Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrama purvIya khabara na At e e Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra bhA-ra [mULa, sa, chAyA tathA bhAvA sahita bhAvAnuvAdaka pUjyapAda AcArya deva vijaya bhuvana tilaka sUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara pU. karnATakakesara AcAya zrI vijayabhadraMkara sUrIzvarajI mahArAja Jain Educationa International sahAyaka vi. sa. 2037nA cAturmAMsanI puNya-smRti arthe zrI zrIpAlanagara jaina zvetAMJara maMdira upAzraya TrasTa 12, jamanAdAsa mahetA mA, vAlakezvara-muMbaI For Personal and Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ : prakAzaka ane prAptisthAna : zrI bhuvana-bhadraMkara sAhitya pracAra kendra C/o vI. vI. vArA 34, kRSNa pA nAyakana sTrITa madrAsa-600001 zrI labdhi-bhuvana jaina sAhitya saddana C/o zA. naTavaralAla cunIlAla kApaDanI dukAna chANI (391740) ji. vaDodarA [ uparAta sthaLe rUA. 10-00 meAkalanArane maLaze vIra. sa'. 2509 ] bIjI (2) Jain Educationa International labdhi saM. 21 labdhi saM. 21 [ vi. sa. 2039 AvRtti : nakala 1000 mudraka : kAntilAla DAhyAbhAI paTela maMgala mudraNAlaya, ratanapALa, phatehabhAInI havelI-amadAvAda For Personal and Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjayapAda pAkhI sadgama saMrakSaka AcArya bhagavAna zrImada vijayakamalasarIzvarajI mahArAjanA paTTaprabhAkara pUjayapAda kavikulakirITa AcArya bhagavAna zrImada vijayalabdhisUrIzvarajI mahArAja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya "zrI uttarAdhyayana sUva bhAga-2 je 14 sAla pahelAM prakAzita karela. te pustaka sAdhu, sAdhvIjI mahArAjene atyaMta upayogI banatAM tenI nakale TapoTapa upaDI gaI. ane uparAupara mAgaNI thatAM Aje ame dvitayAvRtti chapAvavA bhAgyazALI banyA chIe. meMghavArInA samayamAM AvuM atyuttama pustaka Arthika sahakAra vinA kyAMthI prakAzita thAya? e prazna khaDo thatAM tarataja samAdhAna malI gayuM. gata sAla zrIpAlanagara -vAlakezvara khAte pUjyapAda karNATaka kesari AcAryadeva zrImadavijaya bhadrakarasUrIzvarajI mahArAjAne ame vinaMti karatAM pUjyazrIe zAsana subhaTa suzrAvaka lAlacaMdajI chaganalAla piMDavADA nivAsIne pustakanI upagitA jaNAvatAM zrI lAlacaMdajIe saharSa TrasTa taraphathI pustaka chapAvavA udAratA darzAvI. te badala amArI saMsthA ghaNuM gaurava sAthe temanI kRta bhakti pratyenI hArdika anumodanA sAthe AnaMdane anubhava kare che. AvI rIte zrI lAlacaMdabhAI sadaiva zratajJAna pratye bhaktivaMta banIne jaina zAsananA mahAmUlA graMthane prakAzita karatA zaugha kaivalya lakSamIne vare eja zubhAzA... pustaka prakAzanamAM zrI praviNabhAI koThArI temaja maMgala mudraNAlayanA mAlika zrI kAMtibhAI e zuddhipUrvaka jaladI prakAzita karI ApyuM. tene saMsthA AbhAra mAne che. presa doSa, yA dRSTi deSathI je kaMI bhUla rahI gaI hoya te kSamA yAcanA pUrvaka viramuM chuM. ' - prakAzaka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 = zrI bhuvanatilakasUri jaina graMthamALA-chANuM (prApya pustake) navapada ArAdhana (vidhi gujarAtI) 0-50 vaza sthAnaka tapa vidhi (hindI) 1-00 Avazyaka stavana sajhAya saMgraha (hindI), 5-00 dazavaikAlika sUtra 5-00 uttarAdhyayana sUtra bhAga-1-2 10-00 zatruMjaya guNa guMjana (hindI-gujarAtI) 0-50 bhuvane sArATaka adhyAtmasAra (presamAM) stuti taraMgiNI bhAga 3 ) tIrtha tyavaMdanamAlA saMskRta ,, 0 ne prApti sthAna : zrI labdhi bhuvana jaina sAhitya sadana C/o zA. naTavaralAla cunIlAla bajAramAM, kApaDanI dukAna chANI (391740) ji. vaDedarA zrI bhuvana bhadraMkara sAhitya pracAra kendra C/o vI. vI. verA 34, kRNA nAyakana sTrITa madrAsa-600001 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda kavikulakirITa, AcArya bhagavAna zrImad vijayaladhisarIzvarajI mahArAjanA paTTapradyotaka pRjayapAda gacchAdhipati, AcArya deveza zrImada vijayabhuvanatilakasUrIzvarajI mahArAja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only www.jainembrary.org
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - " = hara prAkathana saMsAranI sapATI upara jIva anAdikALathI vividha svAMga sajIne nATakIyAnI jema nATaka karI rahyo che. karma sUtradhAra che. jIvane te Adeza-IzArA karIne nAnAvidha nAca nacAvI rahyo che. pU. upAdhyAyajI mahArAja zrI vItarAgadevanI stavanA karatAM muktakaMThe lalakAre che kekama nacAve timahIM nAcata." anAdine nATAraMbha saMsAranI raMgabhUmi upara satat cAlyA kare che. A jIva prabala puNyanA pratApe mAnavajanmane meLave che ane temAMya nAca te nAca ja paDe che. mAnavanI buddhi jarA svastha thAya, zAstrAdhyayana ke zravaNathI buddhimAM saMskAra siMcAya ane svabhAvane dekhI parabhAvane parityAga karIne svaramaNatA meLave te jIvane karma janita nAca e thAya che ane bAhya raMga uDI jAya che. AthI te aMtarmukha bane che ane atyaMtaranA utthAnamAM DekIyuM kare che. pachI te kama guhegAranI jema lAcAra bane che. karmane jaMga jItatAM jIvAtmA karma upara vijaya meLave che-sAce vijetA bane che. prANa mAtrane saMsAranivAsa e paravazatAne - parAkASThAne dArUNa pAza che. saMsArane zAstrakAra mahArAjAo sAgaranI, dAvAnaLanI ane kedakhAnAnI upamAo ape che, temaja prANuone e bhayaMkara sthAnamAMthI mukata thavAnI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ preraNA Ape che. teezrI sa sAranA dArUNa-duHkha dAvAnaLathI khaLelA jIvAne pUrNa zItalatAbhayu o kAI sthAna hAya, te te acala ane anyAmAya eka makSa ja che-ema pAkArI pAkArIne pradarzita kare che : sa'sArasAgaramAM khUDatA prANIone taravAnu sthira ane zAzvata sthala mukti ja che--ema nizcita vidita kare che H saMsAra rUpI kedakhAnAmAM parataMtra ThumAM mAtra du:kha, du:kha ane du:khane ja anubhavatA jIvAne mAtra sukha, sukha ane sukhamaya sthAna mAkSa ja che--evuM pratipAdana kare che. : mAnavajanma meLaLye ane sAthe sAthe janma paNu jainadhama nA gharamAM puNyaprabhAve thaye. vaLI zrI jinazAsananI eLakha thaI, temaja te pratye avicala zraddhA janmI ane pApasthAnakAnA parityAga karIne vratadhArI banavAnI subhAvanA--latA vikasI. vratagrahaNu karyAM pachI saMyamI jIvanane puSTa karavAnuM, sayama jIvanane sAka banAvavAnuM ane saMyamI jIvananI ucca kakSAe paheAMcavAnu' rasAyaNa kaho ke prabala avalaMbana kahA, tA te svAdhyAya ja che. mAnavene jIvavA mATe jema pANI, prakAza ane pavananI AvazyakatA rahe che, tema saMsAratyAgI saMyama- dharAne saMyamajIvanane jIvaMta ane manane ujajavala rAkhavA mATe AhAra kaDhA ke jaDIbuTTI kahe, te te AtmakalyANa sAdhanAra zrI vItarAgadevanI vANIthI etapreta suthAonA svAdhyAya ja AdhAra che. eka ukti che ke svAdhyAyInA tti:" jema vastra vagaranA mAnava nagnATI jevA kahevAya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, tema svAdhyAyavihaNe yati-saMyamI paNa saMyamajIvanane badatara banAvI de che ane patananA paMthe paravare che. IndriyenA caMcala turaMgenI lagAma, manamarkaTane svecchAnukULa vartAvavAnI zaMkhalA, vacanabaLane nirava ane puNya rUpa siddha banAvavAnuM yaMtra tathA kAyAnI kaMpanIne bharacaka na meLavavAnI suMdara sIjhana jo koI hoya, te zAstrakAro svAdhyAyane ja uttama ane anupama upAya rUpe darzAve che. manane kaI ne kAMI manana joIe che. pachI bhale ene durbhAvanAnuM medAna maLe ke subhAvanAnuM surakrama maLe. mana durbhAvanAnA dudanta dAvAnaLamAM dagdha bane, eTale enI AjhAvatI pAMceya Indriye kUdAkUda karI mUke che. vAsanAnA virATa vanamAM pAMceya indriye chUTI thayA pachI tevIza viSanA vivamAM te vilakSyA kare che. A tephAna evuM jAme che ke-tene kAbu te dUra rahyo, paNa tenAthI jIva herAnaparezAna thaIne "pati nAguvI" athavA narakanI azucimAM jIva bIcAre sIdhe gabaDI ja paDe che. A jIvAtmAne je UrdhvIkaraNa karavuM hoya, manane svavaza rAkhavuM hoya ane pAMceya indriyathI pedA thatI vAsanAne bALIne khAkha banAvavI hoya te pratidina manane svAdhyAya sudhAnA pAnathI tarabatara-tarabaLa rAkhavuM e ja ucita che. zAstromAM pUrvamaDaSionA Ayu keDo varSonAM darzAvyAM che. rAjA-mahArAjAo rAjyane tRNanI jema asAra samajIne tyAga karatA hatA, dhanADhayo aDhaLaka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ addhi-siddhine baLatA gharanI jema tyAga karIne saMyamapaMthanA pravAsI banatA hatA ane anya svamAnelI sarva vyAhajanaka vastuone tarachoDIne nirgastha banatA hatA. Ama abajo varSo paryata teo saMyamanuM zuddha pAlana karatA hatA. eTale dirghakALa teonA pariNAmanI vizuddhi, mananI daDhatA ane bhAllAsanI pavitratA mAtra svAdhyAya ja TakAvI rAkho hate,-ema zAstrAbhyAsanA anubhavathI spaSTa jaNAya che. saMsAra taravAnI bhAvanAvALA bhavya chAe svAdhyAyane rasa lakhalUTa luMTa ja joIe. atUTa bhAvanAthI saMyamasthirIkaraNa karavA mATe svAdhyAya-sudhAsAgaramAM magna-lIna rahevuM ja joIe. jema navaparaNita taraNane navavadhUnuM saundarya-lAvaNya-vacana-vilAsa rUpa ane raMga pratikSaNa cittabhUmi upara samaraNa thayA ja kare che, tema saMyama pALanAra pavitra tyAgI purUSanA hRdayapaTa upara zAstrasvAdhyAya, tenA viSaye, tenuM parijJAna ane ciMtavana pratikSaNa ramatuM rahevuM ja joIe. pariNAme te saMyamI niraticAra saMyamanuM pavitra pAlana karIne, karmavanane bALIne tathA mekSAspadane jaladI meLavIne, AtyaMtika ane ekAntika sukhane zAzvata jokatA bane che. zrI sarvajJa bhagavaMte e nirmaLa kevalajJAna dvArA vizvabharanA jaMtuone satya, paripUrNa ane anaMta jJAna darzAvyuM che, temaja te jJAna zrI gaNadhara bhagavatee svasmRtimAM aMkita karIne sUtra-Agama rUpe gucyuM che. carama tIrthapati zrI mahAvIra bhagavAnanuM agAdha jJAna Aje je AgamAM maLe che, te zrI gaNadhara bhagavAnee parama kRpAthI zAstromAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' jeluM te ja che. zrI vItarAgadevanuM jJAna je kaI paNa AgamamAM guMtheluM hoya, te sarva svAdhyAya gya ja che. te jJAnanuM ciMtavana ane parizIlana AtmAne sthira-svabhAvI banAve ja che. AtmAnuM sAcuM darzana karAvavAne e samartha ja hoya che. sarva jIvene saraLatAthI svAdhyAya gya ane rasabharapUra, temaja vairAgya, adhyAtma tathA tyAgathI taraboLa vartamAnakALamAM "zrI uttarAdhyayanasatra' ghaNuM ja pracalita ane prasiddha che. zrI vira bhagavaMtanA pavitra zAsanamAM navadIkSita saMyamIne jIvananI sthiratA, daDhatA tathA rasamayatA arthe zrI uttarAdhyayanasUtra ja prathama bhaNAvavAmAM AvatuM hatuM. sUtrAdhyayananA nimittane meLavIne bhavyAtmAo aNIzuddha cAritranuM pAlana karI svazuddhi meLavatA hatA. zrI vIra prabhunI aMtima vANuM rUpa A chatrIza adhyayanethI bhita zrI uttarAdhyayanasUtra ane kone svAdhyAyathI upakArajanaka banI rahyuM che. pratyeka adhyayanemAM AdhyAtmika jIvananI rasadhArA samA rasika ane betpAdaka aneka viSayonuM vizada vivecana che. mULa prAkRta bhASAmAM saMkalita che ane e sUtra upara aneka mahApurUSanI vidvagya aneka TIkAo racAyelI che. temAM vAdivetAla pU. zrI zAntisUrijI mahArAjanI TIkA te sarvazreSTha sarva darzanenA jJAnanI sAthe jainadarzananuM daDhIkaraNa karavA mATe amegha zastra jevI che. Ama grantha kathAnugamAM praviSTa che, parantu aneka rasabharyA viSayenI vANI te pIrasI jAya che, e te enA adhyayanazIlene vidita ja che. sAra so tevo tri" zrI jainazAsanamAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 1 - - - = - = 10 svAdhyAyane tapa kahyo che. svAdhyAya samAna anya tapa nathI. temAMya zrI uttarAdhyayanasUtrane savAdhyAya sarva mukhya che. tapta thayelA prANIgaNane A svAdhyAya zItala caMdana je anupama che. sarvArthasiddha vimAnanA devene sAgaropamene kALa 1 tatva-dravyAnuyeganA svAdhyAyamAM vyatIta thAya che. e devenuM sukha paNa sarva devAdhikatama kaheluM che. enuM kAraNa svAdhyAyarasAnaMdanuM ja che. A granthane vartamAnamAMya AtmAthI ane khapI sAdhu-sAdhvI mahArAje jIvanasAthI je mAnIne tene svAdhyAyamAM upaga karI rahyA che. mULa granthane ja savAdhyAya tarIke karatAM arthavihInatA joIe te rasa nathI janmAvatI. AthI e hetune lakSyamAM rAkhIne sArtha-mUva zrI uttarAdhyayanasUtra chapAvavAne zubhAzaya pedA thaye ane e granthane pahele bhAga vi. saM. 2022 mAM 1 thI 18 adhyayanapUrvaka prakAzita karyA bAda tene A bIjo bhAga 1 thI 36 adhyayanapUrvaka saMpUrNa prakAzita karatAM AnaMda anubhavAya che. A svAdhyAya-ucita sArtha-mUla zrI uttarAdhyayanasUtra pragaTa thaI rahyuM che. AzA che ke- svAdhyAya rasika puNyAbhAe ene svAdhyAyamAM artha-jJAna sAthe upaga karaze ane prakRti prayAsane sArthaka banAvaze ja. zAsanarakSaka, sUrisArvabhauma, kavikulakirITa, pU. AcAryadeva zrImad vijayalabdhisUrIzvarajI mahArAjAe, sava-vRddhAvasthAmAM pratidina AtmAne zama-prazamazAntarasamAM taraboLa banAvavA mATe A ja zrI uttarAdhyayanasUtrane ~ -- - > > = > > > SAra 5 = = = 9 - - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ chesva-svAdhyAyanuM eka mukhya aMga banAvyuM hatuM, eTaluM ja nahi paNa A mUla sUtrane kaMThastha karyuM hatuM ane divasa ke rAtrinA vibhera vedanAvazanA avasare teozrIe pitAnA AtmAne A ja sUtranA raTaNathI sthira prazAnta rAkhe hate,-ema anubhavasiddho jaNAvI rahyA che. eTale A granthanu zubhAbhidhAna jyAre mukhathI nIkaLe che, tyAre che e pUjya purUSanuM smaraNa sahaja ja thaI Ave che. 1. A granthane anuvAda gurjaragirAmAM pU panyAsajI chezrI bhadraMkaravijayajI gaNivare karyo che. teozrIe che A granthanI zuddhi ane saraLatA mATe khUba ja lakSya rAkhavA A uparAnta, vAcakane te samajavAmAM kilaSTatA na rahe tenI khAsa kALajI rAkhela che. che A granthanI prastAvanA je ke ahIM saMpUrNa thAya che che, paraMtu A grantha ja e che ke-enI prastAvanA mATe senA upara DhoLa caDhAvavA jevuM che, chatAM paNa ziSTAcAra sacavAya e hetuthI TUMkuM graMthAdhana karavAmAM AvyuM che. - A granthamudrAmAM je mahAzayae jJAnabhakita arthe svadravyavyaya karIne pitAnI udAratA dAkhavI che, te anumadanA pAtra che. -atithi. [prathama AvRttimAMthI ] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukrama Gra viSaya zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 zrI samudrapAlIyAdhyayana-21 zrI rathanemiyAdhyayana-22 zrI kezi-gautamIyAdhyayana-23 zrI pravacana-mAtR adhyayana-24 zrI yajJIyAdhyayana-25 zrI sAmAcArI adhyayana-26 zrI khaluMkIyAdhyayana-27 zrI mekSamAgagati adhyayana-28 zrI samyaktvaparAkamAdhyayana-29 zrI tamArgagati adhyayana-30 zrI caraNavidhi adhyayana-31 zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 zrI zrI karmaprakRti adhyayana-33 zrI zrI lezyAadhyayana-34 zrI anagAramArgagati adhyayana-35 zrI jIvAjIvavibhakti adhyayana-36 151 175 che. 0 ja 6 A 'S che 336 349 373 381 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda dharmadivAkara, AcArya deveza zrImad vijayabhuvanatilakasUrIzvajI mahArAjanA paTTAla kAra karnATakakesarI, AcAryadeva zrImada pUjyapAda vijayabhadra'karasUrIzvarajI mahArAja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI antarikSa pArzvanAthAya namaH / pravacanapAraGgata zrI zrutasthavirebhyo namaH / Atma-kamala-labdhi-bhuvanatilakasUri gurubhyo namaH / zrI uttarAdhyayana sUtra bhAga-2 ( zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 che muggIve nayare ramme, kaannnnujjaannsohie| rAyA balabhadotti, miyA tassaggamahisI // 1 // sugrIvanagare ramye, kAnanodyAnazobhite / rAjA balabhadra iti, mRgA tasyApramahiSI // 1 // artha-moTA moTA vRkSonA AdhArabhUta vanarAjIthI ane kraDAvane rUpI ughAnethI suzobhita, sugrIva nAmanA ramaNIya nagaramAM balabhadra rAjA ane mRgA nAmanI paTTarANI hai. (1-564) tesi putte balasirI, miyAputtetti vissue| ammApiUhiM daie, juvarAyA damIsare // 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, tayoH putro balazrImaMgAputra iti vizrutaH / ambApitrodayito, yuvarAjo damIzvaraH // 2 // artha-balazrI" evuM mA-bApe pADela nAmavALe, lekamAM "mRgAputra" tarIke prasiddha, mA-bApane ghaNe vahAle ane yuvarAja, bhaviSyamAM munIzvara thanAra te baMnene putra che. (2-5lpa) nandaNe sou pAsAe, kIlae saha itthIhiM / devo doguMdago ceva, niccaM muditamANato / / 3 // nandane sa tu prAsAde. krIDati saha strIbhiH / / devo dogundagazcaiva, nityammuditamAnasaH // 3 // artha-te mRgAputra lakSaNavate hoI samRddhijanaka rAjamahAlayamAM strIvarganI sAthe deguMdaka devanI jema (nitya bhegaparAyaNa vyAyasUtriza jAti deva deguMdaka" kahevAya che.) niraMtara prasanna manavALe banI haMmezAM AnaMda-kIDA kare che. (3-596) maNirayaNakuTTimatale, pAsAyAloyaNe Thio / Aloei nagarassa. caukkatiyacaccare // 4 // maNiratnakuTTimatale, prAsAdAlokane sthitaH / / Alokate nagarasya, catuSkatrikacatvarANi // 4 // artha-caMdrakAnta vagere maNiothI ane karmotana vagere ratha maDita kuTrima (gharanI patthara vagerethI bAMdhelI bhUmi-pharasabaMdha jamIna) talavALA prAsAdanA gavAkSamAM (gekha-jharUkhAmAM) ubhA rahelA te mRgAputra, nagarAna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- zrI mRgAputrIyAdhyayana-19. cakalA-cauTA-cekane ane traNa ke ghaNA rastA bhegA thAya tevA sthAnAna 24 2dyA che. (4-587) aha tattha aicchaMtaM, pAsaI samaNasaMjaya / tavaniyamasaMjamadhara, sIlaDDha guNaAgaraM // 5 // atha tatrAtikAmantaM, pazyati zramaNasaMyatam / taponiyamasaMyamadharaM, zIlADhayaM guNAkaram // 5 // atha-tyArabAda te mRgAputra, traNa-cAra- ghaNuM rastAvALA sthAnomAM pharatAM, tapa-niyama-saMyamanA dhAraka, zIlasaMpanna, jJAnAdi guNanA Akara (khANa) evA zramaNa saMyata rUpa jaina bhunina gume che. (5-588) taM pehaI miyAputte, diTThIe aNimisAi u / kahiM mannerisaM rUpaM, dipuvvaM mae purA // 6 // taM pazyati mRgAputro, dRSTayA'nimeSayA tu| kva manye IdRzaM rUpaM, dRSTapUrva mayA purA / / 6 // atha-jyAre mRgAputra te munine AMkha mIMcyA sivAya eka daSTithI joI rahyo che, tyAre teNe vicAryuM ke'maa 35 meM pUrvamamA jyAMya hemecha.' ( 6-588) sAhussa darisaNe tassa, ajjhavasANammi sohaNe / mohaMgayasya saMtassa, jAtIsaraNaM samuppannaM // 7 // sAdhodarzane tasya, adhyavasAne zobhane / mohaMgatasya sato, jAtismaraNaM samutpannam // 7 // artha--te sAdhunA viziSTa darzanamAM suMdara pariNAma Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAgathtaaN, 'yAM mA meM naye che.'-me| ciMtana 35 bhujvaNamAM mUkAyelA te mRgAputrane jAtismaraNajJAna utpanna yu. ((7-100) jAtIsaraNe sa puSpanne, miyAputte mahidie / sarai porANi jAI, sAmaNNaM ca purA kayaM // 8 // jatismaraNe samutpanne mRgAputro maharddhikaH / smarati paurANikI jAti,zrAmaNyaM ca purAkRtam // 8 // artha-jAtismaraNa rUpa jJAnane pAmela mahaddhikamRgAputra, pUrvabhavane yAda kare che ane pahelAM pALela zramaNapaanu 22 42 che. (8-101) visaemu arajjanto, rajjanto saMjamaMmi ya / ammApiyara uvAgamma, imaM vayaNamabbavI // 9 // viSayeSvarajan , rajansaMyame ca / ambApitarAvupAgamyedaM, vacanamabravIt // 9 // artha-viSayonA viSe rAgabhAva nahi karate ane saMyamamAM anurAga karate mRgAputra, pitAnA mA-bApanI pAse bhAvIna nIye 43pAtu vayana motyA. (6-602) suyANi me paMcamahavyayANi, nara su duvakhaM ca tirikkhajoNisu / niviSaNNa kAmo ni mahaNAo, aNujANaha padhaissAmi ammo // 10 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 zrutAni mayA paJcamahAvratAni, narakeSu duHkhaM ca tiryagyoniSu / nirviNNakAmo'smi mahArNavAdanujAnIta pravrajiSyAmyambe ! // 10 // artha-he mA-bApa ! meM viziSTa jJAnathI pUrvabhavamAM pAMca mahAvrate sAMbhaLyAM-jANyAM-anubhavyAM che, temaja narakamAM, tiryaMca nimAM tathA deva-manuSyamAM je duHkha che te paNa sAMbhaLyuM-jANyuM-anubhavyuM che. AthI mahA bhayaMkara saMsArasAgaramAMthI vaiSayika sukha-bheganI jarA paNa kAmanA mArA dilamAM rahI nathI, mATe huM sakala duHkhanA vaMsa khAtara zrI paramezvarI pravrajyA grahaNa karIza. (10-603) ammatAya ! mae bhogA, bhuttA visphlokmaa| pacchA kaDayavivAgA, aNubaMdhaduhAvahA // 11 // ambatAtau ! mayA bhogA, bhuktA viSaphalopamAH / pazcAtkaTukavipAkA, anubandhaduHkhAvahAH // 11 // artha-he mAta-pitA ! bhagavyA pachI kaTuka phala denArA, niraMtara duHkhada ane viSavRkSanA phala jevA bhege meM khUba bhegavI lIdhelA che, jethI koI paNa vakhata have bhege bhegavavAnI vAta karavI nahi. (11-604). imaM sarIraM agicca', asuI asuisaMbhavaM / asAsayAvAsamiNaM, dukkhakkesANa bhAyaNaM // 12 // idaM zarIramanityamazucyazucisambhavam / barAjatAvAmi TuvAna mAnanam | 22 che. artha-vaLI A zarIra svabhAvathI ja apavitra che, kema ke te apavitra zukra-zeNitathI ja pedA thayeluM che. A Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAgazarIramAM jIvanuM avasthAna azAzvata-anitya che. A zarIra duHkhanA hetu, kaleza rU5 ra vagere roganuM pAtra che. (12-05). asAsae sarIraM mi, raI novalabhAmahaM / pacchA purA va caiyatve, pheNabubbuyasabhibhe // 13 // zAzva zarIre, rti noparumeDachuM ! pazcAtpurA vA tyaktavye, phenabubudasannibhe // 13 // artha-pachI ke (bhukRtabhegavALI avasthA) pahelAM (bhukRtaga vagaranI avasthA cheDavAne gya, pANInA parapiTA jevA arthAt kaI paNa avasthAmAM mRtyunuM Agamana zakya che, evA prakAranA anitya zarIramAM huM rAga dhAraNa karatuM nathI. (13-206) mANusatte asArammi, vAhIrogANa Alae / jarAmaraNapatthami, khaNaMpi na ramAmahaM / / 14 // mAnuSatve'sAre, vyAdhirogAnAmAlaye / jarAmaraNagraste, kSaNamapi na rame'ham // 14 // artha--agAdha pIDAnA hetu keTa vagere vyAdhionA ane jarUra vagere roganA ghara rUpa temaja jarA ane maraNathI grasta, asAra evA manuSyajIvanamAM kSaNavAra paNa huM ramaNatA. rAga karatA nathI. (14-607) jamma dukkhaM jarA dukkhaM, rogAya maraNANi ya / aho dukkho hu saMsAro, jattha kIsanti jNtunno||15|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 janma duHkhaM jarA duHkhaM, rogAzca maraNAni ca / . aho ! duHkho hu saMsAro, yatraklizyanti jntvH|| 15 // artha-janma duHkha rUpa, jarA dukha rUpa ane roge tathA maraNe duHkha rUpa che. ahe! AkhAya saMsAra duHkhahetu 5 35 cha. ris mAhithI hamI thAya che. (55-608) khittaM vatthu hiraNNaM ca, puttadAraM ca baMdhavA / caittANa imaM dehaM gaMtavyamavasassa me // 16 // kSetraM vAstu hiraNyaM ca, putradArAMzca bAndhavAn / tyaktvA idaM dehaM, gantavyamavazasya me // 16 // artha-je saMsAramAM kSetra, ghara, dukAna vagere vAstu, temaja strI, putra, baMdhu vagerene tathA A dehane paNa chevaTe cheDI avazya mATe javAnuM ja che, te temAM vaLI meha ! ( 16-108) jaha kiMpAgaphalANa, pariNAmo na suNdro| evaM bhuttANa bhogANaM, pariNAmo na suMdaro // 17 // yathA kimpAkaphalAnAM, pariNAmo na sundaraH / evaM bhuktAnAM bhogAnAM, pariNAmo na sundaraH // 17 // atha-jema kiM pAka vRkSanA khAdhela phalenuM pariNAma suMdara nathI, tema bhegavelA bhegenuM pariNAma paNa suMdara nathI. (17-610) bhaddhANaM jo mahaMtaM tu, apAhejjo pavajjaI / gacchaMto so duhI hoi, chuhAtahAi pIDio // 18 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga evaM dharma akAUNaM, jo gacchai paraM bhava / gacchaMto so duhI hoi, vAhirogehi pIDio // 16 // // yugmam // adhvAnaM yo mahAntaM, tvapAtheyaH prapadyate / gacchan sa duHkhI bhavati, kSudhA tRSA piidditH|| 18 // evaM dharmamakRtvA, yo gacchati paraM bhavam / gacchan sa duHkhI bhavati, vyA dharogaiH pIDitaH // 19 // // yugmam // artha-jema bhAtA vagarane musAphara meTA mArganI musApharI karate bhUkhatarasathI pIDita banele atyaMta duHkhI thAya che, tema ahIM dharma vagarane jyAre paralokamAM jAya che tyAre vyAdhi Adi rogothI pIDita banele atyaMta bhI thAya che. (18+18-6114612) addhANaM jo mahaMtaM tu, sapAhejjo pavajjaI / gacchaMto so suhI hoi, chUhAtahAvivajjio // 20 // evaM dhammapi kAUNaM, jo gacchai paraM bhavaM / gacchaMto so suhI hoi, appakamme aveyaNe // 21 // // yugmam // adhvAnaM yo mahAntaM tu, sapAtheyaH prapadyate / gacchan sa sukhI bhavati, kSudhAtRSNAvivarjitaH // 20 // evaM dharmamapi kRtvA, yo gacchati paraM bhavaM / gacchan sa sukhI bhavati, alpakarmA'vedanaH // 21 // ||myugm // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 artha-jema bhAtAvALA musAphara mATA mAganI musApharI kare che tyAre bhUkha ane tarasI nizciMta anele atyaMta sukha thAya che, tema dharma-puNyazALI jIva yAre paraleAkamAM jAya che tyAre te alpa-laghukamI AtmA, dharmAMdhanavALA hAvArthI duHkhanA anubhava na karatAM sukhane anubhava kare che. (20+21-613+614) jahA gehe palitaMmi, tassa gehassa jo pahU / sAmaMdAkinIne, asAra avakAr // 22 // evaM loe pattiMmi. jarAe maraNeNa ya / appA" tAralAmi, tume,i gaNu zo5 23 || // sukham | ' yathA gRhe pradIpte tasya gRhasya yaH prabhuH / sArabhANDAni nizrcaya, sAmotti || 22 | evaM loke pradIpte, jarayA maraNena ca / AmAnuM sAciAmi, yughdhaminnumantaH // 2 || // sumam // atha-jema ghara saLagye chate, gharanA mAlika mahAkImatI vajra vagerene bahAra kADhe che ane alpa kImatanA padArthane cheDe che, tema jarA ane maraNuthI saLagatA saMsAramAM mahA kImatI vastu samAna AtmAne huM ApanI anumati maLatAM avazya tArIza ane kAmabhoga vagere asAra padArthonA tyAga karIza. ( 22+23-615+616 ) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga taM binti ammApiyaro, sAmaNNaM putta ! duzcaraM / guNANaM tu sahassANi, dhAreyavvAI bhikkhuNA // 24 // taM brUtaH ambApitarau, zrAmaNyaM putra ! duzcaraM / guNAnAM tu sahasrANi, dhArayitavyAni bhikSuNA // 24 // have tenA mA-bApe Apela javAba vIsa. laiMkethI kahe che. artha-te mRgAputrane tenA mA-bApa kahe che ke-putra! zramathupayAnu na pA 453 cha, bha3-tyA sAdhuno. upakAraka zIlanA aMga rUpa guNe hajAre pramANanA ke prakAranA dhAra 42vA 53 che. (24-617) samayA savvabhUesu, sattamittesu vA jge| pANAivAyaviraI, jAvajjIvAya dukaraM // 25 samatA sarvabhUteSu, zatrumitreSu vA jagati / prANAtipAtaviratiH, yAvajjIvaM duSkaram // 25 // artha-tyAM jagata upara, zatru-mitra upara ke sarva prANIo upara rAgadveSanA tyAga dvArA samatA rUpa sAmAyika dhAravuM paDe che ane jIvanaparyata ahiMsAnuM mahAvrata ke 2042 che te pANa 53 che. (25-618) niccakAlappamattaNa, musAvAyavivajjaNaM / bhAsiyavvaM hiyaM sacca, niccAutteNa dukkara // 26 // nityakAlApramattena, mRSAvAdavivarjanam / bhASitavyaM hitaM satyaM, nityAyuktena duSkaram // 26 // . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 11 aDu'mezAM jAgRta banI mRSAvAdane tyAga karavAnA che. sadA upayogI banI RstakArI satya bhASaNa karavu' ati duSkara che. (26-619) daMta sohaNamAissa, adattassa vivajjaNaM / aNavajjesa Nijjassa, giNhaNA avi dukkara || 27 // dantazodhanamAderadattasya vivarjanam / anavadhaiSaNIyasya grahaNamapi duSkaram // 27 // . a-khIjI vastu te dUra rahI, paNa nAnI sarakhI daMtazeAdhI vagerenI cArIno tyAga karavAno che. khIjAe ApelI paNa jo te vastu niSpApa-zuddha hoya te ja levAnI hAya che. mATe trIjA mahAvratanu` pAlana duSkara che. (27-620) viraI avambharassa, kAmabhogarasannuNA / 35 maLyuM vam, dhArecavuM muhur // 28 // viratirabrahmacaryasya, kAmabhogarasajJena / ugraM mahAvrataM brahma, dhartavyaM suduSkaram // 28 // atha-kAmabhoganA rasanA jANakAra tArAthI( kadAca mAnA ke kAmabhoganA rasathI ajJAtane IcchA na thAya paNa tArAthI ) abrahmanI virati rUpa dhAra brahmacaya nAmanA mahAvratanuM pAlana ati duSkara thaze. (28-621) ghaNadhanna pesavagge, pariggahavivajjaNaM / subbAramati pALo, nimnamAM jItuvar // 29 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga dhanadhAnyapreSyavargeSu, parigrahavivarjanam / sarvArambhaparityAgo, nirmamatvaM suduSkaram // 29 // artha-dhana-dhAnya-nokaravarganA svIkAra rUpa parigrahane tyAga, dravyanA upArjana mATenA saghaLA AraMbha-vyApArone -tyAga arthAt mamatAne abhAva ati duSkara che. (29-622) cauvihe vi AhAre, rAIbhoyaNavajjaNA / sannihI saMco ceva, vajjeyavo sudukkaraM // 30 // caturvidhe'pyAhAre, rAtribhojanavarjanA / sannidhisaMcayazcaiva, varjitavyassuduSkaram // 30 // atha-caturvidha AhAranA viSayamAM paNa rAtribhejanane sarvathA tyAga, temaja ucita kAlane atikrama karI ghI vagerenI sthApanA rUpa saMnidhi saMcayane tyAga ati duSkara che. (30-623) chuhA taNhA ya sIuNha, samasagA ya veyaNA / akosA dukkhasijjAya, taNaphAsA jallameva y||31|| tAlaNA tajjaNA ceva, vahabaMdhaparIsahA / dukkhaM bhikkhAyariyA jAyaNA ya alAbhayA // 32 // ||yugmm // kSudhA tRSgA ca zItoSNaM, daMzamazakavedanAH / AkrozA duHkhazayyA ca, tRNasparzo mala eva ca // 31 // tADanA tarjanA caitra, vadhabandhapariSahau / duHkhaM bhikSAcaryA, yAcanA cAlAbhatA // 32 // ||mugmm / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 artha-bhUkha, tarasa, zItaLu, DAMza-macchara, AkAza, duHkhakArI zayyA, tRNasparza, mala, tADanA, tarjanA, vadha, baMdha vagerenA duHkharUpa pariSahe; bhikSAcaryA, yAcanA, alAbha vagerenA duHkha rUpa paNa pariSaha sahavA ati duSkara che. (31+32-624625). kAvoyA jA imA vittI, kesaloo adaarunno| dukkhaM bambhavvayaM ghoraM, dhAreuM amahappaNo // 33 // kApotI yeyaM vRttiH, kezalocazca dAruNaH / durva grahatra gho, vartamAmanaH . rara . ' artha-jema kabutare kaNa vagerenA grahaNamAM haMmezAM zaMkti thaI pravarte che, tema munigaNa gocarInA rthI DaratA. ja bhikSA vageremAM pravarte che. AvI je patI vRtti ane vALane leca bhayaMkara che. tathA ghera-durdhara brahmacaryanuM dhAraNa karavuM mahAtmA evA tArA mATe ghaNuM kaThina che. (33-626) suio tumaM puttA!, sukumAlo mumjjio| na husI pabhU tumaM puttA !, sAmaNNamaNupAliyA // 34 // sukhocitastvaM putra, sukumAlassumajjitaH / na bhavasi prabhustvaM putra!, zrAmaNyamanugAlayitum // 34 // artha-telamAlIsa vagerethI snAna karanAra ane sakala alaMkArothI alaMkRta hovAthI komalatAvALe tuM sukhane yogya che. zramaNapaNAnuM pAlana karavA mATe he putra! tuM samartha nathI. (34-627) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-bIjo bhAga . jAvajjIvama vissAmo, guNANaM tu mhmro| gurumo hoddamAna, no putto ! hor tuvaddo rU|| yAvajjIvamavizrAmo guNAnAM tu mahAbharaH / gurutto homA sUtra, ca: putra! mati durvaH // rUka // a-he putra ! jAva jIva sudhI nira'tara, bhAre aADhAnA bhAranI mAphka ane du:khe karI vahI zakAya evA muniguNAnA mATe bhAra tAre vahana karavA paDaze. ( 35-628) AgAse gaMgasountra, paDisoubba duttaro / bAhAhiM sAgaro ceva, tariyavvo ya guNodahI // 36 // AkAze gaMgAzrota iva pratizrota iva dustaraH / bAhubhyAM ca sAgara iva taritavyo guNodadhiH // 36 // avAkarUDhithI AkAzIya gagAbrotanI mAphaka zeSa nadI vageremAM ulaTe jalapravAha jema dustara che ane e ADuthI sAgara jema dustara che, tema jJAnAdi guNNAneA sAgara taravA dustara che. (36-629) * ; vAluyAkavaLe ceva, nirassAe u saMjame / prasidhArALamAM zvetra, tu uiM to raMgA vAlukA kAla itra ca, nirAsvAdastu saMyamaH / asidhArAgamanamiva ca duSkara carituM tapaH / / 37 / / atha-retInA kALIyAnI mAphaka ( viSayAsakatAne nirasatAnA hetu hAI) * sayama, rasa vagaranA che. talavAranI dhAra upara cAlavAnI mAphaka cAritranuM AcaraNu duSkara che. ( 37-630 ) 14 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 ahI vegantadiTThIe carite putta ! dukare | javA lohamayA caiva cAveyavyA sudukkara ||38|| > ahIvaikAntadRSTyA cAritraM putra ! duSkaram / > yavA lohamayA itra ca carva yitavyAssuduSkaram / / 38 / / " a-ananya dRSTithI sApanI mAphaka indriya--mana duje ya hAvAthI buddhithI upalakSita cAritra duSkara che. leDhAnA javane cAvavAnI mAphaka cAritra ati duSkara che. (38-631) 15 jahA aggisihA dittA, pAuM hoi sudukkarA / taha dukkara kareu je, tAruNNe samaNattaNaM // 39 // yathAgnizikhA dIptA, pAtuM bhavati suduSkarA / tathA duSkaraM kartuM, tAruNye zramaNatvam // 39 // atha--jema dIptimAna agnivAlAnuM pAna karavuM manuSyAthI duSkara thAya che, tema tarUNAvasthAmAM zramaNupaNAnuM "pAlana karavuM' e ati duSkara thAya che. (39-632) jahA dukkha bhareu je, hoi vAyarasa kutthalo / tahA dukkhaM kareuM je kIveNaM samaNattaNaM // 40 // yathA duHkhaM bhartu bhavati vAyunA kotthalaH / * tathA duSkara kartuM klIbena zramaNatvam // 40 // atha-jema vastra vagerenA banAvela kathaLe vAyuthI bharavA muzkela che, tema niHsattva purUSathI zramaNupaNAnuM pAlana vu me yati muzsa che. ( 40 - 633 ) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga jahA tulAe toleu, dukara maMdaro giri / tahA nihuanIsaMka, dukara samaNattaNa // 41 // yathA tuLayA tolayituM, duSkaro mandaro giriH / tathA nibhRtaM niHzaMkaM, duSkaraM zramaNatvam // 41 // a-jema kAMTAthI-trAjavAthI merUpava tane tAlave muzkela che, tema nizcala ane zarIranirapekSa manI zramaNapaNuM yAja me huepura che. (41-634 ) 16 jahA bhuyAhiM tariu, dukkara vahA aNuvasaMteNaM, dukara yathA bhujAbhyAM tarituM, duSkaro ratnAkaraH / tathAnupazAntena, duSkaro damasAgaraH // 42 // a-jema bhujAethI samudra taravA ati kaThina che, tema utkaTa kaSAyavALA purUSathI upazamanA samudra rUpa sacama pAjavu zo huNDara che. (42 - 135 ) rayaNAyaro | damasAgaro // 42 // bhuMja mANustara bhora, paMvalakkhaNae tumaM / bhuttabhogI tao jAyA, pacchA dhamma carissasi // 43 // bhuGkSva mAnuSya kAn bhogAn paJcalakSaNakAMstvam / bhuktabhogI tato jAta !, pazcAddharma careH // 43 // artha-De putra ! A bhogagya vayamAM prathama pAMca viSayAnA svarUpavALA manuSya saMbadhI bhegAne tu bheAgavI, bhukatabhegI banyA bAda pachI vRddhAvasthAmAM cAritradhama ne yAgane ! (43-136 ) Jain Educationa International , For Personal and Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 so bitammApiaro, evameyaM jahAphuDaM / iha loe nippivAsassa, nasthi kiMcivi dukaraM // 44 // saH brUte ammApitarau!, evametadyathAsphuTam / ihaloke niSpipAsitasya, nAsti kiMcidapi duSkaram // 44 // have mRgAputra 31 gAthAothI mA-bApane javAba Ape che. artha- mRgAputra kahe che ke he mA-bApa! tamee dIkSAnI dukaratAnuM varNana karyuM te spaSTa rItie sAcuM che, te paNa A lekamAM niHspRha mahApurUSane ati kaSTakArI 55 anuSThAna 4212 // 59 hu042 nathI. (44-637) sArIramANasA ceva, veyaNA u aNaMtaso / mae soDhAo bhImAbho, asaI dukkhabhayANi