIlamahimA vijRmbhate" // 488 // [ ratho.][ ] "ikkaM mahilAjammaM, kerisayaM taM pi hoi jiyloe| 20 sIla vihUNaM nRNaM, tA jANaha kaMjiyaM kuhiyaM" // 489 // [ ] "bhuubhaM / sayya kya, vi taMborA rNg| sI2 () sarI27 Ama25, sonaI mAribhA " // 40 // "kiM maMDaNehiM kajja, jai sIleNa alaMkio deho / kiM maMDaNehiM kajjai, jai sIle hujja saMdeho" // 491 // [ AryA ] [ ] 25 dhanyA sA rajanI sa eva samayazzasyassa vandyaH kSaNaH, pakSasso'pratipakSa eva saphalo mAso'pyayaM puNyabhAk / zlAghyA sA RturuttamaM ca tadahaH, zreSThassa saMvatsaroyatra tvaM RSidattake ! naravarais - samyagdRzA vIkSyase // 492 / / [zA.vi.] D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] kRtA'rthA kRtakRtyA tvaM, tvameva kRtalakSaNA / kRtapuNyA tvamevA'si, dhanyA mAnyA manasvinAm // 493 // zIlaM zrIRSidattAyAH, prazaMsasarjanAsme / jinA api prazaMsanti, yatazzIlavatIM satIm // 494|| 44 'risidattA damayaMtI paumA ya kalAvaI vimalaseNA / nAmaggahaNajaleNavi, kalimalapakkhAlaNaM kuNai" // 495 // [ AryA ] [ zI.mA./55] yad Agame [ma.ni./a.2, u. 3- sUtra - 403] " goyamA ! jA itthI bhaeNa vA, lajjAe vA, kulaM kuseNa vA, jAva NaM dhammasaddhAe vA, taM veyaNaM ahiyAsijjA, no NaM vikammaM samAyarijjA, se NaM dhannA, se NaM punnA, seNaM sukaya puso ( ? ) / se NaM pujjA, se NaM daduvvA, se NaM saraNijjA, se NaM 10 savvalakkhaNA, se NaM savvakallANakAri (ra) yA, se NaM savvuttamamaMgalanihI, seNaM suyadevayA, se NaM sarassaI, se NaM aMbahuMDI, se NaM, accayA, se NaM iMdANI, se NaM pamhAvaI, se NaM aMbiyA, se NaM cakkesarI, se NaM paramesarI, se NaM parama ( pa ) vittuttamA, siddhI muttI sivagai "tti / iyaM strIzIlastutirmahAnizIthe'dhyayane dvitIye / itazcazrRgAla- kaNThIravayo- dvipa- sairibhayoriva / pataGga-bhAsvatoriva haya - rAsabhayoriva // 496 // udyota-tamasoriva, kastUrI-khalakhaNDayoH / meru- sarSapayoriva, rIrI - kAJcanayoriva // 497 // bhUmIza-raGkayoriva, khala- sajjanayoriva / maNi - pASANayoriva, payodhi - sarasoriva // 498 // tAdRkSamantaraM jJAtvA, rukmiNI - RSidattayoH / vicintayan ziro dhunvan sundaro bhUpasundaraH || 499 // [caturbhiH kulakam] kumArasyA''graha[:] sthAne'bhavat strIratnahetave / kRte'syAH sukulInAyAH, mayA te mahatA na kim ||500|| tata evaM vicintyA'sau, rAjA zrIsurasundaraH / nijA''vAse ninAyainaM, RSidattAsamanvitam // 501|| 1. se NaM vaMdA iti pATha: ma.ni.a.2 /u. 3/403 madhye / [ 199 D:\amarata.pm5\ 3rd proof 5 15 20 25
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // snAna-bhojana-tAmbUla,-vastraprabhRtidAnataH / / satpriyaM sapriyaM svarNarathaM satkRtavAn nRpaH // 502 / / anyedyuH pApinIM duSTAM, sulasAnAma yoginIm / nindyamAnAM galanmAnAM, pauralokaiH pade pade // 503 / / lakuTaiH kuTyamAnAGgI, yaSTi-muSTyAdibhiH punaH / kharamAropitAmagre, kvaNatkAhalaDiNDimAm // 504 / / bhrAmayitvA ruSA puryAH, kaurbaryAH zrIcatuSpathe / vilUnazruti-nAsA'graM, nRpatinirakAzayat / / 505 / / [tribhiH kulakam] tato nirbhartsayan bADhaM rukmiNI nijaputrikAm / rahastAmanuzAstIti, sAsUyaM sundaraH svayam // 506 / / saMsthApito nizAcaryAH, kalaGko'syAstvayA mahAn / kSAmayasva satImenAM, tvaM mudhA vairakAriNI // 507 / / yataH -"mRga-mIna-sajjanAnAM, tRNa-jalasaMtoSavihitavRttInAm / lubdhaka-dhIvara-pizunA, niSkAraNavairiNo jagati // 508 // [ AryA ] [bhartR.nI.61] namaskuru padau tasyAH, svazrU-svasUrayostathA / mitaM hitaM ca vacastathyaM, zruNu putri ! dRDhAdarAt // 509 // yataH - "abhIya rsaaye| agalI, bhAya-tAya-guru-sIsa / he navibhanna 55, te rusIyA savihIsa" // 510 // [ dUDo][] akSara-dIvau guru vayaNa, hAi na vasiuM bhaMhA 5sUya 5mA yoyo, 4gi aMdhAra tAM // 511 // [ dU][] itazca- so'sthAt sukhabhare magnaH, samaM zrIRSidattayA / sAdaraM svasurAvAse, dogundakasuparvavat // 512 // brUte kumArassAnanda-mRSidattAsatI prati / prAcyapuNyaprabhAvena, sarvaM bhavyamabhUt priye ! // 513 / / paraM mama munirmitraM, mahiSadhvajasannidhau / zIta-tRSNA''tapA''padbhiH, kaSTavAn vidyate'dhunA // 514 / / D:\amarata.pm513rd proof
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre tRtIyollAsaH // ] RSidattA vihasyoce, viSAdaM mA kuru prabho ! | vijJeyaM sarvamapyetadauSadhIceSTitaM mama // 515 // priyA'vak tvaM vibho ! pUrvapratipannaM pradehi me / pratyuktaM vallabhenaivaM, kiM dade devyahaM tava // 596 // sA''ha cintayasi tvaM mAM tathA cintaya rukmiNIm / ityAkarNya kumAreNa, sakarNena vicintitam // 517 // madroSapoSaH kiM yuktaH svapatnIM rukmiNIM prati / mukhamiSTAM manoduSTA maniSTAmiSTakAriNIm // 518 / / yaduktam - " na bhavati, bhavati ca na ciraM, bhavati ciraM cet, phale visaMvadati / kopassatpuruSANAM, tulyaH snehena nIcAnAm" // 519 // AryA [ ] "sujano na yAti vikRtiM, parahitanirato vinAzakAle'pi / chede'pi candanataruH surabhayati mukhaM kuThArasya // 520 // [ AryA ] [ ] 'sajjaNa te sajjaNa huI, dujjaNa kimai na huMti / avgue| DII agara nibha, turaI huI sugaMdha" // 521 // [ dUDo ][ ] 44 uvayAraha uvayAraDau, savvo loya karei| avaguNa kiddhai guNa karai, viralA jaNaNi jaNei 522[dUho][] dhyAtveti dayitAvAcamAcakhyau sa narezvaraH / astvevaM tvaddvAcA, yasmAt mahAsatvAH kSamAdhipAH // 523 // svabhartRvacanaM zrutvA, lajjAbhaGgamakArayat / RSidattA svabuddhyA tAmAkAryA'kAryakAriNIm // 524 // samApRcchyA'tha kauberIpatiM svarNaratho'calat / priyapriyAdvayaprItaH, prAptavAn pattanaM nijam // 525 // rAjA hemarathaH svarNarathamabhyAjagAma tam / nirIkSya tAtamAyAta - manamadbhaktitassutaH // 526|| [ 201 gADhamAliGgayAmAsa, rAjA hemarathaH sutam / pramodA'zrupayaH prAdurbhavadAnandakandalaH // 527|| D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20 25
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // sotsavaM sapramodaM ca, vAdyADambarapUrvakam / pravezaM prathayAmAsa, zrIhemaH svAGgajanmanaH // 528 / / svarNo'tha RSidattAyAH, sapatnI rukmiNIkRtam / akharvaM prAgbhavaM sarvaM, vRttAntaM tamavAvadIt // 529 / / prAkkAritAparAdhena, lajjAto'vAGmukhAmbujaH / atho hemaratho bhUpo, RSidattAmamAnayat // 530 / / kramAt svarNarathaM putraM, prAjye rAjye nivezya tam / vihAya vividhArambhaM, viditvA vArdhakaM vayaH // 531 / saMsArAsAratAM matvA, viSayAn viSasannibhAn / vibhAvyA'nityabhAvaM ca, bhAvayed bhagavagirA // 532 // kSamAbhadraguroH pArve, vANI pIyUSasAriNIm / zrutvA hemaratho dIkSAmAgrahAdagrahId gRhI // 533 // iti zrIRSidattAcaritre rukmiNIpariNayana-RSidattAmahAsatI zIlamAhAtmyopadarzanAkhyastRtIyaullAsasampUrNaH // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // itazca - athA'sau nyAyadharmeNa, sadharmo dharaNIdhavaH / nAmnA svarNarathaH pRthvIM, pAlayet paramAdarAt // 1 // yathA zrIdharaNaH padmA-vairoTyAbhyAM parIvRtaH / zrIzaGkaro yathA gaurI-gaGgAbhyAM garjati sphuTam // 2 // rukmiNI-RSidattAkhyapriyAbhyAM samameva ca / vyaktaM bhunaktyasau nItyA, saptAGgaM rAjyamanvaham ||3|| bhuGkte bhogAn mahA''bhogAn, samaM zrIRSidattayA / rAjA svarNarathaH prItyA, svalokavyavahArataH // 4 // saptabhirvAsaraissArdhe, rmAsaizca navabhiH kramAt / RSidattA sasattvA sA, sukhena suSuve sutam // 5 // vardhApanAdimAGgalyaM, tanvanti tanujotsave / tanvaGgyo navanIraGgyo, gAyanti dhavalAniha ||6|| maNi-svarNa-dvipa-dravya - mudrikA - vidrumAdimam / datte'rthinAmasau dAnaM, nidAnaM puNyasaMpadAm // 7 // yataH -" rAgapade premapade, lobhapade'haGkRteH pade svapade / prItipade kIrtipade, na hi kairdravyavyayaH kriyate ?" // 8 // [ ] pattanaM prathayAmAsottuGgatoraNamaNDitam / mahebhyAn muSNatasstenAn, mocayAmAsa cArakAt // 9 // ugrabhogAdirAjanyAn, bhojanA''cchAdanAdibhiH / satkRtyAsya nRpaH siMharathA''khyAM pratyatiSThapat // 10 // D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 204] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // pAlitaH paJcadhAtrIbhiH, kumAraH paJcahAyanaH / zAstra-zastra-kalAH pitrA, pAThyante pAThakAntike // 11 // yataH - "mAtA vairI pitA zatru-rbAlo yena na pAThitaH / na zobhate sabhAmadhye, haMsamadhye bako yathA" // 12 // [ ] "lAlayet paJca varSANi, daza varSANi tADayet / prApte SoDazame varSe putre mitraM samAcaret" // 13 // [ ] [prApte tu SoDaze varSe, putraM mitramivAcaret / / ] iti prasiddhapAThaH / "zaizave'bhyastavidyAnAM, yauvane viSayaiSiNAm / vArdhakye munivRttInAM, yogenA'nte tanutyajAm" // 14 // [ raghuvaMza-1,8] "nAnudyogavatA na ca pravasatA nA''cAryavidveSiNA, nAlasyopahatena, nAnyamanasA, mAnaM na cotkarSatA / na bhrUbhaGgakaTAkSavismitamukhIM sImantinIM dhyAyitA( nA), loke khyAtaguNassatAM bahumato vidyAguNaH prApyate" ||15||[shaa.vi.][] "adyApyasti samudratIra-parikhA paryantabhUmaNDalaM, tasminnekavivekavAkya-rasikAH kecit kvacinmAnavAH / ekasteSu nirAdaro yadi bhave-danyo bhavet sAdaraH, vAgdevIvadanAmbuje vasati cet ko nAma dIno janaH" ||16||[shaa.vi.] [ ] itazca- "candrodayA'nuvAdazrIcandro jayasamAvRte / adabhrA'bhraprabhAmizre, sudhAmadvasudhAtale // 17|| raGgattaraGgasAraGgo-dagravyAghraturaGgamaiH / / marAla-mattamAtaGga-zAkhAmRga-mRgAdhipaiH // 18 // nAga-punnAga-nAriGga-ketakI-kadalIdrumaiH / pArAvAra-saritpUra-vApI-padmasarovaraiH // 19 // zuka-campaka-vallIbhiH, koka-kokila-kekibhiH / vizAlazAlabhaJjIbhiH, mallayuddhAsanairghanaiH // 20 // zrIvatsa-svastikA'nindya,-nandyAvartta-ghaTAdibhiH / maGgalairaSTabhiH spaSTainatikI-naTa-nRtyakaiH // 21 // 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [205 proddaNDa-kunta-kodaNDa-kSurikA-khaDga-kheTakaiH / sphurattomara-tUNIra-pazu-mudgara-zaktibhiH // 22 // zrIpAdalakSikAprauDha-prasphuradrAjavAhanaiH / sazrIkazrIkarIyugma,-pavitracchatra-cAmaraiH // 23 // etaibhittisthitaizcitra-vicitrazcitrakAriNi / bhAsvadvAtAyane tiSThan , svarvimAnAnukAriNi // 24 // tatra svarNaratho'nyevU , raGgatassaGgata: sriyA / gItagAnaM mRdudhvAnaM, zruNuyAd rAgahetukam // 25 / / [navabhirvizeSakam] nirIkSate nijaM rUpaM, mAdyan makuramaNDale / sphAranepathyabhUSAdiracanAkRtipUrvakam // 26 // Amra-jambIra-nAriGgA-'kSoTa-nisvAnikA[?] navAH / susvAdu-mRdumRdvIkA,-modakAn modakAnapi // 27 // priyAla-kadalIkAnta-zrIphalAnyatti nityazaH / svAdimaM svAdayAmAsa, nAgavallIdalAdikam // 28 // kRSNAgara-turuSkAdi-dhUpodgahanasundaram / camarI-vAladhivyUha-bAlavyajanapUrvakam // 29 / / kastUrI-ghanasAra-zrI-mizracandanacarcitaH / zete'sau sumanaHzayyAM, sva:saritpulinopamAm // 30 // zrRGgArarasabhRGgAraH, kAmazrIrAgasAgaraH / vilAlasIti svargIva, bhogAn paJcavidhAniti // 31 // akasmAt tAvadadrAkSIt , taDitvatpaTalaM prabhuH / pratyAha svAminaM patnI, kimetat timiraM divA // 32 // tenA'pi sarvato vyAptaM, kSaNena vyomamaNDalam / tatkSaNAd vRSTimAdhAya, vilInaM vAtayogataH // 33 // dRSTaM naSTamabhravRndaM dRSTvovAca priyAM priyaH / asminnasAre saMsAre, vastvanityaM tathA'styaho // 34 / / D:\amarata.pm513rd proof
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 206] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // zrIrjalataraGgalolA, sandhyArAgasvarUpamatha rUpam / dhvajapaTalacapalaM ca balaM, taDillatodyotasamamAyuH ||35|| [AryA] sampado jaladhivIcivilolA, yauvanaM tri- caturANi dinAni / zAradAbhramiva caJcalamAyuH, . kiM dhanaiH, kuruta dharmamanindyam // 36 // [svAgatA] evaM bhavasvarUpaM tad-rAja- rAjJyau vicintya ca / saMpanne dharma-karmAbhyAM, sphAravairAgyamIyatuH ||37|| '"ramyavAtAyane tasminnativAhayatastamIm / smarataH zrInamaskAraM, muhUrte brAhmanAmani // 38 // prauDhaprabhAte prodbhUte, tanutastIrthavandanam / patnIyujaH prabhorasyA'bhaGgavairAgyaraGgiNaH // 39 // drAgetyodyAnapAlena, harSAd vijJaptamAtmanA / vidhAya vidhinA'lIke, karau pAdau praNamya ca // 40 // devA'dya samavAsArSuH kAntAre kusumAkare / zrIbhadrayazaAcAryA, jJAninaH sutapasvinaH // 41 // [ catu. vize. ] te kIdRzAH ? " eka-dvi- tri- catuS- paJca - SaNmAsakSapaNakSaNaiH / dvAdazapratimAdhAraiH, SaSThA'STama- caturthakaiH // 42 // zrIbhadra-sarvatobhadra-mahAbhadraprapannakaiH / laghu-vRddhamRgAdhIza- ni: krIDitavidhAyibhiH // 43 // kRtavajJaiNabhRnmadhyaiH, parihAravizuddhakaiH / ghana-pratara-vargogra-guNaratnadharaiH paraiH // 44 // atyugrasvarNamuktaika-mANikyAvalidhAribhiH / vardhamAnatapaHzUraiH, parISahadhurandharaiH // 45 // dhRtapaJcavidhAcArai-rmahAvratadhurAdharaiH / sphuranmati - zrutajJAnaiH, kSIra - madhvA zravAbhidhaiH // 46 // vipruNkapha-malA'marza- sarvauSadhimahardhikaiH / padAnusAriprajJADhyaiH, kuSTabIjamatizritaiH // 47|| D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [207 prasphuradvaikriyAhvAna-jaGghAcAraNalabdhibhiH / dvAdazAGgazrutadharai-vratibhirbahujAtibhiH // 48 / / kRtapaJcavidhAcAra-svAdhyAyAdRtibhirdRDham / paThitaikAdazAGgIbhi-vratinIbhizca saMzritam // 49 // pulakAJjanapadmA''khya-mANikyairohaNAcalaH / veSTitaH pAJcajanyAdyai-dakSiNAvartako yathA // 50 / / analpakalpavallIbhiH, kalpitaH kalpapAdapaH / raktA-raktAvatI-gaGgA-nadIbhirnIradhiryathA // 51 // jyotizcakrasamAkIrNo, rohiNIramaNo yathA / tathA zrIsUrayo rejuH, SaTtriMzadguNadhAriNaH" // 52 // [ekAdazabhirvizeSakam] 10 svakoTIraM vinA datte, rAjJA bhUSAdibhirdhanaiH / toSitaH poSitazcA'nnaiH, preSito'sau guruM prati // 53 // yad Agame [aupapAtikasUtre ] "tae NaM koNieN rAyA, tassa pavittavAiyassa / aTTattarasahassaM pIidANaM dalai, jAva pddivisjjei"| "vittI ya suvannassA, bArasa addhaM ca sahassAiM, tAvai ya ciya koDI, pIidANaM tu cakkissa" // 54 // [ ] "evaM ceva pamANaM, NavaraM rayayaM tu kesavA dinti / / maMDaliyANa sahassA vittI pII sahassA" // 55 // [ ] "bhattivihavANurUvaM, anne vi diti ibbhamAiyA / soUNa jiNAgamaNaM, niutta-aniuttaesuM vA" // 56 // [ ] tasminnavasare bhUpaH, samaM zrIRSidattayA / zrIpAdalakSikArUDha: prauDhakoTIramaNDitaH // 57 // arthinAM vidadhad dAnaM, sanmAnaM svajane jane / nijodyAne mahAramye, jagmivAn kusumAkare // 58 // [yugmam] sUryAbhavannamaskRtya, zrIsUrIn sa mahIpatiH / tAMstripradakSiNIcakre, svacakreNa parIvRtaH // 59 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // sUrayaH kurvate dharmadezanAM klezanAzinIm / jJAtAdhyayanamadhyA'zvakathAnakasamAzritAm // 60 // tathAhi - yataH-"Ane nimbe sutIrthe, kacavaranicaye, zuktimadhye'hivaktre, auSadhyAdau viSAdrau himagirizikhare, pANDubhU-kRSNabhUmyoH / ikSukSetre kaSAyadrumavanagahane meghamuktaM yathAmbhas tadvat pAtreSu dAnaM guruvadanabhavaM vAkyamAyAti pAkam" ||61||[srgdhraa ] [ ] tathAhi-[nAyAdhammakahAe sattarasamaM ajjhayaNaM] "jai NaM bhaMte ! sattarasamassa NaM NAya'jjhayaNassa ke aTe paNNatte ?, 10 evaM khalu jaMbU ! te NaM kAleNaM, te NaM samaeNaM hatthisIse nAmaM nagare hotthA / vaNNao / tattha NaM kaNagakeU NAmaM rAyA hotthA / vaNNao / tattha NaM hatthisIse nayare bahave saMjattAnAvAvANiyagA parivasaMti / aDDA dittA jAva bahujaNassa aparibhUyA yAvi hotthA / tae NaM tesiM saMjattANAvAvANiyagANaM aNNayA / egao jahA arahaNNae jAva lavaNasamudaM aNegAiM joyaNasayAI ogADhA yAvi hotthA / tae NaM 15 tesiM bahUNiM uppA[ i]yasayAI jahA mAgaMdiyadAragANaM, jAva kAliyavAe saMmutthie / tae NaM se nAvA teNaM kAliyAvAeNaM AhuNijjamANI AhuNijjamANI, saMkhohejjamANI saMkhohejjamANI, tattheva paribhamai / tae NaM se NijjAmae naTThamaIe naTThasutIe, naTThasaNNe mUDhadisAbhAe jAe Avi hotthA / na jANai kayaraM desaM vA disaM vA aNudisaM vA poyavahaNe avahie tti kaTTa, ohayamaNasaMkappe, karayalapalahatthamuhe, 20 bhUmIgayadiTTIe, jAva jhiyAi / tae NaM te bahave kacchidhArA ya kaNNadhArA ya gabbhijjaNA ya saMjattANAvAvANiyagA ya, jeNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA evaM vadAsI kiM Na tumaM devANuppiyA ! ohayamaNasaMkappA [ jAya jhiyAyaha] / tae NaM se NijjAmae te bahave kucchidhArA ya kaNNadhArA ya gabbhijjagA ya saMjatANAvA vANiyagA evaM vayAsI, evaM khalu devANuppiyA ! NaTThamaie jAva ohaya' tti kaTTa / 25 tao ohaya [ maNasaMkappe ] jAva jhiyAmi / tae NaM te kucchidhArA ya, tae kaNNadhArA ya gabbhijaNA ya saMjattANAvAvANiyagA ya tassa NijjAmayassa aMtie eyamaDhe soccA Nisamma bhIyA [ tatthA tasiyA uvviggA uvviggamaNA saMjAtamaNA] NhAyA kayabalikammA, kayakouyA D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [209 karayala jAva bahUNaM iMdANa ya khaMdANa ya ruddANa ya jakkhANa ya bhUyANa ya, jahA malliNAe jAva uvAyamANA ciTuMti / tae NaM se NijjAmae tao muhuttaMtarassa laddhamaIe jAva amUDhadisAbhAe jAe yAvi hotthA / tae NaM se NijjAmae bahave kucchidhArA ya kaNNadhArA ya gabbhijjagA ya saMjattANAvAvANiyagA ya evaM vayAsIevaM khalu ahaM devANuppiyA ! laddhamaIe jAva amUDhadisAbhAe jAe amhe NaM 5 devANuppiyA kAliyadIvaM, te NaM saMbUDhA, esa NaM kAliyadIve Alokkae / tae NaM te kucchidhArA ya kaNNadhArA ya gabbhijjaNA ya saMjattAnAvAvANiyagA ya tassa NijjAmayassa aMtie soccA Nisamma haTTha-tuTe, NaMdie paramANaMdie, pIimaNe paramasomaNassie payakkhiNANukUleNa vAeNa jeNeva kAliyadIve, teNe va uvAgacchai( gacchaMti), uvAgacchittA poyavahaNaM laMbeMti egaTThiyAhiM kAliyadIvaM uttaraMti / 10 tae NaM bahave hiraNNAgare ya suvaNNAgare ya vairAgare ya bahave tattha Ase pAseMti / kiM te ? harireNusoNisuttaga0 AiNNaveDho / tae NaM se AsA vANiyagA pAsaMti, tesiM gaMdhamAghAyaMti / bhIyA tatthA uvviggA uvviggamaNA / tao aNegAiM joyaNAiM ubbhamaMti / te NaM tattha pauragoyarA, paurataNapANiyA NibbhayA NiruvviggA suhaMsuheNaM viharati / tae NaM te saMjattANAvAvANiyagA aNNamaNNaM evaM vayAsI-kiM NaM tumaM (amhaM) devANuppiyA AsehiM ? ime NaM bahave hiraNNAgarA ya jAva suvaNNAgarA ya rayaNAgarA ya vairAgarA ya / taM sayaM khalu amhaM hiraNNassa ya suvaNNassa ya rayaNassa ya vairassa ya poyavahaNaM bharittae tti kaTTa aNNamaNNassa eyamaTuM paDisuNaMti, paDisuNittA hiraNNassa ya suvaNNassa ya rayaNassa ya vairassa ya taNayassa ya kaTThassa ya aNNassa ya 20 pANassa ya poyavahaNaM bhareMti, bharittA paya(da )kkhiNANukUleNaM vAeNaM, jeNe va gaMbhIrae poyapaTTaNe, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA poyavahaNaM laMbiMti, laMbettA sagaDIsAgaDaM sajjeMti, sajjettA taM jahA-hiraNNaM ca jAva kaNagakeU raayaa| tate NaM se kaNagakeU tesiM saMjattAvANiyagANaM taM mahatthaM mahagdhaM jAva paDicchar3a paDicchittA / te saMjattAvANiyage evaM vayAsI-tubbhe NaM devANuppiyA / gAmA''gAra- 25 nagara-kheDa-kabbaDa-maDaMba-doNamuha-paTTaNA-''sama-saMbAha-sannivesesu AhiMDaha, lavaNasamudaM vA abhikkhaNaM abhikkhaNaM poyavahaNeNaM ogAheha / taM NaM atthi AiM D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // ca kei bhe kahiMci accherae diTThapuvve / tae NaM te saMjattAvANiyaNA kaNagakeuM evaM vayAsI-evaM khalu amhe devANuppiyA iheva hatthisIse nayare parivasAmo / taM ceva jAva kAliyadIvaM, teNaM saMvUDhA, tattha NaM bahave hiraNNAgarA ya jAva bahave tattha AsA, kiM te harireNu jAva aNegAiM joyaNAiM ubbhamaMti / tae NaM sAmI ! amhehiM kAliyadIve / te AsA sa-accherae diTThapuvve / tae NaM se kaNagakeu rAyA tesiM saMjattAgANaM aMtie eyamaDhe soccA-Nisamma, te saMjattae evaM vayAsI-gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA mama koDuMbiyapurisehiM saddhi, kAliyadIvAto te Ase ANeha / tate NaM te saMjattAvANiyagA kaNagakeuM evaM vayAsI 'evaM sAmi' tti-ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti / tae NaM se kaNagakeU koDuMbiyapurise saddAvei saddAvaittA, evaM vayAsI10 gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA ! saMjattaehi saddhiM, kAliyadIvAo mamaM Ase ANeha te vi paDisuNeti / tae NaM te koDuMbiya-sagaDIsAgaDaM sajjeMti, sajjettA tattha NaM bahUNaM vINANa ya pa(va)llaMkINa ya bhAmarINa ya kacchabhINa ya bhaMbhANa yava( cha )bbhAmarINa ya vicittavANINa ya aNNesiM ca bahUNaM soiMdiyapAuggANaM davvANaM sagaDIsagaDaM bhareMti / bahUNaM kiNhANa ya jAva sukkilANa ya kaTThakammANa ya 15 cittakammANa ya potthakammANa ya leppakammANa ya gaMThimANa ya veDhimANa ya pUrimANa ya saMghAimANa ya, aNNesiM ca bahUNaM cakkhidiyapAuggANaM davvANaM sagaDIsAgaDaM bhareMti / bahUNaM koTThapuDANa ya keyaipuDANa ya jAva aNNesiM ca bahUNaM ghANiMdiyapAuggANaM davvANaM sagaDIsAgaDaM bhareMti / bahUNaM khaMDassa ya guDassa ya sakkharassa ya machaMDiyAe ya [ pupphuttarapauttarayAe] aNNesiM ca bahUNaM jibhidiyapAuggANaM davvANaM sagaDIsAgaDaM bhareMti / bahUNaM koyavANa ya, kaMbalANa ya pAvArANa ya navatayANa ya malayANa ya masUrANa ya silAvaTTANa ya jAva haMsagabbhANa ya / aNNesiM ca phAsiMdiyapAuggANaM davvANaM sagaDIsAgaiM bhareMti, bharittA sagaDI [ sagaDIsAgaDaM] joeMti, joittA jeNe va gaMbhIra poyaTThANe, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA 25 sagaDIsAgaDaM muyaMti, muittA poyavahaNaM sajjeMti, sajjittA, tesiM ukkiTThANaM sadda pharisa-rasa-rUva-gaMdhANaM kaTThassa ya taNassa ya pANa(Niya )ssa ya taMdulANa ya samiyANa ya gorasassa ya jAva aNNesiM ca bahUNaM poyavahaNapAuggANaM poyavahaNaM bhareMti, bharittA [pa]dakkhiNANurUveNaM vAeNaM jeNe va kAliyadIve, teNevauvAgacchaMti, uvAgacchittA, tAI sadda-pharisa-rasa-rUva-gaMdhAI egaTTiyAiM kAliyadIve 20 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [211 uttAreMti uttArettA jahiM jahiM ca NaM te AsA AsayaMti vA sayaMti vA ciTuMti vA visIyaMtti vA tuyaTaeNti vA / tahiM tahiM ca NaM te koDuMbiyapuriyA tAo vINAo ya jAva vicittavINAo ya aNNANi ya bahUNi soiMdiyapAuggANi ya davvANi samudIremANA ThAveMti (ciTuMti) / tesiM ca pariperaMteNaM pAsae ThaviMti [ThavittA] NiccalA NipphaMdA tusiNIyA ciTuMti / jattha jattha te AsA AsayaMti vA sayati vA ciTuMti vA tuyaTRti vA tattha tattha NaM te koDuMbiyA bahUNi kiNhANi ya jAva sukkilANi ya, kaTThakammANi ya jAva saMghAimANi ya annANi ya bahUNi cakkhidiyapAuggANi davvANi, tesiM pariperaMteNaM pAsae ThAvaMti, ThAvittA te NiccalA NipphaMdA jAva tusiNIyA ciTuMti / jattha jattha te AsA AsayaMti vA, sayaMti vA, nisIyaMti vA, tuyaTRti vA, tattha tattha koDuMbiya 10 purisA jAva kuTThapuDANa aNNesiM ghANiMdiyapAuggANaM davvANaM puMje ya Niyare ya kareMti kareMttA, tesiM pariperaMteNaM jAva ciTuMti / jattha jattha NaM te AsA AsayaMti vA sayaMti vA, nisIyaMti vA, tuyaTuMti vA tattha gulassa jAva aNNesiM ca bahUNaM jibhidiyapAuggANaM davvANaM puMje ya niyare ya kareMti karittA viyarae khaNaMti, khaNittA gulapANagassa khaMDassa porapANagassa aNNesiM bahUNaM pANagANa viyarae bhareMti bharittA 15 tesiM pariperaMteNaM pAsae ueveMti ThavettA NiccalA NiphaMdA tusiNIyA cittuNti| jahiM jahiM ca NaM te AsA tahiM tahiM ca te bahave koyavayA jAva silAvaTTayA aNNANi ya phAsiMdiyapAuggANi atthuya-paccatthuyAiM ThaveMti, ThavittA tesiM pariperaMteNaM jAva ciTThati / tae NaM te AsA jeNe va [te ] ukkiTThA te sadda-pharisa-rasa-rUva-gaMdhA, teNe va uvAgacchaMti, uvAgacchittA, tattha NaM atthegaiyA AsA apuvvA NaM ime sadda-pharisa- 20 rasa-rUva-gaMdha tti kaTTa tesu ukkiTThesu sadda-jAva gaMdhesu amucchiyA agaDhiyA agiddhA aNajjhovavaNNA tesiM ukkiTThANaM sadda-jAva gaMdhANaM dUraMdUreNaM avakkamaMti / te NaM tattha pauragocarA paurataNapANiyA NibbhayA NiruvviggA suhaMsuheNaM viharaMti / evAmeva samaNAuso ! jo ahaM NiggaMtho vA NiggaMthI vA sadda-pharisa-rasa-rUva-gaMdhesu No sajjai / se NaM ihaloe ceva bahUNaM samaNANaM bahUNaM samaNINaM bahUNaM sAvayANaM bahUNaM 25 sAviyANaM accaNijje pUyaNijje jAva vIivaissaMti / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // tattha NaM atthegaiyA jeNeva ukkiTTha sadda jAva gaMdhA, teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA tesu ukkiTThesu sadda- jAva gaMdhesu mucchiyA jAva ajjhovavannA AseviDaM payattA yAvi hotthA / tae NaM te AsA, ukkiTTha sadda jAva AsevamANA, tahiM bahuhiM kUDehiM ya pAsehi ya galaesu ya pAesu ya bajjhaMti / tae NaM te koDuMbiyA, te Ase 5 giNhaMti, giNhittA egaTTiyAhiM poyavahaNaM saMcAreMti, saMcArittA taNassa ya kaTThassa ya jAva bhareMti / tae NaM te saMjattANAvAvANiyagA dakkhiNANukUleNaM vAeNaM, jeNe va gaMbhIra pohaNe, teNe va uvAgacchaMti, uvAgacchittA jeNeva hatthisIse nayare, jeNeva kaNagarAyA teNe va uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAttaM matthae ajaliM kaTTu vaddhAveMti, vaddhAvittA te Ase uvaNeMti, uvaNittA tae NaM se 10 kaNagakeurAyA, tesiM saMjattAvANiyagANaM ummukkaM ummukkaM viyara, viyaraittA sakkArei, sakkArettA paDivisajjei, paDivisajjittA tae NaM se kaNagakeU yA Asarakkhae Asamaddae saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI - tubbhe NaM devANuppiyA / Ase vieha / tae NaM te AsamaddagA 'taha'tti paDisurNeti, paDisuNettA te Ase bahUhiM muhabaMdhehiM ya kaNNabaMdhehi ya nAsAbaMdhehi ya bAlabaMdhehi ya khurabaMdhehi ya 15 kaDagabaMdhehi ya khalI (li ) NabaMdhehi ya ahilANabaMdhehi ya paDAyANAhi (paDayANehi ) aMkaNAhi yavi(ve ) ttappahArehi ya layappahArehi ya kasappahArehi ya chavippahArehi ya viNayaMti, viNaittA kaNagakeussa ranno uvarNeti / tae NaM se kaNagaU Asamaddae sakkArei, sammANei, sakkArittA sammANittA paDivisajjei, / tae NaM te AsA bahUhiM muhabaMdhehi ya jAva chavippahArehi ya bahUNi sArIra - mANasAIM dukkhAI 20 pAviMti / evAmeva samaNAuso ! jo amhaM NiggaMtho vA NiggaMthI vA pavvaie samA iTThesu sadda-pharisa jAva gaMdhesu ya sajjai, rajjai, gijjhai, mujjhai ajjhovavajjai / se NaM ihaloe ceva bahUNaM samaNANa ya jAva sAviyANa ya hIlaNijje jAva aNupariyaTTissa / evaM khalu jaMbU samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM sattarasamassa NAyajjhayaNassa ayamaTThe paNNatte tti bemi" | sattarasamaM poyajjhayaNaM sampUrNaM // 25 nizamya dezanAmevaM, vaca: pIyUSasAraNIm / nara-nArI-suravyUha -tamassaMdohahAriNIm // 62 // sukhi-du:khijagajjantuparopakRtikAriNIm / zrRGgArAdirasau (so) tkArya, saundaryaguNadhAriNIm // 63 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] peyA'peyA'zanA'bhakSya-tattvA'tattvaprakAzinIm / janminAM janma-mRtyAdi- duSTAdhi-vyAdhinAzinIm // 64 // prAjJA'prAjJahRdayajJAna-tAlodghATanakuJcikAm / dvAdazA'nuttara-svarga-muktimArgapradIpikAm // 65 // dezato virati kecit prapannAH ke'pi darzanam / prApuH puraM pare sarve rAja-rAjJyau vinA janAH // 66 // [paJcabhirvizeSakam] tatazca- vimucyAsanamAtmIyamAtmanInaM nRpapriyA / saMzayaM hRdi nizcitya, sUrIn praznayati sphuTam // 67 // nizAcaryAH kalaGkA'bhUd bhave'smin kiM mama prabho ! / ityukte sUrayaH procuH, zruNu tvaM rAjavallabhe ! // 68 // tathAhi - asmin bharatakSetre, nAmnA ratnapuraM puram / gaGgadatto nRpastatra, svaM rAjyaM paripAlayet // 69 // tat kIdRzam , [ 213 vApI-vapra-vihAra-varNa- vanitA - vAgmI vanaM vATikA, vaidya- - brAhmaNa - vAdi-vRnda- vibudhA, vezyA vaNig vAhinI / vidyA - vIra - viveka-vitta-vinayA vAcaMyamA vallavA, vastrai(straM)rvAraNa-vAji - vesaravaraM rAjyaM ca taiH zobhate // 70 // [ zA.vi.] jAyA raveriva cchAyA, rohiNI rohiNIpateH / zacIpateryathA rambhA, saptarSINAmarundhatI // 71 // caNDI caNDIzvarasyeva, sAvitrI padmajanmanaH / padmA padmApateH patnI, himAdrermenakA yathA // 72 // ratirmakaraketozca, zrIrAmasyeva jAnakI / gaGgAvizuddhasamyaktvA, tasya gaGgA priyA yathA // 73|| [tribhirvizeSakam ] zacIpaterjayantIva, brahmaNaH zrIsarasvatI / kAlindI bhAskarasyeva, janakasyeva jAnakI ||74 || bhImasya damayaMtIva, draupadI drupadasya ca / tasya rAjJastathA jAtA, gaGgasenA'bhidhA sutA // 75 // / D:\amarata.pm5\3rd proof 5 10 15 20 25
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // itazca- "smarantI zrInamaskAraM, dharantI dharmamArhatam / harantI saMzayAn sarvAn , carantI cArucaryayA // 76 / / pUrayantI jagat kIrtyA, cUrayantI svakarma ca / cinvantI puNyapAtheyaM, tanvantI dustapaM tapaH // 77 / / nivartinI kumArgANAM, dharmamArgapravartinI / pravartinI candrayazA, tatraiva samupAgamat // 78 / / bhadrasUrivineyAyAs , tatra zruNvanti dezanAm / mahodayAbhilASiNyo gaGgasenAdimAH striyaH // 79 / / (caturbhiH kalApakam) tathAhi10 "rAmAH kAmAbhirAmAH draviNapariyutA putra-putryAdivargaH snAnAdyairmiSTabhojyai-madhuratararasailAlito'sau svadehaH / svA'nyastrIrUpanAnArasasurabhimahAvastugItasvanA''dyA, bhogAbhogAssahAyA, na khalu tanubhRtAM, dharma eksshaayH||80||srgdhraa[ ] atra strIdvAram - "aGgeSu yeSu parimuhyasi kAminInAM, cetaH prasIda viza ca kSaNamantareSAm / samyak tamIkSya viramA''zu ca piNDakebhyastebhyazca zucyazuci cAruvicAramicchan" // 81 // [ vasanta.] [a.ka.25] "vimuhyasi smeradRzaH sumukhyA mukhekSaNAdInyabhivIkSyamANa ! / bhAvikadarthanAstAH "||82||[up.][a.k. 2 / 6] "amedhyabhasrA bahurandhraniryan-malAvilodyatkRmijAlakIrNA / cApalya-mAyA-'nRtavaJcakA strI, saMskAramohAnnarakAya bhuktA" // 83 // [ upa.] [a.ka. 27] "nirbhUmiviSakandalI, gatadarI vyAghrI, nirAhvo mahA25 vyAdhirmRtyukAraNazca lalanA'nabhrA ca vajrA'zaniH / bandhusnehavighAta-sAhasa-mRSAvAdAdisantApabhUH, pratyakSApi ca 'rAkSasI'ti birudaiH khyAtA''game, tyajyatAm" // 84 // [zA.vi.] [a.ka. 28] mo samaTO D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [215 athA'patyadvAram - "mA bhUrapatyAnyavalokamAnaH, snehAkulo mohanRpAriNA yat / cikSipsayA nArakacArake'sti, dRDhaM nibaddho nigaDairamIbhiH ||85||[u.][a.k. 3 / 1] "AjIvitaM jIva ! bhavAntare'pi ca, zalyAnyapatyAni na vetsi kiM hRdi / calAcalairvividhA'rtidAnato'nizaM nihanyeta samAdhirAtmanaH" // 86 // [ nandinI] 5 [a.ka. 32] "trANAzakterApadi sambandhA'nantyato mitho'GgavatAm / sandehAccopakRte, rmA'patyeSu sniho jIva !" // 87 // [AryA ] [a.ka. 3 / 4] atha dhanadvAram - "yAH sukhopakRtikRttvadhiyA tvaM melayannasi ramAmamatAbhAk / pApmano'dhikaraNatvata, etA hetavo dadati saMsRtipAtam" // 88 // [a.ka. 4 / 1] "yAni dviSAmapyupakArakANi, sarpondurAdiSvapi yairgatizca / zakyA ca nApanmaraNA''mayAdyA, hantuM dhaneSveSu ka eva mohaH" // 89 // [ indravajrA] [a.ka. 4 / 2] "mamatvamAtreNa manaHprasAda-sukhaM dhanairalpakamalpakAlam / 15 ArambhapApaissuciraM suduHkhaM, syAd durgatau dAruNamityavehi" // 10 // [ upajAti ] [a.ka. 4 / 3] "dravyastavAtmA dhanasAdhano na, dharmo'pi saarmbhtyaa'tishuddhH| nissaGgatAtmA tvatizuddhayogAn , muktizriyaM yacchati tadbhave'pi" // 11 // [indravajrA][a.ka. 4 / 4] 20 "kSetra-vAstu-dhana-dhAnya-gavAzcai-rmelitairsanidhibhistanubhAjAm / kleza-pApanarakAbhyadhikaH syAt , ko guNo yadi na dharmaniyogaH" // 12 // [svAgatA] [a.ka.45] "Arambhairbharito nimajjati yataH, prANI bhavAmbhonidhAvIhante kunRpAdayazca puruSA, yena cchalAd bAdhitum / 25 cintA vyAkulatA kRtezcaharate yo dharmakarmasmRti, vijJA ! bhUriparigrahaMtyajata taM bhogyaM paraiH prAyazaH" ||93||shaa.vi.[a.k. 4 / 6] "kSetreSu no vapasi yat sadapi svametad , yAtAsi tat parabhave kimidaM gRhItvA / tasyA'rjanAdijanitA'ghacayArjitAtte, bhAvI kathaM narakaduHkhabhayAcca mokSaH" // 14 // [va.ti.][a.ka. 47] 30 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 216] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // atha dehadvAram - "puSNAsi yaM dehamaghAnyacintayaM-stavopakAraM kamayaM vidhAsyati / karmANi kurvanniti cintayA''yati, jagatyayaM vaJcayate hi dhUrtarAT" // 15 // [indravaMzA] [a.ka. 5 / 1] 5 "ced vAJchasIdamavituM paralokaduHkha-bhItyA tato na kuruSe kimu puNyameva / zakyaM na rakSitumidaM hi na duHkhabhItiH, puNyaM vinA kSayamupaiti ca vajriNo'pi" // 16 // _ [vasanta.][a.ka. 5 / 3] "dehe vimuhya kuruSe kimaghaM na vetsi ?, dehastha eva bhajase bhavaduHkhajAlam / lohAzrito hi sahate ghanaghAtamagnirbAdhA na te'sya, na nabhovadanAzrayasthaH" // 17 // 1 [vasanta.][a.ka. 5 / 4] "paropakAro'sti tapo japo vA, vinizvarAd yasya phalaM na dehAt / sa bhATakAdalpadinAptagehamRtpiNDamUDhaH phalamaznute kim" // 98 // [ upajAti ] [a.ka. 57] "mRtpiNDarUpeNa vinazvareNa, jugupsanIyena gadAlayena / 15 dehena cedAtmahitaM susAdhaM, dharmAnna kiM tad yatase'tra mUDha !" // 19 // [ upajAti] [a.ka. 58] "athireNa thiro samaleNa, nimmalo paravaseNa sAhINo / deheNa jai viDhappai dhammo, tA kiM na pajjattaM" // 100 // [AryA. ] [ vai.za./94] atha viSayadvAram - 20 "atyalpakalpitasukhAya kimindriyArthas-tvaM muhyasi pratipadaM pracurapramAdaH / ete kSipanti gahane bhavabhImakakSe, jantUn na yatra sulabhA zivamArgadRSTiH" // 101 // [vasanta.][a. ka. 6 / 1] "ApAtaramye pariNAmaduHkhe, sukhe kathaM vaiSayike rato'si / jaDo'pi kAryaM racayan hitArthI, karoti vidvan ! yadudarkatarkam" // 102 // [upajAti] [a. ka. 6 / 2] "yadindriyArthairiha zarmabinduvad , yadarNavavat svaH zivagaM paratra ca / tayomitho'sti pratipakSatA kRtin ! vizeSadRSTyA'nyatarad gRhANa tat" // 103 // 1 [vaMzastha] [a.ka. 63] "garbhavAsa-narakAdivedanAH, pazyato'navarataM zrutekSaNaiH / 30 no kaSAyaviSayeSu mAnasaM, zliSyate budha ! vicintayeti tAH" // 104 // [rathoddhatA] [a.ka. 65] 25 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] "bibheSi janto ! yadi duHkharAzes-tadindriyArtheSu ratiM kRthA mA / tadudbhavaM nazyati zarma yad drAg, nAze ca tasya dhruvameva duHkham" // 105 // [ upajAti ] [ a.ka. 6 / 7 ] "mRtaH kimu pretapatirdurAmayAH, gatAH kSayaM, kiM narakAzca mudritAH / dhruvAH kimAyu-rdhana-deha-bandhavaH, sakautuko yadviSayairvimuhyasi" // 106 // [ upendravajrA ] [ a.ka. 68 ] 44 'asura- surapatInAM yo na bhogeSu tRptaH, kathamiha manujAnAM tasya bhogeSu tRptiH / jalanidhijalapAnAd yo na jAto vitRSNastRNazikharagatAmbhaH pAnataH kiM sa tRpyet" // 107 // [ mAlinI ][ ] 44 'dadatu tAvadamI viSayAH sukhaM, sphurati yAvadamI hRdi mUDhatA / manasi tattvavidAM tu vicArake, kva viSayAH ? kva sukhaM ? kva parigrahaH " // 108 // [drutavilambita ] "tAvadvimohagahanaM viSayAbhilASo durvAravairivisaro vikathAviyogaH / rAmA-ramAratikarAzca bhavanti tAvad, vairAgyameti hRdi na zrutajaM narANAm // 109 // [ vasantatilakA ] 15 "upArjitAlpetarapuNya-pApaH, zaraNyavairAgyapuraM pravikSan / ahaM tvadIyAgamapatrahasto'pyalambya, lambe smarazaulkikena" // 110 // [ upe. ][ ] 44 'AtmabhUpatirayaM sacetanaH, pItamohamadirAvicetanaH / kiGkarasya manaso'pi kiGkarai-rindriyairahaha kiGkarIkRtaH " // 111 // [ sthoddhatA ][ ] viSayasya viSAnAM ca, dUramatyantamantaram / upabhuktaM viSaM hanti, viSayAH smaraNAdapi // 112 // [ ] bhuvitalai koi na diDha mai, viSaya-kaSAya hIna / 2rA ! tavara (TTha) isa vIsa-hie, paracha payAsa hIna // 113 // yaduttarAdhyayane'pi - -- [ 217 6. 'sallaM kAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisopamA / kAme patthemANA, akAmA jaMti duggaiM // 114 // [ AryA ] [ utta/ 9-53] 44 'jahA kusaggeNudayaM, samuddeNa samaM miNe / evaM mANussagA kAmA, devakAmANamaMtie" // 115 // [ zlo. ] [ utta. / 7 -23] 1. kusagge udagaM uttarAdhyayane / D:\amarata.pm5\ 3rd proof 5 10 20 25