ya // 45 // zArIramAnasyazcaiva, vedanA tu anaMtazaH / mayA soDhA bhImA, asakRduHkhabhayAni ca // 45 // artha-he mA-bApa! zarIra ane mana saMbaMdhI vedanAo narakAdimAM anaMtI vAra sahana karelI che. vaLI vAraMvAra duHkhakAraka bhaye paNa sahana karelA che. (45-638) jarAmaraNakaMtAre, cAurate bhayAgare / mara soDhANi bhImAI, jammAI maraNANi ya // 46 // jarAmaraNakAntAre, caturante bhayAkare / mayA soDhAni bhImAni, janmAni maraNAni ca // 46 // artha-janma ane maraNathI ati gahana hovAthI mahA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga bhayaMkara araNya jevA, bhayanI khANa rUpa cAra gati rUpa saMsAramAM meM anaMtIvAra janma ane maraNe sahana karelAM che. (46-639) jahA ihaM agaNI uNho, itto gantaguNo tahi / naraesu veyaNA upahA, assAyA veiyA mae // 47 // yathehAgniruSNo, ito'naMtaguNastatra / narakeSu vedanoSNA'sAtA veditA mayA // 47 / / artha-jema ahIM agni garama che, tenA karatAM anaMta guNa (je narakamAM utpanna thaye temAM, jo ke ahIM bAdara agnine abhAva hovAthI pRthvane tathAvidha sparza samaja) duHkha rUpa uNutAnA anubhava rUpe vedanAo meM anubhavelI che. (47-40) jahA ihaM imaM sIyaM, itto gantaguNaM tahiM / nAesu veyaNA sIyA, assAyA veiyA mae // 48 // yathehedaM zItamito'naMtaguNaM tatra / narakeSu vedanA zItA'sAtA veditA mayA // 48 // artha -jema ahIM ThaMDI che, tenA karatAM anaMta guNa te narakamAM duHkha rU5 ThaMDIno anubhava rUpe vedanAo meM sahana karela che. (48-641) kaMdaMto kaMdukumbhIsu, uDDhapAo ahosiro| huyAsaNe jalantammi, pakkapuvo aNaMtaso // 49 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 krandan hutAzane kandukumbhISUrdhvapAdo'ghozirAH / jvalati, pakvapUrvo'nantazaH // 49 // atha-leADhA vagerenI pAkabhAjana vizeSa rUpa ka 6 bhIAmAM kraMdana karatA ane jaivamAyAthI banAvela jalatI AgamAM ana Mtau vAra paDesAM huM payo huto. (48-641) mahAdavaggasaMkAse, marumbhi vaivAlue | kalaMbavAluyAe u, daDhapucvo anaMtaso ||50 // mahAdavAgnisaGkAze, marau vajravAluke / kadambavAlukAyAM tu, Jain Educationa International 19 artha-mahA dAvAnala samAna ane marUdezanI sthalI pradezanI retInA DhagalA samAna vajravAlukAvALI nadInI kAro paDelI retALa jamInamAM tathA kakhavAlukAvALI naunI retALa abhInamAM ana MtIvAra paDesAM huM manyeo hato. (10 - 643) ra saMto kaMdukumbhIsu, uDDhaM baddho abandhavo / karavatakara kayAIhi chinnapunvo anaMtaso // 51 // rasankandukumbhISUrdhva raiserndhavaH / karapatrakrakacAdibhizchinna pUrvo'naMtazaH // 51 // atha-ka du bhImAM pheMkAyelA huM raDatA hatA. uMce vRkSanau zAkhA vageremAM baMdhAyelA hu* azaraNu hatA. viziSTa haravatothI anaMtI vAra huM paDesAM upAya to (51-644) aitikkha kaNTagAiNe, tuge siMbalipAyave / kheviyaM pAsabaddheNaM. kaDDhokAhiM dukkara || 52 // , dugdhapUrvo'naMtazaH // 50 // For Personal and Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga atitIkSNakaMTakAkINe, tuGge zAlmalipAdape / khinnaM pAzabaddhena, karSApakarSaNaiduSkaram // 52 // artha-atyaMta tIkSaNa kAMTAothI vyApta uMcA zAmalI vRkSa upara, pAzathI baMdhAyela mArA vaDe paramAdhAmIoe karela AkarSaNa-prakarSaNa dvArA dusaha duHkha-khedane anubhava 42rAyI Dato. (52-645) mahAjaMtusu UcchravA, Arasanto subheravaM / / pIliomi sakammehi. pAvakammo aNaMtaso // 53 // mahAyaMtreSvikSurivArasansubhairavam / pIDitosmi svakarmabhiH, pApakarmA'naMtazaH // 53 // artha-mahAyaMtramAM zeraDInI mAphaka pIlAtAM, pApakarma karanAra huM svakarthI anatI vAra mahA bhayaMkara cIsa pAta hune anubhavato to. (53-649) kUvaMto kolamuNaehiM. sAmehiM sabalehi ya / pADio phAlio chinno, vipphuranto annegso||54|| kUjankolazunakaizzyAmaizzabalezca pAtitaH sphATitaH chinnaH, visphurannanekazaH // 54 // atha-raDatA evA mane bhUMDa-zvAnarUpadhArI zyAma ane zaMbala nAmanA paramAdhAmIoe bhUmi para paTakyo, jUnA vastranI mAphaka mane phADe ane aneka vAra Ama-tema 2tA bhane yI nAcyA to. (54-647) asIhi ayasivaNNehiM. bhallIhi paTTisehi ya / chinno bhinno vibhinno ya, uvavabhoH pAvakammuNA // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 asibhirata sIvarNairbhallIbhi:- paTTizaizca / chinno mitro niminnamra, upannaH pApakarmaLA || ka a - atasInA phUla jevI kALI talavArethI, bhAlAethI ane kharapalIethI pApakama thI narakamAM utpanna thayelA mane cIrI nAkhyA phADI nAkhyA tathA mArA sUkSma TUkaDe TUkaDA karI nAkhyA hatA. (550648) 21 avaso loharahe jutto, jalante samilAe / rogo muttanuttejji, ho cA nada vAriJo ddA avazo loharathe yojito, jvalati samilAyute / coditastotrayoktra rojjha iva yathA pAtitaH // 56 // atha-parataMtra hAvAthI huM lekha`DanA tha--gADAmAM joDAyelA, javAlAvALA gADAmAM dhuMsarI...sarInI khIlI- jotarA vagerethI yukata banelA ane parANA-cAbuka vagerethI prerita thayelA hatA, athavA rojhanI mAphaka lAkaDI vagerethI pauTIne mane pADaco hatA-kUTo hatA. (56 -649) huyAsaNe jaLataMmi, ciyA mahiso faa | daDDho pakko ya avaso, pAvakammehiM pAvio ||57|| hutAzane jvalati citAsu mahiSa iva / dagdhaH pakvazcAvazaH, pApamegni: prAntiH // 17 | atha -paramAdhAmIAe banAvela citAemAM saLagAvela AgamAM pADAnI mAka pApakameryAMthI narakamAM AvelA parata tra evA mane bhasmasAt manAvye ane pakAvyeA hateA. (57-650) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAgablaa saMDAsatuDehi, lohatuMDehiM pkvihiN| vilutto vilavanto'haM, DhaGkagidhehiM'NaMtaso // 58|| balAtsaMdazatuNDairlohatuNDaiH pakSibhiH / vilupto vilapannaI, DhaMkagRddhairanaMtazaH / / 58 // artha-balAtkArathI sANasAnA AkAranA mukhavALA ane leDhAnA mukhavALA DhaMkagRdhra paMkhIoe anaMta vAra (maDI 5 bhaay| vaiyi samasapA, bhaDe-tyA tiya yA nathI.) 27 // sevA bhane yI bhI nAbhyA-chedI nAcyo to (58-651) taNDAkilaMto dhAvato, patto veyaraNi nii| jalaM pAti ciMtaMto, khuradhArAhi vivAio // 59 // tRSNayA klAmyan dhAvan , prApto vaitaraNI nadIm / jalaM pAsyAmoti cintayan , kSuradhArAbhirvyApAditaH / / 59 // matha:-hupAzInu pAna 4rIza.'-me piyArIna, tRSAtura bane te deDate huM jyAre vaitaraNa nadImAM AvyuM, tyAre mane charAnI dhArathI mAryo hate. (59-652) uNDAbhitatto saMpatto, asipattaM mahAvaNaM / asipattehi paDatehi, chinnapucI aNegaso // 6 // uSNAbhitaptaH saMprApto'sipatraM mahAvanam / asipatraiH patadbhiH, chinnapUrvo'nekazaH // 6 // artha-vAvAlukA vagerenA tApathI tapele huM jyAre khagonI mAphaka bhedanAra patrovALA mahA-vanamAM AvyuM, tyAre nIce paDatA asipatrethI aneka vAra pahelAM dAye hate. (60-443) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 mudgarermu saMDhibhiH gatAzaMbhagnagAtraiH, muggarehiM musuMDIhiM, sUlehiM mUsale hi ya / gayAsaMbhaggagattehi pattaM dukkhaM anaMtaso // 61 // zUlairmuzalaizca 1 prAptaM duHkhamanaMtazaH // 61 // artha-dhana-bhagahaja-bhogarI - goNa sohanA jIsAthI yukta lAkaDAnI banelI suSu'DhI (zastravizeSa)-trizULa-kuzaLa vagerethI rakSaNanI AzA vagarane, gAtrabhaMgavALA huM ana'tI vAra duHkha pAyo Dato. (11-654) khurehiM tikkhadhArAhiM, churiyAhiM kappaNIhi ya / kapio phAlio chinno, ukkitto ya aNegaso // 62 // kSuraistIkSNadhAraiH kSurikAbhiH kalpanIbhizva | kalpitaH sphAlitachinna, utkRttamAnekazaH // 62 // " 133 Jain Educationa International 13 artha-kAtarAthI vastranI mAphaka mane kAta, tIkS dhAravALA charAethI mane chelyA ane charIethI mane aneka bAravAM thIyo hato. (62-655) pAsehiM kUDajAlehi, mio vA avaso ahaM / vAhio baddharuddho vA, bahuso ceva vivAio // 63 // pAzaiH kUTajAlaiH, vAhito baddho rudrazca mRga zo'ham / bahuzacaiva vyApAditaH // 63 // artha-Dara vagerene bAMdhavAnA sAdhanA-pAza, laja, phAMsA AdithI mRganI mAphaka parataMtra evA mane chetarI, kAraDAethI mAM, rAkayA artho hato. (63-656) ane aneka vAra hata-prahata For Personal and Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga, galehiM magarajAle hiM, maccho vA avaso ahaM / ullio phAliyo gahio mArioya aNaMtaso // 64 // galaimakarajAlaiH, matsya ivAvazo'ham / ullikhitaH pATito gRhIto, mAritazcAnantazaH // 64 / / artha-mAchalAM pakaDavAnA AMkaDAothI ane jALethI masyanI mAphaka pahelAM mane AMkaDAothI veLe ane magara rUpI paramAdhAmIoe mane pakaDyo. vaLI teoe banAvela MNAthI bhane mAdhyo bhane sAye mA. (64-657) vidaMsarahiM jAlehiM, lippAhi sauNo viva / gahio laggo ya baddho ya mArio ya aNaMtaso // 65 // videzakai laileMpyAbhiH zakuniriva / gRhIto lagitazca baddhazca, mAritazcAnantazaH // 65 // artha-tathAvidha baMdhana rUpa yena-sacANe-bAjapakSI vagerethI paMkhInI mAphaka pakaDAyela ane vajalepa Adi lepathI saMgavALo banele huM badhAthI marAya hate. (65-658) kuhADaparasumAihi, vaDhaIhi dumo viva / kuTTiI phAlio chinno, tacchiyo ya aNaMtaso // 66 // kuThArapardhAdikairvarddhakibhirduma iva / kuTTitaH sphATitazchinnaH, takSitazcAnantazaH / / 66 // artha-parazu, kuhADo vagerethI suthAre jema vRkSane prA2 42,chehe, chave, tema mAnatI 12 pAyo, chAyA, ye| mana choye huto. (64-658) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-1 caveDamuTThimAIhiM, kumArehiM ayaM viva / tADio kuTTio bhino. cuNNio ya aNaMtaso // 67 // capeTAmuSTyAdibhiH kumArairaja iva / tADitaH kuTTito bhinnazcUrNitazcAnantazaH // 67 // artha-luhAre jema ghana vagerethI leDhAne kUTe, mAre, chede ane TUkaDA kare; tema lapaDAka-muThThI AdithI mane mAryo, kuTa, che ane mArA nAnA nAnA TUkaDA karyA hatA. (67-690) tattAI tambalohAI, tauAI sIsagANi ya / pAio kalakalaMtAI, Arasanto subheravaM // 68 // taptAni tAmralohAni, trapUNi zIzakAni ca / pAyitaH kalakalantAnyArasansubhairavam // 68 / matha-tapAsa taibhu, Tu, sAsu vagerenA 2maagarama kalakala zabda karatA pravAhI rasa, bhayaMkara satkAra karatA sevA bhane pIDAmA sAvyA . (68-661) tuhappiyAI maMsAI, khaMDAI sullagANi ya / khAvio mi samaMsAI, aggivaNNAINegaso // 69 // tava priyANi mAMsAni, khaMDAni sollakAni ca / khAdito'smi svamAMsAni, agnivarNAnyanekazaH // 69 // arthakema, tane mAMsa-khaMDa rU5 agnimAM pAkeluM mAMsa priya hatuM ne?-ema yAda karAvIne mArA zarIramAMthI kADhIkApI, uSNa hevAthI agnivarNavALuM mAruM mAMsa mane bhane 12 apAmA mAyu tu. (68-692) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga tu piyA surA sIhU, merao ya mahaNi ya / pajjio mi jalantIo, vasAo ruhirANi pa // 70 // tava priyA surA sIdhu, maireyaM ca madhUni ca / pAyito'smi jvalantIH, vasA rudhirANi ca // 70 // artha-bha, tane surA, sIdhu, bhaireya mane madhu (hAinA prAravizeSo) pyAI hutu ne ? - bhayAha devaDAvIne grmaagarama meda-carakhI-leAhI Adi mane pIvaDAvavAmAM Avyu hetu . (70-663) niccaM bhISaNa tattheNa duhiraNa vahiraNa ya / paramA duhasaMbaddhA, veyaNA veiyA mae // 71 // nityaM bhItena trastena duHkhitena vyathitena ca / paramA duHkhasambaddhA, vedanA veditA mayA // 71 // artha -hamezAM utpanna bhayavALA ane trAsavALA, utpanna vividha duHkhanA samUhavALA ane tharatharatA saghaLA zarIravALA meduHkhasa baMdhavALI parama vedanAo sahelI che71-174) , tivvaM caNDappagADhAo, ghorAo aidussahA / mahabhayAo bhImAo, narapasu veiyA mae // 72 // tIvracaNDapragADhA, ghorA atidussahAH / mahAbhayA bhImA, narakeSu veditA mayA / / 72 / artha-rasanI apekSA tIvra, utuMTa, bhoTI sthitivANI, raudra, ati duHsaI, bhaDA bhaya 52 bhane sAMjyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 mAda paNa bhaya karelI che. (72-665) 27: ApanArI vedanAe meM narakAmAM sahana ', jArisA mANuse loe, tAyA ? dIsanti veyaNA / itto anaMtaguNiyA, narapasu dukkhaveyaNA / 73 // yAdRzyo mAnuSe loke tAta ! dRzyante vedanAH / ito'nantaguNitA, navu du:lavenAH || 3 || a-pitAjI! manuSyalekamAM je prakAranI--jevI vedanAo dekhAya che, tenA karatAM anaMtaguNI duHkha rUpa vedanAe narakAmAM che. (73-166) - savvabhave astAyA, veyaNA veiyA mae / nimisantaramittaMpi, jaM sAyA natthi veyaNA // 74 // sarvabhavedhvasAtA, vedanA veditA mA / nimeSAntaramAtramapi, yatsAtA nAsti vedanA // 74 // artha-nimeSa mAtranA AMtarA vagara arthAt nira Mtara sarva bhavAmAM duHkhanA anubhava che paNa sukhanA anubhava nathI. ahI... vaiSayika sukha paNa IryAM Adi aneka duHkhArthI gherAyela hAI ane kaTuka vipAka denAra hoi du:kha rUpa che-ema samajavuM. AvI vyathAnA anubhava karanAra evA mane dIkSA kema duSkara thAya ? arthAt na ja thAya. mATe mAre dIkSA levAnI ja che. (74-667) tuM ciMta'mApiyaro..jItei putta ! yA / navara kuLa sAmaLe, kuvavuM niddhimmA / / 71/ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28: zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga taM brUto'mbApitarau, chandena putra! pravraja / nA putra zrAve, surva nipratikramaMtA e chava che atha-mRgAputrane pitAnA mA-bApa kahe che ke-beTA! je tArI dIkSAnI IcchA che, te yathArUci dIkSA leje. paraMtu eka vAta barAbara dhyAnamAM leze ke-sAdhupaNAmAM rega AdinI utpattimAM jyAre upacAra-pratikAra nahi thAya, tyAre tamane duHkha thaze ne? (75-268) so vita'mApiyaro, evameyaM jahA phuDa / paDikammaM ko kuNaI, araNNe migapakkhiNaM // 76 // sa brUte'mbApitarau, evametadyathAsphuTam / pratikarma kaH karotyaraNye mRgapakSiNAm / / 76 / / artha-te mRgAputra, mA-bApane javAba Ape che kehe mA-bApa ! tamee je rega AdinI cikitsA rUpa pratikAra duHkha rUpa che ema je kahyuM te barAbara che. paraMtu vicAre ke-vanamAM mRgapakSionI cikitsA keNa kare che? teo paNa jIve che ane vicAre che. AthI roganuM duHkharUpapaNuM nakAmuM che. (76-669) egabhUbho araNNe vA jahA u caraI migo| evaM dhammaM carissAmi, saMjameNa taveNa ya // 7 // ekabhUto'raNye vA, yathA tu carati mRgaH / evaM dharma cariSyAmi. saMyamena tapasA ca // 77 // atha-baTamAM jema eka mRga phare che, tema saMyama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI magAputrIyAdhyayana-19 29 ane tapanI sAdhanApUrvaka dharmanuM huM pAlana karIza ja. (77-170) jahA migassa AyaMko, mahAraNNammi jAyaI / acchaMtaM rukkhamUlaMmi, ko NaM tAhe tigicchaI // 78 // yadA mRgasyAtako, mahAraNye jAyate / tiSThantaM vRkSamUle, ka enaM tadA cikitsati ? // 78 // artha-jyAre mahAna jaMgalamAM haraNane rega thAya che te vRkSanA mULamAM rahetA mRgane tyAre kezu cikitsA karI nizA manAve cha ? on nahi. (78-171) ko vA se osahaM dei ?, ko vA se pucchaI muhaM ? ko se bhattaM va pANaM vA ?, Aharittu paNAmaI // 79 // ko vA'smai auSadhaM dadAti 1, ko vA'sya sukhaM pRcchati ? / ko vA'sya bhaktaM vA pAnaM vA ?, AhRtya praNAmayet // // 79 // atha -kaNa te bImAra mRgane auSadha Ape che? keNa kuzala prazna kare che? ane keNa ghAsa vagere bhejanapaae anii mA che ? (78-672) jayA ya se muhI hoi, tayA gacchai goyr| bhattapANassa aThAe, vallarANi sarANi ya // 8 // yadA ca sa sukhI bhavati, tadA gacchati gocaram / bhaktapAnasyArthAya, ballarANi sarAMsi ca // 8 // artha-jyAre te ApameLe rega vagarane sukhI thAya che, tyAre bhejana-pAna mATe bane ane sarovaramAM bhramaNa 42 che. (80-973) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ hao zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga khAittA pANiyaM pAuM, vallarehiM sarehi ya / migacAriyaM carittANaM, gacchaI migacAriyaM // 8 // khAditvA pAnIyaM pItvA, vallarebhyassarobhyazca / mRgacaryA caritvA, gacchati mRgacaryAm / / 81 // arthavanamAM potAnA bhakSyanuM bhajana karI, sarovaromAM pANInuM pAna karI ane Ama-tema phalaMga-phAla mAravA rUpa mRgacaryanuM AcaraNa karI, svecchAthI besavA vagere ceSTA rUpa caryAvALI AzrayabhUmine pAme che. (81-174) evaM samuTThie bhikkhU, evameva aNegara / migavAriyaM carittANaM, UDDhaM pakamaI disi // 2 // evaM samutthito . bhikSurevamevAnekagaH / mRgacaryA caritvovaM prakrAmati dizam // 82 // artha-A pramANe mRganI mAphaka saMyamAnuSThAnamAM "prayatnazIla banele sAkSa tathAvidha roganI utpatti thavA chatAMya cikitsA sanmukha thatuM nathI. A pramANe eka ja vRkSatalamAM jema haraNa rahetuM nathI, tema muni paNa aniyata sthAna hovAthI aneka rathAnamAM rahe che. te muni cikitsA nahi karAvavA vagere rUpa mRgacaryAnuM AcaraNa karI, samasta kane sarvathA nAza karI sarvoparI sthAna rUpa siddhigatimAM zAzvata sthAyI bane che. (82-65) jahA mie aga aNegacArI, aNegavAse dhuvagoyare ya / evaM puNIgoyariyaM paviSTa, nohIlae noviya khisijjaa||83|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 yathA mRgaH ekaH anekacAryane kabAso dhruvagocarazca / patramunioSo draviSTo, nahIyenApi = vilayet // 8 // atha-jema haraNu, ekalA-aneka ThekANe phranAro, pharatAM-pharatAM je ghAsa-pANI maLe tene vApare che; tema muni ekve-eka jagyAe vAsa nahi karanArA; gocarI daramiyAna je kAMI anna Adi maLe tenI DelanA karyo sivAya AhArapANIne grahaNa karanArA ane AhAra vagerenI prApti na thAya te sva-paranI niMdA nahi karanArA bane che. (83-676) migacAriyaM carissAmi, evaM puttA jahAsuraM / ammApakarhi NunnAo, jahAi uvahiM tao // 84 // mRgacaryAM cariSyAmyevaM putra ! yathAsukham / ambA pitRbhiranujJAto, jAtyupadhi satta: || 84 || atha-A pramANe mRgacaryAMnuM huM pAlana karIza-ema jyAre mRgAputre kahyuM, tyAre tenA mA-khApe jaNuAvyuM ke beTA tane jema sukha upaje tema tu karI zake che-amArI anumati che. A pramANe anujJA pAmela mRgAputra upadhi rUpa parigraha-saMsArane cheDavA taiyAra thAya che. (84-677) 31 migavAhiyaM carissAmi savvadukkhavimukkhaNi / tumbhehi anbhaNunnAo, gaccha putta ! jahAsuhaM // 85 // mRgacaryAM cariSyAmi, sarvaduHkhavimokSaNIm / yuvA svAmakhyanujJAto, rAccha putra ! yathAsuvam |} 81 | artha tamArI rajA maLatAM, satra duHkhAmAMthI cheDAvanArI huM mRgacaryAne svIkArIza. tyAre mA-bApe javAba ApyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ke-beTA! jema sukha upaje tema tame mRgacaryAne svIkArajo. (85-678) evaM so ammApiyara, aNumANittANa bahuvihaM / mamattaM chidaI tAhe, mahAnAguvva kaMcuyaM // 86 // evaM sa ambApitarAvanumAnya bahuvidhaM / mamatvaM chinatti tadA, mahAnAga iva kacukam // 86 // artha-A pramANe te mRgAputra, mA-bApanI rajA meLavI, mahAnAga jema kAMcaLIne pheMkI de che, tema anAdi bhAnI abhyAsavALI ghaNA prakAranI mamatAne cheDe che. (86-676) iDDhI vittaM ca mitteya, puttadAraca nAyo / reNuyaM va paDe laggaM, nidadhuNittA Na niggao // 87 // RddhiM vittaM ca mitrANi ca, putradArAMzca jJAtIn / reNumiva paTe lagnaM, nirdraya nirgataH // 87 / / artha-jema vastra upara lAgelI dhULane pheMkI devAmAM Ave che, tema gheDA-hAthI vagere Rddhi, dhana, mitra, putra, strIo ane svajanene cheDI, gharamAMthI nIkaLI mRgAputra hIkSita thAya che. (87-680) paMcamahavyayajutto. paMcasamio tiguttigutto ya / sabhitarabAhirie, tapovahANaMmi ujjuo // 8 // paJcamahAvratayuktaH paJcasamitaH triguptiguptazca / / sAbhyantarabArbI, tapaupadhAna udyuktaH // 88 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 33 ma-Ama te mRgAputra, pAMca mahAvrata, pAMca samiti ane traNa guptiethI yukta anelA bAhyAbhyaMtara tapamAM ane zratArAdhanA rUpa upadhAnamAM udyamavaMta thayA. (88-681) ya nimmamo nirahaMkAro, nissaMgo cattagAravo / samo ya sanbhUpasu tase thAvare // 89 // lAbhAlAbhe muhe dukkhe, jIvie maraNe tahA / samo niMdApasaMsAdhu tahA mANAvamANao // 90 // gAravesu kasAesa daMDasallabharasu ya / niyatto hAsasogAo, aniyANoM abaMdhaNI // 91 // 3 sthAvareSu ca // 89 // nirmamo niraha kAro, samazca sarvabhUteSu traseSu lAbhAlAbhayossukhe duHkhe, jIvite maraNe tathA / samo nindAprazaMsayostathA mAnApamAnayoH // 90 // gauravebhyaH kaSAyebhyo, daNDazalya bhayebhyazca / nivRtto hAsyazo kAbhyAmanidAno'bandhanaH // 91 // // tribhirvizeSakam // artha-bhabhatA vagaranA, nirabhibhAnI, niHsa Mga, gauravanA tyAgI (Rddhi-rasa-zAtAnA abhibhAnanA tyAgI), trasa ne sthAvara rUpa sava jIvAmAM sva-samAnatAdarzo. tema ja lAbha ke masAla, sukha hai hu:ma, lavana De bhara, nihA prazAsA, mAna ke apamAnamAM rAga-dveSanA abhAva rUpa samatAvALA, gaurava, uSAyo, (azula vyApAranA) iMDenA trAzu teha, bhAyA // tribhirvizeSakam // Jain Educationa International nissaMgastyaktagauravaH / For Personal and Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zrI uttarAdhyayana satra sArtha-bIjo bhAga Adi traNa zalya ane hAsya-zekathI aTakelA, dunyavI pudgala saMbaMdhI IcchA rUpa niyANa vagaranA ane rAga Adi baMdhana vagaranA te mRgAputra banyA. (89 thI 91682 thI 684) aNissio ihaM loe, paraloe annissito| vAsIcaMdaNakappo ya, asaNe aNasaNe tahA // 92 // anizrita iha loke. paraloke'nizritaH / vAsIcandanakalpazcAzane'nazane tathA // 92 // artha-A lekanA phaLa ke paralekanA phaLanI nizrAe- apekSAe tapanuM anuSThAna nahi karanArA, vAMsalA sarakhA niMdaka purUSa ane caMdana sarakhA stuti karanAra purUSa upara samadazI tathA AhAra ApanAra ke nahi ApanAra purUSa upara AzIrvAda ane zApa-ema banethI rahita samabhAvavALA te mRgAputra muni banyA. (92-285 appasatthehiM dArehi, savvo pihiyAsave / ajjhappajjhANajogehiM, pasatthe damasAsaNe // 6 // aprazastebhyo dvArebhyassarvataH pihitAzravaH / kaththAmaNAno, prAta mAsano 12 artha-karma upArjananA upAyabhUtahiMsA Adi aprazasta dvArothI sarvathA nivRtta, tethI ja karmanA Agamanane rokanAra, AtmA viSe zubha dhyAna vyApAra rU5 dhyAnagothI prazasta, upazama ane jinAgama rUpa zAsananA sAdhaka te mRgAputra muni thayA. (3-686) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-10 evaM nANeNa caraNeNa, daMsaNeNa taveNa ya / mAvaNAhi ya suddhAhiM, sammaM bhAvittu appayaM // 9 // bahuyANi u vAsANi, saamnnnnmnnupaaliyaa| mAsieNa u bhatteNa, siddhi patto aNuttaraM // 15 // // yugmam // evaM jJAnena caraNena, darzanena tapasA ca / bhAvanAbhizca zuddhAbhiH, samyagUbhAvayitvA''tmAnam / 94 // bahukAni tu varSANi, zrAmaNyamanupAlya / mAsikena tu bhaktena, siddhi prApto'nuttarAm // 55 // // yugmam // artha-A pramANe jJAna-cAritra-darzana-tapathI zuddha (niyANuM vagaranI) vrata viSayaka ke anityasva Adi bhAvanAethI AtmAne sArI rItie tanmaya banAvI, ghaNA varSo sudhI zramaNapaNAnuM pAlana karI ane bhakata prayAkhyAna rUpa eka mAsanuM anazana karI zrI mRgAputra maharSi anuttarasiddhishtin pAbhyA. (4+65-687+68.) evaM karanti saMbuddhA, paNDiyA paviyakakhaNA / viNiaTTanti bhogesu, miyAputte jahAmisI // 66 // 'evaM kurvanti sambuddhAH, paNDitAH pravicakSaNAH / vinivartante bhogebhyo, mRgAputro yatharSiH // 96 // artha-A pramANe zrI mRgAputra maharSinuM udAharaNa laI saMbuddha, paMDita ane pravicakSaNa uttama pravRtti kare cha tathA gAyI nivRtta mana che. (86-188) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga. mahappabhAvassa mahAjasassa, miyAi puttassa nisamma bhAsiyaM / tavappahANaM cariyaM ca uttama, gaippahANaM ca tilogavissutaM / viyANiyA dukkhavivaDDhaNaM dhaNaM, mamattadhaM ca mahAbhayAvaha / muhAvahaM dhammadhuraM aNuttaraM,dhArejja nivvANaguNAvahaM mahaM tibemi|| mahAprabhAvasya mahAyazaso, mRgAputrasya nizamya bhASitam / tapaH pradhAnaM caritraM cottama, pradhAnagatiM ca trilokavizrutAm // 97 // vijJAya duHkhavivardhanaM dhanaM, mamatvabandhaM ca mahAbhayAvaham / sukhAvahAM dharmadhurAmanuttarAM, dhArayata nirvANaguNAvahAM mahatIm / / 98 // _ rUti vravIti | zubham | artha-mahAprabhAva-saMpanna ane mahA-yazasvI zrI mRgAputranuM saMsAranI asAratAnuM tathA duHkhapracuratAnuM zApaka vacana, tapapradhAna uttama cAritra ane traNa lekamAM prasiddha siddhi gati rUpa pradhAna gati sAMbhaLI temaja duHkhanI vRddhi karanAruM dhana, svajana vagere viSayaka mamatAne pAza, ke je mahA bhayaMkara che ane tenAthI ja A leka ke paralekanA bha maLavAya che-ema jANuM; he bhage ! anaMta jJAna-darzana Adi nirvANa guNone karanArI, sukhane ApanArI, utkRSTa ane amita mahimAthI bharapUra meTI dharmadhurAne dhAraNa karo! A pramANe he jabU! huM kahuM chuM. (97-98-690691) ogaNIsamuM zrI mRgAputrIyAdhyayana saMpUrNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 siddhANa namokiccA, saMjayANaM ca bhAvo / asthadhammagati taccaM, aNusiTiMTha muha me // 1 // siddhebhyo namaskRtya, saMyatebhyazca bhAvataH / arthadharmagati tathyAmanuziSTiM zRNuta mama // 1 // artha-tIrthaMkarasiddha Adi sarvasiddhione ane AcAryaupAdhyAya-sAdhu rUpa sarva saMyatene bhAvabhaktithI namaskAra karIne, aviparIta arthavALI ane hitArthIothI prArthanAgya evA dharmanA jJAnavALI, mArA vaDe kahevAtI zikSAne sAvadhAna banI sAMbhaLo ! (1-692) pabhUyarayaNo rAyA, seNio magahAhivo / vihArajataM nijjAo, maNDikucchisi ceie // 2 // kamUtaratno jJA, Lio mANAdhiH | vihArayAtrayA niryAto, maNDikukSau caitye // 2 // artha-vaiDUrya vagere athavA hAthI-ghaDA Adi rUpa ghaNa ratnavALe magadhAdhipati zreNika rAjA, kIDA mATe ghoDA vahAvavA vagere rU5 vihArayAtrA dvArA nagaramAMthI nIkaLI maMDita kukSi nAmanA udyAnamAM AvyuM. (2-63) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ / sAnatAvaNNA zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga nANAdumalayAiNaM, nANApakkhiniseviNNaM / nANAkumumasaMchanna, ujjANaM naMdaNovamaM // 3 // tattha so pAsaI sAhu, saMjayaM musamAhiyaM / nisannaM rukkhamUlammi, sukumAlaM muhoiyaM // 4 // // yugmam / / nAnAdumalatAkINa, nAnApakSiniSevitam / nAnAkusumasaMchannamudyAnaM, nandanopamam // 3 // tatra sa pazyati sAdhu, saMyataM susamAhitam / niSaNNaM vRkSamUle, sukumAlaM sukhocitam // 4 // yugmam / / artha-A maMtikukSi udyAna aneka vRkSa ane latAethI alaMkRta, aneka pakSIothI sevita ane aneka puSpathI vibhUSita naMdanavana sarakhuM che. tyAM te rAjA vRkSamUlamAM beThelA sukamala, sukhagya ane susamAdhivALA sAdhune tume che. (3+4-184+665) tassa rUvaM tu pAsittA, rAiNo tammi saMjae / accaMtaparamo AsI, aulo rUvavimhao // 5 // tasya rUpaM tu dRSTvA , rAjJastasminsaMyate / atyaMtaparama AsIdatularUpavismayaH // 5 // artha-te sAdhunA viSe rUpane joI, te rAjAne atyaMta pradhAna-mahAna 35nA vismaya thayo. (Azcaya nA1) (5-186) aho ! vaNNo aho! rUvaM, aho ! ajjassa somyaa| aho ! khaMtI aho ! mutti, aho ! bhoge asaMgatA / / 6 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 39 aho ! vaDo! kAmo ! kArya sauthatA aho ! kSatti ho ! muriho ! momsiAtA || 6 | artha-are, A munine gaura vagere varNa ke apUrva che ! are, AkAra-rUpa kaI alaukika che! are, jenArane AnaMda ApanArI caMdranI jema saumyatA kaI adbhuta che ! are, kSamA keI camatkArI che ! are, saMteSa te kaI gajabane che ! are, nispRhatA te kaI ajoDa che! (6-697) tassa pAe u vandittA, kAUNa ya payAhiNaM / nAidaramaNAsanne, paMjalI paDipucchatI / / 7 // tasya pAdau tu vanditvA, kRtvA ca pradakSiNAm / nAtidUramanAsannaH, prAMjaliH pratipRcchati // 7 // artha-te munirAjanA caraNAraviMdamAM vaMdanA karI ane pradakSiNA ApI, mahArAjathI bahu najIka ke dUra nahi tevI rItie beThaka laI, temaja savinaya be hAtha joDI zreNika rAjA prazno pUche che. (7-698) taruNosi ajjo ! pAio, bhogakAlammi saMjayA / uvadio si sAmaNNe, eamaThe suNAmi tA // 8 // taruNo'syArya ! pravrajito, bhogakAle saMyata ! / upasthito'si zrAmaNye, etamartha zRNomi tAvat / / 8 / / artha-he Arya ! Apa tarUNa-yuvAna che ! bheganA kALamAM Apa pravrajita thaI-sAdhu banI je hetuthI zramaNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga paNAmAM udyamazIla banyA che, te hetune hu pahelAM ApanI pAsethI sAMbhaLavA IcchuM chu, te Apa te hetu darzAvA! (8-699) aNAho mi mahArAya, nAho majjha na vijjai / aNukampayaM suhiM vAvi, kaMcI nAbhisamemahaM || 3 || anAtho'smi mahArAja ! nAtho mama na vidyate / anukampakaM suhRdaM vApi, kaMcid nAbhisamemyaham // 9 // atha-munizrI javAba Ape che ke-he rAjan ! huM anAtha chu', kemake-caitra-kSemakArI nAtha mane kAI maLyA nathI tathA keAI dayA karanAra ke koi mitrane huM' meLavI zako nathI. A kAraNasara yuvAvasthAmAM paNa huM saheMcI anya chuM. (9-700) tao so pahasio rAyA seNio magahA hivo / evaM te iDiTamaMtassa kahaM nAho na vijjai // 10 // r tataH sa prahasito rAjA, zreNiko magadhAdhipaH / evaM tabarddhimataH kathaM nAtho na vidyate ? // 10 // atha-A pramANe camatkArI varNa vagerethI saMpattizAlI evA Apane nAtha kema na hoya ? ema vicArI, magadha mahArAjA zreNuka anAthatAnA hetu sAMbhaLI hasI paDayA. (10-601) homi nAho bhayaMtANaM, bhoge bhuMjAhi saMjayA / mANussaM khu sudullAha // 11 // mittanAIparighuDo, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 bhavAmi nAtho bhadantAnAM, bhogAn bhukSva saMyata / mitrajJAtiparivRto, mAnuSyaM khalu sudurlabham // 11 // artha-zreNika rAjA A hetu sAMbhaLI kahe che kehe Arya ! je Ama ja che, te Apane nAtha banavA huM taiyAra chuM. ane je huM nAtha banuM te temane mitra-jJAtibhega Adi sulabha che ema mAnI, rAjA kahe che ke-he saMyata! Apa mitra, jJAti vagerethI parivarela bhegane bhega! kema ke-manuSyajanma atyaMta durlabha che.(11-702) appaNAvi aNAhosi, seNiyA magahAhivA / aurgaLarat saMto, zuM nA mavidasi? 12 AtmanA'pyanAtho'si, zreNika ! magadhAdhipa ! / AtmanA'nAthassan , katha mama nAtho bhaviSyasi ? // 12 // artha-he magadhAdhipati zreNika rAjan ! tuM pite ja anAtha che. je svayaM anAtha hoya, te mAre nAtha kevI rItie banI zake? (12-703). evaM vutto nariMdo so, susaMbhaMto suvimhio| vayaNaM assuyaputvaM, sAhuNA vimhayaM nio // 13 // evamukto narendrassa, susambhrAntarasuvismitaH / va vanamazrutapUrva, sAdhunA vismayaM nItaH // 13 // atha-je ke zreNika rAjA pahelAM rUpa vagere viSayathI viramayavALe hatuM, paNa jyAre A pramANe kadI nahi sAMbhaLelA muninA vacana sAMbhaLIne te atyaMta Azcaryacakti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ane atyaMta saMbhrama-AvegavALe banI nIcenI bAbata kahe che. (13-704) assA hatthI maNussA me, puraM aMteuraM ca me| . bhujAmi mANuse bhoe, ANAissaribhaM ca me // 14 // zvA matano manuSya me, pumanta puruM ja che ! bhunajmi mAnuSAnbhogAnA zvayaM ca - me // 14 // artha-he Arya ! mArI pAse gheDA, hAthI, pura ane. atekara che. huM manuSya yogya bhegone bhogavuM chuM. mArI. pAse akhalita zAsana rUpa AjJA ane samRddhi ke prabhutA rUpa ezvaryA che. (14-705) erise saMpayaggammi, svvkaamsmppiyo| kaha aNAho bhavaI, mA hu bhaMte musaM vase // 15 // IdRze sampadagre, sarvakAmasamarpitaH / kathamanAtho bhavati !, mA hu bhadanta ! mRSA vAdIH // 15 // artha-he Arya! A mArI pAse saMpadAne utkarSa ane sakala kAmanAone pUrI karanAre hoI huM anAtha kema thAuM ? kema ke jenI pAse kAMI na hoya te anAtha kahevAya, parantu sarvAgINa saMpadAne nAtha huM anAtha nathI. AthI te Arya ! asatya na bolavuM joIe. (15-706) na tumaMjANe aNAhassa, attha potthaM ca patthivA / nI gAdo mavaDuM, sAdo vA navi hRAA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43, zrI mahAnircathIyAdhyayana-20 na tvaM jAnISe anAthasyArtha protyAM ca pArthiva ! / yathA'nAtho bhavati, sanAtho vA narAdhipa ! // 16 / / artha-he rAjana ! anAtha zabdanA arthane temaja kayA abhiprAyathI meM anAtha zabda vAparyo che, enA mUlanI utpatti rUpa prathAne tame jANatA nathI. AthI je prakAre. anAtha ke sanAtha thAya che, te prakAra tame jANatA nathI. (16-707) muNehi me mahArAya, avakkhitteNa ceyasA / jahA aNAho bhavaI, jahA me a pattiaM // 17 // Rju che mArA !. adhyAtteira veraNA .. yathA'nAtho bhavati, yathA me ca pravartitam // 17 // artha-he mahArAja ! cittanA vikSepa vagara sAvadhAna thaIne, je prakAre anAtha zabdathI vApurUSa bane che ane mAruM anAthapaNuM meM kahyuM," te viSayane tame sAMbhaLo !. (17-708) kosaMbI nAma nayarI, puraannpurbheyinnii| tattha AsI piyA majjhaM, pabhUadhaNasaMcao // 18 // kozambI nAmnI nagarI, purANapurabhedinI / tatrAsIt pitA mama, prabhUtadhanasaJcayaH // 18 // artha-pitAnA guNe vaDe junA nagarathI caDhIyAtI. judI bhAta pADanArI kauzaMbI nAmanI nagarI che. tyAM mArA pitA ghaNu ja dhananA saMgrahavALA hatA. (18-709) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga paDhame vaye mahArAya, aulA me acchiveyaNA / ahotthA viulo dAho, savvagattesu patthivA ! // 19 // prathame vayasi mahArAja!, atulA me'kSivedanA / abhUdvipulo dAhassarvagAtreSu pArthiva ! // 19 // artha-he mahArAja ! yuvAnImAM mane netramAM atula vedanA utpanna thaI ane rAjana! sarva zarIranA avayamAM vidhuta hala pe thye|. (18-710) satthaM jahA paramatikkhaM, sarIravivara tre| AvIlijja arI kuddho, evaM me acchiveaNA // 20 // zastraM yathA paramatIkSNaM, shriirvivraantre|| ApIDayet ariH kruddha, evaM me akSivedanA // 20 // artha-jema ke pAyamAna zatru kAna, nAka vagerenA aMdaranA bhAgamAM parama tINa zastra calAve ane je pIDA thAya, tevI bhArI netra-vanA tA. (20-711) tiyaM me aMtaricchaM ca, uttamaMgaM ca piiddii| iMdAsaNisamA ghorA, veyaNA paramadAruNA // 21 // trikaM me antaricchA, cottamAGga ca pIDayati / indrA'zanisamA ghorA, vedanA paramadAruNA // 21 // atha-atyaMta dAhane utpanna karanAra heI IndranA 'vajA samAna ane ghera-parama duHkhajanaka vedanA, keDanA bahAranA ane aMdaranA bhAganA madhyamAM, vakSa:sthalamAM ane bharatabhA mAthA duH5 5ddyaaun||2 tA. (21-712) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 uvaTThiA me AyariyA, vijjaamNtcigicchgaa| abIyA satthakusalA, maMtamUlavisArayA // 22 // upasthitAH me AcAryA, vidyAmantracikitsakAH / advitIyAH zAstrakuzalA, mantramUlavizAradAH // 22 // artha-mArI vedanAnA pratikAra mATe, maMtra ane mUlamAM vizArada, zAstrakuzala ane ajoDa vidyA ane maMtrathI cikitsA karanArA prANAcAryo-vaidarAje udyama karanArA thayA. (22-713) te me tigicchaM kuvaMti, cAuppAyaM jahAhiyaM / na ya me duHkkhA vimoyanti, esA majjha aNAhayA // 23 // te me cikitsAM kurvanti, catuSpadA yathAhitam / / na ca me duHkhAdvimocayantyeSA me'nAthatA // 23 // artha-vaidya, auSadha, rAgI ane mAvajata karanArapraticAraka, ema cAra vibhAgavALI mArA roganI cikitsAne hita ke zAstrathanane apekSI vaidyarAje kare che, te paNa te vaidyarAje mane duHkhathI choDAvI zakyA nahi. A mArI pahelI manAyatA che. (23-714) piyA me savasAraM pi, dijjAhi mama kaarnnaa| na ya dukkhA vimoyatti, esA majjha aNAhayA // 24 // pitA me sarvasAramapi, dadyAnmama kAraNAt / na ca duHkhAdvimocayatyeSA me'nAthatA // 24 // artha-mArA pitAe mArA kAraNe sarvapradhAna vastu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga rUpa sarva sArane ApavAnI taiyArI karI, to paNa mane duHkhathI pitAjI paNa choDAvI zakyA nahi. A mArI anAthatA utA. (24 715) mAyA vi me mahArAya, puttasogaduTTiA / na ya dukkhA vimoyatti, esA majjha aNAhayA // 25 // mAtA'pi me mahArAja!, putrazokaduHkhArditA / na ca duHkhAdvimocayatyeSA, me'nAthatA // 25 // artha-he mahArAja putraduHkhathI zokAta banelI mArI mAtA paNa mane duHkhathI mUkAvI zakI nahi. e ja bhArI manAyatA utI. (25-716) bhASarA me mahArAya, sagA jitttthknnitttthgaa| na ya dukkhA vimoyanti, esA majjha aNAhayA // 26 // bhrAtaro me mahArAja !, strakA jyeSThakaniSDhakAH / na ca duHkhAdvimocayantyeSA me'nAthatA // 26 // artha-he rAjana! mArA sagA moTA-nAnA bhAI o paNa mane duHkhathI choDAvI zakyA nahi. e mArI anAthatA hatI. (26-717) bhaiNIo me mahArAya, sagA jinnitttthgaa| na ya dukkhA vimoyanti, esA majjha aNAhayA // 27 // bhaginyo me mahArAja !, sva kA jyeSThakaniSThikAH / na ca duHkhAdvimocayantyeSA me'nAthatA // 27 // artha-he mahArAja mArI sagI nAnI-meTI bahene Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnimra thIyAdhyayana-20 paNa mane duHkhathI cheDAvI zakI nahi, e mArI anAthatA lo. (27-718) bhAriyA me mahArAya, aNuratA aMsupuNNehiM nayaNerhi, ura me bhAryA me mahArAja !, anuraktA'nuvratA / azrupUrNAbhyAM nayanAbhyAmuro me parisivati // 28 // atha-hai mahArAja ! anurAgavALI pativratA evI mArI srIe te AMsubhInI AMkhethI mArA vakSaHsthalane siyanArI manI hutI. me bhArI anAthatA hutI. (28-718) 47 aNuvvayA / parisiMcAI // 28 // annaM pANaM ca hANaM ca gaMdhamallavilevarNaM / mae nAyamanAyaM vA, sA bAlA novabhuM jaI // 29 // kharNapi me mahArAya, pAsAovi na phiTTaI / na ya dukkhA vimoha, esA majjha aNAhayA // 30 // // yugmam // annaM pAnaM ca snAnaM ca gandhamAlyavilepanam / mayA jJAtamajJAtaM vA sA bAlA nopabhuGkte // 29 // kSaNamapi me mahArAja ! pArzvAdapi nApayAti / na ca duHkhAdvimocayatyevA me'nAthatA // 30 // yugmam // Jain Educationa International artha-vajI anna, pANI, snAna, khuzamohAra punnymAlA, vilepana vagere mArA dekhatAM ke nahi DhekhatAM mArI strIoe vAparyo nahi; eTalu ja nahi paNa strIe mArI pAsethI dUra jatI nahiM, te paNa te mArI srIe mane For Personal and Private Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga duHkhamAMthI choDAvavA zaktizALI banI nahi. e ja mArI anAthatA hatI. (2930-720+721) tao haM evamAhaMsu, dukkhamA hu puNo puNo / veyaNA aNubhaviuM je, saMsAra mi aNaMta e // 31 // tato'hamevamuktavAn , duHkSamA eva punapunaH / venA anumavatuM thA, haMDa che ? | atha-roganI azakyatA bAda huM AgaLa upara kahevAtA prakArathI, mAre nirNaya jaNAvatAM pahelAM kahuM chuM ke"A anaMta saMsAramAM vAraMvAra vedanAo anubhavavI duHsaha che., (31-722) sayaM ca jai muJcijjA, veaNA viulA io| khato to nirAraMbho, pAie aNagArikaM // 32 // sakRcca yadi mucye, vedanAto vipulAta itaH / kSAnto dAnto nirArambhaH, pravrajeyaM anagAritAM // 3 // artha-je A anubhavAtI vipula vedanAthI eka vAra paNa huM mukta thAu, te "kSamAvAna, Indriyamanane vijetA ane nirAraMbha banI sAdhutA svIkAra karanAre banuM kAraNa ke je sAdhutAthI saMsArane ucheda thavAthI mUlathI ja vedanAne abhAva thAya. (32-723) evaM ca ciMtaittANaM, pamuttomi narAhiva / pariyattantIi rAIe, veyaNA me khayaM gayA // 33 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 evaM ca cintayitvA khalu, prasupto'smi nraadhip!| parivartamAnAyAM rAtrau, vedanA me kSayaM gatA // 33 // artha-he rAjan ! A pramANe belIne ja nahi paraMtu ciMtana karI huM nidrAdhIna thaye. Ama zubha ciMtananA prabhAvathI rAtri pUrI thatAMnI sAthe ja mArI vedanA khatama thaI gaI. (33-724) tao kalle pabhAyammi, ApucchitANa baMdhave / khaMto daMto nirAraMbho, pabaio aNagAriyaM // 34 // tA. je pramatte, bApu vApavAnA sAto rAto nirAma, pravruttioDanA tAm ! rU4 | atha-vedanAnI samApti thayA pachI naregI thayela huM prabhAtakALamAM pitA, baMdhu vagerenI rajA meLavI, kSamAvAna , damanavALe ane nirAraMbhI sAdhutAne svIkAranAre huM sAdhu ba. (34-725) tohaM nAho jAo, appANo ya parassa ya / savvesiM ceva bhUANaM, tasANaM thAvarANa ya // 35 // tato'haM nAtho jAta, Atmanazca parasya ca / sarveSAM caiva bhUtAnAM, sAnAM sthAvarANAM ca // 35 // ' artha-he rAjan ! zrI paramezvarI pratrajyAnA svIkArathI huM pitAne ane parane gakSemakArI-nAtha thaye. (pitAne nahi prApta thayela vastune lAbha te ga, maLelI vastunI rakSA karavI te kSema bIjAone dharmanuM dAna te ga ane dharmamAM sthiratA karavI te kSema. A banne vaDe karI bIjA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga, chAnuM nAthapaNuM samajavuM) trasa ane sthAvara rUpa sarva jIne nAtha-rakSaka huM banyuM. (35-7ra6). appA naI vearaNI, appA me kuuddsaalmlii| appA kAmaduhA gheNU, appA me naMdaNaM varNa // 36 // AtmA nadI vaitaraNI, AtmA me kUTazAlmalI / / AtmA kAmadughA dhenuH, AtmA me nandanaM vanam / / 36 // artha-AtmA ja vaitaraNa nadI che, kemake-uddhata AtmA tenuM kAraNa che. AtmA ja jetunI yAtanAnA hetu rUpa kUTayaMtra (pAzayaMtra) vajakaMTakathI yukata zAmalI vRkSa che. AtmA ja kAmadudhA dhenu je che, kema ke-svargApavarga ITanI prAptine hetu che. AtmA ja naMdana vana jevo che, kema ke-cittanA AnaMdane hetu che. (36-727) appA kattA vikattA ya, duhANa ya muhANa ya / appA mittamamittaM ca, duppaTTiyasupahiyo // 37 / AtmA kartA vikartA ca, sukhAnAM ca duHkhAnAM ca / kAra mitramamitra 2, suthArasutiH che re artha-AtmA ja sukha-duHkhane karanAro ane dUra pheMkanAre che. AtmA ja mAnasika, vAcika ane kAyika duSTa pravRtti karanAre duzamana ane trividha sata-zubha pravRtti karanAre mitra che. AthI ja saMyamanuM niraticAra pAlana hevAthI mArI sva-paranI nAthatA che. (37-72) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 imA hu annAvi aNAhayA nivA, tAmegacitto nihuo suNehi me| niyaMThadhamma lahiANa vI jahA, sIdati ege bahu kAyarA narA // 38 // iyaM hI anyApyanAthatA nRpa !, tAmekacittaH nibhRtazzRNu me / nimranthadharma labdhvA'pi yathA, sIdantyeke bahukAtarA narAH // 38 // artha-A ane kahevAtI bIjI anAthatAnA abhAvathI huM nAtha thaye. te bAbatane he rAjana! tame dattacitta banI sAMbhaLe ! keTalAka ghaNu sarva vagaranA manuSya, sAdhunA AcAra rUpa nigraMtha dharmane meLavavA chatAM te AcAra tarapha zithila banI jAya che. teo pitAnI ane paranI rakSA karavAmAM samartha thatA nathI. AthI A sadAvA-zithilatA rUpa bIjI anAthatA jANavI. (38-729) je pavvaittANa mahabbayAI, samma ca no phAsayaI pmaayaa| aNiggahappA ya rasesu giddhe, na mUlao chidai baMdhaNaM se // 39 // yaH pravrajya mahAvratAni, samyag na spRzati pramAdAt / anigrahAtmA ca raseSu gRddho, na mUlataH chinatti bandhanaM saH // 39 // artha-je AtmA zrI bhAgavatI dIkSA grahaNa karyA Ada pramAdanA kAraNe sArI rItie mahAvratanuM pAlana karate nathI, te AtmAne nigraha nahi karanAra, rasamAM Asakata Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ para zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga anele ane mULathI rAga-dveSa rUpI ba dhanane chedI zakatA nathI. (36-1930) AuttayA jassa ya natthi kArDa, iriya i bhAsAi tahesaNAe / AyANa nikkheva na vIrajAyaM aNujAi maggaM // 40 // AyuktatA yasya ca nAsti kApIryAyAM bhASAyAM tathaiSaNAyAm / AdAna nikSepayorjugupsAyAM na vIrayAtamanuyAti mArgam ||40|| artha - ne AtmAnI dharyA-bhASA-zeSaNA - 542 levA-mUkavA rUpa AdAnanikSepa ane pariSThApanAmAM sAvadhAnatA (upayoga ) bharA pazu hotI nathI, te AtmA, vIra pu3So 4 jyAM gamana karI zake che, evAsamyagdarzana Adu mAkSamAga nA anuyAyI manI zato nathI. (40- 731) durguchaNAe, cirapi se muNDaruI bhavittA, athiraore tavaniyamehiM bhaTThe / cirapi appANa kilesaittA, Jain Educationa International na pArae hoi hu saMparAe // 41 // taponiyamebhyo bhraSTaH / ciramapyAtmAnaM klezayitvA, na pArago bhavati khalu samparAyasya // 41 // atha "sakala anuSAnAthI vimukhatA karI, lAMbA kALa ciramapi sa muNDarucirbhUtvA'sthiratrataH For Personal and Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnigra thIyAdhyayana-20 13 sudhI muDanamAM ja rUcivALA thaI, caMcalatI, tapa ane niyamethI bhraSTa thayele ane kezaluMcana vagerethI AtmAne lAMbA kALa sudhI lezavALA banAvI sasAranA pArane pAmanAro anatA nathI. (41-732) pulleva muTThI jaha se asAre, ayaMtite veruliyappamAse, rADhAmaNI kUDa kahAvaNe amahagghae hoi hu jAna esu // 42 // paulleva muSTiryathA saH asAro'yaMtritaH kUTakArSApaNazca / vaLiH maisUrya gAzo, amArtha: mati haiM phevu // 42 // atha-polI muThThInI mAphaka dravyamuni asAra che. jema kheDA rupiyAne koI sa`gharatuM nathI, tema A dravyamuni nirguNa hAI saghaLe ThekANe upekSita bane che. jema kAcamaNu ahArathI baiDU maNi jevA dekhAya che, paNa jANakAromAM kI'mata vagaranA bane che, tema dravyamuni parIkSaka-jANakAromAM kImata vagaranA bane che. Ama dravyamuni parIkSaka jANakAromAM kIMmata vagaranA thAya che, kema ke-te bheLA janAne Thage che. (42-733) kusIlaliMgaM iha vArtA, isijjhayaM jIviya saMjayalappamANe, asaMjae Jain Educationa International cI sattA / viNidhAya mAgaccha se cirapi // 43 // For Personal and Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga kuzIlaliMgamiha dhArayitvArSidhvajaM jIvikAyai bRhayitvA / asaMyatassaMyataM lapana , vinighAtamAgacchati sa ciramapi // 43 // artha-A janmamAM pAsasthA vagerenA veSane dhAraNa karI, udarabharaNa mATe A ja pradhAna che-ema jaNAvavApUrvaka sAdhunA cihna rUpa rajoharaNa vagerene prazaMsI, ethI ja asaMyamI hete, pitAne saMyata tarIke kahete, lAMbA kALe paNa naraka AdimAM te dravyamuni vividha abhighAta rUpa vinipAtane pAme che. (43-734) visaM tu pIyaM jaha kAlakUDaM, haNAi satthaM jaha kugAhIyaM / eseva dhamme visaovavanno, haNAi veyAla ivAvivanno, // 44 // viSaM tu pItaM yathA kAlakUTa, hanti zarUM yathA kugRhItam / eSa evaM dharmo viSayopapanno, hanti vetAla ivAvipannaH // 44 // artha-jema pIdheluM kAlakUTa jhera, kharAba rItie pakaDeluM zastra ane maMtra vagerethI nahi baMdhAyela vetAla sAdhakane haNe che, tema A zabda-rUpa vagere viSayenI laMpaTatA sahita sAdhudharma, dravyamunine haNe che-durgatimAM pADe che. (44-735) jo lakkhaNaM suviNa pauMjamANo, nimittkouuhlsNpgaaddhe| kuheDavijjAsabadArajIvI, na gacchaI saraNaM tammi kAle // 45 // yo lakSyaM svapnaM prayuAno, nimittakutUhalasaMpragADhaH / kuheTakavidyAzravadvArajIvI, na gacchati zaraNaM tasmin kAle // 45 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 zrI mahAniryathIyAdhyayana-20 ' artha-je lakSaNa-svapnane pravega kare che, je aSTAMga tiSa rUpa nimitta ane apatya vagere mATe snAna Adi rUpa kautukamAM atyaMta Asakata hoya che ane je IndrajAla, jAdu, maMtra, taMtra ane jJAna rUpa kaheTaka vighA rUpI AzravadvArethI (karmabaMdhanA hetu hAI) jIve che, te phalanA upabhega rUpa udayavALA kALamAM te dravyamuni zaraNane pAmI zakta nathI. arthAt dravyamuni anAthatAvALe che. (45-736) tamaMtameNeva use asIle, sayA duhI vippariAsuvei / saMdhAvai naragatirikkhajoNI, moNaM virAhittu asaahuruuve||46|| tamAtAva tu sa: sara, tA TuDavI vimupaiti . saMdhAvati narakaM tiryagayonIH, maunaM virAdhyAsAdhurUpaH // 46 // artha-ati mithyAtvathI haNAyela heI utkRSTaajJAnathI ja te dravyamuni, zIlahIna banele, sadA dukhI thaI temAM viparIta paNuM pAme che ane tethI ja cAritranI virAdhanA karI asAdhu rUpa hote satata naraka-tiryaMca eniomAM jAya che. (46-737) uddesiaM kIagaDaM niAgaM, na muMcaI kiMci aNesaNijja / aggI vivA savvabhakkhI bhavittA, io cuo gacchai vaTUTu pAvaM / '47 // uddezikaM krItakRtaM nityakaM, na muJcati kaJcidaneSaNIyam / agniriva vA sarvabhakSI bhUtvA, itazcyuto gacchati kRtvA pApa // 47 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa6 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga artha-auzika-kritikRta-nityapiMDa rUpa niyAgane tathA je koI azuddha-Sita AhAra hoya te sarva AhArane karanAra, agninI mAphaka sarva deSita AhArabhakSI banI, pApa karI, ahIMthI bhale te dravyamuni durgatimAM jAya che. (47-738) na taM arI kaMThachittA karei, jaM se kare appaNiA durappA / se nAhiI maccumuhaM tu patte, pacchANutAveNa dayAvihUNo // 48 // na tamatiH kaNThachettA karoti, - cattarI kAramIyA TurAmatA. sa jJAsyati mRtyumukhaM tu prAptaH, pazcAdanutApena dayAvihInaH // 48 // artha-garadanane cheda karanAra duzmana te anarthane karI zakate nathI, ke je anartha te dravya munine pitAnI duSTAcAra pravRtti rUpa durAtmatA kare che. jyAre mRtyumukhane pAmelA pitAne durAtmatAne khyAla Avaze, tyAre saMyamahIna banela pite pazcAttApane pAmela thaze. arthAt durAtmatA e anartha ane pazcAttApane hetu che, mATe pahelethI ja durAtmatAne choDI devI joIe. (48-739) niratthayA nAgaruI u tassa, je uttamaDhe vivayAsamei / ime vi se natthi parevi loe, duhao vi se jhijjhAi tattha loe // 49 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 nirarthakA nAgnyaruciH tu tasya, ___ya uttamArthe viparyAsameti / ayamapi tasya nAsti paro'pi lokaH, didhAri kSate taca Dhoa 83 I artha-je prAMta samayanI ArAdhanA rUpa uttama arthamAM paNa durAtmatAmAM te suMdara AtmatA rUpa viparyAsane pAme che tenI zramaNapaNanI rUci nirarthaka che, kema ke-je mehane cheDI durAtmatAne durAtmatA rUpe jANe che tene te svaniMdA vagerethI kiMcit phala paNa thAya, paNa durAtmatAne suMdara AtmatA rUpe mAne tene kAMI paNa phaLa maLatuM nathI. viparyasta daSTivALAne A leka kAyakalezanA hetu rUpa leca AdinuM sevana hevAthI bagaDe che ane kugatimAM gamana thavAthI paraleka bagaDe che. jema ubhaya lekanA arthasaMpattivALA janene joI 'ubhaya bhraSTa evA mane dhikkAra che" ema ciMtana karI te ahIM duHkhI thAya che. (49-740) emeva hAchaMdakusIlarUve, maggaM virAhittu jiNuttamANaM / kurarIvivAbhogarasANugiddhA, niraTTha soA paritAvamei // 50 // evameva yathAchandakuzIlarUpo, mArga virAdhya jinottamAnAm / kurarIva bhogarasAnugRddhA, nirarthazokA paritApameti // 50 // artha-pUrvokta mahAvratanA asparzana vagere prakArathI yathANaMda-kuzala svabhAvavALA dravyamunie zrI jinezvaradevanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga mArganI virAdhanA karI, jema bIjA paMkhIoe mukhamAMthI laI lIdhela mAMsanI pezIthI mAMsamAM lubdha kurarI nAmanA paMkhInI. mAphaka vipattinI prAptimAM zeka kare che ane vipattine pratikAra na thatAM pastA kare che, tema virAdhaka AtmAo bhegarasamAM Asakta banelA ubhaya leka vipattinI prApti thatAM pazcAttApa kare che. AvA AtmAonI sva-para rakSAmAM asamarthatA heI anAthatA samajavI. (50-741). succANa mehAvi subhAsiyaM imaM, aNusAsaNaM naanngunnovve| maggaM kusIlANa jahAya savvaM, mahAniaMThANa vae paheNaM // 51 // zrutvA medhAvin ! subhASitamidamanuzAsanaM jJAnaguNopapetam / mArga kuzIlAnAM tyaktvA sarva, mahAnithAnAM grane uthA 12 / artha-he buddhizAlina ! pUrvokta jJAna-darzana-cAritrathI yukta suzikSaNa sAMbhaLI, kuzIlIone sarva mArga cheDI.. mahAninA mArge tuM cAlaje ! (21-74ra) carittamAyAraguNannie tao, aNutara saMjama pAliANaM / nirAsave saMkhaviANa kammaM, uvei ThANaM viuluttama dhuvaM // 52 // cAritrAcAraguNAnvitastato'nuttara saMyama pAlayitvA / niga kSetra paiti sthAne vipuottamaM dhruvaF 12 che. atha-cAritrAcAra ane jJAna rUpa guNasaMpanna banela muni, te mahA nirgathenA mArge cAlavAthI; yathAkhyAta cAritra rUpa pradhAna saMyamanuM pAlana karI ane Azrava vagarane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnircathIyAdhyayana-20 banele karmone sarvathA kSaya karI, ane tenI tyAM sthiti havAthI vipula ane pradhAna hovAthI uttama dhruva-nitya sthAna 35 bhujitane pAme che. (12-943) ebuggadante vi mahAtavodhaNe, mahAmuNI mahApainne mahAyase / mahAniThijjamiNaM mahAsuyaM, se kahei mahayA vitthareNaM // 53 // evamugrahAnto'pi mahAtapodhano, mahAmunirmahApratijJo mahAyazAH / mahAnirgranthIyamidaM mahAzrutaM, sa kathayati mahatA vistareNa // 53 // artha-karmazatru pratye ugra ane indriya-mane vijetA hevAthI dAMta arthAt ugra dAMta, mahA tapodhana, daDhavatI ane ethI ja mahA yazasvI te anAthI muni, mahAnirca ne hitakArI A pUrvokta mahA-nigraMthIya mahAmRtane. mora vistArathA 4 cha. (53-744) tuTroya seNio rAyA, iNamudAhu kyNjlii| aNAhayaM jahAbhUyaM, muTTha me uvadaMsiyaM // 54 // tuSTazca zreNiko rAjA, idamudAhRtavAn kRtAJjaliH / anAthatvaM yathAbhUtaM, suSThu me upadarzitam // 54 // artha-tyAra bAda khuza thayele zreNika rAjA hAtha joDIne kahe che ke Ape mane anAthatAnuM satya svarUpa sArI tivye pyu cha.' (54-745) tujjhaM suladdhaM khu maNussajammaM, lAbhA muladdhA ya tume mahesI / tumbhe saNAhA ya sabaMdhavA ya, jaMbhe ThiA maggi jiNuttamANaM // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro uttarAdhyayana sUtra sAthe-bIjo bhAga, tava sulabdhaM khalu mAnuSyajanma, lAbhA: sulabdhAzca tvayA maharSe / yUyaM sanAthAMzca sabAndhavAzca, ___yadbhavantaH sthitA mArge jinottamAnAm // 55 // artha-he maharSi ! Ape manuSyajanma meLavyuM te saphala karI lIdhuM ane Ape ja varNAdi prApti rUpa lAbha meLavyA te saphala karI dIdhA. je kAraNathI Apa jinettamanA mArge sthira thaI rahelA che tethI sanAtha-sazaraNa che, (55-746) tasi nAho aNAhANaM, sababhUyANa saMjayA / khAmami te mahAbhAga ! icchAmi aNusAsi // 56 // tvamasi nAtho'nAthAnAM, sarvabhUtAnAM saMyata ! / zALyAmi ravAM mAmA ! rUchAvyanuzAsitu . 16 . atha-he Arya! saMyata ! Apa ja kharekhara anAthasarva prANIonA nAtha che. he mahAbhAga! Apane huM khAvuM chuM. ApanI pAsethI huM anuzAsana-zikSaNanI IcchA rAkhuM chuM. (pada-747) pucchiUNa mae tubhaM, jhANavigyo u jo ko| nimaMtiA ya bhogehi, taM savvaM mariseha me // 57 // pRSTvA mayA tava, dhyAnavighnazca yaH kRtaH / nimaMtritazca bhogaistatsarva marSaya me // 57 / / artha-Ape juvAnImAM kema dIkSA lIdhI?" vagere prazno pUchIne, ApanA dAnamAM meM vigha karela che tathA meM Apane bhegenA mATe AmaMtraNa ApyuM te badala huM kSamA mAguM chuM. Apa mane kSamA Apa ! (57-748) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI mahAnizIyAdhyayana-20 evaM NicANa sa rAyasIho'NagArasIha paramAi bhattie / saoroho sapariaNo (sabaMdhavo) dhammANurato vimaleNa ceasaa||| evaM stutvA sa rAjasiho'nagArasiMha paramayA bhaktyA / sAvarodhaH saparijanaH sabAndhavo, dharmAnurakto vimalena cetasA // 58 // arthaA pramANe rAjasiMha zreNika mahArAjA, anagArasiMha anAthI muninI stuti karIne svajana, parijana ane aMteurIonI sAthe nirmala cittathI zrI jinadharmAnurAgI. thayo. (58-748) UsasiyaromakUvo, kAuNa ya payAhiNaM / abhivandijaNa sirasA, aijAo narAhivo // 59 // ucchvasitaromakUpaH, kRtvA ca pradakSiNAm / abhivandya zirasA'tiyAto narAdhipaH // 59 // artha-jenI romarAjI khaDI thaI che e zreNika rAja, munirAjane pradakSiNA daIne ane mastakathI namaskAra 4rIne potAnA sthAne gayI. ( 56-750 ) iyarovi guNasamiddho tigutiguto tidaMDavirao ya / vihaga iva vippamukko, viharai vasuhaM vigayamoho tibemi // 6 // itaro'pi guNasamRddhastriguptiguptastridaNDaviratazca / vihaga iva vipramukto viharati vasudhAM vigatamohaH / iti bravImi // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthabIjo bhAga, artha-guNanI samRddhivALA, traNa guptiothI gupta, mana-vacana-kAyAnA azubha vyApAra rUpa traNa daMDathI rahita, temaja pakSInI mAphaka pratibaMdha vagaranA ane meha vagaranA banI, kamathI utpanna kevalajJAnasaMpanna anAthI munirAja vasudhAtala upara vicare che. A pramANe te jaMbU !: tane kahuM chuM. (60-751) vIsamuM zrI mahAnithIyAdhyayana saMpUrNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samudrapAlIyAdhyayana-ra1 caMpAe pAlie nAma, sAvae Asi vANie / mahAvIrasta bhagavao, sIse so u mahappaNo // 1 // campAyAM pAlito nAma, zrAvaka AsIdvaNig / mahAvIrasya bhagavataH, ziSyaH sa tu mahAtmanaH // 1 // atha-caMpA nagarImAM pAlita nAmane vaNika jAtine zrAvaka hatuM, ke je bhagavAna zrI mahAvIradevathI pratibodha pAmele hovAthI teozrInA ziSya tarIke prasiddha hate. (1-752) niggaMthe pAvayaNe, sAvae se vi kovie / poeNa vavaharaM te, pihuMDaM nagaramAgae // 2 // nairgranthe pravacane, zrAvakaH so'pi kovidaH / potena vyavaharana , pihuNDaM nagaramAgataH // 2 // atha-te zrAvaka, nirgathapravacana-jainazAsanamAM mahAna paMDita banele ane eka samaye vahANa dvArA vyApAra karate piDa nAmanA nasabhA mA0yo. (2-753 ) pihuMDe cavaharaM tassa, vANio dei dhruarN| taM sasattaM paigijjha, sadesamaha patthio // 3 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sutra sAthe bIjo bhAga pihuNDe vyavaharate vaNigU dadAti duhitaram / tAM sasattvAM pratigRhya, svadezamatha prasthitaH // 3 // artha-pihuDanagaramAM vyApAra karatA pAlita zrAvakane, tenA guNathI AkarSAyela koI vANIyAe pitAnI dIkarI paraNAvI. te keTalAka kALa sudhI tyAM rahyo ane samaya jatAM garbhavaMtI pitAnI priyAne sAthe laI samudramArge svadeza tarapha ravAnA thaye. (3-754) aha pAliassa gharaNI, samuddami pasabaI / aha dArae tahi jAe, samuddapAliti nAmae // 4 // atha pAritasya gRhiNI, samudre prasUte / atha dArakastatra jAtaH, samudrapAla iti nAmataH // 4 // artha--have samudramArgamAM pAlitanI patnIe putrane janma Ape. samudramAM bALaka janmele levAthI "samudrapAla" -e nAmathI te prasiddha thaze. (4-755) khemeNa Agae caMpaM, sAvae vANie ghr| saMbaDDhae ghare tassa, dArae se suhoie // 5 // kSemeNa AgatazcampA, zrAvako vaNigU gRham / saMvarddhate gRhe tasya, dArakaH sa sukhocita // 5 // atha-kSemakuzalapUrvaka caMpAnagarImAM strI-putrasahita, te pAlita zrAvaka pitAnA ghare AvI pahoMcyuM. have te samudrapAla sukhagya lADakeDamAM pAlitanA ghare mATe thaI rahyo che. (pa-756) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samudrapAlIyAdhyayana-21 bAvattarIkalAo a, sikkhie nIikovie / junaNeNa a apphuNNe, surUve piyadaMsaNe // 6 // dvAsaptati kalAzca, zikSito nItikovidaH / yauvanena ca vyAptaH, surUpaH priyadarzanaH // 6 // artha-bahetara kalAonI zikSAne pAmela ane nItipaMDita banele priyadarzana-rUpavaMta samudrapAla have yauvanavaMta manyA. (-757) tassa rUvavai bhajjaM. piA ANei rUviNi / pAsAe kIlae ramme, devo doguMdago jahA // 7 // tasya rUpavatI bhAryA, pitA''nayati rUpiNIm / prAsAde krIDati ramye, devo dogundako yathA // 7 // . atha-pAlita pitAe rUpavaMtI rUpiNI nAmanI kanyA sAthe samudrapAlane paraNAvyo ane gaMdaka devanI mAphaka 2bhIya prAsA-bhaDesamA 3pilI sAthe 2bhe che. (7-758) aha annayA kayAI, pAsAyAloyaNe tthio| vajjhamaNDaNasobhAga, vajjhaM pAsai bAga // 8 // athAnyadA kadAcit , prAsAdAlekane sthitaH / vadhyamaMDanazobhAkaM, vadhyaM pazyati vadhyagam // 8 // artha-have eka samaye gavAkSamAM ubhe rahela samudrapAla, lAla caMdananuM vilepana, kareNanI phulamALA Adi rUpa vadhyamaMDanathI bhatA keI eka vAgye purUSane vadhya bhUmimai as vAta jume che. (8-758) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga taM pAsiUna saMviggo, samuddapALI iNamabbavI / aho asuhANa kampANaM, nijjANaM pAvagaM imaM // 9 // taM dRSTvA saMvignaH samudrapAla idamabravIt / aho azubhAnAM karmaNAM nijAnAM pApakamidam // 9 // 1 atha -sa veganA kAraNa rUpa A dRzya joi samudrapAla A pramANe Alye kaeN-ahA! azubha karmonA kevA azubha aMta-vipAka che ke-jIe! A dayApAtra khIcArAne vadha mATe sarva bhavAya che (8-760) saMbuddho so tahi bhayavaM, paramaM saMvegamAgao / ApucchayAmmApiaro, patra aNagAriyaM // 10 // sambuddhaH sa tatra bhagavAn, saMvegamAgataH / ApRcchaya mAtApitarau prAvAjIdanagAritAm // 10 // , atha"A pramANe vicAra karatAM jAgRtane pAmela jharUkhAmAM ubhA rahela samudrapAla, parama savemAM AvIne bhA-bhAyathI na bhejavI sAdhutAne pAbhyo. ( 10- 791 ) Jain Educationa International mahittu saMgaM ca mahAkilesa, mahatamoha kasiNa bhayAvaha N / pariAyadhammaM cabhiroaijjA kyANi sIkANi parIsahe ya / 11 / hitvA sa ca mahAkAlezaM, mahAmohaM kRtsnaM bhayAvaham / paryAyadharmaM cAbhirocayet, vranAni zIlAni parISahAMzca // 11 // a -kRSNe lezyAnA kAraNa rUpa ke sa`pUrNa ane vivekIone bhayajanaka, svajanA vagere saMbaMdha rUpa sugane ane mahA du:khajanaka strI vagere viSayavALA ke ajJAna rUpa For Personal and Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samudrapAlIyAdhyayana-1 mahAmahane cheDI, he Atman ! tuM maDAgrata vagere rUpa paryAyadharmane pasaMda karaje ! temaja mahAvratane, uttaraguNa rUpa zIlene ane parISahone paNa sahavAnuM tuM pasaMda karaje ! (11-762) asi saccaM ca ateNagaM ca, tatto ya baMbhaM apariggaha ca / paDivajjiyA paMca mahavyayANi,parijja dhamma jiNadesiyaM viU ahiMsAM satyaM cAstainyaM ca, tatazca brahma aparigrahaM ca / pratipadya paJca mahAvratAni, caret dharma jinadezitaM vid // 12 // artha-he mahAtman ! ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha-A pAMca mahAvratane svIkArI tenuM yathArtha pAlana tAre karavAnuM che. temaja vidvAna evA Ape zrI jinakathita zruta-cAritra rUpa dharmanuM pAlana karavAnuM che. (12-763) samvehi bhUehi dayANukaMpI, khaMtikkhame saMjayavaMbhayArI / sAvajjajoge parivajjayanto,carinja bhikkhU susamAhiindie / sarveju mUteSu yuvAna , kSAnita laMcatatraWvA.. sAvadyayogaM parivarjayana , cared bhikSuH susmaahitendriyH||13|| atha-he sAdhu! saghaLAM prANIo upara hitanA upadeza rUpa ane rakSaNa rUpa dayAthI anukaMpanA svabhAvavALA, kSamA vaDe nahi ke azaktithI durvacana vagere sahana karanArA, samyaga yatanAvALA, brahmacArI, temaja Indriya-mane vijetA banI ane sarvathA pApamaya pravRttine cheDI tamAre saMyamamAM vicaravuM joIe. (13-1764) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga kAleNa kAlaM viharijna raDhe, balAbalaM jANiya apaNo y| sIho va saddeNa na saMtasijjA, vaijoga succA na asambhamAhu // kAlena kAlaM viharedrASTra, balAbalaM jJAtvA''tmanazca / siMha iva zabdena na saMtrasyedvAgayogaM zrutvA nAsabhyaM brUyAt // 14 // artha-he sAdhe! samayasara ane samacita paDilehaNapratikramaNa vagere kAryo karanAra tamAre jema saMyamayeganI hAni na thAya, tema pitAnA sahiSNutva-asahiSNutva rUpa ! balAbalane jANI deza-grAma vagere sthalemAM vihAra kara joIe. he Atmana ! tamAre siMhanI mAphaka bhayaMkara zabda sAMbhaLI sarvathI calita nahi thavAnuM, temaja keInuM azubha vacana sAMbhaLI asabhya vacana paNa nahi balavAnuM.(14-75) uvehamANo u paribaijjA, piyamappiyaM savya titikkhaijjA / na sadhdha samvattha abhiroyaejjA,na yAvi pUrya garaha va saMjae / upekSamANastu parivrajet , priyamapriyaM marva titikSet / na sarva sarvatrA bhegecayenApi pUjAM gaharI ca saMyataH // 15 // artha-he bhikSuka! tamAre kharAba bolanAranI upekSA karI cAritramAM vicaravAnuM, priya ane apriya saghaLuM sahana karavAnuM, dekhyA pramANe saghaLI vastunI abhilASA nahi karavAnI tathA paraniMdA ke svapUjA-prazaMsAnI abhilASA nahi karavAnI. (15-766) agegachaMdA iha mANavehi, je bhAvao saMpakarei bhikkhU / bhayabheravA tattha uinti bhImA, divyA maNussA aduvA tiricchaa|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bI samudrapAlIyAdhyayana-21 parIsahA duvvisahA aNege, sIyaMti jattha bahukAyarA narA / se tattha patte na vahijja bhikkhU saMgAmasIse iva nAgarAyA / / // yugmam // anekachandA iha mAnaveSu, yAn bhAvataH samprakaroti bhikSuH / bhayabhairavAstatrodyanti bhImAH, divyA mAnuSyakA yaduta tairazvAH // 16 // parISahA durviSahAH aneke, sIdanti yatra bahu kAtarA narAH / sa tatra prApto na vyatheta bhikSuH, saMgrAmazIrSa iva nAgarAjaH // 17 // // yugmam // artha-jema A jagatamAM manuSyamAM aneka abhiprAya thAya che, tema karmavaza banele sAdhu paNa cittavRttithI aneka abhiprAye atyaMta kare che ane tethI munie A pramANe ja AtmAne anuzAsana karavuM joIe. vaLI vratanA aMgIkAramAM deva-manuSya-tiya cakRta bhayaMkara-raudra upasargo udayamAM Ave che. jyAre aneka dusaha pariSaha udayamAM Ave che, tyAre atyaMta satva vagaranA-kAyara manuSya saMyama pratye zithila thAya che, paraMtu sattvazAlI tamAre he bhikSuka! yuddhanA mokhare rahela gajarAjanI mAphaka te upasargo ke parISahe prApta thavA chataiya satpathI yasita nahi tha. (16+17-767+768) sIosiNA daMsamasagA ya phAsA,AyaMkA vivihA phusanti dehaM / kuo tattha'hiyAsaijjA rayAI khevijja purAkaDAiM // 18 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -zrIjo bhAga zItoSNadaMzamazakAca sparzAH, AtaGkA vividhA spRzanti deham / akkukUjaH tatrAdhyAsayedrajAMsi kSipet purAkRtAni ||18|| artha-De sAdhu ! jyAre tamArA zarIrane zIta-uSNudazamazaka-tRNuspaza -raMga vagere vividha pariSahe sparze - pIDA kare, tyAre tamAre cuke cAM karyAM sivAya pUrvokta parISahA sahana karavAnA che ane sahiSNu khanI pUrvakRta karmanA kSaya karavAnA che. (18-769) pahAya rAgaM ca taheva dosaM, mohaM ca bhikkhU sayayaM viyakkhaNo / meruvva vANa akaMpamANo parIsahe Ayagutte sahijjA / / 19 / prahAya rAgaM ca tathaiva dveSa, mohaM ca bhikSuH satataM vicakSaNaH / meruriva vAtenAkampamAnaH, parISahAnAtmaguptaH sahet // 19 // , atha-rAga, dveSa ane mehune satata cheDI vicakSaNa munie, pavanathI DikapanAra merUparyaMtanI mAphaka aDaga rahI-gupta AtmA banI parISahA jItavAnA che. ( 19-770 ) aNuore nAvaNae mahesI naya vi pUaM garaha ca saMjae / se ujjubhAva paDivajja saMjaye, nivvANamaggaM virae upeI ||20|| anunnato nAvanato maharSiH, na cApi pUjAM garhA ca sajet / saRRjubhAvaM pratipadya saMyato, nirvANamArga virata upaiti ||20|| atha-maharSi, pUjA-satkAra thatAM unnati-abhimAnanA saMga na kare ! tathA jo parakRta ni dA-gIM thAya te avanati dInatAnA saMga na kare! A pramANe AtmAnA anuzAsanane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only _*_*