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // "jahA ya kiMpAgaphalA maNoramA, raseNa vaNNeNa ya bhujjamANA / te khuddae jIviyapaccavAe, euvamA kAmaguNA vivAge" // 116 // [ upajAti ] [utta./32-20] "accei kAlo tUraMti rAIo, na yAvi bhogA purisANa niccaa| __uvicca bhogA purisaM cayaMti, dumaM jahA khINaphalaM va pakkhI // 117 // [ kAvyaM ] [utta./13-31] khaNamittasukkhA bahukAladukkhA, pagAmadukkhA annigaamsukkhaa| saMsArasukkhassa vipakkhabhUyA, khANI aNatthANa u kAmabhogA // 118 // [kAvyaM ] [utta./14-13] 10 yad dazavaikAlike ca - visaesu maNunnesuM pemaM nA'bhinivesae / aNiccaM tesi vinnAya, pariNAmaM puggalANa ya // 119 // [ AryA ] [ da.vai./8/59] puggalANa pariNAma, tesiM naccA jahA tahA / viNIyatiNho vihare, sIIbhUeNa appaNA // 120 // [ da.vai./8/60] 15 parijUra te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se soyabale ya hAyai, samayaM goyama ! mA pamAyae // 121 // [ utta./10-21] parijUraDa te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se cakkhubale ya hAyai, samayaM goyama ! mA pamAyae // 122 // [ utta./10-22] parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / 20 se ghANabale ya hAyai, samayaM goyama ! mA pamAyae // 123 // [ utta./10-23] parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se jibbhabale ya hAyai, samayaM goyama ! mA pamAyae // 124 // [ utta./10-24] parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se phAsabale ya hAyai, samayaM goyama ! mA pamAyae // 125 // [ utta./10-25] 25 parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se savvabale ya hAyaDa, samayaM goyama ! mA pamAyae // 126 // [utta./10-26] 1.jIviyapaccamANA uttraadhyyne| D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [219 iti taddezanAM zrutvA, dhRtvA bhavaviraktatAm / zazvaccandrayazAM sAdhvIM, gaGgasenA niSevate // 127 / / sA katham ? - "paDhai navAI suyAI, paDhiyANa viyAramAyarai niccaM / jahasattIe kiriyaM, kuNai bhavabhamaNanimvinnA // 128 // [ ] 5 "guNilogasaMgaIe, tUsai, rUsai parAvavAesu / bhUsai sIlAlaMkAra-jogao niyakulaM niccaM // 129 // [ ] itazca tatraiva pure, mAsakSapaNakAdimam / kAcit saGgA'bhidhA zrAddhI, tapyate duSkaraM tapaH // 130 // kuryAt prabhAvanAM bhAvA-nnamaskuryAdimAM janaH / nRtyaM tanvanti nityaM, tatpurataH khelakA mudA // 131 // mAsakSapaNakAriNyA-mahimAnaM nirIkSya ca / zrutvA zrutibhyAM, lokaiz-cakriyamANAM guNastutim // 132 // no gaGasenA saGAyA. nissanAyA nirantarama / / zrAddhyAstrizuddhizuddhAyAH, prazaMsAM soDhumarhati // 133 / / yugmam / 15 janapratyakSamanyedhu-ranayA gaGgasenayA / nirIhAyAstapasvinyAH, kalaGko dattavAniti // 134 / / yadeSA rAkSasIrUpA, rAtrau bhuGkte tridhA''miSam / janastutikRte loke, tapaH kuryAd divA divA // 135 / / vaco jajalpa nA'lIkaM, sA tasyA niSThuraM manAk / saGgA kalaGka taddattaM, kSamayA sA titikSate // 136 / / yataH - dujjaNamuhakodaMDA, vayaNasarA puvvakammanimmAyA / sAhUNa te na laggA, khaMtIphalayaM vahaMtANaM // 137 // [ upa.mA./138] "sAhU kaMtAramahAbhaesu0, [avi jaNavae vi muiammi] / [avi te sarIrapIDaM, sahati na layaMti ya viruddha"] ||138||[up.maa./41] 25 "jaMtehiM pIliyA vi hu0, [khaMdagasIsA na ceva parikuviyA] / [viiyaparamatthasArA, khamaMti je paMDiyA huMti"] // 139 // [ upa.mA./42] 20 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // "jiNavayaNasui0 [ sakaNNA, avagayasaMsAraghorapeyAlA] / [bAlANa khamaMti jaI, jaitti kiM ittha achrerN"]||140||[up.maa./43 ] "kSamA khaDgaM kare yasya, durjanaH kiM kariSyati / atRNe patito vahniH, svayameva vinazyati" // 141 // [ ] "kokilAnAM svaro rUpaM, nArI rUpaM pativratA( tam ) / vidyA rUpaM kurUpANAM, kSamA rUpaM tapasvinAm" // 142 // [ ] "dAnaM priyavAksahitaM, jJAnamagarvaM kSamAnvitaM zauryam / tyAgasahitaM ca vittaM, durlabhametaccaturbhadram" // 143 // [ ] saGgA saMlekhanAM kRtvA taptvA tIvratapAMsi ca / prANinaH kSamayitvA'nte'nazanaM pratipadya ca // 144 / / arhat-siddha-mahAsAdhu-zrIdharmazaraNaM zritA / tapaHkSAntiprabhAvena sA kAlena divaGgatA // 145 / / itazca- kAsa-zvAsa-galatkuSTa-rAjayakSma-jvalajjvarAn / zUla-sphoTa-sphuradvAta-jalodara-bhagandarAn // 146 / / zira:-zrutya-'zmarI-cakSu-graMthi-gola-vyathAdimAn / gaGgA saGgAkRtAvajJA, bhuGkte rogAMzca SoDazAn // 147 / / yugmam / / prAnte samyaganAlocya, prAkkRtaM duHkRtaM mahat / nAgazrIvajJAnanindAM prApya sA narake'gamat // 148 // yathA jJAtAdhyayane -[SoDazame avarakaGkA'dhyayane nAgasirIbrAhmaNIdRSTAntaH] 20 "tae NaM te samaNA niggaMthA dhammaghosANaM therANaM, aMtie eyamaTuM suNaMti, dhiratthu NaM NAgasirIe mAhaNIe, tahArUve sAhU sAhurUve dhammarUI aNagAre mAsakkhamaNapAraNagaMsi, sAlaieNaM jAva gADheNaM akAle ceva jIviyAo vavarovie / tae NaM te samaNA jAva therANaM aMtie eyamahU~ soccA Nisamma caMpAe nayarIe siMghADaga-tiga caukka-caccara jAva bahujaNassa evamAikkhaMti, evaM bhAsaMti, evaM pannavaMti, evaM 25 parUveMti, dhiratthu NaM NAgasirIe mAhaNIe jAva vavarovie / tae NaM te mAhaNA [ caMpAe nayarIe] bahujaNassa aMtie eyamaDhe soccANisamma AsurattA jAva misamisemANA, 15 D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [ 221 jeNe ca nAgasirI mAhaNI, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA NAgasiriM mAhaNiM evaM vayAsI haMtA NAgasirI apatthiyapatthie ! duraMtapaMtalakkhaNe ! hINapuNNacAuddase !, dhiratthu NaM tava adhaNNAe apuNNAe jAvaNiMboliyAe jAe, NaM tume dhammarUI aNagAre mAsakkhamaNapAraNagaMsi sAlaieNaM jAva vavarovie uccAvaehiM [ akkosaNAhiM] akkosaMti, uccAvayAhiM uddesaNAhiM uddesaMti, uccAvayAhiM NibhacchaNAhiNibbhacchaMti, 5 uccAvayAhiM NicchoDaNAhiM NicchoDeMti tajjeti tAleMti sayAo gihAo NicchubbhaMti / tae NaM sA NAgasirI mAhaNI sayAu gihAo NicchUDhA samANI, caMpAe nayarIe siMghADaga-tiga-caukka-jAva bahujaNeNaM hIlijjamANI, khisijjamANI, garahijjamANI, tajjijjamANI, pavvahijjamANI, dhikkArijjamANI, thukkArijjamANI, katthai ThANaM vA nilayaM vA alabhamANI, daMDikhaMDavasaNA khaMDamallaya- 10 khaMDA ghaDa)gahatthagayA, phuTTahaDAhaDasIsA macchiyA caDagareNaM aNNijjamANamaggA, gehaMgeheNaM dehavaliyAe vittiM kappemANI, viharaD / tae NaM se NAgasirIe mAhaNIe tabbhavaMsi ceva solasa rogAyaMkA pAubbhUyA / taM jahA-kAse sAse joNisUle jAva koDDhe / tae NaM sA NAgasirI mAhaNI, solasehiM rogAyaMkehiM abhibhUyA samANI, aTTaduhaTTa-vasaTTA kAlamAse kAlaM kiccA, chaTThIe puDhavIe, ukkoseNaM bAvIsa- 15 sAgarovamaTThiiesu neraiesu neraittAe uvavaNNA / sA NaM tao uvvaTTittA macchesu uvavajjai, tattha NaM satthavajjhA dAhavakkaMtIe kAlamAse kAlaM kiccA, ahe sattamAe puDhavIe ukkoseNa tettIsaM sAgarovamaTThiiesu neiesu NeraDyattAe uvavajjai / sA NaM taohiMto jAva uvvaTTittA taccaM pi macche uvavaNNA / jAva kAlamAse kAlaM kiccA doccaM pi chaTThIe puDhavIe, ukkosennN....| tao aNaMtaraM uvvaTTittA uragesu evaM jahA 20 gosAle, tahA NeyavvaM, jAva rayaNappabhao saNNIsu uvavaNNA / tao uvaTTittA jAva imAiM khahayaravihANAiM jAva aTTattaraM ca NaM kharabAyarapuDhavikAiyattAe tesu annegsyshsskhutto| __sA NaM tao aNaMtaraM uvvaTTittA iheva jaMbUdIve dIve, bhArahavAse, caMpAe NayarIe, sAgaradattassa satthavAhassa bhaddAe bhAriyAe kucchisi, sUmAliyAdAriyattAe 25 pccaaiyaa"| [ ] evaM ca- sA sAgaropamAyuSkaM, tatratyaM paripAlya ca / bhujora:parisapeSu, jala-sthalacarAdiSu // 149 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // yad Agame ca - "asma( sa )nni sarIsiva pakkhI, sIha uragitthi jaMti jA chaDhei / kamaso ukkoseNaM, sattamapuDhaviM maNuya-macchA" // 150 // [ bR.saM./234] "vAlA dADhI pakkhI, jalayara naragA gayA u aikUrA / jaMti puNo naraesuM, bAhalleNaM na uNa niyamo" // 151 // [ bR.saM./235 ] bhavAn bhrAntvA bahUnevaM, tataH zrImatipattane / tatrA''ste zrIdhanazreSThI, rAjamAnyo mahadhikaH // 152 / / asti svastikarI tasya, patnI ratnavatI satI / zrImatyA''khyA sutA sA'bhUt tatkukSau pApayogataH // 153 / / 10 yata:"aNaMtAo pAvarAsIo, jayA udymaagyaa| tayA itthittaNaM pattaM, sammaM jANAhi goyamA" // 154 // [ ] zaizave zrImatIputryA, guruyogAt tathaikadA / dezanAzravaNe tasyAH, saJjAtA vratavAsanA // 155 / / 15 svasadmanyetya he mAtar ! mayA'dyA''gamagI: zrutA / jighRkSutamasmyevaM, tayoce mAturagrataH // 156 // "suyANi me paMcamahavvayANi, naraesu dukkhaM ca tirikkhajoNIsu / nivinnakAmA mi mahannavAo, aNujANaha pavvaissAmi ammo" // 157 // [utta./19-11] 20 "amma ! tAya ! mae bhogA, bhuttA visaphalovamA / pacchA kaDuyavivAgA aNubaMdhaduhAvahA" // 158 // [ utta./19-12] "imaM sarIraM aNiccaM, asuiM asuisNbhvN| asAsayAvAsamiNaM, dukkha-kesANa bhAyaNaM" ||159||[utt./19-13] "asAsae sarIrammi, raI novalabhAmahe (hN)| 25 pacchA purA va caiavve, pheNabubbuyasaMnibhe ||160||[silogo] [utta./19-14] "mANusatte asArammi, vAhIrogANa aale|| jarA-maraNaghatthammi, khaNaM pi na ramAmahe (ramAmi haM)" // 161 // [ utta./19-15] D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [223 "jammaM dukkhaM jarA dukkhaM, rogA ya maraNANi ya / aho dukkho hu saMsAro, jattha kIsaMti jaMtuNo( jaMtavo)" ||162||[utt./19-16] "khi( khe)ttaM vatthaM( tthu ) hiraNNaM ca, putta-dAraM ca baMdhavA / caittANa imaM dehaM, gaMtavvamavassaM me" // 163 // [ utta./19-17] "jahA kiMpAgaphalANaM, pariNAmo na suNdro| evaM bhuttANa bhogANaM, pariNAmo na suMdaro" // 164 // [ utta./19-18] "addhANaM jo mahaMtaM tu, apAheo( jjo) pavajjai / gacchaMte se duhI hoi, chuhA-tanhAi pIDie" // 165 // [ utta./19-19] "evaM dhammaM akAUNaM, jo gacchai paraM bhavaM / gacchaMte se duhI hoi, vAhI-rogehiM pIDie" // 166 // [ utta./19-20] "addhANaM jo mahaMtaM tu, sapAheo( jjo) pavajjai / gacchaMte se suhI hoi, chuhA-tanhAvivajjie" // 167 // [ utta./19-21] "evaM dhammaM pi kAUNaM, jo gacchai paraM bhavaM / gacchaMte se suhI hoi, appakamme aveyaNe" // 168 // [ utta./19-22] "jahA gehe palittammi, tassa gehassa jo phuu| sAraM bhaMDANi nIei, asAraM avaujjhaI" // 169 // [ utta./19-23] "evaM loe palittammi, jarAe maraNeNa ya / appANaM tAraissAmi, tubbhehiM aNumanniyA" // 170 // [ utta./19-24] mAtA-pitarau prAhatuH"taM biMti'mmA-piyaro, sAmannaM putti ! duccaraM / guNANaM tu sahassANi, dhAreyavvAiM bhikkhuNo" ||171||[utt./19-25] "suhoiyA tumaM putti !, sukumAle sumjjiyaa| na ha( hu )sI pabhU tumaM putti !, sAmannamaNupAliyA" // 172 // [ utta./19-35] "jAvajjIvamavissAmo, guNANaM tu mahabbharo / garuo lohabhAro vva, jo putti hoi duvvahe" // 173 // [ utta./19-36] 25 "AgAse gaMgasoa vva, paDisoya vva duttaro / bAhAhiM sAgaro ceva, tariyavvo guNodahI" // 174 // [ utta./19-37] D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // "vAluAkavale ceva, nissAe ya saMjame / asidhArAgamaNaM ceva, dukkaraM cariyaM tavo" // 175 // [ utta./19-38] "ahivvegaMtadiTThIe, caritte putti ! duccre| javA lohamayA ceva, cAveyavvA sudukkaraM" // 176 // [ utta./19-39] 5 "jahA aggisihA dittA, pAuM hoi sudukkaraM / taha dukkaraM kareuM je, tAruNNe samaNattaNaM" // 177 // [ utta./19-40] "jahA dukkhaM bhareuM, je hoi vAyassa kotthlo| taha dukkhaM kareuM, je kIveNaM samaNattaNaM" // 178 // [utta./19-41] "jahA tulAe toleuM, dukkaraM maMdaro girii| 10 jahA NihuyaM NissaMkaM, dukkaraM samaNattaNaM" // 179 // [ utta./19-42] "jahA bhuyAhiM tariuM, jaM dukkaraM rayaNAyaro / tahA aNuvasaMteNaM duttaro damasAgaro" // 180 // [utta./19-43] "bhuMja mANussae bhoe, paMcalakkhaNae tumaM / bhuttabhogA tumaM putti !, pacchA dhammaM carissasi" // 181 // [ utta./19-44] 15 zrImatI prAha "so biMta'mmA-piyaro, evameyaM jhaaphuddN| ihaloganippha (ppa )vAsassa, na'tthi kiMci vi dukkaraM" // 182 // [ utta./19-45] "sArIra-mANasA ceva, veyaNAo aNaMtaso / mae soDhAo bhImAo, asai dukkhabhayANi" // 183 // [ utta./19-46] 20 "jarA-maraNakaMtAre, cAurate bhyaagre| mae soDhANi bhImANi, jammANi maraNANi ya" // 184 // [ utta..19-47] "jahA ihaM agaNI uNho, itto'NaMtaguNo thiN| naraesu veyaNA uNhA, assAyA veiyA mae" // 185 // [ utta./19-48 ] "jahA ihaM imaM sIyaM, itto'NaMtaguNaM tahiM / 25 naraesu veyaNA sIyA, assAyA veimA mae" // 186 // [ utta./19-49] "tattAI taMba-lohAiM, tauyAiM sIsagANi ya / pAio kalakalaMtAI, AravaMto subheravaM" // 187 // [utta./19-69] D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [225 "tivva-caMDa-ppagADhAo, ghorAo aidussahA / mahabbhayAo bhImAo, naraesu veiyA mae" ||188||[utt./19-73] "jArisA mANusA loe, tAyA dIsaMti veyaNA / itto aNaMtaguNiA, naraesu dukkha veyaNA" // 189 // [ utta./19-74] / "savvabhavesu assAyA, veyaNA veiA mae / nimisaMtaramittaM pi, jaM sAyA na'tthi veyaNA" // 190 // [utta./19-75 ] "acchinimIlanamittaM, na'tthi suhaM dukkhameva paDibaddhaM / narae neraDyANaM, ahonisaM paccamANANaM" // 191 // AryA // [bha.bhA./167] "naraesu jAiM aikkhaDAiM, dukkhAiM prmtikkhaaii| ko ya vaNNehI tAI, jIvaMto vAsakoDI vi" // 192 // [ upa.mA./279 ] "kakkhaDadAhaM sAmali, asivaNa0 [ veyaraNi-paharaNasaehiM] / [nA jAyaNAu pAvaMti, nArayA taM ahammaphalaM] // 193 // [ upa.mA./280] mAtA prAha"taM biMta'mmA piyaro, chaMdeNaM putti ! pavvayA / navaraM puNa sAmanne, dukkhaM nippaDikammayA" // 194 // [utta./19-76 ] paDivajjasu sAmaNNaM, evaM vuttaM jahA suyaM / ammA-piUhiM'NunnAyA, pattA guruuvassae // 195 / / gRhItvA tatra cAritraM, pavitraM paripAlayet / bhadrApravartinIpArzve, zrImatI bAlyatassatI // 196 / / mAsabhaktAdikaM sA tu , tapyate dustapaM tapaH / pravattinyAdisAvyastAM, zikSayanti kSaNe kSaNe // 197 / / sahasA saha sAdhvIbhiH, spardhate vardhate ruSA / punaH puna ayaHcchadi, tantanIti tapasvinI // 198 / / zrImatIvratinI gehi-bhASayA kalahAyate / krodhinI saha sAdhvIbhis-tattapaH syAt tato vRthA // 199 / / 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // yadAgame"jattha ya gihi(ha)tthabhAsAhiM, bhAsae ajjiyA suruTThA vi / taM gacchaM guNasAyara !-samaNaguNavivajjiyaM jANa" // 200 // AryA |[g.p./111] "mAse mAse u jA ajjA, egasitteNa pArae / kalahai gihitthabhAsAhiM, savvaM tIi niratthayaM" // 201 // AryA [ga./pa.134 ] "mAsopavAsaniratAstu vadantu satyaM, dhyAnaM karotu , vidadhAtu bahirnivAsam / brahmavrataM caratu , bhaikSyarato'stu nityaM, krodhaM karoti yadi, sarvamanarthakaM tat" // 202 // 1 [vasantatilakA ] [ ] "kalahaNakohaNasIlo, bhaMDaNasIlo vivAga( ya )sIlo a| 10 jIvo niccujjalio, niratthayaM saMjamaM carai" // 203 // [ upa.mA./131] "jaha vaNadavo vaNadavadavassa jalio khaNeNa niddahai / evaM kasAyapariNao, jIvo tava-saMjamaM dahai" // 204 // [ upa.mA./132] "pharusavayaNeNa diNatavaM, ahikkhivaMto haNai mAsatavaM / varisatavaM savamANo, haNai haNato ya sAmaNNaM // 205 // [ upa.mA./134] 15 "koho pIiM paNAsei, mANo viNayanAsaNo / mAyA mittANi nAsei, lobho savvaviNAsaNo" // 206 // [ da.vai./8/38] "koho ya mANo ya aNiggahIyA, mAyA ya lobho ya pvddddmaannaa| cattAri ee kasiNA kasAyA, sicaMti mUlAi puNabbhavassa // 207 // [ da.vai./8/40] "pakSaM saMjvalanaH krodho, pratyAkhyAno mAsacatuSTayam / 20 apratyAkhyAnako varSa, janmA'nantAnubandhakaH" // 208 // [yo.zA./4/7] "vItarAga-yati-zrAddha-samyagdRSTitvaghAtakAH / te devatva-manuSyatva-tiryaktva-narakapradAH // 209 // [ yo.zA./4-8] "tatropatApakaH krodhaH, krodho vairasya kAraNam / durgatetinI krodhaH, krodhazzamasukhArgalA" // 210 // [yo.zA./4-9] 25 "utpadyamAnaH prathama, dahatyeva svamAzrayam / krodhaH kRzAnuvat pazcAdanyaM dahati vA na vA" // 211 // [ yo.zA./4-10] "oDa 564o udhAra, tinni vi2 43 / / aLuM tAvaI, para tavaI, parata hANi kareI" ra1rA D:\amarata.pm53rd proof
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 RSidattAcaritre caturthollAsaH // ] [227 "jaM ajjiyaM carittaM, desUNAe ya puvvakoDIe / taM pi kasAiyamitto, hArei naro muhutteNaM" // 213 // [saM.si./68] yad Agame -[] "kohavasaTTe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNai ? kiM baMdhai ?, kiM pakarei ?, kiM ciNAi ?, kiM uvaciNAi ?-goyamA ! kohavasaTTe NaM jIve AuyavajjAo satta 5 kammappagaDIo siDhilabaMdhabaMdhAo dhaNiyabaMdhaNabaMdhAo pakarei, hassakAlaTThiIo dIhakAlaTThiIo, maMdANubhAvAo, tivvANubhAvAo pakarei, appapaesaggAo bahu paesaggAo pakarei, AuyaM ca NaM kammaM siya baMdhai no siya baMdhai, asAyAveyaNijjaM ca NaM kammaM bhujjo bhujjo uvaciNAi / aNAiyaM ca NaM aNavayaggaM / dIhamaddhaM cA uraMta saMsArakaMtAraM aNupariyaTTai / kopATopamanAlocya, mithaH kalahasaMbhavam / prAnte cA''rAdhanAM kRtvA, zrAmaNyamanupAlya ca // 214 // IzAnanAmake svarge, sA dvitIye dvitIyake / IzAnendrazacIbhAva-mApannApuNyayogataH // 215 / / [yugmam] paJcAzatpalyAyukaM prapAlya sA / hariSeNamuneH putrI, tvaM jAtA RSidattakA // 216 / / pUrvakarmavazAd bhadre ! kalaGko'yaM babhUva te / evaM pUrvabhavAn zrutvA, prAptA jAtismRtistayA // 217 / / gatavati vitatAyu:-karmaNi prAntamantaHkaraNazaraNa vairi-dhvaMsanAdAptakIrti / atha pRthumathitA''pat , kevali[la]dvandvametat , paramapadamudArA-''nandasandohamUhe / / 218 / / [mAlinI] ___ iti zrI zIlamAhAtmyapavitre, RSidattAcaritre RSidattApUrvabhavakathanadIkSAgrahaNa-svarga( mokSa )gamanA''khyazcaturtha ullAsaH sampUrNaH ||ch| zrIrastu / tailAd rakSejjalAd rakSet zithilabandhanAt / parahastagatAd rakSed evaM vadati pustikA // 1 // chaH |shriiH| zubhaM bhavatu / D:\amarata.pm513rd proof
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // saMvat 1569 varSe, zAke 1434 pravarttamAne, ASADhe mAse zuklapakSe, 3 tRtIyAyAM tithau, somadine, zrIvRddhatapAgacche yugapradhAna-bhaTTAraka-zrIpurandarasarvayatiguNasundara-gacchAdhirAja zrIzrIzrI jJAnasAgarasUrIzvarANAM ziSya-upAdhyAya zrIjJAnavardhanagaNInAM ziSyAnuziSya paM. labdhivardhanagaNInAM vilokanArthaM likhAvitaM / 5 cha / zubhaM bhavatu / zrIrastu / kalyANaM bhUyAt / zrIstaMbhatIrthe jyo0(tiSI) haradAsena likhitaM // zrI // maMgalamastu / / (2) jIta - lA.da.bhe.sU. 9187, patra 56-nI puSpikA iti zrI zIlamAhAtmyapavitre RSidattAcaritre RSidattApUrvabhavakathana-dIkSAgrahaNa svarga(mokSa)gamanAravyazcaturthaullAsa: sampUrNam // zrIrastu / saMvat 1824 nA varSe, 10 dIvabaMdire, likhitaM paM. harirucinA paM0 gaNezarucivAcanArtham / . . D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ D:\amarata.pm5\3rd proof ajJAtakartRkaM RSidattAcaritram //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM namaH siddhaM // ajJAtakartRkaM RSidattAcaritram // duggaipahapatthANaM, abbhakkhANaM payAsayaMtIe / risidattAe bahuso, bahusoyasaMtAvA // 1 // vyAkhyA-RSidattayA prAptAH, ke ? 'bahusoyasaMtAvA', zokahetavaH saMtApA: zokasaMtApAH, bahavazca te zokasaMtApAzca, bahuzokasaMtApAH / kiM ekavAraM ? ityAha'bahuso' bahuzaH anekadhA / 'payAsaMtIe' prakAzayantyAH asat prarUpayantyAH / kiM tat ? 'abbhakkhANaM' abhyAkhyAnam , vyalIkaM, Alam ityarthaH / kiMviziSTaM ? 'duggaipahapatthANaM' durgastiryagnarakarUpAyAH panthA durgatipanthAH, durgatipathaH, tatra 10 prasthAnaM gamanaM / yadvA durgatipathAm prasthAnamiva prasthAnaM, gamanalagnasAdhanavastuvinyAsamiti bhAvaH / saMkSepArtho'yam , vyAsArthastu kathAnakAdavavaseyaH / taccedam - astIha bharatakSetre dezo nAbhinivezabhUH / madhyadeza iti khyAto madhyadeza ivAvaneH // 1 // puraM tatrAsti vipadAM mardanaM rathamardanam / dAnakovidayatpauracchAtrAH kalpadrumAdayaH // 2 // tasminnAsIt kila mahAratho hemaratho nRpaH / yasyAsirbhujagaH kSoNIbhujAM lakSmImakAmayat // 3 // svarUpavijitAnaGgavallabhA vallabhA'bhavat / suyazAH suyazAstasya trasyadeNavilocanA // 4 // 1. vAvanau vi0 / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // sutastayostu kanakaratho'janyaniruddharuk / 1citraM yenArpitA hanta, hastena dviSatAmucA // 5 // itaH puryasti kAverI kauberIva purI zriyA / sundarapANiH pRthivIpatiH pAlayati sma tAm // 6 // paulomI vAsavasyeva vAsulA tasya vallabhA / asUta rukmiNI nAma tanayAM taviSImiva // 7 // sutAmudyauvanAM vIkSya tAmatho piturantikaM / prAhiNojjananI sarvAGgINAbharaNadhAriNIm // 8 // kRtapraNAmAmAropya tanayAmaGkamaJjasA / vilokya ca nRpo'pIti cintayAmAsa cetasi // 9 // kasmai varAya dAtavyA yauvanasthayamaGgajA / huM jJAtamasti kanakaratho hemarathAtmajaH // 10 // asyAH sa eva saguNaH patirbhavati nAparaH / iti mantribhirAlocya tasmai dUtaM visRSTavAn // 11 // dUtAhUto'tha kanakarathaH svapiturAjJayA / sadyazcacAla kAverI prati sainyairanudrataH // 12 // kramato gacchatastasya prayANairavilambitaiH / AvAsAJjagRhe sainyaM sImAntavanabhUmiSu // 13 / / uttAryamANabhAreSu ravaNeSu virAviSu / paritastADyamAnAsu paTamaNDapapaGktiSu // 14 // utparyANitapRSTheSu vellatsu bhuvi vAjiSu / stambhamAnIyamAneSu kuJjareSu niSAdibhiH // 15 // vetrAsanamalaGkRtya sthitaM cUtatarostale / kumAraM kazcidAgatya dUtaH sAkUtamabravIt // 16 // tribhirvizeSakam // 1. yenAribANasaMbhUtiruSA kIrtiH kRtA kare // 5 // vi0 u0 / 2. pAlaH P. / 3. rantike vi0 / 4. 'rAviSu vi0| D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ [233 RSidattAcaritram // ] kumAra ! pauruSAdhAra ! tavAridamano nRpaH / samAdizati vIrANAM gaNanAsu dhuri sthitaH // 17 // yadasmaddezasImAntapravezastava mRtyave / mRgasyeva mRgArAtigRhAntaravihAritA // 18 / / yuddhazraddhamatestat tvaM mama re re puro bhava / yadyasi pradhanAkAGkSAkaNDUlabhujamaNDalaH // 19 / / mamAjJAmathavA''dAya nivartasva gRhAnabhi / putrazokAnabhijJA'stu jananI te tapasvinI // 20 // vacasyavasite tasya bhRkuTIbhISaNAnanaH / kumAra: smAha re dUta ! gatvA taM kulapAMzanam // 21 // AtmanaH svAminaM brahi. yadayaM napanandanaH / tvAmeva hantumAyAto vainateya ivoragam // 22 // yugmam // yadAjJA bhuvanabhrAntizrAnteSu ripumauliSu / vizazrAma sa me hemarathastAto'dya lajjate // 23 / / yadi tvayi samAyAte kramamutkramayAmyaham / sthito'hameSa saMnahya yuddhakautukatarSitaH // 24 / / ityudIrya sphuraddhairyaH kumAraH sphAramatsaraH / adhArayad gale dUtamatha nUtanavikramaH // 25 // gatvA''cakhyau sa dUto'pi svAmine raNakAmine / kumArodantamakhilaM saMparAyabhiyAM khilam // 26 / / dUtAkhyAtamiti zrutvA kumAraM prati bhUpatiH / uccacAla camUpAMzu-prakaracchannabhAskaraH // 27 / / vAtAzvibhiH parijJAya tamAyAntaM raNecchayA / smAbhiSeNayati kSoNi-pAlasUrapi vairiNam // 28 / / 1. gRhAn prati vi0 / 2. bhrakuTI vi0 / 3. tva vi0 / 4. zrAnteva vi0 / 5. 'mA karSayAmyaham / 6. yuddha vi0 / 7. khilAM P. / 8. "matha vi0 L. I D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // vakSasIva jagattrayyA vyomni pInapayodhare / tadAzvIyakhurodhUtA dhUliH kambukatAmagAt // 29 / / atha tulyapratidvandvI yugAntapraticArakaH / mitho militayorAsId dAruNaH sainyayo raNaH // 30 // tUryatAmrAnakadhvAnakSveDAbaMhitaheSitaiH / tadA nAdamayaM vizvamayaM vizvamajAyata // 31 // ghanAghaneSu varSatsu zareSu zaradhoraNIm / vipakSavAhinIhaMsairuDDIyoDDIya nirgatam // 32 // athoccairdhAryamANo'pi valgAcAlibhiraJjasA / gatvA'ridamanaM prAha kumAro'samasAhasaH // 33 // re saMgrAmasarobheka ! vivekavikalA''kRte ! / Agato'yamasiAsacikIstvAM bhujago mama // 34 // vadanniti parAjitya kRtAyudhamanAyudhaH / agrahId vigrahI jIvagrAhamevAribhUpatim // 35 / / atha dattvA prayANAni vIraH katipayAni saH / taM mumoca punA rAjyabhAjanIkRtya bhUpatim // 36 / / tadAnIM so'pi saMtajya rAjyaM prAjyavirAgavAn / pravrajya ca zivaM prApa tIrthe tIrthakRto namaH // 37 // $$ kumAro'pi vrajannekA-maTavImaTati sma saH / saiMhikeyabhiyevAsyAM nArkendU kirataH karAn // 38 // tadantare mahInAtha-sUnoratha varUthinI / AvAsya tAmaraNyAnImakarod nagarInibhAm // 39 / / sAyAhne ca samAgatya sabhAsInaM nRpAtmajam / praNemurjalavIkSAyai prasthApitacarAzcarAH // 40 // 1. tAnAnakasvAna vi0 / 2. midaM vi0 L. / 3. gataH P. / 20 D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ [235 RSidattAcaritram // ] tAnavAdIt kumAro'pi prasAdAJcitayA girA / kiM cireNa samAyAtA yUyaM, te'pIdamUcire // 41 // jagmivAMso vayaM devAdezataH sthAnakAdataH / apazyAmaikamambhodhisadRzaM prAntare sara: // 42 / / tatra yAmo vayaM yAvat tAvaccUtavanAntare / vanazriyamivAdrAkSma dolAkeliM vitanvatIm // 43 / / svarvadhUrUpavijayAdudastAmiva ketanam / bibhratI kabarI lolAyitAmekAM sulocanAm // 44 // yugmam / / vilokya sahasA'kasmAdasmAn vanamRgIva sA / alakSitagatiH kvApi tarukuJje tirodadhe // 45 // vilokayadbhiratha tat kAnanaM taruNA tarum / naiva sA dadRze'smAbhirgatabhAgyairivauSadhIH // 46 / / velA'lagattato'smAkaM helAvijitazAtrava ! / ityAkarNya kumAro'pi vismayAttaralo'bhavat // 47 / / atrAntare ca taraNiH patrairApIya vAruNIm / muktAmbaro'parodanvattaTe kSIva ivAluThat / / 48 / / vidhyAte'tra citrabhAnau payodhisalilairiva / dhUmeneva tadIyena vyAnaze tamasA jagat // 49 // athAbhivAdayan sapta-RSIniva pura:sthitAn / prasAritakaraH sAkSAdudyayau yajvanAminaH // 50 // tAn visRjya kumAro'tha sAndhyakRtyaM vidhAya ca / haMsatUlImalaGkRtya tAM ninAya vibhAvarIm // 51 // athoccakaiH prayuJjAnAstasmai jayajayAziSam / prAtanivedayAmAsuriti maGgalapAThakAH // 52 // 1. taruNAkulam L. / 2. dato vi0 / 3. yotta vi0 / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // zayyAM tyaja kumArendra ! vibhAteyaM vibhAvarI / tamastirohitA yA'bhUdAvirbhUtaM zriyA tayA // 53 / / nizamyeti kumAro'pi zakunagranthimAdarAt / babandha siddhaye tUrNaM talpamujjhAJcakAra ca // 54 // prakSAlya vadanAmbhojaM devapUjAM vidhAya ca / adApayat prayANAya DhakkAmatha narendrasUH // 55 // DhakkAninadamAkarNya prayANopakramaM tataH / kurvANe satvaraM sainye tumulAkulitAmbare // 56 / / nijaiH katipayaireva savayobhiH samanvitaH / cacAla caranirdizyamAnavA nRpAtmajaH // 57 / / yugmam / / agresara: kumArasya plavamAnaH plavaGgavat / ekastAragirA kazci-dapAThIditi mAgadhaH // 58 / / vyomazrIkucakuGkamapaGko dinamukhatarupravAlabharaH / timiravanadAvadahanaH prabhavati bhagavAnayaM bhAnuH // 59 / / [AryA] tIraM tIramanAratamaTatastatsaGgamAzayA sarasaH / saMghaTayati patirahnAmamuM dayitAM cakravAkasya // 60 // tadathAmravaNaM bhUpanandano bandino giri / dattakarNaH krameNA''pa sasakho nikaSA saraH // 61 / / tadantazcaranirdiSTalatAntaritavigrahaH / tAM dadarza tathaivaiSa vismitazcetyacintayat // 62 // yadIyaM svarvadhUrnetramAlA tatsaphalA hareH / bhogIza eva bhogIzastanvIyamuragI yadi // 63 / / strIratnamIdRzaM martyaloke'smin ghaTate'pi na / karpUrapUra: kimaho jAyate lavaNAkare ? // 64 / / 1. te'mbare vi0 / 2. rahanAM nana vi0 / 3. tadanvA vi0 / 4. bhogI sa eva vi0 / D:lamarata.pm5\3rd proof
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ [237 RSidattAcaritram // ] yadi vA mAnuSIyaM tadasyA vedhA na vAstavaH / paTuH karmaNi kugrAme kuvindaH kiM nu vindati ? // 65 // iti cintAsamAcAntacetA yAvannRpAtmajaH / taddarzanasukhenAste sainyaM tAvadupAyayau // 66 / / turaGgakhurakuddAladAritAvanireNubhiH / tad vanaM punarAvRttarAtridhvAntairivAnaze // 67 / / AyAtasainyatumulamAkarNya bhayasaMbhramAt / sA'nezat taruNI toyakariNIva vanAntare // 68 // sara:parisarakSoNimaNDale tarumaNDale / utprayANamatho tatra camUrapi cakAra sA // 69 / / kumArastu careNeva smareNAkRSTamAnasaH / sambhramI bambhramIti sma tAmapazyan sulocanAm // 70 / / bhramannurvIruhAmantaH kumAro mAravihvalaH / caityaM ketukareNA''kArayadekamalokata // 71 / / etasmin bhavitA sApi bhAminI surasadmani / vicintyeti vivezAtha tadantaH kSitipAtmajaH // 72 // mUrti vidhoriva sudhA-gaurAM dUrAt tamopahAm / nAbheyasya vibhostatra sa dadarza mahAzayaH // 73 // tato nyAyyavidAnAyya nAnapuSpoccayaM svayam / sudhIvidhivadAnarca dhanyammanyo jinottamam // 74 // atha tuSTAva sadbhAvapAvanIbhUtamAnasaH / sa pANI saMpuTIkRtya harSAzrubhiritekSaNaH // 75 // niHzeSasakhasaMdoha-kandakandalanAmbada / / jayAmeyaguNagrAma ! nAbheya ! jinapuGgava ! // 6 // adya me saphalaM cakSuradya me saphalaM ziraH / adya me saphalaH pANiradya me saphalaM vacaH // 77 // 1. nAsti vi0 / 2. zAyaM vi0 / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // dRSTo'si vandito'si tvaM pUjito'si stuto'si yat / vadanniti sa tIrthezaM praNanAma muhurmuhuH // 7 // tasminnavasare prAMzurmunirekaH samAyayau / jarAbhidelimavapuH pralambitajaTAbharaH // 79 / / tayA nAyikayA prauDhodUDhapuSpakaraNDakaH / kumAradarzanotpannakautukottAnalocanaH / 80 // yugmam // muneH sphAralatAkArajaTAbhAratirohitA / hRtacetAH kumArasya jJAtamanturivAtmanaH // 81 / / sApi bAlA vizAlAGgavibhAdattamudaM dRzoH / mahIpatisutaM nidhyAyantI dadhyAvidaM hRdi // 82 / / kimindraH kimu vA candraH kimu vA'sau divAkaraH / devaH kimathavA sAkSAdayaM makaraketanaH ? ||83 / / athavA cArimA tasyedRzI kvAsti biDaujasaH / yo vapurvahate netraiH piTakairiva danturam ? // 84|| kalaGkI rajanIjAnistApanastapanaH punaH / anaGgastu manojanmA tat ko'yaM subhagAgraNI: ? // 85 // athotthitaH kumAro'pi namaskRtajinezvaraH / taM maniM sahasA vIkSya namazcakre'tivismitaH // 86 / / AzAsya taM muniH prAha vatsa ! tvadvirahAkulam / bhUtalaM kiM, kulaM kiM ca bhavatA saphalIkRtam ? // 87 / / kA vA tvadabhidhAnena vA varNaparamparA / kena vA kAraNenAtra bhavadAgamanotsavaH ? // 88 / / ityudIrya sthite tatra munau vAgmIti mAgadhaH / sarvaM nivedayAmAsa kumAre lajjayA''nate // 89 // atrAntare kumArastAM jaTAbhAratirohitAm / pakSmalAkSImathAdrAkSIccakSuHkumudakaumudIm // 90 / / 1. tarA' vi0 / 2. vAgmini vi0 / 3. degbhAraisti' vi0 / 25 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritram // ] tato'sau vismayAnandAmodameduramAnasaH / papraccheti munizreSThaM prAJjalaM racitAJjaliH // 91 // mune ! kenedamasamaM kAritaM jinamandiram / aTavyAmapi, ke yUyaM keyaM kanyA ca kathyatAm ? // 92 // athovAca munirvatsa ! mahatIyaM kathAsti naH / devapUjAM puraH kurmaH kSaNaM tAvat pratIkSyatAm // 93 // omityuktavati kSoNI-pAlaputre pavitradhIH / pravizyAntastayA sArdhaM devapUjAM munirvyadhAt // 94 // sA kumAraM kumArastAM muhurvalitakandharam / IkSAmbabhUva dhavalaizcapalairlocanAJcalaiH // 95 // tato nirmitatIrtheza-saparyAvidhirambujaiH / Agatya maNDape bhUpanandanaM munirabravIt // 96 // kumArA''gamyatAM caityAduttareNa mamoTajam / abhyAgatasya bhavato yataH pUjA'vaziSyate // 97|| gatvoTajaM nRpasutastatastaduparodhataH / muneH pratyagrahIdarghamAsIno dattaviSTare // 98 // munirUce tato vatsa ! zrUyatAM mahatI kathA | caityasya mama cAmuSyA kanyAyA yadi kautukam // 99 // $$ Aste'marAvatIveha nagarI mantritAvatI / zazAsa nRpatirnAmnA hariSeNaH sukhena tAm // 100 // tasyA'bhUd dayitA mUrtyA nAmnA ca priyadarzanA / tatkukSijanmA putrazcAjitisenAbhidho'bhavat // 101 // tamanyadA'nyathAzikSaH kazcidazvo narezvaram / vAhyAlIto'pahRtyehAnItavAn kAnanAvanau // 102 // vaTaprAlambamAlambya gacchato'pi tato'rvataH / avAtarannarAdhIza - sa kInAzakarAdiva // 103 // D:\amarata.pm5\3rd proof [ 239 5 10 15 20 25
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // pura:sarasaronIraprakSAlitamukhakramaH / kramamANaH kramAdenamAzramaM prAvizannRpaH // 104 / / AtithyAya zukapreryamANamANavakavrajam / ruruvatiromanthaphenadanturitoTajam // 105 / / dhyAnalInamunikoDa-sukhAsInamRgArbhakam / vRkSazAkhAzatAlambi tApasopadhimaNDalam // 106 / / tatra kacchamahAkacchavaMzavAridhikaustubham / nRpaH kulapatiM vizvabhUtinAmAnamaikSata // 107 / / tribhirvizeSakam // upasRtya tamurvIzastato vinayavAmanaH / avandata yutaM ziSyaistaraNiM kiraNairiva // 108 // lakSaNairebhiravanIpatirbhavati nAparaH / vicintyeti munistasmai dadAvityAziSaM tadA // 109 / / $*rAjan ! vRSabhadhvajavibhorvadanaM mude'stu , zrIzAradAsadanamakSigavAkSamukham / skandhAdrimUrddhani, calazrutirdolayoryat , pAzvadvayorupavanIyati kuntalAlI // 110 // [vasantatilakA] munirityAziSaM dattvA so'pRcchaditi bhUpatim / kuto yUyamihAyAtAH kathamekAkinastathA ? // 111 // pRSTo'tha sAdaramidaM muninA vizvabhUtinA / sarvaM nivedayAmAsa prAJjaliH pRthivIpatiH // 112 / / iti kurvan munipadopAstimasti mahIpatiH / yAvat tAvad babhUvoccaiH kAnane tumulo mahAn // 113 / / kimetaditi sAkUtamucchrasyAzramavAsinaH / UcurutkaNitAstUrNaM parasparamukhekSiNaH // 114 // 1. kara' P. | 2. sAdhipa vi0| * rAjan ! vRSadhvajavibhustava maGgalAni puSNAtu saiSa bhuvanatrayapUrNakumbhaH / yasyopakarNamadhiropitacUtaparNalIlAmupaiti cikurAlirihAlinIlA // 110 / / vi0ma0 / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ [241 RSidattAcaritram // ] bhaviSyatyAgataM sainyameva me'nupadAdhvanA / vicintyeti nRpo vizvabhUtipAdAnado'vadat // 115 / / idaM samAgataM sainyamAzramAd bahirasti me / dattvAtmadarzanaM susthIkaromi tadahaM prabho ! // 116 / / ityApRSTe visRSTo'tha muninA sainyamabhyagAt / rAjA sainyamapi prApa pramodaM svAmidarzanAt // 117|| kArayitvA tatastasmin sainyAvAsAna vanAntare / munimArAdhayannekamasthAd mAsamilApatiH // 118 / / kumAra ! sundarAkAramidaM nAbheyamandiram / kAritaM tena kalyANaratnarohaNarohaNaH // 119 / / athAsmai gacchate bhUmIbhuje nijapurIM prati / adAd munipatirmantramekameSa viSApaham // 120 / / gatvAtmanaH purI paura-baddhavandanamAlikam / apAlayat parAnandamayaM rAjyamayaM tataH // 121 // $anyadA'muSya nRpateH sabhAsInasya kaizcana / rAjadauvArikairetya vijJaptamidamuccakaiH // 122 // asti svastimatI deva ! nagarI maGgalAvatI / tAM ca pAlayati kSoNIdayitaH priyadarzanaH // 123 // tasya vidyutprabhAkukSisarasIkalahaMsikA / asti prItimatI nAma duhitA sahitA guNaiH // 124 // daSTA duSTAhinA sA'dya niveditumiti prabhuH / atrAsmAn praiSayad deva eva jAnAtyataH param // 125 / / rAjA teSAM vacaH zrutvA vegibhiH karabhottamaiH / tatra gatvA nRpasutAM nirviSAM tAmasUtrayat // 126 / / pitrA dattAM sa dharaNIdharastAM pariNIya ca / punarAgAd nijapurI paurottambhitatoraNAm // 127 / / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // bhuktvA bhogAnayamatho tayA saha navoDhayA / kiyatyapi gate kAle sute bAletare nije // 128 // vinivezitasAmrAjya-bhAro bheje tapasvitAm / bhartRmArgamalacakre sApi prItimatI satI // 129 // yugmam // atha tau dampatI vIkSyamANAvazrumukhairjanaiH / nirIya nagarIto'mumIyatustApasAzramam // 130 // vizvabhUteH kulapateH pAdamUle sthitau tapaH / cakraturjampatI rAdhAvedhasabrahmacAriNau // 131 // athAbhUt paJcame mAsi prakaTo garbhavibhramaH / prItimatyAstapasyantyA lajjAkArI tapasviSu // 132 // gurviNIyaM kathamiti dhyAtvA rahasi tatpatiH / tAmidaM lajjito'vAdId garbho'sti tava kiM priye ! ? // 133 / / sApyuvAca trapAbhAranyaJcadAnanapaGkajA / asti kiJcidahaM nAryaputra ! jJAtavatI tadA // 134 // tasminnavasare bhAnumati prazamamIyuSi / sUcIbhedyastamaHpUra: pUrayAmAsa rodasIm // 135 / / abhedayat tamaH sAndramapi candraH samudgataH / jalakAnto maNiriva prajvalaMstejasA jalam // 136 / / bhavitA hanta ! dhikkArastApaseSvAvayorataH / prAtaranyatra yAsyAva ityAlocaparAyaNau // 137 / / niSaNNAveva tau vAmahastanyastamukhAmbujau / ninyatustAM nizAM cintAcAntasvAntAvubhAvapi // 138 / / yugmam // vibhAtAyAM vibhAvaryAmudite ca vibhApatau / tau vatsa ! tApasaiH zUnyaM dadRzAte tapovanaM // 139 // 1. pazyataH sma tamAzramam vi0 / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritram // ] [243 hA kimetaditi bhrAntau, dhAvantau tAvatistataH / mandaM mandaM muni yAntaM, vRddhamekamapazyatAm // 140 // * athopasRtya sahasA, hariSeNamunirmunim / nipatya pAdayoreva, prAJjalistamavocata // 141 // mune ! prasAdamAdhAya, mamopari nivedaya / dRzyate munibhiH sarvaiH, zUnyaH kimayamAzramaH // 142 // ** athovAca munirbhadra ! yuvayorAzramasthayoH / gRhasthayorivAlokya karma karmanibandhanam // 143 // vizvabhUtimunirbhUta-riva bhUtapatiH purA / tapasvibhiH samaM sarvairapi bheje vanAntaram // 144 // yugmam // ityudIrya muniH so'pi jagAma nRpanandana ! / hariSeNastu dayitA-yutaH svoTajamAgamat // 145 / / tau dampatI nijaM karma nindantAvatiduHkhitau / atyavAhayatAM mAsAMzcaturo vatsaropamAn // 146 / / sA'sUta navame mAsi pUrNe prItimatI sutAm / pratipattithisandhyeva candralekhAM mahasvinIm // 147 / / RSINAmAzrame jAtA suteyaM kAraNAdataH / pitRbhyAmRSidatteti nAma tasyA vinirmame // 148 // tataH prasavarogeNa daivayogena paJcatAm / tasyA jagAma jananI 'hIdRzI bhavitavyatA' // 149 / / kRtaurdhvadehikaH patnyAH sAzrudRkpaGkajaH pitA / lAlayitvA sutAmaSTavArSikAmakarot kramAt // 150 / / * vivekamaJjaryAM 140-141-142 trayazzlokA na santi, tatra gacchanneko......zlokaH 140 kramAGkenAsti tadanantaraM athovAca......zlokaH 141 kramAGkenAsti atra athovAca....zlokasya 143 kramAGko'sti / sampA. * * gacchanneko munistatra dRSTaH paSTo nivedaya / dRzyate munibhiH sarvaiH zUnyaH kimayamAzramaH ? // 140 // D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // mama rUpavatIM putrImimAM dRSTvA vanecarAH / hariSyantIti saMcintya tadarthaM janako'Jjanam // 151 // cakArAdRzyatAhetorvizvabhUtiniveditam / vane'smistena sA jajJe pulindAnAmagocarA // 152 // yugmam / / kumAra ! subhagAkAra ! so'haM seyaM ca kanyakA / alakSyA kAnane'muSmistavaivAdatta darzanam // 153 / / kumArastAmRSisutAM snehamAMsalayA dRzA / tathA'pazyat kumAraM sA yathAtmAnyonyamarpitaH // 154 / / munirapyetayorbhAvaM vibhAvya nijacetasi / uvAca muditaH smitvA kumAraM sukumAragIH // 155 // kumArAtithaye tubhyamAtithyamiyamaGgajA / astu me bharatAyeva cakriNe vinameH sutA // 156 / / RSidattA tu pitari vadatIdamadhomukhI / tadakSavalayagranthIn gaNayAmAsa lajjayA // 157 / / kumArastu samAnIya pANI vANImimAM jagau / yadA''dizanti pUjyAstat pratipannaM mayA khalu // 158 / / atrAntare'vadad bandI deva ! tubhyaM prayacchataH / munerAtmasutAM karmasAkSI sAkSI bhavatyayam // 159 / / kumAraM munirapyAha vilokyAbhi divAkaram / vatsottiSTha prayAhi svaM zibiraM kuru bhojanam // 160 / / kumAro'pi muniM prAha praNamya prAJjaliH prabho ! / adya bhokSyAmi yuSmAbhiH samaM calata tanmayA // 161 / / munirapyabhaNad bhadra ! pramANaM tava gauravam / phalamUlAdi muktvA'nyat kalpate na tapasvinAm // 162 / / munineti visRSTastAM dRzA saMbhAvayannayam / gatvA''tmazibire cakre bhojanaM saparicchadaH // 163 / / 15 25 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ [245 RSidattAcaritram // ] kumAraH kumudAkSI tAmatho dAkSImivezvaraH / nirapAyamupAyaMsta mahenAtimahIyasA // 164 // tatraiva vasatastasya tayA saha navoDhayA / ajAyanta kiyanto'pi vAsarAH sukhabhAsurAH // 165 / / tamanyadA pramodAzrupUrapUritalocanaH / kumAramabravIdevaM munirgadgadayA girA // 166 / / kumAra ! jagadAdhAra ! pratipannaikavatsala ! / kiM bahu brUmahe mainAmapamAnapadaM kRthAH // 167 / / iyaM hi kAnanAvAsakRzakauzalyavaibhavA / nyAsIkRtA mayA vatsa ! rAzIbhUtaguNe tvayi // 168 // tvatsaMgamAd guNAgAramasAvapi bhaviSyati / mRganAbhau gatA dhUlirapyaho surabhIbhavet // 169 // kiJcAnyadahamicchAmi praveSTuM vatsa ! pAvake / jIvitAd maraNaM zreyo mAdRzAM jaratAM yataH // 170 // nipatya pAdayoH prAha kumAro'pi munIzvaram / / alaM prANaparityAgavArtayApi prasIda naH // 171 / / rudatI RSidattApi samAnIya karadvayIm / bhaktinamrazirAH proce pitaraM nitarAmiti // 172 / / yadayaM tAta ! jAmAtA bhavatAM bata jalpati / tad yUyaM pratipadyadhvaM vidhAya karuNAM mayi // 173 / / suprasannaH sutAmevamuvAca munirapyatha / zokenAlamalaM vatse ! tuccheyaM tava zemuSI // 174 / / paraM zikSAvaco'smAkamidaM kvacana mA mucaH / zuzrUSethA gurUn zIlaM pAlayethAH pativrate ! // 175 // 20 1. svarAH vi0| D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // sapatnISvapi mA kopI: kopayantISvapi drutam / vidhuH saMtapyate kvApi dUyamAno'pi rAhuNA ? // 17 // mA bhUH sukhe ca duHkhe ca vatse ! dhrmpraangmukhii| dharma eva hi jantUnAM pitA mAtA suhRt prabhuH // 177 // ApRcchyAtha mahInAthasutaM svAmapi nanda(ndi)nIm / vivezAgnau muniH paJcaparameSThiparAyaNaH // 178 // viluThya jagatIpIThe citAnikaTavartini / rudatI RSidattApi vilApAnakaroditi // 179 // hA tAta tAta ! niHsImApatyavAtsalyatatpara ! / adyAhaM tvadRte zocyA gatamUleva kandalI // 180 // dRSTApi na mayA mAtA tAta ! mAtApi me bhavAn / tadubhAvapyajAyetAM bhuvi hatau gate tvayi // 181 // rudatImiti bhUpAlasutastAM dayitAmatha / prAbodhayannivezyAGka-manacaritAmiti / / 182 / / tiSTha tiSTha priye ! mA'zrupAtamatyantamAtanu / kiM valante kRte du:khe paralokapathaM gatAH ? // 183 // ayaM hi te pitA kAmaM kRtarAjyaH kRtavrataH / na zocyaH kimu vA zocyaH priye ! pUSA'stamIyivAn ? // 184 / / itthaM saMbodhya tAM tasya kRtazeSaurdhvadehikaH / kumAra: kArayAmAsa zmazAne sthaNDilaM muneH // 185 / / atha kanyAmavajJAya yadarthaM calitaH purA / pratasthe sa tayA sArdhaM kumAra: svapuraM prati // 186 / / patyA samaM samAyAntI pitrA dattavarAmasau / avapat pathi sarvartuphalavRkSaphalAvalIm // 187 / / 15 1. hatau bhuvi mRte tvayi vi0 / 2. dattAM parAmasau vi0 / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ [247 RSidattAcaritram // ] akhaNDitaprayANo'tha kumAro rathamardanam / praviveza puraM pitrA kAritottuGgatoraNam // 188 // savadhUkastataH pitro nAma caraNadvayIm / tau cAtimumudAte taddarzanaikasukhotsavau // 189 / / pitrA'bhinanditaH sAkaM tadA ca RSidattayA / kumAro'bhuGkta viSayasukhaM lakSmyeva kezavaH // 190 // $itazcAzrAvi kAverIbhujA sundarapANinA / udanto yatkumAreNa pariNItA muneH sutA // 191 / / sApi taduhitA jAtayauvanonmAdasAdarA / kumArAkAGkSiNI duHsthA rukmiNI samajAyata // 192 / / athAnyadA'milat tasyA yoginI sulasA'bhidhA / samastamantratantrAdivedinI pApamedinI // 193 // sadaivopakRtAmetAM bhojanAcchAdanAdibhiH / RSidattAkalaGkAya kumArAgatihetave // 194 / / rukmiNI prAhiNod duSTacetovRttimivAGginIm / sApi prApa puraM lakSmIsadanaM rathamardanam // 195 / / yugmam // kumAradayitAbhAgyamiva pUSA'stamAsadat / tadA'gaNyamivApuNyaM prasasAratamAM tamaH // 196 / / udiyAya tataH zIlavratanirmaladIdhitiH / jagallakSmIvataMsasya zazino bimbamambare // 197 / / dattvAvasvApanIM tatra janamekaM nihatya ca / sA kumAracatuHzAlaM sulasA'nalasA yayau // 198 // RSidattAM kumArAnte nirIkSya sukhazAyinIm / dhunvatI maulimazrAntaM cetasIdamacintayat // 199 / / aho rUpamaho dIptiretasyA mRgacakSuSaH / ayaM ca puNyavAn yasya dayiteyamajAyata // 200 / / D:\amarata.pm513rd proof
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // atha sA mukhametasyAzcakre zoNitazoNitam / yato durAtmanAM kvAste kRtyAkRtyavivekitA ? // 201 // upadhAnapade kiJca palalaM nyasya pApinI / hRtvAvasvApinIM cApi catuHzAlAt palAyitA // 202 / / mAritaM prAtarAlokya janaM parijanastataH / cakre kalakalaM tena kumAraH pratyabudhyata // 203 / / jJAtodantaH priyAM vIkSya rudhirAruNitAnanAm / upadhAnoparinyastapalalamityazaGkata // 204 / / mAritaH zrUyate kazcidamutra punarIdRzam / rAkSasIyaM hahA prANavallabhA nu kathaM mama ? // 205 / / rUpasaMpadapApAya yadaho zrUyate zrutau / hA dhAtaH ! kimidaM tAta ! viparItamajAyata ? // 206 / / analpAniti saMkalpAn kalpayan nijacetasi / prAbodhayat priyAM sadyo devi ! jAgRhi jAgRhi // 207 / / suptotthitAmatha kSAmavacAH provAca vallabhAm / pRcchAmi bhavatIM kiJcid gopAyasi na tad yadi // 208 / / bhUtvA munisutApi tvaM priye ! kimasi rAkSasI ? / sApi bhItA'bhaNad deva ! kimevamayi ! jalpasi ? // 209 / / kumAraH prAha puruSaH priye'dya nizi mAritaH / samAMsamupadhAnaM te sAyaM ca punarAnanam // 210 / / iti vIkSyApyaho ! sAkSAnna saMdegdhi kathaM manaH ? / salakSmaNi vidhau kiM na jAghaTIti janoditam ? // 211 // iti zrutvA vacaH patyuH svamAlokya ca tadvidham / sA vismayAt trapAsAraM kumAraM pratyabhASata // 212 // 1. pApAyA P.L. / 2. vAcA vi0 / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ [249 RSidattAcaritram // ] purApi yadyahaM deva ! bhaveyaM mAMsabhojanI / AryaputraM kathaM kuryAM tadA mAMsaniSedhanam ? // 213 / / etat kimapi no vedmi pAdAH krudhyantu te mayi / mama karmeritenoccaiH kenacid vairiNA kRtam // 214 // tavApratItiryadi vA kAcit tannigRhANa mAm / / iSTo'pi tyajyate duSTaH zaTadaGgapradezavat // 215 // kumArastadvacaH zrutvA vivekI tAmado'vadat / nirdoSA'si priye ! cittaM mA kRthAH khedavihvalam // 216 / / vadanniti tirodhAya mAMsaM mAMsalasauhRdaH / payasA kSAlayAmAsAtmanaivAsyA mukhAmbujam // 217 / / evaM kalaGkasaMyogaM yoginI sApi nityazaH / tasyAzcakre kumArastu sArasnehastirohayat // 218 // $$ bhUyo bhUyaH parijJAtavRttAnto'tha mahIpatiH / amAtyAnityabhASiSTa kopATopAruNekSaNaH // 219 / / re re mama pure nityamekaiko mAryate janaH / yUyaM kimu na jAnItha yadevaM stha nirAkulAH ? // 220 // te'pyUcurmAnavI naiva deva ! mAriH pure tava / kimu kurmo vayaM tatra mAntrikI daivatI yadi ? // 221 / / uta nirvAsyatAmete deva ! pAkhaNDinaH purAt / tathApi yadi no zAntistadA'nyadavadhAryate // 222 / / purAt pAkhaNDinaH sarvAn mantribhiH preritastataH / muktvA jinamunIn mAnI nRpatirniravAsayat // 223 / / Agatya sulasA kAla-viduSI pApasaMmukhI / nRpamatrAntare krUrA rahasIdaM vyajijJapat // 224 / / mayA'dya dadRze deva ! nizi svapno'yamIdRzaH / daivataM kiJcidAgatya jAne mAmidamabravIt / / 225 / / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // prAtaH pAkhaNDinaH sarvAn nRpo nirvAsayiSyati / tat tasya bhavatI gatvA zuddhimetAM nivedayet // 226 / / yadasau te kumArasya vadhUrvanasamAhRtA / niyataM rAkSasI, tasyA eva ceSTitamIdRzam // 227 / / pAkhaNDinaH parAbhUya maitat satyApaya prabho ! / yadizUn khAdati kroDaH kuTyate sairibhAnanam // 228 // madIye vacasi kSoNI-pAla ! cet tava saMzayaH / idaM tat kautukaM rAtrAvadyaiva paribhAvayeH // 229 / / omityuktvA'vanIzo'pi visRjyaitAmatho nizi / kumAraM svAntike svAGgapIDAdambhAdazAyayat // 230 // kumArazcintayAmAsa jAgrannugratarAratiH / adya me dayitAdoSaH prakaTo hA ! bhaviSyati // 231 / / ekata: piturAdeza-laGghanaM yujyate na me / anyato dayitAduHkham 'ito vyAghra itastaTI' // 232 / / itazca sApi sulasA tadeva nizi nirmame / carairnibhAlayAmAsa bhUmAnapi vadhUM prage // 233 / / athAcakhyurmahIzAya yathA dRSTacaraM carAH / tato nirbhartsayAmAsa nRpo'pi kupitaH sutam // 234 // are jAnannapi krUrAM rAkSasIcaritAmimAm / kulAGgAra ! durAcAra ! pApa ! pAlayase katham ? // 235 // yAhi yAhi dRzoragraM tyaja me rAkSasIpate ! / tvayA kalaGkitamidaM zazAGkadhavalaM kulam // 236 / / nRpaM vijJapayAmAsa kumAro'pi kRtAJjaliH / deva ! sarvamidaM mithyA prasIda mayi mA kupaH // 237 / / athAbravInnRpaH kopATopasaMTaGkitadhvaniH / are pratyeSi nAsmAsu svayaM gatvA nibhAlaya // 238 / / 1. Amityu vi0| D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritram // ] [251 kumAro'pi nRpAdezamAsAdya vimalAzayaH / svaM jagAma tato dhAma kSAmaH zyAmamukhacchaviH // 239 / / vAmahastatalanyastakapolAM rudatIM priyAm / dRSTvA'vAdIdayaM premNA sadayaM hRdayaM dadhat // 240 / / suvANi ! kimidaM pANitale mukhamacIkaraH / yadUmikAbhiretAbhiH kapolaH paripIDyate // 241 / / ajasramazrudhArAbhiH kuruSe kimu varSaNam ? / etacci(ne)trAmbu me harSakarSaNasyAtimarSaNe ! // 242 / / kiM kurmaH karmavazage ! subhage ! hyastane'hani / rAkSasIti nRpasyAgre yoginI tvAM nyavedayat // 243 / / IdRzIM prAtarapyadya nRpatizcarapUruSaiH / tvAmajJAsInna jAnImo'dhunA tad yad bhaviSyati // 244 // atrAntaraM nRpaH kezairAkRSyAkRzamatsaraH / arpayAmAsa tAM daNDapAzikAnAM vilApinIm // 245 / / Adideza ca tAmevamimAM pApIyasI pure / bhrAmayitvA zmazAnAntarnItvA mArayitA cirAt // 246 / / kumAro'pi galadvASpabinduH svAGgaM vighAtayan / niSiddhastatkSaNAd baddhvA svayameva mahIbhujA // 247 / / atha saptazikhAbaddhazrIphalAM viphalAziSam / nimbapatrasragAkrAntakaNThAM kuNThitamaGgalAm // 248 / / uddaNDadaNDavidhRtacchitvarAtapavAraNAm / jIrNasaMmArjanIkhaNDazekharAM kharasAdinIm // 249 / / pura:saMcArivirasatkAhalAzRGgaDiNDimAm / militaprAkRtAstokalokapAtitabumbikAm // 250 / / cUrNacitritani:zeSatarnu tanumukhImimAm / purAntardhamayAmAsuH purato daNDapAzikAH // 251 // caturbhiH kalApakam // 1. vidhR' vi0 L. / vibhR' P. / 2. "DakkAri / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tataH paureSu hAkArapareSu puramadhyataH / smazAnAntarnayante sma tAmamI nirdayAzayAH // 252 // tasminnavasare bhAnurapi dvIpAntaraM yayau / tasyAH kaSTAmivAvasthAM vilokitumanIzvaraH // 253 / / vizvaM vizvamapi dhvAntavistAra: paritastare / satAM cetastadA'stokarayaH zokamayo'pi ca // 254|| DuDhauke'silatApANiriNAyAtha niSThuraH / ekasteSu bruvannaitAmiti bhUribhayAturAm // 255 / / eSA na bhavasi krUre ! daivataM kiJcidIpsitam / smarA''zu ghasmarAcAraparAyaNaparAkrame ! // 256 / / ityudIryAsi-latikAM yAvadudgamayatyasau / tAvadeSA bhayonmeSAt papAta bhuvi mUcchitA // 257 / / mRtAvasthAmimAM dRSTvA kimidaM mRtamAraNam ? / ityuktvA te mitho'pyuccaiH parAvRtya puraM yayau // 258 / / $ sApi sAyaM samIreNa zizireNa prasarpatA / bodhitA bandhunevoccairmahAvanamudaivata // 259 / / pazyantI ca zmazAnaM tAmapazyantI ca ghAtakAn / sA'nezad vAgurAbhraSTamRgI nAzaM mRgekSaNA // 260 // gatvA daramatha kvApi bibhyatI nirjane vane / ruroda rodayantI sA rodasI pratini:svanaiH // 261 / / galadbhiH kusumaiH zephAlikAzcandropalA api / tAmivAnvarudannindUdaye bindubhirambhasAm // 262 // patitA duHkhapaGke'haM tvAM vinA tAta ! tAta ! tat / samAgatya nijApatyahastAlambanamAtanu // 263 / / yadyahaM tvAmamokSyaM na tadAnIM tAta ! durmatiH / duHkhaM kathamidAnIM me syAdidaM hanta ! dAruNam ? // 264 // 1. stadeg vi0 / 2. bhraSTA mRgI L. I 15 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritram // ] [253 re jIva ! bhavatA pApa ! kiM kRtaM duSkRtaM purA / nirAgaso'pi yadayaM hI ! kalaGko mamAbhavat ? // 265 // vyadhA niraparAdhAyAM yAdRg duHkhamidaM mayi / mA vidhAsIvidhAtastvaM hA tAdRgaparAsvapi // 266 / / madviyogamalaM soDhuM manAgapi ca yaH patiH / so'pi dUrIkRto deva ! bhavatA kamupAlabhe ? // 267 / / bhartaH ! duHkhamahAgartapatiteyaM tava priyA / kva yAtu kathayAgatya mahAzaya ! mahodaya !? // 268 / / vilapya bahudhApIti dakSiNAbhimukhI pituH / AzramaM hRdi kRtvAtha sA cacAla zanaiH zanaiH // 269 / / ArUDhazibikasyAGkapalyaGgaM patyurAzritA / AjagAma pathA yena sainyasaMvalitAvaniH // 270 / / tena sA prayayau darbhapATyamAnapadAmbujA / ekAkinyAtapaklAntA dhigaho ! caritaM vidheH // 271 // yugmam / / harivarSasamAyAtabIjaistarubhirudgataiH / svahastavApitaireva saMdarzitapathasthitiH // 272 / / jagAma paitRkaM dhAma tapovanumiyaM kramAt / pituH zmazAnamAlokya rurodeti bhRzaM punaH // 273 / / hA tAta ! duhiteyaM te'navadhiduHkhasevadhiH / kvAsi tvamehi me dehi vatsAvatsala ! darzanam // 274 // duHkhitAM dInavadanAmekAM zaraNavarjitAm / AzvAsaya samAgatya vidhAya karuNAM mayi // 275 / / zUnye'mutra vane tAta ! tvadRte duHkhabhAgaham / pUtkaromi puraH kasya kva yAmi ca karomi kim ? // 276 / / ramyamAsIt puramiva tvayIdaM tAta ! jIvati / abhUt punaridAnI me gahanaM dahanopamam // 277 / / 1. na vi0 / 2. rasyA vi0 / 3. dAti vi0 / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // adrAkSamadya jIvantameva tvAM tAta ! yadyaham / duHkhamapyutsavIyeta tadA vai vyasanaM mama // 278 // atha grahilatAmetAM jalpAmi kiyatImaham / yAdRgevopyate pUrvaM tAdRgeva hi lUyate // 279 // iti zokaM kRzIkRtya janakoTajavAsinI / kandamUlaphalAhArA tasthAvekAkinI vane // 280 // hastanyastamukhI du:khaM tasthuSI sumukhI hRdi / dadhyAvityanyadA citralepakASThamayIva sA // 281 / / prAyaH saMpAkamadhurA karkandhUriva yad vadhUH / zraddhAvatI kathaM tanme bhavitA zIlazIlanam // 282 / / huM smRtaM janakenAsti purA saMdarzitauSadhI / ekA yasyAH prabhAvaddhivazAnnArI narAyate // 283 / / iti nizcitya tAmeSA vanaM vIkSya samAhRtAm / karNe pavitrikIkRtya pitRzikSAmivAkarot // 284 / / tasyAH prabhAvataH puMstvamakutobhayamApya sA / muniveSA sukhenAsthAdarcayantI jinezvaram // 285 / / $$ itazca vallabho'muSyA rohadvirahavihvalaH / tasthau rAjye'pi vikrItAvaziSTa iva zUnyahRt // 286 / / sulasApi nijodagrapravRttyA jitakAzinI / gatvA saMmadayAmAsa kAverIpatinandinIm // 287 / / zikSayitvA tu kAberIpatirapyatimAnavAn / prAsthApayat tadA dUtamatho hemarathaM prati // 288 / / so'pi gatvA tato dUtaH puruhUtamiva zriyA / rathamardanabhUpAlamabhyadhAditi parSadi // 289 / / bhavantaM deva ! kAverIpatiH pracchayatIdRzam / ayaM nA''yAtavAnatra kumAraH kimu kAraNam ? // 290 / / 1. zuddhA vanIpakaM vi0| 15 D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ [255 RSidattAcaritram // ] pariNetuM sutAmasmatprabhorAtmatanUbhavam / tat tvaM visRja rAjendo ! sajjanaM mA'vajIgaNaH // 291 / / kimanyadekato raGkamapi rAjAnamanyataH / vacasApi vivekajJA jAtu na hyavajAnate // 292 // dUtavANImiti kSoNIpatiH zrutvA nijAGgajam / duHkhinaM rahasi kroDIkRtya kRtyavidabravIt // 293 / / kimevaM nityazo'tuccha vatsa ! cetasi tAmyasi / kiM tvayA'zrAvi naivaM yat kRtaM karma na dUSayet // 294 // tat tvaM maduparodhena kAverInagarIzituH / pariNetaM dahitaraM vatsa ! saJcara satvaram // 295 // anicchannapi sa mApavAcametAmamanyata / rudrasnAtramivAlaGghyaM bhASitaM hi pituH satAm // 296 // $ atho cacAla gaNako-padiSTe'hani rukmiNIm / pariNetumasau sainyadhUlidhUsaritAmbaraH // 297 / / vAhinI vAhinIvAsya vAhakallolamAlinI / RSidattAvanAmbhodhau pravizya sthitimAdadhe // 298 / / vanamAlokya tad dRSTacaraM cAruguNaikabhUH / kumArazcintayAmAsa bASpaklinnavilocanaH / / 299 // vanaM hanta ! tadevedaM tadA pUrNamanorathaH / paryaNaiSamahaM yatra tAmaho cArulocanAm // 300 // ta eva taravaH sarve tadeva hi sarovaram / saiva bhUmistadevedaM purato jinamandiram // 301 // mamAjAyata duHkhAya sukhAya yadabhUt purA / nirAgasyapi nirbuddhe ! hA vidhe ! kiM kRtaM mayi ? // 302 / / cintayannityayaM zokazaGkasaGkalamAnasaH / jagAma katibhiH sAkaM pattibhijinamandiram // 303 // 1. satvaraM vatsa ! saMcara vi0 / 2. tAra vi0 / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // asminnavasare tasya dakSiNaM cakSuruccakaiH / paspanda saMmadAdevamacintayadasau tataH // 304 / / mamAsphuradidaM cakSuH priyAsaMgamasUcakam / sA tu daivahatA kvAste tadidaM kimu niSphalam ? // 305 / / athavedaM mamAgre'pi caityaM cintAmaNIyate / adhunApi priyaM kiJcit tAdRzaM tad bhaviSyati // 306 / / iti cintayate yAvat kumAraH sphAravismayaH / RSidattAmunistAvadasmai puSpANyupAnayat // 307 / / kumAro'pi karAt tasya puSpamAlAM samAdade / dRzA pazyannamuM jAtapriyAbhramavizAlayA // 308 / / RSidattAmuniH so'pi hRdIdaM samacintayat / rukmiNI pariNetuM kiM prasthito'yaM mama priyaH ? // 309 / / kumAro'pi jinaM natvA tamAhUya ca sAdaram / Atmagupyad guruM ninye tadviyogAsaha: sudhIH // 310 / / agrAsanopaviSTaM taM bhojayAmAsa cAJjasA / paryadhApayadatyarthamabhyarthya vasanAni ca // 311 / / tato'pRcchadidaM mAnI samAnIya karadvayIm / kumArastaM samAsannAsanAsInaM vinItavAk // 312 / / madIyanayanAmbhojabhAskarapratima ! prabho ! / nivedaya vane'muSmin kadA''yAsI: kutastathA ? // 313 / / athovAca muniH kAzasaMkAzadazanatviSA / ayaM vidyotayannuccaiH samAjapadamaNDapam // 314 / / AsIdatrAzrame deva ! hariSeNamuniH purA / RSidatteti tasyAbhUt tanayA vinayAvaniH // 315 / / kumAraH ko'pi tAM ninye pariNIya nijaM puram / munirapyagamad vahnipravezAt tridazAtmatAm // 316 / / 1. paTa' vi0| 15 25 D: amarata.pm5|3rd proof
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ [257 RSidattAcaritram // ] tadaivAhamapi kSoNI bhrAmaM bhrAmamihAgamam / ameyaguNanAbheyasevAhevAkamudvahan / / 317 / / apUryata mamAtraiva vasataH paJcavatsarI / punastvadarzanenAdya vallIvAbhUt phalegrahiH // 318 / / abravIdatha sAnandamilApatisuto'pi tam / mune ! tvAM pazyato dRSTiH kathaM me na hi tRpyati ? // 319 // tenApi jagade deva ! ko'pi kasyApi vallabhaH / modante kumudAnIndau kamalAni tu bhAskare // 320 / / muni vinihRtAstokatoSacihnamathAvadat / soparodhamiti kSoNIramaNaprabhavo'pi tam // 321 // agre samasti gantavyaM mune ! yAmi kathaM yataH / tvatprItizRGkhalAbaddhaM mano me gantumakSamam // 322 / tanmayaiva samaM tatra cala cArumate ! yate ! / valamAnastvahaM pazcAd , mokSyAmi tvAmihAzrame // 323 // athAvAdId munimevmaagrhN tvaM vRthA kRthAH / yataH saMyaminAM deva ! dUSyate rAjasaMgatiH // 324 / / jagade jagatIzakrasUnunA munirAdarAt / kurvate prArthanAbhaGgaM tvAdRzA api kiM prabho ! ? // 325 // amAtyA api taM prAhuH svAmicittopalakSiNaH / tathA yathA kumAreNa sa mene gamanaM samam // 326 // RSidattAsamA kApi satI kvApyasti nAsti vA / ravirdraSTumitIvAgAt tadA dvIpAntarAvanau // 327 / / yAminIkAminIkarNakuNDalaM candramaNDalam / nabho'GgaNe'patat kIrNatArAmauktikapaGktikam // 328 / / tau kumAramunI prItyA kRtasAndhyavidhI tataH / nizAmanayatAmekapalyaGkatalazAyinau // 329 / / 1. 'kamu vi0 L. I kimu P. I D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // $$ atha prayANamakarot prabhAte bhUpateH sutaH / paTApaTaplutAzvIyaheSAmukhadiGmukhaH // 330 // sa saMtataprayANo'tha kAverI nagarImagAt / samabhyAgAcca muditastaM nRpaH saparicchadaH // 331 / / prAvezayacca kAverImutsRtadhvajatoraNam / kumAraM sa nRpaH pauravadhUvIkSitavaibhavam // 332 / / vivAhasajjitaM mattavAraNapravaNaM tataH / saudhamekamalaGcakre kumAraH kaTakopamam // 333 / / atha jyotirvidAdiSTe vAsare vAsavopamaH / paryaNaiSId nRpasutAM tAmRSerduhituH patiH // 334 // kRtapANigrahaM putryAH kumAraM gauravAdamum / nRpaH katipayAnyuccairasthApayadahAni saH // 335 / / kaNThAsaktabhujotsaGgasaGginI naktamanyadA / pati jagAda vizrambhapraNayAditi rukmiNI // 336 / / prANeza ! kIdRzI sA''sId RSidattA tapasvinI / manaste yA vazIcakre gautamIva zacIpateH ? // 337 / / jagAda medinInAthasUnuH sAzruvilocanaH / zubhe ! tadupamA saiva naiva kAcidihAparA // 338 / / rUpalakSmIjuSo yasyAH samasyA kAmakAminI / vaNikA menakA nAgayoSitaH padapAMzavaH // 339 / / jAte tadvirahe daivAdAsIstvamapi me priyA / yat kSaireyIM vinA ghRSTirapi prItikarI na kim ? // 340 // tataH sakopabhUpAladuhitA pUrvakAritam / nijaM pauruSamAcakhyau pariNeturbahirmukhI // 341 / / tadAkArNya tadA dattakarNaH so'pi mudaM hRdi / RSidattAmunirdadhesvakalaGkApanodataH // 342 // 1. sakopA bhU vi0 L. / 15 25 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ [259 RSidattAcaritram // ] iti zrutvA kumAro'tha bhRkuTIbhaGgabhISaNaH / rukmiNImapanIyAGkAdatucchaM nirabharsyat // 343 / / are pApIyasi ! krUre ! bhavatI tanvatIdRzam / AtmAnaM narakakroDe mAM ca duHkhAvaTe'kSipat // 344 / / hahA guNavatI rUpavatI yA'sId mahAsatI / kathAzeSIkRtA sApi dhik tvAmazubhakAriNIm // 345 / / kevalaM sUtrayantyAtmahitaM kiM vihitaM tvayA / lokadvayaviruddhaM hA pApakAriNi ! vairiNi ! // 346 / / iti nirbhartsayatastasya navoDhAM vyUDhadIdhitiH / nizAnAzAta patirbhAsAmAvirAsA'mbhasAM nidheH // 347|| nizApatirapi prAptanizAvirahavihvalaH / jhampApAtamivAdhAtuM yayAvaparavAridhau // 348 / / atha bhUpasutaH kAntAduHkhatAntAzayazcitAm / kiGkaraiH kArayAmAsa tatraiva bhavanAGgaNe // 349 / / adhiroDhuM citAM so'gninicitAM calitazca tAm / svajanairvAryamANo'pi sabASpaM padayAtibhiH // 350 // kAverIpatinApyeSa javAdetya nivAritaH / kumAra ! tvAdRzAM neda-mabalAkarma yujyate // 351 // rAjJetyukto'pyasau yAvadAgrahaM na vimuJcati / RSidattAmuniM tAvadavocan parito janAH // 352 // bhagavanneSa niHzeSaM manyate te sitAsitam / ataH kRtAgrahaM saMpratyenaM mRtyonivartaya // 353 / / abhyarthito janaiH so'tha nidbhutAmandasaMmadaH / RSidattAmuniH prAha vihasya nRpanandanam // 354 / / kumAra ! mahilAmAtrakRte kiM mriyate vada / tvAdRzA vasumatyA hi patayaH seyamajJatA // 355 / / 1. bharlsa L. | 2. mbhaso L. I D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 260] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // pratizrutamaho ! yanmA bhavatA''nayatA vanAt / dhanyamaNDalamUrdhanya ! vismRtaM tat kathaM tava ? // 356 / / kiJcatadvallabhAsaGgakAmyayA mA mRthA vRthA / dehinAM gatayo bhinnAH paralokajuSAM yataH // 357 // mRtasya vallabhAsaGgavArtApi tava durlabhA / jIvataH punarAgatya sA kuto'pi miliSyati // 358 / / kumAro'pItyabhASiSTa viplAvayasi mAM mune ! / saMghaTante'savaH kvApi jIvatAM mRtimIyuSaH ? / / 359 / / jagAda munirapyenaM mA viSIda mahAmate ! / amunA tava sattvena jIviSyati mRtApi sA // 360 // sapratyAzamatha kSmApasUnurmunimabhASata / prabho ! mAM punarapyetadeva zrAvaya satvaram // 361 // pratyakSaM bhavatA kvApi dRSTA sA kimatha zrutA ? / atha jAnAsi jIvantI jJAnena kvApi tasthuSIm ? // 362 / / sAvaSTambhamadambhastvaM yadevaM deva ! jalpasi / yataH prakaTayantyeva vAco'bhiprAyamAntaram // 363 / / munirjagAda jAnAmi jJAnena tava vallabhA / dakSiNAzApaterasti pure pazyasi mAM yathA // 364 // prasthApayAmi tadahaM tatpade savidhe vidheH / sthitvA tAM, 'suhRdaH kArye tadalpaM yad vidhIyate' // 365 / / abravIdatha sautsukyapramodaM bhUpanandanaH / yadyapyetad mune ! tatra vilambo yujyate na te // 366 / / munirbabhASe kiM dhyAnakSaNo dakSiNayA vinA / sidhyati mApatanaya ! sAtameva patenmudhA // 367 / / uvAca bhUpasUstubhyamagre'pi hi mune ! manaH / arpitaM sAmprataM so'yamAtmApi mama tAvakaH // 368 // 1. zItameva vi0 mu0| 15 25 D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAcaritram // ] [261 jagAda munirapyastu tvadAtmA nikaTe tava / yacca dAnaM yadA yAce dadIthAstat tadA mama // 369 / / uktvA pramANamAdeza iti bhUpasuto'pi tam / Uce kiJca vilambo'yaM lambo mAmatibAdhate // 370|| kumAra ! te priyAmAviSkaromyeSo'dhunA nanu / ityudIrya munistathyaM nepathyAntaramAvizat // 371 // bhavitAho ! muneH karma samIcInamidaM yadi / ahameva kadA dhanyaH puNyavAniha bhUtale // 372 / / prabhaviSNuH prabhAvo'tra satInAM ca satAmapi / bhUyAditi mahInAthe sanAthe hRdi cintayA // 373 / / draSTavyA'dya mayA diSTyA dRSTyA saMjIvanauSadhiH / sA priyetyutsukasvAnte'pi ca bhUpasute sati // 374 / / parolakSeSu nispandamAnalocanapakSmasu / pazyatsu puralokeSu mAlitATTAlapaGktiSu // 375 / / yakSakinnaragandharvasvarvAsiSu nabho'GgaNe / sthiteSu kautukAt pANidhRtamAlyeSu sAdaram // 376 / / vihAya samamauSadhyA munitAM muninandanI / prAdurAsa paTImadhyAdabdheriva ramA tataH // 377 / / SaDbhiH kulakam // puSpavRSTiM vyadhAt tasyAH zirasi tridazAvalI / jayetyAzIrvaca:pUrapUritAkhiladiGmukhA // 378 / / uvAca rUpasaMpattivijitAmarasundarIm / tAmAlokya tadA lokaH smeravismayamAnasaH // 379 // cAmIkarasya purato yAdRzI kila pitalA / tAdRzI RSidattAyAH puraH sphurati rukmiNI // 380 / / sthAne tadasya bhUpAlasUnorAgrahasadgrahaH / ko nAma mriyate nAsyAH kRte'timadhurAkRteH ? // 381 / / D:\amarata.pm513rd proof
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // kumAro'pi bahoH kAlAd dRSTanaSTApadastathA / papau yathAnandabASpaistallAvaNyamivAcamat // 382 / / RSidattApi nIraGgIdalotsaGgIkRtAnanA / Aluloke dRzA lajjAspRzA patyuH padAGgulIH // 383 / / jIvantImAtmajAmAturAvirbhUya puraH sthitAm / tAmAlokya nRpo'pyantaHpramodavazago'bhavat // 384 / / ninAya ca nijaM saudhamasau dhanyatamAM nRpaH / kumArasahitAmetAM samAropya karIzvaram // 385 / / gauravAt tAmatha snAnavAso'laGkaraNAdibhiH / saccakAra nijApatyanirvizeSaM vizeSavit // 386 / / sulasAM tu mahIpAlaH pApinI tAmapApadhIH / bhrAmayitvA pure paunindyamAnAmanAratam // 387 / / rAsabhAropitAM muSTiyaSTyAdiparitADitAm / purataH parito vAdyamAnakAhalaDiNDimAm // 388 / / vilUnakarNayugalanAsikAM niravAsayat / avadhyA hi satAmete, nArI-go-dvija-liGginaH // 389 // tribhirvizeSakam // nanda(ndi)nI svAmapi mahIpatI rahasi raMhasA / nirabharsayadatyantarUkSAkSarakirA girA // 390 / / kumAro'pi kiyatkAlaM sahaiva RSidattayA / tasthau viSayavAMstatra zvazureNa pramoditaH // 391 / / $ anyadA ca priyAmUce tAmutsaGganiSeduSIm / kumAraH sphArazokAzrujalAvilavilocanaH // 392 / / priye ! sarvamidaM bhavyamabhUd mitraM paraM mama / kaSTamAste vidheH pArve tvatpade prahito muniH // 393 / / parArthakarmaThenAdya maThena guNasampadAm / mitreNa rahitA jajJe bhUriyaM me tamomayI // 394 / / 20 D:\amarata.pm5!3rd proof
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ [263 RSidattAcaritram // ] RSidattA vihasyAha mA viSIdAvadhAraya / devAkharvamidaM sarvamoSadhIlalitaM mama // 395 / / kiJca me varamAyaccha yastvayAsti pratizrutaH / prasIda pazya dayita ! rukmiNImapi mAmiva // 396 / / dadhyAviti kumAro'pi zrutvA tadbhAratImaho / virodhinyAmapi manovRttirasyAH kRpAvatI // 397 / / vicintyeti hRdA bhUmIpatisUnustadA mudA / uvAca dayitAmevamastu devi ! vivekini ! // 398 / / iti bharturvacaH prApya rukmiNImatigauravAt / RSidattAtmanA''hUya lajjAbhaGgamasUtrayat // 399 / / $$ athApRcchaya kumAro'pi kAverIpatimandirAt / dayitAbhyAM yutastAbhyAmAjagAma nijaM puram // 400 / abhyAjagAma tanayamatho hemaratho napaH / kurvan karimadairdattacchaTAmiva vasundharAm // 401 / / tuGgatturaGgatuNDAgapAtibhiH phenabindubhiH / tadA rarAja paritaH sapuSpaprakareva bhUH // 402 // vilokya tAtamAyAntamuttIrNo'tha rathAdasau / kumAraH sAravinayo nanAma luThadaGgakaiH // 403 / / pAdAnataM tamutthApya parirabhya ca vakSasA / cucumba zirasi kSoNIpatiH prItitaraGgitaH // 404 / / puraM purapurandhrIhakkluptavandanamAlikam / nRpaH prAvezayadatho vadhUyugayutaM sutam // 405 / / RSidattAM satIcakracUDAmaNimamAnayat / jJAtodantaH kSiterindurapi svAgasi lajjitaH // 406 / / kramAt kRtvaiSa kanakarathasAdakhilAmilAm / bhadrAcAryapadopAnte vratamAdAya nirvRtaH // 407 / / 1. 'mAda' vi0 / 2. raGga vi0 / D:\amarata.pm5|3rd proof
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 264] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // atha nyAyena kanakarathaH zAsan vasundharAm / avApa RSidattAyAM nAmnA siMharathaM sutam // 408|| SS RSidattAnvitaH kSoNIpatirvAtAyanasthitaH / adrAkSIdantarikSe'mbuvAhamaNDalamanyadA ||409|| pracaNDapavanastacca tatkSaNAdeva daivataH / siddhaM kAryamivAnAryaH prApayad vizarArutAm // 410 // militaM galitaM cApi ghanavRndamudIkSya tat / cintayAmAsa vairAgyavAnidaM medinIpatiH // 411 // dRSTa- naSTamidaM yAdRg ghanAghanakadambakam / saMsRtau tAdRgevAyurvibhavAdi calAcalam // 412 // udite sati bhUpasya vairAgyamayatejasi / ko'hamityAkalayyeva raviratrAntare'sarat // 413 // bhUpAlo'pi dayitayA sa sAkamRSidattayA / virAgitamanA dharmavArttAbhiranayannizam // 414 // prAtaH kRtyaM ca nirmAya yAvadAsthAnamAsthitaH / ArAdArAmikeNAyaM tAvadityabhyadhIyata // 415 // nAtha ! bhadrayazAH sUrirudyAne kusumAkare / Agatya saparIvAraH zamavAn samavAsarat // 416 // ityAkarNya vitIryAsmai pAritoSikamaJjasA / jagAma saparIvAro namaskartuM gurUn nRpaH || 417 // praNamyAgre niviSTe'smin gururgabhIrayA girA / cakAra bhavanistAradAyinIM dezanAmatha // 418 // vidhAya dezanAM jJAna - gurau tatra gurau tadA / virate satyado'vAdIdRSidattA kRtAJjaliH // 419 // nirmitaM karma bhagavan ! kiM mayA pUrvajanmani / rAkSasIti mamAlIkaH kalaGko yadajAyata ? // 420 // 1. bhI vi0 / D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ [265 RSidattAcaritram // ] athovAca sa tAM sAcIkRtaprAcInakalmaSaH / pratibodhasudhAvRSTipuSkarAvartako guruH // 421 / / $$ astIha bhArate bhadre ! paraM gaGgApuraM puram / abhUd bhUmIpatirgaGgadattastatrAtivikramI // 422 / / tvamAsIstasya tanayA gaGgAkukSisamudbhavA / gaGgaseneti ni:sImazIlapAlanapaNDitA // 423 / / tatraivAsIt pure candrayazA: sAdhvI tadantike / mataM tIrthakRtAmApa bhavatI bhavatIradam // 424 / / tataH kRtaratistatra jagadekasahodare / viSayAMstvamavAjJAsIrakhilAn khalasaMnibhAn // 425 / / tadA tu candrayazasaH pravarttinyAH padAntike / niHsaGgA yatinI saGgAbhidhA kAcit tapasyati // 426 / / namasyati janaH stauti tapasyantImudIkSya tAm / nAnyadasti sadAcArAdaparaM yazase yataH // 427 // tatprazaMsAmatIva tvaM sahase na tadA zubhe ! / syAdevaikaguNAnAM hi matsaracchuritaM manaH // 428 // tasyAH zlAghAviparyAsamicchantI bhavatI tataH / abhyAkhyAnamitiprauDhamadAsIdUDhamatsarA // 429 / / yadiyaM dambhinI saGgA tapasyati divA tapaH / rAkSasIva punA rAtrau grasate mRtakAmiSam // 430 // abhyAkhyAnamidaM sAkSAt prazamAmRtadIrghikA / titikSAmAsa sA saGgA bhavabhaGgAbhidhAvitA // 431 / / vatse ! tucchastvayA karmabandhaH zarmaniSUdanaH / upArjitaH punarmithyAduSkRtAdAnatastataH // 432 / / tadvipAkavazAd bhrAntvA bhavaM bahu muhurmuhuH / karmazeSe punargaGgApure rAjasutA'bhavaH // 433 / / 1. mati vi0| D:\amarata.pm5\3rd proof
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tataH prAptajinAdhIzamunivratavirAjitA / akArSIH kapaTATopasaMkaTaM vikaTaM tapaH // 434 / / paryante tadanAlocya duSkarma kapaTodbhavam / mRtvA'nazanataH prApa IzAnendrakalatratAm // 435 / / tatazcyutvA ca bhavatI hariSeNamahIpateH / sutA prItimatIkukSibhavA'bhUdAzramAvanau // 436 / / $prAcInakarmaparamANumahodayena, bhadre ! tavAbhavadayaM vipulaH kalaGkaH / duSkarma marmabhiduraM hi durantameva, na kSIyate bhavazatairapi dehabhAjAm ||437||[v.ti.] iti zrutvA gurorvANI vairAgyadrumasAraNIm / 10 sApi jAtismRtijJAnacakSuSA sarvamaikSata // 438 / / tadA kiJca tadAkarNya bhUpAlo'pi vizeSataH / virAgitamanAH sAkSAd guruM dIkSAmayAcata // 439 / / RSidattApi vairAgyavatI gurumajijJapat / etadeva purAkarmabhayAttapRthuvepathuH // 440 // uvAca gururapyetad vilambo'tra na yujyate / asAre'mutra saMsAre sAreyaM hi tapaHkriyA // 441 // atha tau dampatI siMharathanAmAnamaGgajam / kRtvA rAjapade dIkSAmAdadAte tadantike // 442 / / tau gRhItavratau khaDgadhArAcaGkramaNopamam / 20 cakratuAdazavidhaM tapaH kapaTavajitam // 443 / / anyadA jagmatuH sAkaM gurubhirbhadrilApuram / puraM zItalatIrthezajanmanA pAvanIkRtam // 444 / / tapohutAze kila karmajAlaM, palAlapUlapratimaM vidhAya / avApatustatra pure garIyaH satkevalajJAnamayaM mahastau // 445 / / [upajAti] 25 gatavati vitatAyu:karmaNi prAntamantaHkaraNazaraNavairidhvaMsanAdAttakIrtiH / atha pRthu mathitApat kevalidvandvametat paramapadamudArAnandasaMdohamUhe // 446 / / [mA.] iti RSidattAkathAsamAptaH zrI // D:\amarata.pm513rd proof
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTAni pariziSTam [1] siridhammaseNagaNimahattaraviraa vasudevahiNDimajjhimakhaNDe isidattAkahA // pariziSTam [ 2 ] zrIAmradevasUriviracitAkhyAnakamaNikozavRttau bhAvazalyAnAlocanadoSAdhikAre RSidattAkhyAnakam // pariziSTam [3] zrIjayakIrtisUriviracitazIlopadezamAlAyAH zrIsomatilakasUriviracitazIlataraGgiNIvRttau RSidattAkathA // pariziSTam [4] sirimuNivaiguNapAlaviraiyarisidattAcariye tAttvika-uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [5] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre tAttvika-uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [6] sirimuNivaiguNapAlaviraDyarisidattAcariye sUktisadRzapadyAMzAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [7] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre mdhykaaliingurjrpdyaanaamkaaraadynukrmH|| pariziSTam [8] sirimuNivaiguNapAlaviraDyarisidattAcariye vishessnaamnaamkaaraadynukrmH|| pariziSTam [9] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre vishessnaamnaamkaaraadynukrmH||
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] siridhammaseNagaNimahattaraviraiavasudevahiNDimajjhimakhaNDe isidattAkahA // evamahaM tattha pauraparibhogo daidAjaNamajjhagado jadhAsuhaM abhiramAmi / aNNadA ya hemadADheNa raNNA bhaNido bharaddAo-tAda ! visajjedha ajjaputtaM, vaccadu saMteuro amhehi saha kaNagacUlaM NagaraM ti / teNa bhaNidaM-Na tAva haM evaM visajjemi / acchadu idheva kiMci kAlaM ti / teNa bhaNidaM-tAta ! kiM asthi kiMci kAraNaM ? ti / risiNA bhaNido-asthi kAraNaM / suNAhi, vedaDDadAhiNaseDhIe atthi subhi NAma jaNavado / tattha NagaraM tAdapuraM NAma / rAyA ya risabhakule devarisabho NAma / so ya mama bAlavayaMso paramapIdikalido ya / tassa ya mANasavegeNaM mahAsihareNaM ya khayararAiNA saddhi cirakAliyaM verN| tassa ya devarisabhassa raNo maMdAkiNI NAma devI / tIya attiyA kaNNagArUveNa suraccharA NAma / taM ca mANasavego verasaMdhINimittaM maggadi / Na ya se devarisabho rAyA payacchadi / bIbhedi puNa tassa / kiM puNa Na deti kaNNaM ? / tassa kira maMdareNaM cAraNasamaNeNaM varakajje pucchijjaMteNaM mama jAmAdA jAmAdugo NihiTTo / bhaNido ya kira teNa bhagavatA jadhA-'tassa pabhA [ve ]Na tumaM mANasavegaM mahAsiharaM ca jiNIhisi / teNa ya devarisabheNaM mamaM saMdiTuM jadhA, "tubbhassa jAmAdugassa pecchao AgacchIhaM' ti / edeNa kAraNeNaM evaM tuha bhagiNIpadi Na tAva visajjayAmi / acchadu idheva, tubbhe [pu] Na vacchadha tti / evaM risiNA kadhide saNagaraM gado saparivAro rAyA hemadADho / ahamavi piyAhiM sahido khayaralogovaNIdaparibhogo jadhAsuhaM parivasAmi / evaM gadANi me kANi vi diNAI / Na ya Agacchadi devarisabho rAyA / ___ aNNadA ya tammi Asamapade sahasA de (? ce )va adimahaMto tAvasajaNassa kalakalo jAdo / beMti ya paribhIdagaggarassaNA vaNarisiNo-esa bho ! e (? pa) esauppAdabhUdo mahAvigarAlo mahAkAyo mahAbhayakaro ya assutarUvo adiTThapuvvo ya ko vi mahArakkhaso D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // saMpatto / evaM bhaNaMto bhIto tAvasalogo palAiduM payatto / koi koi puNa dAruNabhayavAdabhaggo UrukkhaMbhaido pavaNahatasso ( ? lo ) ddhapAdavo iva tattheva tharatharAyadi / koi puNa atireyataraM maMdasattadAe daTTu ceva jarido vaNogaso / kei pavisatta (?TTa )jaDAkaDillA phillA ( ? ) macchi ( ?ttha ) yA paDidA / taM ca tathAbhUdaM bhUdaM ejjamANaM daNaM bhIyAo me pattIo pavaNAhadakadalivaNavelaMbayaM kuNamANIo pavevidAo vva / Aloito ya mayA vi so Nisicaro bhIdatAvasavadhuvaMdesu veviravisamavisaMthulagamaNesu darapariyattaNayaNesu NijjhAi ( ? ya ) mANo dUrAvagado mamaMteNa AgacchamANo / avi ya - pajjalidaphuliMgujjalajalaMtadhUsaramahA jaDAbharo, aMjaNagirisiharasarisapIvaravigarAlaghorataradasaNudharaNo, ukkaDaphuDaviyaDadaDhadADho, viDaMbitANaNasotto, pajjalitiMgAlapagalaMtadittacittala (? ca) valalolaNayaNasaMghAdo, jamalajuvaloruatijhusiraguhAsotasarisaNA[ sA ]dharo, dIharavikarAlapalaMbAdharoTTabhIsaNayamuho, tikkhavigarAladasamo, papphuridakaviladIharapalaMbaghoDayapucchasaricchagocchocchAidavadaNo, muhaNeMtarudhirakavalaggija (? jA ) lolipiMgalo, bahubAhusamAulo bhayapAso, palhatthatAlatarughorapAlaMbasaMkulo iva mahAselo, churiyAsaricchatikkhaNakkho, palaMbapoTTapoTTA (? peDhA ) laviulakucchideso, sasiravagghAiNacammaNivasaNo, NarasirakavAlamAlAkhalaMtapAlaMbasaMkulo, majjArolUkasauNagagahidapANI, sarudhiragayacammapAudo, vividhabhuyaMgamasahassamAlAvisattadeho, siralaggakaM kavAyasaga ( ?gi )ddhaviNaddhaddhapara (?) - vadaNadehabIbhacchdarisaNo, saraDakaDakaNNapUro, ghorasivArAvamukkapukkAro, hudavahaja ( ? jA )lAvilolavadaNo, kharapharusaNiDurassaNo, paramaghorayugaNidhaNakAlaThTharattasamayasamullasido iva oghAiyakAlajaladharo / tassa ya daMsaNahitthahidayo AsAyi ( ? si ) do me devijaNo / abhidhAvito ya so mama vadhAe Nisicaro / tado so mayA baddhapariyareNaM AkArido / gahiyakhaggakheDayapANiNA vajjamoggarapANI bhaNido me - ehi ehi re rakkhasAdhama ! durAyAra ! jaM de dappaM paNAsemi / tAdhe so vi tivvataragahidAmariso AlA ( ? ullA ) leMto mahAmoggaraM allINo me duyaM / paharidukAmassa ya tassa mamaM muggareNaM pADito se mayA puvvadaraM lahuhatthadAe khaggeNa samuggaro ceva dAhiNo bAhU / vidiyaM ca oharAmi tti khagga [ .... ] NavaraM ca ciMtitaM me esa NirAyudho saMpadaM vaTTati, NArahAmi ya khattadhammaThito NirAyudhassa yuddhe paharituM khaggeNaM / tado me chaDDidaM khaggaM kheDayaM c| so ya me paramaNiddayo asimuhatikkhehiM NakkhehiM sarIraM viddaveDaM payatto, pahaNati ya mamaM ghaNamuTThipauTThadaDhagADhaveDhavale ( ? li ) dehiM paharehiM / pahaNAmi ya ahaM pi tayaM NigghAdApAdamahidhararasaMtasamaNigghosehiM ghaNamuTThigaMThipaharehiM / Ahato ya ahaM teNa vajjamuTThiNA saMkhadese, teNa ya mammappahAreNa ahaM jujjhamANo ceva khaNamettaM NimillAvido loyaNAI, lakkhidANi ya me mucchAvaseNaM timirAyaMtANi va disAmuhAI / 1. jaTAbhAro khaM0 / 2. pagalajalaMta mo0 vinA / 3. lavaNalaloyaNasaMdhAto khaM0 mo0 vinA / 4. valaNo khaM0 mo0 / D:\chandan/new/datta-p/pm 5 \ 2nd proof