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samudrapAlIyAdhyayana-21 71 pAmele saralatA-samatA meLavI saMyamI-viratidhara te maharSi, samyagAna Adi rUpa mokSamArgane pAme che. (20-771) araharaisahe pahoNasaMthave, virae Ayahie pahANavaM / paramapayehi ciTThaI, chinnasoe amame akiMcaNe // 21 // aratiratisahaH prahINasaMstavaH virata AtmahitaH pradhAnavAn / paramArthapadeSu tiSThati, jhimo, amala, azvinaH razA artha-saMyamanA viSe aratine ane asaMyamanA viSe ratine sahana karanAre, e banethI bAdhita nahi thanAre, pahelAMnA ke pachInA paricayathI rahita, viratidhara, AtmahitakArI, saMyama rUpa pradhAnavALe ane zoka-mamatA-parigraha vagarane muni, mekSanA samyagadarzana vagere padyamAM sthira rahe che. (21-772) vivittalayaNANi bhaijja tAI, nirUvalevAiM asNthddaaii| isIhi ciNNAI mahAyasehi, kAyeNa phAsijja priishaaii|| viviktalayanAni bhajet trAyI, nirupalepAnyasaMskRtAni / RSibhizcIrNAni mahAyazobhiH, kAyena spRzati parISahAn // 22 // atha-bIja AdithI avyAsa, bhAvathI rAgarahita, dravyathI tenA mATe nahi lepAela ane mahA yazasvI trASiethI Acarela, jIvanikAyarakSaka muni, strI vagerethI rahita upAzrayenuM sevana kare tathA zarIrathI pariSane sahana kare. (22-773) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe "bIjo bhAga sannANanANovagae mahesI, aNuttaraM cariu dhammasacayaM / aNuttare nANadhare jasaMsI, obhAsaI varaivaMta likkhe ||23|| sannAnAjJAnopagato maharSiranuttara' caritvA dharmasaMcayaM / anuttaro jJAnadharo yazasvyavabhAsate sUrya ivAntarikSe ||23|| 72 atha-te samudrapAla maharSi, zrutajJAnathI kriyAkalApanA jJAna sahita anuttara kSamA vagerenA dharmAMsaMcaya karI, AAkAzamAM sUryanI mAphaka yazasvI ane anuttara jJAnadhArI-kevalajJAnI jagatamAM prakAze che. (23-774 ) duvihaM khaveUNa ya puNNapAvaM, niraMjaNe savvao vippamukke / tarittA samuhaM va mahAbhavohaM, samuddapAlo apuNAgamaM gae tibemi // dvividhaM kSapayitvA ca puNyapApaM, niraJjanaH sarvato vipramuktaH / tIrtvA samudramiva mahAbhavaughaM, samudrapAlo'punarAgamaM gataH // / / vRtti vImi 5rako artha-ghAtI-aghAtI bhedathI be prakAranu, zubha--azubha prakRti rUpa e prakAranuM arthAt kama mAtrane kSaya karI, sayama prati nizcala arthAt zailezI avasthAne pAmela,sava thI- AA-abhya Mtara rAgahetu mAtrathI rahita, temaja samudra samAna deva vagere janmapravAhane tarIne, samudrapAla mahiSa, apunarAgamana gati rUpa muktimAM gayA. A pramANe huM ja ! huM kahuM chuM. (24-775) ekavIsamuM zrI samudrapAlIyAdhyayana sapUrNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-rara soriyapura mi nayare, Asi rAyA mahaDDhie / vasudevatti nAmeNaM, rAyaLavakhaNasaMjue // 1 // tassa bhajjA duve Asi. rohiNI devaI tahA / tAsi doNhapi do puttA, iTThA rAmakesavA // 2 // soriyapurami nayare, Asi rAyA mahaDiDhae / samuhavijaye nAmaM, rAyalakkhaNasaMjue // 3 // tassa bhajjA sivA nAma, tIse putto mahAyaso / bhayavaM ariTTanemitti, loganAhe damIsare // 4 // // caturbhiHkalApakam / / zauryapure nagare AsIt , rAjA maharddhikaH / vasudeva iti nAmnA, rAjalakSaNasaMyuktaH // 1 // tasya bhAyeM ve abhUtAM, rohiNI devakI tathA / tayordvayorapi dvau putrau, iSTau rAmakezavau / / 2 / / zauryapure nagare AsIt , rAjA maharddhikaH / samudravijayo nAma, rAjalakSaNasaMyuktaH / / 3 // tasya bhAryA zivA nAmnI, tasyAH putro mahAyazAH / bhagavAnariSTanemiriti, lokanAtho damIzvaraH / / 4 / / // caturbhikalApakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga atha-zauryapura nagaramAM cakra, svastika, aMkuza Adi ke zaurya, audArya Adi rUpa rAjalakSaNavaMtA, mahaddhika vasudeva nAmanA rAjA hatA. temane rohiNuM ane devakI be rANIo hatI. te bannene kamasara rAma ane kezava nAmanA be vahAlA putra hatA. vaLI A ja nagaramAM rAjalakSaNayukta, mahaddhika samudravijaya nAmanA rAjA hatA. temane zIlA nAmanI rANuM hatI. te pANIne kaumAravayamAM kAmavijetA hovAthI damIzvara mahA yazasvI, lekanAtha bhagavAna zrI ariSTanemi nAmanA putra utA. (1 thI 4-772 thI 778) so riTThaneminAmo u, lkkhnnssrsNjuo| aTThasahassalakkhaNadharo, goamo kAlagacchavo // 5 // vajjarisahasaMghayaNo, samacaura so jhsodro| tassa rAImaI kana, bhajjaM jAyai kesavo // 6 // aha sA rAyavarakannA, susIlA cArupehiNI / sabalakhaNasaMpannA, vi-jusoyAmaNippabhA // 7 // // tribhirvizeSakam // so'riSTaneminAmA tu, lamaNasvarasaMyutaH / aSTasahasralakSaNadharaH, gautamaH kAlakacchaviH // 5 // vavarSa bhasaMhananaH, samacaturastraH jhaSodaraH : tasya rAjImatI kanyA, bhAryA yAcate kezavaH // 6 // atha sA rAjavAkanyA, suzIlA cAraprekSiNI / sarvalakSaNasaMpannA, vidyutsaudAminIprabhA // 7 // // tribhivizeSakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI rathanemiyAdhyayana-2 artha-mAdhurya, gAMbhIrya vagere svaranA lakSaNavALA, zubhasUcaka rekhA rUpa eka hajAra ne ATha caka Adi lakSaNadhArI, gautama getravALA, zyAma cAmaDIvALA, matsyanA AkAranA udaravALA, vajuSabhanArA saMghayaNavALA ane samacaturansa saMsthAnavALA ariSTa nemikumArane, rAjImatI kanyAne paraNAvavA mATe kezavajIe, rAmatInA pitA ugrasenanI pAse, suzIlA, manahara dekhAvavALI, vijaLI samAna prabhA ane varNavALI, sarvalakSaNavaMtI rAmatInI ariSTa nemi bhATa yAyanA 42. (5 thI 7-780 thI 782) ahAha jaNao tIse, vAsudevaM mahaDDhiyaM / ihAgacchau kumAro, jA se kanna dalAmahaM // 8 // savvosahIhiM havio, kayakouamaMgalo / divyajualaparihio, AbharaNehiM vibhUsio / / 9 / mattaM ca gaMdhahitya ca vAsudevassa jiTTagaM / ArUDho sohaI ahiaM, sire cUDAmaNI jahA // 10 // aha asieNa chatteNa, camarAhi a sohio| dasAracakkeNa to, sabao parivAriyo // 11 // caura giNIe seNAe, raiAe jahakkama / tuDiANaM sanninAeNaM, divveNaM gagaNaMphase // 13 // eyArisIe iiDIe, juhae uttamAe ya / niyagAmo bhavaNAo nigjAo vahipugavo // 13 // / SaDbhiH kulakam / / - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga athAha janakastasyAH, vAsudevaM maharddhikam / ihAgacchatu kumAro, yena tasme kanyAM dadAmyaham // 8 // sarvauSadhibhissnapitaH, kRtakautukamaGgaH / vidhutraviihata, sAmArvibhUSita: 1 mattaM ca gandhahastinaM, vAsudevasya jyeSThakam / bAkaTarazomoDadhiva, zili thA cUkALa | 20 || athocchUitena choNa, cAmarAbhyAM ca zobhitaH / dazAIcakreNa tatassarvataH parivAritaH // 11 // caturaGgiNyA senayA, racitayA yathAkramam / tUryANAM sanninAdena, divyena gaganaspRzA // 12 // paddarA zraddhA, kottamA rA nijakAd bhavanAd niryAno, vRSNipuGgavaH // 13 // * vami kudam arthahave yAcanA karyA bAda te rAmatInA pitAe, mahaddhika vAsudevane kahyuM ke "khuzIthI ariSTa nemikumAra ahIM padhAre! ke jethI temane vivAha-vidhipUrvaka mArI rAjImatI kanyA paraNavuM. A pramANe ugrasenanA kathana bAda baMne kulamAM vadhAmaNuM thayAM. kaTukI joSIe Apela najIkanA vivAhanA muhUrte, jemaNe jayA-vijayA-ddhi-vRddhi vagere sarva auSadhIothI snAna karyuM che, jemaNe lalATamAM muzalane sparza bAdi kautuka ane dahIM-akSata vagere maMgale karyA che, jemaNe divya-devadUSyanI jeDInuM paridhAna karyuM che ane jeo barAbara bhUSaNenI vibhUSAvALA che, evA ariSTa nemikumAra, vAsudevanA jayeSTha paTTahAthI upara ArUDha thayelA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathamiyAdhyayana-22 mastakamAM rahela cUDAmaNinI mAphaka atyaMta zaiAbhI rahyA che. mastaka upara dharAyela chatrathI ane kha Mne bAjue vI jAtA cArAthI ze|bhatA, samudravijayAdi vAsudeva payatanA daza bhAI e rUpa dazAAMthI yukta, saghaLA parivArathI parivarelA, kramasara goThavAyelI catura'gI senA sati, AkAzavyApI divya vAjitrAnA suMdara dhvaniethI yukta, uttama dIptisa'panna, pUrvokta sAhyabInA dabadabApUrNAMka ane yava'za rUpI samudramAM caMdra samAna ariSTa naimikumAra, peAtAnA rAjamahAlayamAMthI nIkaLI dhAmadhumathI vAjate-gAjate lagnama`DapanA najIka pradezamAM bhAvI pahA. ( 8 thI 13-783 thI 788 ) aha so tattha nijrjjato, dissa pANe bhayahUe / vADehiM paMjarehiM ca sanniruddhe sudukkhi // 14 // jIvitaM tu saMpatte, maMsaTThA bhakkhiyatvae / pAsittA se mahApanne, sArahiM iNamabbavI // 15 // kassa aTThA ime pANA, ee savve suhesiNo / vADehiM paMjarehiM ca sanniruddhA ya acchahiM // 16 // aha sArahI tao bhaNai, ee bhaddA u pANiNo / tujhaM vivAhakajjaMbhi, bhoyAveuM bahu jaNaM // 17 // soUNa tassa vayaNaM, bahupANiviNAsaNaM / cite se mahApanne, sANukose jiehi u // 18 // jamajha kAraNAM ee hammAnti subahU jiyA / na me eyaM tu nissesaM, paraLoge bhavissaI // 19 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-Ijo bhAga so kuNDalANa juMyalaM, muttagaM ca mahAyaso / AharaNANi ya savvANi, sArahissa paNAmaI // 20 // // saptabhiHkulakam // atha sa tatra niyan dRSTvA prANAn bhayadrutAn / vATakaiH paJjarezva, sanniruddhAnsuduHkhitAn // 14 // jIvitAntaM tu samprAptAnmAMsArthaM bhakSayitavyAn / dRSTvA sa mahAprajJassArathimidamabravIt // 15 // kasyArthamime prANA, pate sarve sukhaiSiNaH / vATakaiH paJjaraizca sanniruddhAzca Asate // 16 // , " atha sArathistato bhagatyete bhadrAstu prANinaH / tava vivAhakArye, bhojayituM bahUn janAn // 17 // zrutvA tasya vacanaM, bahuprANi vinAzanam / cintayati sa mahAprAjJassAnukrozo jIveSu tu // 18 // yadi mama kAraNAdete, haniSyante, subahavo jIvAH / na me etattu niHzreyasaM, paraloke bhaviSyati // 19 // sa kuNDasyoryugalaM, sUtrakaM ca AbharaNAni ca sarvANi sArathaye Jain Educationa International mahAyazAH / arpayati // 20 // // saptabhi: kulakam // atharhave ariSTa naimikumAra, maMDapa najIkanA pradezamAM AgaLa jatAM, maraNanA atrasare pAMcelA, avivekIothI mAMsa mATe bhakSaNIya, vADA ane pAMjarAomAM atyaMta pUrAyelA, ethI ja ghaNA du:khI bhayaMtrasta mRga Adi prANIone joi, mahA jJAnI bhagavAna mahAvatane pUche che ke--kayA hetuthI sukhanA For Personal and Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemiyAdhyayana-22 ee icchuka A tamAma mRgA vagere prANIo vADA ane pAMjarAAmAM pUrAyelA rahelA che? tenA sArathI javAma Ape che ke- ApanA gaurava Adi rUpa vivAhakAya mAM ghaNA janane jamADavA mATe kalyANa rUpa huraNa Adi prANIone vADA vageremAM pUrelA che.' sArathinA AvAM vacana sAMbhaLyA bAda, jIvA upara karUNAvALA mahAjJAnI bhagavAna, bahu prANIonA vinAza naI ciMtana calAve che ke jo mArA nimitte A saghaLA jIvA haNAze te A jIvaDuMsA, bhavAntarAmAM parahekabhIrUtAnA atyaMta abhyAsa karele| hAvAthI kahe che ke-bhaviSyanA paraleAkamAM kalyANa rUpa nathI. prabhunA A pramANe abhiprAya jANIne, vADA ane pAMjarAomAMthI mRga vagere saghaLAM prANIone jayAre sArathi choDAve che--abhayadAna apAve che, tyAre mahA-yazasvI bhagavAna parama AnaMdapUrvaka te sArithane e kuM Dale, kadarA ane saghaLAM AbharaNAne pAritASika rUpe Ape che. (14 thI 20-789 thI 795) maNapariNAmo akao. devA ya jahoiyaM samoiNNA / savviDDhIi saparisA nikkhamaNaM tassa kAuM je // 21 // devamaNussaparivuDo, sibiya rayaNaM Fo samArUDho / nikamiya bAragAo devayayaMmi dvio bhayavaM // 22 // ujjANaM saMpatto, oiNNo uttamAo sIyAo / sAhasI parigso aha nikkhamaI u cittAhiM // 23 // aha so sugaMdhagaMdhie turiaM mauAkuMcie / sayameva luMcaI kese paMcaTThIhiM samAhio ||24|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra vAsudevo a NaM bhaNaI, luttakesaM icchiNNorahaM turiyaM, pAvasU taM nANeNaM daMsaNeNaM ca caritenaM khantIe muttIe, vaDDhamANo 80 evaM te rAma kesavA, dasArA ya arinemiM vaMdittA, aigayA Jain Educationa International taveNa ya / bhavAhiM a ||26|| jiNassa u / samucchiyA // 28 // soUNa rAyavarakannA, pavvajjaM sA NIhAsA u NirANaMdA, sogeNa u rAImaI vicitei, ghiratthu mama jIviaM / jAhaM teNa pariccattA, seaM pavvaiuM mama // 29 // // navabhirkulakam // " sAthe bIjo bhAga jiindiaM / damIsarA || 25 || manaHpariNAmazca kRtaH devAzca yathocitaM samavatIrNAH / sarddharyA saparSadaH, niSkramaNaM tasya karttum // 21 // devamanuSyaparivRtaH, zibikAranaM tatassamArUDhaH / niSkramya dvArakavAle, svatake sthitaH bhagavAn // 22 // udyAnaM samprApto'vatIrNaH, uttamAyArizabikAyAH / sahastreNa parivRto'tha, niSkrAmati tu citrAyAm ||23|| atha sa sugaMdhagaMdhikAn tvaritaM mRdukakucitAn / svayameva luvati kezAn paJcamuSTibhissamAhitaH // 24 // vAsudevazva enaM bhaNati, lumakezaM IpsitamanorathaM tvaritaM prApnuhi tvaM jJAnena darzanena ca, bhrAntyA muktyA, jitendriyam / damIzvara ! ||25|| tapasA ca / bhava , bahujaNA / bAragAuriM / 27 // cAritreNa vardhamAno For Personal and Private Use Only ca ||26||
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-22 evaM tau rAmakezavau, dazAzci bahavo jnaaH| ariSTanemi vanditvA, atigatAH dvArakApurIm // 20 // zrutvA rAjavarakanyA, pravrajyAM sA jinasya tu / nirvAsA ca nirAnandA, zokena tu samavastRtA // 28 // rAjImatI vicintayati, dhigastu mama jIvitam / yadyahaM tena parityaktA, zreyo pravrajituM mama // 29 // che namaH 44m | artha-samudravijaya vagerenA samajAvavA chatAM prabhu sarvene samajAvI, pAchA pharI ane lokAntika devanA Agamana bAda vArSika dAna daI, jyAre ariSTanemikumAre manathI pravajyA svIkAravAne pariNAma karyo, tyAre te prabhune dIkSA kalyANaka mahatsava ujavavA mATe, nija-nija parivArathI parivarelA sarva RddhithI yukta cAreya nikAyanA deve ahIM utarI AvyA hatA, deva ane manuSyothI parivarelA tathA dee banAvelA uttarakurU nAmanI zreSTha zibikAmAM beThelA ariSTanemikumAra dvArakAmAMthI nIkaLI revatAcala AgaLa AvyA ane saDasAmravana nAmanA udyAnamAM padhAryA. teozrI uttama zibikAmAMthI utarIne, hajAra purUSanI sAthe citrA nakSatramAM, svabhAvathI ja khuzabedAra, kemala-kuTila kezane jaladI pite ja, sarva sAvadha vyApAranA tyAgapUrvaka ane samAdhivALA banI, pAMca muThIothI leca karI dIkSA grahaNa kare che. bAda tarata ja teozrIne mana:paryAyajJAnanI prApti thatAM, kezanA lecavALA-jitendriya zrI neminAtha prabhune vAsudeva vagere kahe che ke-he jitendriya ziromaNi! Apa jaladImAM jaladI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ para zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga ? mahedayanI prApti rUpa ISTa maneAthane pAmo ! vaLI jJAnadazana-cAritrathI temaja kSamAthI ane parama sa tASathI vadhatAvadhatA thajo ! A pramANe vAsudeva, dazAA~ temaja ghaNA loko stuti karI, va MdanA karI dvArikA nagarImAM AvI gayA. have rAjakanyA rAjImatI, zrI neminAtha bhagavAnanI dIkSA sAMbhaLI, sagamanI AzAnA bhaMga thavAthI te samaye hAsya-AnaMda vagaranI, zekathI gherAyelI vicAre che ke- dhikkAra che mArA jIvanane!' bIje paNa te vicAra kare che ke jo huM te prabhuthI tajAyela chu te mAre pravajyA levI e ja zreyaskara che, kema ke-anya janmamAM mane aAvu' duHkha na thAya! bIjI vAta e che ke--satI strIe patine anusaranArI hoya che--evu' vAkaya paNa caritArtha thAya !' (21 thI 29766 thI 804) aha sA bhramarasannibhe, kuccaphaNagapasAhie / sayametra luMcaI kese, ghimaMtA vavassi // 30 // vAsudevo yaNaM bhaNai, luttakesaM jiiMdiyaM / saMsArasAyaraM ghoraM tara kaNNe lahu lahu // 31 // pavvAvesI tahiM bahu / sauSThavaMtA varuNuJA ||rU2 / / triviro%m / / sA pavyaiA saMtI, saMcaLa triLuM cetra, atha sA bhramarasannibhAn, kUrcaphaNakaprasAdhitAn / svayameva luzcati kezAn dhRtimatI vyavasitA ||30|| Jain Educationa International > For Personal and Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-22 vAsudevazca enAM bhaNati, luptakezAM jitendriyAm / saMsArasAgaraM ghoraM, tara kanye ! laghu laghu // 31 // sA pravrajitA satI, pravrAjayAmAsa tatra bahUn / svajanAnparijanAMzcaiva, zIlavatI bahuzrutA // 32 // ||tribhirvishesskm // atha-have te rAjImatI, kAMsakI vagerethI saMskArita karela bhramara jevA zyAma kezane pite ja svastha cittavALI ane dharma pratye udyamavALI banI leca kare che dIkSA svIkAre che. vaLI vAsudeva, kezanA lecavALI-jitendriya sAdhvI rAmatIne kahe che ke "he rAjakanya! tame jaladI jaladI saMsArasAgara tarI jAo !" AryAvaryA rAjImatIe dIkSA grahaNa karyA bAda bahutA-zIlavaMtA banIne ghaNuM svajanaprivn nadImA apAvI. (30 thI 32-05 thA 807) giriM ca revayayaM jaMtI, vAseNollA u aNtraa| vAsaMte aMdhayArammi, aMto layaNassa sA ThiA // 33 // cIvarAI visAraMtI, jahA jAyatti pAsiA / rahaNemI bhaggacitto, pacchA diTTho a tIIvi // 34 // bhIyA ya sA tarhi daTuM, egaMte saMjayaM tayaM / bAhAhiM kAuM saMgophaM, vevamANI nisIyaI // 35 // aha so pi rAyaputto, smudvijyNgo| bhIyaM paveviyaM dadchu, imaM vakkamudAhare // 36 // rahanemI ahaM bhadde, surUve caarubhaasinnii| gamaM bhayAhi muaNu, na te pIlA bhavissaI // 37 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ehi tA bhujimo bhoe, mANussaM khu sudullahaM / bhuttabhogA puNo pacchA, jiNamaggaM carissimo ! // 38 // ||ssmiH kulakam / / giri raivatakaM yAntI, varSeNArdA tvantarA / varSatyandhakAre, antarlayanasya sA sthitA // 33 // cIvarANi vistArayantI, yathAjAteti dRSTvA / rathanemirbhagnacittaH, pazcAdRSTazca nayA'pi // 34 // bhItA ca sA tatra dRSTvA , ekAnte saMyataM takam / bAhubhyAM kRtvA saMgophaM, vepamAnA niSIdatI // 35 // atha so'pi rAjaputraH, samudravijayAGgajaH / bhItAM pravepitAM dRSTvA , idaM vAkyamudAharat // 36 // rathanemiraha bhadre ! surUpe ! cArubhASiNi ! / mAM bhajasva sutano ! na te pIDA bhaviSyati // 37 // ehi tasmAd bhujAmahe bhogAn , mAnuSyaM khalu sudurlabhaM / bhuktabhogAH punaH pazcAt , jinamArga cariSyAmaH // 38 // ||ssddbhiH kulakam // artha-eka vakhata bhagavAna zrI neminAthane vaMdana karavA mATe paivatAcala upara jatI sAdhvI rAjImatI, varasAdathI bhiMjAyela vastravALI banelI, megha varasate hovAthI prakAzarahita aMdhakAra thavAthI ardhA raste giriguphAmAM gayAM, tyAM vare sukavatI te AvaraNa vagaranI janmAvasthA jevI thaI. AvI rItie te rAjImatIne jotAM rathanemi saMyama prati bhagracittavALo baje arthAta kAmAtura thaye. te pachI rAjI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-2 matIe paNa te rathanemine joye. tyAra bAda "balAtkArathI A mArA zIlane bhaMga na kare."--ema dhArI, bhayavALA banI, tyAM ekAMtamAM te sAdhune jotAM be hAthathI stana upara markaTa baMdha karI, rAjImatI zIlabhaMganA bhayathI tharatharatI bese che. have samudravijayanA putra rathanemi paNa tevA prakAranI rAmatIne 'jotAM A pramANe vAkya kahe che ke "he maneharabhASiNI ! surUpe! bhadre ! huM rathanemi chuM. tuM mAre svIkAra kara! tane kaI pIDA thaze nahi. pIDAnI zaMkAthI tuM kema dhruje che? viSayasevana e pIDAno hetu nathI, paraMtu sukhane ja hetu che. Ave, ApaNe baMne bhego bhegavIe; kema ke-manuSyabhava ati durlabha che. bhuktabhegI banIne pachIthI ApaNe zrI jinamArgane AcarIzuM. (33 thI 38-808 thI 813) daTTaNa rahanemi taM, bhaggu'joaparAi / rAImaI asaMbhaMtA, appANaM saMvare tahiM // 39 // aha sA rAyavarakannA, muTThiA niamacae / jAI kulaM ca sIlaM ca, rakkhamANI tayaM vae // 40 // jaimi rUveNa vesamaNo, lalieNa nlkuubro| tahAvi te na icchAmi, jaisi sakkhaM puraMdaro // 41 // dhiratthu te jaso kAmI, jo taM jIviyakAraNA / vaMtaM icchasi Aveu, seyaM te maraNaM bhave / / 42 // ahaM ca bhogarAyassa, taM ca si aNdhgvnnhinno| mA kule gaMdhaNA homo, saMjamaM nihuo cara // 43 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga jaita kAhisi bhAvaM, jA jA dicchasi naario| vAyAtridhunca haDo, aTThiappA bhavissasi // 44 // govAlo bhaMDavAlo vA, jahA tahabANissaro / evaM aNissaro taM pi, sAmaNNasta bhavissasi // 45 // // saptabhiHkulakam / / dRSTvA rathanemi taM, bhagnodyogarAjitaM / rAjImatyasambhrAntA''tmAnaM samavArIt tatra // 39 // atha sA rAjavarakanyA, susthitA niyamavro / jAtiM kulaM ca zIlaM ca, rakSantI takamavAdIt // 40 // yadyasi rUpeNa vaizramaNo, lAlityena nalakUbaraH / tathA'pi tvAM necchAmi, yadyasi sAkSAtpuraMdaraH / / 41 // dhigastu te ayazaskAmin ! yastvaM jIvitakAraNAt / vAntamicchasyApAtuM. zreyaste maraNaM bhavet // 42 // ahaM ca bhogarAjasya, tvaM cAsyaMdhakavRSNeH / mA kule gandhanAnAM bhUva, saMyamaM nibhRtazvara // 43 // yadi tvaM kariSyati bhAvaM, yA yA drakSyasi nArIH / vAtAviddho iva haDo, asthitAtmA bhaviSyasi // 44 // gopAlo bhaNDapAlo vA, yathA tadravyasyAnIzvaraH / evamanIzvarastvamapi, zrAmaNyasya bhaviSyasi ! // 45 // // saptabhiH kulakam / / artha-have saMyamamAM utsAhanA bhaMgavALA ane straparISahathI hArelA te rathanemine joI, balAtkArathI A akArya karanAra nathI-ema mAnI, nirbhaya banelA rAmatI, vasothI pitAnA zarIrane DhAMkI de che. indriyasaMyamamAM ane dIkSAmAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-22 atyaMta sthiratAvALI, jAti-kula-zIlanI rakSA karatI rAjavara kanyA rAjamatI have tene paDakAravA lAgI ke-"bhale tuM rUpathI zramaNa ke savilAsa ceSTAthI nalakubera che ke sAkSAta Indra he! te paNa traNeya kALamAM huM tane cAhanArI nathI. he kAmina ! tArA mahAkulanA janmathI thayela yazane dhikkAra he! athavA apakItinA abhilASI tane dhikkAra che ! zuM tuM asaMyama jIvana mATe dIkSA svIkArI vamelA bhegasukhane bhegavavAnI IcchA kare che? tenA karatAM maraNane svIkAra zreyaskara che, paraMtu vamelAnuM pAna karavuM hitakara nathI. vaLI huM ugrasenanI putrI chuM ane tuM yadukulamAM pedA thayela che. ApaNe baMne uccatama kulanAM chIe, mATe gaMdhanakulanA sApa jevA ApaNe banIe nahi ene khyAla karIne ane sthira banIne saMyamanuM sevana-ArAdhana kare! vaLI je tuM je je nArIone joIne tenA viSe bheganI IcchA rUpa bhAva karIza, te pavanathI halAvAyela haDa nAmanA vRkSanI mAphaka asthira manavALe thaIza. bIjAnI gAyanuM pAlana kare te govALa ane bIjAnA bhAMDenuM bhADuM vagerethI pAlana kare te bhAMDapAta kahevAya che. teo jema bIjAnI gAnA-dranA Izvara nathI, tema tuM paNa veSa mAtrane dhAraka-zrAmaNyane Izvara thaIza nahi, kema ke-bhegAbhilASAthI zramaNyanA phalano abhAva che. (39 thI 45-814 thI 820 ) tIse so vayaNaM succA. saMjaIe subhAsiyaM / ... aMkuseNa jahA nAgo, dhamme saMpaDivAio // 46 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga maNagutto vayagutto, kAyagutto jiidio| sAmaNNaM niccalaM phAse, jAvajjIvaM daDhavvao // 47 // yugmm|| tasyAH sa vacanaM zrutvA, saMyatAyAssubhASitam / aGkuzena yathA nAgo, dharma saMpratipAtitaH // 46 // manogupto vacoguptaH, kAyagupto jitendriyaH / zrAmaNyaM nizcalaM spRzati, yAvajjIvaM dRDhavrataH / 47 // // yugmam // artha-te rathanemi, te saMyamadhAriNI rAmatInuM vacana sAMbhaLI, jema aMkuzathI hAthI mArgamAM sthira thAya tema cAritra nAmanA dharmamAM sthira thayA, temaja mana-vacana-kAyAnI guNithI guma, jitendriya ane daDhavatI banI cAvajajIva sudhI zrAmapayana nizvastathI 25 42nAra manyA. (4+47821 + 822) uggaM tavaM carittANaM, jAyA duNNivi kevalI / savvaM kammaM khavittArNa, siddhi pattA aNuttaraM // 48 // ugraM tapazcaritvA, jAtau dvAvapi kevalinau / sarva karma kSapayitvA, siddhi prAptAvanuttarAm // 48 // artha-ugra tapa AcarIne baMne jaNa (rathanemi ane rAjImatI) kevalI banyA ane sarva karmone khapAvI anuttara siddhagatine pAyA. (48-823) evaM kariti sambuddhA, paMDiA paviakkhaNA / viNIaTTati bhogesu, jahA se purisottamo tibemi // 49 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemiyAdhyayana-22 evaM kurvanti sambuddhAH, paNDitAH pravicakSaNAH / vinivartante bhogebhyaH, yathA sa puruSottamaH iti bravImi // 49 // atha-jema A puruSottama rathanemi khelanA thavA chatAM vizeSathI tene sudhArI bhegathI aTakI gayA, tema saMbuddha, paMDita ane pravicakSaNe khalanAne sudhArI bhegethI aTakI jAya che. ema he jaMbU! huM kahuM chuM. (49-824) bAvIzamuM zrI rathanemiyAdhyayana saMpUrNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 jiNe pAsitti nAmeNaM, arahA logapUie / saMbuddhappA ya savvaNNU, dhammatitthayare jiNe // 1 // jinaH pArzva iti nAmnA, arhan lokapUjitaH / sambuddhAtmA ca sarvajJaH dharmatIrthakaro jinaH ||1|| artha-trazu seAunA sAthI yUnita, saMyuddhAtmA, sarvajJa, dhamatItha'kara, rAga-dveSa vagerenA vijetA ane sakaLa ka-vijetA zrI pArzvanAtha nAmanA trevIzamA tI kara arihaMta. bhagavAna tA. (1-825 ) tassa logapaIvassa, Asi sIse mahAyase / kesI kumArasamaNe vijjAcaraNapArage ||2| ohinANasue buddhe, sIsasaMghasamAule / gAmAzugAmaM rIyaMte, se'vi sAvatthimAga || 3 || viMduyaM nAma ujjANaM, tammi nagaramaMDale | phAsue sijjasaMyAre, tattha vAsavA ||4|| // tribhirvizeSakam // lokapradIpasya, tasya kezikumAraH avadhijJAnazrutAbhyAM grAmAnuprAmaM rIyamANo, Jain Educationa International AsacchiSyo mahAyazAH / zramaNo, vidyAcaraNapAragaH // 2 // buddha ziSya saMghasamAkulaH / so'pi zrAvastImAgataH // 3 // For Personal and Private Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 tindukaM nAmodyAnaM, tasyAH nagaramaNDale / prAsuke zayyAsaMstArake, tatra vAsamupAgataH // 4 // // tribhirvizeSakam // artha-jJAna-cAritramAM pAraMgata,zrI kezInAmanA kumArazramaNa, lekapradIpa zrI pArzvanAtha prabhunA te mahAyazasvI ziSya-saMtAnaya ziSya tarIke hatA te zrI kezIkumArazramaNa mati-zrata-avadhijJAnathI jJAnI banelA, zivenA saMghathI parivarelA ane rAmAnugrAma vihAra karatA, zrAvastI nagarInA sImADAmAM rahela taMdula nAmanA udyAnamAM padhAryA. tyAM teozrI svAbhAvika ke AgaMtuka jaMturahita-zuddha jagyA-zilAphalaka vagerevALA bagIcAmAM nivAsa karI rahyA che. (2 thI 4 826 thI 828) aha teNeva kAleNaM, dhammatitthayare jiNe / bhayavaM vaddhamANutti, savvalogaMmi vissue // 5 // tassa logapaIvassa, Asi sIse mahAyase / bhayavaM goyame nAma, vijjAcaraNapArage // 6 // bArasaMgaviU buddha, sIsasaMghasamAule / gAmANugAma rIyaMte, se'vi sAvatthimAgae // 7 // koTThagaM nAma ujjANaM, taMmi nagaramaNDale / phAsue sijjasaMthAre, tattha vAsamuvAgae // 8 // // caturbhiHkaLApakam / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga, atha tasminneva kAle, dharmatIrthakaro jinaH / bhagavAn vardhamAna iti, sarvaloke vizrutaH // 5 // tasya lokapradIpasyAsIcchiSyo mahAyazAH / bhagavAn gautamanAmnA, vidyAcaraNapAragaH // 6 // dvAdazAGgavid buddho, ziSyasaMghasamAkulaH / prAmAnugrAmaM rIyamANaH, so'pi zrAvastImAgataH // 7 // kroSTukaM nAmodyAnaM, tasyAH nagaramaNDale / prAsuke zayyAsaMstArake, tatra vAsamupAgataH // 8 // // caturbhiHkalApakam // artha-have te ja kALamAM rAga vagerenA vijetA dharma tIrthakara bhagavAna zrI vardhamAna nAme sarva lekamAM prasiddha che. te lekapradIpa zrI vardhamAna svAmInA jJAna-kriyAmAM pAraMgata ane mahAyazasvI zrI gautamanAmanA ziSya hatA. te zrI gautamasvAmI paNa bAra aMganA jANakAra, jJAnI, ziSya-samudAyathI pari varelA grAmAnugrAma vihAra karatA zrAvastI nagarImAM padhAryA. te nagarInI patabhUmimAM kopTaka nAmanuM ughAna hatuM. zuddha zamyA-saMstArakavALA te udyAnamAM teozrI AvI vasyA hatA. ( 5 thI 8-828 thI 832) kesI kumArasamaNe, goame a mahAyase / ubho tatthaviharisu, allINA susamAhiA // 9 // kezIkumArazramaNaH, gautamazca mahAyazAH / ubhAvapi tatra vyavahArTAm , AlInau susamAhitI // 9 // arthazrI kezakumArazramaNa ane mahAyaza zrI gautama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 svAmI tyAM baMne uthAnamAM manavacana-kAyAguptithI gupta ane sArI samAdhivALA viharaNa kare che. (9-833) ubhao sissasaMghANaM, saMjayANa tavassiNaM / tattha ciMtA samuppannA, guNavaMtANa tAiNaM // 10 // ubhayatazziSyasaMghAnAM, saMyatAnAM tapasvinAM / tatra ciMtA samutpannA, guNavatAM trAyiNAm // 10 // artha-te baMne svAmIonA guNavaMta, rakSaka, tapasvI ane saMyata-evA ziSyane nIce kahevAtI cintA pidA thaI (10-834) keriso vA imo dhammo, imo dhammo va keriso| AyAradhammappaNihI, imA vA sA va kerisI // 11 // kIdRzo vAyaM dharmo'yaM, dharmo vA kIdRzaH ? / bAvA adhiriyuM vA mA vA daza zaza artha_zrI gautamasvAmInA pakSamAM mahAvata rUpa dharma ke che? ane dharmahetu hoI veSa dhAraNa vagere kriyAkalApanI vyavasthA kevI che? e zrI kezIpakSIya zine vicAra thAya che. - jyAre zrI kumArazramaNa kezInA pakSamAM mahAvrata rUpa dharma ke che? ane dharmahetu haiIveSadhAraNa vagere kiyAkalApanI vyavasthA kevI che?--e zrI gautamapakSIya ziSyane vicAra thAya che. arthAt baMnene dharma zrI sarvajJakathita che, te tenA sAdhanamAM kema bheda che?--A vastune ame jANavA IcchIe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga chIe AvI cintA-vicAra zrAvastI nagarImAM rahela baMnenA zikhyAmAM uddabha. (11-835) cAumjAmoya jodhammo, jo imo pNcsikkhio| desio vaddhamANeNaM, pAseNa ya mahAmuNI // 12 // caturyAmazca yo dharmaH, yo'yaM paJcazikSitaH / dezito vardhamAnena, pAcana ca mahAmuninA // 12 // atha-mahAmuni zrI pArzvanAthasvAmIe cAra mahAvrata rUpa cAturyAma dharma prarUpe che, jyAre mahAmuni zrI vardhamAnasvAmIe pAMca mahAvrata rUpa sAdhudharma darzAve che. ahIM ziSyane dharmaviSayaka saMzaya vyakta karela che.(12-836) acelago ya jo dhammo, jo imo sNtruttro| egakajjapavannANaM, visese kiM nu kAraNaM // 13 // acelakazca yo dharmo, yo'yaM sAntarottaraH / ekakAryaprapannAnAM, vizeSe kiM nu kAraNam ? // 13 // artha-zrI vardhamAnasvAmIe alaka rUpa AcAradharma darzAvyA che, jyAre zrI pArzvanAtha prabhue zrI vIrasvAmInI apekSAe mAna-varNathI vizeSita rUpa sAntara ane mahA mUlyapaNue pradhAnarUpa uttara vastrovALe AcAradharma kahyo che. eka mukti rUpa kArya-phalane uddezI pravRtta thayela baMne prakAranA AcAradharmamAM bhedanuM zuM kAraNa che?--A AcAra0thavasthA dharmane saMzaya vyakta karyo che ema samajavuM. (13-837), Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kaizigautamIyAdhyayana-23 aha te tattha sIsANaM, vinnAya paviyakayaM / samAgame kayamaI, ubhao kesigoyamA // 14 // goyamo paDirUvannU, sIsasaMghasamAule / jilu kulamavikkhaMto, tiduyaM vaNamAgao // 15 // kesIkumArasamaNe, goyamaM dissamAgaya / paDirUvaM paDivatti, sammaM saMpaDivajjaI // 16 // palAlaM phAsuyaM tattha, paMcamaM kusataNANi ya / goyamassa nisijjAe, khippaM saMpaNAmae // 17 // // caturbhi:kalApakam / / atha tau tatra ziSyANAM, vijJAya pravitarkitam / samAgame kRtamatI, ubhau kezigautamau // 14 // gautamaH pratirUpajJaH, ziSyasaMghasamAkulaH / jyeSTha kulamapekSamANastindukaM vanamAgataH // 15 // kezIkumArazramaNaH, gautamaM dRSTvA''gatam / pratirUpAM pratipatti, samyak saMpratipadyate // 16 / / palAlaM prAsukaM tatra, paJcamAni kRzatRNAni ca / gautamasya niSadyAyai, kSipraM tu sampraNAmayati // 17 // // caturbhiHkalApakam / / atha-A pramANe paraspara ziSyanI cintA pragaTa thatAM zrI keza ane zrI gautama svAmIe zuM karyuM? tenuM varNana kare che ke-zrAvastInA udyAnamAM rahelA ziSyane A vicAra jANa baMne yUthapatio samAgama-milanamAM buddhivALA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, thayA ane bhegA thavAne saMkalpa karyo. yAcita vinaya rUpa pratipattinA jANakAra pahelAM thayela hovAthI, jyeSTha zrI pArzvanAtha prabhunA saMtAna rUpakulane gaNatA zrI gautamasvAmI ziSyasamudAyanI sAthe pahela karI hiMduka vanamAM padhAryA. have zrI kezIkumArazramaNa zrI gautamasvAmIne padhArelA jotAM, abhyAgata kartavya rUpa- cita pratipatti rUpa vinayane sArI rItie kare che. zrI gautamasvAmIjIne besavA mATe prAsuka lAlanA pAMcamA bheda rUpa kuzatRNanuM samarpaNa zrI kezakumAra zramaNa kare che. (14 thI 17-838 thI 841) kesIkumArasamaNe, goame a mahAyase / umao nisannA sohanti, caMdasarasamappahA // 18 // kezakumArazramaNaH, gautamazca mahAyazAH / ubhau niSaNNau zobhete, candrasUryasamaprabhau // 18 // artha-mahAyaza zrI kezIkumArazramaNa ane mahAyaza zrI gautamasvAmI baMne pitapatAnA Asana upara beThelA caMdra ane sUryanI samAna prabhAvALA zobhI rahyA che.(18-842) samAgayA bahU tattha, pAsaMDA kougaamiaa| gihatthANamaNegAo, sAhassAo samAgayA // 19 // devadANavagaMdhavyA, jakkharakkhasakinnarA / adissANa ya bhUANaM, Asi tattha samAgamo // 2 // !! guma che samAgatAH bahavastatra, pASaNDAH kautukaamRgaa| gRhasthAnAmanekAH, sahasrAH samAgatAH // 19 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezagautamIyAdhyayana-23 devadAnavagandharvAH, yakSagakSasakinnarAH / adRzyAnAM ca bhUtAnAM, AsIt tatra samAgamaH // 20 // // yugmam // artha-A samaye ajJa hoI mRga jevA jenetara sAdhuo ane aneka hajAronI saMkhyAmAM gRhasthIe AvyA, temaja deva-dAnava-gaMdha tathA yakSa-rAkSasa-kinnare dazya rUpe bhane dIlisa vyt| azya 33 megA thayA. (18 + 20 843 + 844) pucchAmi te mahAbhAga ! kesI goamamabbavI / to kesI buvaMtaM tu, gauamo iNamabbavI // 21 // puccha bhaMte ! jahicchaM te, kesI goamamabbavI / tao kesI aNuNNAe, goamaM iNamabbavI // 22 // // yugmam // pRcchAmi tvAM mahAbhAga ! keziH gautamamabravIt / tataH keziM bruvantaM tu, gautamaH idamabravIt // 21 // pRccha bhadanta ! yathecchaM tvaM, kezi gautamo'bravIt / tataH keziranujJAto, gautamamidamabravIta // 22 // // yugmam // artha_zrI kezIzramaNa zrI gautamane kahe che kemahAbhAga! atizaya aciMtya zakitazALI ! tamane pUchavAnI IcchA rAkhuM chuM. tyAre zrI gautame zrI kezIne A pramANe kahyuM ke he bhadaMta! bhagavan! Apa mane IcchA pramANe pUchI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga, zake che. bAda anujJAne pAmelA zrI kezI zrI gautamane 5che che. (21 + 22-845+ 846) cAujjAmo a jo dhammo jo imo pNcsikkhio| desio baddhamANeNaM, pAseNa ca mahAmuNI // 23 // egajhajjapapannANaM, visese kiM na kaarnnN| dhamme duvihe mehAvI, kahaM vippaccao na te // 24 // // yugmam // cAturyAmazca yo dharmo, yo'yam paJcazikSitaH / dezito barddhamAnena, pArzvana ca mahAmuninA // 23 // eka kAryaprapannAnA, vizeSe kiM nu kAraNam / dharme dvividhe medhAvin ! kathaM vipratyayo na te // 24 // ||yugmm // atha-mahAmuni zrI pArzvanAthasvAmIe cAturyAma rUpa je dharma batAvyuM ane mahAmuni zrI vardhamAnasvAmIe paMcamahAvrata rUpa je A dharma prarUpe, te eka ja kArya mATe pravRtta thayela baMne dharmonA bhedamAM zuM kAraNa che? he medhAvina! A be prakAranA dharmomAM Apane kema avizvAsa nathI thatuM? kema ke-je sarvarUpaNuM samAna che te zA mATe mA bhatale zyoM ? (23+ 24-847 + 848) to kemi buntaM tu, goyamo iNamabbavI / pannA samikkhae dhammaM tattaM tattaviNi niyayaM // 25 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 purimA ujjujaDA u, vakkajaDA ya pacchimA / majjhimA ujjupaNNA u, teNa dhamme duhA kae // 26 / / purimANaM dubisujjhou,carimANaM durnnupaalo| kappo majjhimagANaM tu, suvisujjho supAlao // 27 // tataH kezi bruvantaM tu, gautamaH idamabravIt / prajJA samokSyate dharmatattvaM, tattvavinizcayam // 25 // pUrva RjujaDAH tu, vakrajaDAzca pazcimAH / madhyamA RjuprajJAH tu, tena dharmo dvidhA kRtaH // 26 / / pUrveSAM duvizodhyaH tu, caramANAM duranupAlakaH / kalpo madhyamakAnAM tu, suvizodhyaH supAlakaH // 7 // trirvizeSam | artha-tyArabAda zrIkezIne zrIgautame kahyuM ke-buddhi jenAthI jIvAda tAne vinizcaya che evA dharma paramArthane jue che arthAt vAkyanA zravaNa mAtrathI ja arthane nirNaya zata nathI, paraMtu prajJAvazathI thAya che. pahelA tIrthakaranA munio sarala ane jaDa che te hetuthI, chevA tIrthakaranA sAdhuo vakra prakRtinA kAraNe vaka ane jaDa che te hetuthI ane madhyama tIrthaMkaranA sAdhue sarala ane subedhatAne kAraNe prAjJa che te hatuthI, eka kAryamAM pravRtta herA chatAM dharma be prakAra che. pahelA tIrthakaranA sAdhuone sAdhukA-AcAra dukhe karI zuddha karI zakAya eve che, kema ke-gurU dvArA samajAvavA chatAM paNa jaDatAnA kAraNe gurUvuM vAkya samyaka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 zrI uttaradAyana sUtra sAtha-bIjo bhAga jANuM zakavA teo samartha thatA nathI. jyAre chellA tIrthakaranA sAdhuone sAdhu-AcAra duHkhe karI pALI zakAya evA che kAraNa ke-teo koI paNa rItie jANatA hovA chatAM paNa vaka-jaDatAnA kAraNe yathArtha rItie pALI zakatA nathI. tema ja madhyama tIrthaMkaranA sAdhuone sAdhu-AcAra suvidhya ane supAlaka thAya che, kema ke teo trAju -prAjJatAnA kAraNe te sukhe jANe che ane pALe che ane tethI teo cAturyAmanA kathanamAM paMcama yAmane jANavA ane pALavA mATe samartha che. kahyuM che ke "aparigrahIta strIne bhega asaMbhavita che, mATe parigrahanA paccakakhANamAM strInuM paccakakhANa AvI gayuM - ema buddhithI teo jANe che. AvI rItie (te te apekSAe) zrI pArzvanAthasvAmIe cAturyAma dharma kahyo che. pUrvanA ke pachInA tevA nahi hevAthI zrI RSabhadevasvAmIe ane zrI vardhamAnasvAmIe paMcamahAvrata rUpa dharma kahyo che. A pramANe vicitra buddhivALA ziSyanA upakArane mATe dharmanA be prakAre che. te vAstavika ke tAtvika nathI.