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] isidattAkahA // ] [271 mamaM ca rakkhasappaharavidhuraM lakkhedUNaM adisiNehakkaMtahidayAo takkhaNujjhidabhayAo cattAri mama pattIo khaggakheDayahatthagadAo rakkhasavadhAya samuddhAidAo, taM jadhA-pabhAvadI, hemayasA, sodAmaNI, hemamAlA ya / rakkhidAo ya me abhipaDatIo / vAridAo ya mayA NiTTarabhiuDIe vAyAe ya-alaM, NArahadha abhipaDieM / Na ya ekko bahusu gheppadi / Na vA haM itthisatthaparittAido bhavAmi / tato mama vayaNeNaM uvasaMtAo / ahamavi ya jujjhamANo gADhappahArapINabaMdhaNosuMbhaNesu karaNesu ya macchu (? ccha )vattabhuyaMgavikkIlidAdIsu bahusu khedavido sahasA atibalavagarakkhaseNaM visamaggahagahido a(? u)kkhitto haM / NabhataleNaM sarasabhaM(? bhasaM) teNa hIridaM payatto / visaNNAo ya me piyAo rAyarisI ya / kalakalAvidaM ca vaNogasehiM / mae ya so adUruppatito saMvellidoddhamuTTiNA pahado sirammi karadaMDaghAdeNaM / teNa ya pahAreNa vajjagarueNa sahasA NimillAvido NayaNAI / siDhilidabhalaMtagatto ya mukkagadipadAro dhasa tti dharaNItale paDido / mukko ya teNa ahayaM avaNidalagadeNaM / Na ya me tadhAgadassa puNo paharidaM jaNaM (?) khattadhammaM / / so ya mucchAvasaNimillidaccho suciraM mahidale parigholidUNaM tAdhe ya laddhaceto, rasidUNa vIsareNaM sareNa, uppadidUNa NabheNaM khaNaNa ahaMvaNaM patto / jayAvido ya ahaM bhIdA satthehiM UsidahatthehiM vaNarisIhiM NiyayapariyaNeNa ya / diTThA ya amhahiM sA rakkhasabhuyA purA jammi samae chiNNA tammi samae sajalajaladharasiharasaMkAsA adippamANA ya Asi, pacchA puNa kaNagavaNNA saMkhittA payadipurisappamANA jAdA / savimhidamaNA saMvuttA mo| malidA ya me piyAsu rakkhasapaharA / NhAdo ya mi vidhiNA savvarasosadhIsu, gahidavatthAlaMkAravilevaNo bharaddAyasamIve NisaNNo hN| uvati (?tthi )tA ya edammi desa-kAle amhesu ummuhesu dIsamANA amha samIve bhANuyasa-bhANuvegA duve cAraNasamaNA / te ya savvajagajIvabaMdhave baMdhave iva daTuM tesiM [a]bhuggadA mo viNayeNa ya abhiNaMdidA / vaMdidA ya me sabaMdhuvaggeNaM tipadAhiNaM / muNiNA bharaddAeNa vi sasIsagaNasahideNaM aggheNa paDicchidA vaMdiyA ya ghaNaviNayajutteNaM / asogavarapAdavassa adhe vidhiNA iriyAdipaDikkaMtA paDilehettuM puDhavisilApaTTaesu NisaNNA muttimaMtA iva sagga-mokkhA / tato haM saparivAro tesiM pAdamUle susIdale NisaNNo sahasasureNaM sasIsasahiteNaM / adiharisiteNa ya mayA puNo bhaNidaM-sussAgadaM maharisINaM / aho ! bhagavaMtehiM daMsaNeNaM appAitA mo / taheva abhitthudA bharaddAeNaM-sussAgadaM dukkarakAragANaM ti / pucchidA ya bho-bhagavaM ! ke-dUrAdo ihAgadA ? tehiM bhaNidaM-amhe vijjAdharaseDhIdo cediyavaMdi (?da )yA aTThAvadaM gatA dharaNidharaM sammedaM ca girivaraM / tattha ya cetiyAiM vaMdaMtehiM sudaM deva-dANava [?dANavANaM] saMlavaMtANaM jahAbhahilapure Nagare bhagavado arahado sIdalassa jammabhUmIe surabhivaNe ujjANe rAesiNo kaNagaradhassa isidattAe ajjAe ya kevalaNANaM samuppaNNaM ti / taM ca sotUNa tattha vaMdayA 1. 0kAraNANaM mo0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // pattA mo / vaMditANi ya mo tAiM devAsuravaMditAiM / NamidUNa ya tAiM jadhA - saNNihite ya sAdhuNo dasamatitthagarajammabhUmiM ca tado amhe paDimatthiNo purA susAdhuNisevidaM imaM kaMcaNaguhaM uddissa AgadA mo, tubbhe ya ummuhe daddhuM idha samotitA ( ?nnA) moti / tA puNo mhehiM viNaeNa pucchitA te mahesiNo-bhagavaM ! jati vo Natthi uvarodho tado amhaM aNuggahatthAe kadhedha kaNagaradho rAyarisI kadarammi jaNavade puravare vA rAyA Asi ? keNa vA dukkheNa pavvaito ? tato tesiM muNINaM ekko sajalajaladharagaMbhIraNissaNo bhaNatisAvayA ! suNagha / atthi idheva dAhiNaDDUbharadhe radhamaddaNaM NAma nagaraM / tattha rAyA sira NAma / tassa sujasAe devIe attao kumAro kaNagaradho NAma atIva rUvasirisaMpaNNo / kAverIe ya NagarIe rAyA suMdarapANI NAma / tassa vAsulAe devIe attiyA atIva rUviNI rUviNI NAma kaNNA vividhakalAguNasakaNNA / sA ya piduNA kaNagaradhassa diNNA / tesiM ca NagarANaM doha vi aMtaraM bahujoyaNiyaM addhANaM / kaNagaradho ya piduNA mahadA vibhaveNa balavAhaNasamudaeNaM rUviNiviyAhakajje saMpesido suMdarapANidUtasahito / paviTTho ya kameNa vaccamANo mahAliyaM aDaviM / puvvaM ca karabhasaMghADiM salilanivANaM bhAleduM paDiAgacchadi, tato pacchA so payANayaM dehi ( ?i ) sapurisa [ Ni ] rUvite NivANe / evaM ca gacchaMtassa pANiyaNivANabhAlaNavisajjidA karahavAmI sucireNa AgadA / pucchidA ya rAyasudeNaM sAradhipurisA - kiM vA evacciraM kadaM ? ti / te viNayagadA bhaNaMti-sAmi ! lahuM ceva daTTu pANiyaM kiha nu kAraNaM mudha do viga ( ?laM )bitaM ti / amhehiM ito puvvadesiyavidhitaM salilaNivANaM vimaggamANehiM diTTho ekkammi girisaMkaDe khuddAgasamuddabhUto phulluppalakamalakuvalayAiNNo muidamattakAraMDacakkavAgakalahaMsasArasakalaku lalamidhuNAkulo saro / taM ca mo mahaNeva ( ? gahaNavaNa) viNi( ? )peraMtaM paNaTTha ( ? ) NIsaddakarabhA samallINA / gahaNadumaMtarallINA ya saraM savvato paloemo / pecchAmo ya saratIrasaMThidasuyAdjamalajjuNapAdavaMtaravaTTaM [ ta ]vallirajjukayadolasamArUDhaM egAgiNi diva ( ?vva) rUviNi pajjabhu( ? )pavarajovvaNaM vaNadevayaM piva kaNNagaM / hojjA Nu sirI kamalAlayA tassa vA sarassa sA devata tti / sA ya tato dolAto avatariduM avatiNNA saraM saro [ ru ] hatthaM / tattha jalamajjaNaM kAyuM tAhe paumiNipattakaMdAI kamalANi ya vahaMtI avarammuhI calidA sarAto / aNusarAmo ya vayaM vaNamuhA tayiM (?yaM ) kodueNaM / gadA NAdidUraM sarAto / tattha ya girikolaMbe surabhi - vaNamajjhasaMDasaMsitA devakuliyA / tiM ( ?taM ) aNupaviTThA | Agado ya tattha phalabharidakiDhiNo jarApariNato paMjarajaDAkalAvo tAvaso / so ya NikkhittakiDhiNabhAro kadamajjaNaggihomo tIyovaNIdasAmiveyo ( ? ) tIe ya saha phalAI pabhakkhido / amhe ya taM suciraM pacchaNNA NirikkhiduM avasaridUNaM uDu [va] vilaggA idha pattA / eteNa kAraNeNaM amhe [ hiM] suciraM kadaM ti / 1. kiM nukkAraNaM mo0 / 2. ppajjavatu pava0 mo0 / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] isidattAkahA // ] [273 tato rAyaputteNa bhaNidaM-kiM jANadha, kANi puNa tAI havejjA ? te bhaNaMti-sAmi ! hojjA Nu rakkhasAiM tAvasAI vA / rAyaputteNa bhaNidaM-kado rakkhasA phalAI khAiMti, aggi vA homayaMti ? tti NUNaM tAvasAI bhavissaMti / tato payANayaM dAtuM kaNagaradho gado taM saraM, tassa puvaperaMte AvAsido / bhaNidA ya teNa te purisA-darisegha bho ! taM dolaM deuliyaM ca / tehiM daMsidAiM dovi ThANAI / pecchadi ya saparibhogAI, paraM kaNNA Na dIsadi / acchadi ya mahAjaNaparivuDo devakuliyAe / pecchati ya tattha apuvve puSphida-phalide surabhisAdukalide mahaDhume / vArito ya teNa logo, mA koi puSpaM phalaM vA etthaM padese chivejja tti / Agado ya so tAvaso phalAiM gaheduM / rAyaputteNa ya viNaeNa pUito / teNa vi ya se paumapattaviNNattho puSphaphalodayamisso uvaNIdo rAyasudassa agyo / paDicchidUNa ya tayaM NisaNNo paumapattAsaNe rAyasudo / pucchido ya vaNogaseNaM-kado Agacchasi rAyaputta ? tti / teNa ya savvaM jadhadidaM kadhidaM / paloedi ya savvado samaMtA rAyasuto, Na ya kattha vi taM kaNNagaM pecchati / bhaNido ya risaeNa rAyaputo-deva ! kammavelA vaTTati / taM ca si atidhI / sAdhINAiM ca me phalAiM / tAiM gheppaMtu / rAyasudeNa bhaNidotavovaDDI hodu bhe / alaM phalehiM / tubbhaM puNa jai keNai bhakkharUveNaM aNNeNa vAhArajAdeNaM vatthesu varuga (?) cammapaDIsu vA paoyaNaM atthi, tado geNhaheti / teNa Nivittiya paDisedhito / ADhatto ya devada vva [va]Ne payattiuM / avasarito ya NiyayAvAsaMteNa saparivAro rAyaputto, appapurisaparivAro ya pacchaNNo dumaMtaraTTido AsamapadaM NirikkhaMto tAva Thido jAva diTThA [kaNNagA?] risiNo AhArakAle teNa saha phalAiM khAyaMtI / pacchA ya puNo aiMsaNaM gadA / tato puvvAvaraNhakAle majjida-jimido puNaravi gado tAvasasagAsaM rAyasuto / tattha ya viNaeNa tayaM pajjuvAsamANo bhaNadi-jadi risiNo aNuvaroho havejja tato ettha surabhisItalagaMbhIrajale tuha bhuyapariggahapavarapAdavovasobhide vIsamejjAmi kadiI diNAiM / Na ya te ko vi edAe disAe catuSpadaM alliyAvedi pAdavaM vA luMcati tti / teNa ya bhaNido-vIsamadha rAyaputta ! icchAe tti / tado rAyaputto viyAle paDigato AvAsaM / adicchidAe ya rAdIe gado tAvaso phalANaM / rAyaputto ya devakuliyaM gado / NiuNaM ca maggamANeNaM Na cea diTThA kaNNagA / kAridA ya NeNa haritovalevaNA devakuliyA puSphovayArakalitA surabhidhUvaMdhayAridA ceva / Agado ya so tAvaso / NamidUNa ya tayaM avakkaMto / puNaravi ya dumaMtaraNilukkeNaM AhArakAle diTThA / gado ya AvAsaM / tadheva majjida-jimido pacchAvaraNhe gado risisamIvaM, abhivAdaNaM ca kAryu bhaNadi-maharisi ! Na me dhitI asthi tuha pAdamUlaM aNAgatassa / teNa bhaNidaM-sAgadaM vo bhaddamuha ! tti / pajjuvAsidUNa ya gado AvAsaM / bidiyadivase ya tadheva puNaravi taM devakuliyaM ADhatto sayameva haridovalevaNaM puNphovayAraM ca kAdaM / Agado ya tAvaso / teNa ya bhaNido-kimesA rAyaputta ! sayameva mahaMtA uvacitI ADhattA ? accuvayAro 1. payattitaM khaM0 / payatitthaM mo0 / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // saMkaM uppAeti tti / teNa bhaNitaM maharisi ! tuhaM ( ? ho ) variM bhatti me balA karaNi kAraveti tti / tato so kAlAgaru- kappUra - tura ( ? ru )kkesu paramasurabhIsu dhUvaM DahidUNaM NamidUNa ya puNo vi maMtati-bhaNadha maharisi ! jati vo keNai aTThotti / teNa Nivittiya paDisiddho avasarito ya tato / evaM diNe diNe uvayAraM kareti / aNNadA ya risiNA pucchito rAyaputto, jadhA - rAyaputta ! Na viNA kajjeNaM esa tuha saMtiyo uvayAro bhavissadi / bhaNadha jaM kAraNaM ti / tado rAyasudo paNAmapuvvayaM bhaNadimaharisi ! atthi vo idha kA vi kaNNagA / taM jadi pasAdamaMto si mahaM tado taM padaMsehi, me dehi ya tti / tAvaseNa bhaNidaM - rAyaputta ! kado ettha kaNNaga ? tti / teNa bhaNidaM sAmi ! mayA sayameva sA diTThatti / tato teNa suciraM kiMpi ciMtedUNaM bhaNido hasaMteNa - rAyaputta ! kiM bhaNasi sayameva diTThA ? rAyasuteNa bhaNitaM jadhA - Nabedha ( ? ) eva diTThA me / risiNA bhaNidaM - tahiM tIya te kajjaM ? tti / rAyasudeNa bhaNidaM AmaM, kajjaM ti / sA bAlA Na tAva puraccaraNajoggA paryAdisukumAlA ya / tato jati tubbhe pasAdamaMtA me tA taM payacchadha / me bhuMjadu tAva rajjaM ti / risiNA bhaNido-jati evaM tato suNadha / atthi idheva bharadhe mattiyA NAma NagarI / tattha rAyA Asi hariseNo NAma / taM tAva mamaM viyANadha / aNNadA ya ahaM kamhi vi kAraNe jAdaveraggo puttassa ajidaseNassa rajjaM dAduM NirAgaridapauravaggo vaNaM paTThido / mamaM ca piyamattI NAma devI / sA dhArijjaMtI vi me piTTho laggA / savvAlaMkArabhUsidA kadA ( ? kadhiduM ) laggA me -deva ! Niyattadha / Na yAhaM cAito tIya NiyatteduM / tato sA mae ceva saha vissabhUtisagAse dikkhaM paDivaNNA / imaM ca mo va samallINAiM NAgarisikumAragasahAyagAI, puvvaM risiparibhutte ya ettha Asamapade parisaMThidAiM / esA ya devakuliyA mayA vaNogasesu kAridA / devIe ya NiggamakAlabhUdo gabbho parivaDi payatto / tAvasehiM ya taM NAtUNaM ciMtitaM eso rAyA rajjaM paricchaiduM vaNaM paviTTho ettha vi akiccaM sevati tti / tato mamaM pariccaiduM aNNato gadA / devI ya kAleNa pasUdA / paramarUvA dAriyA jAdA / mayA ya se isibhAvaladdhA [tti ] isidatta tti ya se NAmaM kadaM / abhiNavajAdA (?) mA ( ?mA ) dA mayA ya / bahuM vilavaMteNaM kataM se aggikajjaM / sasoeNa ya mayA esA madhUgatellAdIsu dukkheNa parivaDDhidA / khaMdheNa ya NaM vahaMto puppha-phalANaM kathaM vi vaccAmi / sAvadabhayeNa Na chaDDemi NaM uDae / parivaDDhidA ya kamaso / pacchA Na cami khaMdheNa voDhuM je / ciMtemi ya-jati uDae muyAmi to kadAi sabara- puliMdAdIsu dharisaNA hojjA, aNNe vA kesu vi hIrejja vA bAlA / tato me acchaMtiyaM sogo pAvejja / tato mayA puvvAvadhAridaM aMtaddhANiyaM aMjaNaM kadaM, diNNaM ca isidattAe / bhaNidAya me putta ! mama viNiggadassa eteNaM aMjaNeNaM aMjidaNayaNA acchejjAsi / tado te koi acchIsu Na pecchIhiti / Na ya keNai hIrihisi ito / etammi aMjaNe sAdhINe mama ya viNiggade jadA tumaM kassai darisaNaM dAhisi tadA NAhAmi jadhA tumaM bhogAbhilAsiNI / tato tumaM pariccaIhAmi tti / tIya ya 'tadha tti' paDivaNNaM / evaM ca vaccadi kAlo / AgacchaMti ya edAe vattaNI D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] isidattAkahA // ] [275 vividhA satthA / ANemi se tato maggidUNaM vividhAiM saMpaDiyavasthAbharaNAiM khajjagANi ya / edIya vAhase (?) akappiyANi vi vaNarisINaM pageNhAmi / esA ya Na ya deti kassai daMsaNaM evadi kAlaM / taM NUNaM iNhi paritaMtA vaNavAsassa, jado jaNassa daMsaNaM dAtuM payattA / taM esa paramattho / rAyaputta ! esA hu sA acchadhi / NavaraM puNa AgacchaMtu cheyAu pariyAri[ yA ] u vatthANi ya raaysudaarihaaii|| teNa ya savvaM uvavAdidaM / tato risiNA majjidapasAdhidA piNiddhAvidA jaNaNisaMtiyaM ca maNi-rayaNa-kaNagaparimaMDitaM tilagacodasaMtaM AbharaNavidhiM ti / tato uvaNItA rAyasutassa / bhaNido ya risiNA rAyasudo-bho ! esA vaNavAsANurUvasuhitappayArA NiccaM pi adiTThavippiyA suhalAlidA ya mayA / taM jadhA me [tadhA] edaM vi mANesi / teNa bhaNidaM-deva ! pattIhAmi te ANaM ArAdheduM ti / tato teNa bhiMgAraM ujjamiduM diNNA tassa / paDuppavAidaturiyaravAkulaM ca kA, araNNaM takkhaNaM ceva vIvAhidA / tuTTo ya rAyaputto tIya laMbhe / ciMteti ya-alaM me aNNabhAriyAsu pariNIdAsu / etto ceva NiyattitavvaM me / tIya ya dhidIkaraNatthaM Thido tattheva bahuAI ahorattAI / bhaNati ya-pie ! esa te logo sagalo vi kiMkaro / dejjAhi edassa ANattiM / tuTThA atthapadANaM kuNasu ya ruTThA du NiggahaM NiyadaM / sikkhAvedi (ya) NidANaM evaM so rAyaNIdIo // NiuNapariyArasabhidaM ca tayaM jadhA-joggavapadesaNiuNaM kareti / jAdA ya kaNagaradhaparamabhAvANurattA / piduNA saha bhattuNo (?) ApucchidA (?do) bhaNadi ya knngrdhN-sunnaahi| esA te parittA [yavvA] / ahaM puNa jarApariNado jhINAyU ya vaTTAmi / esA asaraNa tti / tado Niga (? viva) sadAe evacciraM jIviMdo, jeNa se aNNado gadI vA saraNaM vA Natthi / mae made cude vA taM laddhamidANiM edIya saraNaM / ahaM puNa idANiM sadeheNaM bhagavaMtaM tAvasakuladevadaM hudAsaNaM tappemi / kaNagaradheNa ya bhAvapaNadeNa paNaido-deva ! mA tAva lahaM maraNe tattI karedu (?dha) / isidattA vi ruamANI bhaNadi-tAta ! mA maM pariccayadha tti akayapaDipuNNaM (?), bahuvidhaM kaluNaM ca vilaviduM payattA / tato risiNA paDisussetUNa bhaNitAputta ! alaM te ruNNeNaM / asamatthadAe aggipavesaM avassaM kAdukAmo ahaM / kiMtu geNhAhi imAI harivarisANaM harivaMsuppattikAlakappapAdavANaM bIyAI paramasuhumAI / edAI jattha tattha va vippaiNNAI mUlaM baMghaMti / viNA vi salileNaM chammAseNa ya jovvaNasthA mahAlayA mahaMtA savvotuapuSpha-phalA mahApAdavA bhavaMti / kaNNAe ya pidA sasurakulapaTThidAe avassaM kiMci vaM (? vi) dhaNaM payacchati / taM majjha Natthi aNNaM dAtavvayaM / edAiM puNa tAvasehiM kappapAdavabIyAI (?) mama vIyAI (? diNNAiM) / edAI geNhAhi / jattha te ujjANabhUmI pamadavaNaM vA havejja tattha vAvejjasi tti jaMpato atimahaMtaM pasevayaM bIyabharitaM tIya hatthe payacchati / 1. piduNA dUNa saha khaM0 / piduNA dUsaNa saha mo0 / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 ] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tato puNaravi do vi ApucchidUNaM hudAsaNaM atigado [gado] ya paralogaM / bahuM ca ruNNaM isidattAe pidimaraNe / tattheva se matakiccaM savvaM kadaM kaNagaraheNaM / kato ya se tattha vivvao (?) tehiM / , tato isidattaM ghettUNaM saNagarAbhimuho saMpaTTido kaNagaradho / mukkA ya suMdarapANisutAe viyAhatattI / isidattAe ya muccaMte pedie Asamapade mahaMtaM hidayadukkhaM samuppaNNaM / saMpaTTidA ya padiNA saha siviyArUDhA / gacchaMti ya sarakkha (? kkhe )vamette samadhie vA ekkekaM bIyaM pADedi / kiM-kAraNaM, carime esA piduNo Asamapadassa ciMdhabhUdA kittaNijjA ya pAda [va] paMtI bhavissadi, ahamavi sasurakulagadA pAdavapaMtiM jaNagAsamapadasaMbaddhaM pecchamANI dhitiM karehAmi / evaM AsamapadAdo ghettuM Alogayave (?) ekkekaM bIyaM chaDetI NIdA padiNA radhamaddaNaM NagaraM / pavesidA ya mahadA vibhUdIe sasurakulaM isidattA / diNNo ya se sudaparamattheNaM sasureNaM ratijoggo pAsAdo, uvabhogavidhi ya pajjattA / jAdA ya kaNagaradhassa pANesu vi piyatarI / bhuMjadi ya piyasahidA uttame bhoe / evaM se gadAI paMca varisAI / ido ya kAverIe NagarIe tadA ceva suMdararAiNA rUviNIya pituNA [suyaM ] jadhAkaNagaradho kumAro addhoddhapadhe kaM pi aNNaM araNNamajhe tAvasakaNNagaM pariNeduM pddinniytto| kaNNA vi ya rUviNI pattajovvaNA kaNagaradhaM hidaeNa abhikaMkhamANI dukkheNa kAlaM gamedi / aNNadA ya tattha bahusikkhidA siddhavijjA kAi jogaparivvAiyA sulasanAmadhejjA puhaviM paribbhamaMtI kameNa kAverimAgadA, allINA ya tattha rUviNIe kaNNAe / tIya ya pUidA viNaeNaM diNNAsaNA ya vividhAu akkhAiyAu NADiyAu ya kadhayituM payattA / akkhittA ya tIya bahu sikkhidAe sA rAyasudA / paritudvAe ya se viulo sakkAro kado / tappabhidi ca diNe diNe abhikkhaNaM rAyasudA (?) / aNNadA ya sulasA rAyadhUdaM pucchadi-puttaya ! padhANaM te jovvaNayaM vaTTati / Na te pidA aNurUvaM [varaM] uvavAteti / kiM khu evaM erisaM ? ti / tIya hasidUNa bhaNitaM-ajje ! jassa ahaM piduNA diNNA so aNNAe vaNogasasudAe paramasubhayAe uvatarido tti / tIya bhaNiyaM-kassa vA tumaM piduNA dattA ? tIya ya kadhidaM jadhAbhUdaM jAva tAvasakaNNagaM pariNe, addhapadhAto paDigato tti / tato tIya pAvAe paravasaNAbhiNaMdI(? diNI )e bhaNidA rUviNIputta ! ahaM tAva tume suTu sukadovagArahaDA kadA / de ciMtemi ya kiMdha te paccuvagAraM karejjA / taM dehi me putta ! vayaNaM, jA te gaNidesu diNesu taM varaittaM idhamANayAmi / tIya vi putta ! paravvasayaM (? NaM) aviNNAdaparamatthaM cedi / tato tIya pattiyaMtIe puNo vi pUedUM bhaNidA-ajje ! evaM kIradu, ANeha taM jati vo atthi sattI / tato ya tIya bhaNidA-putta ! acirA idhamANidaM dacchisi / 1. viyAyaha khaM0 mo0 / 2. vo0 khaM0 mo0 vinA / 3. baMdhabhUtA mo0 / 4. uvaMtarido khaM0 / vaMtarido mo0 / 5. kadha mo0 / kiMdha khaM0 mo0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] isidattAkahA // ] [277 evaM bhANi, parakajjatattillA sattheNa samaM padhAvidA dhuttI / kameNa ya vaccaMtI pattA radhamaddaNaM NagaraM / diTTo ya tIya rAyaputto isidattA ya / isidattAe sovaNayassa NiggamapavesAi NA, puvvaM ciya ciMtitovAyA isidattAe dhAdaNujjadA jAdA / puNo ya ciMtiti-kiM mama tAvasaitthivadheNaM ? aNNaM se uvAyaM kAhAmi / sA pavA [i] yA osovaNitAlugdhADaNIsu vijjAsu kusalA / tato sA rayaNIe osovidajaggayajaNA allINA rAyaMgaNaM / tattha ya raNo dArAbhikadaM vallabhapurisaM osove, churayAe ghAdeti / tassa evaM sarudhiraM ca aMtauMDalaM ghettuM paviTThA vihADidaduvArA kaNagaradhasovaNayaM / tattha ya isidattAe saha padiNA dattosovaNAe hatthe muhaM ca rudhireNaM liMpati / maMsaM puNa se ussIsayamUle ThAveti / DhakketUNa ya dArAI avahidaosovaNI avaktA / diTThI ya darappabhAte so vallabhapuriso ghAtito / kadaM ca bahujaNeNa kolAhalaM mahaMtaM-esa keNa vi rAyapuriso ghAtito tti / teNa ya saddeNa vibuddho rAyaputto / suto ya teNa vallabhapuriso vivADito tti / attaNo ya teNa vatthaM rudhirakalaMkitaM lakkhitaM / tAdhe uvayutto padIvappabhAe NirikkhamANo pecchati ya isidattaM bahalarudhirakalaMkitakaravadaNaM siradesaviNikkhittaM ca purisamaMsaM / taM ca tIya tArisaM rUvaM daTThaNa kaNagaradho saMkido jAdo / tAdhe taM suhappasuttaM uTThAvedu bhaNadi-sudaNu ! kA te imA avasthA ? kadhaya kiM si rakkhasI saMvuttA ? kIsa te esa amhaM vallabhapuriso ghAtito ? tti / sA bhIdA paramalajjidA dhaNitaM pavevamANI bhaNati-sAmi ! NAhaM purisaM mAremi, Na vA haM rakkhasI dhuvaM / teNa bhaNidA-kiM khu dANiM te imaM rakkhasi-saNevatthaM ti ? pecchAhi tAva attaNo muhaM hatthe ya tti / tato sA da-NaM veDDAgahitA tuNhakkA ThidA / bhaNidA ya teNa-jAva te koi Na jANadi tAva lahaM dhovAhi hatthe vadaNaM cedi / tado sA vilidA dhovadi kara-vadaNAI / taM ca maMsaM sayameva kaNagaradheNa lahuM NikkhadaM dharaNIe / dadiya (? jAdaM ya) rAyakule rolaM mAhilaM ( ? mahallaM)- keNa maNNe esa puriso ghAido tti / tato aNNadA (tIe) aNNaM purisaM ghAde, tIya pAvAe tadheva rUdhireNa AlittA risidattA / kaNagaradhasaMtiyA churiyA ya mANusamaMsaM ca se sarIravilaggaM kaNagaradhAsaNNe tthvedi| tadheva viNiggadA dAraDhakkaNaM kAdaM / sIdalamaMsaphariseNa vibuddho rAyaputto pecchadi ya puNa taM tadheva maMsarudhirotthadasarIraM / tado bAhiM viNiggado dArAsapaNe purisaM ghAtidaM pecchati / tAdhe puNaravi NiyayavAsagharaM atisarito / bhaNati ya tattha isidattaM uDhave, pie ! NAdA si mayA NicchidaM jadhA tumaM rakkhasi tti / duNNivAraNijjo ya khalu rakkhasANaM sabhAvo / imo hu aNNo vi te mahAdovArio ghAtito tti / taM alaM te sudaNu ! purisamaMseNaM / kohi pasAdaM, virama dosAdo jAva te koi Na jANadi caritaM / ahaM te sudaNu ! aNNAiM miya-mahisavarAhamAdINaM maMsAiM paccaggAI diNe diNe uvaharAvemi / uvasama / kiM te mANusamaMseNaM / tado sA asabbhUtaayasA hadA paramadukkhattA ruamANI bhaNati-sAmi ! ahaM AsamapadaM saMvaDDidA / 1. aMtakuMDalaM mo0 vinA / aMtaaMDalaM mo0 / 2. ThAvati khaM0 mo0 vinA / 3. mahaMtaraM khaM0 mo0| 4. ciMtA-ga0 khaM0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // puppha-phalAsiNI haM, jadha pattiyamaMsassa gargha pi Na sahAmi / edaM me kiMpi asubha-kammodayasaMjaNidaM aNNAdaliMgaMudiNNaM (me)| Na ya evaMguNajAdIo pakAsacarido bhavati / pacchaNNaM khu erisANaM caridaM bhavissadi / mama ya pAgaDAi maMsa-rudhirAiM dIsaMti / etaM kiM Na viyAredha ? kaNagaradheNa bhaNidaM-mae vi evaM viyAridaM, kiMtu Na du(? ga)-hidadavve aNNahatthe aNNagharagade vA dIsamANe aNNo gheppadi / taM NUNaM thINagiddhiviyAro te atthi, jato Na cetasi sumiNasamaM maNNamANI / pacchA rudhira-maMsesu dehalaggesu sUijjati tti / evaM bahuppayAraM uvAlaMbhidUNaM tato soyAvidA vadaNaM / taM ca NaramasaM puNaravi dharaNIya NikkhataM teNaM / jAdaM ca rAyakule gare ya dAruNaM rolaM / tato puNo vi aNNarAdIe aNNo vi mArido / tadheva kAdaM gadA pAvA / cetitaM ca rAyaputteNamuTThiteNa / puNo bhaNidA gADhasiNehANurAgapaDibaddheNaM isidattAo pie ! de tAva sabbhAvaM me parikadhehi / mA imaM erisaM karehi amANusajoggaM kammaM / de tAva jaNayajaMpaNassa bIbhehi / kAmaM jati mANusamaMseNa viNA Na saMtharasi tato te ahaM pacchaNNaM diNe [diNe] aNNado haMtUNa mANusaM ANAvemi / uvasama aMtevAsijaNAto / bhiccajaNassa saMtiM karehi / amhe vi te bIbhemi / taM uvasama / mA te ayaso pasaratu tti / tato paramadukkhidA ruamANI bhaNati-piyayama ! NAhaM edassa kammassa kAriNo / kAmaM me Na pattiyadha tato me dukkhatakammAe sIsaM chiMdadha tti / tAdhe teNa puNo pacchAditA / evaM sA parivvAiyA aNiviNNA diNe diNe visiTTAI bhaDa-bhoiyAiM NagarapadhANe ya purise dhIte, ANeduM maMsa-rudhirAiM tadheva karedi / pacchAdeti ya jatteNaM kaNagaradho / raNNA ya vinAvideNaM melidA maMtiNo savvapayadIo ya / bhaNidA ya maMtiNo-labhadha bho ! lahaM evaM mANusarUvaM rakkhasaM, jo se pukkhalaM majjAdaM karemi / tato maMtIsu bhaNidaM-rAya ! savve tA etthaM kei kupAsaMDiNo te NicchubbhaMta (? ti) NagarAdo jati tAva tadhA saMtI bhavissadi / tato suMdaraM adha Na hohiti, tato aNNaM uvAyaM kAhAmo / jappabhidiM esa purisavadho payaTTo tappabhidi pAsaMDavajjo Na aNNo ettha ko vi apulvo paviTTho / taM NUNaM pAsaMDajaNidaM evaM ti / tato rAiNA sAdhu jaNavajjA AbhUdA savvapAsaMDiNo, bhaNidA ya-bho ! Nigacchadha savve vi mama NagarAto / ko doso tti NagarapaurajaNapado me keNa vi rakkhaseNaM khajjadi / so ya Na viNA pAsaMDappayogeNaM / esa Ne maMtijaNassa buddhI / tado edAe rakkhasasaMkAe Nicchubbhadheti / etthaMtare uTThidA sA dhuttaparivvAiyA, bhaNadi ya rAyaM-mA amaMgalAiM karehi / Na vaTRti pAsaMDiNo NicchubhiduM / ahaM te rakkhasiM AikkhAmi jIya logo khajjati tti / teNa ya aNuvUhateNa bhaNidA-ajje ! kadhaya, pattiyAmi tubbhaM dhammaTThidAe / tIya ussAre, raNo 1. evaM khaM0 vinA / 2. caritaM khaM0 vinA / 3. cittAvadeNaM mo0 vinA / 4. abhUdA khaM0 mo vinA0 / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] isidattAkahA // ] [279 egAgissa kadhidaM-jappa (?) devadAe bhaNidA haM ajjamubbodhituM, 'ajje ! ajjaM ciya pabhAdamette rAyA pAsaMDAiM rakkhasasaMkAe NicchubhIhiti / tattha tumaM evaM raNo kadhejjAsi jA esa kaNagaradheNaM araNNAdo tAvasarUvissa rakkhasassa sudA pariNeduM idhANidA, esA te suNhA pacchaNNarakkhasI logaM khAyati / abhiNNANaM ca te esA ajja tuha saMtiyaM aNNaM pi maNasaM ghAdeduM khAhidi / kumAraviuttaM ca paccaita (ya)purisesu kallaM darappabhAte sayaNijjagadaM ceva pacchu (? ccu ) vekkhAvejjAsi / tato se avassaM kiMci rakkhasaliMgaM daTuM pattijjihisi sayaM ceva / tato raNNA bhaNidA-vacca / evaM NAma, pecchAmi tAva etaM ti / tato taddivasaM rAiNA sUlagallayavavadeseNa appaNo pAse sappayogaM, jUraMto vi tIya rakkhaNAhetuM, savvarAtiM dharito kaNagaradho / tato tIya pAvAe rayaNIe aNNo rAyapuriso dhAtito / tassa ya rudhira-maMsesu isidattaM kalaMkeduM avakkaMtA / kadakaraNijjA ya cetito (? tA) ya puriso mArito tti / paccuvekkhAvidA ya aNuppaesasuttA ceva rAiNo [purisA] / diTThA ya rudhiracilINavadaNA maMsapesIsahAigA isidattA / NivedidA ya raainno| kuviteNa ya rAiNA NiTTharaM aMbADido bhaNido ya kaNagaradho-are ! dhiratthu te / tuma jANato vi mANusakhAiyaM rakkhasiM pariyaDDasi tti / so ya NiNhavati-Natthi erisaM ti / raNNA bhaNidogaccha tAva, suttAe ceva peccha se muhaM ti / parivvAiyA saccavAdiNo, paccakkhadevadA / tIya me edaM jadhaTThidaM kadhitaM / taM ca sodUNa lajjido kumAro / gado isidattAsagAsaM / pecchati ya taM vibuddhaM tadavatthagadaM ruaMtiM / tato so vi gADhasiNehapaDibaddho ruamANo bhaNadi-pie ! kAI vo (?) karemi ? Na si mama vayaNeNa NivAridA / peccha, kerisaM jAdaM ? Na ya se (? si) mayA kassai kadhidA / kadhidA si rAiNo pAvaparivvAiyAe tti / edammi desa-kAle raNNA saddAvedaM caMDAlANaM samappitA, bhaNidA ya-sigdhaM evaM durAyAriM masANe NeduM mAredha tti / amAretANa vA tubbhaM kulucchedaNaM karemi / isidattAe ya saha maraNasaMpaTTito balA NiruMbhAvido rAiNA knngrdho| tato risidattA egAgiNI asaraNA NirANaMdA pANesu gale vAlesu ya ghettUNaM AkaDvidA NagaramajjhayAreNaM vilaidarattakaNavIrakusumakaMThaguNA, uvaNIdavajjhapANA (?) ugghussamANaghorarakkhasipaDahA, bahujaNeNa pecchijjamANI, NiTTarakharapharusapANaNibbhacchidAkaDDidA payaTTidA rAyamaggeNaM / bhaNati ya rUvaguNakkhittahidayo taruNajaNo-hA ! daTTha kadaM vajjhaM samANaveMteNaM / aho ! akajjaM / kiM esA mArijjati / vari loe tIya khajjamANA vi / bahuo ya logo taM aNukaMpamANo soyati / avi ya, NayaNavihUNaM ca muhaM, caMdavihUNaM ca savvarimuhaM tu / NaliNivihUNo vva saro, edIya viNA du jiyalogo // 1. vaccha mo0 vinA / 2. dhAiyati khaM0 / 3. paccuve0 mo0 / pattuve0 khaM0 mo0 vinA / 4. savvaM mo0 / 5. rUllagalla0 khaM0 / 6. veiDaM pu0 mo0 / 7. aMtADido khaM0 / 8. pagale0 khaM0 mo0 vinA / 9. paDihA mo0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // jAjadha (? tAyadha) saraNavihUNaM, juvatIrayaNaM imaM muhutteNaM / jAhidi NiratthadaM ciya, radaNaM va kuvaTTaNAvaDidaM // o jadha dIsadi esA, atibhayasaviNa( la )kkhabebbhalasarIrA / tadha edIya mahato, esa asaMto duhA (? rA) lAo // evaM bahujaNo taM aNukaMpamANo aNusoyati / avare puNa bhaNaMti-Na esA aNukaMpidavvA, jIya ettio logo khAito tti / evaM dIsamANo bahujaNeNaM NINidA nngraato| tado NIdA sIdANayaM mahArayAharaNasaricchaM / tattha ya ekkeNaM adiroddeNaM pANeNaM samujjato parasU, bhaNidA ya teNa-pAve rakkhasi ! sudiTuM dANiM attANayaM karehi / bahuo te logo khAido / tassa phalaM dANiM pAvasu tti / tato sA samujjadaM parasuM daTThaNa, itthisabhAveNaM bhIdA tharatharAyamANadehA kadaMjalipuDA, te pANe bhaNadi-sAmi ! kuNadha pasAdaM mama adippiyajIvidAe / mA maM mArehi (? h)| gehadha mama sarIralaggAI vatthAbharaNAiM / mama sIdANavatthAI dAeM jIvaMtiM me visajjedha / kiM mae vo mAridAe adhaNNapuNNAe ? tti / tehiM bhaNidaM-jadi tuma Na mAremo, tato ahaM rAiNA satta vi kulAI ucchedijjaMti / jai kiva (? kayA )i idhaM puNo tumaM jIvaMtI dIsasi suNijjasi vA, tado jANAhi amha kerisaM hoti ? tIya bhaNidaM-paraM me tubbhe jIvaMtiM muyadha, tato tattha vaccAmi jattha rAyA tubbhe vA sutIe vi Na suNadha / tado tattha ekkeNaM pANeNaM jAdANukaMpeNaM bhaNidA-tA pANA ! muyadha evaM adikaluNaM / jIvaMtI aNNadesaM pAvatu varAI / tesu bhaNidaM-evaM NAma, mukkA hu esA amhehiM / jo akkhemaM puNa tIe, tuha uvarieNaM tato teNa 'tadha tti' paDivaNNaM / visajjidA bhaNidA ya-tadha dANiM karehi rakkhasI (? si) ! jagha appANaM mamaM ca rakkhasI (? si)| tato tIya jIvidappiyAe 'tadha tti' paNadAe paDivaNNaM / diNNANi ya tesiM tIya sarIralaggAI vattha-bhUsaNAI / tato sIdANayavasthaparihidA veluvaNagahaNaMtaresuM dAhiNadisAmuho turidaturidaM vipalAidaM payattA / tAva ya tAI kappapAdavabIyAiM mahAlayA mahApAdavA saMvuttA, aNavaradA pAdavapaMtI AsamapadaM pasappadi / tado sA visaNNA ciMteti-kadaraM khu dANiM disiM vaccAmi NiggadIpadhA apuNNA haM? / puNo ya tIe ciMtitaM-vaccAmi ido taM ceva cirapavisa (vasi?)daM sIhaguhe piva pidusaMtiyaM AsamapadaM, jattha purA parivaDDidA adhaNNA haM / taM mottuM Natthi me saMpadaM evaM pattAe aNNo gadipadho / evaM ciMte, cittadukkhAhadA ruaMto saMpaTThidA / tato laggA ya tIe rukkhapaddhadIe / itarehiM pi pANehiM aNNAe susANe depahANa (? dehapamANa)samadAe josidAe varaMgaM vigamidUNaM (?) dUrato daMsidaM loe jadhA esA sA mArita tti / 1. duchAhAo khaM0 mo0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 1 ] isidattAkahA // ] [ 281 isidattA vi ya tado mahadA dukkheNa samakkaMtA kataMtasaMkhobhidasarIrA kaluNAI vilavamANI kharadabbhasUikaMTagakhANugagokaMTakAditikkhaviMdhitaparamasukumAlacalaNakomalaMgulitalehiM lohidabiMdugAI viNimmuyamANI jamapurisa [ sa ] risaparamadAruNaghoracaMDAlamuhummukkA, vAguramuhummukkA iva hariNI, bhIbhayacakidasaMkidu (? da) vva avayakkhaMtI savvado disIe bAdhAI, taM rukkhapaddhadiM aNusaraMto araNNaM samogADhA / ciMdedi ya ruamANodhiratthu khalu gayakaNNacaMcalANaM bhaggadhejjANaM / purA edeNaM ceva padheNa ahaM mahAmahaMtAe vibhUtIe karituragapavararadhavarabaddha (? padha ) karANubaddhA, mahadA turiyaNiNAdajayasaddANaMdaNaMdidA, calacaMcalacArucAmarADovadharidadhavalAtapattA, parapAdehiM gadA / akadapuNNA ehi puNa egAgiNI visamasAvadapaDahoraDaMtaduddaMtakataMtadIharakaravisamapakkhittadittagalaggahAdipAehiM mahiM vigAhAmi / katthai adivisamagayakulorasidapaDisuAsaddabhImavi [tta ] tthA, katthai daridayamAdhivahuMkAravimukkaparamaghoravi ( ? va ) jjAsaNisarisadAridahidayA, katthai bhalluMkikaMkavAyasa-miya-mahisa-varAha-sahUla-gaya- gavaya-khagga-gaMDaga-hattha ( ? tthi ) -taracchaccha-bhallacillala-ruru-camarasaMbara- hari - hariNa - di (? ci) ta majjAra- kovakokkaM tamahAsakuNarasidaparibhIdacalidathaka ( ? ga ) thageMtahidayA, bhillapuliMduddAmasavarapukkArasamuvviggacedasA katthai Niyu (? lu) kkamANI vipalAyaMtI ya visamagahaNesu, katthai samabhibhUdA ruamANI dukkhasaMtattA, katthai gahaNesu rukkhaheTThesu vIsamaMtI, saMpattivaseNa keNabbiiraa ( ? ) diTThA rattIe sAvadabhIdA girIguhAsu NadiNiguMjesu ya vasamANI, puppukaNNida ( ? )muhalA visama - sogasaMtApahadA kameNa bahujoyaNiyaM addhANaM vigAhamANI tIya rukkhapaMtIe pattA taM pediyaM AsamapadaM (tu) cirakAlasuNNaM atireyabhayaMkaraM raNaraNAyaMtaM / piduNA paribhuttANi ya padesAI pecchamANI sumaramANI ya piduNo kaluNaM kaluNaM paruNNA / maNamaNassa maNasA allINA ya cirakAlapavasidatAvasaM kayaka ( ? va ) rarayAruNaM AsamapadadevakuliyaM uDavagaM ca / tattha ya bahuM vilavidUNaM piduNo civva (? i) gaM gadA / taM ca paccakkhaM pitaraM piva da paramamahadukkhapellidA mohamuvagadA / sucireNa ya AsatthA vilaviduM payattA - hA tAta ! hA jaNaga ! hA mahaorasasiNehapUrida ! hA, ajja vasaNabhAgiNI jAdA haM tuha viyoge / hA piti ! hA majjha guru ! mahAyasa ! de tA vAharasu mamaM bhIdaM dukkhidaM saraNAgadaM / saraNAgadavacchalA hu sarasA / aviya, dUsahasoAbhihadaM duhidaM saraNAgadaM ca bhIdaM ca / udAdhaedha (?) adhaNNaM dhUdaM vaisaNahudaM tAta // 1. 'kara' khaM0 mo0 pratyoH nAsti / 2. thAyasa khaM0 mo0 vinA / vAthAyasa khaM0 mo0 / 3. gayakhayagaMDagahattha khaM0 vinA / 4. bhAsaMbara khaM0 mo0 / 5. hadiNa khaM0 mo0 / 6. majjArAkAvAkAkkaMti khaM0 vinA / 7. thakatthata khaM0 vinA / 8. parabhUmaMha khaM0 mo0 vinA / 9. dasoabhi0 khaM0 mo0 vinA / 10. udAedha mo0 vinA / 11. vasaNaduddaMtAta khaM0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm 5 \ 2nd proof
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // Asi maha puri-saMpa (? mi) daM raNaM tumammi jIvaMte / emhi puNa tuha virahe hA adibheravaM jAdaM // jadi jIvaMtaM ciya pecchaMtI te idhAgadA ajjaM / to esa mahato maha vasaNo cciya Usavo hoto // evaM bahuM vilavidUNaM puNaravi uDayaM gadA / tattha ya ruamANI paumapattANideNaM pANieNaM taM AyataNaM uDavagaM ca piuNo bhattIe saMmajjidovalittAI suibbhUdAI karedi / paccAsannaparisa (? va )DidapattapupphaphalakadAhArA NANAvidhasaguNasAvadorasidasaddavittatthA, egAgiNA aDavIe pavaNAhadapaMDupattANa vi saddeNa uvviyaMtI tattha ruaMtI parivasadi / paMcamayassa varisassa tattha AgadA sabarapuliMdaluddhajAdINaM ca dharisaNA bhIdA egAgiNI parivasadi / ciMtedi ya-kidha NAma ahaM akkhaMDidasIlA vasejjAmihA (?ha) jadha pakkamaMsakhaMDaM piva (jadhA) savvatakkaNijjAu hu itthiyAu / tato sumaridA ya tIe puvvaM se piduNA jIvamANeNaM osadhI daMsidA, bhaNidA ya teNaputta ! esA osadhI jai kidhaM pi itthIe phAledUNaM vAmorue Nikkhammadi, tato sA sakalaviNihi (? ha) daithiliMgA paNa?thaNayA suvvattaM purisarUviNI hodi / u[ka] DDidAe puNa puNaravi itthiyA ceva / dAhiNoruNikkhadAe vA puriso itthI bhavissati / evaM sumaritUNaM tIya gahidA osadhI, NihidA ya NiddayAe phAledUNaM vAmorumajjhe / tato suvvattaM purisarUviNI saMvuttA / salile ya NiyayarUvaM daTTaNaM pariyattidalAyaNNA paraM paritosamuvagadA / tato dIharalulidajaDAkalAvA gahidavakkalaNiaMsaNA tammi Asamapade egAgiNI jUdhavibhUtA mai vva parivasadi / edaM ca tAva evaM / / ido ya tIya viyoge mahadA soapellido [kaNagaradho] citedi-hA ! hA ! aho akajjaM ! dhiratthu khalu mama tadha NAma sA piyA mama piduNA saMNikkhittA attANA vi ya, me piyA hidayassa kimesA mArijjamANI uvekkhidA ? vari me (? haM) tIya saha vaNavAsaM ceva gado hoMtI, variM haM tIya khajjaMto vi Na ya tIya vivADaNaM visahaMto mi (? ti)| vavagadaNhANavilevaNo sogapellidasarIro sayaNatalagado kadhaMti kAlaM gamedi / bhaNido ya pagadisahideNa piduNA jaNaNIya ya-puttaya ! NArahasi rakkhasIya kajje sogaM kAhu~ / alaM te tIya kaDapUdaNAe / amhe te aNNAo sarisakularUvajovvaNAo vivihAo rAyavarakaNNAo uvavAdemo / Na lajjasi tIya kajje adhidi kareMto? / evaM bahuppagAraM bhaNaMtehiM kidha kidha vi pArAvido kaNagaradho / samadikkaMtesu ya tado kesu vi diNesu Agado suMdarapANisaMtiyo dUto / so ya hemaradhaM viNNavedi-deva ! amha sAmI saMdisadi-mayA tuha puttassa dhUdA dattA / sA ya cirappabhidi pattajovvaNA vaTTadi / lajjAmo tIya ghare acchaMtIe / jadi tIya kajjaM, tato visajjedha 1. mahaM purisedaM puri vva raNaM0 khaM0 mo0 vinaa| 2. ajjadi khaM0 mo0 vinaa| 3. o jadi khaM0 vinaa| 4. dhUvA khaM0 mo0 vinaa| D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] isidattAkahA // ] [283 kaNagaradhaM, kIradu se pANiggahaNaM ti / avisaujjayaMtANa vA tubbhaM kaNNAliyaM / ahaM puNa kaNNagaM aNNassa payacchAmi / tato hemaratheNa saMdiTuM-kiM karemi ? visajjido me Asi viroppAe (?) kumAro, jAva addhapadhe aNNaM tAvasakaNNagaM pariNeduM Niyatto / taM puNaravi esa visajjemi kumAraM gacchadhedi / sA ya parivvAiyA leheNaM rUviNIe saMdisadi-putta ! ghaDidaM me tuha kajjaM, thoAvasesaM vaTTadi / raNA ya puNaravi abbhatthidaNaM puNo mahadA balasamudAeNaM mahAvibhUtIe ya vIvAhakajje visajjito kAveriM kaNagaradho / suMdaratidhikaraNeNa ya saMpaTThido / paTThidA ya teNeva saha sA parivvAiyA / kameNa ya vaccaMto patto taM ceva saraM AsamapadaM ca isidattAe jammabhUmI / tattha ya AvAsido ciMtedi kumAro AsamapadasaMdaMsaNeNa isidattAe sumaramANo hA ! esa so saro jattha mayA isidattA NissesaNidhi viva pAvidA / paruNNo ya guNe sumaritUNa, bhaNati ya attapurise-Agacchadha, pecchAmo tAva piyAe isidattAe jammabhUmiyaM ti / gado ya taM devakuliyaM / diTThA ya teNa tattha risikumAragarUvadhAriNI isidattA avitadhapariyattidarUvA / mArida tti ya jaNapAgaDaM ciMtayaMteNaM Neva saMjANidA / tIya puNa bhattA saMjANido / dukkhaM ca kadhaM ci kicchAhi tIya saMvaridaM / diNNo ya tIya paumiNipatteNaM tAva kulAyAreNa bhattuNo kusumagyo / kaNagaradho vi taM pecchamANo Na tippadi / uppaNNagADhasiNehANurago ya pucchadirisikumAraga ! kevacciraM te ettha egAgiNo parivasaMtassa ? kadhaM egAgI dhidiM labhasi ? asthi vA te idhaM koi vidijjao? / tIya bhaNidaM-ettha puvvaM ekko rAyarisI Asi / dhUdA ya se vidijjiyA / sA ya kira keNa vi rAyaputteNaM pariNedaM savisayaM NIdA / so vi risI aggi paviTTho / edaM ca AsamapadaM suNNayaM jAdaM / ahaM ca egAgI paribbhamaMto miyacAriyAe puvvarisivavadeseNaM idhaM patto / edaM ca suNNaM AsamapadaM adhiTTido haM / ettha ya me egAgiNo vasaMtassa sAdhiyaM paMcamaM varisaM / tato ciMtedi rAyaputto-NUNaM esa tadA ceva ettha Thido, jadA me piyA pariNe, NIdA / tado ciMtayaMto gADhadaraM saciMto jAdo / risikumAreNa ya bhaNido-rAyaputta ! saciMto iva dIsasi / kimedaM ? ti / teNa ya bhAvaM saMvarayaMteNa bhaNidaM-Na vi me kAi ciMtA, paraM me tuhadasaNasaMdhukkhido puvvabhavio iva siNehANurAgo bAdhadi / tato puNo risikumAreNaM bhaNido-rAyaputta ! raNNavAsiNo maha tumaM ca khaNadaMsaNammi ko siNeho ? tti / teNa bhaNidaMjANAmi evaM kajja / tadha vi me balA siNeho bAdhati tti / tAdhe puNo risikumAreNa bhaNiyaMrAyaputta ! taM si atidhI mama, taM paDicchadha araNNavAsasarisaM atidheyaM phalasaMvibhAgaM ti / tato teNa sabahumANaM bhaNido-siri(? risi)kumAra ! icchAmi deha me tuha hatthasaMsaggisuhasaNAdhAiM kadii phalAI ti / teNa ya aM(va)vADaya-dAlima-NAraMga-Niyojja (?)sahayAra-NIyUra (? khajjUra)-bIyapUragAdINaM bharidA puDaiNipattapuDigA uvaNItA / teNa ya tado 1. tadha ci0 khaM0 mo0 / 2. NIyaravIrathapUra0 kha0 mo0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // kativayAiM ghettuM paNAmapuvvaM paDisevidAI / bhaNidaM ca rAyaputteNa-kuNasu pasAdaM, gheppadu amha hatthAdo jeNa keNai payoyaNaM ti / tIya Navi (? hi) tti paDisedhito gado AvAsaM / tAdhe pavvAvaraNhakAle paNo gado risikamAra-sagAsaM / bhaNadi ya rAyasado-risikamAra ! Na me saMpadaM tumaM apecchaMtassa dhitI asthi / tubbhe ya vaNavAsaNiradA amhe puNa bhogapivAsANugadA, esa mahaMto virodho / tumaM ca me puvvasaMgadio iva jadhA hidayaM adigado / taM de tAva amhaM pAsado kIradu / paccha vi NAma tavaM kAhidha, Agacchadha mae saha saMpadaM tAva rajjaM bhuMjadha tti / risikumAreNa bhaNidaM-rAyaputta ! Natthi me bhogataNhA padaNuI vi / teNa bhaNidaMrisikumAra ! jadi Necchadha Na NAma / kiMtu ajjaM tAva khaMdhAvAre mayA saha suvidavvaM / to teNa bhaNidaM-bho ! Na vaTTadi amhaM gAma catuppadakkaMtA mahI vi akkamidaM, kimaMga puNa khaMdhAvAraM NagaraM vA pavisaduM ? ti / rAyaputteNa bhaNidaM-jANAmi edaM kajjaM, tadha vi siNeho me bAdhadi / taM esa paramattho jadi tumaM ajja mayA saha Na gacchasi, tado mayA vi idha ceva vasidavvayaM hohidi / evaM bhaNaMto paDido se pAdesu-kuNadu pasAdaM, gammadu me AvAsaM ti / rAyaputtassa NicchayaM NAdu bahave bhaDa-bhoiyA laggA beMti ya-risikumAra ! esa mahipAlo mANaNIyo savvapAsaMDINaM / taM kuNadha se vayaNaM / vasadha ajja ekkarAdiM / tato kicchAhiM tIya abbhuvagadaM / bhaNadi ya-gacchadha tAva tubbhe / ahaM puNa devadaccaNaM kAdaM saMjhAkAle sayameva ehAmi / tato tesu tadha tti paDivaNNaM / avakkaMtA ya ekkado / AgadA ya tattha kidha vi bhamaMtI sA duTThaparivvAiyA / tIya ya risikumAro tti kAdaM abhivAdidA itarA ya / sA ya taM bhaNidA / ADhattA ya sA dhuttI dhuttaggadUtIu [vi ya] viittAu AlAva-saMkadhAu joeduM / ciMtidaM ca isidattAe-NUNaM khu esA pAvaparivvAiyA, jIya ahaM rakkhasI ANattA / tato tIya hidayalabhaNatthaM pucchidA-ajje ! tubbhettha kado AgadAu ? tIya ya bhaNidaM-ahaM kAverIto radhamaddaNaM NagaraM gadA Asi / idANiM puNaravi kAveriM ceva calidA haM / tumaM puNa ettha egAgI acchaMto kidha keNa vi sAvadeNaM Na pAvijjasi? tado isidattAe bhaNidaM-Na me sAvadAI pabhavaMti, maMtosadhibalathaMbhidAI / tato sA dhuttI hevAidA bhaNadi-risikumAra ! asthi majjha vi do vijjAu osovaNi-tAlugdhADaNIo siddhAo / tubbhaM puNa kadarA vijjA havadi? risikumAreNa bhaNidaM-mama diTThapaccayAo bahUsu cora-sAvadasatesu thaMbhaNivimokkhaNIo do vijjAo havaMti / tato parivvAiyAe bhaNidaM-ahaM tuha tAo do vi sAmaNNAo paDhidasiddhAo payacchAmi / tuhaM pi mama thaMbhaNi-vimokkhaNIo sAmaNNAo kAdaM payacchAhi / risikumAreNa bhaNidaM-mamedAu paccakkhaM peccha, egAgissa sArakkhaNIo, diTThapaccayAo / imaM imaM ca kajjaM kadaM me / tuha puNa edAsu jaM kajjaM kadaM taM me kadhaya jA te dhammaThidAe hoMtu pattiyAmi / tato sA sayameva thaMbhaNivijjAlobheNaM puNo ya araNNavAsI risikumAro tti ya vIsasaMtI rUviNIdo ghettuM taM paccaM (? jaM) taM jAva isidattAe 1. Nivitti khaM0 mo0 vinA / 2. kAhiadhAgacchadha khaM0 mo0 vinA / 3. mahipAlo paMcamo logapAlo mANa0 mo0 / ('paMcamo logapAlo' iti pAThaH mo0 pratyAmeva vartate / ) D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] isidattAkahA // ] [285 caMDAlasamappaNaM tAva savvaM parikahedi / taM ca sodUNaM ciMtidaM isidattAe-edIya (me) pAvAe taM mahAvasaNaM pAvidA haM / tAhe bhaNidA tIya parivvAiyA-suNagha, esA thaMbhaNivijjA saha vimokkhaNIe dukkhasAdhaNijjA, Na ya sakkA thoveNa kAleNaM ghettuM vA / ahaM araNNavAsI tumaM ca jaNavadovaseviNI / virujjhati ya amhaM vaNarisINaM sAvajjavijjApadANaM geNhaNaM vA / gaccha, Natthi te vijjAo tti / tAva ya puNo AgaMtUNaM rAyaputteNa sabahumANaM NIto risikumArago tti sA NiyayAvAsaM / tattha ya kadhaM ci jatteNaM aNicchamANo vi risikumAro Thavito sayaNijje / ThavidaM ca se sayaNijjaM rAyaputtasayaNijjAsaNNe / suciraM ca AlAvaM kAdaM NiddAvasaM uvagadA / tato jAmAvasesAe savvarIe paviTThA sacivA rAyaputtaM viNNaveMti-sAmi ! payANayavelA vaTTadi tti / taM ca sacivabhAsidaM rAyaputto sodaNaM taM risikumAragaM bhaNadi-sAmi ! tume amhaM aNuggahatthAya kAveriM NagariM jAva avassaM gaMtavvaM ti / risikumAreNa bhaNidaM-edaM ciya bahuM vadAdikkamaNaM kadaM / kado mama idANiM kAveriM gamaNaM / Na vahadi me halakkaMtaM bhUmiM samakkamidaM / rAyaputteNa bhaNidaM-mama siNeheNa te avassaM avakkamidavvA / teNa bhaNidaM-kiMtu mae tattha gadeNaM (gamiduM ?) Na vaTTadi (me) / kahiM NAma tumaM rAyasuto, katto ya vayaM vaNogasA / taM alamedeNaM asaggAheNaM / mA me bAdhasu / Na vaccAmi tti / rAyaputteNa bhaNidaM-jadi tubbhe Na vaccadha, tato ahamavi Na vaccAmi / alaM me pariNIteNaM ti / risikumAreNa bhaNidaM-Na NAma pariNesi / accha, ahaM puNa Na vaccAmi / tato maMtIsu risikumAro paNadesu pabhaNido-sAmi ! puvvaM pi rAyasudassa ettha padese Agadassa vigdhaM Asi / idANiM pi taM ceva / taM mA se idANiM tuha muheNaM viyAhacalidassa vigdhaM samuppajjadu / uTeha, vaccAmo / kAmaM eteNa ceva paMtheNaM paDiNiyatto samANo AsamapadaM adhiTihisi / evaM bhaNaMtA maMtiNo saha rAyasudeNaM paDidA se pAdesu / tAdhe bhaNidaM risikumAraNaevaM NAma vaccAmi ahaM idANiM / mA puNa mama paDiyAgadassa laggejjAdha tti / tehiM sa-samayaM 'tadha tti' paDivaNNaM / tato calido risikumAro rAyaputteNa saha / abbhatthaNAbhi ya vividhAhi kadhaMci kicchAhi NiyayatallaDIya samArovido / AsaNNasaya (? yaNijjA) saNabhoyaNehiM ya uvacarijjamANo vaccadi saha rAyasudeNaM / kameNa ya parAgadA kAveriM / gadA ya puNNapatiNNA parivAiyA rUviNisagAsaM, pujidA ya tIe / mahadA ya aggheNaM paDicchido suMdarapANiNA kaNagaradho / vattaM ca se vibhUdIe rUviNI ya saha pANiggahaNaM / uvaNIdA ya padosakAle kaNagaradhassa sovaNayaM rUviNI / kaNagaradho ya khaNamavi risikumArassa viyogaM Na sahati / so ya rAyaputteNa taM samayaM sahAvido / paviTTho ya sovaNayaM / diNNAsaNo NisaNNo risikumAro taM rAyaputtaM bhaNati-kiM me vadhusahito avelAe saddAvayasi ? paccUse milIhAmo tti / rAyaputteNa bhaNidaM-Na me vadhUya kajjaM tattha, jattha tumaM khaNamavi Na pecchAmi / taM eso paramattho / ettha ceva tume suvidavvaM / asuvaMte vA ettha tume 1. laggejjAhi mo0 / laggejjAdhi khaM0 mo0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // ahamavi idhaM Na suvAmi / risikumAreNa bhaNidaM-kaMmilo (? gahilo) si tumaM jo maM bamhacAri vadhusahido suvaMto icchasi egavAsaghare suvAvedUM / rAyasudeNa bhaNidaM-evaM vA suvidavvaM, Na suvidavvaM vA me idhaM ti / tado tassa aNuattIe abbhuvagadaM teNaM / ThavidaM ca se tattheva ekapAse javaNiyaMtaridaM sayaNijjaM se / suciraM ca sakadhAo kAdaM NiddAvasaM uvAgado [risi] kumAro, rAyaputto vi vadhusahito jahAsuhaM abhiramiya / gadA ya sA rAdI / evaM diNe diNe tattheva suvadi / gadANi ya se bahUI diyasAiM / jAdA ya uppaNNapItI paNayasiNehANurAgA vadhU / pecchadi ya kaNagaradho abhikkhaNaM rUviNisagAse alliyamANi taM parivvAiyaM / aNNadA ya avararattakAle suttavibuddhANaM sairAlAvakadhAsu payattAsu rUviNI rAyaputteNa saha parihAsaM karedi, isidattA ya kaNNaM dedi / kamAgade ya tattha tadANurUve vayaNapathe rUviNIe rAyaputto bhaNido-ajjaputta ! aho tumaM tIya bahusikkhidAe tAvasIe [vasI] kado Asi / mama puvvadattAe vi tumaM tIya pAsaThito mama kidhaM pi sodUM Necchasi / aho ! adippiyA te Asi sA tAvasI ? teNa hasidUNaM bhaNidaM-Na me sA piyaa| aha puNa sA piyA hotI, tado haM tIeva saha jIvaMto maraMto vA / Na ya tuha sagAsaM aagcchNto| avi ya, kaha so piu tti bhaNNadi aliyanibaMdha (? baddha) kkharehiM vayaNehiM / jassa viyogumhaviyaM dara(? va) tti jIaMNa viddAtaM // 1 // taM eso paramattho NUNaM me [Na] piyA piyA (?) isidattA / jAdo tIya viyoge Nillajjo ajja vi jiyAmi // 2 // jaM ca taM pamottUNaM tuha sagAsaM Agado haM / tado tIya devvaNiyogeNaM Avi (? di) dvAe iva bhaNidaM-kiM va tumaM sayaMvaso mama sagAsaM Agado ? mayA ceva so payogo kado jeNa tumaM mama sagAsaM Agado / teNa bhaNidaMsudaNu ! kadhaya, kadhaya kidha te ahaM ihANAdo ? aho se (? te) mama adigurUvassa bhAvANuratta (? ta) tti / tAya bhaNitaM-kadhemi te jadi me tumaM Na rUsasi tti / teNa bhaNidAsudaNu ! vattamANaggAhiNo paMDidA / adIdatthe ko kovo ? taM kadhaya vIsatthA jaM te mama uvariM baddhasiNehANurAgAe sAhasaM vavasitaM ti / tato sA aNNAiTThA iva isidattApuNNehiM taM savvaM parivvAiyAdasaNAdIyaM purisaghAdaNappayogarudhiraliMpaNaM ca isidattAe jAva pANehiM ghAdaNaM tAva savvaM parikadheti / taM ca sotUNa tuTThA isidattA ciMteti-sAdhu kadaM mama tAva edIe matthayadhovaNaM kadaM ti / (avare puNa AyariyA kadheti jadhA vadhusahiteNaM rAyasudeNaM paDibodhakAle bhaNido risikumAro-kadhehi tAva kiMci akkhANayaM ti / tato risikumArarUviNA isidattAe paravavadeseNaM NiyayapaccaM (? jjaM) takadhA ceva parikadhidA / ) 1. viyogumhahaviyaM khaM0 / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] isidattAkahA // ] [287 tado so rAyaputto evaM aNiTuM kadhaM sodUNaM paDisAridasIro (? so) iva mANavo sumaridUNa isidattA viNivADaNaM puNaNNavIkatadukkho, atikoveNa duheNa ya dohiM vi samayaM samagaM (? kkaM )to / tAdhe khadaNihidakhAro iva so teNa dukkheNa DajjhamANo, pajjalito iva koveNaM, samakkaMto iva sogapavvadeNaM, adidIhamukkaNIsAso, pagaliM (? liyaM) suloyaNo parAvattidUNa sayaNe parammuho Thito / tIe bhaNadi ya rUviNI ! sigdhaM avasara ito pAve ! alacchibhAyaNe ! tti / evaM ca adicchidAe ga (? rA )dIe pabhAdakAle rAyasuto sacive ANaveti-bho ! sigdhaM me purIya bAhiM citayaM raedha / Na dharemi sogapellito attANaM / tehi ya paNatehiM viNNavitosAmi ! amhaM pi tAva evaM dukkhaM kahijjadu tti / tesi ca ca taM kAraNaM jadhaTThidaM isidattAviNivADaNAvasANaM kadhitaM / tato te vi dukkhattA 'hA akajjami' ti jaMpamANA paruNNA-aho ! sAhasaM ti itthiyAe kadaM / bhaNaMti ya kaNagaradhaM-sAmi ! kassa idANiM amhe idha paradese pariccayadha ? alaM vo idANiM atItatthe attANa (? ttaNo) pariccAeNaM / sAdhAredha amhe attANaM kulaM ca / kidha ya amhe tubbhehiM viNA NaravatiM deviM ca dacchAmo ? jIvidavvaM maridavvaM vA amhehiM vi tubbhehiM ceva samaM ti / evaM bahuvidhapalAvAkulA bhiccA pauravaggasahidA saMvuttA / bhIdA ya vadhU ciMteti-hA hA ! kiM me khalu appavadhAe pabhAsidaM ti / sudaM ca sasurajaNeNa taM savvaM / tato addaNNo rAyA saMteuro puravarI ya / Na jAijjati aggipavesaNicchido kaNagaradho NivAredaM / bhaNadi ya-jadi me cidayaM lahuM Na karedha, tato paralogagamaNaNicchido attANaM churiyAe vivADemi / tato bhIduvviggadukkhatehiM sayamavi ya maraNaNicchidehiM sacivehiM tassa Nicchaye caMdaNAgarudevadArukatuhiM raidA cidayA / gado ya saNagarapaurapurohidANuyAto citayAsagAsaM rAyasudo / Apucchadi ya aggi pavesamANo (ya) risikumAra, bhaNati ya-maharisi ! khamAvemi te / esa ahaM hudavahaM pavissAmi tti / dukkhiteNa ya ubhayarAyakulajaNavadeNaM bhaNido isikumAro-maharisi ! eso hu tubbhe [ hiM] uvasamadi / laggadha, jati NAma kadhaMci vayaNaM vo karejja / ruamANA pArisadA ya pariyariti savvato / bhaNito ya risikumAreNa-rAyaputta ! kiM khu imaM sAhasaM vavasidaM te ? jadi ya erisaM kAdukAmo si tato te kIsa ahaM tavovaNAo idhANIto ? idANi kIsa me chaDesi ? uvasama, mA appANaM viNAsehi / kadhehi me sabbhAvaM kiM ca evaM maraNakAraNaM ti / tato teNa kadhitaM jadhA-me piyA bhAriyA edIe durAyArIya kurAyavaMsuppaNNAe mahilArakkhasIe parivvAiya payuM (? uM) jidUNaM mArAvidA mAyAe / so ya mAyApaccaMto NirohurapAsaMDavuttaMto mayA ajja jANido / taM ca akAraNaghAtitaM payadimuddhiaM kAhaliyaM daidiyaM aNuciMtayaMto eNhi Na dharemi attANaM / tato risikumAreNa bhaNidaM-taM eNhi attANaM ghAdesi ? edeNa ya tIya tubbha vA atthakkamaraNeNaM atthi ko vi uvagAro guNo vA? [ rAyasudeNa bhaNidaM-] hodi esa guNo, aggi pavisidUNa tasseva (?) sahalogadaM 1. pavisAmi mo0 / 2. kassa khaM0 mo0 / 3. NirAhura khaM0 mo0 / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // uvagacchIhAmi / taM esa paramattho, maharisi ! tubbhe vaccadha tavovaNaM ceva / bhaNAhi vA jeNa te kajjaM taM te savvaM uvavidhemi / te (? tato) ahaM puNa Nicchido hudavahaM pavisAmi tti / taM ca maraNaNicchidaM NAdaNaM risikumAragarUvaThitA isidattA bhaNati-rAyaputta ! alaM te aggipaveseNaM / ahaM te isidattaM iha bhave ceva jIvaMtiM daMsemi / muya visAdaM ti / teNa bhaNidaMvayaMsa ! jA ghAdidA pANehiM logaviditaM, [taM] kahiM daMsehisi ? tIya bhaNidaM-Na ceva mAridA sA, jIvadi NissaMsayaM / kiMtu piyakkhANaM me kiMci dehi, jaM ahaM maggAmi, jA te amadassa idha bhave ceva daMsemi te piyaM ti / tato vimhidamatI sakodugo bhaNadi-risikumAraka ! itaradhA vi ya tuha Na taM asthi jaM Na deyaM, tadha vi jadi me isidattaM jIvaMtiM darisehi, tato ahaM NiyayajIvidamavi payacchAmi / tato tIya bhaNidaM-Agaccha, NagariM pavisAhi, jA te isidattaM daMsemi tti / tato pattijjaMto ya tassa vayaNeNaM paviTTho puriM / pairikkAvAsagatassa ya tassa tIe pecchaMtasseva purado UruM vikattidUNaM utthi (? kkha)dA osadhI, jAtA ya takkhaNaM ciya sAbhAviyarUvA jadhArUvadiTThA isidattA / paramaparitudveNa ya tAdhe u accherayaM ti harisaviyasaMtaNetteNaM avatAsidA, bhaNidA yapie ! divvacarite ! kadhaya, kimetaM erisaM? ti / tIya tassa madivibbhamaMtassa sAbhiNNANehiM vayaNehiM saMvAdido se appA / osadhikAraNAvasANaM ca pANaNIharaNAdIyaM ca attaNo vasaNaM aparisesitaM siTuM / tato paramatuTTo kaNagaradho jAdo, ANaMditA ya paurA, vatthavvaNarapatikulaM ca / geNhAvidA ya hAta-vilittA isidattA vatthAbharaNAiM / taM ca loe accherayamiva vattaM / kuvideNa ya kaNagaradheNaM kappidakaNNo?NAsiyA kadaTThimAlasaMkulA kharArUDhA DiMDimakapurassarA rAsabheNa bhAmedaM NagariM NivvisayA pA (? pa) rivvAiyA kadA / isidattAe ya piakkhANaNimitte kaNagaradho jAito-ajjaputta ! edammi piyakkhANappadANe edIe tume rAyahidAe vitteNa NAsidavvayaM / avakareMteNa vi hu dujjaNeNaM suyaNassa uvakadaM / [uvakadaM] ceva edIya me dUsetuM / puNo matthayaM NAdaMtANa ya mama jIvidadAyagANaM pANANaM parittA kAyavvA / teNa NAsidavvayaM kareMteNa vi 'tadha tti' paDivaNNaM, 'kAhAmi paccuvagAraM pANANaM' ti / NavaraM ca ghettUNa ya isidattaM rUviNiM ca calito sa [NagaraM] kaNagaradho / suMdarapANiNA ya do vi vibhUdIe pesidAu, kaNagaradho vi tadheva / kameNa pattA ya saNagaraM / sudaparamattheNa ya raNNA hemaradheNaM saMtepureNa pUjidA isidattA / / duTThapAsaMDiNo ya NivvisayA kadA / abhisitto ya pituNA kaNagaradho mahadA rAyAbhiseeNa / isidattA ya mahAdevI abhisittA / kado ya tANaM caMDAlANaM viulo sakkAro / hemaradho ya puttasaMkAmidarajjasiri NamisAmititthAvaccijjANaM bhaddayasANaM aMtie pavvaito NissaMgo viharati / kaNagaradho vi sudadhammo isidattAsahito cetiyasAdhupUyaNaparo rajjaM pasAsadi / teNa vi ya te caMDAlA isidattAjIvi [ da dAyaga tti atthavibhUtIe pUidA / gato ya se subahukAlo / 1. ucchidA khaM0 vinA0 / 2. edI edIya tume khaM0 / 3. macchayaM dANaMtANa khaM0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm52nd proof
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [1] isidattAkahA // ] [289 aNNadA ya bhagavaM bhaddayaso sIsagaNasaMparivuDo viharaMto puNaravi hemaradharAyarisisahito radhamaddaNaNagaragujjANe samosarito / saMtepuro ya rAyA kaNagaradho vaMdao NijjAdo / tattha ya sudadhammakadhAvirAme pajjuvAsati risiM / isidattAe ya viNaeNaM pucchitA AyariyA-bhagavaM! tubbhaM Nasthi kiMci parokkhaM / taM kadhedha, kassa phaleNaM mama rakkhasi saddo jIvidasaMdehakaro Asi ? / tehi kadhitaM-tume puvvi tIte kAle saMsAragadAe ekkA sAdhuNI asaMteNa abbhAikkhidA padANitaM ca loe-esA maDayakhAiya tti / taM ca kammaM baddhaM puTuM NikAcitaM saMsAre bahuguNaM parivaditaM / aNNabhave tumaM sAmaNNamassidAe IsiM samAyo kaTTo ya tavo aNupAlito / tado aNAloidamAyA kAlagadA samANI IsANaggamahisI gamA (?) NAma Asi / tato cutA samANI mattiyAvatiraNNo hariseNassa piimatIe devIe kucchIya uvavaNNA, AsamagadAe ya jAtA risidattA tti / taM ca kammaM saMsAre parivedidaM, thoAvasesaM ca idhaM udiNNaM ti / tado sA evaM sodUNaM samuppaNNajAdissaraNA vaMdidUNaM bhaNitaM-bhagavaM ! evametaM ti / tato rAyA kaNagaraho saha-isidattAe paramajAdasaMvego sutasaMkAmidarajjadhuro NikkhaMto sahadevIe / samadhItasuttatthANi ya gurusahidAI viharaMtAI bhaddi [ la] puraM gadAiM / tattha ya sIdalasAmiNo jammabhUmIe samosaritANaM sukkajjhANovagadANaM ajjaM tANa doNha vi kevalaNANaM samuppaNNaM / jaM pucchasi kaNagaradhassa rAesiNo pabhavaM pavvajjAkAraNaM ca edaM vo taM parikadhitaM saMkhevato tti / iti dhammaseNagaNimahattarakayAe vasudevahiMDIe chaTTho isidattANAma pariccheo samatto // 1. maMttiyApati khaM0 vinA / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [2] zrIAmradevasUriviracitAkhyAnakamaNikozavRttau bhAvazalyAnAlocanadoSAdhikAre RSidattAkhyAnakam // asya ca dharmasya samyag grahaNe'pyanAbhogAdinA mAlinyasambhave'pi samyag gurorAlocanIyam asamyagAlocane doSa ityetadabhidhAtukAma Aha jo sammaM nAloyai niyasallaM so hu pAvai aNatthaM / / jai mAi-suyA maruo risidattA macchamallo ya // 1 vyAkhyA-ya:'-kazcid vivekavikalaH 'samyag' yathAvad 'nAlocayati' na gurubhyaH kathayati 'nijazalyaM' svaduzcaritaM 'saH' prANI 'prApnoti' labhate 'anarthaM' vyasanam / dRSTAntAnAha-'yathA' ityudAharaNopanyAse / 'mAtR-sutau' jananI-putrau 'marukaH' brAhmaNa: 'RSidattA' tApasakanyA 'matsya (makSikA) mallaH' rAjamalla iti gAthAsamAsArthaH // vyAsArthastvAkhyAnakaiH kathayati / tAni caamuuni| adhunA RSidattAkhyAnakamAkhyAyate / taccedam - asthi aditttthovddvdhnn-dhnnsmiddhgaamrmnniio| nissesadesaavayaMsasannibho majjhadeso tti // 1 // tattha'tthi vilasirarahaM rahaMgakayasohasaravarAinnaM / addiTusayaNavirahaM rahamaddaNanAma nayaraM ti // 2 // jiNamaMdirAI DiMDIrapiMDaparipaMDurAI rmmaaiN| jasapaDalAiM va tassAmiyANa rehaMti jammi sayA // 3 // jammi ya muNiNo parimuNiyasamayasabbhAvasuMdarasahAvA / viharaMti pAyapharisaNapavittiyAsesadharaNiyalA // 4 // 1. AcAryazrInemicandrasUriviracitAkhyAnakamaNikoze-gAthA/38 /
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ [291 pariziSTam [ 2 ] RSidattAkhyAnakam // ] niyabhuyaviDhattadhaNaviyaraNekkarasiyA visAyarahiyamaNA / aharIkayakappadumamAhappA sAvayA jattha // 5 // ko vanniUNa sakkai guNaniyaraM tassa pavaranayarassa / savvaM pi jattha dIsai vasumaiaccherayabbhUyaM // 6 // tattha ya samatthi patthivasamatthajayalacchilAlasekkamaNo / nissesaguNAvasaho vasuMdharAbhAradharaNasaho // 7 // jassa guruvikkama'kkaMtavairiNo vikkamAruNanahesu / saMkaMtA paurattaM pAvanti namaMtasAmaMtA // 8 // hemaraho naranAho samuddapajjaMtameiNisaNAho / riuvaMsajaNiyadAho savvatthaviyaMbhiyasalAho // 9 // tassa'tthi rUvalAvannaamayakullA visAlavaranayaNA / vitthariyamahIsujasA sujasA nAma mahAdevI // 10 // keligihaM sayalakalAkalAvakulabAliyAe vararUvo / tesiM samatthi putto kaNayaraho kaNayasamavanno // 11 // visayasuhamaNuhavaMto tivaggasAraM samaM piyayamAe / pAlaMto niyarajjaM gamei kAlaM mahIvAlo // 12 // etto kAveripurI kAveritaraMgiNIjaNiyasohA / aMbaralihapAsAyA dhaNa-dhannasamiddhajaNakaliyA // 13 // vipphuriyapaumarAyANi sottiyA-saMkha-vidumajuyANi / jattha jaNassa kulAI tullAiM naIe kUlehiM // 14 // tattha'tthi naravariMdo suMdarapANI jahatthakayanAmo / nissesanamiranivamauDarayaNakiraNacchuriyacaraNo // 15 // vAsuladevI nAmeNa paNaiNI tassa atthi naravaiNo / nimmalasIlAharaNAlaMkiyadehA suhanihANaM // 16 // tIe samatthi bAlA muhaparimalahasiyakamalavaramAlA / susiNiddhakasiNabAlA navaraMbhAgabbhasukumAlA // 17 // kaMkellipallavAruNakara-caraNA chaNamiyaMkavaravayaNA / lAvannatiparipunnarUviNI ruppiNI nAma // 18 // sA jovvaNamaNupattA savvAlaMkArabhUsiyasarIrA / piupAyapaNamaNatthaM jaNaNIe pesiyA bAlA // 19 // duTThaNa tayaM taarunnsrllaaynnsuNdrsriirN| ciMtai aNurUvo ko imIe hohI guNehiM varo ? // 20 // aNurUvavarAbhAve saMbaMdho vi hu na sohamAvahai / tA kiM sayaMvaraM suttiUNa dUehiM rAyasue // 21 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // jANAvemi sapaNayaM ? uyAha kuladevayaM pasannamaNo / ArAheuM pucchAmi vaMchiyaM ? sA sayaM kahihI // 22 // evaM duhiyAciMtAsamuddavasaNammi nivaDio raayaa| ahavA mUlAo ceva hoi duhadAiyA nArI // 23 // evaM nAUNa visannamANasaM naravaI sumainAmA / maMtI pucchai uvviggamANasA deva ! kiM tubbhe // 24 // tatto kahiyaM rannA kumarIvaralAbhasaMbhavaM dukkhaM / teNuttaM hosu thiro kayAi laddho'NurUvavaro // 25 // jeNa mae'IyadiNe nisuo takkuyajaNeNa gijjNto| hemaraharAyataNao kaNagaraho nAma kumaravaro // 26 // cAI sUro dakkhinnamaMdiraM sIlavaM kalAniuNo / tA tassa desu jujjau sIhakisoreNa saha sIhI // 27 // rannA bhaNiyaM jai evamettha kajjammi tA tumaM ceva / sigdhaM vaccasu ciMtAbhAraM avaNesu maha eyaM // 28 // evaM vutto maMtI pasatthadivasammi patthio tattha / patthuyarAyapaoyaNapasAhaNatthaM samaNupatto // 29 // divo ya goraveNaM maMtI hemarahanaravariMdeNa / bhaNiyaM ca teNa saviNayamAgamaNapaoyaNaM ranno // 30 // deva ! maha sAmisAlo tumae saddhi samIhae kAuM / Ajammameva saMgamamaNurUvA'vaccajoyaNao // 31 // jao bhaNiyaM- iyaraha vi siNeho sajjaNANa jAo jaNei saMtosaM / kiM puNa avaccasaMbaMdhabaddhamUlo mahArAya ! // 32 // tA jai kulANurUvaM vayANurUvaM ca mahasi vA meti / tA kijjau maha vayaNaM paDau ghayaM sUyamajjhammi // 33 // tAhe hemaraheNaM kaNayaraho pesio saha blenn|| gacchaMto saMpatto aridamaNanivassa visayammi // 34 // aridamaNeNaM kumaro bhaNAvio vajjiUNa maha visayaM / vaccasu hosu va sajjo mae samaM samarasaMraMbhe // 35 // kumaro vi pharusavayaNeNa teNa dhaNiyaM maNammi prikuvio| kaMDArio vva sIho sAmarisaM bhaNiumADhatto // 36 // rAyapaheNaM gaMtuM na labbhae keriso imo naao?| na muyAmi rAyamaggaM Agacchasu jujjhasajjo haM // 37 // taM soUNaM aridamaNanaravaI niyabaleNa pariyario / jujjheNa saMpalaggo samaM kumAreNa samarammi // 38 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 2 ] RSidattAkhyAnakam // ] abbhiDiyanibiDaguDagaDiyagayaghaDADoyabhIsaNamayaMDe / hayanivahatikkhakhurakhaNiyakhoNirayapihiyaravibiMbaM // 39 // rayacaliyaturaya [ kharakhura ] rahavarasvapasarabahiriyadiyaMtaM / lallakkapakkapAikkacakkapammukkadaDhahakkaM // 40 // jayasirisaMgamaluddhANa tANa sapasAyasAmibhattANaM / doha vi balANa juddhaM bahujIvakhayaMkaraM laggaM // 41 // niddayakhaggaviyAriyakarikuMbhatthalagalaMtaruhireNa / pavahantanaIvubbhaMtajANa-jaMpANaduppecchaM // 42 // katthavi ya maMsavasaluddhasAiNI - peyasayasamAinnaM / katthai suravararamaNInivahavarijjaMtavIragaNaM // 43 // katthavi karAlakaravAlachinnasirabhamirabhIsaNakabaMdhaM / katthavi ya narAmisaluddhagiddha - jaMbuyagaNAinnaM // 44 // iya asamaMjarUvaM bahujIvakhayaMkaraM raNaM daThThe / aridamaNo kumareNaM dayAluNA evamAlavio // 45 // kiM niravarAhajaNamAraNeNa eeNa kajjamamhANaM ? | tumamahayaM ciya naravara ! jujjhAmo bAhujujjheNa // 46 // aNumanniyammi teNaM mahIe hoUNa bAhujuddheNa / kumareNa vibaMdheuM vasIkao nAgapAsehiM // 47 // jiNiUNevaM bhaNio kumareNaM so vipakkhanaranAho / ginhasu rajjaM dinnaM tujjha mae mannasu mamA''NaM // 48 // so vi hu mANadhaNo bhaNai majjha sIsaM jiNesara- muNiMde / mottuM na namai annassa nicchao esa jA jIvaM // 49 // tAhe aridamaNanivo acayaMto mANagaMjaNaM dusahaM / mottuM taNaM va rajjaM pavvaio gurusamIvammi // 50 // ThaviUNa tassa rajje tattaNayaM patthio puro kumaro / vaccaMto ya kameNaM patto bhImADaviM egaM // 51 // sA ya kerisA ?-katthai sajja - 'jjuNa- tarala-tamAla - hiMtAla - saralasohillA / katthai karIra-kaNavIra-jaMbu - jaMbIraramaNIyA // 52 // katthavi ya saraha-saddUla-sIha - gurugavaya - gaMDayAinnA / katthavi ya taraccha-maya- 'cchabhallavahusaMcararauddA // 53 // tattha ya nivesiuM sibiramegadese disAe egAe / paTTaviyA niyapurisA pANIyannesaNanimittaM // 54 // 1. guruvagghagaMDa0 raM0 / D:\chandan/new/datta-p/pm 5 \ 2nd proof [ 293
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // mahaIe velAe samAgayA pucchiyA kumAreNa / kAlavilaMbo tumhANa kiMnimitto imo jAo // 55 // evaM te paripuTThA nIrannesayanarA niveiMti / kumaramhe tAva gayA tuha pAsAo turiyagamaNA // 56 // jalajoyaNasthametto joyaNamette sarovaraM diTuM ! / bahutaruvarasaMkinnaM tapperaMtesu vaNamegaM // 57 // tIrammi devakuliyA avaraM pi hu kumara ! diTThamacchariyaM / aMdolaMtI vaDapAyavammi kannA sutArannA // 58 // tIe rUva'kkhittA pecchaMtA taM ThiyA vaNaMtariyA / sA vi hu khaNaMtareNaM vijju vva adaMsaNIhUyA // 59 // purao jA vaccAmo tA tIe kumara ! devakuliyAe / phala-puppha-kaMdahattho saMpatto tAvaso ego // 60 // sA vi hu bAlA saha tAvaseNa kaMdAiyaM tamAhAraM / AhAreuM katthai sahasa tti adaMsaNaM pattA // 1 // tatto vayaM valeuM samAgayA kumara ! tujjha pAsammi / eyaM vilaMbakAraNamAvannaM tattha amhANaM // 12 // bIyammi diNe kumaro payANaDhakkaM davAviuM sibire| turayArUDho vegeNa tattha purisehiM saha patto // 63 // diTuM taheva susiNiddhapattasahiehiM suhayaphalaehiM / saMtAvaharehi samassiyANa vitthinnasAhehiM // 64 // suyaNehiM va nANAvihataruvaranivahehiM jaNiyasaMtosaM / naMdaNavaNamiva saggammi nayaNa-maNaharaNamujjANaM // 65 // tassa ya majjhammi saraM bAhulayAhiM va nIralaharIhiM / AliMgar3a vva kumaraM samAgayaM jaM siNeheNa // 66 // nimmaladalahatthAhiM naliNIvilayAhiM bhavaNapattassa / agdhaM va jaM payacchai sararuhavisaraM kumArassa // 67 // kalahaMsa-kurara-sArasa-kAraMDavamahuramaNahararaveNa / suhasAgayaM va pucchai kumArassa gihAgayassa sayaM // 68 // mhupaannrttmhuyrsumhurrunnjhunniysuNdrrvenn| jaM gAyai vva kumarassa guNagaNaM jAyaguruharisaM // 69 // tIrammi devakuliyaM niyai sutAraM nahaMgaNasiriM va / samayaramuhaM sakannaM satulaM kuMbhAbhirAmaM ca // 70 // paccAsanne vaDapAyavammi aMdolayammi kIlaMtiM / pecchar3a taheva purisehiM vanniyaM kannayaM egaM // 71 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ [295 pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] suravaisAvAduttoliyaM va saggaMgaNA [ puDhavi ] vAsaM / ramaNIyavaNe ramaNatthamAgayaM nAyakannaM va // 72 // ujjANanivAsiNidevayaM va suMdarasarovarasiriM va / tatthatavovaNalacchi va laliyavijjAharasuyaM va // 73 // tIe ya rUva-lAyannapunnatArunnamaNabhavaNo / jA niyai tayaM niSphaMdaloyaNo vaNalayaMtario // 74 // tAva sahasa tti nippunnapurisasaMpattabhavaNalacchi vva / kattha vi gayA na najjai sapivAsassa vi kumArassa // 75 // tatto taTThANAo aTTheuM visai devkuliyaae| diTTho ya tattha kumareNa maNaharo tAvaso eMto // 76 // saNiyamahAmahadiTThI jarAe jjjriysiddhilsvvNgo| sArayasasaharanippaMkapaliyasaMpunapunnataNU // 77 // ubbaddhajaDAjUDo pabhUyaphala-pupphasirisamAutto / sauNasamassiyamuttI paccakkho kapparukkho vva // 78 // nibbhiccasamuddhUliyadeho sarayabbha [ sarisa ] bhUIe / naM najjai savvaMgaM samassio punnalacchIe // 79 // vipphuriyAsamasattI ravi vva payaDiyapayatthasabbhAvo / suhasomayAe bhavaNaM amayakaro sArayasasi vva // 8 // pAliyaniyamajjAo bahusattasamassio jalanihi vva / meru vva garuyamuttI giripavaro loyamajjhattho // 81 // paccAsanne patto sahasA abbhuTThio kumAreNa / paNamiya pAe bhaNiyaM bhayavaM ! vaDDhau tavo tujjha // 82 // suhabhAgI hosu tuma kumAra ! dAUNamevamAsIsaM / uvaviThTho vitthAriyasiyapaume rAyahaMso vva // 83 // kumaro vi hu tappurao pavittapaumAsaNe samAsINo / puTTho ya tAvaseNaM kumAra ! katto tuhAgamaNaM ? // 84 // kattha vi kira gaMtavvaM? iya puDhe teNa paNaipavaNeNaM / savvo niyavuttaMto kahio kaNagarahakumareNa // 85 // to tAvaseNa bhaNiyaM vaTTai devaccaNassa maha velA / iya jaMpiyammi muNiNA paNamittu samuTThio kumaro // 86 // taM ceva kannayaM niyai niddhanayaNehiM trulyNtrio| pecchai bhakkhaMtiM vaNaphalANi saha tAvaseNa tayaM // 87 // khaNadiTThanaTTharUvaM evaM taM paidiNaM pi pecchaMto / accaNiyaM kuNamANo niraMtaraM devakuliyAe // 88 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 ] viNayAiehiM taM viddhatAvasaM kimavi pajjuvAsaMto / aNujANAviya kaiya vi diNANi tattheva saMvasio // 89 // annamma dine so vinnavei taM tAvasaM viNayapuvvaM / bhayavaM ! nivasai iha kAvi kannayA tAvasavarNAmi // 90 // sA kaiyA vi hu dIsai khaNeNa vijju vva hoi ahissA / tA kahasu tIe vaiyaramiya puTTho ciMtai muNI vi // 91 // nU mimI roi esa kumAro maNammi sasiNehaM / teNa'ppANaM payasha kahemi to tattameyassa // 92 // bhaNiyaM ca tAvaseNaM imIe kannAe vaiyaraM souM / i asthi kouyaM tuha tA avahiyamANaso suNasu // 93 // asthi dhaNa-dhanna- maNi- rayaNapunnapunnAvaNA vaNiyasuhayA / naTThAvayA vi sai mattiyAvayA nAma nayari ti // 94 // tattha ya rAyA nisiuggakhaggadAriyavipakkhasaMghAo / nAmeNa nayaguNanniyamaNussaseNo vi hariseNo // 95 // pecchyajaNANa rUvAiehiM sayayaM piyANi jaNayaMtI / nimmalaguNehiM nAmeNa tassa piyadaMsaNA bhajjA // 96 // visayasuhamaNuhavaMtassa tassa saha tIe hiyayadaiyAe / nijjiyavipakkhavaggassa jaMti divasANi naravaNo // 97 // navaraM dukkhamasajjhaM samatthi tassegameva suhanihiNo / jaM duvvaharajjadhurAdharaNakhamo natthi se putto // 98 // tatto taM suyaciMtAduhaduhiyaM pAsiUNa naranAhaM / piyadaMsaNAe bhaNiyaM sAmi ! tumaM kiM samuvviggo ? // 99 // kahiyaM dukkhanimittaM thevamimaM tIe sAmi ! saMlattaM / ArAhasu kuladeviM punnaMtu maNorahA tujjha // 100 // souM piyA vayaNaM suibhUo suddhabaMbhayArI ya / karakaliyanisiyakhaggo dhavalAharaNo dhavalavasaNo // 101 // suyalAbhanicchyamaI purao kuladevayA puIso / saMthariyadabbhasayaNo thakko kuladevaekkamaNo // 102 // jA jaMti tinni divasA vajjiyapANA - saNassa naravaiNo / to siyavasthA - ''bharaNA purao kuladevayA pattA // 103 // kiM vaccha ! vavasiyaM te sAhasameyArisaM visamakajjaM ? | jaMpai rAyA taM ceva muNasi maNavaMchiyaM majjha // 104 // 1. mattiyAvaI- dazArNadezakI rAjadhAnI pA0sa0ma0 / [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 2 ] RSidattAkhyAnakam // ] tIyuttaM jamavihiyaM surA vi sattA na ceva taM dAuM / jaM puNa vihiyaM taM vaccha ! hoi emeva purisANa // 105 // rAyA vi vajjarai cakkarassa na hu devi ! esa patthAvo / sajjo paDicchasu siraM viyarasu vA majjha varaputtaM // 106 // iya bhaNiUNaM dAhiNakareNamAkarisiUNa karavAlaM / vAmeNa kesapAsaM dhariDaM vAharai sAmarisaM // 107 // jai maha ciraMtaNANaM sumarasi kuladevi ! kamavi bhattiguNaM / tA desu suyaM iya jaMpiUNa kaMThe kao khaggo // 108 // mA sAhasaM ti bhaNirIe thaMbhio bhUvaissa bhuyadaMDo / payaDIhouM bhaNiyaM hohI tuha vaccha ! aMgaruho // 109 // to uTThao nariMdo mahApasAo tti bhaNiya niyabhavaNaM / patto pabhAyasamae pecchai piyadaMsaNA sumiNaM // 110 // kira maha sIhakisoro ucchaMgagao suhaM thaNaM piyai / iya pecchiya paDibuddhA sumiNaM sAhai nariMdassa // 111 // teNAvi hu bhajjAe kahio savvo vi rayaNivuttaMto / sA vi hu tuTThA jaMpai dinno devIe maha putto // 112 // tato suhaMsuheNaM gabdhaM parivahai jAyasaMtosA / addhaTTamadivasANaM navanha mAsANamuvariM sA // 113 // pasavai pahANaputtaM sohaNatihi-gaha- muhutta - rikkhesu / vaddhAvaNayaM kAuM dinnaM nAmaM ajiyaseNo // 114 // annamma dine rAyA jio vva kammeNa guvilabhavagahaNe / emma vaNe khitto aNappavasaeNa turaeNa // 115 // diTTho ya vissabhUI nAmeNaM tAvaso paramajogI / rAyA vi tassa pAse dhammaM soUNa paDibuddho // 116 // etthaMtarammi pattaM tayANusAreNa rAiNo sennaM / to teNa devauliyA kAraviyA gurukae esA // 117 // tatto ya vissabhUI vinnatto rAiNA valaMteNa / bhayavaM ! khamasu virUvaM tavovaNe jaM mae vihiyaM // 118 // dinno ya teNa ranno gAruDamaMto aciMtamAhappo / patto ya mattiyAvainiyanayariM naravariMdo vi // 119 // aha annayA ya peccha karabhIjuyalaM duvAradesammi / tatto uttariUNaM donni narA vinnaviMti imaM // 120 // deva mhe tuha pAse rannA piyadaMsaNeNa paTTaviyA / daTThA kahavi pamAyA maha kannA uggabhuyageNa // 121 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof [ 297