(25 thI 27-849thI 851) sAhu goama ! paNNA te,chiNNo me saMsao imo| anno vi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA ! // 28 // acelao ya jo dhammo, jo imo sNtruttro| desio vadramANeNa, pAseNa ya mahAmuNI // 29 // egAjapavannANaM, visese kiM nu kAraNaM / liMge duvihe mehAvI, kaha vippacco na te // 30 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigotamIyAdhyayana-23 kesimevaM buvANaM tu, goyamo iNamabbavI / vinnANeNa samAgamma, dhammasAhaNamicchiaM // 31 // paccayatthaM ca logassa, nANAvihavikappaNaM / jattatthaM gahaNatthaM ca, loge liMgapaoyaNaM // 32 // aha bhave painnA u, mukkhasabbhUyasAhaNA | nANaM ca daMsaNaM ceva, caritaM ceva nicchae // 33 // // SabhiHkulakam // sAntarANi / mahAmuninA // 29 // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! ||28|| acelakaca yo dharmaH, yo'yaM dezito varddhamAnena, pArzvena ca ekakAryaprapannAnAM vizeSe kiM nu kAraNam ? / liMge dvividhe medhAvin ! kathaM vipratyayo na te // 30 // kezimevaM bruvantaM tu gautamaH idamabravIt / vijJAnena samAgamya, dharmasAdhana mIpsitam // 31 // pratyayArthaM ca lokasya nAnAvidhavikalpanam / yAtrArthaM grahaNArthaM ca loke liGgaprayojanam ||32|| atha bhavet pratijJA tu mokSasabhUta sAdhanAni / jJAnaM ca darzanaM caiva, cAritraM caiva nizcaye // 33 // // SaDUbhiHkulakam // " Jain Educationa International 101 artha-De gautama! tamArU jJAna zreSTha che ane tenAthI tame amArA ziSyeAnA sa'zaya dUra karyAM. vaLI je bIjo sazaya che tene paNa tame dUra kare ! te e ke-mahA yazasvI zrI vardhamAna For Personal and Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 vinayak zrI uttarAdhyayana sUtra mA-bIjo bhAga svAmIe acelaka kalpa kahyo che ane mahAyaza zrI pArzvanAthasvAmIe zrI mahAvIra-ziSyAnI apekSAe viziSTamAna-varNa tathA bahu mUlyava Mta pradhAna vastravALe kalpa kahyo che. eka kA mATe pravRtta khanenA kalpanA bhedanuM zuM kAraNa che ? huM medhAvin ! e prakAranA liMgabhedamAM zuM avizvAsa thate nathI ? zrI kezInA A praznanA zrIM gautamasvAmI javAba Ape che ke-kevalajJAna rUpI vijJAnathI je jene ucita hoya, te tene te rItie jANIne varSAkalpa vagere dharmopakaraNa-sAdhana darzAvyuM che. pahelAMnA ane chevaTanA sAdhuene jo lAla vastro AdinI anujJA ApavAmAM Ave, te jI-13-jaDatAnA kAraNe vastrone raMgavA vageremAM paNa pravRtti karI bese! AthI tenI rajA ApI nathI. zrI pArzvanAtha prabhunA ziSye tevA naDu hAvAthI teone lAla vagere vasranI anujJA karela che. vaLI 'A jaina sAdhue che '-enI pratIti mATe niyatu-rajoharaNu vagerenA nAnAvidha karaNanI vyavathA-racanA karela che. vaLI saMcanirvAha rUpa yAtrA mATe muniveSa rUpa liMganu prayAjana che,kema ke--varSAka5-ka mala vagere vinA vRSTi geremAM saMyamanI bAdhA ja thAya ! vaLI 'huM muni chuM'-evA peAtAnA jJAna mATe muniveSa rUpa liMganuM pratyeAjana che, kema ke--kei vakhata mananI asthiratAvALA dazAmAM paNa 'huM muni chuM' tenu bhAna rahe che. vaLI jJAna-dana-caritra rUpa ratnatrayI ja meAkSanAM tA.vaka kAraNA che.'~evI pratijJa svIkAra zrI pArzvanAtha ane zrI mahAvIramAM eka ja che, emAM bheda nathI. Jain Educationa International -. For Personal and Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigotamIyAdhyayana-23 103 jJAnAdi ratnatrayI ja muktinuM sAdhana che parantu liMga nahiM, evI nizcayanayanI dRSTi che. vyavahAranayanI draSTie muktinuM sAdhana ratnatrayI ane tenuM saDrAyaka-rakSaka-upakAraka suniveSa paNa muktinu' sAdhana che. Ama mane nayA zrI jainazAsanamAM mAnya che. AthI paDitAne tenA bheda visaMvAda-avizvAsane hetu khanatA nathI. (28 thI 33 852 thI 857) sAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / annovi saMsao majjha taM me kahasu goamA ! ||34|| aNagANa sahassANaM, majjhe ciTThasi goamA / te a te abhigacchati, kahaM te NijjiA tume ? || 35 // ege jie jisa paJca paJca jie jiA dasa / dasahA u jiNittANaM savvasattU jiNAmahaM // 36 // saca a ii ke utte, kesI goamabbavI / tao kesIM buvantaM tu goamI iNamabbavI ||37| egappA ajie sattU, kasAyA iMdiANi a / te jiNita jahANAyaM, viharAmi ahaM muNI ||38|| // paMcabhiHkulakam // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! ||34|| anekAnAM sahasrANAM madhye tiSThasi gautama ! | te ca tvAmabhigacchanti kathaM te nirjitAstvayA ||35|| 7 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga ekasmin jite jitAH pazca, paJcasu jiteSu jitA daza / dazadhA tu jitvA nu, sarvazatrUn jayAmyaham // 36 // zatru: 4 rUti vAna, zI nautamamatravato tataH kezI bruvantaM taM, gautama idamabravIt // 30 // eka AtmA'jitazzatrukaSAyA indriyANi ca / tAn jivA yathAnyAyaM, viharAmyaha mune ! // 38 // paramiDutram | atha-he gautama! ApanI prajJA uttama che ane AthI A AcAraviSayaka saMzaya Ape amArA ziSyane kara karyo. have je bIjo saMzaya ApanI pAse raju thAya che tene paNa Apa dUra kare ! he gautama ! Apa hajAro zatruonI vacce ubhA rahyA che. je zatruo ApanA tarapha deDI rahyA che, te zatruone Ape kevI rItie harAvyA? - have zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-eka zatrune jItavAthI pAMca zatruo chatAyA ane pAMca zatruone jItavAthI daza zatruo jItAyA, temaja daza zatruone jItIne aneka hajAra zatruo-sarva zatruone huM jItuM chuM. have zrI kezI zrI gautamane pUche che ke tame je zatru kahyo te zatru keNa che? tene zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-ajIta eTale nahi chatAyela eka AtmA, eTale jIva athavA mana (abheda upacArathI) zatru che, kema ke te aneka anarthonI prAptine hetu che. vaLI nahi chatAyelA kaSA zatruo che, arthAta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 105 AtmAnI sAthe meLavatAM eka jIva athavA mana ane cAra kaSAya ema pAMca zatruo che. te uparAnta ajIta pAMca indri paNa zatruo che. eTale uparanA pAMcanI sAthe A pAMca indriya meLavatAM daza zatruo samajavA. A daza zatruone jItatAM hAsya vagere nava nokaSAya Adi sarva zatruo jItAyA ja samajavA. A rItie zatruone jItIne, he muni ! pUrvokta nyAya pramANe teonA madhyamAM rahevA chatAM paNa apratibaddha viDAritA 3theviyachu . ( 34 thI 38-858 thI 862) sAhu goyama ! pannA te,chinno me saMsao imo| annovi saMsao majcha, taM kahasu goamA // 39 / / dIsaMti bahave loe, pAsabaddhA sriirinno| mukkapAso lahunbhUo, aha taM viharasI muNI ! // 40 // te pAse savvaso chittA, nihaMtUNa uvaayo| mukkapAso lahunbhUo, viharAmi ahaM muNI ! // 41 // pAsA ya ii ke vuttA ? kesI goyamamabbI / kesimevaM buvaMta tu, goyamo iNamabbavI // 42 // rAgaddosAdao tiyA, nehapAsA bhayaMkarA / te chiditta jahAnAyaM, viharAmi jahakkammaM // 43 // ||pNcbhiHkulkm / sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 39 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga dRzyante bahavo lokAH, pAzabaddhAzzarIriNaH / muktapAzo laghubhUtaH, kathaM tvaM viharasi mune ! // 40 // tAnAzAnsarvatazchitvA, nihatyopAyataH / muktapAzo laghubhUto, viharAmyaha muniH // 41 // pAzA iti ka uktA, kezigautamamabravIt / kezimeva bruvantaM tu, gautama idamabravIt / / 42 // rAgadveSAdayastIvAH, snehapAzabhayaMkarAH / tAn chitvA yathAnyAyaM, viharAmi yathAkramam / / 43 // che paMcamiH | | athazrI kezI kahe che ke-he gautama! tamArI buddhi uttama che, ke je buddhithI A saMzaya tame dUra karyo. have huM tamane je bIje saMzaya pUchuM chuM tene tame kaho ! he muni ! A lekamAM pAzathI baMdhAyelA ghaNA prANuo dekhAya che. tame pAzathI mukta banI saghaLe pratibaMdha vagaranA heI, vAyunI jema laghubhUta-halakA banelA kema vicare che! zrI gautamasvAmI tene javAba Ape che ke-satya bhAvanAnA abhyAsa rUpa upAyathI sarva pAzane pharIthI na baMdhAya te rItie chedIne, pazithI mukta banI laghubhUta thayele he muni ! huM vicAruM chuM. have zrI kezI zrI gautamane pUche che ke-pAza zabda e kayA pAze kahelA che? zrI gautame jaNAvyuM kegADha saga-bahu vagere paravazatAnA hetu hoI pAza samAna pura vagere saMbaMdha rUpa neha anarthakArI hoI bhayaMkara pAze che. te yathA nyAye AdhyAtmika sarva pAzone chedI, yativihita AcAranA anusAre huM vicaruM chuM. (39 thI 43863 thI 867) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 zrI kezigautamIyAdhyayana-23 sAhu goyama ! pannAte, chinno me saMso imo|| annovi saMsao majjJa, taM me kahasu goyamA ! // 44 // aMtohiaya saMbhUyA, layA ciTThai goyamA ! / phalei visa makkhINaM, sA u uddhariyA kaha // 45 // taM layaM sacaso chittA, uddharittu samUliyaM / viharAmi jahAnAyaM, mukkomi visabhakkhaNaM // 46 // layA ya ii kA vuttA ? kesI goyamamabbavI / kesimevaM buvaMtaM tu, goyamo iNamabbabI / 47 // bhavataNhA layA vuttA, bhI! bhiimphlodyaa| tamuddhittu jahAnAya, viharAmi mahAmuNI ! // 48 // // paMcabhiHkulakam // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 44 // antarhRdayaM sambhUtA, latA tiSThati gautama ! / phalati viSabhakSyANi, sA tu uddhRtA katham / / 45 // tAM latAM sarvA chittvA, uddhRtya samUlikAm / viharAmi yathAnyAyaM, mukto'smi viSamakSaNAt / / 16 / / latA ceti kA uktA, kezigautamamabravIt / zimevaM bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 47 // bhavatRSNA latoktA, bhImA bhImaphalodayA / tAmuddhRtya yathAnyAya, viharAmi mahAmune ! !!48 // paMcabhiH kulakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIje bhAva athazrI kezI kahe che ke-he gautama! ApanI buddhi atyuttama che, ke jethI pUchAyela saMzaya dUra thaye. have je bIjo saMzaya thAya che tene tame javAba Apaze. he gautama! manamAM utpanna thayelI eka latA che, ke je pariNAme bhayaMkara viSa jevA phalene Ape che. evI latAnuM tamee kevI rItie unmAna karyuM? zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke te saMpUrNa latAne chedIne ane tenuM rAga-dveSAdi mUla sahita umUlana karIne viSa phalanA AhAra samAna viSTa karmathI mukta banele huM chuM ane pUrvokta nyAye huM vicaruM chuM. have zrI kezI zrI gautamane pUche che ke-tamee e latA kaI kahelI che? zrI gautama kahe che ke-svarUpathI bhaya ApanArI duHkhahetu heI bhIma jevI ane jenAthI kilaSTa karma rUpa phone udaya-vipAka che evI bhavatRSNa (sAMsArika sukhaviSayaka lebha) e AdhyAtmika-manaHstha latA kahe che. te mahAmuni ! te latAnuM mUlataH umUlana karI huM nyAya pramANe vicaruM chuM. (44 thI 48-868 thI 872) sAha goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo| aNNovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA // 49 // saMpanjaliA ghorA, aggI ciTThai gomA ! / je Dahati sarIrasthA, kaha vijjhAviyA tume ? // 50 // mahAmehappasUAo, gijJa vAri jalottamaM / siMcAmi sayayaM te u, sittA no a dahati me // 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 104 aggI a ii ke vutte, kesI goamamabbavI / tao kesI buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI // 52 // kasAyA aggiNo vuttA, suasIlato jalaM / suadhArAmihayA saMtA, bhinnA huna Dahati me // 53 // ||pNcbhiH kulakam // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama taM me kathaya gautama ! // 49 // samprajvalitAH ghorAH, agnayaH tiSThanti gautama ! / ye dahanti zarIrasthAH, kathaM vidhyApitAstvayA // 50 // mahAmeghaprasUtAt , gRhItvA vAri jalottamam / siJcAmi satataM tAn tu, siktAH naiva dahanti mAm // 51 // agnayazceti ka uktAH, keziH gautamamabravIt / tataH kezi bruvantaM tu,. gautama idamabravIt // 52 // kaSAyA, agnayaH uktA, zrutazIlatapaH jalam / zrutadhArAbhihatAH santaH, bhinnA hu na dahanti mAm // 53 // // paMcabhiH kulakam // artha-he gautama! ApanI buddhi sarvazreSTha che, ke je buddhie saMzayane nirAsa karyo. have bIjo prazna rajU karavAmAM Ave che ke-he gautama! zarIramAM rahelI cAreya bAjuethI utkRSTa rItie jvalita ane ghera agnio tame kevI rItie bujhAvI? have zrI gautamasvAmI kahe che ke-"mahA meghathI pedA thayela jalapravAhamAMthI tamAma jala karatAM caDIyAtuM jala laI te agnione huM bujhAvuM chuM ane tethI siMcAyela te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga agnio mane bALatI nathI. have zrI kezI zrI gautamane pUche che ke-tame kene agni ane mahAmegha kahe che? tene zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke zrI jinezvaree kaSA" tapAvanAra-zeSavanAra heI tene agni tarIke kahyA che. kaSAyanA upazamahetu bhRtAntargata upadeza, mahAvrata rUpa zIlA ane tapa e "jala" che. jagatane AnaMda ApanAra heItIrthaMkara mahAmeghanA sthAne che. teozrIthI utpanna thayela zrI jinAgama rUpa " zrota" che zrata vagere jalathI paribhAvanA Adi rUpa dhArAothI haNAyela-siMcAyela pUrvokta svarUpavALI agnie bhina-bhedAyela ane zAnta thayelI mane bALI zakatI nathI. (49 thI 23-73 thI 877) sAhu goyama ! pannA te, chinno me saMsao imo / annoSi saMso majjha, taM me kahasu goyamA ||54 // aya sAhaspIo bhImo, duDasto paridhAvaI / jaMli goyama! ArUDho, kaha teNa na hIrasi ? // 55 // pahAvaMtaM nigiNhAmi, suyarassI samAhiyaM / na me gacchai ummaggaM, maggaM ca pddivjii||56|| Ase ya ii ke vutta ? kesI goymmbbcii| tao kesi buvaMtaM tu, goyamo iNamabbavI // 57 / maNo sAhassIo mImo, duTThaso paridhAi / taM sammaM tu nigihAmi, dhamma sikkhAi kaMthagaM // 6 // _| paMcama che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI keligautamIyAdhyayana-23 112 sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 54 // ayaM sAhasiko bhImo, duSTAzvaH paridhAvati / yasmin gautama ! ArUDhaH, kathaM tena na hiyase // 55 / / pradhAvantaM nigRNAmi, zrutarazmisamAhitam / na me gacchatyunmArga mArga ca pratipadyate // 56 // vazvati che kata, phiH pautamamatravIr tataH kezi bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 57 / / manassAhasiko bhImo, duSTAzvaH paridhAvati / taM samyagnigRhNAmi. dharmazikSAyai kanthakam // 58 // artha-he gautama! ApanI buddhi sarasa che, ke je buddhie A saMzayanuM khaMDana karyuM. have eka bIjo prazna rajU thAya che tene Apa khulAso kare. he gautama! A sAhasika, bhayaMkara ane duSTa gheDe deDI rahyo che, ke jenA upara Apa ArUDha thayelA che, chatAM te ghaDe Apane unmArgamAM kema laI jate nathI? tyAre zrI gautama kahe che ke-unmArga tarapha deDatA te gheDAne huM Agama rUpI rajajuthI baMdhAyela karuM chuM yAne Agama rUpI lagAmathI huM gheDAne kabaje rAkhuM chuM. A gheDe bhale duSTa hoya te paNa te unmArge jate nathI paraMtu mArge cAle che. have zrI kezIe zrI gautamane kahyuM ke tame je ghaDe kahyo te koNa? tyAre zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-sAhasika-bhama mane e duSTa azva che. je mana rUpI duSTa e deDI rahyA che, tene Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 zrI uttarAdhyayana sutra sAtha-bIjo bhAga dharma-abhyAsa mATe kaMthaka-jAtimAna ghaDAnI mAphaka sArI rItie huM lagAmamAM-kAbUmAM karUM chuM, arthAt duSTa gheDe paNuM je nigrahagya hoya te jAtivAna azva je ja che. ( 54 thI 58-878 thI 882) | sAhu goyama ! pannA te, chinno me saMsao imo| annovi saMso majha, ta me kahasu goyamA ! // 59 // kuSpahA bahako loe, jehiM nAsaMti jaMtuNo / addhANe kaha vaTTato, tana nassasi goamA ? // 6 // je ya maggeNa gacchaMti, je ya ummggptttthiyaa| te savve viiyA majjhaM, to na nassAmahaM muNI! // 6 // magge ya ii ke vutte ! kesI goyamamabbavI / tao kesi buvaMtaM tu. goyamo iNamabbavI // 62 // kuppavayaNapAsaMDI, savve ummggptttthiyaa| sampaggaM tu jiNakkhAya, esa magge hi uttame // 63 // ||pNcbhiHkulkm // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 59 // kupathA bahavo loke, yaiH nazyanti jantavaH / adhvani kathaM vartamAnastvaM, na nazyati gautama ! // 60 // ye ca mArgeNa gacchanti, ye conmArgaprasthitAH / te sarve viditA mama, tato na nazyAmyahamune ! // 6 // mArgazcati ka uktaH, kezi!tamamabravIt / tataH keziM bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 12 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- - - - - - - - - - - - kezigautamIyAdhyayana-23 113 kupravacanapASaNDinaH, sarve unmArgaprasthitAH / sanmArgastu jinAkhyAtaH, eSa mArgo hi uttamaH // 63 // pamANuram artha--he gautama! ApanI buddhi zreSTha che ke je buddhi A mAro saMzaya teDI nAkhanArI banI. have bIje saMzaya je jaNAvavAmAM Ave che tene Apa khulAse kare! he gautama! lAkamAM unmArgo ghaNuM che, ke je unmArgethI jatuo naSTa thAya che. te tame sanmArgamAM kema vatI rahyA che? sanmArgathI kema paDI jatA nathI? tyAre zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-he muni ! jeo mArgathI jAya che ane unmArge jAya che. te tamAma mArgo meM jANyA che. A sarva mArgo mArga ane unmAganA jJAnathI jaNAya che. AthI mArga ane unmArganA jJAnathI huM naSTa thatuM nathI. have zrI kezIe zrI gautamane pUchayuM ke-je tame mArgo ane umAge jANyA che te kayA che? zrI gautama kahe che ke-kupravacanapAkhaMDIkapila vagere darzanamAM rahela Itara darzanI, kupravacana e kumArga kahevAya che tethI te badhA unmArgagAmIo che, jyAre zrI jinezvare kahela dharma-jainazAsana sanmArga che. AthI AdhyAtmika jainadarzana rUpa mArga bIjA dazane rUpI mArgothI uttama-utkRSTa che. (59 thI 63-883 thI 887) sAhu goyama ! pannA te, chinno me saMsao imo| amovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goyamA ! // 64 // mahAudagavegeNaM, vujjhamANANa pANiNaM / saraNaM gai paiTThA ya, dIvaM kaM mannasI muNI ! // 65 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga asthi ego mahAdIvo, vArimajhe mhaalo| mahAudagavegassa, gaI tattha na vijjaI // 66 // dIve ya ii ke kutte ? kesI goymmbbtrii| tao kesi buvaMta tu, goyamo iNamabbavI // 67 // jarAmaraNavegeNaM, vujjhamANANa pANiNaM / dhammo dIvo paiTThA ya, gaI saraNamuttamaM // 68 // ||pNcmiaakulkm // sAdhu gautama! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 64 // mahodakavegena, vAhyamAnAnAM prANinAM / zaraNaM gati pratiSThAM ca, dvIpaM kaM manyase mune! // 65 // astyeko mahAdvIpo, vArimadhye mahAlayaH / mahodakavegasya, gatistatra na vidyate // 66 // dvIpazceti ka uktaH, kezigautamamabravIt / / tataH kezi bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 67 // jarAmaraNavegena, vAhyamAnAnAM prANinAm / dharmo dvIpaM pratiSThA ca, gatizzaraNamuttamam // 68 // ||pnycbhiHkulkm / / atha-he gautama ! ApanI buddhi parama zreSTha che, ke je prajJAe A mAro saMzaya dUra karyo che. have bIje paNa saMzaya je raju thAya che tene paNa Apa khulAse kare! he gautama muni ! mahAsAgaranA mahA-jalanA vegathI taNAtA prANIone zaraNa rUpa, gati rUpa ke pratiSThA rUpa koI hoyane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 Apa jANeA che ? zrI gautama jaNAve che ke-mahAsAgaranA jala madhye UceA ane vizAla hAI mahAna sthAna rUpa eka mahAna dvIpa che, ke jemAM mahA-jalanA veganI gatI thatI nathI. zrI kezI pUche che ke-Apa mahA dvIpa kace kaheA che ? zrI gautama kahe che ke-jarA-maraNa rUpI jalapravAhanA vegathI taNAtAM prANIone gati-pratiSThA-zaraNu rUpa uttama zrutadhama vagere rUpa dvIpa che. bhavasAgaramAM rahyA chatAM muktinA hetu hAI te satya dvIpa che ane tethI tyAM jarA-maraNa rUpa jalapravAhane vega gati harI zato nathI. (14 thI 68-888 thI 88-2) sAhu goama ! paNNA te, chiNNo me saMsao imo / anovi saMsao majjhaM, taM me aNNavaMsi mahoha si, nAvA jaMsi goamamArUDho, kaha pAra jA u assAviNI nAvA na sA pArassa gAmiNI / jA nirassAviNI nAvA, sA u pArassa gAmiNo // 71 // nAvA ya ii kA kuttA ! kesI goyamamabbavI / tao kesiM buvaMta tu, goyamo iNamabbavI // 72 // sarIramAhu nAvati, jIvo vuccai nAvio / saMsAro aNNavo vRtto, jaM tara / ti mahesiNo // 73 // // paMcabhiHkulakam // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! || 69 || Jain Educationa International kahasu goamA // 69 // vipparidhAvai / gamissasi // 70 // 115 For Personal and Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga arNave mahauve, nauH yasyAM gautama ArUDho, kathaM pAraM yA AzrAviNI nauH, na sA yA nirAzrAvaNI nauH, sA tu nauti johA, tataH kezi mutramAMM tu, gautama phamatravat zarIramAhuH nauriti, jIva ucyate nAvikaH / saMkhAro'rNava ukto'yaM, taranti maharSayaH // 73 // | // padmami:vam ! 2 | 113 viparidhAvati / gamiSyasi ? // 70 // pArasya gAminI / pArasya gAminI // 71 // kezigaitamamabravIt / atha-De gautama ! ApanI buddhi sazreSTha che, ke je buddhie A mArA sa`zaya paNa dUra karyAM che. have khIjo pazu saMzaya mUkavAmAM Ave che te tenu paNa tame samAdhAna kara ! he gautama ! mahA pravAhavALA samudramAM nAva vizeSathI cAreya bAju cAlI jAya che, te tame je nAvamAM ArUDha thayA che tethI kevI rItie sAme kAMThe paDeAMcaze ? zrI gautama jaNAve che ke-je nAva chidravALI-pANI grahyu karanArI che te samudranA kinAre pahoMcADanArI nathI, paNa je nAva chidra vagaranI--jalanA Agamana vagaranI che te samudrane pAra karanArI che. AthI chidra vagaranI nAva upara ArUDha thayelA huM pAragAmI banIza. zrI kezI kahe che ke--je nAva upara Apa caDayA che te nAva kayA prakAranI che? zrI gautama jaNAve che ke-nirUddha AzravaDhAravALuM zarIra ahI" nAva kahevAya che, kema kete ratnatrayItI ArAdhanAnA hetu hAi sa'sArasAgarathI tAranAra che. ahI jIva nAvika kahevAya che, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 117 kema ke-teja sasArasAgarane tarI jAya che. sa`sAra sAgara kahevAya che ane te sAgaranI mAphaka apAra hAI taravAnA che-tArtha che. (18 thI 73-883 thI 887) sAhu goyama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / annovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goyamA ! ||74 || aMdhayAre tamoghore, 'ciTThanti pANiNo bahU 1 ko karissai ujjoyaM, savvaloammi pANiNaM ? // 75 // uggao vimako bhANU, savvaloappaha karo | so karissara ujjoyaM, savvaloaMmi pANiNaM // 76 // bhANU a ii ke vutte ? kesI goamamabbava / tao kesiM buvaMta tu goamo iNamabbavI // 77 // uggao khINasaMsAro, savvaNNU jiNabhakkharo / so karissara ujjoyaM, savvaloammi pANiNaM // 78 // // paJcabhiHkulakam // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 74 // andhakAre tamasi ghore, tiSThanti prANino bahu / kaH kariSyatyudyotaM, sarvaloke prANinAm // 75 // bhAnussarvalokaprabhAkaraH / sarvaloke prANinAm // 76 // udgato vimalo sa kariSyatyudyotaM, bhAnuJcati ka uktaH, tataH kezi bruvantaM tu kezirgautamamabravIt / gautama idamabravIt // 77 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga udgataH kSINasaMsAro, sarvajJo jinabhAskaraH / sa kariSyatyudyotaM, sarvaloke prANinAm // 78 // che zvama gusTama che? atha-he gautama ! ApanI prajJA prakRSTa che, ke je prajJAe mAro saMzaya chinna karyo che. have bIjo prazna je karavAmAM Ave che tenuM Apa samAdhAna kare ! zrI kezI kahe che ke-he gautama! AMdhaLAnI jema janane aMdha karanAra heI aMdhakAra-tamasamAM ghaNA prANIo rahe che, te sarvalekamAM prANIone keNa prakAza karanAra haze ? zrI gautama kahe che ke-sarvakamAM prANIone sarvaka-prakAzakara, ugele ane nirmala bhAnu prakAza karaze. zrI kezI kahe che ke-tame kahela A bhAnune paramArtha zuM? zrI gautama jaNAve che ke-sadA udaMta, kSINakarma saMbaMdha rUpa saMsAravALA, sarvajJa ane zrI jinezvara rUpI bhAskara, sarvalekamAM prANIone meha rUpI aMdhakArane dUra karavA dvArA sarvavastuviSayaka prakAza rUpI udyota Apaze. (74 thI 78-898 thI 902) sAdu game! gute, ji ne saMga aa annovi saMsao majjhaM, ta me kahasu goamA ? 79 / / sArIramANase dukkhe, bajjhamANANa pANiNaM / khemaM sivamaNAbAhaM, ThANaM kiM mannasI muNI ? // 8 // atthi ega dhuvaM ThANaM, laugaggaMmi durAruhaM / jatya natthi jarAmaccU, vAhiNo veaNA tahA / / 81 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - zrI kezigautamIyAdhyayana-23 110 ThANe a ii ke vutte, kesI goammbbvii| kesAmevaM buvaMta tu, goamo iNamabbavI // 2 // nivvANaMni abAhanti, siddhilogaggameva ya / khema siM aNAbAha, jaM carati mahesiNo // 3 // taM ThANaM sAsayaM vAsaM, logaggaMmi duraaruh| jaM saMpattA na soaMti, bhavohaMtakarA muNI // 84 // ||ssbhiHkulkm / / sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 7 // zArIramAnasaiH duHkha, barbAdhyamAnAnAM prANinAm / kSemaM zivamanAbAdhaM, sthAnaM kiM manyase mune ! // 8 // astyekaM dhruvaM sthAnaM, lokAgre durAroham / yatra nAsti jarAmRtyU, vyAdhayo vedanAstathA // 8 // sthAnamiti ka uktaH, keziautamamabravIt / tataH kezi bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 82 // nirvANamityabAdhamiti, siddhi lokAnameva ca / kSemaM zivamanAbAdhaM, yaM caranti maharSayaH // 83 // taM sthAnaM zAzvataM vAsaM, lokAgre durAroham / yatsamprAptA na zocanti, bhavauSAntakarA munayaH // 84 // // SaDbhiH kulakam // matha-3 gautama ! tabhArI pratimA 52ma cha, 2 pratibhAe mArA saMzayanuM nirAkaraNa karyuM. have huM bIje prazna mUkuM chuM tenuM tame nirAkaraNa kare ! zrI kezI kahe che ke-he muni ! zarIra ane mananA dukhathI rIbAtA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga prANIone mATe, vyAdhinA abhAvathI kSema rUpa, sa` upadravanA abhAvathI ziva rUpa, svAbhAvika khAdhA vagaranuM' hoI anAAdha rUpa sthAna karyuM tame jANA che ? zrI gautama jaNAve che ke--aAkanA agre du:khe caDhI zakAya evuM eka dhruvasthAna che, ke jyAM jarA ane maraNu nathI eTale zivatva che, temaja zarIra ane mananA duHkhanA anubhava rUpa vedanAe nathI arthAt anAbAdhatva che ane vyAdhie nathI eTale kSematva che. zrI kezI kahe che ke-e sthAnane zAstramAM kayA kayA zabdathI sakhAdhela che ? zrau gautama jaNAve che ke--nirvANu, abAdha, siddhi, leAkAgra, kSema, ziva ane anAbAdha-AvA zabdothI dhruvasthAna sa`AdhAya che. tene maharSi A meLave che. vaLI nAraka vagere bhavapravAhanA aMta karanArA munio, te lAkanA agra upara duHkhe karI caDhI zakAya evA te nitya avasthitivALA-zAzvata AvAsane pAmelA zekarahita ane che. (79 thI 84-903 thI 908) sADa goyama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / namo te saMsayAIya, savvamuttamahoyahI ! // 85 // evaM tu saMsae chinne, kesI ghoraparakkame / abhivaMdittA sirasA, goyamaM tu mahAyasaM // 86 // paMcamahavvayaM dhammaM, paDivajjai bhAvao / purimassa pacchimaMmi, magge vattha suhAvare // 87 // // trivizeSaka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 121 sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / namaste saMzayAtIta! sarvasUtramahodadhe ! // 85 // evaM tu saMzaye chinne, keziH ghoraparAkramaH / abhivandya zirasA, gautamaM tu mahAyazasam // 86 // paJcamahAvrataM dharma, pratipadyate bhAvanaH / pUrvasya pazcime mArge, tatra zubhAvahe // 8 // // tribhirvizeSakam // athazrI kezI kahe che ke-he gautama ! ApanI buddhi uttama che, ke je buddhie amAro saMzaya dUra karI sIdhI. mATe 3 saMzayathI satIta-2hita ! he srvtrmahAsAgara ! Apane mAre namaskAra he ! A pramANe ghera parAkramI zrI kezIkumArazramaNa, mahAyaza zrI gautamasvAmIne matakathI praNAma karIne prathamanA jinane abhimata ane aMtima tIrthakara saMbaMdhI tIrtha rUpa kalyANakArI mArgamAM paMcamahAvrata .35 dhamana svIre che. (85 thI 87-806 thI811) kesI goamao NiccaM, tami Asi samAgame / suyasIlasamukkariso, mahatthatthaviNicchao // 88 // tosiA parisA savvA sammaggaM samuvaTThiyA / saMthuA te pasIantu, bhaya kesIgoama tibemi // 89 // ||yugmm // kezigautamato nityaM, tasminnAsItsamAgame / zrutazolasamutkarSo, mahArthArthavinizcayaH // 8 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAma toSitA pariSat sarvA, sanmArga samupasthitA / saMstutau tau prasIdatAM, bhagavaMtau kezigautamAviti pravAmi // 8 // yugmam // 11 atha-te nagarImAM karela sthitA daramyAna thayela zrI kezIkumArazramaNu ane zrI gautamasvAmInA madhura milanamAM jJAna ane cAritranA utkaSaeN, temaja muktinA sAdhaka hAI mahA pratyeAjanavALA zikSA ane vrata vagere rUpa arthAnA viziSTa nizcaya ziSyAnI apekSAe lAbhadAyakasamajavA. vaLI khuzakhuzAla thayelI saghaLI pa`dA mekSamAga ne ArAdhavA ujamALa banI e sabhAgata khIje lAbha jANuve. A pramANe te khanenA caritravana dvArA stuti karI prAthanA kare che ke--sArI rItie stuti karAyelA zrI kezIkumArazramaNu ane zrau gautamasvAmI-e ane bhagava tA prasanna thAo !' A pramANe huM ja bU ! huM kahuM chuM. (88189-912+913) trevIsamu' zrI kezigotamIyAdhyayana sapU Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravayana - bhAtR adhyayana-24 aThappavayaNamAyAo, samiI guttI taiva ya / paMcaiva ya samIio tao guttIu Ahi // 1 // IriAbhAsesaNA dANe, uccAre samiI iya | maNaguttI vayaguttI, kAyaguttI u aTThamA // 2 // eyAo aTTha samiIo samAseNa viAhiA / dubALasaMgaM jiNakkhAyaM, mAyaM jattha u pavayaNaM // 3 // // // tribhirvizeSakam // aSTa pravacanamAtaraH, samitayaH guptayaH tathaiva ca / paJcaiva ca samitayaH, tisraH guptayaH, AkhyAtAH // 1 // IryA bhASaNAdAne, uccAre samitiH iti / mana guptirvacanaguptiH, kAya guptistvaSTA // 2 // etA aSTa samitayaH, samAsena vyAkhyAtAH / dvAdazAGgaM jinakhyAtaM mAtaM yatra tu pravacanam // 3 // // tribhirvizeSakam // atha-pAMca samitie ane traNa guptie annapravacanamAtA kahevAya che. have te nAmapUrvaka jaNAve che - 1 - ryAsamiti, 2- bhASAsamiti, u- zeSAsamiti, 4AdAnanikSepa samiti, pa-uccArAdi pAriSThapanikAsamiti, 1- managupti, 7-vayanagupti bhane 8-ayamukti (sabhU-sArI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga rItie zrI jinavacanAnusAre, Iti-AtmAnI upayogIpUrvaka pravRtti.) ahIM gutione samiti zabdathI vAcya karela che, jethI samiti pravRtti rUpa ane gupti pravRtti-nivRtti rUpa che-ema kathaMcita bheda jANu. A pAMca samiti ane traNa gupta rUpa ATha samitio pravacanamAtAo kahevAya che. A pravacanamAtAomAM zrI jinakathita dvAdazAMgI rUpa pravacano samAveza thAya che, jethI teja cAritra rUpa che. vaLI jJAna-darzana hoya te ja cAritra che. eTale jJAna-darzanacAritrathI bhinna, arthanI apekSAe bIjI dvAdazAMgI nathI. Ama A ATha pravacanamAtAomAM samasta jaina pravacana samAI jAya che. (1 thI 3-914 thI 916) AlaMbaNeNa kAleNa, maggeNa jayaNAi ya / caukAraNaparisuddhaM. saMjae iriyaM rie // 4 // tattha AlaMbaNaM nANaM, dasaNaM caraNaM tahA / kAle ya divase vutte, magge uppahavajjie // 5 // davvao khitto ceva, kAlao bhAvao tahA / jayaNA caubvihA vuttA, taM me kittayao suNa / 6 // davyao cakkhusA pehe, jugamittaM ca khitto| kAlao jAva rIijjA, uvautto ya bhAvao // 7 // iMdiatthe vivajjittA, sajjhAyaM ceva paMcahA / tag agvAre, 3vare riyuM riju 8mA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana-mA adhyayana-24 122 Alambanena kAlena, mArgeNa yatanayA ca / catuSkAraNaparizuddhAM, saMyata IyA~ rIyate // 4 // tatrAlambanaM jJAnaM, darzanaM caraNaM tathA / kAlazca divasa ukto, mArga utpathavarjitaH / / 5 / / dravyataH kSetratazcaiva, kAlato bhAvatastathA / vatanA kAturvidhora, tAM e dIrtataH mRg iddA dravyatazcakSuSA prekSeta, yugamAtraM ca kSetrataH / kAlato yAvadrIyeta, upayuktazca bhAvataH // 7 // indriyArthAn vivarya, svAdhyAyaM caiva paJcadhA / tanmUrtistatpuraskAra, upayukta I- rIyeta // 8 // artha-IsamitinuM svarUpa -AlaMbanakANe,kAlakAraNe, mArga kAraNathI ane yatanAkAraNathI parizuddha gatine sAdhu kare ! jene AlaMbIne gamananI anujJA karAya te AlaMbana eTale jJAna-darzana-cAritra.jJAnanA AlaMbana sivAya gamananI anujJA nathI. (1) viSayakAla "divasa" jinee kahela che. rAtamAM te AMkha dekhI zake nahi, mATe puSTa AlaMbana sivAya gamananI anujJA karela nathI. (2) unmAgane cheDI mArgamAM gamananI anujJA karI che, kema ke-unmArgamAM AtmavirAdhanA Adi deze thAya che. 3) yatanA dravya-kSetra-kAlabhAva ema cAra prakAre che. dravyathI pAMkhe chava vagere dravyane jue ane kSetrathI dhuMsarApramANa jagyAne jue, temaja kAlathI jeTalA kAla sudhI javAnuM hoya teTale kAla ane upagapUrvaka sAvadhAna thaIne cAle te bhAvayatane jANavI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga (4) zabdAdi pAMca viSayane cheDI,vAcanA vagere pAMca prakAranA svAdhyAyane cheDI (kema ke-te gatinA upagamAM ghAtaka che.) ane IryAmAM tanmaya banele tene AgaLa karI, kAya-mananI ekAgratApUrvaka sAdhu I-gamana kare ! (4 thI 8-17 thI 821) kohe mANe ya mAyAe, lobhe ya uvauttayA / hAse bhaye moharie, vikahAsu taheva ya // 9 // eyAI aTTha ThANAI, parivajjittu sNjo| asAvajjaM miyaM kAle, bhAsaM bhAsiJja paNNavaM // 10 // / yugmam / / krodhe mAne ca mAyAyAM, lobhe ca upayuktatA / hAsye bhaye maukharye, vikathAsu tathaiva ca // 9 // etAnyaSTau sthAnAni, parivartya saMyataH / asAvadyAM mitAM kAle, bhASAM bhASeta prajJAvAn // 10 // // yugmam // satha-sApAsamiti :-odha, bhAna, bhAyA, ala, hAsya, bhaya, bhumaratA (pAyAsapA) bhane vizthAmAmA ekAgratAne abhAva karI yAne krodhAdi sthAnone choDI, buddhimAna sAdhue nirdoSa-parimita-samaye cita vANuM belavI name. (E+10822+623) gavesaNAe gahaNe ya, paribhogesaNA ya jaa| AhArovahisijjAe, ee tinni visohae // 11 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana-mAta adhyayana-24 127 uggamuppAyaNaM paDhame, bIe sohijja esaNaM / paribhogaMmi caukaM, visohijja jayaM jai // 12 // // yugmam // gaveSaNAyAM grahaNe ca, paribhogaiSaNA ca yA / AhAropadhizayyAsu, etAstisro vizodhayed // 12 // udgamotpAdanaM prathamAyAM, dvitIyAyAM zodhayedeSaNAm / paribhoge catuSka, vizodhayet yatamAno yatiH // 12 // // yugmam // artha-eSaNasamiti-AhAra,upadhi ane zayAnA viSayamAM prathama gaveSaNa -eSaNamAM AdhAkarma Adi sola hopo mane pAtrI vagaire utpAna hoSAne zuddha 42-62 re ! bIjI grahaNa-eSaNamAM zaMkita vagere daza eSaNa doSane zuddha 42-62 42 ! parivAza-meSAmA syonaapramANuM-aMgAradhUma-kAraNa rUpa cAra dene zodha-zuddhi kare- dUra kare ! A pramANe yatanA karate muni eSaNasamitinuM pAlana 42 ! (11+12-824+625) ohovahovaggahiyaM, bhaMDayaM duvihaM munnii| giNhaMto nikkhivaMto a, pauMjijja imaM vihiM // 13 // cakkhusA paDile hittA, pamajijja jayaM jii| Aie nikkhivejjavA, duhaovi samie sayA // 14 // // yugmam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 128 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga oghopadhyaupagrahikaM. bhANDakaM dvividhaM muniH / gRhNannikSipazca, prayujIta imaM vidhim // 13 // cakSuSA pratyutprekSya, pramArjayedyatamAno yatiH / AdadIta nikSipedvA, dvidhApi samitassadA // 14 // // yugmam / / artha-AdAnanikSepasamiti gha upAdhi rUpa raharaNa vagere ane aupagrahika upAdhi rUpa daMDa vagere che. prakAranA upakaraNane muni letAM ane mUkatAM kahevAtI vidhine upayoga kare ! baMne prakAranI upadhine pahelAM AMkhathI jue ane pachI rajoharaNa vagerethI pramAje; tyArabAda le athavA mUke ! A pramANenI yatanAvALe yati sadA upagavALe. mana 'samita' upAya che. (13+14-626+627) uccAra pAsavaNaM khelaM, siMghANa jlliaN| AhAra uvahi dehaM annaM vAvi tahAvihIM // 15 // aNAvAyamasaMloe, aNAyAe ceva hoi saMloe / AvAyamasaMloe, AvAe ceva saMloe // 16 // bhaNAvAyamasaMloe parassa'NuvaghAie / sape ajhusire vAvi, acirakAla kayami a||17|| vicchinne daramogADhe, NAsapaNe bilajjie / tasapANabIarahie. uccArAINi posire // 18 // // caturmi kalApakam / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. zrI pravacana-mAta adhyayana-24 uccAraM prazravaNaM, khelaM zleSmANa malam / bahAmudha reDhuM, at vADa tathavidhim | anApAtamasaMlokaM, anApAtaM caiva bhavati saMlokam / ApAtamasaMlokaM, ApAtaM caiva saMlokam // 16 // anApAte asaMloke, parasyAnupaghAtike / same azuSire vApyacirakAlakRte ca // 17 // vistIrNe dUramavagADhe, nAsanne bilavajite / trasaprANabIjarahite, uccArAdIni vyutsRjet // 18 // sumirAn ! artha-pariSThApanAsamiti -purISa, mUtra, mukhane kalema, nAkane kalema, mala, AhAra, upadhi, deha ane bIjuM kAraNasara grahaNa karela chANa vagere je kAMI pariThApana yogya hoya, te cAkhI jagyAmAM vidhipUrvaka paraThavI devuM joIe. (1) jyAM-sva-para ubhaya pakSanuM samIpa AvavArUpa ApAta nathI te sthAna "anApAta': dUra evA paNa svapakSa vagerenA dekhavA rUpa Ale jyAM nathI te sthAna "asaMlakI: A anApAtaasaleka sthAna kahevAya che. (2) jyAM pUrvokta ApAta nathI paNa saleka che, te anApAta-saMlaka sthAna kahevAya che. (3) jyAM ApAta che paNa saMleka nathI, te ApAta-asaleka sthAna kahevAya che. (4) jyAM ApAta che ane saMleka che, te sthAnane e prakAra samaja. A cAra prakAranA sthAnemAMthI pahelA prakAravALA sthAnamAM uccAra vagere paraThave ! (4) saMyama-AtmA-pravacananA upaghAtarahita sthAnamAM, (4) je uMcuM ke nIcuM sthAna na hoya tevA sthAnamAM, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga E (6) ghAsa-pAMdaDAM Adi rahita azuSira sthAnamAM, (6) dAha vagere jemAM thayela hoya ane pachI theDe kALa gaye hoya tevA acirakAlakuta sthAnamAM, kema ke-ghaNe kALa thayA pachI temAM pRthvI vagere pedA thAya che.) () vistIrNa sthAna ane jaghanyathI hAtha pramANu sthAnamAM, ) dUra avagADha sthAnamAM ane jaghanyathI nIce bAra AMgaLapramANa jagyA acitta thayelI hoya evA sthAnamAM, () gAma, bagIcA vagere dUra rahelA sthAnamAM, (he) uMdara Adi bIla vagaranI jagyAmAM, (mo) beIndriya vagere trasa jIvethI, zAli vagere bIjathIane sakala ekendriya jIthI rahita sthAnamAM A pramANe daza prakAranA sthAnamAM uccAra vagere paraTha ! (15thI 18-92thI931) eAo paMca samiIo samAseNa viyaahiaa| itto u tao guttIo, vucchAmi aNupuvvaso // 19 // etA paJca samitayaH, samAsena vyAkhyAtAH / itastu tisro guptIH, vakSyAmyAnupUrvyA // 19 / / atha- A pAMca samiti saMkSepamAM kahI. have traNa guptionuM varNana kramazaH karavAmAM Ave che. (19+932) saccA taheva mosA ya, saccamosA taheva ya / cautthI asaccamosA ya, maNaguttI caunvihA // 20 // saMraMbhasamAraMbhe, Arambhe ya taheva ya / maNaM pavadyamANaM tu, nitijja jayaM jaI // 21 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana-mAtR adhyayana-24 saccA tadeva mosA ya, saccA mosA taheva ya / cautthI asaccAmosA ya vayaguttI cauvvihA // 22 // AraMbhe ya taheva ya / ? saMraMbha samAraMbhe, jaI // 23 // ya vayaM pavattamANaM tu, niyatijja jayaM ThANe nisIaNe ceva, taheva ullaMghaNa pallaMghaNa, iMdiyANa ya saMrambhasamArambhe, Arambhe ya taheva ya / kAryaM pavattamANaM tu niatijja jayaM jaI // 25 // // SabhiHkulakam // satyA tathaiva mRSA ca caturthya satyAmRSA ca saMrambhasamArambhe, Arambhe ca tathaiva ca / manaH pravartamAnaM tu nivarttayedyatamAno yatiH ||21|| satyA tathaiva mRSA ca satyAmRSA tathaiva ca / caturthya satyAmRSA ca, vAgguptizcaturvidhA // 22 // saMrambhasamArambhe, > Arambhe tathaiva ca / cacaH pravartamAnaM tu nivarttayedyatamAno yatiH // 33 // 1 tuTTaNe / juMjaNe // 24 // satyAmRSA tathaiva ca / manoguptiJcaturvidhA // 20 // sthAne niSIdane caiva tathaiva ca tvagvarttane / ullaMghane pralaMghane, indriyANAM ca saMrambhasamArambhe, Arambhe tathaiva kAyaM pravartamAnaM tu nivarttayedyatamAno Jain Educationa International yojane // 24 // 131 ca / yatiH // 25 // // SaDUbhiHkulakam // For Personal and Private Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga atha-mane gupti -(1) sat padArtha ciMtana rUpa manovega "satya" kahevAya che. tenA viSayavALI mane gupti upacArathI "satya" kahevAya che. (2) mRSA. (3) satyAmRSA, ane (4) asatyAmRSA-ema cAra prakAranI mana rUpa mane gupti. kahevAya che. AnuM svarUpa batAvIne upadeza Ape che kesaMraMbha-"huM te vicAra karuM ke jethI A marI jAya !" -AvA prakAranA mAnasika saMkalpa rUpa saMraMbhamAM, parapIDAkara uccATana vagere mATenuM je dhyAna te samAraMbhamAM ane parane mAravAmAM samartha azubha dhyAna rU5 AraMbhamAM pravartatA manane. yatanAzIla yati pAchuM vALI de, aTakAvI de. ane zubha saMkalpamAM mana pravartAve ! A pramANe azubha manathI nivRtti ane zubha mananI pravRtti rUpa mane gupta samajavI. vacanagati -(1) "satyAnvayathArtha artha pratipAdana karanArI, (2) asatyA-tenAthI viparIta, (3) gAya-baLadanA samudAyamAM "A gAye ja che-ema pratipAdana karanArI "satyAmRSA" ane (4) svAdhyAyane tuM kara'- ema kahenArI bhASA asatyAmRSA e rIti e bhASA rUpa vacanagupti cAra prakAranI che. saMraMbhamAM-parane mAravAmAM samartha maMtrAdi parAvartanAnA saMkalpasUcaka zabda rUpa vAcika saMraMbha, samAraMbhamAM-parapIDAkara maMtrAdi parAvartana rUpa samAraMbha ane AraMbhamAM-parane mAravAmAM kAraNabhUta maMtra vagerenA japa rUpa AraMbhamAM pravartatA vacanane yatanAvALe sAdhu pAchuM vALe, aTakAvI de ane zubha vacana yoga pravartAve ! arthAt azubha vacanavyApArathI nivRtti ane zubha vacanavyApAramAM pravRtti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana-mAta adhyayana-24 133 rUpa vacanaguti samajavI. kAyamuti -ubhA rahevAmAM, besavAmAM, sUvAmAM, tevA hetuthI khADA vagerenA ullaMghanamAM, satapaNe gamana karavAmAM, Indriyane zabdAdimAM joDavAmAM yAne kAyA saMbaMdhI samasta vyApAramAM, abhivAta mATe AMkha, muSThi Adi AkAra rUpa saMkalpasUcaka saMraMbhamAM paritApakara muSThi AdinA abhighAta rUpa samAraMbhamAM ane jIvahiMsA rUpa AraMbhamAM pravartatI kAyAne jayaNAzIla muni pAchI vALe, aTakAvI de! ane zubha vyApAramAM pravartAve! arthAt kAyika azubha vyApArathI nivRtti ane zubha vyApAramAM pravRttirUpa kAyagupti samajavI. (20 thI 25-33 thI 938) eyAo paMca samiIo, caraNassa ya pvttnne| guttI niyattaNe vuttA asubhatthesu ya savvaso // 26 // etAH paJca samitayaH, caraNasya ca pravartane / guptayo nivarttane uktA, azubhArthebhyazca sarvataH // 26 // atha-A pAMca samitie sat "ceSTArUpa cAritranI pravRttimAM kahevAyelI che, arthAt cAritramAM pravRtti rUpa samitio che. jyAre sarva azubha maneTega vagerethI nivRttimAM paNa eTale sarva zubha maga vageremAM pravRtti rUpa ane sarva azubha manAyega vagerethI nivRtti rUpa guptio kahevAya che. A pramANe samiti ane gupti vacce bheda che. (26+939) eyAo parayaNamAyAo, je samma Ayare munnii| so khippaM savvasaMsArA, vippamuccai pNddiettibemi||27|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zrI utarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga - - patAH karavAmAp:, kyAre muni: sa kSipraM sarvasaMsArAdvipramucyate paNDita iti bravImi // 27 // atha-A ATha pravacanamAtAonuM je muni sArI rItie AcaraNa karaze, te paMDita muni, jaladI jaladI sarva saMsArathI mUkAya che. A pramANe he jaMbU! huM kahuM chuM. (27+940) covIzamuM zrI pravacana mAtu adhyayana saMpUrNa ((( tA . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yajJIyAdhyayana-25 mAhaNakulasaMbhUo, Asi vippo mahAyaso / jAyAI jamajannaMmi, jayaghosetti nAmao // 1 // iMdiaggAmaniggAhI, maggagAmI mahAmuNI / gAmANugAma rIaMto, patto vANArasIM puri // 2 // vANArasIe bahiA, ujjANaMmi maNorame / phAsue sijjasaMthAre, tattha vAsamuvAgae // 3 // ||tribhirvishesskm // brAhmaNakulasambhUtaH, AsIt vipraH mahAyazAH / yAyAjI yamayajJa, jayaghoSaH iti nAmnA // 1 // indriyaprAmanigrAhI, mArgagAmI mahAmuniH / prAmAnuprAmaM rIyamANaH, prApto vANArasI purIm // 2 // vANArasyA bahiH, udyAne manorame / prAsukazayyAsaMstAre, tatra vAsamupAgataH // 3 // ||tribhirvishesskm / / artha-je brAhmaNakulamAM janmelA mahAyaza brAhmaNa hatA, te jayaghoSa nAmanA mahAmuni paMcamahAvrata rUpI yajJa karanArA, IndriyasamudAyane nigraha karanArA ane muktimArgagAmI eka gAmathI bIjA gAme vihAra karatAM vANArasI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 136 zrI utarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga nagarI mAM padhAryA. vaNArasI nagarInI bahAranA suMdara udyAnamAM prAsukazasyAsaMthArAvALI jagyAmAM temaNe nivAsa karyo. (1 thI 3-841 thA 643) . aha teNeva kAleNaM, purIe tattha mAhaNe / vijayaghosetti nAmeNa, jannaM jayai vebhavI // 4 // aha se tattha aNagAre, mAsakkhamaNapAraNe / vijayaghosassa jannami, bhikkhamaTThA uvahie // 5 // // yugmam / / atha tasminneva kAle, puryA tatra brAhmaNaH / vijayaghoSa iti nAmnA, yajJa yajati vedavit // 4 // atha sa tatrAnagAro, mAsakSapaNapAraNe / vijayaghoSasya yajJe, bhikSArthamupasthitaH // 5 // ||yugmm|| arthahave te kAlamAM te nagaramAM vedattA vizeSa nAmanA brAhmaNe yajJa zarU karyo che. te yajJamaMDapamAM te jayazeSa muni mAsakhamaNanA pAraNA nimitte bhikSA mATe padhAryA. (4+5-644+641) samuvaTiaM tahiM santaM, jAyago pddisehe| nahu dAhAmi te bhikkhaM, bhikkhU jAyAhi annao // 6 // . je a veaviU vippA, jannaTThA ya je diaa| ... ". joisaMgaviU je a, dhammANa pAragA // 7 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 zrI yajhIyAdhyayana-25 je samatthA samuddhattuM paraM appANameva ya / tesi annamiNaM deyaM, bho bhikkhu svvkaamiaN||8|| jhimirvaroSaNa che samupasthitaM tatra saMtaM, yAjakaH pratiSedhati / naiva dAsyAmi te bhikSAM, bhikSo ! yAcasva anyataH // 6 // ye ca vedavido viprA, yajJArthAzca ye dvijAH / jyotiSAGgavido ye ca, ye ca dharmANAM pAragAH / 7 // ye samarthAH samuddhartu, paramAtmAnameva ca / tebhyo'nnamidaM deyaM, bho bhikSo ! sarvakAmitaM // 8 // atha-tyAM bhikSA mATe AvelA sAdhune yaza karanAre vijayazeSa bhikSAne niSedha kare che, ane te bhikSu! huM tamane bhikSA nahi AvuM, mATe tame ahIMthI bIje ThekANe yAcanA karo! kema ke-he bhikSu ! jeo vedavettAo jAtibrAhmaNe che, jeo yajJaprajanavALA yajJane ja kare che, je saMskAranI apekSAe bIjA janmavALA-brija che, jeo jotizAstra ane zikSAdi aMgane jANe che, jeo dharma zAstra-sarva vidyAmAM pAraMgata che ane jeo saMsArasAgarathI sva-parane uddhAra karavA samartha che, teone ja A SaTrasabharapUra ana ApavAnuM che paNa bIjAone nahi ja. (6 thI 8-94 thI 948) so tattha evaM paDisiddho jAyageNa mahAmuNI / navi ruTTo navi tuTTho, uttamaTThagavesao // 9 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-mIne bhAga nannaTaM pANaheuM vA, navi nivvAhaNAya vA / tesiM vimokkhaNaTThAe, imaM vayaNamabbavI // 10 // nabi jANasi veamuhaM, navi jaNNANa jaM muhaM / nakkhatANa muhaM jaMca, jaMca dhammANa vA muhaM // 11 // je samatthA samuddhaM paraM appANameva ya / na te tumaM viANAsi, aha jANAsi to bhaNa // 12 // // caturbhiHkalApakam // 138 sa tatraiva pratiSiddhaH, yAjakena nA'pi ruSTo nA'pi tuSTaH, nAnArthaM pAnahetuM vA nApi teSAM vimokSaNArthaM, idaM nApi jAnAsi vedamukhaM, nApi yajJAnAM yanmukham / nakSatrANAM mukhaM yacca yacca dharmANAM vA mukham // 11 // samarthArasamuddha, paramAtmAnameva ca / bhaNa // 12 // // caturbhiHkalApakam // mahAmuniH / uttamArthagaveSakaH // 9 // nirvANAya ca / vacanamabravIt // 10 // ye na tAMstvaM vijAnAsyatha jAnAsi tato atha-te yajJama'DapamAM yajJa karAvanAra vijayaghASadvArA A pramANe pratiSedha karAyela zrI jayaghASamuni, rAga-dveSa vagaranA thai, mAMkSAthI samatAbhAve ubhA rahela che. tee anna mATe nahiM, pAna mATe nahi, peAtAnA vastra vagerethI nirvAha mATe nahi, parantu te yAjJikAnA mekSa mATe A vacana methyA ke-tu veDhAnA mukhya vedane jANatA nathI, vaLI yajJAnA upAyane tu jANutA nathI, nakSatronA pradhAna nakSatrane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pIyAdhyayana-25 14. tuM jANatuM nathI, dharmonA upAyane tuM jANatuM nathI ane jeo sva-parane uddhAra karavA mATe samartha che teone tuM jANatuM nathI. jo tuM satya jANatA hoya te bela! (8 thI 12-848 thI 852) tassakkhevapamukkhaM ca, acayaMto tahiM dio| sapariso paMjalI hou, pucchaI taM mahAmuNi // 13 // veANaM ca muhaM bUhi, bUhi jaNNANa jaM muhaM / nakkhattANa muhaM bUhi, bUhi dhammANa jaM muhaM // 14 // je samatthA samuddhatuM, paraM appANameva ya / eyaM me saMsayaM savvaM, sAhU kahA pucchio // 15 / / ||tribhirvishesskm // tasyAkSepapramokSaM ca, azaknuvan tasmin dvijaH / saparSata prAJjalirbhUtvA, pRcchati taM mahAmunim // 13 // vedAnAM ca mukhaM brUhi, brUhi yajJAnAM ca mukham / nakSatrANAM mukhaM brUhi, brUhi dharmANAM ca mukham // 14 // ye samarthAssamuddhata. paramAtmAnameva ca / etanme saMzayaM sarva, sAdho ! kathaya pRSTaM // 15 // ||tribhirvishesskm / / artha--A pramANe te muninA praznano javAba ApavA asamartha thate te brAhmaNa, yajJamaMDapamAM sabhA sahita be hAtha joDIne te mahAmunine pUche che ke Apa kahe ke-vedamAM mukhya veda kahe che?, jJone upAya karyo che?, nakSatramAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga pradhAna koNa che ?, dharmAnA upAya kayA che ? ane sva-paranA uddhAra karavA samaya kANu che? hai munIzvara ! A pUchelA saghaLA praznonA Apa javAba ApA! (13 thI 15-953 zrI 955) aggahuttamuddA ve, jaNNaTThI veasAM muhaM / nakkhattANa muhaM caMdo, dhammANaM kAsavo muhaM // 16 // jahA candaM gahAIA, ciTThanti paMjalIuDA | caMdamANA namasaMtA, uttamaM maNahAriNo // 17 // ajANagA jaNNavAI, vijjAmAhANa saMpayA / gUDhA sajjhAyatavasA, bhAsachannA ivaggiNo || 18 || // tribhirvizeSakam // agnihotramukhA vedAH, yajJArthI vedasAM mukham / nakSatrAgAM mukhaM candraH, dharmANAM kAzyapo mukham ||16|| yathA candra grahAdikAH tiSThanti prAJjalipuTAH / vandamAnAH namasyanto, uttamaM manohAriNaH ||17|| ajAnAnA yajJavAdino, vidyAbrAhmaNasampadAm / gUDhA svAdhyAyatapasA bhasmacchannA itrAgnayaH ||18|| // tribhirvizeSakam // atha -agniheAtra (karma rUpa kASThane khALavA mATe daDha sadbhAvanAnI AhutivALA dharmadhyAna rUpa agniheAtra kahevAya che.) rUpa pradhAnavALA vedo che. arthAta dahInA mAkhaNanI jema veDhAnA navanIta samAna AyakamAM satya tapa vagere dRza Jain Educationa International " For Personal and Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zrI yajJIyAdhyayana 25 prakArane dharma te ja agnihotra pradhAna che. yajJonA upAya tarIke saMyama rUpa bhAvayajJane atha purUSa che. nakSatromAM pradhAna caMdra che. dharmonuM mukha-mUla upAya tarIke yugAdidevazrI. RSabhadeva bhagavAna che, kema ke-teozrI dharmanA prathama prarUpaka che. jema caMdrane hAtha joDI stuti-namaskAra karatA graha vagere nakSatro pradhAna rItie ati vinayavALA cittAkarSaka dekhAtA ubhA rahe che, tema zrI bASabhadeva bhagavAnane paNa devendra vagere stuti-namaskAra Adi kare che. arthAt mAhAbhyazAlI zrI jhaSabhadevasvAmI dharmanA mULa rUpe che. vidyA rUpa brAhmaNasaMpattivALAe yajJavAdIo je tArA vaDe pAtrapaNue mAnela che. teo ajJAnI che, kema ke-sAcA brAhmaNane niparigrahatA hovAthI vidyA e ja saMpatti che. teo bRhad AraNyaka kathita daza prakAranA dharmane jANatA hovA chatAM A leke bAhA yajJane kare ? veda, adhyayana, upavAsa vagere bahArathI zAnta saMvaravALA A ajJAnIo, bhasma nIce DhaMkAyela agninI mAphaka bhItaramAM kaSAyanI AgathI bhabhUkatA ja che. tame mAnela A brAhmaNe kevI rItie sva-parane uddhAra karI zake? arthAt na ja zake. (16 thI 18, 956 thI 958) jo loe baMbhaNo vutto, aggI vA mahio jahA / sayA kusalasadiLaM, taM vayaM bUma mAhaNaM // 19 // jo na sajjai AgaMtu, pavvayaMto na soai| . ramae ajjavayaNami, taM vayaM bUma mAhaNaM // 20 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga nirddhatamalapAvagaM / jAyaruvaM jahAmaTTha, rAgaddosabhayAiaM taM vayaM bUma mAhaNaM // 21 // 142 tase pANe viANittA, saMgaheNa ya thAvare / jo na hisai tiviheNaM, taM vayaM bUma mAhaNaM // 22 // kohA vA jai vA hAsA, lohA vA jai vA bhayA / musaM na vayaI jo u, taM vayaM bUma mAhaNaM // 23 // cittamaMtamacittaM vA, appaM vA jaha vA bahuM / na giNhai adattaM jo, taM vayaM : bUma mAhaNaM // 24 // divyamANusatericchaM, jo na sevaha mehuNaM / maNasA kAyavakkeNaM, taM vayaM jahA paumaM jale jAyaM novaLippaI vAriNA / bUma mAhaNaM // 25 // mAhaNaM // 26 // akiMcaNaM / evaM alittaM kAmehi, taM vayaM bUma aLoluaM muhAjIvI, aNagAraM asaMsataM hitthesu taM vayaM bUma jahittA pUvtrasaMjogaM, nAtisaMge jo na sajjhai raesu taM vayaM bUma mAhaNaM // 28 // a // dazabhiHkulakam // mAhaNaM // 27 // a baMdhave / / yo loke brAhmaNa uktaH, agniH vA mahito yathA / sadA kuzalasandiSTaM taM vayaM bramo yo na svajatyAgantu pratrajan na ramate Aryavacane, taM vayaM brUmo Jain Educationa International brAhmagam // 19 // zocati / brAhmaNam // 20 // For Personal and Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yajJIyAdhyayana-5 nirmAtamalapApakam / brAhmaNam // 21 // jAtarUpaM yathArthaM, rAgadveSabhayAtItaM taM vayaM brUmo trasaprANino vijJAya, saMgraheNa ca sthAvarAn / yo na hinasti trividhena, taM vayaM brUmo brAhmaNam ||22|| krodhAt vA yadi vA hAsyAllobhAt vA yadi vA bhayAt / mRSAM na vadati yastu, taM vayaM brUmo brAhmaNam // 23 // cittavantamacittaM vA'lpaM vA yadi vA bahum / na gRhaNAtyadattaM yo, taM vayaM brUmo brAhmaNam // 24 // divyamAnuSyatirazcInaM, yo na seveta maithunam / manasA kAyena vAkyena taM vayaM brUmo brAhmaNam // 25 // yathA padmajale jAtaM, nopalipyate vAriNA / evaM aliptaM kAmaiH, taM vayaM brUmo alolupaM mudhAjIvinaM, asaMsaktaM gRhasthaiH taM vayaM brUmo hitvA pUrvasaMyogaM, jJAtisaMgAMzca yo na sajati eteSu taM vayaM brUmo brAhmaNam // 26 // anagAramakiJcanam / Jain Educationa International 143 brAhmaNam ||27|| bAndhavAn / brAhmaNam ||28|| // dazabhiHkulakam // a-lAkamAM je brAhmaNa tarIke kahevAya che ane je brAhmaNe jevI rItie agni pUjela che, te brAhmaNa ane agninuM satya svarUpa tatvajJa kuzalee kahela che. temAM pahelAM ame brAhmaNanuM svarUpa jaNAvIe chIe. je svajana vagere sneha-saMbadhIne maLavA mATe Asakita-rAga karatA nathI ane svajanA AvIne maLIne jAya chatAM emanA vagara huM kevI rItie rahI zakIza-ema zeka karatA nathI, parantu For Personal and Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-khIjo bhAga tItha kara rUpa AnA vacanamAM ramatA rahe che, tene ame brAhmaNa kahIe chIe. jema tejanA utkarSa mATe mana:zila vagerethI ghaseluM sAnu ane agnimAM nAkheluM sAnu tejasvI ane mala vagaranu thAya che, tema bAhya-abhyaMtara guNusa panna ane ethI ja rAga dveSanA bhaya vagaranA je che, tene ame brAhmaNa kahIe chIe. je trasa-sthAvara jIvAne saMkSepathya ane vistArathI jANIne mana-vacana- kAyAnA ceAgarthI haNutA nathI, teneahiM'sakane ame brAhmaNu kahIe chIe. je krodhathI, hAsyathI lAbho ane bhayathI mRSA-- asatya khelatA nathI,tene-satyavAdIne ame brAhmaNu kahIe chIe. je dvipada-catuSpada vagere sacitta ane seAnuM Adi acittane thADI ke ghaNI kAi paNa cIjane kAInA dIdhA vagara leteA nathI, tene--acauya vratadhArI ame brAhmaNu kahIe chIe. je deva-manuSya-tiya ca saMbaMdhI maithunane trividhe sevatA nathI. tene-brahmacArIne ame brAhmaNu kahIe chIe. jema pANumAM kamala pedA thayelu che, chatAM parNothI lepAtuM nathI, tema kAmethI pedA thayA chatAM je kAmeAmAM lepAte nI-jalakamalavat alipta hoya che, tene niSkAmane ame brAhmaNa kahIe chIe. je AhAra AdimAM laMpaTatA vagaranA che, bheSaja- Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yajJIyAdhyayana-25 matra AdinA upadezathI AjIvikA nahi karanArA-mudhAjIvI che, pUrva ke pAchaLathI paricita gRhasthAnI sAthe sabaMdha vagaranA che, kicana che ane anagAra che, tene ame brAhmaNa kahIe chIe. je mAtA AdinA saMbadha rUpa pUrvAMsa cegane, leAka vagerenA saMbadha rUpa jJAtisaMgone, AMdhavAne ane bhAgAne che"ne pharIthI paNa temAM rAga karanAre khanatA nathI, tena ame brAhmaNa kahIe chIe. ( 19 thI 28959 thI 168) 145 pasubaMdhA savvaveA, jaThThe ca pAvakammuNA / na taM tAyaMti dussILaM, kammANi balavaMtiha // 29 // navi muMDieNa samaNo, na OMkAreNa bambhaNo / na muNI raNNavAseNaM, kusacIreNa na tAvaso || 30 // samayAe samaNo hoI, baMbhacereNa baMbhaNo / nANeNa ya muNI hoI, taveNaM hoi tAvaso // 31 // kammuNA baMbhaNo hoi, kammuNA hoi khattibha / kammu vaiso hoi, suddo havai kampuNA // 32 // ee pAukAre buddhe, jehiM hoi siNAyao / savtrasaMgaviNimukaM taM vayaM bUma mAhaNaM // 33 // evaM guNasamAuttA, je bhavaMti diuttamA / te samatthA u uddhatu para 9 appANameva ya // 34 // // SabhiHkulakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga pazubandhA sarvavedAH, iSTaM ca pApakarmaNA / na taM trAyante duzzIlaM, karmANi balavantIda // 29 // nApi muNDitena zramaNo, oMkAreNa na brAhmaNaH / na muniraraNyavAsena, kuzacIvareNa na tApasaH // 30 // samatayA zramaNo bhavati, brahmacaryeNa brAhmaNaH / jJAnena ca munirbhavati, tapasA bhavati tApasaH // 31 // karmaNA brAhmaNo bhavati, karmaNA bhavati kSatriyaH / vaizyaH karmaNA bhavati, zUdro bhavati karmaNA // 32 // etAnprAdurakArSId buddhA, yaiH bhavati snAtakaH / sarvakarSavinirmuktaM, taM vayaM brUmo brAhmaNam // 33 // evaM guNasamAyuktA, ye bhavanti dvijottamAH / te samarthAH tUrtu, paramAtmAnameva ca // 34 // artha-pazuenA vinAza mATe baMdhananA kAraNabhUta da vagere sarva veda, pApanA hetubhUta pazunA vadha vagerenA anuSThAnathI karela yajJa, te durAcArI yajJa karanArane saMsArabaMdhanathI bacAvI tArI zakatA nathI, kema ke pazuvadha vageremAM pravartaka heI te veda ane yajJa karmabalavardhaka che. vaLI mAthuM muMDAvA mAtrathI "zramaNa kahevAtuM nathI, eNkAra mAtrathI "brAhmaNa banatuM nathI, araNyamAM rahevAthI muni thatuM nathI ane valkala vagere kuzanA vastra mAtrathI tApasa thatuM nathI. vaLI samatAthI zramaNa thAya che, brahmacaryathI brAhmaNa bane che, jJAnathI suni bane che ane tapathI tApasa bane che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17: zrI yajhIyAdhyayana-25 temaja jJAna-thAna vagere kriyA rUpa karmathI brAhmaNa bane che, pIDitanA rakSaNa rUpa karmathI kSatriya thAya che, vyApAra-pazu rAkhavAM-khetI AdithI vaizya bane che ane zekanA hetubhUta nakarI vagere karavA rUpa karmathI zuddha bane che. A pUrvokta ahiMsA Adi arthe zrI sarvajJa bhagavAne pragaTa karela che, ke je arthothI kevalI rUpa snAtaka bane che. AthI Asannamukti hoI sarvakarmarahita siddha jevA sanAtakakaivalIne ame brAhmaNa kahIe chIe. A pramANe jeo ahiMsA Adi guNothI yukta heya che, teo sva-parane uddhAra karavA mATe samartha uttama brAhmaNe thaI zake che paNa bIjA nahi. (29 thI 34969 thI 974). evaM tu saMsaye chinne, vijayaghoSe a mAhaNe / samudAya tao taM tu, jayaghosaM mahAmuNiM // 35 // tuDhe a vijayaghose, iNamudAhu kyjlii| mAhaNattaM jahAbhUkaM, suTUThu me uvadasi // 36 // tubbhe jaiA jaNNANaM, tumbhe veaviU viU / joisaMgaviDa tubbhe, tubbhe dhammANa pAragA // 37 // tumbhe samatthA uddhattuM, para appANameva ya / tamaNuggaraM kare hama, bhikkheNaM bhikkhuuttamA // 38 // ke rAmApavAnuM che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 zrI uttarAyana sUtra sArtha-bIjo bhAga evaM tu saMzaye chinne, vijayaghoSazca brAhmaNaH / samAjJAya tataH taM tu, jayaghoSaM mahAmunim // 35 // tuSTazca vijayaghoSaH, idamudAhRtavAn kRtAMjaliH / brAhmaNatvaM yathAbhUtaM, suSThu me upadarzitam // 36 / / yUyaM yaSTAro yajJAnAM, yUyaM vedavido vidaH / jyotiSAGgavido yUyaM, yUyaM dharmANAM pAragAH // 37 // yUyaM samarthA uddhAM, paramAtmAnameva ca / tadanugrahaM kurutAsmAkaM, bhaizyeNa bhikSuttama ! // 38 // catuzipam | artha A pramANe kahIne jyAre munIzvara ubhA rahyA che, tyAre A pramANe kahela nItithI-saMzaya chedAvAthI, "A jayazeSa mahAmuni mArA bhAI che ema oLakhIne, saMtuSTa thayele vijayazeSa nAmane brAhmaNa hAtha joDIne kahevA lAge ke-Ape mane sArI rItie sAcA brAhmaNanuM svarUpa batAvyuM che. vaLI temaNe jaNAvyuM ke-he yathArtha tatvanA jANa! Apa sAcA yajJone karanArA yAjJika che, Apa sAcA vedane jANa nAra che, Apa sAcA jatiSanA aMganA jANu che, Apa dharmonA pArane pAmelA che ane Apa sAce ja sava-parane uddhAra karavA mATe samartha che. he uttama bhikSuka! kRpA kare, padhAre! ane amane bhikSAne lAbha Ape. A pramANe vijayaghoSa brAhmaNe munIzvarane stutipUrvaka bhikSAnuM AmaMtraNa ApyuM. (35 thI 38-975 thI 978) na kajja majja mikkhaNaM, khippaM nikkhamasU diaa| mA bhamihisi bhayAvatte, ghore saMsArasAgare // 39 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yajJIyAdhyayana-25 149 uvaleo hoi bhoge, abhogI novalippar3a / vippamuccai // 40 // bhogI bhamai saMsAre, abhogI ullo sukko a do chUDhA, golayA maTTiAmayA / dovi Ava DiA kuDDe, jo ullo so'ttha laggai // 41 // evaM laggaMti dummehA, je narA kAmalAlasA | virattA u na laggaMti, jahA sukke u golae // 42 // // caturbhiHkalApakam // / na kArya mama bhaikSyeNa, kSipraM niSkrAma dvija / / mA bhramIH bhayAvartte, ghore saMsArasAgare // 39 // upalepo bhavati bhogeSu, abhogI nopalipyate / bhogI bhramati saMdhAre, abhogI vipramucyate // 40 // ArdraH zuSkazca dvau kSiptau, golakau mRttikAmayau / dvAvapyApatitau kuDaye, yaH ArdraH so'tra lagati // 41 // evaM laganti durmedhasaH, ye narAH kAmalAlasAH / viraktAstu na laganti yathA zuSkaH tu golakaH ||42 || // caturbhiHkalApakam // , artha-have vijayaghASa brAhmaNane munIzvara kahe che kemAre bhikSAnuM kArya kArya nathI, parantu tame sAcA brAhmaNu anA !, zrI bhAgavatI dIkSA svIkArA ! ane bhayanA AvattavALA dheAra sa`sArasAgaramAM bhramaNu karI nahi. bhegA bheAgavavAthI krama vRddhi rUpa upalepa thAya che. lega vagaranA ka saMbaMdhathI lepAte nathI. bhegI saMsAramAM bhame che, jyAre abhAgI sa'sArathI mukata bane che. jo bhInA-lIlA mATInA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga eka goLa ane bIje mATIne suke geLe bhIMta upara pheMkAyeluM hoya, te temAM lIle bhIne geLe bhIMtamAM lAge che-caTe che. jyAre suko gaLe bhIMtamAM lAgatuM nathI-cuMTate. nathI. e rItie duSTa buddhivALA-kAmagomAM lAlasAvALA manuSya karmanI sAthe lAge che, paraMtu vairAgI manuSya karmanI sAthe sukA geLAnI mAphaka lAgatA nathI. (39 thI 4ra-979 thI 982) evaM so vijayaghoso, jayaghosassa aMtie / aNagArassa nikkhaMto, dhamma, soccA aNuttara // 43 // evaM sa vijayaghoSaH, jayaghoSasyAntike / anagArastha niSkrAntaH, dharma zrutvAnuttaram / / 43 // atha-A pramANe te vijayaghoSa zrI jayezeSa muninI pAse anupama dharma sAMbhaLIne zrI bhAgavatI pravrajyA grahaNa karanAra thayA. (43-983) khavittA pUcakammAiM, saMjameNa taveNa ya / jayaghosavijayaghosA, siddhi pattA aNuttaraM tibemi // 44 // kSapayitvA pUrvakarmANi, saMyamena tapasA ca / jayaghoSavijayaghoSau, siddhi prAptAvanuttarAm / / tti travAmi 44o artha-saMyama ane tapathI pUrvakamene khapAvIne zrI jayazeSa ane zrI vijayazeSa muni anuttara siddhigatine pAmyA. A pramANe he jaMbU! huM tane kahuM chuM, (44-984) pacIsamuM zrI yazIyAdhyayana saMpurNa. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 sAmAyAri pavakkhAmi, svvdukkhvimokkhnni| jaM carittANa niggaMthA, tiNNA saMsArasAgara // 1 // sAmAcArI pravakSyAmi, sarvaduHkhavimokSaNIm / yAM caritvA nigraMthAH, tIrNAH saMsArasAgaram // 1 // .. matha-2 sAbhAyArIne sAyarI ninthe| ssaarsAgarane tare che, taraze ane tarI gayA, te sarva duHAtha mUkAvanArI sAdhujanakartavya rU5 sAmAcArIne huM kahIza. (1-885) paDhamA AvassiA nAma 1, biiA yanisIhiA / / ApucchaNA ya taiA 3, cautthI paDipugchaNA 4 // 2 // paMcamA chaMdaNA nAmaM 5, icchAkAro achaTTao 6 / sattamo miccha kAro u 7, tahakAro a aTThamo 8 // 3 // abdhUDhANaM navamaM 9, dasamA uvasaMpayA 10 / esA dasaMgA sAhUNaM, sAmAyArI paveiA // 4 // ||vibhivishesskm / / prathamA''vazyakI nAmnI, dvitIyA ca neSedhikI / ApUchanA ca tRtIyA, caturthI pratipRcchanA // 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ para saptamI paJcamI chandanA nAmnI, icchAkArazca SaSThI / mithyAkArastu, tathAkArazcASTamI // 3 // abhyutthAnaM navamI, dazamyupasaMpad / eSA dazAGgA sAdhUnAM sAmAcArI praveditA ||4|| // tribhirvizeSakam // zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-khIjo bhAga artha - paDelI bhAvazyaDI, mI neSedhiDI, trIla pracchanA, cAthI praticchanA, pAMcamI chaMdanA, chaThThI IcchAkAra, sAtamI mithyAkAra, AThamI tathAkAra, navamI abhyutthAna ane dazamI upasa'padA-ema sAdhuenI mA dazAMgI-Dhavidha sAmAcArI bhagavaDatAe kahelI che. (2 thI 4 986 thI 988) gamaNe AvassaaM kujjA, ThANe kujjA NisIhiaM / ApucchaNA sayaM karaNe, parakaraNe paDi pucchaNA // 5 // chaMdaNA davvajAeNaM, icchAkArI a sAraNe / micchAkAze a niMdAra, tahakAro paDissue ||6|| abbhuTThANaM gurupUA, acchaNe uvasaMpayA | dupaMca saMjuttA, sAmAyArI paveiA // 7 // // tribhirvizeSakam // evaM gamane Avazyaka kuryAt, sthAne kuryAnnaiSedhikIm / ApRcchanA svayaM karaNe, parakaraNe pratipRcchanA ||5|| chandanA dravyajAtena, icchAkArazca sAraNe / mithyAkArazca nindAryA, tathAkAraH pratizrute ||6|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 abhyutthAnaM gurupUjAyAM, avasthAne upasampat / evaM dvipaJcakasaMyuktA, sAmAcArI praveditA ||7|| / / trimiviroham // atha"have viSaya-vibhAgathI A sAmAcArI kahe che. (1) tathAvidha jJAnAdi Azyaka hetu upasthita thavAthI upAzraya vagere sthAnamAMthI bahAra nIkaLatAM AvazyakI' nAmanI pahelI samAcArI sAcavavI, arthAt AvasahI melIne gurUAjJApUrvaka bahAra javuM. 153 (2) upAzraya vagere sthAnamAM praveza karatAM gamana AdinA niSedha rUpa'naiSadhikI' nAmanI bIjI sAmAcArI sAcavavI yAne pravezatAM 'nisIhi' zabda khelavA. (3) A kAyaC huM karU ke nahi~' ityAdi pUchavA rUpa arthAt potAnA koI paNa kAryane svayaM karavAmAM gurune pUchavA rUpa 'ApracchanA' nAmanI trIjI sAmAcArI sAcavavI. (4) anya kArya karavAmAM paNa gurune pUchyuM. gurue joDaco hAya chatAM pharIthI pravRttinA kALamAM gurune pUchavA rUpa 'pratipracchanA' nAmanI cArthI sAmAcArI jANavI. (5) pUrve grahaNa karelA AhArAdvi dravya samudAyamAMthI zeSa sAdhuone A AhArAdiha lAgyeA chu, te jo kAIne upayogI thAya to IcchA pramANe le.'-ema ApavA mATe AmaMtraNa karavuM', te 'chaMdanA' nAmanI pAMcamI sAmAcArI samajavI. (6) peAtAnI IcchAthI te te kAya karavuM te 'IcchAkAra,' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 zrI uttarAdhyayana satra sArtha-bIjo bhAga je ke-"tame karavA mATe IcachevuM A kArya che paNa mArI IcchA che." "huM A kAma karuM, mArA pAtravepAdi kAryane tame IcchAthI kare." A pramANe kramazaH sva-para sAraNamAM IcchAkAra" sAmAcArI chaThThI jANavI. (7) jyAre koI paNa pravRttimAM bhUla thAya, tyAre bhUlanA svIkArapUrvaka mithyA duSkRta" Ape. arthAt asatya AcaraNa thatAM dhikkAra che mane, ke je meM A asatya karela che. -AvA prakAranI niMdAmAM "micyAkAra" nAmanI sAtamI sAmAcArI samajavI. (8) jyAre gurumahArAja vAMcanA vagerenuM dAna kare, tyAre "A A pramANe ja che.' -evA svIkAra rUpa pratizratamAM arthAt gurU Adi je kahe te sAMbhaLI te tarata ja 'tahatti kahI svIkAra rUpa pratizratamAM "tathAkAra" nAmanI AThamI sAmAcArI che. (9) bahumAnayegya AcArya, galAna Adine yathecita AhAra Adi saMpAdana rUpa gurupUjAmAM "ayutthAna' nimaMtraNa rUpa navamI sAmAcArI jANavI. (10) bIjA AcAryanI samIpamAM "ATalA kALa. sudhI ApanI pAse huM rahIza."