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tA kAUNa pasAyaM gAruDamateNa kuNasu taM pauNaM / taM suNiya maMjulAvainayariM saMpatthio rAyA // 122 // patto ya tehiM samayaM tannayarIe khaNeNa naranAho / diTTho ya rAyalogo saha naravaiNA visannamaNo // 123 // aha bhaNai naravariMdo tuha kannaM pannavemi visapunnaM / iya dhIravio rAyA teNa vi maMtappaogeNa // 124 // uchaviyA nivadhUyA ucchaMge ThAviNa niyapiuNA / puTThA pasannavayaNA kiM tuha bAhai sarIrammi? // 125 // tAya ! na kiMpi hu bAhai parameso kiM bahU jaNo milio? / tUraravo vi kimeso ? to bhaNiyaM tIe jaNaeNa // 126 // vacche ! taM bhuyageNaM ahesi daTThA maya tti kAUNa / ANIyA peyavaNe ciyAiyaM pauNiyaM eyaM // 127 // dinnA ya tujjha pANA nikkAraNavacchaleNa naravaiNA / eeNa majjha punnANubhAvao bhaNiyameIe // 128 // jai evaM tAya ! mae vi niyayapANA mahANubhAvassa / dinnA imassa jaNaeNa jaMpiyaM juttameyaM ti // 129 // hariseNeNa vi bhaNiyaM suNasu mahAbhAga ! gurusayAsammi / pavvaiumaNo ahayaM tavovaNaM gaMtumicchAmi // 130 // taM niyadhUyaM viyarasu kassa vi annassa taM nisAmeuM / bhaNiyaM piyamainAmAe tIe kannAe vayaNamiNaM // 131 // majjha sarIre eso laggai jalaNo va taiyao natthi / taM nicchayaM viyANiya dinnA teNAvi pariNIyA // 132 // taM ghettUNaM niyanayarimAgao tIe saha siNeheNaM / visayasuhaM bhujaMto gamei kAlaM niruvviggo // 133 // aha annayA ya sumariyaguruvayaNo bhaNai piyamaiM raayaa| taM giNhasu pauradhaNaM ciTThasu gehammi pasayacchi ! // 134 // ahayaM bhavanimvinno saMpai tAvasavayaM pavajjAmi / aMsujalabhariyanayaNA sA vi imaM bhaNiumADhattA // 135 // taruvirahe kaiyA vi hu ciTThai kiM tarusamassiyA chAyA ? / ahamavi tuha piya ! virahe nivasAmi gihe na kaiyA vi // 136 // tA puNaravi vayaNamimaM duhajaNayaM savvahA na vattavvaM / iNhi taM ceva gaI maI vi maha sAmi ! taM ceva // 137 // iya tIe muNiUNaM viNicchayaM nehapAsapaDibaddho / sakalatto saMpatto eyammi vaNammi so kumara ! // 138 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ [299 pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] divo ya vissabhUI bhaNio saMviggamANaseNa imo| desu maha tAvasavayaM bhayavaM ! saMsArabhIo haM // 139 // teNAvi hu so rAyA vihiNA pavvAvio kuNai kiriyaM / savvaM pi tAvasANaM tavovaNe ettha bhavabhIrU // 140 // aha devIe anAo gabbho aagmnnsmysNbhuuo| parivaDDiuM pavatto sA puTThA kiM imaM bhadde ! ? // 141 // tIe vi hu saMlattaM vayaM pavannAe sAmi ! na hu eso / tA kiM kIrau iNhi ? kammagaI kA vi maha esA // 142 // teNAvi tAvaseNaM viciMtiyaM majjha tAva saMjAyaM / garuyaM kalaMkameyaM dhiratthu ! maha jIviyavvassa // 143 // jao- aliyaM pi hu vayaNijjaM garuyANaM dUmae hiyayamahiyaM / tA kiM karemi saMpai ? jAmi na najjAmi jattha ahaM // 144 // muNidhikkArahaeNaM paoyaNaM kiM ThieNa ettha mae ? / ciMtAurassa evaM samAgayA bhIsaNA rayaNI // 145 // nAo esa kao vi hu kulavaiNA gabbhasaMbhavo tassa / caiuM vaNaM sayaM ciya annattha gao saparivAro // 146 // tAhe so ahiyayaraM maNammi saMtAvamuvvahai garuyaM / pecchaha pAveNa mae muNiNo nivvAsiyA guNiNo // 147 // tA kiM karemi saMpai ? kattha gao nivvuI lahissAmi ? / ahavA vi pAviyavvaM avassa pAvai dhuvaM jIvo // 148 // jao- dUra vaccai puriso tattha gao nivvuI lahissAmi / tattha vi puvvakayAI puvvagayAiM paDikkhaMti // 149 // jaM jeNa pAviyavvaM suhaM va dukkhaM va kammanimmaviyaM / taM so taheva pAvai kayassa nAso jao natthi // 150 // dhIrANa kAyarANa va aNatthariMcholiyA paDai dehe / sA sahiyavvA na sahai balA vi daivo sahAvei // 151 // tA kiM viyappieNaM ettheva tavovaNammi nivasaMto / pAlemi suddhasIlaM vihiNA niyapaNaiNi eyaM // 152 // aha savvaguNavisuddhe divase vaNadevayaM va dittIe / ujjoyaMtI vaNadasadisAu varadAriyaM devI // 153 // sA piyamaI pasUyA pasatthalakkhaNavirAiyAvayavaM / aha tattha kammavasao jaM jAyaM taM nisAmeha // 154 // aNuciya'vatthANAo aNuciyapAvaraNa-bhoyaNAo ya / paricArayavirahAo paMcattaM piyamaI pattA // 155 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tato visannacitto taiyA so tAvaso smaahiie| kiMkAyavvavimUDho paDio ciMtAsamuddammi // 156 // re jIva ! tae bhavabhIyamANaseNaM imaM vayaM pattaM / jAva ya dhammagurUhi dhammasahAehiM ya viutto // 157 // esA vi pemapattaM samAhiheU piyA mayA jIva ! / ihi kaha kuNasi tumaM taddiNajAyaM imaM bAlaM ? // 158 // ahavA- jaM ei avasareNaM parivADIe suhaM va dukkhaM vA / taM sahaha adINamaNA jAva pasAyaM vihI kuNai // 159 // iya bhAviMto saMThAviUNa appANamappaNa cceya / maNayaM samAhivasao dei maNaM patthuyatthammi // 160 // pAlai mahurarasehiM pahANatarusaMbhavehiM ya phalehiM / taM bAliyaM payattA vasIkao nehapAsehiM // 161 // aha kammi vi patthAve pasattharUve nivesiyaM nAmaM / jamimA risippasAyA jAyA tA heu risidattA // 162 // sA vi hu kammodayo kumAra ! viddhiM gayA imammi vaNe / jaNayamaNANaMdayarI saMjAyA aTThavArisiyA // 163 // lAyannakaMtikaliyA ahiNavatArunnasundarAvayavA / mA kovi hu avaharihI imaM ti saMjAyasaMkeNa // 164 // niyayaguruvissabhUIsikkhaviyaMjaNapaogakaraNeNa ! / vihiyA addissataNU vaNammi kIlai jahicchAe // 165 // bhaNiyA teNesA kumara ! bAliyA tujjha kovi jo puriso| ruccai taM maha sAhasu jeNa payacchAmi taM vacche // 166 // kumara ! tayaM hariseNaM maM ceva ya tAvasaM viyANAhi / eyaM pi nivviyappaM maha dhUyaM ceva risidattaM // 167 // taM souM muNivayaNaM kumaro ANaMdanibbharo bhaNai / bhayavaM ! taM risidattaM daMsasu maNavallahaM ajja // 168 // vayaNANaMtarameva ya savvAlaMkAramaNaharaM kAuM / hariseNo niyadhUyaM daMsai kaNagarahakumarassa // 169 // diTThA ya teNa bAlA raha vva mayaNeNa niddhadiTThIe / so vi hu sasiNehAe diTThIe tIe saccavio // 170 // susiNiddhadiTThipasaraM paropparaM tANi pecchamANANi / vacchatthalammi viddhANi mayaNabhilleNa bhallIhiM // 171 // to tAvaseNa nAyaM nUNamimIe imo maNe ruio| kahamannahA'NurAeNa pesae diTThimeyammi ? // 172 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 2 ] RSidattAkhyAnakam // ] jao- jaM maNaruie cheyA diTThi dUi bhAMti mihuNANaM / jaM hiyayassa na ruccai tattha gayA kuNau kiM diTThI ? // 173 // guruNo pecchaM tassa vi tesiM paDhame vi saMgame dUraM / pecchasu kerisameyassa vilasiyaM mayaNahayagassa // 174 // taha kahavi nehavasao paropparaM tANa nivaDiyA diTThI / nivvattaraisuhANIva tIe jAyANi tANi jahA // 175 // bhaNiyaM ca - diTThIe cciya sA teNa piyayamA nehanibbhararasAe / AbhAsiya vva AliMgiya vva ramiya vva pIya vva // 176 // jao- darahasiya sarasakaDakkhiyaM ca vannaMti pemasavvassaM / mihuNANamegasayaNe'vatthANaM logavavahAro // 177 // tatto ya tAvaseNaM pANiggahaNaM karAvio tIe / tattheva kar3avayadiNe vasio tAvasasamAhika // 178 // risidattAe lAbhe saMjAe ciMtiyaM kumAreNa / avarAe bhajjAe na saMpayaM kiMpi maha kajjaM // 179 // to nayanayarAbhimuhaM vaccaMteNaM viNIyaviNaNaM / bhaNio tAvasasasuro muyasu mamaM tAya ! niyanayare // 180 // desu maha kiMpi sikkhaM paoyaNaM ruppiNIe maha siddhaM / saMpai kalattavisa tuha dhUyAe kayattho'haM // 181 // tatto bhaNiyaM risiNA lacchIe mA chalijjasu kumAra ! / bahavo imIe chaliyA athirasahAvAe pAvAe // 182 // mA majjasu vijjAe jamhA vijjA mayassa paDivakkho / vinaDijjaMti aNege eIe vi vaccha ! tucchamaI // 183 // eyaM puNa tArunnaM viveyaviyalANamaMdhayA bhaNiyA / rUvaM pi hu ummAo rajjasirI vi hu kugaiheU // 184 // kiM bahuNA vAyAvitthareNa saguNesu vahasu mA gavvaM / mailijjaMti maeNaM garuyANa vi jeNa vaccha ! guNA // 185 // taha evaM risidattaM majjha pasAyA adiTThaduhalesaM / mA muMcasu niyachAyaM va vaccha ! vihiyAvarAhaM pi // 186 // evaM gamaNAvasare dhUyA vi hu tAvaseNa sikkhaviyA / paiNo sarIrakiccaM sayamaNuciTThasu sayA vacche ! // 187 // mAiyA vihu majjasu piyapaNaeNaM viyAriyA vacche ! / paipaNaeNaM bhullA mahilAo dhuvaM viNissaMti // 188 // tahA- vacche ! viNao cciya hoi bhUsaNaM iha narassa vi jayammi / puNa visesA niccaparAhINajammANaM // 189 // nArINa D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof [ 301
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // etto cciya kAyavvo niccaM ciya uvasamo imAhiM jo| anno vi aNuvasaMto na naMdae kiM puNitthIo ? // 190 // avisiTThasaMgameNaM supurisamaggaM cayaMti dhIrA vi / abalANa varAINaM tANa viNAsammi kiM cojjaM? // 19 // aNuyattivirahiyANaM vihaDaMti suyAiNo pahUNaM pi / sasurakulAyattANaM niccaM pi hu kiM puNitthINaM? // 192 // ditANa dANameva hi saMkai na ya paribhavaM kuNai koi| dANeNa virahiyANaM na Talai loo karINaM pi // 193 // loyaTThiimettaM ciya vibhUsaNaM knny-rynnmaaiihiN| sIlAlaMkAro cciya pasAhaNaM kulapasUyANaM // 194 // iya putti ! viNaya-uvasama-susaMga-aNuvitti-dANa-sattIsu / niccaM pi samujjuttA rakkhejjasu sIlasaMpattiM // 195 // sA evaM sikkhaviyA paNamiya piuNo pieNa saha caliyA / kumare daDhamaNurattA siDhiliyanehA ya jaNayammi // 196 // bhaNiyaM ca- bAlattaNammi pii-mAi-bhaiNi-sahiyAyaNo pio hoi| ArUDhajovvaNANaM juvaINa pio pio ekko // 197 // aha paNamiUNa jaNayaM tavovaNAo viNiggayA bAlA / maNayaM paDibaMdhAo valiyaggIvaM paloyaMtI // 198 // jao bhaNiyaM- acchaMtu niraMtaranehagabbhasabbhAvasuMdarA suyaNA / sahavAsavaDDiyA taruvarA vi dukkhehiM muccaMti // 199 // tatto tavovaNaM tIe virahiyaM kimavi jaNai raNaraNiyaM / sahasa cciya paricattaM asesajaNamANaNijjAe // 200 // bhavaNaM va bhavaNalacchIe sAhucittaM va pasamavittIe / vijjAe viusamaNaM va nivasirIe va nivabhavaNaM // 201 // aNavarayapayANehiM pattAI pmoynibbhrmnnaaii| rannA pavesiyAI mahAvibhUIe nayarammi // 202 // piuNA paritudveNaM, samappio tANa pavarapAsAo / parivAro ya viNIo dAsI-dAsaio savvo // 203 // tatto paibhattAe bhuMjai bhoe guNANurattAe / samayaM risidattAe kaNagaraho suddhacittAe // 204 // kIlai gIyakalAe kaiyA vi hu cittakammakIlAe / kaiyA vi hu paNhuttara-paheliyANaM viNoeNa // 205 // loyaNanimesamettaM virahaM soDhuM apArayaMtehiM / dohiM pi tehimaivAhiyAI varisANi paMca tahiM // 206 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ [303 pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] etto kAverIe sirisuMdarapANiNA suyaM rannA / jaha kira tAvasakannaM pariNeuM kaNagarahakumaro // 207 // valio niyanayarIe tAhe so ruppiNIe ciMtAe / koDIkao kileseNa gamai kaha kahavi divasANi // 208 // eyAvasare pattA sulasA pavvAiyA paribhamaMtI / bahukUDakavaDabhariyA pAvA paraloyaniravekkhA // 209 // kaiyA vi hu kannateurammi sA ruppiNIe pAsammi / saMpattA paripucchai paNaiparaM ruppiNi kannaM // 210 // vacche ! kiM tumamajja vi vararahiyA rasamA vi rUveNa / devANaM pi hu dulahaM niratthayaM nesi tArunnaM ? // 211 // tIe bhaNiyaM bhayavai ! maha bhattAro vasIkao kahavi / kIe vi tAvasakannAe saMpayaM kiM karemi ahaM ? // 212 // sA vi hu jaMpai jai bhaNasi tujjha vasavattiNi karemi tayaM / to ruppiNIe vuttaM bhayavai ! bhuvaNe vi tuha kajja // 213 // natthi asajjhaM kiMci vi tA maha uvariM karevi kArunna / taha kahavi jayasu saMpai samIhiyaM hoi jaha majjha // 214 // evaM tIe vuttA aNavarayapayANaehi saMpattA / rahamaddaNammi nayare diTTho kumaro saha piyAe // 215 // to ciMtiyameyAe risidattArUvasaMpayaM daTuM / evaMviharUveNaM mohijjai ko na eyAe ? // 216 // jIvaMtIe imIe sumiNe vi na ruppiNiM mahai kumaro / ko amayapANatitto kaMjiyamahilasai mukkho vi? // 217 // parameyArisapAvaM narayaduhAvahamaNajjacariyA haiN| guNavaMtaM pattamimaM mAriya kahamAyarissAmi? // 218 // iya puNa karuNaM kAuM vavasAmi na sAhasaM imaM kahavi / tA bhaTTapainnA haM kaha tIe puro bhavissAmi ? // 219 // iya ciMtiUNa tIe karuNAviyalAe kUrakammAe / savvajaNakkhayakArI vijjAe viuvviyA mArI // 220 // maNamohaNIe vijjAe mAriM rAyasammayaM purisaM / ruhireNaM hatthamuhe risidattAe viliMpei // 221 // daTTaNaM taM vaiyaramahamasarUvaM jaNo payaMpei / kumarautthANe pAvassa kassa kira vavasiyaM eyaM ? // 222 // kumaro piyAe vayaNaM daTuM saMjAyavimhao bhnni| kiM taha ceTThiyameyaM ? ti sA vi jaMpai na yANAmi // 223 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // bIyammi diNe taha ceva rAyapurisaM viNAsiuM pAvA / muMcai risidattAe sayaNe naramaMsakhaMDAiM // 224 // kumaro vi tayaM daTuM ciMtai naNu rakkhasI piyA majjha / sA vi hu puTThA suddhassahAvao bhaNai taM ceva // 225 // kumaro vi tANi dharaNIe govae haDDa-maMsakhaMDAI / taie vi diNe taha ceva mAriuM kaNai taM ceva // 226 // navaraM kumArachuriyaM ruhireNa viliMpiuM vayai gehe| vijjAe na sA najjai niggacchaMtI na pavisaMtI // 227 // kumaro vi tayaM churiyaM risidattAe payAsiuM bhaNai / ajja pie ! kiM jaMpasi ? sA jaMpai puccha maha kammaM // 228 // puNaravi ya mohamohiyamaNeNa sAM daDhayaraM rahe puTThA / kahasu pie ! sabbhAvaM tujjha hiyatthaM bhaNemi ahaM // 229 // jaha tuha mANusamaMse kuo vi kammodayAo rasagiddhI / tA haM pacchannaM pi hu eyaM saMpADaissAmi // 230 // evaM bhaNiyA lajjAe kiM pi oNayamuhI parunnA sA / kiM tuha piyayama ! pacchannamerisaM kiM kayAvi kayaM ? // 231 // tumae ciya saccaviyaM tavovaNe majjha bhtt-paannaaii| jai puNa pacchannaM ko vi kuNai pahu ! taM na yANemi // 232 // kumaro vi tIe dussahaviogajaNayaM duhaM asahamANo / savvaM govai puTTho ya bhaNai nAhaM viyANAmi // 233 // tAhe ruTTho rAyA pucchai niyamaMtiNo nayaramajjhe / vaisasameyaM na muNaha tumhANaM kerisA buddhI ? // 234 // tehiM vi saviNayamuttaM taha kaha vi hu saMpayaM jaissAmo / jaha kajjamiNaM jAyai vinnAyaM devapAyANa // 235 // iya bhaNiUNa pavINA pavvAyA hoi erise kajje / sAyaramao tayaM ciya gaMtuM pucchaMti pavvAiM // 236 // tIe bhaNie savvaM sutthamahaM saMpayaM karissAmi / rayaNIe devayaM pucchiUNa tattaM kahissAmi // 237 // rayaNIe ruhireNaM risidattAe muhaM viliMpeuM / avasoyaNiM ca dAuM ranno pAsaM gayA pAvA // 238 // abhayaM maggiya jaMpai risidattAceTThiyaM iyaM rAya ! / jA joyAvai rAyA tA pecchai taM taha cceva // 239 // to jAyapaccaeNaM rannA nissAriUNa sA bAlA / pANANamappiyA mAraNatthamakayAvarAhA vi // 240 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 2 ] RSidattAkhyAnakam // ] pANehiM vajjhamaMDaNapuvvaM sA vinaDiUNa nayarIe / nIyA niddayAhiyaehiM tehiM bhIme masANammi // 241 // katthai bhalluMkiyaruddasaddaviddaviyakAyarajaNohaM / katthavi ya kUrakolhuyadADhAvikkattiyakaraMkaM // 242 // katthavi ya maDayavasa-maMsapuTTaveyAlabhUribhayajaNayaM / katthavi ya vihiyasaMkuddhasAiNIkilikilArAvaM // 243 // katthavi ya payaDaDajjhaMtamaDayaduggaMdhabhariyadisivivaraM / katthavi ya dUramubbhaviyabAhunaccaMta bhUyagaNaM // 244 // katthavi ya vIravikkijjamANaniyadehamaMsakhaMDalayaM / katthavi kAvAliyakIramANavaravijjasAhaNayaM // 245 // iya erisavihabhIsaNamasANamajjhammi mukkiyA bAlA / sumariya kumaraM palavai pamukkalallakkapokkAraM // 246 // hA pANadaiya ! hA amayamaiya ! hA niddhahiyaya ! hA nAha ! / hA jIviyasama ! hA paramamahima ! hA pattajayapauma // 247 // susaraya ! tumaM pi sahasA saMjAo kIsa nigghiNo ? kahasu / ekka cciya pANapiyA jeNAhaM tujjha suyabhajjA // 248 // katto vi hu AgaMtuM maMbhIsasu saMpayaM tumavi tAya ! / AjammaM pANapiyA jeNAhaM tujjha niyadhUyA // 249 // hA mAe ! mAe ! piyamai ! kuo vi saggAlayAo AgaMtuM / bhayasaMbhaMtamasaraNaM paritAyasu duhiyaraM duhiyaM // 250 // iya evaM vilavaMtI bhIyA bhayabherave masANammi / tAyAramaviMdaMtI paDiyA vasaNaMdhakUvammi // 251 // tayaNaMtaramannubbhaDabhiuDIbhAsuraniDAlavaTThehiM / ukkhAyanisiyakattiyavihatthahatthehiM pANehiM // 252 // A pAve ! kUDakuheDagAidosehiM bhariya ! hayahiyae ! / bhakkhasi ranno purise mAreuM rovasi iyANi // 253 // mere re ! eyAe pAviyo nikkaruNakUrahiyayAe / chiMdaha nAsA-kanne khaggeNaM luNaha sirakamalaM // 254 // evaM bhIsaNavayaNehiM tehiM nibbhacchiyA vivannamuhI / kharapavaNAhayataruvaralaya vva parikaMpiuM laggA // 255 // hA tAya ! tAya ! hA bhAya ! bhAya ! mA haNaha pAyavaDiyA haM / ghettUNA''haraNAI kuNaha dayaM muyaha jIvaMtI // 256 // 1. maccabhuyabhiuDI0 raM0 / D:\chandan/new/datta-p/pm 5 \ 2nd proof [ 305
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // etthaMtarammi pANANa majjhayArammi bhnniymegenn| evaMvihameyAe saMbhavai na nigghiNaM kammaM // 257 // annaM ca sUramimaM (?) guNakaliyaM bAliyaM haNaMtANaM / keNAvi kAraNeNaM na vahaMti karA kimanneNa? // 258 // aNukUlakammapariNAmaperio tIe ceva mAyaMgo / ego jaMpai jIeNa majjha jIvau ciraM esA // 259 // tatto ya tehiM vuttA tumameeNaM vimoiyA bhadde ! / gacchasu jattha na najjasi jai puNa taM kaha vi dIsihasi // 260 // to rAyA amhANaM kulasaMhAraM karissai pauTTho / iya tajjiUNa pANA peyavaNAo niyattaMti // 261 // sArikkhamaDayamatthayamegaM chettUNa daMsiyaM rnno| paccayanimittametto risidattA jAi bhayabhIyA // 262 // caliyassa vAuvasao tarupattassa vi pakaMpamANamaNA / bhIsaNamasANamajhe dhIrANa vi tAsasaMjaNae // 263 // egAgiNI asaraNA dhIrattaNavajjiyA sahAveNa / payacAreNaM gacchai sirIsapuSpaM va sukumArA // 264 // na tahA sA dUmijjai niyataNusukumArayAe gacchaMtI / jaha micchAroviyadUsaNeNa hiyayammi bhaNiyaM ca // 265 // saMtaguNavippaNAse asaMtadosubbhave ya jaM dukkhaM / taM sosei samudaM kiM puNa hiyayaM maNussANaM? // 266 // ahavA vi bhavAvaTTammi vaTTamANaM sakammuNA jIvaM / taM natthi kiMpi visamaM jaM na sahAvai vihI eso // 267 // tathA hi- eyammi parAhutte jiyANa jaNao vi vairio hoi / bahadukkhalakkhajaNaNI jaNaNI vi hu jAyae vagghI // 268 // mitto vi sattubhAvaM paDivajjai saMpayA vi vivayasamA / saccaM pi hoi aliyaM nao vi anao guNo doso // 269 // evaM paribhAvaMtI visannahiyayA vimUDhadisiyakkA / dakkhiNadisAe caliyA sAhasamavalaMbiya maNAgaM // 270 // katthavi ya vIsamaMtI taruvarachAyAsu kayaphalAhArA / visahaMtI tisa-bhukkhaM nivasaMtI desiyakuDIsu // 271 // pattA pabhUyakAleNa kaha vi kiccheNa tammi ceva vaNe / daTThaNa taM paesaM jaNayaM sariuM gayA mucchaM // 272 // hA tAya ! kiM na pecchasi niyaduhiyaM nivaDiyaM duhasamudde ? / saMbhAsasi kiM na tumaM? tuha pANapiyA ahaM Asi // 273 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 2 ] RSidattAkhyAnakam // ] iya palavaMtI asamaMjasAiM saMdhIriUNamappANaM / re jIva ! kiM na bujjhasi ? kiM mujjhasi ? kattha so tAo ? // 274 // kattha tumaM ? kiM mUDhA ? jamesa evaMviho vihiniogo / tA niyakayassa mokkho saMpai sammaM sahaMtassa // 275 // jai pavisasi pAyAlaM lukkasi girikaMdaresu visamesu / taha vi hu puvvakayAo na muccase jIva ! kiM bahuNA ? // 276 // evaM viveyavasao vallahabhAvAo jammabhUmIe / maNayaM pattasamAhI sA vasai tavovaNe tammi // 277 // aha annayAya tI viciMtiyaM paDhamajovvaNatthA haM / tA sIlarayaNameyaM rakkheyavvaM kahaM nu mae ? // 278 // jamhA mahilA mahurattaNeNa payaIe patthaNijjaguNA / ciMcApakkaphalaM piva vaDDiyavaMchA jayassAvi // 279 // sIlaM ca mae'vassaM rakkheyavvaM sapANacAe vi / eyammi viTTamma no ihaloo na paraloo // 280 // sIlaM mahAnihANaM sukuluppannANa bhAvabhaMDAro / vasaNasayasalliyANaM saraNamimaM jeNa bhaNiyaM ca // 289 // sIlaM sAsayavittaM paramapavittaM akittimaM mittaM / uttamakittinimittaM muttisuhapasAhaNapasatthaM // 282 // adhANa dhaNaM sIlaM bhUsaNarahiyANa bhUsaNaM paramaM / paradese niyagehaM sayaNavimukkANa niyasayaNo // 283 // tA keNa paogeNaM AjammamagaMjiyaM imaM hohI / tA sumariyamuvaiTuM jaNaeNaM mUliyAvatthaM // 284 // jaeNa majjha kahiyaM kaiyA vi hu kouyaM jar3a havejjA / tA eyAe tarumUliyAe mAhappameyaM ti // 285 // jai mahilA vAme Uruyammi pakkhivai phAliUNamimaM / to puriso jAyai nINiyAe jAyai puNo mahilA // 286 // eyaM ciya vivarIyaM nArIbhavaNammi jANa purisassa / navaraM dAhiNaUrummi taM viyaDDA vavaiti // 287 // taha ceva tIe vihie jAo sahasa tti sohaNo puriso / payaIe duddhariso maNunnalAyannarUvadharo // 288 // cakkaMkusa-kalasaMkiyakara - caraNatalo viyaDDimAnilao / maNi- maMta-osahINaM aciMtamAhappajogAo // 289 // to jaNayavayaM ghettuM tAvasavayavesadhArao kumaro / ciTThai vakkalavasaNo tavovaNe kaMdaphalabhoI // 290 // [ 307 D:\chandan/new/datta-p/pm 5 \ 2nd proof
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // evaM sA risidattA tAvasaveseNa sutthiyA vasai / ettoya tI virahe kaNagaraho jAyaraNaraNao // 299 // na lahai ra nisAe na ya divase na ya gihe na viya sayaNe / na ya kIlAvAvIe na ya ujjANe na yatthANe // 292 // naya kIlai na ya bhuMjai na suyai na kuNai kalANamabbhAsaM / navaraM hasai viyaMbhai gAyai royai niyai sunnaM // 293 // nAvekkhar3a gaya-turae na kuNai guru-jaNaya-jaNaNipaDivattiM / navaraM sumariya daiyaM kuNai palAve viviharUve // 294 // hA tArunnayasihiNe ! hA sasivayaNe ! saroyadalanayaNe ! / kalakaMThimahuravayaNe ! vitthayaramaNe ! laliyagamaNe ! // 295 // niyarUvavijiyavilae ! ramaNItilae ! samaggaguNanilae ! / hariseNajaNayadaie ! taM daie ! kattha dacchIhaM ? // 296 // ammA-piUhiM kiccheNa kArio patthuyaM sarIraThi / acchai taheva taggayacitto paricattavAvAro // 297 // eto kAverIo suMdarapANissa saMtio dUo / saMpatto so saMpai devAhaM pesio pahuNA // 298 // bhaNiyaM ca teNa esA maha kannA ruppiNI mahArAya ! / purisaMtarassa suMdara ! suviNe vi na giNhae nAmaM // 299 // rannA bhaNiyaM kumaro tAvasakannaM vivAhiuM valio / sA paMcattaM pattA saMpai taha taM bhaNissAmi // 300 // jaha tujjha suyaM pariNai mA eyaM annahA viyappesu / i bhaNiUNaM dUo visajjio hemaraharannA // 301 // tatto kumaro bhaNio maMcasu soyaM samujjhasu visAyaM / naTThaviNaTThe kajje garuyA evaM na soyaMti // 302 // tA vaccasu tumamihiM kAverIe vivAhiuM kannaM / Agaccha vaccha ! pacchA paricitasu rajjakajjAI // 303 // uvarohasIlayAe saMcalio sabalavAhaNo kumaro / hiyae samuvvahaMto risidattaM devayaM va sayA // 304 // patto kayavayadivasehiM taM vaNaM jattha Asi risidattA / tavvirahe taM ceva ya uvveyakaraM masANaM va // 305 // etthaMtarammi phuriyaM dAhiNanayaNeNa tassa kumarassa / nAyaM ca teNa sUyai piyamelayameyamuttaM ca // 306 // siraphuraNe kira rajjaM piyamelo hoi acchiphuraNammi / bAhuphuraNammi piyajaNabhuyAlayAliMgaNaM jANa // 307 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ [309 pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] diTTho tAvasakumaro paribbhamaMteNa teNa kumareNa / taIsaNeNa jAo tassa auvvo pamoyabharo // 308 // harisAUriyamaNasA tAvasakumareNa pccbhinnaao| paNamiya so tappurao uvaviTTho amayasitto vva // 309 // puTuM ca kumAreNaM bhayavaM ! tuha paDhamajovvaNasthassa / egAgiNo aranne kettiyakAlaM vasaMtassa // 310 // teNa vi bhaNiyaM suMdara ! hariseNo ettha tAvaso Asi ! / risidattA taGkhyA katthai sA pariNiuM nIyA // 311 // keNa vi kumareNa risI so jalaNaM sAhiuM gao saggaM / ahayaM puNa saMpatto annaMto kumara ! kaiyA vi // 312 // sunnamimaM ramaNIyaM nAuM ettheva tAva nivasAmi / asamasamAhANajuo kuNamANo niyama'NuTThANaM // 313 // kumareNa ciMtiyamiNaM tAvasakumaraM ahaM niyacchaMto / paccakkhaM risidattaM niyadaiyaM ceva pecchAmi // 314 // kumareNa so bhaNio keNAvi hu kAraNeNa taM bhyvN!| avaloyaMto manne nayaNanimesaM pi vigghamahaM // 315 // to jAva vasAmi ahaM tavovaNe tAva majjha pAsammi / vasiyavvaM suyaNu ! tae mahApasAyaM viheUNa // 316 // tAvasakumareNuttaM tavohaNANaM samaM gihatthehiM / kerisao saMbaMdho ?, na saMgayaM tA imaM kumara ! // 317 // calaNesu nivaDiUNaM taM mannAviya viNiggae kumare / sA pAvA pavvAyA paribbhamaMtI tahiM pattA // 318 // puTTho tAvasakumaro tIe namiUNa bhyvmegaagii| kaha kuNasi tavaM ranna [mmi ] bhIsaNe paDhamatArunne ? // 319 // teNAvi ciMtiyamimaM kaiyA vi hu sA vi saMbhavai esA / nigghiNasiromaNIe jIe nivvAsiyA ahayaM // 320 // to tAvaseNa bhaNiyaM osahi-vijjA-tavANubhAvAo / pabhavai na kiM pi majjhaM gurUvai8 kuNaMtassa // 321 // puNaravi ya tIe bhAvAvagamanimittaM payaMpiyaM munninnaa| tumamavi bhaddegAgiNI kahaM bhamasi kisi [yakA] yA ya // 322 // kiM sissiNI vi bIyA na asthi ? katto ya AgayA ihaiM? / tIe vi eso jai kiMci tAvaso majjha vijjAi // 323 // dei iya ciMtiUNaM bhaNiyaM bhayavaM ! mamAvi vijjaao| avasoyaNi-tAlugghADaNIo vijjaMti vivihAo // 324 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // to taM majjha payacchasu ahaM tu tuha demi appnnijjaao| muNiNA bhaNiyaM vijjANa kerisaM tujjha mAhappaM ? // 325 // tIe amuNaMtIe taccaM sav payAsiyaM tassa / jaha kAveripurIo pattA rahamaddaNapurammi // 326 // jaha kumarapiyayamAe rakkhasivAyaM purammi payaDeuM / kumarapiyaM mArAviya kumareNa samaM samAyAyA // 327 // ruppiNipariNayaNatthaM imo mae ceva cAlio kumaro / eyaM maha vijjANaM mAhappaM tAvasakumAra ! // 328 // muNiNA bhaNiyaM kajjaM na majjhameyAhiM paavvijjaahiN| iya bhaNiyammi nirAsA saTTANaM sA gayA pAvA // 329 // etthaMtarammi bhANU asthamaNamiseNa duymikkNto| pavvAiyAe tIse kuceTThiyaM dadrumacayaMto // 330 // kumaro vi suiramabbhatthio vi kiM nA''gao kumAramuNI ? / iya bhAvito puNaravi tassa sayAsammi saMpato // 331 // pecchaDa jhANArUDhaM jhANasamattIe garuyaviNaeNaM / abbhatthiUNa nIo niyasenne tAvasakumAro // 332 // paccAsanne rayaNIe do vi sayaNesu tAvasa-kumArA / sasiNehasaMkahAsuhiyamANasA tattha parivasiyA // 333 // bhaNiyaM tAvasakumareNa kumara ! kira kerisA''si risidattA ? / jIe kae paritammasi tumamevaM nibbharasiNeho // 334 // kumareNuttaM tIe vannijjai kira kimegajIhAe ? / sA jeNa payAvaiNA guNamaiyA ceva nimmaviyA // 335 // rUvaM rairUvanibhaM lAyannaM girisuyAe abbhahiyaM / suMderaM devINa vi na dIsae tArisaM mitta ! // 336 // avare vi mahurabhAsaNa-dANa-dayA-viNayapamuhaguNanivahA / joijjaMtA vi jaNe dIsaMti na annanArINaM // 337 // tIe saha sarasajaMpiya-uvagUhiya-laliyasurayaramiyAI / sumaraMtassa na vidalai maha hiyayaM vajjanimmaviyaM ? // 338 // kiMtu maha tujjha pAse maNayaM saMpajjae suhaM mitta ! / iyaraha bhuyaNamasesaM visaM va mannAmi tIe viNA // 339 // kiM bahuNA? dahadiyahe rayaNanihiM daMsiUNa taM daiyaM / uddAliUNa vihiNA viDaMbio kiM karemi ahaM ? // 340 // 1. tattvam-khaM0 ttippnnii| D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ [311 pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] bhaNiyaM muNiNA suMdara ! mA tammasu ettiyaM kae tIse / avahariyaM jaM vihiNA soyaMti tayaM na sappurisA // 341 // iya evaM jAva tahiM paropparaM haMti tesimAlAvA / tAva pahAyA rayaNI samAgayA maMtiNo tattha // 342 // bhaNiyaM ca kumara ! dijjau payANayaM bahu vilaMbiyaM ettha / puNaravi ya niyattehiM esa muNI ettha dRTThavvo // 343 // bhaNiyaM ca kumAreNaM jai esa muNI mae samaM cli| tA hoi payANayamiharahA u maha niyamao natthi // 344 // iya kumaranicchayaM jANiUNa taha kahavi tAvasakumAro / bhaNio maMtIhiM jahA saMcalio saha kumAreNa // 345 // kAverIe purIe aNavarayapayANaehiM kaNagaraho / saMpatto tappahuNA pavesio paramabhUIe // 346 // parivArAiparigao samappio tassa pvrpaasaao| to joisiyavisohiyasuhakaraNa-muhatta-laggammi // 347 // maMgalatUraraveNaM nacciravaravilayasatthasuhaeNaM / vittaM pANiggahaNaM saha kumareNaM kumArIe // 348 // tattheva Thio kaiya vi diNANi kumaro suheNa sasurakule / samayaM tAvasakumareNa vivihasaMgayaviNoeNa // 349 // aha annayA ya so ruppiNIe saMjAyapoDhapaNayAe / bhaNio sA kerisiyA risikannA kahasu risidattA ? // 350 // jIe tumamaMtarAle vasIkao Asi maM vimottUNa / teNuttaM jai tIe kA vi samA dIsae nArI // 351 // tA tujjha pie ! sAhemi iharahA kaha Nu tIrae kahiuM ? / kiM bahuNA ? tArisiyA na labbhae maMdapunnehiM // 352 // vihiNo vaseNa tIe hatthuttinnAe jnnyvynnaao| tujjha pie ! pariNayaNatthamAgao muNasu saccamimaM // 353 // to risidattAaNukUlakammapariNaivaseNa tIyuttaM / piyayama ! tumaM na jANasi jahA mae ettha ANIo // 354 // kahamiva ? tIe savvo vi vaiyaro sAhio suNaMtANaM / kaNagaraha-tAvasANaM guruvimhayamuvvahaMtANaM // 355 // ciMtiyamisidattAe vihiyamimaM sohaNaM jameyAe / paccakkhaM doNhaM pi hu mahalIyakalaMkamavaNIyaM // 356 // 1. smgyaa-prtau| D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // taM souM kaNagaraho kohhyaasnnplittsvvNgo| daboTubhiuDibhIsaNavayaNo rattacchiduppeccho // 357 // avasara diTThipahAo tamerisaM jai tae samAyariyaM / mecchANaM ciya nidiyamii kaDuyaM ruppiNiM bhaNai // 358 // saMpai risidattAe iya maraNe kiM mae jiyaMteNa? / sAhemi jalaNamihi kaha kaTe ciyAjogge // 359 // taM souM savvo vi hu maMtijaNo guruvisAyamAvanno / gurusoyasalliyaMgo niveyae rAyapAyANa // 360 // teNAvi hu pariciMtiyamaho ! hu kuDilattaNaM mahelANaM / jeNa mae vi na nAyaM pacchannaM peccha pAvamimaM // 361 // dhiddhI ! eyAe pAviyAe bahukUDakavaDabhariyAe / narayagaigAmiNIe niMdiyasaccariyaceTTAe // 362 // eyaM pi vayamimIe sirammi nivaDau aNajjahiyayAe / rakkhasivAyakayaM puNa ihaI pi hu matthae paDiyaM // 363 // evaM khisijjaMtI puraloeNaM pae pae pAvA / luyapuccha-kanna-dhUsarakharapiTThA''roviyasarIrA // 364 // viggoviUNa nayare rannA nivvAsiyA parivvAyA / nArI jaNe avajjha tti teNa jIvaMtiyA mukkA // 365 // kumaro vi hu jA na muyai kahiM pi bhaNio vi maraNanibbaMdhaM / nAyarajaNeNa raDyA ciyA tao sArakaTTehiM // 366 // tatto vAraMtassa vi ranno nAyarasamaggaloyassa / hAhAravamuhalassa vi cittaM calio ciyAe so // 367 // siyavattha-vilevaNa-kusumadAma-'laMkAraseyamuttI vi / kaNagaraho risidattANurAyaguNao daDhaM ratto // 368 // tavvayaNAo huyAso jA kira pauNIkao ciyApAse / tA rannA vinnatto viNaeNaM tAvasakumAro // 369 // bhayavaM ! tuha vayaNamimo na kayAvi hu laMghae taA eyaM / taha kaha vi hu bhaNasu jahA viramai eyAo pAvAo // 370 // bhaNio tAvasakumareNa bhadda ! kimimaM tae samAraddhaM / nIyajaNocciyamainiMdiyaM ca sukulappasUyANaM ? // 371 // annaM ca tayA tumae tavovaNAo mamANayaMteNa / bhaNiyaM kayakicco haM tumamANeUNa muccissaM // 372 // taM vissariyaM saMpai pAraddhaM avarameva kiM pi tae / kajjaM jai juttamimaM tA kumara ! tameva jANAsi // 373 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ [313 pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] ahuNA aNuhUyamiNaM pAvaM pAvAiyAe jaM vihiyaM / sA vi hu suha-dukkhANaM tuha bhajjA bhAyaNaM jAyA // 374 // tA viramasu eyAo durajjhavasiyAo sitttthvjjaao| paraloyabAhayAo appavahAo mahAbhAga ! // 375 // annaM ca- saguNaM va nigguNaM vA kajjakalAvaM samAyaraMteNa / pariNAmo savvattha vi ciMteyavvo cauramaiNA // 376 // avaraM ca tuhA''kUyaM mariUNa milAmi niyayadaiyAe / savvamimaM pi mahAyasa ! muNasu mahAmohalaliyaM ti // 377 // jamhA u bhavAvaTTe sakammaphalabhoiNo jiyA savve / tA tIe saha jogo hohI tuha bhadda ! cittamimaM // 378 // culasIijoNilakkhekkasaMkaDe bhavavaNammi bhavaDaMto / ko jANai ko vi kahiM kahasu mahAbhAga ! jAi jio? // 379 // tA jai tujjha mamovari ko vi siNeho samatthi tA muyasu / maraNakayamasaggAhaM viveiNo tuha na juttamimaM // 380 // avaraM ca jar3a piyAe nimittamaggimmi pavisasi kumAra ! / tA ihaI ciya taM tuha bhajjaM daMsemi risidattaM // 381 // taM souM kaNagaraho paccAgayajIvio pyNpedd'| bhayavaM ! tujjhamasajjhaM kajjaM bhuvaNe vi natthi phuDaM // 382 // tA jai taM pANapiyaM risidattaM kahavi punnajoeNaM / pacchAmi tA mahAyasa ! jalaMjaliM demi maraNassa // 383 // annaM ca jIviyaM pi hu tujjha payacchAmi jai imaM kuNasi / teNuttaM esa varo ciTThau pAse tuha kumAra ! // 384 // tatto tuTTho tAvasabharavasageNaM imeNa jaM vuttaM / taM hoi taheva tao patto kumaro sapAsAyaM // 385 // tatto tAvasamuNiNA kahio tesiM savimhayamaNANaM / rahamaddaNapuranissAraNAio niyayavuttaMto // 386 // tAhe kumaracchuriyaM ghettuM vAmaM viyAriuM uuruuN| kaDiyamosahivalayaM jAyA ramaNIsahAvatthA // 387 // ANaMdamuvvahaMteNa teNa nijjhAiyA kumAreNa / bhaNiyaM bho bho ! pecchaha esa piyA majjha risidattA // 388 // kiM esA sA gaurI? I va kiM vA ? sarassaI kiM vA ? / kiM vA raMbhA ? pAyAlakannayA kA vi kiM hojjA ? // 389 // iya evaM te vimhaiyamANasA saharisaM paloyaMtA / animisanayaNA tittiM pAvaMti na tammi patthAve // 390 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // ruppiNi-risidattANaM dIsai paccakkhamaMtaraM garuyaM / suNayA-sIhINa va kAi-rAyahaMsINa vayaNeNa // 391 // annaM ca jaNo jaMpai ThANe kumarassa ettha paDibaMdho / eIe rUveNaM mohijjai ko na bhuvaNammi ? // 392 // to rannA sA grahaviyA savvAlaMkArabhUsiyasarIrA / devaMganivasaNadharA vihiyA kappadumalaya vva // 393 // saMjAyagaruyahariso tIe saha bhuMjiuM samAraddho / paMcappayArabhoe avaganniya ruppiNiM ramaNi // 394 // taM daTuM risidattA ciMtai eso imIe ninneho / diTThavilIo evaM avannavAo dhuvaM majjha // 395 // esA jai vi varAI kayAvarAhA parovaroheNa / taha vi hu mae imIe uvayariyavvaM kimanneNa? // 396 // uvayarie uvayAro jo so vaNiyANa hoi vavahAro / avarattha jamuvayariyaM taM puNa garuyA pasaMsaMti // 397 // to kaiyA vi saharisaM niyayavaraM patthio payatteNa / risidattapaNaiNIe teNuttaM bhaNasu jaM demi // 398 // jai evaM tA esA daTThavvA majjha sarisayA sAmi ! / evaM tujjha vi majjha vi majjhatthaguNeNa mAhappaM // 399 // jai eyAe kahamavi tIe pAvAe periyAe kayaM / taha vi hu maha khamiyavvaM visiTakulasaMbhavo taM si // 400 // itthI niddayahiyayA IsAvisamohiyA sakajjaparA / phusio esa kalaMko evaM tIe kuNaMtIe // 401 // aha annayA ya bhaNio kaNagaraho mNtipmuhloenn| moyAvijjau rAyA gammau saMpai niyapurIe // 402 // kumareNa vi sappaNayaM taheva vihiyammi naravariMdeNa / saMvAhiyA saharisaM vibhavaM dAUNa niyadhUyA // 403 // tatto suMdaradivase aNavarayapayANaehiM saMpatto / pavisai niyayapurIe pecchijjaMto purajaNeNa // 404 // savveyarapAsaTThiyarisidattA-ruppiNIhiM priyrio| savvamayasamayabaMdhurasiMdhurakhaMdhe samabhirUDho // 405 // bhaNiyaM keNAvi hu metta ! peccha eyaM mahaMtamacchariyaM / esA kira risidattA viNAsiyA pANapurisehiM // 406 // jAva ya sakkhaM akkhaMDasuMdarAvayavarehirasarIrA / dIsai dAhiNapAsammi saMThiyA suhayakumarassa // 407 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ [315 pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] ahavA vihirAe mANusassa taM natthi jaM na saMbhavai / aNukUle kallANaM jaha jAyamimIe kiM bahuNA ? // 408 // evaM viyapurisehiM visai vannijjamANaguNanivaho / piyaparaparivAyattA visesao taruNaramaNIhiM // 409 // sahai suhAhArahiM piyAhiM vi vahuppio gaiMdagao / raMbhA-tilottamAhiM hari vva kumaro bhaNai kAvi // 410 // mayaraddhao vva kumaro D-pIIhiM va piyAhiM priyrio| bhaNiyamavarAi [iha hiri-] siridaio samayaNAhi imo // 411 // ahavA vi bharahakhettassa majjhadeso vva dhammakammanihI / sarasAhiM gaMga-siMdhUhiM sahai kumaro saha piyAhiM // 412 // avarAe bhaNiyameso hu bhAgasArAhiM bhAriyAhi samaM / uttara-devakurUhi va sasuvanno sahai meru vva // 413 // sIyA-sIoyAhi va videhabhAgo vva rehai suvAso / supaoharAhiM saha piyayamAhimeso'varA bhaNai // 414 // annA bhaNai sudiTThIhiM saMgao sahai piyayamAhimimo / daMsaNa-nANasirIhiM va carittarAo vva sivajaNao // 415 // iya nAyaranara-nArInivaheNaM naMdaNo nariMdassa / vannijjaMto pavisai pae pae kouyakkhitto // 416 // patto ya rAyabhavaNaM ruirulloyaM lalAmalalaNohaM / viraiyavaMdaNamAlaM pUriyamuttAhalacaukkaM // 417 // vihiyaM vaddhAvaNayaM raNNA kumarAgamammi hariseNaM / harisapaNacciravaravAravilayatuTuMtahAralayaM // 418 // vajjaMtatUranivahaM gAyaNagijjaMtarAyaguNanivahaM / viddhAjaNanivvattiyakumaroyAraNayaramaNIyaM // 419 // calaNesu pADiyAo sAsuya-sasurAiyANa vahuyAo / risidattAe kahio savvo kumareNa vuttaMto // 420 // sasurAiehiM tatto khamAviyA AyareNa risidattA / khamasu mahAsai ! jaM tujjha vihiyamasamaMjasaM kiMpi // 421 // pavvAiyAe cariyaM nAUNaM vimhiyA nayaraloyA / peccha jahA dhuttIe amhe vi hu vaMciyA tIe // 422 // aNurAyaparavasAhiM dohiM vi [bhajjAhiM] saha kumArassa / visayasuhamaNuhavaMtassa koi kAlo vaikkaMto // 423 // aha annayA ya caunANasaMjuo sgunnsmnnpriyrio| siribhaddajaso sUrI viharato tattha saMpatto // 424 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tatto rAyA nAyarajaNeNa curNgblvibhuuiie| kumareNa ya pariyario vaMdaNavaDiyAe nIhario // 425 // soUNa sUrimuhakuharaniggayaM dhammatattamamayasamaM / paDibuddho hemaraho saMjAyacarittapariNAmo // 426 // abhivaMdiUNa munninaahcrnntaamrsmsmsNvego| savvesiM maMtINaM niveiuM niyamabhippAyaM // 427 // savvaMgalakkhaNadharaM niyae rajjammi suhamuhuttammi / ThaviUNaM hemaraho kaNagarahaM dharaNadhoreyaM // 428 // dINAINaM dANaM dAuM ghosAviuM abhayadANaM / vihiNA jiNabhavaNesuM kAUNa'TTAhiyAmahimaM // 429 // caiUNaM rajjasiriM niruvamavipphuriyajIvaviriyaguNA / garuIe vibhUIe nikkhaMto nimmalajasoho // 430 // abbhasiyaduvihasikkho khaMtikhamo mahiyamohapaDivakkho / paMcasamio tigutto viharai guruvayaNapaDibuddho // 431 // kaNagaraho vi ya rAyA appaDihayasAsaNo mahIvIDhe / asamapayAvaparakkamavasIkayAsesavairigaNo // 432 // vitthariyakosa-koTThAyAro nidruviyakaMTayasamUhaM / uvasaMtaDiMba-DamaraM pAlai rajjaM jaNANa mao // 433 // aha annayA ya maharihavisiTThasusiliTThakaTThaghaDiyammi / supasatthavatthaviraDyamahallaulloyalaDahammi // 434 // ruirapaNavannaviraiyavicittavicchitticittayammi / ujjhaMtadhUyaghaDiyAsugaMdhigaMdhAbhirAmammi // 435 // taMbUla-puSphapaDalayasamaggabhogaMgagaruyagAmammi / bhuvaNa'ccabbhuyabhUI bhavaNammi suvAsabhavaNammi // 436 // sukumAlatUlikaliyammi mauyagaMDovahANasuhayammi / AliMgiNi-gallamasUriyAisAmaggiruirammi // 437 // ussIsayapaMcasamunnayammi majjhe gabhIraviNayammi / navaNIyatUlaphAsammi suranaIpuliNasarisammi // 438 // suhasayaNammi pasuttA ciMtA-saMtAva-soyarahiyamaNA / nivapaTTamahAdevI risidattA niyai sumiNamimaM // 439 // kira maha ucchaMgagao sArayarayaNiyaradhavalasavvaMgo / khaMdhappaesapArUDhakavilakesarasaDAsuhao // 440 // viyaDakaDibhAyaruiro taNUyaro tikkha-viyaDadADhAlo / sIhakisoro supasannaloyaNo piyai thaNachIraM // 441 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] [317 TThaNa tayaM sumiNaM niveyae nivaiNo pahiTThamaNA / so vi ya garuyaparakkamasuyalAbheNaM suhAvei // 442 // tatto navaNha mAsANamuvari addhaTThamANa ya diNANa / uccaTThANagaesuM gahesu supasatthadivasammi // 443 // viSphuriyateyapabbhArapayaDiyAsesadisivahUvayaNaM / puvvadisAravibiMbaM vva sA pasUyA suyaM devI // 444 // vaddhAvio ya piyavayaNiyAe dAsIe kaNagaraharAyA / dAUNaM tIe nivo vaMchAairittavasudANaM // 445 // kArAvai nayarammi kumArajammammi garuyariddhIe / paDahayapayANapuvvaM vaddhAvaNayaM puhainAho // 446 // taM ca kerisaM? - vajjiragahiramaNoharatUrAravamuhalu, jahiM navaraMgayanivasaNu nArIyaNu sahalu / rabhasapaNaccirasuMdaravAravilayanivahu, jahiM savu sammANijjai nAyarajaNu savahu // 447 // ThA~vi ThA~vi jahi gijjai caccara savaNasuha, maggi maggi maggijjahiM jahiM naravai pamuha / bhavaNi bhavaNi ubbhijjahiM jahiM jUvaya-musala, pai pai jahiM pUijjahi satthA-''gamakusala // 448 // vaMdaNamAlAlaMkiya toraNa jahiM sahahiM, vatthA-''haraNa paroppara jahiM nAyara lahahiM / caTTathaTTa jahiM dIsai tellacuyaMtasira, vaddhAvaNauM taM vanniu sakkahiM kavaNa kira? // 449 // 'jIva naMdaya naMdaya' rakha suvvahiM jahiM vayaNa, jahiM saMtuTuu naravai viyara raha rayaNa / abhayadANu jahiM dijjai maNaha suhAvaNauM, taM tahiM harisiM vittauM niru vaddhAvaNauM // 450 // evaM vaddhAvaNae suheNa vitte suhammi divasammi / sIharaho tti viinnaM kulaviddhAhiM kumaranAmaM // 451 // evaM so paidivasaM vitthayakulanahayalammi vaIto / caMdo vva sukkapakkhe sayalajaNANaMdaNo kumaro // 452 // vijjAgahaNasamattho saMjAo aTUvarisaparimANo / lehAyariyasayAse kalANa savvANa pAragao // 453 // aha annayA ya rAyA risidattAe piyAe pariyario / pAsAyovari vAyAyaNammi lIlAe lalai suhaM // 454 // pecchai ya gayaNabhAge suhumaM sammucchiyaM jlykhNddN| pacchA viddhi pattaM taheva ranno niyaMtassa // 455 // paNavannaruharavattAvayavaM maNa-nayaNasuhayaraM jAyaM / dIsai nahalacchIe kaMcuyalIlaM viDaMbaMtaM // 456 // tatto pecchaMtassa vi payaMDapavaNAhayaM kuo vi gayaM / pucchai deviM daie ! diTuM phuDamiMdiyAlamimaM // 457 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // jaha eyaM taha savvaM bhavammi paDibaMdhakAraNaM muNasu / piya-mAi-kalatta-sumitta-putta-bala-rUva-rajjAi // 458 // peccha pie ! evaMvihabhavassarUvaM viyANamANA vi / na kuNaMti dhammatattiM visayAmisamohiyA jIvA // 459 // mAyanhiyAhiM naDio jalabuddhIe jahA bhamai koi| taha jIvo visayavaso bhavagahaNe bhamai suhabuddhI // 460 // jaha kiMpAgataruphalaM muhammi mahuraM kuNaMti khajjaMtaM / taha AvAe suhayA pariNAme dAruNA visayA // 461 // jaha vA muhammi mahuraM mArai hAlAhalaM visaM bhuttaM / taha visayA vi hu pAvA mAraMti jiyaM bhavAvaTTe // 462 // jaha ceva visamasalleNa sallio ko vi dukkhio hoi / taha visayasallio vi hu bhavammi jIvo vasai duhio // 463 // annANamohamUDhA tucchAmisavisayamohiyA jIvA / na muNaMti AyaiduhaM vivAgarUvaM jao bhaNiyaM // 464 // jaha kira duddhaM pecchai majjArI na uNa lauDayaM muddhaa| taha mUDho visayasuhaM pecchai no narayadukkhAiM // 465 // tA ujjhiuM duraMte ee visae aNatthaphalajaNae / sugurusamIve kuNimo paralogasuhAvahaM dhammaM // 466 // evaM veraggagao rAyA saha piyayamAe oyrio| kAUNa rajjaciMtaM sutto rayaNIe suhasayaNe // 467 // tattha vi veraggagao guru-dhammiyasaMkahAhiM suhaleso / aivAhiUNa rayaNi suNai pahAe paDhijjaMtaM // 468 // janmedaM na cirAya bhUribhayadA lakSyo'pi naiva sthirAH, kimpAkAntaphalA nitAntakaTavaH kAmAH kSaNadhvaMsinaH / AyuH zAradameghacaJcalataraM jJAtvA tathA yauvanaM, he lokAH ! kurutA''daraM pratidinaM dharme'ghavidhvaMsini // 469 // taM soUNaM bhaNiyaM pie ! subhAsiyamimaM paDhai koi / maha ciMtiyatthasarisaM tA kuNimo ujjamaM dhamme // 470 // iya rAyA saha niyapiyayamAe saMveyabhAviyamaIo / kAUNa gosakiccaM uvaviTTho rAyaatthANe // 471 // etthaMtarammi ujjANapAlaeNaM kayaMjaliuDeNaM / vinnatto deva ! tumaM vaddhAvijjasi saparivAro // 472 // ujjANe saMpatto viharaMto tuha gurU jnnyshio| dAUNa pAritosiyadANaM vaddhAvayanarassa // 473 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ [319 pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] saMcalio bhattIe vaMdaNavaDiyAe sahariso raayaa| kAuM payAhiNatiyaM uvaviTTho raiya karakamale // 474 // guruNA vi hu pAraddhA jalaharagaMbhIrasussararaveNa / bhaviyANaM bohatthaM dhammakahA dhammabuddhIe // 475 // paMciMdiyattaNaM mANusattaNaM Arie jaNe sukulaM / sAhusamAgama suNaNA saddahaNA''roga pavvajjA // 476 // iya evaM bho bhavvA ! sudullaho eriso guNakalAvo / tA pAviya sAmaggi jiNadhamme ujjamaM kuNaha // 477 // etthaMtarammi bhavabhamaNabhIyahiyaeNa dhmmrsienn| sivasokkhalAlaseNaM muNinAho pucchio rannA // 478 // bhayavaM caugairUve bhamai jio keNa bhImabhavagahaNe? / sAsayasokkhe vaccai keNa va kummeNa vihuyamalo? // 479 // to muNivaiNA bhaNiyaM Ayannasu bhadda ! avahio houM / hiMDai bhavammi jIvo kammeNa'TuppayAreNa // 480 // taM ca imaM- nANassa daMsaNassa [ya] AvaraNaM veyaNIya mohaNiyaM / Auya nAma goyaM tahaMtarAyaM ca kammamimaM // 481 // paMca nava donni aTThAvIsaM cauro taheva bAyAlA / donni ya paMca ya bhaNiyA payaDIo uttarA ceva // 482 // baMghassa miccha-avirai-kasAya-jogA ya heyavo cauro / paMca duvAlasa paNuvIsa panarasa kameNa bheyA siM // 483 // AbhiggahiyamaNAbhiggahaM ca taha abhinivesiyaM ceva / saMsaiyamaNAbhogaM micchattaM paMcahA evaM // 484 // bArasavihA aviraI maNa-iMdiyaaniyamo chakAyavaho / solasa nava ya kasAyA paNuvIsaM pannarasa jogA // 485 // sAmanneNaM ee visesao baMdhaheuNo tassa / nANapaDaNIyayAI paikammaM suttao NeyA // 486 // tattha vi AraMbheNaM garueNa pariggaheNa pAveNa / kuNimAhAreNaM ahamarUvapaMcidiyavaheNaM // 487 // nivvattiyanarayAU jIvA gurukammabhAriyA narae / nivaDaMti saraNarahiyA jalammi ayagolau vva ahe // 488 // tattha ya chiMdaNa-bhiMdaNa-ukkattaNa-dahaNa-daMbhaNAIyaM / visahati tivvaviyaNaM tettIsaM sAgarA jAva // 489 // tatto vi ya uvvaTTA jIvA tiriesu jaMti vivihesu / mAyAbahulA bahukavaDakUDaparavaMcaNujjuttA // 490 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tattha vi vaahnn-dohnn-dhnnNknn-chh-pivaas-shnnaaii| bhArArovaNa-sIyA-''yavANa sahaNaM sahati duhaM // 491 // tatto vi khaviyakammA payaIe payaNumANa-maya-kohA / ajjavaguNabhAviyamANasA ya maNuyA payAyaMti // 492 // tattha vi dAriddahayA dohaggakalaMkadUsiyasarIrA / kukalattaparAbhUyA apattaputtAisaMtANA // 493 // mukkhattasiromaNiNo kuvanna-kussara-kurUvayAbhihayA / AjammaM bahuvihakAsa-sAsa-rogAbhihayataNuNo // 494 // tamhA tesu vi sokkhaM na ki pi paramatthao mahArAya ! / navaramimo maNuyabhavo dhammaguNArAhaNAo suho // 495 // jamhA maNuyabhave cciya paDivanno saMjamo tavo hoi / davvatthao ya paramo visiTThasaggo'pavaggo ya // 496 // parameyammi vi bahavo nimvittANA siNehapaDibaddhA / bahuvihapAvapariggahamucchiyahiyayA kubuddhIyA // 497 // jovvaNamayaummattA paraloyaparammuhA pamAyaparA / visayAsattA ajarAmara vva ciTuMti mUDha'ppA // 498 // devesu vi natthi suhaM ciMtijjaMtaM satattabuddhIe / IsAvisAyaparaparavasittaduhadUmiyamaNesu // 499 // te vi hu kohAbhihayA mANamahAselacaMpiyAvayavA / mAyAsalliyahiyayA lohamahAjalahiNibbuDDA // 500 // vijjaMti kasAyA jattha nivvuI tattha rAya ! mA muNasu / pajjalai jattha jalaNo jANa kao tattha sutthattaM ? // 501 // kiM bahuNA bhaNieNaM? pabhavaMti kasAyasattuNo jattha / gayaNe araviMdaM piva mA joyasu tattha suhasattaM // 502 // iya caugaibhavarUve saMsAre dukkhio bhamai jIvo / saMpayaM sAsayasokkhe mokkhe jaha vasai taha suNasu // 503 // mokkho asesakammassa saMkhae so ya saMvaheUNa / micchattA-'vira-kasAya-duTujogANa savvesi // 504 // hoi vipakkhAsevaNadAreNa nariMda ! so uNa vivkkho| sammatta-NANa-dasaNa-caraNANi visuddharUvANi // 505 // jaha vatthAINa malo sujjhai suhavArisaMpaogeNa / taha sammAipaogA kammamalo'vei jIvANaM // 506 // 1. jIvassa raM0 / D:\chandan/new/datta-p/pm52nd proof
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ [321 pariziSTam [2] RSidattAkhyAnakam // ] to savvakammavigame sarUvalAbhammi niccao jIvo / sAsayasokkhe mokkhe aNAinihaNaM vasai kAlaM // 507 // so tammi nirAbAho kevalavaranANa-daMsaNapaIvo / aNubhavamANo nivasai niruvamasokkhaM jao bhaNiyaM // 508 // na vi asthi mANusANaM taM sokkhaM na vi ya savvadevANaM / jaM sokkhaM siddhANaM avvAbAhaM uvagayANaM // 509 // jaha nAma koi meccho nayaraguNe bahuvihe viyANaMto / na caei parikaheuM uvamAe tahiM asaMtIe // 510 // iya siddhANaM sokkhaM aNovamaM natthi tassa ovamma / kiMci viseseNetto sArikkhamiNaM suNaha vocchaM // 511 // jaha savvakAmaguNiyaM puriso bhottUNa bhoyaNaM koi / tanhA-chuhAvimukko acchejja jahA amayatitto // 512 // iya savvakAlatittA aulaM nivvANamuvagayA siddhaa| sAsayamavvAbAhaM ciTuMti suhI suhaM pattA // 513 // iya souM uvaesaM savaNasuhAmayapavAhasAricchaM / bhavabhayasaMbhaMto bhaNai bhUvaI bhavvapariNAmo // 514 // bhayavaM ! jaM tubbhe bhaNaha bhImabhavabhayamimesi bhavvANaM / bhavabhayabhIyANaM tattha vibbhamo maha maNe natthi // 515 // tA eyaM maNuyabhavaM saphalaM kAhAmi tumha pAsammi / paDivajjiya pavvajjaM kAUNaM rajjasutthattaM // 516 // etthaMtarammi matthayanihittakarakosasaMpuDA devI / risidattA muNinAhaM paripucchai paurapaccakkhaM // 517 // bhayavaM ! rakkhasivAo maha jAo keNa kammuNA ? kahaha / nAUNa'isayanANeNa kouyaM majjha aigaruyaM // 518 // to pAraddho kahiu~ bhaddajaso gaNaharo miugirAe / avahiyacittA houM khaNamekkaM suNasu taM bhadde ! // 519 // atthi iha jaMbudIve nayaraM gaMgAu maNabhirAmaM / cittamimaM jaM na tayaM kayAi visamakkhaparibhuttaM // 520 // taM pAlai naranAho arivaggakuraMgasaMharaNavAho / nAmeNa gaMgadatto rivugayaghaDadalaNathirasatto // 521 // savvaMteurasArA gaMgA nAmeNa tassa piyabhajjA / nAmeNa gaMgaseNA tassa suyA savvaguNadaiyA // 522 // caMdajasasANIe pAse tIe jinniNdpnntto| patto dhammo sA taM paripAlai suddhapariNAmA // 523 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // dhammAmayatittamaNA dUraM paricattavisamavisayatisA / vajjiyapariNayaNakahA cir3a sA dhammagayabaddhI // 524 // avarA vi tattha egA saMgA nAmeNa sAviyA asthi / dAriddabharakkaMtA nikkhaMtA sAhuNisayAse // 525 // sA kuNai tavaM uggaM vayamAhappeNa pUyae logo / rAyasuyA vi hu tappai kiM pi tavaM aMbilAIyaM // 526 // navaraM na ko vi vannaM kuNai gihattha tti kaaumeiie| tatto sA nivadhUyA maccharamuvvahai saMgAe // 527 // bhaNai ya esA vaiNI rayaNIe baleNa khAi maDayANi / tAhe savvo vi jaNo pattinto rAyadhUyAe // 528 // sA vi hu sakayaphalamimaM ti sammamahiyAsae viveyavasA / tIe taM puNa kammaM baddhamabhakkhANasaMjaNiyaM // 529 // bhamiUNaM saMsAre duhapaure ettha ceva gaMgaure / jAyA nariMdataNayA patto jiNadesio dhammo // 530 // gahiUNaM pavvajjaM tavovihANaM samAyamAyarai / to mAyANuTThANaM abbhakkhANaM ca saMgAe // 531 // sugurUNamaNAloiya nariMdadhUyA taheva ya sasallA / mariUNamaggamahisI IsANiMdassa saMjAyA // 532 // tatto caviuM jAyA tumamesA ihabhavammi risidattA / iya suNiuM niyacariyaM jAIsaraNeNa saMbuddhA // 533 // calaNesu nivaDiUNaM guruNo sNjaaygruysNvegaa| bhaNai guruM bhayavamimaM savvaM saccaM bhaNaha tubbhe // 534 // rAyAI sayalajaNo vimhaio nisuNiUNa gurubhaNiyaM / risidattAe cariyaM jAo duccariyabhayabhIo // 535 // kaNagaraho vi ya rAyA rajje abhisiMciUNa sIharahaM / mahayA vicchaDDeNaM kAraviya jiNiMdapUyAo // 536 // sibiyAe samArUDho kuNamANo sAsaNunnaiM paramaM / sakalatto nikkhaMto vihiNA gurupAyamUlammi // 537 // abbhasiyaduvihasikkho tavasA saMkhaviyaghAikammaMso / uppannavimalanANo viyANiyAsesanAyavvo // 538 // kevalipariyAyaM pAliUNa paDibohiUNa bhaviyajaNaM / sAsayasokkhe mokkhe saMpatto saha kalatteNa // 539 // RSidattA''khyAnakaM samAptam // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [3] zrIjayakIrtisUriviracitazIlopadezamAlAyAH zrIsomatilakasUriviracitazIlataraGgiNIvRttau RSidattAkathA // patiparihatAnAmapi mahAsatInAM zIlamAhAtmyamAha risidattA davadaMtI, kamalA ya kalAvaI vimalasIlA / nAmaggahaNajaleNa vi, kalimalapakkhAlaNaM kuNaha // vyAkhyA-RSidattA tathA davadantI tathA kamalA tathA kalAvatI ca, etAzcatasro'pi vimalazIlAH, pratyekaM parIkSitanairmalyA nandantviti sambandhaH mAhAtmyamAha-AstAM stutyabhivAdanAdikaM, tAsAM nAmagrahaNajalenApi kalimalaprakSAlanaM kuruta, he bhavyA ! ityadhyAhAraH, ayaM gAthAsamAsArthaH, vyAsArthastu kathAnakebhyo'vagantavyaH, tatrAdau RSidattAkathA / tathAhi atraiva madhyadeze'sti, puraM zrIrathamardanam / vaNikputra ivAbhAti, zrIdo yatrebhyasadmasu // 1 // tatra hemaratho rAjA, yasya nistriMzavallarI / uSNairapyarinArINAM, vavRdhe netravAribhiH // 2 // vallabhA suyazA nAmnI, tasya yannetranirjitA / nUnaM zritA'pyaraNyAnI, mArgamAsevate mRgI // 3 // nAmnAsti kanakaratha-stayoH putro mahArathaH / yatkIrtikAntA bAlApi, sahelaM kramate nabhaH // 4 // itaH puryasti kauberI, kabarIvA'vanizriyaH / nRpaH sundarapANistAM, zAsti zauNDIryavajrabhRt // 5 // 1. zIlopadezamAlAyAM-gAthA/55 / D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // , apAMsulAlalAmeva, vAsulA tasya vallabhA / meruriva sAsUta, rukmiNIM kalpavallarIm // 6 // atha yauvanamArUDhAM, tAM jJAtvA yogyasaGgamAt / adatta kanakaratha kumArAya narezvaraH // 7 // tAmudvoDhumathA'cAlIt kumAraH piturAjJayA / kurvANaH pathi sImAla-bhUpAn svAjJAvazaMvadAn // 8 // asUryampazyAM bhUpAla - vallabhAmiva sa kramAt / prApadekAmaraNyAnIM, channAmunnatapAdapaiH // 9 // atha pAthodidRkSAyai, prAkprasthApitasevakAH / kumAramUcurAgatya, samAsInaM tarostale // 10 // deva ! yuSmAkamAdezAd, dUrabhUmiM gatA vayam / kSamAmukhamivA'drAkSmaH, saraH paGkajasaGkulam // 11 // yAvad vrajAmastattIraM, tAvattatra vanAzrame / apazyAmaH kanIM kAJcid, dolAkhelanalAlasAm // 12 // sahasA'smAnathAlokya, sApi dUraM palAyitA / alakSitA khecarIva, tarupAlyAmalIyata // 13 // gaveSitApi hyasmAbhiH, kAnane sA zubhAnanA / naivA'darzi punazcitra-vallarIva daridribhiH // 14 // tadAkarNya kumAro'pi, zikhIva ghanagarjitam / prahRSTaH saha tairevA - 'calat taddarzitAdhvanA // 15 // prAptazcatavanaM lIna - stadantazca kuraGgavat / kumAro vismayasmera - staralAkSIM dadarza tAm // 16 // munizApaparibhraSTA, nUnameSA surAGganA / marau kalpalatevedRk, strIratnaM bhUtale kutaH // 17 // itthaM tadrUpamUDhAtmA, yAvadAste nRpAGgabhUH / tAvadAkarNya sA sainya - tumulaM prapalAyitA // 18 // sainyamAvAsya tatraiva, sarastIre drumAliSu / kumAro'pi smarAveza- paro babhrAma tadvanam // 19 // tAmapazyan gato dUraM, kumArastaralAzayaH / caityamekamathaikSiSTa, purastAt tuGgatoraNam // 20 // nUnamasmin kuraGgAkSI, sApi ramyA bhaviSyati / dhyAtveti nRpateH sUnuH, praviveza tadantare // 21 // nAbheyapratimAM tatra, dhanyammanyo vilokya saH / acintitaphalaM vanya- puSyairyAvadapUjayat // 22 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 3 ] RSidattAkathA // ] jyotsnayeva zazI tAvat, tayA bAlikayA yutaH / tatra sphArajaTAbhAro, vRddho munirupAgamat // 23 // indro'sau kimu vA candraH, sAkSAdatha manobhavaH / nidhyAyantI rAjasUnu - miti dadhyau muneH sutA // 24 // kumAro'pi namaskRtya, jinaM vismitamAnasaH / namazcakre muniM so'pi, ciraM jIvetyathAziSat // 25 // papraccha ca kulaM kiM nAma cAkhyAhi matpuraH / mAgadho'tha kumArasya, sarvamasmai nyavedayat // 26 // kumAro'pi dRzau kanyA - mukhacandre cakoravat / munimAha kanI keyaM, kiM caityaM ko bhavAniha // 27 // munirUce tato vatsa !, mahatIyaM kathAnikA / pUjAM kRtvA yAvademi, tAvattiSTha tvamatra bhoH // 28 // tathetyuktvA samAsIne, kumAre maNDapAntare / tayA saha pravizyAnta - rdevapUjAM vyadhAnmuniH // 29 // kumArastAM kumArI taM, valitagrIvamutsukam / dhavalairlocanairlolai-rIkSAJcakre muhurmuhuH // 30 // vihArasyottareNAtha, munirnItvA nijoTaje / kumAramarghapAdyAdyai-racitvA cetthamAkhyata // 31 // vatsAste nagarI ramyA, saJjJitA mantritAvatI / pAlayAmAsa tAM zrImAn, hariSeNo dharAdhavaH // 32 // tasya cA'bhUdyathArthAkhyA, vallabhA priyadarzanA / abhUdajitasenAkhyaH, putrastatkukSisambhavaH // 33 // vAhAlIto'nyadA bhUmi- jAni zUkalavAjinA / Aninye kAnanAvanyA - mamuSyAmapahRtya saH // 34 // atidakSatayA plakSa - prAlambaM prAvalambya saH / gacchato'pi drutaM vAhAd, vanametadavAtarat // 35 // purassare'tra kAsAre, prakSAlitamukho nRpaH / nanAma tApasaM vizva-bhUtinAmakamuccakaiH // 36 // so'pi kacchamahAkaccha - vaMzaketurmahAmuniH / zriye jinaste nAbheya, ityAziSamavocata // 37 // anyo'nyaM kuzalodantaM, yAvattAvUcatuH sukham / tAvadAvirbabhUveha, vane sAMrAviNaM mahat // 38 // kimetaditi sAkUta-mUcurAzramavAsinaH / mamAnupadamArgeNa, nUnaM matsainyamAgamat // 39 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof [ 325
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 ] jJAtveti bhUbhRdutthAya, sAntvayAmAsa vAhinIm / tasthau ca mAsamekaM sa, tatraivArAdhayanmunIm // 40 // tenedaM kArAyaJcakre, puNyapAthodhicandramAH / zrInAbheyajinendrasya, caityamuddAmatoraNam // 41 // atha nijapurI bhUmi-bhuje svairaM yiyAsave / dadau kulapatistasmai, mantramekaM viSApaham // 42 // rAjyaM pAlayatastasyA - 'nyadAsInasya parSadi / rAjyadauvArikaH kazcit tamupetya vyajijJapat // 43 // devAsti nagarI svasti-matI zrImaGgalAvatI / tAM zazAsa mahaujaskaH, kSoNIndraH priyadarzanaH // 44 // tasya vidyutprabhA jAyA, yathA vidyuttaDitvataH / tatkukSijA prItimatI, putrI guNapavitritA // 45 // daSTA duSTA'hinA sAdya, tava jJApayituM tataH / praiSIdasmAn drutaM zrImAn, priyadarzanabhUdhanaH // 46 // vegibhiH karabhaistatra, tato gatvopakAradhIH / cakAra nirviSAM rAja- tanayAM vainateyavat // 47 // tAmeva dattAM tatpitrA, pariNIya dharAdhavaH / AgAnnijapurI paura- baddhavandanamAlikAm // 48 // kiyatyapi gate kAle, yauvanasthaM tadAtmajaM / nivezya rAjye bhejAte, dampatI tApasavratam // 49 // vizvabhUtyabhidhAnasya, pAdopAnte tapasvinaH / tAvArarAdhatU rAdhA- vedhasabrahmakaM vratam // 50 // athAsyAH paJcame mAse, prItimatyAstrapAkaraH / strImantra iva tatkAlaM, garbhaH prAdurabhUnmanAk // 51 // atho sahacarI rAjA, papracchAvanatAnanaH / kiM te vilokyate bhadre - 'nucitaM kulazIlayoH // 52 // tayoce pUrvamevAsI - tapasyAyAH paraM mayA / nopAlakSi kSaNaM lekhA, candrasyevAbhramadhyagA // 53 // AvAmahasthau dhikkAryau, bhaviSyAvastapasviSu / prAtaranyatra gantavyaM, cintayitveti dampatI // 54 // kapolapAlInidrAlu - vAmahastau vihastitau / cintAcAntatamasvAntau, ninyatustAM nizAmimau // 55 // duSTavyantaranirmUlo-nmUlitAgArigehavat / prAtastapasvibhiH zUnyaM, tamAzramamapazyatAM // 56 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // "
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 3 ] RSidattAkathA // ] tato vilakSatAM prAptau tau vikrItA'vazeSavat / itastatazcikSipatu-rdampatI capale dRzau // 57 // zIrNaparNaM drumaM tyaktvA, vihaGgamamivAzramam / yAntaM mandapadaM vRddhaM munimekamathaikSata // 58 // hariSeNamunirgatvA, prAJjalistamavocata / mamAkhyAhi kuto hetoH, zUnyametattapovanam // 59 // tenoktaM yuvayorvatsa !, dRSTvedaM karma garhitam / kuSThisaGgamiva tyaktvA, sarvairjagme vanAntare // 60 // ityAkhyAya muniH zIghraM, jagAma yathepsitam / hariSeNo viSaNNAtmA, punarApa nijoTajam // 61 // nindantau dampatI karma, nijaM yatiriva zriyam / atIyatuzcaturmAsIm, tau vatsarazatopamAm // 62 // atha pUrNe'vadhau prIti-matI prasuSuve sutAm / kalpavallirivA'bhISTa phaladAyakasaMpadam // 63 // RSiprasAdAt prApteya - miti tatpitarau tadA / cakrAte RSidatteti, nAmadheyaM sadanvayam // 64 // tanmAtari yamAtithyaM prAptAyAM sUtirogataH / pAlayitvA pitA'kArSI-daSTavarSAmimAM tataH // 65 // imAM rUpavatIM mA smo-padravantu vanecarAH / pitetyadRzyatAhetu, cakArA'syA hagaJjanam // 66 // so'haM kumAra ! dAkSiNya - sAraH seyaM ca kanyakA / alakSitA vane'muSmi- stavaivA'datta darzanam // 67 // parasparasya pazyantA- vRSidattAnRpAGgajau / anyo'nyaM dattavantau tau svAtmAnaM snigdhayA dRzA // 68 // vibhAvyA'tha tayorbhAvaM muniH kumAramabhyadhAt / AtitheyamiyaM kanyA, tubhyaM yogyAya jAyatAm // 69 // pratipadya kumAro'pi tatheti sukumAragIH / sotsavaM tAmupAyaMsta dakSajAmiva zaGkaraH // 70 // dinAni katicittatra, tayA sArddhaM navoDhayA / mAlatyAmiva rolambaH, sukhaM tasthau nRpAtmajaH // 71 // jAtA kumArasaMsargAt sA mugdhApi vicakSaNA / pATalAvAsitA mRtsA, saurabhyaM kimu nAznute // 72 // ApRcchya svasutAjAmA - tarau vairAgyatatparaH / vivezAgni muniH paJca parameSThistutiM smaran // 73 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof [ 327
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tato viluThya bhUpIThe, rudantIM pitRduHkhataH / vallabhAM bodhayAmAsa, kumAro'mRtamaJjugIH // 74 // pratasthe nRpaputro'sau, yAmudvoDhuM purA purAt / tAM vidhUya tayA sArddha, vyAvRttaH svagRhaM prati // 75 // harivarSasamAnIta-bIjena munikanyakA / uvApa pathi vRkSAlI, sarvartuphalazAlinIm // 76 // dinaiH katipayairevaM, pitrA klRptAgamotsavaH / praviveza vizAlAkSo, rathamaInapattanam // 77 // patimAnyA sadAcArA, vinayapramukherguNaiH / cetAMsyAvarjayAmAsa, sarveSAmaSinandinI // 78 // yauvarAjyamathA'vApya, dogundaka ivAmaraH / abhuGkta viSayAn dvaidhaM, kumAro vidurAzayaH // 79 // zrIkauberyAmathA'zrAvi rAjJA sundarapANinA / vyAvarttata kumAro yat , pariNIya RSeH sutAm // 8 // rukmiNyapi tadAkarNya, yauvanonmAdadurmadA / upAyAMzcintayAmAsa, vRSasyantI nRpAGgaje // 81 // tayAtha mantratantrajJA, kUTakoTipaTIyasI / pApinI yoginI kAci-darthitA sulasAbhidhA // 82 // kalaGkamRSidattAyai, dehi mahyaM ca taM patim / sApyaGgIkRtya tadvAkyaM, prAptA zrIrathamaInam // 83 // sarpiNIva dvijihvA sA, rAkSasIva durAzayA / mahAndhakAramAsAdya, sulasA'nalasAzayA // 84 // dattvA'vasvApinIM tatra, nihatyaikaM ca mAnavam / kumAramandire'bhyAgAd , duSTavRttirivAGginI // 85 // vaktrAbjamRSidattAyAH, suptAyAH patyurantike / zoNitenA'ruNaM cakre, dhig ! duSTAyA durAtmatAm // 86 // tasyAzcocchIrSake nyasya, mAMsapiNDakaraNDikAm / saMhRtya svApinI rAja-putrasaudhAt palAyitvA // 87 // prAtavipannamAlokya, naraM tasya paricchadaH / cakre kolAhalaM tena, kumAro'pi vyabudhata // 88 // jJAtodantastadA vIkSya, priyAM raktAruNAnanAm / mAMsapiNDopadhAnAM ca, citte zaGkAmiti vyadhAt // 89 // parAsuH zrUyate kazci-dIdRgeSApi dRzyate / hahA ! kiM rAkSasI prANa-vallabhA mama sambhavet // 10 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 3 ] RSidattAkathA // ] nedRk sambhAvyate'muSyA - midaM cAtra vilokyate / vilokyeti priyAM sadyo'jIjAgaradanalpadhIH // 91 // suptotthitAmathovAca, devi ! pRcchAmi kiJcana / gopAyasi na cet kAnte !, tayoktaM drutamucyatAm // 92 // priye'tra puruSo rAtrau zrUyate mArito'dhunA / upadhAnaM samAMsaM te, mukhaM cA'sRgvigarhitam // 93 // tattvaM kiM rAkSasI bhadre !, bhUtvApi muniputrikA / itthaM pratyakSamAlokya, ko'pi jJAnamudIkSate // 94 // sApi patyurvacaH zrutvA, svaM ca dRSTvA tathAvidham / bhItabhItA kAtarAkSI, kumAramidamAkhyata // 95 // etatpunarasambhAvyaM vaktuM vAcApi na kSamA / kenacidvairiNA'ceSTi, pUrvakarmAnubhAvataH // 96 // yadi vA svAmipAdAnA-mapratItiH pragalbhate / tadA nigRhyatAM zIghraM, sarpadaSTapratIkavat // 97 // kumAro'pi kRpAmbhodhi-vivekI tAmathAkhyata / bhadre ! jAnAmi nirdoSAM, dvitIyendukalAmiva // 98 // vadanniti khalAsyAnAM, mudraNAya nRpAGgajaH / tanmukhaM kSAlayAmAsa, svayaM pIyUSavarSi saH // 99 // pratyahaM setthamAdhatte, kumArazca vyapohati / , sadyaH prAbhAtiko vAyu - ravazyAyakaNAniva // 100 // anyadA tadudantajJaH, sakopaH prAha bhUdhavaH / re re ! durmantriNazcintA, yuSmAbhirna vidhIyate // 101 // nityaM naraikasaMhAro, bhavannayamupekSitaH / varddhamAno vyAdhiriva, jJeyaH sarvaGkaSaH khalu // 102 // tairUce vihitA eva, vayaM varttAmahe param / na mArirmAnavI deva !, tvatpure mAntrikI yadi // 103 // na sA'smadgocare kintu, purAt pAkhaNDino'khilAH / nirvAsyantAmito nUnaM, zAntiH sambhAvyate tataH // 104 // iti taiH prerito rAjA, sarvadarzaninaH purAt / muktvA jainamunIn dUraM, nirvAsayitumAdizat // 105 // atrAntare durAcArA, sulasA kaluzAzayA / narendramidamAcaSTa, sA vidvanmAninI rahaH // 106 // devAdya kazcidasvapnaH, svapne mAmidamAkhyata / yadadya nRpatiH pAkhaNDinAM nirvAsayiSyati // 107 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof [ 329
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tatteSAM bhavatI gatvA, nirAgastvaM nivedayeH / / pIte payasi mArjAryA, kiM tADyaH sairibhAkaH // 108 // vanAhRtAyA rAkSasyA, vadhvA eva narezituH / idaM ca ceSTitaM jJeya-mityAdizya tiro'bhavat // 109 // yadi cAsminnasambhAvye, saMzayetpRthivIpatiH / tadadya kautukamidaM, svayameva vibhAvyatAm // 110 // tato visRjya tAM rAjA, tasyAM nizi nijAntike / svIyamazAyayat putraM, carAMzcopa vadhUM nyadhAt // 111 // dadhyau kumAro'nunmIla-nnidramunmudritA'ratiH / adya madvallabhAdoSo, dhruvamAvirbhaviSyati // 112 // ekato janakAdezo-'nulladdhyo'yaM mamApatat / anyatazca priyAduHkhaM, tadidaM saGkaTaM mahat // 113 // itazca sulasA cittakAluSyAt tattathA'karot / caraiH prAtastathAbhUtAM, vadhUM rAjA dadarza ca // 114 // atha nirbhartsayAmAsa, sutaM kopaparo nRpaH / jAnannapi priyAM jAtu-dhAnI dhAmni dadhAsi re ! // 115 // re ! re ! krUra ! durAcAra ! muJcAgraM rAkSasIpate ! / tvayA kundendusaMkAzaM, kalaGkitamidaM kulam // 116 // natvA prAha kumAro'pi, tasyAmidamasambhavi / mA kupaH kintu duSTasya, kRtyaM jAnIhi kasyacit // 117 // kopATopasphaTAbhImo, bhUbhujaGgo'bravIt punaH / yadi pratyeSi no mUDha !, tadA gatvA vilokaya // 118 // kumAro'pi nRpAdezA-nmandIbhUtamukhacchaviH / / gatvA mlAnamukhIM bhAryAM, dRSTvA madhuramabravIt // 119 // karmaNyupasthite prAcye, suvANi ! karavANi kim / tvAmAha rAkSasI kAcid , yoginI nRpateH puraH // 120 // svayaM ca tAdRzIM prAta-radya tvAM dRSTavAMzcaraiH / / na jAne kimataH karma-vazataste bhaviSyati // 121 // atho mahIpatirdUraM, matsaracchannamAnasaH / nihantuM vadhakebhyastAM, kezairAkRSya dattavAn // 122 // Adideza ca duSTaiSA, bhrAmaM bhrAmaM pure'khile / nItvA pitRvane mAryA, bhavadbhirduSTarAkSasI // 123 // nRpAtmajo'pi tahuHkhA-nirmimANaH svaghAtitAm / niyantrya sthApitaH pitrA, galadbASpavilocanaH // 124 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ [331 pariziSTam [3] RSidattAkathA // ] atha daNDasamAlambi-sUrpakhaNDAtapatriNIm / luptakezazikhopAnta-baddhazrIphalamAlikAm // 125 // lambamAnA'riSTapatra-stragAliGgitakandharAm / maSIliptamukhAM cUrNa-citrAGgIM kharavAhinIm // 126 // purastAdvAdyamAnoru-kAhalAzRGgaDiNDimAm / tAM satI bhrAmayAmAsuH, purAntardaNDapAzikAH // 127 // kulakam // paurAhAravaiH kaizci-danyairbumbAravoddharaiH / / vilokyamAnAM tAM ninyu-dRSTAH pitRvanAvalIm // 128 // vAruNIsaGgataH klIba, iva muktAmbare ravau / patite jaladhau dhvAntaH, khalairiva vitastare // 129 // ekasteSu ghRNAmuktaH, smara krUre ! svadaivatam / bruvannityasinA yAvat , prAharattAM satI prati // 130 // tAvadbhayabhavA'tuccha-mUrchayA patitAM kSitau / matvA mRtAmiti tyaktvA, satvaraM svagRhaM yayuH // 131 // bodhitA pavanaiH zItaiH, dRSTvA zUnyaM tadAspadam / sA'nezadvAgurAmukta-mRgInAzaM calekSaNA // 132 // bibhyatItastato vIkSya, vijanaM prAtaraGganA / ruroda rodasIkukSi, pUrayantI pratisvanaiH // 133 // hA ! tAta ! cet tadAnIM tvAM, nA'muJcaM hanta durmatiH / abhaviSyaM kathaGkAra, tadetadduHkhabhAjanam // 134 // yatkRtaM duHkRtaM karma, bhavatA pUrvajanmani / re ! jIva ! tadvipAkena, kalaGko'yaM tavA'bhavat // 135 // hA ! bharttarduHkhagarttAntaH-patitAM vRddhagAmiva / pAhi sAhasadhIra ! svAM vallabhAM priyavatsala ! // 136 // vilapyeti tanUkRtya, zokaM sA dakSiNonmukhI / cacAla mandacAreNa, piturAzramasammukham // 137 // svahastoptataruzreNI-darzitAdhvA tapovanam / piturjagAma darbhAna-pATyamAnapadA satI // 138 // smazAnaM piturAlokya, smRtvA snehaM ruroda ca / hA ! tAta ! kvAsi duHkhinyA, dehi me nijadarzanam // 139 // purA puramivedaM me, piturAsIt tapovanam / sAmprataM duHkhadagdhAyA, jAtaM taddahanopamam // 140 // atha sA mAnase zokaM, stokIkRtya tadaiva ca / tapasvinIva tatrA'sthAt , kandamUlaphalAhatiH // 141 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // pativratA'nyadA dadhyA-vahamekAkinI vane / kathaM sthAtA sukhaM mArga-karkandhuriva sarvadA // 142 // zIlaM ca yoSitAmatra, paraloke ca siddhidam / kenopAyena tatyAlya-mamlAnaM mAlyavanmayA // 143 // A ! jJAtaM vidyate tAta-darzitA paramauSadhI / yatprabhAvavazAnnArI, nararUpatvamaznute // 144 // karNe pavitrikAM kSiptvA, tayA ca puMstvamApya sA / pUjayantI jinaM tasthau, sukhena muniveSabhAk // 145 // saMyatAtmA kumAro'pi vallabhAvirahAkulaH / asthAnmuSitasarvasva, iva rAjye'pi zUnyadhIH // 146 // sulasA kRtakRtyA sA, hatAzA jitakAsinI / rukmiNI toSayAmAsa, chAgahatyeva caNDikAm // 147 // athAbhimAnI kauberI-patirvAcATazekharam / dUtaM saMpreSayAmAsa, tadA hemarathamprati // 148 // dUto'pi tatra gatvAha, rathamaInabhUbhRtam / kimatra kAraNaM deva !, yannAgAdatra te'GgajaH // 149 // taddeva ! tvarayodvoDhuM , rukmiNI preSayAtmajam / yato vivekinaH svAmin !, sajjanaM nAvajAnate // 150 // tatoditamAdRtya, nRpaH putraM raho'vadat / dRzyase vatsa ! vicchAyaH, kiM zazvacchUnyastabdhavat // 151 // yadihApatitaM kaSTaM, pUrvaduHkarmanirmitam / tadvidhUya dhruvaM dhIrA, dhUryAH syuH sarvakarmasu // 152 // tattvaM maduparodhena, kauberIpatinandinIm / pariNetuM prayANena, vatsa ! prINaya manmanaH // 153 // piturAjJAmavajJAtu-manabhijJatayA ca saH / cacAla sainyabhAreNa, kampayan pRthivItalam // 154 // tattapovanamAsAdya, krameNa kumarAgraNIH / RSidattAmanusmRtya, viSAdAdityacintayat // 155 // tadvanaM tadidaM caityaM, tatsaraste'tha pAdapAH / yatrAhaM snehapUrNastAM, paryaNaiSaM sulocanAm // 156 // mamAdya tadidaM sarvaM, tAM vinA'jani duHkhadam / avyavasthasvabhAvena, hA ! kiM dhAtastvayA kRtam // 157 // zocanniti jagAmAyaM, zrImannAbheyamandiram / pusphora dakSiNaM cakSu-stadA'sya priyasUcakam // 158 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ [333 pariziSTam [3] RSidattAkathA // ] dadhyau ca niSphalaM nUna-midaM me kvAsti sA priyA / athavedaM varaM caityaM, purApi priyadarzanam // 159 // ityAdi dhyAyati smera-vismayo yAvadeSakaH / RSidattAmunistAva-tpuSpANyasmai samarpayat // 160 // priyAbhramaspRzA so'pi, dRzA pazyannamuM mudA / puSpamAlAM karAt tasya, satyaGkAramivA'grahIt // 16 // cetasA cintayAmAsa, munigUDhAkRtistadA / pratasthe matpriyo nUna-mudvoDhumatha rukmiNIm // 162 // jinaM natvA kumAro'pi, samAdAya sahaiva tam / nijAM paTakuTI nItvA-''narca vastrA'zanAdibhiH // 163 // papraccha ca kadA'muSmi-stvamAyAsIrvane kutaH / tadidaM nijakodantaM, nivedaya mune ! mama // 164 // kurvANa iva dantadyu-llAjairasyaiva maGgalam / munirapyAkhyadatrAsI-ddhariSeNo muniH purA // 165 // tasyA'bhUdRSidattAkhyA, kanyA prANaikavallabhA / tAmudvAhya gataH ko'pi, rAjasUnurnijaM puram // 166 // pravizya munirapyagnau devabhuvamathA''sadat / bhrAma bhrAmaM bhuvamahaM, tadaivAtra samAgamam // 167 // atikrAntAni varSANi, paJca me'traiva tiSThataH / saphalAnyadya jAtAni, kumAra ! tava darzanAt // 168 // kumAro'pyAha sAnandaM, mune ! tvAM pazyato mama / dRSTirna tRpyati sthUla-sthalIva jalavRSTibhiH // 169 // tenApyUce bhaved deva !, ko'pi kasyApi harSakRt / ravau padmAni modante, zazAGke kairavANi ca // 170 // soparodhamathovAca, muniM hemarathAtmajaH / tvatpremazRGkhalenaiva, baddhaM me'sti mano'dhunA // 171 // mamAstyagre tu gantavyaM, tatsamehi mayA samam / valamAnastu kuryAstvaM, yathA svairamihAzrame // 172 // athAha muniratrArthe, kartavyo deva ! nAgrahaH / dUSito rAjasaMsarga, RSINAM sarvathA yataH // 173 // taM tathA'bhyarthayAmAsa, kumAraH saparicchadaH / RSidattAmunirmene, sArddhamAgamanaM yathA // 174 // athA'stAdrizilAbhagna, iva pakvaphale ravI / tadrasairiva sandhyAbhre, raJjitAH sakalA dizaH // 175 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // tataH saptarSiyukto'pi, RSidattAmahAmuneH / nyaJcatkaro nantumiva, samAgAdyAminIpatiH // 176 // kRtasAndhyavidhI prIti-goSThIsukhitamAnasau / ninyatustau nizAmeka-palyaGkatalazAyinau // 177 // krameNa prApa kauberI, muditastatpatistataH / pravezotsavamAtene, paurottambhitatoraNam // 178 // jyotirAdiSTalagne'tha, samRddhijitavAsavaH / RSidattApatirjajJe, tatpANigrahaNotsavI // 179 // tatraivA'sthApayadrAjA, kumAraM katiciddinAn / anyadA rukmiNI prAha, patiM vistrambhasambhRtA // 180 // kIdRzI RSidattA sA, svAminnAsIt tapasvinI / ahalyeva surendrasya, yA te cittamaraJjayat // 181 // sA'zrudRSTiH kumAro'pi, tAM jagAda sagadgadam / vizvatrayastriyo manye, tasyAzcaraNareNavaH // 182 // bhavAdRzo'pi jAyante, hahA ! tadvirahe priyAH / kSArakUpyapi harSAya, nIrase marumaNDale // 183 // lasatkopA tato gopa-duhitA nijapauruSam / sarvaM saharSamAcakhyau, yoginIpreraNAdikam // 184 // RSidattAmunizchannaM, tat zrutvA rukmiNIvacaH / svakalaGkA'panodena, mumude jAnakI yathA // 185 // iti tagiramAkarNya, kumAro'pyaruNekSaNaH / dadhibhANDakSiptamukhI, zunImiva tatarja tAm // 186 // dhik ! tvAM pApIyasI krUrAM, dhik ! tvAM tatprANaghAtinIm / yayAhaM pAtito duHkha-jaladhau duSTacetasA // 187 // bhavatyA''tmahitaM kartuM-kAmayA duSTavAmayA / lokadvayaviruddhaM hA !, ceSTitaM narakAtithi ! // 188 // nirbhatsyeti mahAduHkha-bhArAkrAnto nirasya tAm / kArayitvA citAM gehe, yAvadutthati bhUpabhUH // 189 // tAvadabhyetya kauberI-patidhRtvA'tha taM kare / janAzca vArayanti sma, paritaH sA'zrulocanAH // 190 // kasyApi vacasA yAvat , kumAro na nivarttate / RSidattAmunistAvad , drutametya jagAda tam // 191 // kumAra ! jagadAdhAra !, vismRtaM tava kiM nu tat / tadAnIM bhavatA'vAci, yatsamAnayatA vanAt // 192 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ [335 pariziSTam [3] RSidattAkathA // ] strImAtrahetave kiM vA, mriyante tvAdRzA api / kiM ca yadvallabhA seya-makSatA te'sti ratnabhUH // 193 // mRtasya vallabhAsaGga-vArtApi khalu durlabhA / kuto'pi jIvato'vazyaM, miliSyatyeva sA tava // 194 // Uce kumAraH zizuvat , kiM khelayasi mAM mune ! / na ko'pi duHkhI jAyeta mRtA api milanti cet // 195 // mA zaGkiSThA mahAsattva ! sattvenA'nena te'dhunA / jIviSyati dhruvaM sAryA, sattvaM cintAmaNiryataH // 196 // zrutveti punarAha sma, kumAraH sphAralocanaH / ki mune ! kvApi dRSTA sA, zrutA vA kathayaikadA // 197 // jJAnena jAne bho ! yena, munayo jJAnadRSTayaH / yamadhAmasthitA bhadra !, vallabhA sukhamasti te // 198 // kathametIti pRSTena, tenoktaM deva ! tatpade / dhRtvA''tmAnaM prahiSyAmi, svamitrArthe vadhU satIm // 199 // sa pratyAzamatha prAha, tatki mitra ! vilambase / kAtra me dakSiNA deva ! hitamAcaratastava // 20 // tvayA''varjitamevAsti, purApi mama mAnasam / adhunAtmApi dattaste, mitrArthe kiM na dIyate // 201 // munirUce vihasyAtha, tvadAtmAstu tvadantike / prastAve yadahaM yAce, na tatkAryaM tvayA'nyathA // 202 // omityukte praviSTo'tha, munirjavanikAntaram / tataH kutUhalottAlA, mimela nikhilApi puH // 203 // satIsattvatapodhyAna-mAhAtmyaM jayati kSitau / ityAdimAgadhaugheSu , stuvatsu lalitadhvanim // 204 // puSpamAlAkarairdeva-dAnavairkomani sthitaiH / vilokyamAnA sAkUtaM, meghAmbhaH karSakairiva // 205 // vismRtA'zeSakAryeNa, vismayollAsacetasA / uttAnacakSuSA rAja-kumAreNa nirIkSitA // 206 // karNAt pavitrikAM dUrI-kRtya kRtyavidagraNIH / vaDhyuttIrNA suvarNasya, zalAkevodyatadyutiH // 207 // aupapAtikazayyAto-'vatIrNeva surAGganA / anarghyabhUSaNoddIprA, nIraGgIsthagitAnanA // 208 // prAdurbhUya prasannAsyA, RSidattA mahAsatI / kumArapAdavinyasta-dRSTiH saMsadamAsadat // 209 // kalApakam // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // pativrate ! jayajaye-tyAzIrvAdapurassaram / puSpavRSTiM tadA cakru-stanmUni tridazavrajAH // 290 // rUpeNa rukmiNIM dAsIM, kurvANAM vIkSya tAM tadA / prazazaMsuH kumArasya, tasyAM rAgAgrahaM janAH // 211 // kauberIpatirapyetAM, jAmAturjIvanauSadham / vilokya sahasA hRSTaH, samudra iva kaumudIm // 212 // kumArasahitAmetA-mathAropya karIzvare / nItvA svasaudhe snAnAdyaiH, saccakAra sagauravam // 293 // vilUnanAsikAM chinna-karNayugmAM nRpastadA / viDambya bahudhA dezAt, sulasAM niravAsayat // 214 // svIyAM ca putrikAM gADhaM, rUkSAkSaramatarjayat / tatraiva sthApitastena, kumArazca kiyacciram // 215 // anyadA kumaro'vAdIt, sazoka iva vallabhAm / tvatpade prahito hanta ! duHkhamAste suhRnmama // 216 // sasmeramRSidattAha, mA viSIda dayAnidhe ! / mayaiva vihitaM sarva-midamauSadhiyogataH // 217 // kintu me taM varaM dehi, tadAnIM yaH pratizrutaH / prasIda nAtha ! jAmiM me, pazya mAmiva rukmiNIm // 218 // aho ! vivekinI ! tasyA-mapyasau karuNAvatI / evamastviti tAmAha, kumAraH sukumAragIH // 219 // iti tadvacasA hRSTA, tAmAhUya pativratA / bharttuH samakSaM mandAkSa-manamad rukmiNIM ca sA // 220 // so'tha zvasuramApRcchya, dayitAbhyAM samanvitaH / jagAma svapuraM prIti - ratibhyAmiva manmathaH // 229 // pitrA'pyabhyudgataH prItyA, kumAraH prAvizat purIm / nArInetrotpalazreNyA, sapuSpaprakarAmiva // 222 // jJAtodanto narendro'tha, svAparAdhena laJjitaH / satIcUDAmaNi kAma - mRSidattAmamanyata // 223 // nivezya kanakaratha - matha rAjye jitendriyaH / vrataM gRhItvA zrIbhadrA-cAryapArzve zivaM gataH // 224 // pAlayannatha kanakarathaH pRthvIpatiH prajAm / krameNa RSidattAyAM, lebhe siMharathaM sutam // 225 // vAtAyanasthito'nyedyu-RSidattAnvito nRpaH / prApa vairAgyamAlokya, ghanavRndaM vinazvaram // 226 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ [337 pariziSTam [3] RSidattAkathA // ] sadyo bhadrayazaHsUri-mudyAne ca samAgatam / AkarNya saparIvAro, namaskartuM gato nRpaH // 227 // zrutvA taddezanAM moha-nAzinImUSidattayA / vijJaptaH zrIgururjJAnI, kudmalIkRtahastayA // 228 // kiM mayA bhagavaMzcakre, pUrvajanmani duHkRtam / rAkSasIti kalaGko ya-dasadbhUto'yamApatat // 229 // atha jJAnAdRzovAca, gururgambhIrayA girA / bhadre ! gaGgApuraM nAma, puramatraiva bhArate // 230 // gaGgadattAbhidhastatra, rAjA gaGgeti tatpriyA / gaGgasenAkhyayA putrI, tvaM suzIlA'bhavastayoH // 231 // tatra candrayazA sAdhvI, tatpArve bhavatI punaH / jJAtvA dharmamavajJAsIt , tRNavadviSayAn khalAn // 232 // tadA tu vratinI saGgA-'bhidhA kAcit tapasyati / tAM ca stauti janaH sarvaH, sadA duSkarakAriNIm // 233 // tvaM tu matsarato'tucchAM, tasyAH zlAghAmasAsahiH / abhyAkhyAnamiti prAdA-nmatsare kA vivekatA // 234 // nissaGgA yadiyaM saGgA, divase tapyate tapaH / rAtrau tu grasate yAtu-dhAnIva mRtakAmiSam // 235 // sApi prazamapIyUSa-yutA tapati sattapaH / karmabandhastato vatse !, tvayA'yaM samupAyaMta // 236 // anAlocitatatkarma-vipAkena bhavAvalIm / bhrAntvA gaGgApure bhUya-stvaM rAjatanayA'bhavaH // 237 // jinadIkSAmathAdAya, kRtvA ca kapaTAt tapaH / IzAnendrakalatratvaM, prAptA'nazanamRtyunA // 238 // datazcyutvA hariSeNa-narendrasya sutA'bhavaH / prAcInakarmalezAcca, kalaGko'yamajAyata // 239 // itthaM vacanamAtreNa, duHkarma yadupArjitam / tasmAnna chuTati prANI, bhavAntarazatairapi // 240 // zrutvA vairAgyakalpadru-nandanorvImimAM giram / jAtajAtismRtiH sApi, tadazeSamabudhyata // 241 // RSidattApi tatkarma-bhItA sUrIn vyajijJapat / datta me bhagavanto drAk, dIkSAM saMsAratAriNIm // 242 // tadvijJAya narendro'pi, vizeSeNa virAgavAn / gurumabhyarthayAmAsa, dIkSArthaM racitAJcaliH // 243 // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // gururapyAha puNyArthe, yujyate na vilambitum / asminnasAre saMsAre, phalaM khalu tapaHkriyA // 244 // atha siMharathaM putra-mabhiSicya nije pade / sanmatI dampatI dIkSA-mAdadAte tadantike // 245 // khaDgadhArAvadatyugraM, caraNAcaraNAtau / mAyayA varjitaM zuddhaM, ceratustau tapovidhim // 246 // ita: zItalatIrtheza-janmanA pAvanIkRtam / zrIbhaddilapuraM prAptA-vanyadA gurubhiH saha // 247 // samUlaM tatra nirmUlya, karmakujhaM kareNuvat / vizuddhadhyAnasantatyA, kevalajJAnamApatuH // 248 // krameNa paryastasamastakarma-kalaGkalezaM zazinaH kaleva / tatkevalidvandvamanindyavRttaM zivottamAGgasthitimApa yuktam // 249 // iti zrIrudrapallIyagacche zrIsaGghatilakasUripaTTAvataMsazrIsomatilakasUriviracitAyAM zrIzIlataraGgiNyAM RSidattAkathA samAptA // zrIrastu // D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [4] sirimuNivaiguNapAlaviraiyarisidattAcariye tAttvika-uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // uddhRtapAThaH pR0-50/zlo0 / uddhRtapAThaH aNNaha pariciMtijjai, 32-1/330 jANasu sIleNa kulaM, AlAvAu pemma, 74-4/21 jIyaM pi paritthovU, iya riddhi-sarIreNaM, 84-4/143 tava-niyama-saMjamehi esA kameNa rayaNI, 84-4/146 dINANa vi dhIrANa vi kamalaM va hou nIluppalaM 75-4/27 | naivegasamaM cavalaM ca, kiMpAgaphalasamANA, 84-4/141 niddaliyatimirapaDalo, ko AvayAhiM mukko, 33-1/337 nehanibaddhA pANI, ko ettha sayA suhio? 