--evI "upasaMpadA' nAmanI dazamI sAmAcArI samajavI. A pramANe dazavidha sAmAcArI, kahelI che. (5 thI 7-98 thI 99) pucillaMmi caubbhAge, AiccaMmi smutttthie| . bhaMDagaM paDilehitA, vaMdittA ya to guru // 8 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 rijhaLapaMgIlo, ikAya mag I icchaM nioiu bhaMte, veAvacce va sajjhAe // 9 // veAvacce niutteNaM, kAyavvaM agilaayo| sajjhAe vA niutteNaM, sabadukkhavimokkhaNe // 10 // _zimiropAna che pUrvasmi zcaturbhAge, Aditye samutthite / bhANDakaM pratilikhya, vanditvA ca tato gurum / / 8 / pRcchet prAJjalipuTaH, kiM kartavyaM mayeha ? / icchAmi niyojayituM, bhadanta ! vaiyAvRtye vA svAdhyAye // 9 // vaiyAvRttye niyuktena, karttavyamaglAnyaiva / svAdhyAye vA niyuktana, sarvaduHkhavimokSaNe // 10 // trimirvizeSam | artha-buddhithI AkAzane cAra prakArane vibhAga karAya che. tyAM pUrva dizA saMbaMdhI kAMIka nyUna AkAzanA cothA bhAgamAM jyAre sUrya Ave che tyAre pAdenaparisimAM (sUryodaya pachI 2 ka-24 mi. thAya tyAra pachI) pAtrA vagere upakaraNanuM paDilehaNa karIne ane AcArya Adi gurune vaMdanA karIne bhAtila upara be hAtha joDIne pUche keA samayamAM huM IcchuM chuM ke he bhagavana! Apa yAvacce ke svAdhyAyamAM jemAM mane joDavA Iche, temAM huM joDAvA IcchuM chuM. je gurumahArAja vaiyAvaccamAM je te zarIranA zramane vicAra karyA sivAya vaiyAvacca karavI. je gurujI svAdhyAyamAM niyukta kare, te sarva duHkhethI mUkAvanAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15. zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga svAdhyAyamAM zarIrazramanI cintA karyA sivAya prayatna kare naye. ( : thI 10-882 thI 664) divasassa cauro bhAe, kujjA bhikkhU viakkhnno| tao uttaraguNe kujjA, diNabhAgesu causu vi // 11 // paDhamaM porisi sajjAyaM, biithaM jhANaM jhiAyai / tai pAe bhikkhAyariyaM, puNo cautthie sajjhAyaM // 12 // AsADhe mAse dupayA, pose mAse cauppayA / cittAsopasu mAsem, tipayA havai porisI // 13 // aMgulaM sattaratteNaM, pakkheNaM tu duaMgulaM / vaDDhae hAyae Avi, mAseNaM cauraMgulaM // 14 // ||cturbhiklaapkm // divasasya caturbhAgAn, kuryAd bhikSuH vicakSaNaH / tataH uttaraguNAnkuryAdinabhAgeSu caturvapi // 11 // prathamAM pauruSI svAdhyAya, dvitIyAyAM dhyAnaM dhyAyet / tRtIyAyAM bhikSAcaryA, punazcaturthyA svAdhyAyam // 12 // ASADhe mAse dvipadA, poSamAse catuSpadA / caitrAzvinayormAsayoH, tripadA bhavati pauruSI // 13 // aGgalaM saptarAtreNa, pakSeNa ca dvayaGgulam / varddhate hIyate vA'pi, mAsena caturaGgalam // 14 // // caturbhi:kalApakam / / artha-vicakSaNa sAdhu divasanA cAra bhAga kare. divasanA cAra bhAgomAM paNa svAdhyAya vagere uttara guNe kare! pahelI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana. 26 17 pirisImAM svAdhyAya-sUtrAbhyAsa. bIjI pirisImAM dayAnaarthaciMtana,trIjI parisImAM bhikSAcaryA ane cothI pirisImAM pharIthI svAdhyAya kare ! ASADha pUrNimA dine jAnuchAya che. padavALI hoya, tyAre pirisInuM mApa nIkaLe che. AvI rItie piSa mAsanI pUrNimA dine jyAre cAra padavALI jAnuchAyA heya, tyAre pirisInuM mApa nIkaLe che. caitra ane A mAsanI pUrNimA dine jyAre traNa padavALI jAnuchAyA heya, tyAre pirisaunuM mApa nIkaLe che. vaLI dakSiNAyanamAM sAta ahezatrI bAda pirisInA mApamAM eka AgaLa vadhe che ane uttarAyanamAM ghaTe che. pakhavADIyA bAda AgaLa parisInA mApamAM dakSiNAyanamAM vadhe che ane uttarAyanamAM ghaTe che. e rItie eka mahinA bAda cAra AMgaLa parisInA mApamAM dakSiNAyanamAM vadhe che ane uttarAyanamAM ghaTe che. (11 thI 14-95 thI 98) AsADhabahulapakkhe, bhaddavae kattie a pose a| phagguNa-vaisAhesu a, nAyavvA omarattAo // 15 // jeTThAmUle asADha-sAraNe, chahi aMgulehi pddilehaa| ahi bIatiammi, taie dasa ahaM cautthe // 16 // guma || ASADhabahulapakSe, bhAdrapade kArtike ca pauSe ca / phAlgunavaizAkhayozca, jJAtavyA avamarAtrayastu // 15 // jyeSThAmUle ASa DhazrAvaNe, SabhiguleH pratilekhA / aSTabhiddhitIyatrike, tRtIye dazabhiraSTabhizcaturthe // 16 // | guma che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga sartha-bhASAda, mAravA, ti, poSa, rAga bhane vaizAkha mAsane vada pakSa cauda divasane kahevAya che. pUrvokta pirisInA mAnamAM ASADha ane zrAvaNamAM 6 AMgaLa, bhAdare-A-kArtikamAM 8 AMgaLa, mAgazara-paSa-mAhamAM 10 AMgaLa ane phAgaNa-caitra-vaizAkhamAM 8 AMgaLa umeravAthI pAdenaperisI pAtrAnA paDilehaNane kALa samaja. (1+16-888+1000) ratipi cauro bhAe, mikkhU kukjA viakhaNo / tao uttaraguNe kujjA, rAIbhAgesu causu vi // 17 // paDhama porisi sajjhAyaM, biiaM jhANaM jhiAyai / taiAe nidamokkhaM tu cautthIe bhujjovi smjhaay||18|| jaM nei jayA rati nakkhattaM tammi nhcubhaae| saMpatta viramijjA, sajjJAya paosakAlaMmi // 19 // tammeva ya nakkhatte, gynncumbhaagsaavsesNmi| verattiaMpi kAlaM, paDilehittA muNI kujjA // 20 // // caturmi:kalApakam // rAnerapi caturo bhAgAkuryAdbhikSurvicakSaNaH / tataH uttaraguNAnkuryAdrAtribhAgeSu caturvapi // 17 // prathamaSauruSyAM svAdhyAyaM, dvitIyAyAM dhyAnaM dhyAyati / tRtIyAyAM nidrAmokSaM tu, caturthyAM bhUyo'pi svAdhyAyam // 18 // yannayati yadA rAtriM, nakSatraM tasminnabhazcaturbhAge / samprApte viramet, svAdhyAyAt pradoSakAle // 19 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI adhyayana-26 tasminneva ca nakSatre, gaganacatubhargAsAvazeSe / vairAtrikamApe kAlaM, pratyupekSya muniH kuryAt // 20 // | caturmi sTAIm // artha-vicakSaNa muni rAtrinA paNa cAra bhAga kare ! tyAra pachI rAtrinA cAra bhAgomAM svAdhyAyAdi rUpa uttara guNanuM ArAdhana kare! pahelI perisamAM svAdhyAya kare, bIjI parisImAM arthaciMtana rU5 dhyAna kare, trIjI perisamAM nidrA bAda uThe ane ethI pirisImAM punaH svAdhyAya kare ! prAyaH sUrya nakSatrathI caudamuM nakSatra AkhI rAtri sudhI AkAzamAM rahe che. jyAre te nakSatra AthamI jAya che, tyAre rAtrinI samApti thAya che. jyAre AkAzanA cothA bhAgamAM te nakSatra Ave, tyAre pradeSakALamAM AraMbhela svAdhyAyathI muni, aTakI jAya ! nakSatrane AkAzane cothe bhAga pharavAne jyAre bAkI hoya, tyArabAda pharavAnA cothA bhAgamAM nakSatra phare tyAre trIje pahera pUro thaye che ema jANI, jAgIne pharIthI svAdhyAyanI pravRtti cAlu kare! arthAta jyAre A nakSatra AkAzanA kapelA pahelA bhAgamAM pharI le tyAre pahele prahara, bIjo bhAga pharI le tyAre bIjo prahara, trIjo bhAga pharI le tyAre trIjo prahara ane ethe bhAga pharI le tyAre ceAthe prahara samApta thaye-ema samajavuM. (17 thI 201001 thI 1004) pugvillaMmi caubhAge, paDilehitANa bhaMDagaM / guru vaMditta sajjAyaM, kujjA dukkhavimokkhaNaM // 21 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sutra sA-mojo bhAga porisIe caunbhAge, vaMditANa tao guru / apaDikkamittA kAlassa, bhAyaNaM paDilehae || 22 || 160 // yugmam // pUrvasmin caturbhAge, pratyupekSya bhANDakaM / guruM vanditvA svAdhyAyaM kuryAdduHkhavimokSaNam // 21 // pauruSyAzcaturbhAge, vanditvA tato guruM / apratikramya kAlasya, bhAjanaM pratilekhayet ||22|| 7 // yugmam // atha - divasanA prathama cAthA bhAgamAM pahelI peArisaumAM sUryodaya samaye varSAkalpa vagere upadhitu paDilehaNa karI ane gurune vaMdanA karI, duHkhathya cheDAvanAra svAdhyAyane kare ! sUryadayI 2 ka.-24 mi. rUpa pAdenaperisImAM gurujIne vaMdanA karI, kAla pratikramaNa pachI thatu hovAthI kAlanA pratikramaNa vagara pAtrA vagerenuM paDilehaNa kare ! (211221005+1001 ) muhapottiaM paDile hittA, paDile hijja gocchagaM / gocugala aMgulio, vatthAI paDilehae // 23 // u thira aturiaM puvvaMtA vatthameva paDile | to biiaM papphoDe, taiaM ca puNo pamajjijjA // 24 // aNaccAviaM avaliyaM, aNANubaMdhi amosa liM ceva / chappurimA nava khoDA, pANI pANivisohaNaM // 25 // // tribhirvizeSakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- - - - -- -- - zrI sAmAcArI adhyayana-26 mukhavatrikA pratilikhya, pratilekhayet gocchakam / aGgulilAtagocchakaH, vastrANi pratilekhayet // 23 // UvaM sthiramatvaritaM, pUrva tAvadvastrameva pratyupekSeta / tataH dvitIyaM prasphoTayet, tRtIyaM ca punaH pramRjyAt // 24 // anartitamavalitaM, anubandhyAmarzavat caiva / SaTpUrvAH navakhoTakAH pANau prANivizodhanam // 25 // che trimiviroSa | artha-pahelAM muhapattinuM paDilehaNa karIne pAtrA uparanA upakaraNa rUpa gacchAnuM paDilehaNa kare. aMguliothI gucchAne pakaDanAre muni paTalaka rUpa pahelA rUpa vastronuM paDilehaNapramArjana kare. bAda zarIranI apekSAe utsuka banele (me paga vALIne baMne ghuMTaNa uMcA rahe tevI rItie ubhA page bhUmithI addhara besavuM, te uskuTukAsana kahevAya che.) tirtho vastrone phelAvanAra, vastrane majabUta pakaDI ane utAvaLa karyA sivAya pahelA paDala rUpa vastrane paDilehe, (A sivAya bIjI vakhate vastra vagerenI A mujaba paDilehaNa vidhi samajavI.) paNa pakSeDA kare nahi, je temAM jaMtuo dekhAya, te tene yatanAthI bIje ThekANe mUkI che. tyAra bAda zuddha vastrane papapheDA kare. A bIju katya samajavuM. tyAra pachI pharIthI trIjuM kArya kare ke-joIne hAthamAM rahelA prANuonuM pramArjana kare. zarIra ke kapaDAM nacAvyA sivAya, kapaDAM vALyA sivAya, jevAte bhAga barAbara dekhAya tevI rItie uMcuM, nacuM ke tIThu joyA sivAya athavA bhIMta vagere padArthone vicAra karyA sivAya, vastrane baMne pAsAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga badalIne dRSTithI joyA bAda, vastrane be hAthathI pakaDIne pahelAM DAbA hAthe ane pachIthI jamaNA hAthe nacAvavA rUpa traNa-traNa pakheDA karavA. arthAta pUrve karatA hoI tIracha karela vastronA pakaDA rUpa kriyAvizeSane cha pUrvanA prazleTa kahevAya che. jamaNA hAthanI AMgaLImAM vastra bharAvI, hAthane sparze nahi tema DAbA hAthanI hathelIthI kaNa sudhI vastrane laI jatAM traNa vAra akheDA (nacAvavA rUpe) karavA ane te pachI koNathI hathelI tarapha laI jatAM vA spaze tema hAthane pramAI. ema traNa pramArjanA karavI. traNa aphaDA pachI traNa pramArjanA, punaH traNa aphakheDA ane pramArjanA ane trIjI vAra akaDA ane traNa pramArjanA karavI. ema AMtare AMtare nava akaDA ane nava pramArjanA samajavI. arthAt pramAjane eTale hAthamAM kuMthu Adi nI vizuddhi karavI ane tene jyaNApUrvaka anya sthaLe mUkavAM. (23 thI 25-1007 thI 1009) ArabhaDA sammadA, vajjeavvA ya mosalI tiyaa| papphoDaNA cautthI, vikkhittA veiA chaTThI // 26 // pasiDhilapalaMbalolA, egAmosA annegruuvdhunnaa| kuNai pamANi pamAyaM, saMkie gaNaNovagaM kujjA // 27 // guma che ArabhaDA samma , varjayitavyA ca mosalI tRtIyA / praskoTanA caturthI, vikSiptA vedikA SaSThI // 26 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 sAmAcArI adhyayana-26 prazithilAlambalolaikAmarzAnekarUpadhUnanA / karoti pramANe pramAdaM, zaGkita gaNanopagaM kuryAt // 27 // guma | artha-pratilekhanAnA doSanA tyAga kahe che. (1) ArabhaDA-viparIta pratilekhanA athavA jhapATAbaMdha bIjA bIjA vastrone grahaNa karavA rUpa pratilekhanA. (2) saMmardA-vastranA cheDAnA khuNAo vALavA rUpe ke upadhi upara besavA rUpa saMmardI nAmaka deSa. (3) mauzalI-ti, uMce ke nIce saMghado kara te mauzalI deSa. 4) prasphoTanA-dhuLavALA vasAnI jema prakarSathI vastro khaMkheravA te pheTanA deSa. (5) vikSipta-paDilehaNa jenI thayelI che evA vastrone paDilehaNa vagaranA vastromAM mUkavA te vikSiptA deSa. (6) vedikA-baMne DhIMcaNa upara baMne hAtha rAkhIne paDilehaNa karavI te Urdhva vedikA, baMne DhIMcaNa nIce hAtha rAkhIne paDilehaNa karavI te adheverikA, tIccha hAtha rAkhIne paDilehaNa karavI te tiryam vedikA. be hAthanI aMdara be DhIMcaNa rAkhIne paDilehaNa karavI te ubhaya vedikA ane be hAthanI aMdara eka DhIMcaNa rAkhIne paDilehaNa karavI te eka vedika. Ama pAMca prakAranI vedikA rUpa deSa. (7) prazithila-je majabUta rItie nahi ane tI nahi tema ja lAMbuM karIne vastragrahaNuM rUpa deSa. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthabIje bhAga (8) pralaMba-viSama rItie pakaDIne paDilehaNa karAtA vastronA khUNAonA laTakAvavA rUpa deSa. (9) lela-jamIna upara ke hAthamAM paDilehaNa karAtA vastrone halAvavA rUpa deSa. . (10) anekarUpadhUnanA-ekI sAthe aneka vastro pakaDIne halAvavA rUpa deSa. (11) pramAda-praTanA vagerenI saMkhyA rUpa pramANamAM upaganA abhAva rUpa deSa. (12) gaNane paga-pramAdathI pramANa prati zaMkA thatAM, hAthanI aMguli-rekhAspazana vagerethI eka-be-traNa saMkhyA rU5 gaNanA karI prazkeTanA vagere kare che te paNa DeSa che. (26ra7-1010+1011) aNUNAirittapaDilehA, avivaccAsA taheva ya / paDhamaM payaM pasatthaM, sesANi u appasatyANi // 28 // anUnAtiriktA pratilekhA, avivyatyAsA tathaiva ca / prathamaM padaM prazastaM, zeSANi tu aprazastAni // 28 // atha-veLAnI apekSAe anyUna prapheTa pramAjanA ane anatikti-anadhika prapheTanA pramArjanA (guru Adi ane ratnAdhikanI upadhinI kamasara pratilekhanA karavI nahi. te purUSavyatyaya ane savAre tathA sAMje rajoharaNa Adi ke upadhine pUrvokta sthAnamAM pratilekhanA nahi karavI te upadhivyatyaya. purUSa-upadhinA viparyAsa vagaranI pratilekhanA rUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16pa zrI sAmAcArI adhyayana-26 prathama bhaMga rUpa prathama pada prazasta che. bAkInA sAta bhAMgA aprazasta che. ___ sss-ss-sis-us-ssi-1st-su- // // bhusamA bhAMgA samajavA. ahIM anyUna, anatirikta ane aviparyAsaema traNa vizeSaNa padathI ATha bhAMga karavAnA che. (28-1012) paDilehaNaM kuNaMto, miho kaI kuNai jaNavayakahaM vA / dei va paccakkhANaM vApai sayaM paDicchai vA // 29 // puDhavi AukkAe, teu vAU vaNassai tasANaM / paDilehaNApamatto, chaNDaMpi virAhao hoI // 30 // puDhavi Au kAe, teu vAU vaNassaitasANaM / paDilehaNA Autto, chaNhaMpi ArAhao hoi // 31 // ||tribhirvishesskm // pratilekhanAM kurvan mithaH kathAM karoti janapadakathAM vA / dadAti vA pratyAkhyAnaM, vAcayati svayaM pratIcchati vA // 29 // pRthvyapkAyatejovAyuvanaspatitrasAnAm pratilekhanApramattaH SaNNAmapi virAdhako bhavati // 30 // pRthavyapkAyatejovAyuvanaspatitrasAnAm pratilekhanAyuktaH SaNNAM ArAdhako bhavati // 31 // ||tribhirvishesskm // artha-paDilehaNa karatAM je paraspara strIkathA Adi athavA vAtacIta kare, bIjAne paccakakhANa Ape, bIjAne vAcanA Ape, pote vAcanA le, te paraspara kathA vagerethI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga pratilekhanAmAM asAvadha banele, pRthvI--a--tejasU-vAyuvanaspati-trasakAya rUpa SaDUjIvanikAyane paNa virAdhaka thAya che. pratilekhanAmAM sAvadha-apramAdI banele sAdhu pRthvIkAya vagere cha javanikAyane ArAdhaka bane che. (29 thI 311013 thI 1015) taiAe porisIe, bhattapANaM gavesae / chaNhamannayarAgaMmi, kAraNami samuTThie // 32 // veaNa veAvacce, iriaTThAe a saMjamahAe / taha pANavattiAe, chaTheM puNa dhammaciMtAe // 33 // te yunama che tRtIyasyAM vaus, mattAnaM vecetA. SaNNAmanyatarasmin kAraNe samupasthite rUcA vedana-vaiyAvRtyAyeryArthAya ca saMyamArthAya / tathA prANapratyayAya, SaSThaM punaH dharmacintAyai // 33 // guma || atha-trIjI perisamAM bhAta pANInI gaveSaNA karavI. A autsargika vacana samajavuM, kAraNa ke sthavirakalpikane kAla pramANe bhejana vagerenuM gaveSaNa kaheluM che. yAne che kAraNamAMthI kaI eka kAraNa upasthita hoya tyAre bhAta pANI levA jAya, paNa kAraNa vagara levA na jAya. have cha kAraNe batAve che. (1) bhUkha-tarasa vagerenI vedanA chedavA mATe vaheravA jAya. (2) bhUkha vagerethI bAdhita hevAthI vaiyAvacca karavA asamartha thAya mATe. (3) bhUkha vagerethI Akula bane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - zrI sAmAcArI adhyayana-ra6 167 heI be AMkhethI joI zako nahi levAthI Isamiti mATe () AhAra Adi sivAya kaccha-mahAcha vagerenI mAphaka saMyama duHsAdhya thAya mATe saMyamapAlanArthe. (5) prANanI rakSA khAtara. (6) bhUkha-tarasathI kRza banele dharmaciMtana kayAMthI karI zake tethI dharmadhyAnane mATe. A kAraNasara bhikSA levA jAya. (32+33+10161017) niggaMtho ghiimaMto, niggathI vi na karijja chahiM ceva / ThANehiM tu imehi, aNatikkamaNA ya se hoI // 34 // Aryake uvasagge, titikkhayA baMbhaceraguttIm / paLA tahevuM jarIvoLAi rUpA | guma che nimrantho dhRtimAninthyipi na kuryAt SaDbhizcaiva / sthAnairebhiranatikramaNaM ca tasya bhavati // 34 // Atake upasarge titikSAyAM brahmacarya guptiSu / kALiyAtodeto, vyavacherArtham rUA. yurama ! artha-je kAraNethI bhAta pANI levA na jAya, tenI vigata kahe che ke dharmapAlana prati sthiratAvALe dhIra sAdhu ane sAdhvI paNa kahevAtA cha sthAnethI bhikSAnI gaSaNa na kare, kema-ke-saMyamonuM ullaMghana thatuM nathI, nahitara saMyama genuM atikramaNa thaI jAya. have cha sthAne jaNAve che. (1) javara vagere rogamAM, tenA nivAraNArthe. (2) divya Adi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthabIjo bhAga athavA vratathI choDAvavA svajano vageree karela upasargamAM, tenA nivAraNathe. (3) brahmacaryanI gupti viSayamAM, sahanazIlatA hevAthI, kAraNa ke-te guptie mananA mahA tephAnanI utpattimAM bIjA prakAre asahya bane che. (4) varasAda vageremAM apakAya nI rakSA mATe. (5) eka upavAsa Adi tapanA hetuthI. (6) ucita kAlamAM anazana karanArane zarIrane vyavaccheda hetu hovAthI. A kAraNee bhikSAnI gaveSaNa karavI nahi. (34+3-1018+1019) avasesaM bhaMDagaM gijjhA cakkhusA pddilehe| paramaddhajoaNAo, vihAraM viharae muNI // 36 // avazeSa bhANDakaM gRhItvA, cakSuSA pratilekhayet / paramArddhayojanAdvihAra, viharenmuniH // 36 // atha-samagra upagaraNane laIne AMkhathI joyA bAda paDilehaNa kare. tyAra bAda upagaraNane laIne utkRSTa ardha yojanA sudhI, kema ke-ardha jana uparAnta gayela azana Adi mArgAtIta thAya, mATe teTalA kSetramAM becarI mATe muni paryaTana kare. (36-1020) cautthIe porisIe, nikkhivittANa bhAyaNaM / sajjhAyaM ca tao kujjA, savvabhAvavibhAvaNaM // 37 // risIpu rabAra, vijJAna to muddA paDikkamittA kAlassa, sijja taM paDilehae // 38 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 pAsavaNuccArabhUmiM ca, paDile hijja jayaM ji| kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 39 // // tribhivizeSakam / / caturthyA' pauruSyAM, nikSipya bhAjanam / svAdhyAyaM ca tataH kuryAtsarvabhAvavibhAvanam // 37 // pauruSyAzcaturbhAge, vanditvA tato gurum / pratikramya kAlasya, zayyAM tu pratilekhayet // 38 // prazravaNoccArabhUmi ca, pratilekhayedyataM yatiH / kAyotsarga tataH kuryAtsarvaduHkhavimokSaNam // 39 // ||tribhirvishesskm // artha-have thI pirisImAM paDilehaNa pUrvaka pAtrAne bAMdhI ane upadhinI paDilehaNa karI jIva vagere sarva bhAvaprakAzaka svAdhyAyane kare. jyAre cethI parisIne the bhAga bAkI rahe, tyAre gurune vaMdanA karI ane kAlanuM pratikramaNa karI vasati rU5 zayAnuM paDilehaNa kare. prazravaNabhUmi, uccArabhUmi tathA kAlabhUmine nirAraMbha pUrvaka yati paDilehe. bAda sarva duHkhothI cheDAvanAra kAusaggane kare. (37 thI 39- 1021 thI 1023) devasi ca aiAra', citijna aNupuvyaso / nANe a desaNe ceva, carittaMmi taheva ya // 40 // pAriakAussaggo, vaMdittANa to guru / devasi tu aiAraM, Aloijja jahakkamaM // 41 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga paDikkamittu nissallo, vaMdittANa tao guru| kAussaggaM tao kujjA, sabadukkhavimokkhaNaM // 42 // pAriyakAussaggo, vaMdittANa tao guru| thuimaMgalaM ca kAuNaM, kAlaM saMpaDilehae // 43 // paDhama porisi sajjhAyaM, biiaM jhAgaM jhiAyai / taiAe niddamokkhaM tu, sajjhAyaM tu cautthIe // 44 // // paMcabhiHkulakam // devasikaM cAticAra cintayedanupUrvazaH / jJAne darzane caiva, cAritre tathaiva ca // 40 // pAritakAyotsargo, vanditvA tato gurum / devasikaM tvaticAra, AlocayedyathAkramam // 41 // pratikramya niHzalyo, vanditvA tato gurum / kAyotsarga tataH kuryAtsarvaduHkhavimokSaNam // 42 // pAritakAyotsargo, vanditvA tato gurum / stutimaGgalaM ca kRtvA, kAlaM saMpratilekhayet // 43 // prathamapauruSyAM svAdhyAyaM, dvitIyAyAM dhyAnaM dhyAyati / tRtIyAyAM nidrAmokSaM tu, caturthyAM tu svAdhyAyam // 44 // ||pnycbhiHkulkm // atha-kAusamAM rahele je kare te kahe che ke savAranA pratikramaNamAM pahelI muhapattinA paDilehaNathI mAMDI kAryotsarga sudhI divasa saMbaMdhI aticAranuM ciMtana kare, arthAt jJAnadarzana-cAritramAM lAgela aticAranuM ciMtana kare. kAussaggA pAryA bAda gurujIne vaMdana karI, gurunI samakSa yathAkrama divasa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 171 saMbadhI aticArane prakAza kare. aparAdhasthAnonuM pratikramaNa karI, mAyAzalya vagere zalya vagarana banI vaMdanApUrvaka khamAvI, guruvaMdanathI gurune vaMdanA karI, pachI cAritra-darzanajJAnanI zuddhi nimitte sarva dukhethI mUkAvanAra kAussagna kare. kAusagga pArI, gurune vaMdanA karI ane siddhistava rUpa stutitraya rUpa stutimaMgala karI prAdeSika kAlamAM jAgekAlagrahaNa le. arthAt pahelI pirisImAM svAdhyAya, bIjI pirisImAM arthaciMtana rU5 dhyAna, trIjI perisamAM nidrAthI mukti ane ethI pirisImAM pharIthI svAdhyAyane kare. (40 thI 44-1024 thI 1028) porisIe cautthIe, kAlaM tu paDile hiaa| sajjhAyaM tu tao kajjA, abohaMto asaMjae // 45 // porisIe caubbhAe, vandittANa tao guru| paDikkamittA kAlassa, kALaM tu paDilehae // 46 // Agae kAyavussagge, savvadukkhavimokkhaNe / kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 47 // rAiaM ca aIAraM ciMtijja aNupuvyaso / nANammi daMsaNammi, carittammi tami ya // 48 // pAriakAussaggo, vaMdittANa to guru / rAiaM tu aIAra Aloejja jahakkama // 49 // paDikkamittu Nissallo, vaMdittANaM tao guru / kAussaggaM to kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 50 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-mIjo bhAga kiM tavaM paDivajjAmi, evaM tattha vicitae / kAussaggaM tu pArittA, vaMdai u tao guru // 51 // pAriakAussaggo, vaMdittANa tao guru / tava saMpaDivajjittA, kujjA siddhANa saMthavaM // 52 // // aSTabhiHkulakam // , " pauruSyAM caturthyAM kAlaM tu pratilekhayet / svAdhyAyaM tu tataH kuryAdabodhayannasaMyatAn ||45 || pauruSyAzcaturbhAge, vanditvA tato gurum / pratikramya kAlasya, kAlaM tu pratilekhayet // 36 // Agate kAyavyutsarge, sarvaduHkhavimokSaNe / kAyotsarga tataH kuryAtsarvaduHkhavimokSaNam // 47 // rAtrikaM cAticAra' cintayedanupUrvazaH / jJAne darzane ca, cAritre tapasi ca // 48 // pAlitakAyotsargo, vanditvA tato gurum / tvaticAramAlocayedyathAkramam // 49 // pratikramya niHzalyo, vanditvA tato gurum / kAyotsargaM tataH kuryAtsarva duHkhavimokSaNam // 50 // kiM tapaH pratipadye'hamevaM tatra vicintayet / kAyotsarga tu pArayitvA vandate ca tato gurum // 51 // pAlitakAyotsargo, vanditvA tato gurum / tapassampratipadya, kuryAtsiddhAnAM saMstavam // 52 // // aSTabhiHkulakam // rAtrika atha-ceAthI perisaumAM-dharAtrika kAlamAM jAgIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 173 kAlagrahaNa karI, asa yatAne nahiM jagAtA svAdhyAyane kare. jyAre ceAthI pArisInA ceAtheA bhAga khAkI rahe, tyAre guruvaMdanA karyAM bAda varAtrika kAlanu pratikramaNa karI prAbhAtiya kAlane jue ane grahaNa kare. vaLI jyAre sava duHkhothI cheDAvanAra kAussagganA samaya Ave tyAre kAryAtsaga kare. ahI... kAussagganA grahaNathI daCna-jJAna-cAritranI zuddhi mATe traNu kAussaganuM grahaNa kare. trIjA kAussaggamAM rAtri saMbaMdhI aticAranuM ciMtana karAya che, yAne kramasara rAtri saMbadhI jJAna-dvezana-cAritra-tapa-vIyamAM je aticAra lAgyA hAya tenuM ciMtana kare. mArkInA kAussaggamAM catuvi zatistava je (leAgastra ) prasiddha che te samajavu.... tyAra bAda kAussagga pArI, vAMdaNA daI, gurune khamAvI-vaMdana karI, guru samakSa yathAkrama rAtrinA aticAranA prakAza kare. pratikramaNa karI, niHzalya thaI, gurune va MdanA karI sava duHkhathI cheDAvanAra kAussagga kare. kAussaggamAM raheleA navakArazI vagere kA tapa huM svIkAr? yAne zrI vIra bhagavAna cha mAsa sudhI nirazana manI vicaryA, te huM paNa zuM... eTalA kAla sudhI nirazana manI rahevA samatha chu ke nahi ? -A pramANe pAMca mAsathI laine navakArazI paya ta vicAra kare. A pramANe tapacitavaNI kAussagga pUro karI-pArI gurune vAMdA de, arthAt guruvaMdana karI, yathAzakti dhArelA tapa svIkArI, traNa stuti rUpa siddhonA stavane kare. bAda jayAM zrI jinamadira che tyAM zrI jinapratimAone vaMdanAcaityava'na kare. ( 45 thI 52-1029 thI 1036) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAyana sUtra sAthe -bIjo bhAga esA sAmAyArI, samAseNa viyAhiyA / jaM caritA bahu jIvA, tiNNA saMsArasAgara timi // 53 // eSA sAmAvAta, samAsena vyAkhyAtA / yAM caritvA bahavo jIvAstIrNAH saMsArasAgaramitibravImi // 53 // atha-A sAdhusAmAcArI sa kSepathI kahelI che ane tene AcarIne ghaNA jIve saMsArasAgarane tarI gayA che. A pramANe huM ja khU ! huM kahuta chuM. (53-1037) chavvIzatru zrI sAmAcArI adhyayana sa'pU. 174 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ayAdhyayana-27 there gaNahare gagge, muNI Asi visArae / AiNNe gaNibhAvami, samAhiM paDisaMdhae // 1 // sthaviro gaNagharo gargo, munirAsIt vizAradaH / AkIrNaH gaNibhAve, samAdhi pratisandhatte // 1 // atha-dharmamAM asthirone sthira karanAra-sthavira, guNasamudAya rUpa gaNane dhAraNa karanAra-gaNadhara, sarva sAvadya viratinI pratijJA karanAra-muni temaja sarva zAstromAM kuzalavizArada, AcAryapaNa rUpa gaNibhAvamAM sthita ane AcArya guNethI vyApta garga nAmanA AcAryabhagavAna, cittasamAdhAna rUpa samAdhimAM kuziSyae teDela AtmAnI samAdhinuM AdhAna 42 che. (1-1038) vahaNe vahamANassa, katAra aivattai / joe vahamANassa, saMsAra aivattai // 2 // khaluMke jo u joei, vihammANo kilissai / asamAhiM ca veei, tottao se ca bhajjai // 3 // egaM Dasai pucchaMmi, egaM vidhai'bhikkhaNaM / ego bhaMjai samilaM, ego uppahapaThio / 4 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga ego paDaI pAseNaM, nivesai nivajjai / ukkudai upphiDai, saDhe bAlagavI vae // 5 // mAI muddheNa paDai, kuddha gacchai paDipahaM / mayalakkheNa ciTThai, vegeNa ya pahAvai // 6 // chiNNAle chiNNAI salli, duIte bhaMjaI jugN| sevi a mussuAittA, ujjahitA palAyae // 7 // ||ssbhiHkulkm // vahane vAiyamAnasya, kAntAramativartate / yoge vAhayamAnasya, saMsAro'tivarttate // 2 // khaluGkAn yastu yojayati, vidhyamAnaH klizyate / asamAdhi ca vedayati, totrakaH tasya ca bhajyate // 3 // eka dazati pucche, eka vidhyatyabhIkSNam / eko bhanakti samilAM, eka utpathasthitaH // 4 // ekaH patati pAANa, nivizati nipadyate / utkUrdati utplavate, zaTho bAlagavIM vrajet // 5 // mAyI mUrnA patati, kruddhaH gacchati pratipatham / / mRtalakSeNa tiSThati, vegena ca pradhAvati // 6 // chinnAlaH chinnatti silli, durdAnto bhanakti yugam / / so'pi ca sUtkRtyoddhAvya palAyate // 7 // ||ssddbhiHkulkm // artha-have te AcArya samAdhinuM saMdhAna karatAM je vicAre che te kahe che ke-gADA vageremAM vinIta baLada Adine jeDI, gADuM vagere calAvanAra purUSa jema sukhapUrvaka araNyanuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI khalukIyAdhyayana-27 177 ullaghana kare che, tema saMyamavyApAra rUpa yAgamAM suziSyAne pravartAvanAra AcAya Adi pravattaka sukhapUrvaka saMsAranuM ullaghana karI jAya che. A pramANe AtmAnI samAdhinA saMdhAna mATe vinItanuM svarUpa vicArI, jevu' avinItanuM svarUpa che te vicAre che ke-zakita hAvA chatAM kurAne vahuna nahi karanAra duSTa khaLado-gaLIo khaLaDhAne gADA vagere vAhanamAM je joDe che, te tADana karatA kleza pAme che. ethI ja asamAdhine anubhave che. eTalu' ja nahiM pAnta garbhIyA baLadane joDanAranA maLada vagere hAMkavAnA parANeAcAbuka Adi rUpa traka paNa truTI jAya che. tyArabAda ruSTa thayelA gADAvALA je kare che te kahe che-ekame vAra vAra dAMtAthI pUchaDe dakhAve che-karaDe che ane ekane vAra vAra ArathI vidha che. tyAra bAda pUMchaDe karaDAyela ke ArathI vidhAyela baLade je kare che te kahe che-eka baLada dhUMsarInI khIlI teADI nAkhe che, eka unmArgamAM cAlye jAya che, eka paDakhethI paDe che-esI jAya che-sUi jAya che--u Mce kUde che ane deDakAnI mAka ThekaDA mAre che. eka kapaTI aLada, vRddha nahi evI gAya tarapha doDe che, khIjo mAyAvI maLada mAthethI paDe che ane ni:sattva jevA peAtAne batAvatA ane krodho thatA pAchA vaLe che. kai marelA jevA rahelA, kAi rItie sAjo thayelA vegathI atyaMta doDI jAya che cAne jo maLada cAlavA zaktimAna na thAya tevI rItie jAya che. tathAvidha duSTa jAtivALA baLada nAthane ( doraDAne ) toDe che, kAIka durtI ta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - 178 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga dhaMsarAne teDe che, vaLI te paNa dhUMsarI teDI, sUkAre karI ane svAmIne deDAvI bIjI bAjue palAyana thaI jAya che. (2 thI 7-1038 thI 1044) khalukA jArisA jojjA, dussIsAvi hutArisA / joiA dhammajANammi, bhajjati dhiidubalA // 8 // khaluGkA yAdRzA yojyA, duHziSyA apyeva tAdRzAH / yojitA dharmayAne, bhajyante dhRtidurbalAH // 8 // atha-jevA khaluM ke-dhUsarI kheMcanAra baLade-gaLIyA baLada, tevA ja duSTa zikhe ja ahIM samajavA. kemake dharmarUpI vAhanamAM joDAyelA ane dharmanA anuSThAnamAM kamajora-alpa sthiratAvALA duSTa ziSya dharmayAnamAM sArI rItie pravartatA nathI. ve dhaiya nI dumatAne 254 42 che. (8-1045) iiDhI gAravie ege, egettha rasagArave / sAyagAravie ege, ege sucirakohaNe // 9 // bhikkhAlasIe ege, ege omANabhIrue thaddhe / ega ca aNusAsammi, heUhiM kAraNehi a||10|| so vi aMtarabhAsillo, dosameva pakuvvai / AyariyANaM taM vayaNaM, paDikUlei abhikkhaNaM // 11 // na sA mamaM viANAi, navi sA majjha dAhii / niggai hohiI manne, sAhU annottha vajjau // 12 // pesiA paliuMcati, te pariyaMti smNto| rAyaviTTiM va mannaMtA, kariti bhiuDi muhe // 13 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 zrI khaluMkIyAdhyayana-ra7 vAiA saMgahiA ceva, bhattapANeNa posiaa| . jAyapakkhA jahA haMsA, pakkamati disodisiM // 14 // ||ssddbhiaakulkm // Rddhigauravika ekaH, eko'tra rasagauravaH / sAtagauravika ekaH, ekaH sucirakrodhanaH // 9 // bhikSAlasikaH ekaH, eko'pamAnabhIrukaH stabdhaH / ekamanuzAsmi, hetubhiH . kAraNaizca // 10 // so'pi antarabhASAvAndoSameva prakaroti / AcAryANAM tadvacanaM, pratikUlayatyabhIkSNam // 11 // na sA mAM vijAnAti, nApi sA mahyaM dAsyati / nirgatA bhaviSyati manye, sAdhuranyo'tra vrajatu // 12 // preSitAH parikuzcanti, te paryaTanti samantataH / rAjaveSTimiva manyamAnAH, kurvanti bhrakuTiM mukhe // 13 // vAcitAH saMgRhItAzcaiva, bhaktapAnena poSitAH / jAtapakSA yathA haMsAH, prakrAmanti dizodizim // 14 // ||ssddbhiHkulkm // artha-koI eka kuziSya ddhivALA zrAvake mATe vazya-AdhIna che ane ISTa upakaraNa Adi meLave che, jethI e AtmaprazaMsA rUpa RddhivALe-traddhigauravika amArA nigamAM pravartate nathI. eka kuziSya madhura vagere rasamAM unmatta banele glAna vagerene AhAra ApavAmAM ane tapamAM pravartate nathI. keI eka kuziSya sukhazIlIye banele apratibaddha vihAra vageremAM pravRtti karatuM nathI. vaLI bhikSA mATe ALasu banele kuziSya gocarI vahoravA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga jAte nathI. keIka te apamAnathI DaranAra bhikSA levA jAya che paNa game tenA ghare pesavA IcchatuM nathI. keIka te. abhimAnI pitAnA pakaDelA kadAgrahathI namAvI zakAya e. nathI. vaLI eka duSTa ziSyane pUrvokta kAraNethI zikhAmaNa. ApuM chuM, paNa jene zikhAmaNa apAya che te kuziSya guruvAkayanI vacce ja pitAne abhimata belanAre aparAdhane ja kare che, paraMtu zikSA apAI chatAM paNa aparAdhane viccheda karate nathI. vaLI zikSA ApanAra ama AcAryonA zikSAvacanane te kuyuktiothI vAraMvAra viparIta karI nAkhe che. amuka zrAvikAnA gharethI bImAra Adi mATe pathya vagere tuM laI Ava! -ema amArAthI kahevAyela chatAM A duSTa ziSya javAba Ape che ke te zrAvikA mane pichAnatI nathI, jethI te mane pathya Adi Apaze nahi athavA huM mAnuM chuM ke-kadAca gharamAMthI te nIkaLIne bIje ThekANe gaI haze, mATe A kAmamAM bIjAne mekale ! zuM huM ja eka sAdhu chuM?' vagere bele che. keI kArya mATe mokalela hoya ane "te kArya kema nathI karyuM -ema pUchavAmAM Ave, te teo apalApa karatAM bole che ke- kayAre amane kahyuM hatuM ? athavA ame te te zrAvikAne tyAM gayA paNa tene joIja nahi.' te kuzi cAreya bAju badhe bhaTakyA kare che ane amArI pAse rahetA nathI. "je rahIzuM te kadAca AmanuM kAma karavuM paDaze.