32-1/334 pitA rakSati kaumArye ko vi natthi puriso, 33-1/336 maMdA''loiyamakajja ko'rthAn prApya na garvito, 33-1/338 rattA pecchaMti guNA khaNadiTTha-naTThavihave, 83-4/128 caritreNa vihInaH, 32-1/324 riddhI sahAvacavalA, jaM jeNa kayaM kamma, 61-3/99 savvo guNehiM hIrai, jaM nayaNehiM na dIsai, 32-1/331 siraphureNa kira rajjaM, jaM vasaNaM kiM pi ihaM, 32-1/333 | so ko vi avasaro janmedaM na cirAyu, 83-4/139 | sohaNamasohaNaM vA, pR0-pa0/zlo 38-2/41 63-3/125 89-4/211 33-1/335 43-2/85 84-4/147 84-4/142 37-2/31 32-1/332 4-1/14 84-4/140 75-4/28 65-3/65 56-3/27 29-1/290 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [5] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre tAttvika-uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // pR0-u0/zlo0 [a.ka./2/5] [A.ni./1266] [ utta.13-31] [bha.bhA./167] [ ] [a.ka./6/1] [vai.za./94] uddhRtapAThaH [a] aGgeSu yeSu parimuhyasi accAhAro na sahai, accei kAlo tUraMti rAIo, acchinimIlanamittaM, aNaMtAo pAvarAsIo atyalpakalpitasukhAya athireNa thiro samaleNa adRSTe darzanotkaNThA, addhANaM jo mahaMtaM tu, addhANaM jo mahaMtaM tu, adyApyasti samudratIraadhvaklAntaM pratimukhagataM anityAni zarIrANi, annaM ramai nirikkhai, abhUt prAcI piGgA, amedhyabhastrA bahurandhraniryanamedhyamAMsA'stravasAtmakAni, amma ! tAya ! mae bhogA, arthAnAmarjane duHkham [utta./19-19] [utta./19-21] 214-4/81 159-3/40 218-4/117 225-4/191 222-4/154 216-4/101 216-4/100 178-3/273 223-4/165 22-4/167 204-4/16 196-3/463 182-3/315 164-3/103 144-2/147 214-4/83 184-3/332 222-4/158 140/2/105 [ ] [ ] [a.ka./2/7] [a.ka.2/4] [utta./19-12] [ ]
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [5] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // ] [341 avvavahAriyamajjhe, [ ] 123-1/176 azvaplutaM mAdhavarjitaM ca, 164-3/96 azvairyAnavarairgajaizca [ ] 145-2/154 asaNAiyA cauro [ ] 159-3/35 asamaye matirunmiSati [naiSa.4/57] 173-3/211 asAre saMsAre, [si.pra./7] 182-3/317 asAsae sarIrammi, [utta./19-14] 222-4/160 asura-surapatInAM yo na [ ] 217-4/107 asma(sa )nni sarIsiva pakkhI [bR.saM./234] 222-4/150 ahivvegaMtadiTThIe, [utta./19-39] 224-4/176 [A] AkArairiGgitairgatyA, [a.saM.3/515] 157-3/19 AgAse gaMgasoa vva [ utta./19-37] 223-4/174 AjIvitaM jIva ! bhavAntare'pi [a.ka./3/2] 215-4/86 AtmabhUpatirayaM sacetanaH, [ ] 217-4/111 AdAya vAri paritassaritaM 141-2/111 AdhAro yastrilokyA [ ] 119-1/127 ApAtaramye pariNAmaduHkhe [ a.ka./6/2] 126-4/102 Ambe nimbe sutIrthe 208-4/61 AyuSkaM yadi sAgaropamamitaM 151-2/226 Arambhairbharito nimajjati yataH, [a.ka./4/6] 215-4/93 Arohatu girizikharaM, [ ] 176-3/241 AvAsaM parimASTivAyu, [ ] 162-3/79 Azrayavazena puMsAM, [ ] 160-3/53 [i] ikkaM mahilAjamma, 198-3/489 imaM sarIraM aNiccaM [ utta./19-13] 222-4/159 iya paMcavihAbhigamo [cai.bhA./21] 134-2/35 [I] IsarapabhiIhiM tahiM, [ ] 158-3/34 [u] uttamajaNasaMsaggo [saM.si./64] 160-3/57 utpadyamAnaH prathama, [yo.zA./4/10] 226-4/211 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ] [mAghe 6/62] [ ] [utta./25/41] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // 170-3/169 116-1/90 217-4/110 127-1/220 [ ] [upa.mA./90] [ ] [ utta./19-20] [utta./19-22] [utta./25/42] [utta./19-24] 140-2/106 119-1/131 116-1/97 207-4/55 223-4/166 223-4/168 127-1/221 223-4/170 342] udayati yadi bhAnuH, upaciteSu pareSvasamarthatAM, upArjitAlpetarapuNya-pApaH, ullo sukko ya do chUDhA [e] ekasya janmano'rthe, egadivasaM pi jIvo, etAni tAni dhana-yovanaevaM ceva pamANaM evaM dhammaM akAUNaM, evaM dhamma pi kAUNaM, evaM laggati dummehA, evaM loe palittammi, [ka] kakkhaDadAhaM sAmali, kaDuyakasAyatarUNaM kati na kati na jAtA, katthai jIvo balio, kamaDhI na dei khIraM, karNastvacaM zibirmAsaM karmaNo hi pradhAnatvaM, kalahaNakohaNasIlo, kalikArao vi jaNakavayaH kiM na kurvanti, kasya syAnna skhalitaM kAcid bAlakavat kAlammi aNAIe, kAlassama-viSamakaraH, kiM kiM na kayaM ko ko kiM tena hemagiriNA kiM maMDaNehiM kajjaM, kiM laTuM lahihI varaM, kugrAmavAsaH kunarendrasevA [utta.19-76] [upa.mA./36] [ ] [zrA.pra./101] [ ] [upa.mA./131] [zIlo.mA./12] 225-4/193 120-1/133 182-3/312 176-3/246 157-3/14 179-3/282 176-3/244 226-4/203 198-3/487 164-3/95 176-3/242 141-2/114 144-2/144 143-2/142 187-3/367 160-3/58 198-3/491 113-1/64 181-3/307 [ ] [vai.za./10] [ ] [ ] [bhartR.nIti./80] [ ] [ ] [ ] D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [5] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // ] [343 kuTilagatiH kuTilamatiH 164-3/94 kumudavanamapazri, zrImada [mAgha.11/64] 176-3/243 kusamayasuINa mahaNaM, [saM.pra./962] 128-1/235 kusumacayazzazirucayaH 188-3/377 kRtajJAH kRtakRtyAste, [ ] 195-3/461 kenA'JjitAni nayanAni [ ] 121-1/151 kokilAnAM svaro rUpaM, 220-4/142 kohavasaTTe NaM bhaMte ! 227 koho pIiM paNAsei, [da.vai./8/38] 226-4/206 koho ya mANo ya [da.vai./8/40] 226-4/207 kvacid vINAnAdaH [ ] 182-3/313 [kSa] kSatrANAM haya-zAstra [ ] 142-2/125 kSamA khaDgaM kare yasya, 220-4/141 kSetra-vAstu-dhana-dhAnya [a.ka./4/5] 215-4/92 kSetreSu no vapasi yat [a.ka./4/7] 215-4/94 [kha] khaNamittasukkhA bahukAladukkhA [utta.14-13] 218-4/118 khi( khe)ttaM vatthaM( )) hiraNNaM ca [utta./19-17] 223-4/163 [ga] gaMdha-'kkhaya-kusumeha, [ ] 153-2/252 gatiyugalamekonmatta [ ] 187-3/364 gamaNe dasamaM tu bhave, [upa.ra./3/218] 135-2/52 garbhavAsa-narakAdivedanAH, [a.ka./6/5] 216-4/104 garbhasthaM jAyamAnaM, [ ] 163-3/81 gavAzanAnAM sa giraH [ ] 160-3/56 girisuya-pupphasuyANaM, [upa.mA./227] 160-3/54 gItazAstravinodena [ ] 188-3/376 guNilogasaMgaIe, 219-4/129 gururagnirdvijAtInAM [ ] 137-2/74 gRhakUpI kRpaNAnAM [ ] 141-2/115 goyamA ! jA itthI bhaeNa vA [ma.ni./2/3/403] 199 grAme vAso, nAyako 190-3/400 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ [RSidattAcaritrasaMgrahaH // [ ] [naiSa.5/129] [a.ka.2/2] [ ] [a.ka./5/3] 44-2/146 163-3/82 183-3/330 182-3/314 216-4/96 344] [ca] caMdassa khao na hu carma varma kila yasya carmA'sthi-majjA''ntracalaM cittaM calaM vittaM ced vAJchasIdamavituM [ja] jaM ajjiyaM caritaM, jaMtehiM pIliyA vi hu, jai NaM bhaMte ! sattarasamassa jaNaNI jammabhUmI ya, jattha gihi ha)tthabhAsAhiM, jammaM dukkhaM jarA dukkhaM, jammaMtIe sogo, jayA ohAvio hoi, jayA ya kukuDaMbassa, jayA ya therao hoi, jayA ya pUimo hoi, jayA ya mANimo hoi, jayA ya vaMdimo hoi, jarA-maraNakaMtAre, jaha vaNadavo vaNadavadavassa, jahA aggisihA dittA, jahA ihaM agaNI uNho jahA ihaM imaM sIyaM, jahA kiMpAgaphalANaM, jahA kusaggeNudayaM, jahA gehe palittammi, jahA tulAe toleu, jahA dukkhaM bhareuM, jahA bhuyAiM tariuM jahA ya kiMpAgaphalA maNoramA, jArisA mANusA loe, [saM.si./68] [upa.mA./42] [nA.dha./a.17] [ ] [ga.pa./111] [ utta./19-16] [gA.sa./811] [ da.vai.cU.1/483] [ da.vai.cU.1/488] [ da.vai.cU.1/487] [ da.vai.cU.1/485] [ da.vai.cU.1/486] [da.vai.cU.1/484] [utta./19-47] [upa.mA./132] [utta./19-40] [utta./19-48] [utta./19-49] [utta./19-18] [utta./7-23] [utta.19-23] [ utta./19-42] [utta./19-41] [utta./19-43] [utta. /32-20] [utta./19-74] 227-4/213 219-4/139 208 152-2/237 226-4/200 223-4/162 114-1/65 122-1/162 122-1/167 122-1/166 122-1/164 122-1/165 122-1/163 224-4/184 226-4/204 224-4/177 224-4/185 224-4/186 223-4/164 217-4/115 223-4/169 224-4/179 224-4/178 224-4/180 218-4/116 225-4/189 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [5] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // ] [345 jAlAntaragate sUrye, 142-2/127 jAvajjIvamavissAmo, [utta./19-36] 223-4/173 jiNavayaNasuisakaNNA, [upa.mA./43] 220-4/140 jinabhavanaM jinabimbaM, [ ] 141-2/109 jinArcAkArakANAMno 142-2/129 je puggalapariyaTTA, 123-1/174 je ya kaMte piye bhoe, [da.vai./a.2/3] 120-1/134 jaino dharmaH prakaTavibhavas [ ] 188-3/375 jo na hu dukkhaM patto, [ ] 170-3/172 [Da] DaharA vuDDA vi pAsahA(ha) [sUtra.zru.1/a.2/2] 163-3/83 [ta] taM na'sthi kiM pi ThANaM, [pu.mA./399] 123-1/172 taM na'sthi gharaM taM na'tthi [ ] 176-3/239 taM biMti'mmA-piyaro, [utta./19-25] 223-4/171 taM biMta'mmA-piyaro, [ utta./19-76] 225-4/194 tae NaM koNieN rAyA, [aupapAtikasUtre] 207 tae NaM te samaNA niggaMthA [jJAtA.16a.] 220 tattAI taMba-lohAiM, [utta./19-69] 224-4/187 tatra tatra kurukSetraM, [ ] 139-2/90 tatropatApakaH krodhaH, [yo.zA./4/9] 226-4/210 tad gRhaM yatra vanitA, [ ] 176-3/248 tamaya'mardhAdikayA tapodhanaH 138-2/76 tava sammatimeva kevalAm [ ] 154-2/263 tAvadvimohagahanaM viSayAbhilASo- [ ] 217-4/109 titthayarA gaNahArI, [da.za./97] 163-3/84 timireNa va kamalavaNaM, [ ] 144-2/145 tiriyA kasaM'kusA''rA [upa.mA./281] 191-3/402 tivva-caMDa-ppagADhAo, [utta./19-73] 225-4/188 tucchaM bhattaM pANaM, [ ] 158-3/27 te dhattUratalaM vapanti [si.pra./6] 183-3/328 tvAmAsAraprazamitavano [ meghadUtA/17 parva.] 195-3/462 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ [RSidattAcaritrasaMgrahaH // [a.ka./3/4] 215-4/87 [A.ni./1268] 159-3/41 346] [tra] trANAzakterApadisambandhA [tha] thovAhAro thovabhaNio, [da] daMsaNabhaTTho bhaTTho, dR8 abbhuTThANaM, dadatu tAvadamI viSayAH sukhaM, dazazUnAsamazcakrI dAnaM duritanAzAya, dAnaM priyavAksahitaM, dAnaM bhogo nAzastistro dAnaM priyavAksahitaM, dujjaNamuhakodaMDA, devANa dANavANaM, dehe vimuhya kuruSe kimaghaM dravyastavAtmA dhanasAdhano na, draupadyA vacanena kecakazataM, dvAbhyAM yanna haristribhidvidhA dhAnyaM, tridhA mAsaM, 1 [dha] dhanamarjaya kAkutstha ! dhvAntaM dhvastaM samastaM, [na] na bhavati, bhavati ca na ciraM, na vidyayA kevalayA, naraesu jAiM aikkhaDAI, narayaduvAraniraMbhaNanANeNa jANaI bhAve, nAnudyogavatA na ca pravasatA nidAdhe dAghArtastaralaniyadharasosA( so) nirIhasya nidhAnAni, [ArA.2/458] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [bhartR.nI./43] [ ] [upa.mA./138] [ ] [a.ka./5/4] [a.ka./4/4] 128-1/232 121-1/147 217-4/108 116-1/96 194-3/441 220-4/143 142-2/124 194-3/437 219-4/137 165-3/105 216-4/97 215-4/91 170-3/168 139-2/92 158-3/23 [ [ ] ] 145-2/152 162-3/75 [ ] [ ] [ upa.mA./280] [zI.ku./4] [ra.saM./307] [ ] 201-3/519 148-2/196 225-4/192 198-3/486 150-2/218 204-4/15 173-3/205 114-1/66 158-3/29 [ ] D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [5] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // ] [347 nirbhUmirviSakandalI, [a.ka./2/8] 214-4/94 nivisijja nisannesuM, 121-1/148 nizzeSA turagA'lisantati 196-3/466 nisvaH svarNanidhiM [ ] 126-1/206 nIcairgotrA'vatArazcarama [ ] 190-3/399 nUtanArhadvarAvAsa [ ] 142-2/128 netrAnandakarI bhavodadhitarI [ u.ta./21] 145-2/162 neva palhatthiyaM kujjA, [utta.1/11] 121-1/149 nodakaklinnagAtro'pi, [ ] 139-2/89 [pa] pakkhaMde jaliyaM joiM, [ da.vai./a.2/6] 127-1/219 pakSaM saMjvalanaH krodho, [yo.zA./4/7] 226-4/208 paDhai navAI suyAI, 219-4/128 paDhamaM jaINa dAUNa, [upa.mA./238] 148-2/199 patagena mayA jagatpate [ ] 155-2/276 patte vasaMtamAse, [ ] 117-1/98 patraM naiva yadA karIraviTape, [bhartR nIti./93] 117-1/98 padbhyAmadhvani saJcareya [ ] 179-3/280 parapatthaNApavannaM, [ ] 179-3/283 parijUraDa te sarIrayaM, [utta.10-21] 218-4/121 parijUDa te sarIrayaM, [utta.10-22] 218-4/122 parijUDa te sarIrayaM, [utta.10-23] 218-4/123 parijUDa te sarIrayaM, [ utta.10-24] 218-4/124 parijUDa te sarIrayaM, [utta.10-25] 218-4/125 parijUDa te sarIrayaM, [ utta.10-26] 218-4/126 paropakAro'sti tapo [a.ka./5/7] 216-4/98 pazcAd dattaM parairdattaM, [ ] 193-3/435 pahaMsata-gilANesu ya, [pu.mA./53] 148-2/198 pAi(ya)kkhinne(Ne) lahai, [upa.ra./3/220] 136-2/54 pitA bhambhAsAro [ ] 170-3/167 puggalANa pariNAma, [da.vai./8/60] 218-4/120 putta-dAraparikinno, [da.vai.cU.1/489] 122-1/168 putrA dArA gRhANi, 182-3/316 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 ] puSNAsi ya dehamaghAnyapUyA pariNAmAIsu, pRthukArtasvarapAtraM, pRthvInAthasutAbhujaa ( bhujiSya )pratyupakriyate naivaM, prApya calAnadhikArAn, prAyaH pumAMsaH kuTila [ pha] pharusavayaNeNa diNatavaM [ ba ] baddhA yena dinAdhiprabhRtayA, bAlassa mAimaraNaM, biMdU vi udahinihio, bibheSi janto ! yadi duHkharAze [bha] bhaTTeNa carittAo, bhattivihavANurUvaM bhadrAbhidhaM dhatta ( hanta ! ) bhuMja mANusa bhae, bhRzatApamRtAmayAbhavAn bhetavyaM nRpatestatassacivato, bhrAtaH ! kiM calito'si ?, [ma] macchapayaM jalamajjhe maJcopATana-gehamArjana maNasA hoi cautthaM, mantramantritasatkanyA mamatvamAtreNa manaH prasAda maraNaM prakRtiH zarIriNAM, mA bhUrapatyAnyavalokamAnaH, mANusatte asArammi, mAtA vairI pitA zatrumAtA'pyekA pitA'pyeko, D:\chandan/new/datta-p/pm 5 \ 2nd proof [ a.ka./5/1] [ upa.ra. / 3 / 216 ] [ ] [ ] [ [ [ ] ] ] [ upa.mA./ 134] ] [ [ ] [ upa.ra. / 3 / 214] [ a.ka./6/7 ] [A.ni./ 1159] ] ] [ [ [ utta./19-44 ] [ naiSa . 2 / 53 ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ upa.ra./3/217 ] [ ] [ a.ka./4/3] [ ra.vaM. 8/87 ] [ a.ka./3/1] [ utta./ 19-15 ] [ [ ] ] [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // 216-4 / 95 135-2/50 196-3 / 467 150-2/222 155-2/274 126-1/215 176-3/245 226-4/205 162-3/80 157-3 / 10 135-2 / 49 217-4/105 128-1/231 207-4 / 56 183-3/327 224-4 / 181 178-3/270 186-3/352 175-3/232 164-3 / 98 161-3/64 135-2 / 51 160-3/52 215-4/90 162-3 / 77 215-4/85 222-4 / 161 204-4/12 160-3/55
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [5] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // ] [349 mAse mAse ujA ajjA, [ga.pa./134] 226-4/201 mAsopavAsaniratAstu [ ] 226-4/202 muiyAigaNo rAyA, 158-3/32 muIo muddha'bhisitto, [ ] 158-3/33 muhyasu( si) praNayacAru [a.ka.12/1] 183-3/329 mUrkhastapasvI rAjendra ! 148-2/193 mRga-mIna-sajjanAnAM, [bhartR.nI./61] 200-3/508 mRganAbhigato reNu [ ] 160-3/51 mRgeSu maitrI muditA 139-2/88 mRtaH kimu pretapatirdurAmayAH, [a.ka./6/8] 217-4/106 mRtpiNDarUpeNa vinazvareNa, [a.ka./5/8] 216-4/99 maunAn mUkaH pravacanapaTu [bhartR.nI./58] 185-3/351 [ya] yaH prayuJjIta no vidvAn 154-2/269 yatihaste jalaM dadyAd, 148-2/191 yatra na svajanasaGgati [ ] 110-1/26 yadanastamite sUrye, [ ] 193-3/436 yadindriyArthairiha zarmabinduvad [a.ka./6/3] 216-4/103 yad dUraM yad durArAdhyaM, [A.u./95] 150-2/216 yadbhanaM dhanurIzvarasya [ ] 162-3/78 yasmAd vighnaparamparA [si.pra./82] 150-2/215 yasyA'sti vittaM, 145-/2/153 yAH sukhopakRtikRttvadhiyA [a.ka./4/1] 215-4/88 yAcamAnajanamAnasavRtteH [ ] 179-3/284 yAni dviSAmapyupakArakANi, [a.ka./4/2] 215-4/89 yo na dadAti na bhuGkte [ ] 194-3/438 [ra] ranno giivaINaM ca, [da.vai.a.5/u.1/16] 156-3/6 ravicariyaM gahacariyaM [ ] 164-3/97 rAgapade premapade, 203-4/8 rAmA kAmAbhirAgAH 214-4/80 rAmo tavappabhAvA, [ ] 149-2/208 rAmo yena viDambito [ ] 169-3/166 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ [RSidattAcaritrasaMgrahaH // [ ] [zI.mA./55] [ra.vaM.8/85] 144-2/143 199-3/495 184-3/333 [ ] 158-3/28 [ ] 350] rikto'hamarthairiti risidattA damayaMtI paumA rudatA kuta eva sA [la] lavaNavihUNA ya rasA, lAlayet paJca varSANi, 1 [va] vacanaM vacanaM hi kevalaM, vapanti dhattUratarUM varaM vanaM, vyAdhra-gajendravasahIsayaNAsaNabhattapANa0 vahnitasya jalAyate, vAlA dADhI pakkhI, vAluAkavale ceva, vigaI vigaIbhIo vittI ya suvannassA, vidyAtIrthe vipulamatayavimuhyasi smeradRzaH vilokya dUrasthamamedhyamalpaM, vivihaguNatavorae ya, viSayasya viSAnAM ca, visaesu maNunnesuM, vihaDai vihavo vihaDaDa vihivilasiyANa khalabhAsiyANa, vItarAga-yati-zrAddhavRkSaM kSINaphalaM tyajanti vyAje syAd dviguNaM vittaM, [za] zaThadamanazaThapAlanazayImahi mahApIThe zayyA zailazilA, zazinA saha yAti kaumudI zazini khalu kalaGkaH, [ upa.mA./240] [bhartR.nIti./101] [bR.saM./235] [utta./19-38] [pratyA.sva./200] [ ] [ ] [a.ka./2/6] [a.ka.2/3] [da.vai./457] [ ] [ da.vai./8/51] [vi.ma./129] [ ] [yo.zA./4/8] 154-2/262 183-3/326 144-2/149 149-2/201 198-3/482 222-4/151 224-4/175 159-3/38 207-4/54 193-3/432 214-4/82 184-3/331 150-2/219 217-4/112 218-4/119 163-3/85 176-3/240 226-4/209 190-3/401 148-2/192 [ ] [bhartR.vairA./108] [ ] [ ] [ ] 126-1/214 179-3/279 139-2/91 187-3/365 167-3/129 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [5] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre uddhRtapAThAnAmakArAdyanukramaH // ] [ 351 zIlaM prANabhRtAM kulodayakaraM, 198-3/483 zuci gaGgAmahAsnAnaM [ ] 193-3/433 zaizave'bhyastavidyAnAM, [ra.vaM./1/8] 204-4/14 [zra] zrUyate yanna zAstre'pi, 165-3/106 zvAnacarmagatA gaGgA, [ ] 148-2/195 1 [sa] saMpatte jiNabhavaNe, [upa.ra./3/219] 136-2/53 sa evA'haM, sa eva tvaM, 144-2/150 sacittadavvau(mujjhaNa [cai.bhA./20] 134-2/34 sannidhau nidhayastasya [yo.zA./171] 158-3/30 samaNassa NaM bhagavao [sthA.9/691-692sU.] 128 samaNovAsagassa NaM bhaMte ! [bhaga.za.8/u.6/331sU.] 149 samaya eva karoti balAbalaM [mAgha. 6/44] 116-1/91 sammattadAyagANaM, [saM.pra./951] 128-1/236 sammattammi ya laddhe, [saM.pra./1159] 128-1/233 sammattammi ya laddhe, [saM.pra./952] 128-1/234 samyaktvaratnAnna paraM [ ] 128-1/237 sayaM pamajjaNe punnaM [ ] 136-2/62 sarpAH pibanti pavanaM [ ] 158-3/26 sallaM kAmA visaM kAmA, [utta./9-53] 217-4/114 savvabhavesu assAyA, [ utta./19-75] 225-4/190 savvo puvakayANaM, [saM.si./118] 169-3/165 sahasA vidadhIta na kriyA [kirAtA.] 183-3/324 sA na'tthi jAi-joNI, [ ] 123-1/170 sA prAjJatA, yA na karoti 148-2/190 sA sAI, taM pi jalaM, [ ] 148-2/197 sArIra-mANasA ceva, [utta./19-46] 224-4/183 sAhU kaMtAramahAbhaesu, [upa.mA./41] 219-4/138 sAhUNa kappaNijjaM, [upa.mA./239] 148-2/200 sItayA durapavAdabhItayA, [ ] 198-3/488 sIlaM uttamacittaM, [zI.ku./2] 198-3/484 sIlaM dhammanihANaM, [zI.ku./3] 198-3/485 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352] sukha-duHkhAnAM kartA, sukhA''sevyaM tapobhIma ! suguNapaguNaM vA suciraM pi acchamANo sujano na yAti vikRti, suyANi me paMcamahavvayANi, suhoiyA tumaM putti ! sUryeNa vizvaM pavanena tApo, sRjati tAvadazeSaguNAkaraM, seNiya-supAsa-poTTila so biMta'mmA-piyaro, sthAneSu ziSyanivahaisvacchandatA nijagRhe [ha] haratyadhaM samprati hiyae kiNhA, vayaNeNa hiyAhArA miyAhArA, hutamiSTaM ca taptaM ca, [RSidattAcaritrasaMgrahaH // [ ] 143-2/141 [ ] 148-2/194 [bhartR nIti./99] 183-3/323 [ ] 160-3/59 [ ] 201-3/520 [utta./19-11] 222-4/157 [ utta./19-35] 223-4/172 [ ] 150-2/217 [ ] 162-3/77 [gA.sa./422, vi.sA./477] 128-1/229 [utta./19-45] 224-4/182 [murArinATake] 154-2/261 [ ] 149-2/202 [mAgha.1/26] [ ] [o.ni./579] 138-2/87 165-3/104 159-3/39 126-1/210 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [6] sirimuNivaiguNapAlaviraDyarisidattAcariye sUktisadRzapadyAMzAnAmakArAdyanukramaH // padyAMzaH pR0-50/zlo0 'aIatthe ko kovo' // 76-4/39 'accuvayAro kuNai saMkaM' // 24-1/261 kiM kesari bhayabhIo, giNhai ANaM siyAlassa ? // 13-1/124 kiM bhayabhIo sIho, kuNai siyAlANa iha ANaM? // 13-1/125 'jaM jeNa kayaM kamma, taM teNa avassa bhuMjiyavvaM' // 61-3/98 'doNha vi samarUvANaM na'sthi viroho' // 11-1/106 'verI pAvassa jiNadhammo' // 89-4/216 ___ ajJAtakartRkaRSidattAcaritre sUktisadRzapadyAMzAnAmakArAdyanukramaH // padyAMzaH pR0-pa0/zlo0 'ito vyAghra itastaTI' // 168-3/153 'IdazamabalAkarma tvAdRzAM, yujyate na hi // 182-3/319 pU. 'kUTyante sairibhAsyAni kedArAnattizUkaraH' / 168-3/148 'jIvan naro bhadrazatAni pshyti|| 184-3/338 'dhigidaM krmcessttitm|| 157-3/12 'na vizeSa viduSAmiha grahaH' // 155-2/277 'paraM satyApanIyaH syAt , sevAdharmo'dhikAriNAm // 185-3/350 bADhaM bubhukSito'pyaGgI, kiM vAntaM bhoktumicchati // 127-1/218 yataH purAkRtaM karma, sarveSAmapi dustaram // 176-3/238 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354] 'ratnaM ratnena yojayet' // 'vinayassadguNazreSThaH satAM svAbhAviko guNaH' // 'viSANaiH zRGkhalottIrNA' // zRGkhalA kanakotpannA, bandhanAyaiva kevalam // ajJAtakartRkaRSidattAcaritre sUktisadRzapadyAMzAnAmakArAdyanukramaH // padyAMza: avadhyA hi satAmete, nArI - go-dvija - liGginaH // asAre'mutra saMsAre sAreyaM hi tapaHkriyA // 'ito vyAghra itastaTI' iSTo'pi tyajyate duSTaH, zaTadaGgapradezavat // kurvate prArthanAbhaGgaM, tvAdRzA api kiM prabho ! ? dehinAM gatayo bhinnAH, paralokajuSAM yutaH // nAnyadasti sadAcArAdaparaM yazase yataH // mRganAbhau gatA dhUlirapyaho sUrabhI bhavet // yato durAtmanAM kvAste kRtyAkRtyavivekitA ? // yat kSaireyIM vinA ghRSTirapi prItikarI na kim ? yadikSUn khAdati kroDaH, kuTyate sairibhAnanam // yAdRgevopyate pUrvaM, tAdRgeva hi lUyate // rudrasnAtramivAlaGghyaM, bhASitaM hi pittuH satAm // vacasApi vivekajJA, jAtu na hyavajAnate // lakSmaNi vidhau kiM na jAghaTIti janoditam ? // 'suhRdaH kArye tadalpaM yad vidhIyate ' // 'hIdRzI bhavitavyatA' D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof [ RSidattAcaritrasaMgrahaH // 114-1 / 68 121-1/150 117-1/102 169-3/159 ... pR0 / zlo0 262/389 266/441 250 / 232 249/215 257/325 260/357 265 / 427 245 / 169 248/201 258/340 250 / 228 254 / 279 255/296 255/292 248 / 211 260/265 243/149
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [7] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre madhyakAlInagurjarapadyAnAmakArAdyanukramaH // padyAMzaH akSara-dIvau guru vayaNa, amIya rasAyaNa angalI, AchI polI aMbarasa, AyaU dhanaI varSAkAla, ika dujjaNanai borivaNa, ikkaha phulaha mATi, iNi pari maMtrI karai vilApa, uvayAraha uvayAraDauM, kaMcaNa kappaDa kevaDauM, kappaduma aMkuraDI kAlA karma na sII, kihAM koili, kihAM aMbavana, koha paiTTao dehaghari, khaNi khaMDao, khaNi vakkaDao, gohU gorasa sAbirasa, jaM je niyamukhi ullavaI, jA mati pachaI saMbharai, jANa sajANaI jau milai, je sajjana sAkhi karI, jeha taNA guNa saMbharai, tapa karasiM je jIvaDA, pR0-30/20 200-3/511 200-3/510 152-2/238 164-3/98 164-3/101 151-2/227 191-3/412 201-3/pa2 2. 152-2/240 110-1/29 170-3/170 192-3/415 226-4/212 144-2/147 152-2/242 110-1/28 173-3/209 188-3/378 174-3/223 192-3/419 1pa0-2/220 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 ] tri(tI)kya ! strIya na dhIrII, dAna mAna lahIda bhalAM, dAnaI nAvaI dohilauM, dAnataNau mahimA suNaje, dUdhiI sIciu lIMbaDala, dhama sarIsA je gayA, dharma dharma kahII kisyuM, nara pASaI nArI taNaI, pakhAlA navi uDDaNA, patta paridhdhaha kiMkarala, puNya pasAI sukhiyA, prANa pAhi vallahau, beTA beTI bahinaDI, bhAvataNau mahimA dharao, bhAvana bhAvaI hariNalauM, bhAvahIna je jIvaDA, bhavitalaI koI na diDha maI, macchalIyAlao phuTTa daha, mAThau dhorI, ThoTha gura, mAya bApa baMdhava bahini, mAsa-varasa-dina te saphala, muhamaMDaNa saracauM vayaNa, rAyataNAM ghari beTaDI, lIjai dIjai tehanaI, varasaha te gaNi dIpaDA, varasau varasau aMbudhara, viMjha gayaMdaha vallahau, vilavaI ANI maMtrI heja, sajjaNa te sajjaNa hui, sajjanasarasI goThaDI, samudra vichohika saMkhalauM, sAli dAli dhRta sAlaNAM, so puharo pAva haro, [ RSirattAritrasaMgrahaH | 164-3/100 152-2/244 149-2/204 149-2/205 164-3/102 152-2/246 149-2/203 174-3/221 188-3/384 194-3/421 152-2/241 192-3/414 152-2/243 149-2/207 149-2/209 149-2/206 217-4/113 175-3/233 181-3/308 174-3/222 192-3/417 198-3/490 150-2/221 192-3/4 20 152-2/245 194-3/439 191-3/413 191-3/411 201-3/para1 192-3/416 192-3/421 152-2/239 192-3/418 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam _ [8] sirimuNivaiguNapAlaviraDyarisidattAcariye vizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // vizeSanAma pR0kra0 / vizeSanAma pR0kra0 [a] gaMgA [naI] ajiyaseNa [ hariseNaputta] 27, 30 guNapAla [ muNi] 34, 53, 72, ajiyaseNA [kuladevayA] 26 93, 102, 103 aridamaNa [ rAyA] 12, 13, 14, 15, 16 | guNaseNa [ mahaMtaga] 11, 12 [A] [ca] Ariya [khetta] caMdajasA [ sAhuNI] 94, 95 [I] [ja] IsANa / [iMda] 6, 96 | jaMbuddIva [ dIva] 3, 94 IsANiMda | [da] [ka] dAhiNaddhabharaha [khetta] kaNagaraha [ rAyaputta] 7, 9, 11, 12, 38, | [na] 42, 43, 66, 81, 83, | nami [jiNesara] 16, 102 96, 97, 98, 99 | nAila [vaMsa] 103 kAverI [nayarI] 7,16, 64, 65, [pa] 68, 69, 71, 73 | piyadaMsaNa [raNo] kusumavaNa [ ujjANa] piyadaMsaNA [hariseNabhAriyA] 25, 27 [ga] piyamaI [piyadasaNadhUyA] 28, 29, 30, gaMgadatta [gaMgadattapuravAsI] 31, 32, 33, 96 gaMgapura [ pura] 94, 96 [bha] gaMgaseNA [ gaMgadattaputtI] bhaddajasa [Ayaria] 81, 84 gaMgA [gaMgadattabhajjA] bhaddavaNa [uvavaNa] 28 94 84 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 28 81, 97 358] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // bhaddilapura [nayara] 98 | vissabhUI [mahAmuNI] 27, 30 bhamIra [ visaya] 94 | vIra [jiNacaMda] 6, 7, 8, 40 bharaha [ vAsa-khetta] 5, 25, 94, 102 vIrabhadda [ sUrI] veyaDDa [ pavvaya] maMjulAvaI [nayarI] [sa] maMttiyAvaI [nagarI] saMgA [ sAviyAsAhuNI] magahA [ desa] sakka [iMda] majjha [ desa] suyadevI | [devI] mahAvIra [jiNacaMda] 3, 6 | suyamayadevI / [ra] sAgara [ maMttI] rahamaddaNa [nayara] 8, 39, 43, 68, | siMdhu [naI] 69, 76, 84 | siyala [jiNesara] rAyagiha [pura] 5, 6 | sIharaha [kaNagarahaputta] risidattA [risikannA- 3, 7, 33, 34, | suMdaragaNaNI [ ajjA ] risikumAra] 37, 38, 39, 40, | suMdarapANI [ rAyA] 10, 11, 12, 43, 44, 45, 46, 47, 42, 64, 73 50, 52, 53, 54, 57, | sujasA [hemarahadevI] 63, 64, 65, 66, 68, | sumeru [ pavvaya] 3,5 69, 71, 72, 76, 78, | | sulasA [ pavvAyA] 79, 80, 81, 82, 83, | seNia | [rAyA ] 5, 6, 7, 102 85, 93, 94, 96, 97, 98, 99, 102 [ha] ruppiNI / [rAyaputtI] 7, 10, 12, 39, | harivaMsa [vaMsa] rUviNI | 42, 43, 44, 64, 68, | harivarisa [khetta] 38 69, 70, 73, 74,80 | hariseNa [rAyA] 25, 27, 28, 29, 30, [va] 31, 32, 33, 34, 96 vaccha [jaNavaa] 25 | hAiyaura [nayara] 103 vaddhamANa [jiNacaMda] hemaraha [ rAyA] 7, 9, 10, 11, 12, 13, vAsula [suMdarapANIpattI] 50, 64,80,81, 85 vijjuppabhA [piyadaMsaNabhAriyA ] 42 38 28 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [9] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre vizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // 239 vizeSanAma pR0kra0 | vizeSanAma pR0kra0 [a] 257, 258, 259, 261, ajitasena [ hariSeNaputra] 262, 263, 264, 266 amarAvatI [purI] 138 [ka] ari / [nRpa-RSi ]115, 116, 120, kaccha [nRpa] 240 aridamana | 124, 125, 233, 234 kanakaratha [ nRpa] 232, 263, 264 [A] kapardI [yakSa] 150, 151, 152 Adi | [prabhu] 153 karNATa [ deza] 114, 132 Adima Azvaseni [ pArzvaprabhu] kaliGga [ deza] 114 kalpadruma [ chAtra] 231 [I] kAmboja [ deza] IzAna [svarga] 140 IzAnendra [indra] kAverI [purI] 232, 247, 254, 255, 227, 266 [R] 258, 259, 263 RSidattA / [RSikanyA- 108, 156, kuru [ deza 114 RSidattakA | kanakarathabhAryA ] 159, 160, kusumAkara [ kAntAra-udyAna] 206, 207, RSidattAmuni 169, 171, 172, 174, 264 178, 180, 181, 197, kauberI [ purI] 112, 114, 131, 198, 199, 200, 201, 163, 175, 180, 202, 203, 207, 227, 182, 200, 201 231, 243, 244, 245, [kSa] 246, 247, 255, 256, | kSulla [grAma] 152 227 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 360] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // [ga] [na] gaGgadatta [ nRpa] 213, 265 | nandana [ udyAna] 118 gaGgasenA | [nRpaputrI] 214, 219 | nami [jinezvara] 129, 234 gaGgA nAgazrI [ brAhmaNI] 220 gaGgA [ApagA] 193, 195, 207 nAbheya [RSabhadeva] 178, 241 gaGgA [gaGgadattabhAryA] 265 nemi [jinezvara] 107 gaGgApura [ pura] 194, 265 [pa] gUrjara [ deza] 114, 132, 140 | padmA [ padmAvatIdevI] 108 gauDa [ deza] 140 pArzva [ devAdhideva] 108 [ca] priyadarzana [nRpa] 154, 241 priyadarzanA [hariSeNarAjJI] candrayazas [ pravartinI] 214, 219, 265 138, 239 prItimatI [priyadarzanaputrI] cauDa [ deza] 154, 156, 132 241, 242, 243, 266 [ja] [bha] jambudvIpa [dvIpa] 108 bhadrA [ pravartinI] jayasena [ hariSeNaputra] 138 bhadrAcArya / [AcArya] 206, 214, jAGgala [ deza] 114, 115 bhadrayazas 263 [da] bhadrasUri durdara [ dUta] 125 bhadrilApura [ pura] 266 draviDa [ deza] 132, 140 bharata / [kSetra] 108, 138, 213, [dha] bhArata 231, 265 dhana / [zreSThI] 141, 145, 147, bhAnu [ mantrI] 184, 185, 186, 190, dhanada 151, 153, 222 191, 193, 194 bhoTa [ deza] dhanAka 114 dhanadatta [dhanadaputra] [ma] maGgalAvatI [ nagarI] dhananAyaka [dhanadaputra] 241 maNDalAvatI [ purI] 154 dhanapAlaka [dhanadaputra] 142 madhyadeza [ deza] 108 dhanazrI [dhanadagehinI] 141 mantritAvatI [ nagarI] 239 dhanasAra [dhanadaputra] 142 marudevA [RSabhamAtA] 178 dharma [munIzvara] 118, 120, 121, mahAkaccha [ nRpa] 240 dharmamUrti / 124, 125, 129 mAlava [ deza] 114, 115 dhArA [ bhojarAjadhAnI] 140 | meru [parvata ] 107 0 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 9 ] ajJAtakartRkaRSidattAcaritre vizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] [361 [ ya ] yugAdi [jina ] raktA [ nadI ] raktAvatI [ nadI ] 137, 143 | zaGkha [ rAjA ] zaGkha [ pura] 207 | zaGkhapura 207 | zatruzalya [ rAjaputra ] 147, 213 222 147 147 108, 114, 163, 175, 231, 247, 254 ratnapura [draGga-pura] ratnavatI [ dhanapatnI ] ratnavatI [ ratnazreSThipriyA ] ratna zreSTha [ mahadhika ] rathamardana [ pattana ] rohiNI [ nakSatra ] rukmiNI [ surasundaraputrI ] [7] lATa [ deza ] lIlAvatI [ purI ] vIra [ jinezvara ] vRSabha [ prabhu ] vaizravaNa [ druma ] 112, 163, 164, 165, 175, 177, 180, 181, 199, 200, 201, 202, 203, 232, 247,255, 256, 258, 259, 261, 263 207 [la ] [ va ] 114, 140 124, 129, 130 vaGga [ deza ] vANArasI [ purI ] vAsulA [ surasundarapatnI ] vidyutprabhA [priyadarzanapriyA ] vimalAcala [ tIrtha ] vizvabhUti | [ tApasa ] 140, 153, 154, vizvapati 240, 241, 242, 243, 244 115, 140 185 112, 232 154, 241 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof [za ] 124, 126, 127, 129, 130 107 zAntinAtha [ jinezvara ] zivadattA [ surasenapriyA ] zItala [ tIrtheza ] 141 141, 145, 152 [ zra ] zrAddhadeva [ mahIpati ] zrIdatta [ dhanI ] zrIdhara [ nRpa ] zrImatI [ dhanaputrI ] zrImatI [ pattana ] zrImatI [ satI ] zrIvAsa [ pattana-kAnanaArAma ] zreNika [ bhAvitIrthakara ] [ Sa ] SaDbindu [ bhAvitIrthakara ] 185 266 197 194 120, 125, 129 222, 224, 225 222 195 118, 120, 125, 129 127 [ sa ] saGgA [ vratinI-zrAddhI ] 219, 220, 265 satyakI [bhAvitIrthakara ] sarasvatI [ bhAnudayitA ] 127 184, 186, 187, 191, 193, 194, 195 127 | siMharatha [ svarNarathaputra ] 203, 264, 266 sindhu [ deza ] 115 sundara [ rAjA ] surasundara 108 | sundarapANI [ nRpa ] 107 sundarI [ zrIdattaputrI ] 125 | sumeru [ parvata ] 127 112, 163, 175, 176, 180, 199, 200 247 194, 196 140
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362] [RSidattAcaritrasaMgrahaH // suyazA [ hemarathakAyinI] 109, 231 200, 201, 202, surasena [ nRpa] 185, 186 203, 205 sulasA [bhAvitIrthakara] 127 | svadhunI [ nadI] 195 sulasA [ yoginI] 164, 165, 168, [ha] 169, 175, 247, | hariSeNa / [rAjA] 138, 139, 140, 249, 250, 254 hariSeNaka | 153, 154, 157, 159, sUryAbha [ deva] 207 166, 175, 177, 178, svarNa / [hemarathaputra] 110, 114, 115, 227, 239, 243, 256 svarNaratha | 124, 131, 133, | hemaratha [rAjA] 109, 114, 165, 167, 162, 165, 168, 168, 169, 175, 201, 175, 179, 180, 202, 231, 232, 233, 181, 182, 196, 254,263 D:\chandan/new/datta-p/pm5\2nd proof