--ema mAnI teo kAma nahi karavA khAtara pharyA kare che. keI karavA mATe je pravartAvyA, te. rAjAnI veThanI mAphaka mAnI ahIM upara bhavAM caDhAve che. vaLI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ T8 zrI khaluMkIyAdhyayana-ra7 amArI pAsethI sUtranA pATha ane artha pAmelA pAse rAkhyA. dIkSita banAvyA ane bhakata pAnathI pigyA te paNa te kuzi pAMkha jeone uttama thaI che evA haze jemAM dareka dizAmAM uDI jAya che, tema svachaMdavihArIe banI yatheSTa rItie badhe phare che. (9-tha-14 1046thI 1051) __ aha sArahI viciMteI, khalu kehiM smaago| kiM majjha duTThasIsehi, appA me avatIai // 15 // jArisA mama sIsA u, tArisA galigadahA / galigaddahe caittANaM dadaM pagiNhaI tavaM // 16 // atha sArathirvicintayati, khalukkaiH samAgataH / kiM mama duSTaziSyaiH, AtmA mamA'vasIdati // 15 // pAdarA: mama ziSNAtu, tAdaza jasTiAmaH | galigaIbhAna tyaktvA dRDhaM pragRhNAti tapaH // 16 // ke zubham | artha--have pUrvokta ciMtana bAda asamAdhi ane kheda pAmelA dharmayAnanA sArathI gargAcArya viziSTa ciMtana kare che ke A kuziSyonI sAthe saMbaMdhavALo chuM ane temanAthI kaI mAruM kArya siddha thatuM nathI, ulaTe mAre AtmA prerita karAyelA kuzithI asamAdhi-khedane pAme che. jevA gaLIyA baLada ke gadheDA che tevA A kuziSya che. A lekenI atyaMta preraNAmAM kALa pUro thAya che, lAbha thata nathI, ulaTo te thAya che. AthI galigardabha sarakhA duSTa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182, zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga zine tyAga karI gargAcArya daDha anazana vagere tapa utkRSTa rItie grahaNa kare che. (15+16-10para1053) miu madavasaMpanne, gaMbhIre musamAhie / viharai mahiM mahappA, sIIbhUeNa appaNA tti bemi // 17 // mRduH mAIvasampano, gambhIro susamAhitaH / viharati mahIM mahAtmA, zIlIbhUtenAtmanA iti bravImi // 17 // artha-bahArathI vinIta ane manathI paNa mRdutAsaMpanna-vinIta, gaMbhIra, zreSTha samAdhivALA, cAritrabhUta ke vabhAva rU5 AtmAthI yukta mahAtmA gargAcArya pRthvItala. upara vihAra karI rahyA che, ema he jaMbU ! huM kahuM chuM(17-1054). sattAvIsamuM zrI khaluMkIyAdhyayana saMpUrNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI meAkSamAga gati adhyayana-28 mokkhamaggagaI tacca, suNeha jiNabhAsiaM / caukAraNa saMjuttaM, nANadaMsaNala+khaNaM // 1 // mokSamArgagatiM tayAM, zRNuta jinabhASitAm / catuSkAraNasaMyukta, jJAnadarzanalakSaNAm // 1 // atha-sakala kamanA kSaya rUpa meAkSanA jJAnAdi rUpa mAga'thI siddhigamana rUpa kahevAtI satya-zrI jinezvara bhagavAne kahelI gatine sAMbhaLeA ! temaja kahevAtA jJAnAdi cAra kAraNeAthI sayukta jenA jJAna ane dazana lakSaNa che-evI meAkSamAga - gatine sAMbhaLe! ( 1-1055) nANaM ca daMsaNaM ceva, caritaM ca tavo rahA / esa maggutti paNNatto jiNehiM varadaMsihiM // 2 // " jJAnaM ca darzanaM caiva cAritraM ca tapastathA / eSa mArga iti prajJapto jinairnaradarzibhiH ||2 // atha-jJAnAvaraNIya kama kSaya-kSayApazamathI pragaTa thayela ti vagere bhedavALuM samyagdnAna, daza namAhanIyanA kSaya-kSaye pazama-upazamathI pragaTa thayela zrI tIthakara bhagavAne kahela jIvAdi tattvarUci rUpa kSAyika vagere bhedavALuM dana, cAritramAhanA kSaya vagerethI utpanna sAmAyika vagere bhedavALuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga sa-vRtti-asat nivRtti rUpa cAritra, jinendra bAhyaatyaMtara bhedavA tapa. arthAt samudita jJAna-darzana-cAritratapa rUpa A mekSamArga varadarzI zrI jinezvaroe darzAvela che. (2-1056) nANaM ca daMsaNaM ceva, carittaM ca tavo thaa| evaM maggamaNupattA, jIvA gacchaMti soggaI // 3 // jJAnaM varSane vaiva, rAtri ja tapatathA enaM mArgamanuprAptA, jIvA gacchanti sugatim // 3 // artha-A jJAna-darzana-cAritra-tapa rUpa mArgane Azraya karanArA cha mukti rUpa sugatine pAme che. (31957) tattha paMcavihaM nANaM sUaM aabhinibohiaN| ohinANaM ca taiaM, maNanANaM ca kevalaM // 4 // tatra paJcavidhaM jJAna, zrutaM Abhinibodhikam / avadhijJAnaM ca tRtIyaM, mana: (paryAya) jJAnaM ca kevalam // 4 // artha-te jJAnAdimAM pAMca prakAranuM jJAna che. te A pramANe-(1) zratajJAna, (2) matijJAna, (3) avadhijJAna, (4) manaH paryavajJAna ane (5) kevalajJAna. jo ke zrI naMdIsUtra vageremAM mati pachI zrata kaheluM che, te paNa ahIM zeSa jJAnenuM paNa svarUpa prAyaH zratane AdhIna che. ethI kRtanI pradhAnatA darzAvavA mATe zratane prathama lIdheluM che. (4-1058) evaM paMcavihaM nANaM, davANa ca guNANa ca / pajjAvANaM ca savvesi, nANaM nANIhiM desi // 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mokSamArgagati adhyayana-28 185 etatpazcavidhaM jJAnaM, dravyANAM ca guNAnAM ca / paryAyANAM ca sarveSAM, jJAnaM jJAnibhiH dezitam // 5 // artha-A pAMca prakAranuM jJAna, jIva vagere dravyane, sahaja rUpAdi guNene ane kamajanya navatva-purANatyAdi paryAne dravya-guNa-avasthA vizeSa rUpa sarvane (kevalajJAnanI apekSAe ahIM sarva zabda samaje, kema ke-zeSa jJAne pratiniyata paryAyagrAhaka che.) arthAt sarva dravya-guNaparyAyane jANanArUM jJAna che-ema kevalI bhagavaMtae kahela che. (5-1059) muNANamAso davvaM, egadavvassiA guNA / lakkhaNaM pajjAvANaM tu, umao assiA bhave // 6 // guNAnAmAzrayo dravyaM, ekadravyAzritA guNAH / lakSaNaM paryavANAM tu, ubhayorAzritAH bhaveyuH // 6 // atha- je guNene AdhAra te "dravya" kahevAya che. A kathanathI "rUpa vagere ja vastu che, rUpa vagere sivAya vastu nathI, AvA bauddhamatanuM khaMDana thAya che. je eka dravya rUpa AdhAramAM rahelA heya, te "guNe kahevAya che. A kathana dvArA jeo mAtra dravyane ja mAne che. tenA sivAya rUpa vagerene nathI mAnatA, teonA matanuM khaMDana thAya che. je dravya ane guNamAM- baMnemAM rahelA hoya, te paryAya kahevAya che. (6-1060) dhammo ahammo AgAsaM, kAlo poggala jNtvo| esa logutti paNNatto, jiNehiM varadaMsihi // 7 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- 186 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga dharmo'dharmaH AkAzaM kAlapudgalajantavaH / eSa loka iti prajJapto, jinaivaradarzibhiH // 7 // artha-(1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya, (4) samayAdi Atmaka addhA-kAla, (5) pudgalAstikAya, ane (6) jIvAstikAya ema cha drA jANavAM. pUrvokta dravyasamudAya rUpa leka, varadaza zrI jinezvaree. batAvela che. (7-1961) dhammo ahammo AgAsaM, davvaM ikivakamAhiraM / aNaMtANi a davvANi, kAlo puggalajantavo // 8 // dharmo'dharmaH AkAza, dravyamekaikamAkhyAtam / anantAni ca dravyANi, kAlaH pudgalajantavaH // 8 // artha-(1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya-A traNa dravya ekeka che-ekava viziSTa saMkhyAvALAM che temaja (1) pagalAstikAya,(2) jIvAstikAya, (3) kAla-A traNa dravya anaMtAnaMta che, anaMtatva viziSTa saMkhyAvALAM che-ema zrIjinezvaree kahyuM che.kAlanI anaMtatA. atIta-bhaviSyanI apekSAe samajavI. (8-1062) gailakkhaNo u dhammo, ahammo ThANalakkhaNo / bhAyaNaM sabadavvANaM, nahaM ogAhalakkhaNaM // 9 // gatilakSaNastu dharmaH, adharmassthAnalakSaNaH / bhAjanaM sarvadravyANAM, nabho'vagAhalakSaNam // 9 // arthapite ja gamananA tarapha pravRttivALA banelA che ane pudgalenI dezAntara prApti rU5 gatimAM sahAya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mokSamArgagati adhyayana-28 karanAra "dharmAstikAya dravya che, sthitimAM pariNata jIva ane pulanI sthiti kiyAmAM upakArI dravya "adharmAsti-- kAya" dravya che ane sarva dravyanA AdhAra rUpa AkAza, avakAza lakSaNavALuM che yAne avagAhavA pravRttivALA banela jIvAdine jagyA-avakAza ApanAra "AkAzAstikAya" dravya che. (9-1063) vattaNAlakkhaNo kAlo, jIvo uvbhoglkssnno| nANeNa daMsaNeNa ca, suheNa ya duheNa ya // 10 // varttanAlakSaNo kAlo, jIvo upayogalakSaNaH / jJAnena darzanena ca, sukhena ca duHkhena ca // 10 // artha-te te rUpe vaheM-thAya te bhAve kahevAya che. te bhAvenA prati prajakatva rUpa vartanA lakSaNavALa kAla" kahevAya che. vRkSa vagerenA puSpanA ubheTa AdinA niyamamAM hetu "kAla' che. matijJAna vagere rUpa upaga rUpI lakSaNa-- vALa "jIva' kahevAya che. arthAt vizeSagrAha jJAna vaDe sAmAnya viSayavALA darzana vaDe, sukha vaDe ane duHkha vaDe jIva lakSita thAya che-eLakhAya che. (10-1064) naHNaM ca saNaM ceva, caritaM ca tavo tahA / vIriaM uvaogo a, eaMjIvassa lakkhaNaM // 11 // jJAnaM ca darzanaM caiva, cAritraM ca tapastathA / vIryamupayogazcaitajjIvasya lakSaNam // 11 // artha-vaLI jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya, upa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga ga-A lakSaNe jIva sivAya bIjAmAM rahetAM nathI arthAt jIva mAtramAM rahe che, mATe A lakSaNethI jIvane nizcaya thAya che. (11-1065) sadhayAra ujjoo, pahA chAyA''tavei vA / vaNNarasagaMdhaphAsA, puggalANaM tu lakkhaNaM // 12 // zaratoDadhAra: rota:, kamA chAyADaDatA rUti vA . varNarasagandhasparzAH, pudgalAnAM tu lakSaNam // 12 // artha -dhavani (zabda), aMdhakAra, ratna vagerenA prakAza rU5 udyota, caMdra vagerenI kAnti rUpa prabhA, zItalatA guNavALI chAyA, sUryabiMbajanya uNa prakAza rUpa Apa (taDake), kRSNa vagere varNa, tIkha vagere rasa, sugaMdha vagere gaMdha ane zIta vagere spa-A badhA skaMdhAdi pudgalanuM lakSaNa (asAdhAraNa dharma) che. (12-1066) egataM ca puhattaM ca, saMkhA saMThANameva ya / saMjogA ya vibhAgA ya, pajjavANaM tu lakkhaNaM // 13 // ekatvaM ca pRthaktvaM ca, saMkhyA saMsthAnameva ca / saMyora vimA , parthavALAM tu akSam zarUA. artha-ekatva=bhinna hevA chatAM paNa paramANu vageremAM je A eka ghaTa Adi che -AvI pratItimAM kAraNabhUta te ekatva' kahevAya che. pRthakRtva= A AnAthI pRthaphabhinna che?--A pratItimAM nimitta te "pRthakatva kahevAya che. saMkhyA eka--be-traNa Adi rUpa pratItimAM kAraNa te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mAkSamAga gati adhyayana-28 189 sakhyA' kahevAya che. sasthAna=A parima'Dala (gALa AkRtivALA) che. ityAdi buddhinA kAraNabhUta 'sa'sthAna' kahevAya che. sacAga A be AMgaLInA sacAga' ItyAdi vyavahAranA hetubhUta te 'sa'cAga'kahevAya che. vibhAga=A AnAthI vibhakata che'-AvI matinA hetubhUta 'vibhAga' kahevAya che. tathA nava-purANutva vagere paryAcAnA lakSaNA samajavA. (13-1067) jIvA'jIvA ya baMdho a, puNNaM pAvAsavo tahA / saMvaro nijjarA mokkho, saMtee tahiA nava // 14 // jIvA'jIvAzca bandhazca puNyaM pApAzravastathA / saMvaro nirjarA mokSaH, santyete tathyA nava // 14 // a-jIva, dharmAstikAyAdi ajIva, jIva-kanA sa:zleSa rUpa madha, zubha prakRtirUpa zAtA vagere rUpa puchyuM, azubha prakRti rUpa mithyAtvAdi rUpa pApa, kanA grahaNamAM hetu rUpa hi'sAdi rUpa Azrava, mahAvrata AdithI Azrayanidha rUpa sa'vara, vipAkathI ke tapathI kama nA nAza rUpa nija rA, sakala ka kSaya rUpa mAkSa-ema A nava bhAvA satya-tattva rUpa che. arthAt A nava tattvA kahevAya che. (14-1068) tahiNaM tu bhAvANaM, sambhAve uvaesaNaM / bhAveNa sadahaMtassa saMmattaM vi viAhi // 15 // tadhyAnAM tu bhAvAnAM sadbhAve upadezanam / bhAvena zraddadhataH, samyaktvaM iti vyAkhyAtam // 15 // atha-A jIvA inava tattvAne satya rUpe sat che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI utarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ema kahenAra, gurU vagerenA upadezane aMtaHkaraNathI tahatti karI svIkAranAra prANIne, samyakatvamehanIya kSaya vagerethI janya AtmapariNAma rUpa samakita arthAt jIvAdi padArthanI zraddhA rUpa samakita hoya che, ema zrI jinezvaroe kahyuM che. (15-1069) nissagguvaesaI, ANArui sutta-bIaruimeva / abhigamavitthArarui, kiriAsaMkhevadhammarui // 16 // nisargopadezarucirAjJArucissUtrabIjarucireva / abhigamavistAraruciH kriyAsaMkSepadharmaruciH // 16 // a-nisargarUci svabhAvathI tattvAbhilASa rU5 rUcivALuM samyakatva, upadezarucigurU vagerenA kathana rUpa upadezajanya rUcivALuM samyaphatva, AjJArUci=sarvavacana rUpa AjJAthI janya rUcivALuM samyaktva, sUvarUci-Agama - rUpa sUtrathI janya rUcivALuM samyaktva, bIjarUci=eka paNa vacana aneka arthanA pradhatpAdaka vacana rU5 bIjathI janya rucivALuM samyakatva, abhigamarUci=vijJAna rUpa abhigamathI janya rucivALuM samyakatva, vistArarUci=vistArathI janya rucivALuM samyaktva, kriyArUci-anuSThAna rUpa kriyAmAM rUcivALuM samyakatva, saMkSeparUci saMgraha rUpa saMkSepamAM rucivALuM samyaktva tathA dharmarUci=zrutadharmAdi rUpa dharmamAM rUcivALuM samyakatva (16-1870) bhUattheNAhigayA, jIvA'jIvA ya puNNa pAvaM ca / sahasaMmuiAsavasaMvaro ya, roei u nisaggo // 17 // , samyakatva, virama vijJAna civANuM Jain Educationa International Anal For Personal and Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mokSamArgagati adhyayana-28 bhUtArthatvenAdhigatAH jIvA'jIvAzca puNyapApaM ca / sahasaMmatyA''zravasaMvarau ca, rocate tu nisargaH // 17 // atha-nisargacitrajIva, ajIva, puNya pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa rUpa nava tane arthAt papadezanirapekSa-jAtismaraNa vagere rUpa buddhithI "A padArtho satya che -AvA nirNayathI jANelA nava tane je sahe che, te nisargarUci rUpa samyakatvavALe kahevAya che, (17-1071) jo jiNadiThe bhAve, caubihe sahahAi sayameva / emeva nannahatti a, nisaggaruitti nAyavvo // 18 // yo jinadRSTAnbhAvAMzcaturvidhAna, zraddadhAti svayameva / evameva nAnyatheti ca, nisargaruciriti jJAtavyaH // 18 // artha-dravya, kSetra, kALa ane bhAva rUpa bhedethI athavA nAma vagere bhedethI cAra prakAranA zrI jinezvaree joyelA padArthone svayameva-bIjAnA upadeza vagara je "je prakAre zrI jinezvaree joyela jIvAdi che, te emaja che- anyathA nahi-AvI rItie zraddhA kare che, te AtmA nisarUci' kahevAya che. (18-1072), ee ceva u bhAve, uvaiThe jo pareNa sadahAI / chaumattheNa jiNeNa va, uvaesaruitti nAyavvo // 19 // etAMzcaiva tu bhAvAnupadiSTAn yaH pareNa zraddadhAti / chadmasthena jinena vA, upadezaruciriti jJAtavyaH // 19 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga. artha-upadezaruci=chadmastha ke jina rUpa parathI upadezela pUrvokta chavAdi padArthonI je zraddhA kare che, te upadezaruci jANa. (19-1073) rAgo doso moho, aNNANaM jassa avagaya hoi / ANAe roaMto, so khalu ANArui nAma // 20 // rAgo dveSo moho'jJAnaM, yasyApagataM bhavati / AjJayA rocamAnaH, sa khalu AjJArucirnAma // 20 // artha-AjJAci=jenA rAga, dveSa, meha ane ajJAna. sarvathA naSTa thayA che, evA sarvajJanA vacana rUpa AjJA (athavA aMzataH rAgAdi deSa vagaranA AcArya vagerenI AjJA) thI ja kayAMya kadAgraha nahi hevAthI, mASatuSa muni vagerenI mAphaka "jIvAdi tata satya che"--AvI rUcivALe AtmA AjJArUci' kahevAya che. (20-1074) jo muttamahijjato, mueNa ogAhaI u sammattaM / bageNa bAhireNa va, so muttaruitti nAyabo // 21 // yassUtramadhIyAnaH, zrutenAvagAhate tu samyaktvam / agena bAhyena ca, sa sUtraruciriti jJAtavyaH // 21 // artha-sUtrarUci=je sUtrane bhaNata, bhaNAtA AcArAMga Adi aMgathI ke anaMga praviSTa rUpa bAhA uttarAdhyayana vagere kRta-zAthI geviMdavAcakanI mAphaka samyakatva pAme che, te sUtrarUci jANa. (21-1075) egeNa aNegAI, payAiM jo pasaraI u sammattaM / udayavva tillabiMdu, so bIaruitti nAyavvo // 22 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ thI mokSamAgagati adhyayana-28 ekenAnekeSu padeSu, yaH prasarati tu samyaktvam / udaka iva tailabinduH, sa bIjaruciriti jJAtavyaH // 22 // atha-bIjarUci eka chavAdi padathI aneka achavAdi pamAM je zraddhAne phelAve che, arthAt jema telanuM biMdu pANInA eka bhAgamAM raheluM hovA chatAM sakala pANImAM vyApta thAya che, tema eka dezamAM utpanna rucivALe jIva tathAvidha kSapazamathI sakala tamAM rUcivALo thAya che. AvA prakArane te jIva bIjarUci jANa. (22 -1079) so hoI abhigamaruI, suanANaM jeNa attho dihra / ekakArasa aMgAI, paINNagaM diThivAo a||23|| sa bhavatyabhigamaruciH, zrutajJAnaM yenArthato dRSTam / ekAdazAGgAni, prakIrNakaM dRSTivAdazca // 23 // artha--abhigamarUci=je arthanI apekSAe agiyAra aMga rUpa, uttarAdhyayana vagere prakIrNaka rUpa, daSTivAda nAmanA bAramAM aMga rUpa ane upapAtika Adi upAMga rUpa zrutajJAna prApta kare che, te AtmA "abhigamarUci jANa.(23-1077) davyANaM savabhAvA, savvapamANehi jassa uvaladdhA / savvAhi nayavihihi a, vitthAraruitti nAyavvo // 24 // dravyANAM sarvabhAvAH, sarvapramANairyasyopalabdhAH / sarvaiyavidhibhizca, vistAraruciriti jJAtavyaH // 24 // artha-vistArarUci=jeNe dharmAstikAya vagere dravyanA ekatva-pRthatva Adi sakala paryAya rUpa sarva bhAve, pratyakSa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga vagere sarva pramANethI ane naigama vagere nayabheda rUpa sarva navidhiothI jANyA che, te AtmA "vistArarUci jANe. (24-1978) dasaNanANacaritte, tavaviNae saccasamiiguttIsu / jo kiriA bhAvaruI, so khalu kiriyAruDa nAma // 25 / / darzanajJAnacAritre, tapovinaye satyasamitiguptiSu / yo kriyAbhAvaruciH, sa khalu kriyAsacirnAma // 25 // artha-kiyArUci=je darzana-jJAna-cAritramAM, tapa ane vinayamAM tathA satya evI samitio ane guptiomAM kriyAbhAva rUcivALa arthAt darzanAdi AcAra anuSThAnamAM je AtmAnI bhAvathI rUci che, te AtmA "kriyArUci' jANa. (25-1079) aNabhiggahiadidiTha saMkhevaruitti hoi nAyavo / avisArabho pavaaNe, abhiggahio a se sesu // 26 // anabhigrahitakudRSTiH, saMkSeparuciriti bhavati jJAtavyaH / vizAla pravane, kamiNItazca peDu raddA artha-saMkSeparUci=jeNe sauthata vageremata rUpakudRSTino svIkAra karyo nathI, te "saMkSeparUci jANa arthAt zrI jinamatapravacanamAM akuzala, kapila vagere racita pravacanamAM anabhijJa, cilAtIputranI mAphaka je traNa padamAMthI tatvanI zraddhA kare che, te "saMkSeparUci kahevAya che. (26-1080) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mokSamArgagati adhyayana-28 15 jo atthikAyadhammaM, suadhamma khalu carittadhammaM ca / sadahai jiNAbhihiraM, so dhammaruitti nAyavo // 27 // yo'stikAyadharma, zrutadharma khalu cAritradharma ca / zraddadhAti jinAbhihitaM, sa dharmaruciriti jJAtavyaH // 27 // atha-dharmarUci=je dharmAstikAya Adi astikAne, gati sahAya vagere dharmane, Agama rUpa zrata dharmane tathA sAmAyika vagere bhedavALA cAritradharmane sahe che arthAta pUrvokta dharmanI zraddhA kare che, te "dharmarUci jANu. (27-1081) paramatthasaMthavo vA. sudiparamatthasevaNA vAvi / bAvaNakudaMsaNavajjaNA ya, sammattasaddahaNA // 28 // paramArthasaMstavo yA, sudRSTaparamArthaseknaM vA'pi / vyApannakudarzanavarjanaM ca, samyaktvazraddhAnam // 28 // ' artha -tAtvika jIvAdi padArthonA svarUpanA vAraMvAra ciMtanathI karela paricaya rUpa paramArtha saMstava, paramArthajJAtA AcArya AdinI yathAzakti vaiyAvacca karavArUpa sudaSTa paramArtha sevA, vinaSTa darzanavALA nine ane kudarzanI-bauddha vagerene tyAga, jenA dvArA samyakatvane nizcaya thAya che, te cAra samyaktvazraddhAna rUpa lige che. (28-1082) natthi caritaM sammatta-vihaNaM, dasaNe u bhaiavvaM / sammatta carittAi, jugavaM puvvaM va sammattaM // 29 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-bIjo bhAga nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa viNA na honti caraNaguNA / aguNissa natthi mokkho, natthi amokkhassa nivANaM // 30 // | | yurama | nAsti cAritraM samyaktvavihInaM, darzane tu bhaktavyam / samyaktvacAritre, yugapatpUrva vA samyaktvam // 29 // nA'darzanino jJAnaM, jJAnena vinA na bhavanti caraNaguNAH / aguNino nAsti mokSaH, nAstya muktasya nirvANam // 30 // | kum artha-jyAM sudhI samyaktvaprApti na thAya tyAM sudhI bhAvacAritra nathI, paraMtu samyakatva hoya te bhAvacAritranI bhajana (vikalpa) jANavI. samyakatva ane cAritra-baMne ekI sAthe pedA thAya che athavA cAritranI utpatti pahelAM samyaktva pido thAya che. jyAre ekI sAthe baMnenI utpatti thAya, tyAre samyaktva ane cAritrane sahabhAva samaja. jyAre pahelAM samyakatva thAya, tyAre tyAM cAritranI bhajanA samajavI. vaLI samyaktvarahitane samyagajJAna nathI. jJAna vagaranA cAritraguNe nathI hotA, (ahIM caraNa eTale vrata vagere ane guNe eTale piMDavizuddhi vagere samajavuM.) pUrvokta caraNaguNarahitane sakala karmakSaya rUpa mekSa nathI. je karmathI mukata nathI, tene nirvANapadanI prApti nathI. (29130-1083-1084) nissaMkiya nikkaMkhiya ninvitigicchA amUDhadihi a / uvavRha-thirIkaraNe, vacchalla-pabhAvaNe aTTha // 31 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - zrI mekSamArgagati adhyayana-28 197 niHzaGkitaM niSkAGkitaM, nirvicikitsamamuDhadRSTizca / upabRhAsthirIkaraNe, vAtsalyaprabhAvane aSTa // 31 // artha-deza ane sarvazaMkA rUpa zaMkitane abhAva te niHzaMkti AcAra, bIjA bIjA dharmonI abhilASA rUpa kAMkSitane abhAva te niSkAMkSita AcAra, phala prati saMdeha rUpa vicikitsAne athavA jJAnavaMta sAdhuonI niMdA rUpa jugupsAne abhAva te nirvijugupsa AcAra, addhimAna kutIrthikanA darzanamAM paNa amAruM darzana niMdya che-AvA mohathI zUnya evI je buddhi rUpa dRSTi te amUddhadaSTi AcAra, darzana vagere guNavaMtenI prazaMsAthI te te guNenA parivardhana rUpa upabRhA AcAra, svIkArelA dharmanA anuSThAna prati sIdAtA jananI sthiratAnA saMpAdana rUpa sthirIkaraNAcAra, dhArmika jananI ucita sevA karavA rUpa vAtsalyAcAra ane svatIrthanI unnatinI kriyAomAM pravRtti te prabhAvanA - A ATha darzanAcAre heya che. (31-1085) sAmAiattha paDhama, cheovaTThAvaNaM bhave bIaM / parihAravisuddhI, suhama taha saMparAyaM ca // 32 // akasAtha-ahakkhAyaM, chaumatthassa jiNassa vaa| evaM cayarittakara, cAritaM hoi ahi // 33 // sAmAyikaM prathama, chedopasthApanaM bhavet dvitIyam / parihAvizuddhi sUtra tathA saMparza ja pArUA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zrI uttarAdhyayana sUtrAtha-bIjo bhAga akaSAyaM yathAkhyAtaM, chadmasthasya jinasya vA / etaccayariktakara, cAritraM bhavatyAkhyAtam // 33 // I !! zubham | atha-sarva sAvadya eganA parihAra rUpa sAmAyika nAmaka prathama cAritra, chede pasthApanA (vaDI dIkSA) nAmaka bIjuM cAritra, parihAravizuddhi nAmaka trIjuM cAritra, sUmasaM parAya nAmaka ceAthuM cAritra ane kaSAyanA udaya vagaranuM kSapitaupazamita kaSAyanI avasthAmAM thanAruM yathAkhyAta nAmaka pAMcamuM cAritra, upazAnta meha-kSINameha guNasthAna drayavartI chavAsthane athavA sagI-agI guNasthAna drayasthAyI kevalI-jinane hoya che. A pUrvokta pAMca bhedevALuM cAritra eTale caya-karmarAzi, rikta-abhAva arthAt karmarAzinA abhAvanA hetubhUta cAritra, zrI jina Adi mahApuruSapuMgavee. kahela che. (32+33-1086+1087) tavo a duviho vutto, bAhirabhitaro thaa| bAhiro chabiho vutto, evamabhitaro tavo // 34 // tapazca dvividhamuktaM, bAhyamAbhyantaraM tthaa| bAhyaM SaDvidhamuktamevamabhyantaraM tapaH // 34 // artha-tapa, bADhA-atyaMtara rUpe be prakArane kahe che. bAhya tapa cha prakArane ane atyaMtara tapa cha prakArane kahelo che. (34-1088) nANeNa jANaI bhAve, daMsaNeNa sadahe / caritteNa na (ca) giNhAi, taveNa parisujjhai // 35 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mokSamArmagati adhyayana-28 199 jJAnena jAnAti bhAvAn , darzanena zraddhatte / / cAritreNa na (ca) gRhNAti, tapasA parizudhyati // 35 // artha-mRta vagere jJAnathI AtmA, java vagere bhAvene jANe che ane darzanathI teja bhAvenI zraddhA (nirNaya) kare che, temaja Azrava dvAranirodha rUpa cAritrathI karmane grahaNa karatuM nathI, tathA tapathI pUrve bhegA karela karmone kSaya karI zuddha thAya che. (35-1089) khavittA puvakammAi, saMjameNa taveNa ya / savvadukkhapahINaTThA, pakkamati mahesiNo ttibemi // 36 // kSapayitvA pUrvakarmANi, saMyamena tapasA ca / sarvaduHkhaprahINArthAH, prakrAmanti maharSaya iti bravImi // 36 // artha-saMyama ane tapathI pUrvakane khapAvI, sarva dukhethI zUnya evA mekSanI yAcanAvALA athavA sarva duHkha ane kAryo jeonA atyaMta kSINa-samApta thayA che, evA maharSie muktine vare che-prApta kare che. A pramANe che jaMbU! huM kahuM chuM. (36-1090) aThavIzabhu zrI mokSamArgagati adhyayana pUrNa, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatva5rAkamAdhyayana-29) suaM me AusaM ! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM, iha khallu sammattaparakame nAmajjhayaNe samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveie / jaM sammaM sadahittA pattiAittA roaittA phAsittA pAlaittA kiTTaittA sohaittA ArAhaittA ANAe aNupAlaittA bahave jIvA sijhaMti bujhaMti muccaMti pariNivvAyaMti savvadukkhANamaMtaM kareti // 1 // zrutaM mayA''yuSman ! tena bhagavatA evamAkhyAtam-iha khalu samyakravaparAkramaM nAmAdhyayanaM zramaNena bhagavatA mahAvIreNa kAzyapena praveditam / yaM samyak zraddhAya pratItya rocayitvA spRSTvA pAlayitvA tIrayitvA kIrtayitvA zodhayitvA''rAdhyAjJayA'nupAlya bahavo jIvAssiddhayanti budhyante mucyante parinirvAnti sarvaduHkhA. nAmantaM kurvanti // 1 // artha-zrI sudharmAsvAmI zrI jaMbUsvAmIne kahe che ke-he AyuSmana ! te traNa jagatamAM prasiddha bhagavAna mahAvIre kahevAtA prakArathI kaheluM meM sAMbhaLela che, te ja prakArane kahe che. A pravacanamAM je cokakasa samyakatva heya, te ja u ttara guNanA svIkArathI karmazatrunA jayanA sAmarthya rUpa jIvanuM parAkrama, je adhyayanamAM varNavAya che, te samyakatvaparAkrama nAmanuM adhyayana, zramaNabhagavAna zrI mahAvIra kAzyapa zrI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakavaparAkramAdhyayana-29, 201 vadha mAnasvAmIjIe prarUpela je samyaktvaparAkrama nAmanA adhyayanane, aviparItapaNe zabda ane atha rUpe sAmAnyathI AdarIne, vizeSathI 'A A pramANe ja che' ema nizcaya karIne, tenA paThana vagerenA viSayanI abhilASA AtmAmAM pedA karIne, sUtra-anA ciMtana dvArA manathI, vAMcana vagere dvArA vacanathI, bhaMgakaracanA vagere dvArA kAyathI sparza karIne, parAvattana vagerethI cAreya bAjuthI rakSIne, adhyayana AdithI parisamApta karIne, gurune vinayapUrvaka A huM A pramANe A bhaNI gayA'-ema nivedghana karI gurUnI mAphka anubhASaNa AdithI zuddha karIne, utsUtraprarUpaNAnA parihArathI, utsaga - apavAdanI kuzalatArtho, jAvajIva sudhI tenA anI sevanAthI ArAdhIne gurunA nicega rUpa AjJAthI satata pAlana karI, ghaNA jIvA, ahI' ja AgamasiddhapaNAe siddha thAya che, ghAtikamanA kSayathI kevalajJAnI thAya che, aghAtI cAra kanA kSayarthI mukata bane che, sava kanA dAvAnalanA upazamathI parinirvANapadane pAme che ane mukitapadanI prAptithI zArIrika-sAnasika sava duHkhAnA aMta kare che. (1-1091) ' tassa NaM aimaTThe evamAhijjai taM jahA saMvege 1, nie 2, dhammasaddhA 3, gurusAhammiyasussUsaNayA 4, AjogayA ., niLayA 6, diyA 7, sAmA6 8, cavIsattha 9 vaMdaNe 10, paDikkamaNe 11 kAussagge 12, pacvakkhANe 13, thayadhumaMgale 14, kAlapaDilehaNayA :21, pAyavicAro 26, vabhAvaLayA 27, sannAr 28, . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga. vAyaNayA 19. paDipucchRNayA 20, pariaTTaNayA 21. aNupehA 21, dhammakA 23, suassaArAhaNayA 24, egaggamaNasannivesaNayA 25, saMjame 26 tave 27 vodANe 28, suhasAe 29. apaDibaddhayA 30, vivittasyaNAsaNasevaNayA 31, viNIaTThaNayA 32, saMbhogapaccakkhANe 33, uvahipaccakkhANe 34, AhArapaccakkhANe 35, kasAyapaccakkhANe 36, jogapaccakkhANe 37, sarIravaccakkhANe 38, sahAyapaccakakhANe 39, bhattavaccakkhANe 40, sambhAvapaccakkhANe 49, paDivayA 42, veAvacce 43, savvaguNasaMpanayA 44 vI a gayA 45, khaMttI 46, muttI 47, mahave 48, ajjave 49, bhAvasacce 50, karaNasacce 51, jogasacce 52, maNaguttayA 53, vayaguttayA 54, kAyaguttayA 55, maNasamAdhAraNayA 56, vayasamAdhAra gayA 57, kAyasamAdhAraNayA 58, nANasaMpannayA 59, daMsaNasaMpannayA 60, caritannayA 61, soiMdianigAhe 62, cakkhidianigAhe 63, ghANidianiggahe, 64, nibhidi anigga 65, phA.saMdianigahe 66, kohavijae 67, mANavijaya 68, mAyAvijae 69, lobhavijae 70, pijjadosamicchAda - saNavijae 71, selesI 72, akammayA 73 // 2 // > tasya ayamartha evamAkhyAyate tadyathA saMvego 1, nirvedo 2, dharmazraddhA 3, gurubAdharmika zuzrUSaNaM 4, AlocanA 5, nandA 6, gardA 7 sAmAyikaM 8, caturviMzatistavo 9 vandanaM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaktvapAkamAdhyayana-29 203 10, pratikramaNaM 11, kAyotsargaH 12, pratyAkhyAnaM 13, stavastutimaGgalaM 14, kAlapratyupekSaNA 15, prAyazcittakaraNaM 16, kSAmaNA 17, svAdhyAyo 18, vAcanA 19, pratipracchanA 20, pagavartanA 21, anuprekSA 22, dharmakathA 23, zrutasyArAdhanA 24, ekAgramanaHsaMnivezanA 25, saMyamaH 26, tapo 27, vyavadAnaM 28. sukhazAyaH 29, apratibaddhatA 30, viviktazayanAsanasevanA 31, vinivarttanA 32, sambhogapratyAkhyAnaM 33, upadhipratyAkhyAnaM 34, AhArapratyAkhyAnaM 35, kaSAyapratyAkhyAnaM 36, yogapratyAkhyAnaM 37, zarIrapratyAkhyAnaM 38, sahAyapratyAkhyAnaM 39, bhaktapratyAkhyAnaM 40, sadbhAvapratyAkhyAnaM 41, pratirUpatA 42, vaiyAvRtyaM 43, sarvaguNasampannatA 44, vItarAgatA 45, kSAntiH 46, muktiH 47, mArdavaM 48, ArjavaM 49; bhAvasatyaM 50, karaNasatyaM 51, yogasatyaM 52, manoguptatA 53. vAgguptatA 54, kAya guptatA 55, manaHsamAdhAraNA 56, vAksamAdhAraNA 57, kAyasamAdhAraNA 58, jJAnasampannatA 59, darzanasampannatA 60. cAritrasampannatA 61, zrotrendriyanigrahaH 62, cakSurindriyanigrahaH 63, ghrANendriyanigrahaH 64, jiddhendriyanigrahaH 65, sparzanendriyanigrahaH 66, krodhavijayo 67, mAnavijayo 68, mAyAvijayo 69, lobhavijayaH 70, premadveSamithyAdarzanavijayaH 71, zailezI 72, akarmatA 73 // 2 // atha-te samyakatvaparAkrama nAmanA adhyayanane A hamaNAM ja kahevAte artha A kahevAtA prakAra vaDe zrI mahAvIrasvAmI vaDe kahevAya che. te A pramANe : (1) saNa, (2) ni, (3) dharmazraddhA, (4) 43 sAyanizuzrUSaya, (5) mAyanA, (6) niDA, (7) f, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zro uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga, (8) sAmAyika (9) caturvizatistava, (10) vaMdana, (11) pratikramaNa. (12) kAryotsarga, (13) pratyAkhyAna, (14) stavana stutimaMgala, (15) kAlapratyupekSaNa (16) prAyazcittakaraNa, (17) kSAmaNa, (18) svAdhyAya, (19) vAMcanA. (20) pratipracchanA, (21) parAvartAnA, (22) anuprekSA, (23) dharmakathA, (24) zratasmArAdhanA (25) ekAgrama saMnivezanA, (26) saMyama, (27) tapa, (28) vyavadAna, (29) sukhazAya, (30) apratibaddhatA, (33) vivikta zayanAsanasevanA, (32) vinivartana, (33) saMjogapratyAkhyAna, (34) upadhipratyAkhyAna, (25) ADArapratyAkhyAna, (36) kaSAyapratyAkhyAna,(37) yogapratyAkhyAna, (38) zarIrapratyAkhyAna,(39) sahAyapratyAkhyAna, (40) bhaktapratyAkhyAna, (41) sadbhAvapratyAkhyAna, (42) pratirUpatA (43) vaiyAvRtya, (44) sarvaguNasaMpannatA, (45) vItarAgatA, (6) kSAnti, (47) mukti, (48) mArdava, (49) Arjava, (50) bhAvasatya, (51) karaNasatya, (para) cagasatya, (53) mane guptatA, (54) vAgUguptatA, (55) kAyaguptatA, (56) manaHsamAdhAraNa, (57) vA samAdhAraNa, (58) kAyasamAdhAraNa, (59) jJAnasaMpannatA, (60) darzana saMpannatA, (61) cAritrasaMpannatA, (62) zrotrendriyanigraha, (63) cakSurindriyanigraha, (64)dhrANendriyanigraha,(65) jihvendriyanigraha, (66) sparzanendriyanigraha, (67) kovijaya, (68) mAnavijaya, (69) mAyAviya, (70) vijaya (71) premaaSamithyAdarzanavijaya,(72)zailezI,(73)akarmatA. (2-1092) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapakamAdhyayana-29 205 saMvegeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? saMvegeNaM aNuttaraM dhammasaddhaM jaNayai aNuttarAe dhammasaddhAe saMvegaM havvamAgajai, aNaMtANubaMdhikohamANamAyAlohe khavei. (navaM) kamma na baMdhai, tappaccaithaM ca NaM micchattavisohi kAUNa daMsaNArAhaka bhavai, saNavisohIeNaM visuddhAe atthegaiyA teNeka bhavaggahaNeNaM sijjhai, sohIe a NaM vizuddhAe taccaM puNo bhavaggahaNaM nAikkamai // 3 // saMvegena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? saMvegenAnuttarAM dharmazraddhAM janayati, anuttaradharmazraddhayA saMvegaM zIghramAgacchatyanantAnubandhikrodhamAnamAyAlobhAn kSapati, (navaM) karma na badhnAti, tatpratyayikAM ca mithyAtvavizuddhiM kRtvA darzanArAdhako bhavati, darzanavizuddhayA ca vizuddhako'styekakaH kazcittanaiva bhavagrahaNena * siddhayati, zuddhayA ca nu vizuddhayA tRtIyaM punarbhavagrahaNaM nAtikAmati // 3 // atha-mokSanA abhilASa rUpe saMvegathI he pUjya ! bhagavad ! jIva kayA guNane utpanna kare che? saMvegathI jIva anuttara dharmazraddhAne utpanna kare che ane anuttara dharmazraddhAthI viziSTatara saMvega zIgha Ave che. tyAra bAda jIva anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lebhane khapAve che, temaja te navuM azubha karma bAMdhatuM nathI. te pachI te kaSAyakSaya ane sarvathA mithyAtvakSaya rU5 mithyAtvavizuddhi karI kSAyika samyakatvanA ArAdhaka-darzanArAdhaka thAya che. darzanavizuddhithI vizuddha thayela, keIeka teja bhavamAM marUdevInI mAphaka siddha thAya che. teja bhAvathI je siddha na thAya, te darzananI zuddhithI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga trIjA bhavamAM avazya mukta thAya che. utkRSTa darzanArAdhanAnI apekSAe A samajavuM. (3-1094) nivveeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? nivveeNaM divvamANussatericchiesu kAmabhogesu nivveaM havyamAgacchai, savvavisaesu virajjai, savva visaesu virajjamANe AraMbhapariccAyaM karei, AraMbhapariccAyaM karemANe saMsAramaggaM vucchidai, siddhimaggapaDivaNNe a bhavai // 4 // nirvedena bhadanta : jIvaH kiM janayati ? nirvedena divyamAnuSatairazceSu kAmabhogeSu nirvedaM zIghramAgacchati saviSayeSu vira jyate sarvaviSayeSu virajyamAnazvArambhaparityAgaM kurvansaMsAramArga vyavacchinnatti siddhimArgapratipannazca bhavati // 4 // atha-saMvegathI nirveda thAya che. te nidathI he bhagavAna ! jIva kyA guNane utpanna kare che? sAmAnyathI saMsAra pratyenA vairAgyathI kaI kALe A saMsAra tyAjya cheAvI buddhithI devatA-manuSya-tiryaMca saMbaMdhI kAmagamAM nirveda eTale A anarthakArI kAmagathI sayuM, AvA bhAvane jIva zIdhra pAme che. vaLI saghaLI sAMsArika vastuomAM vairAgyane pAmate jIva AraMbhane parityAga kare che ane AraMbhane parityAga karate AtmA mithyAtva, avirati Adi rUpa saMsAramArgane vyavaheda kare che. bAda tene mithyAtvAdi saMsAramArganA vyavacchedamAM ja samadarzanAdi muktimArga sulabha bane che ane te mokSamArgane pAmanAro bane che. (4-1994) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... . 207 - rimimanavr zrI samyakUva5rAkamAdhyayana-29 dhammasaddhAe NaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? dhammasaddhAeNaM sAyAsokkhemu rajjamANe virajjai, agAradhammaM ca NaM cayai aNagAre gaMjIve sArIramANasANaM dukkhANa cheyaNabheyaNa-saMjogAI buccheaM karei, avvAbAhaM ca suhaM nivvattei // 5 // dharmazraddhayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? dhazriddhayA sAtasaukhyeSu rajyamAno virajyate agAradharma ca nu tyajatyanagAro jIvaH zArIramAnasAnAM duHkhAnAM chedanabhedanasaMyogAdInAM vyavacchedaM karoti avyAbAdhaM ca sukhaM nivettaryAta // 5 // artha-nirveda paNa dharmazraddhAvaMtane ja thAya che. te he bhagavana! dharmazraddhAthI jIva kaye guNa meLave che ? dharmazraddhAthI, zAtA vedanIyathI pedA thayela viSayasukhemAM pahelAM rAga karate jIva vairAgyane pAme che. gRhasthAvasthAne cheDI sAdhu thate jIva, zArIrika-mAnasika duHkhane vyavaccheda kare che ane Akhare avyAbAdha sukha meLave che. (pa-1095) __ gurusAhammiyasussUsaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai ? gurupAhammiyasussUsaNayAe NaM viNayapaDitti jaNayai, viNayapaDivaNNe aNaM jIve aNaccAsAyaNAsIle neraitirikkha joNi-maNussa-deva-duggaio niraMbhai vaNNasaMjalaNabhattibahumANayAra maNussadevasugaimo nibaMdhai, sidrimoggaiM ca viloheI, pasatthAI ca NaM viNayamUlAI sambakajjAI, sAhei, anne a bahave jIve viNaittA bhavai // 6 // gurutAdharmikazubhUSaNena bhadanta ! jovaH ki janayati ? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga gurusAdharmikazuzrUSaNena nu vinayapratipatiM janayati, pratipannavinayazca nu jIvosnatyAzAtannAzIlaH, nairayikatiryagyonikamAnuSyadevadurgatIH niruNaddhi, varNasaMjJalana bhakti bahumAnatayA manuSya devasugatI: nibadhnAti siddhisugati ca vizodhayati, prazastAni vinayamUlAni sarvakAryANi sAdhayati, anyAMzca bahUn jIvAn vinetA bhavati // 6 // 208 atha-dharmanI zraddhAvALAe gurU vagerenI zuzruSA avazya karavI joIe. te he bhagavan! gurU-sAdharmikanI upAsanAthI jIva karyo| guNa pedA kare che ? gurU-sAmi kanI upAsanAthI ucita kantavya karavAnA aMgIkAra rUpa jIva vinayapratipattine pAme che. vinIta jIva, gurUnI niMdA vagerenA parihArathI atyaMta AzAtanAneA tyAgI thatA,nAraka, tiya "canI mleccha rUpa manuSyano, kalmikitva rUpa devanau dugatine rAke che, gurUenI prazaMsAthI guNAnuM pragaTIkaraNa-abhyuthatthAna vagerethI bhakti-mAMtara prIti rUpa bahumAnathI sukula-adha vagerethI yukta manuSya-devanI sugati pAme che, temaja mekSa mAbhUta samyagdarzanAdinI vizuddhithI prazaMsApAtra-vinaya rUpa mUtravALA-zruta adhyayana vagere rUpa ahIM' sAkAryo ane paraleAkamAM mekSa vagere sAdhe che, jethI bIjA ghaNA jIveAne vinaya pamADanAra mane che. (6-1092) AloyaNayAe NaM bhaMte! jIve kiM jaNayai ? AloyaNayAe mAyAniyANamicchAdaMsaNa sallANaM mokkhamaggavigghANaM anaMtasaMsAravaDaNANaM uddharaNaM karei, ujjubhAvaM ca NaM jaNayai, * Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvaparAmAdhyayana-29 209 ujjubhAvapaDivanne aNaM jIve amAI ithiveyaM napuMsagaveyaM ca na baMdhara, puvyabaddhaM ca Nanijjare // 7 // AlocanayA nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? AlocanayA mAyAnidAnamithyAdarzanazalyAnAM mokSamArgavighnAnAmanantasaMsAravarddhanAnAmuddharaNaM karoti, RjubhAvaM ca janayati, RjubhAvaM pratipannazca nu jIvo'mAyI strIvedaM napuMsakavedaM ca na badhnAti, pUrvabaddha ca nirjarayati // 7 // artha-gurUzuzraSA karanArane deSane saMbhava thatAM AcanA karavI joIe. te he bhagavan! AlecanAthI jIva ka guNa pedA kare che? gurUnI AgaLa svadenA prakAzana rUpa AlecanAthI, jIva mokSamArgamAM vidanabhUta-anaMta saMsAra vadhAranAra mAyA-nidAna-mithyAdarzana zalya rUpa traNa zalyane uddhAravinAza kare che, sarala bhAvane peidA kare che. saralatAne pAmela jIva, mAyA vagarane thate strIvedanenapuMsakavedane bAMdhato nathI, kema ke-mAyAne abhAva purUSadanuM kAraNa che, ane pUrve bAMdhela strI-napuMsakavedane athavA sakala karmone khapAve che. (7-1087) niMdaNayAe NamaMte ! jove kiM jaNayai ? niMdaNayAe Na paccha NutA jaNayai pacchANutAveNaM vijjamANe karaNaguNasehiM paDivajjai, karaNaguNase hi~ paDivanne a aNagAre mohaNijjaM kamma ugdhAei // 8 // nindanena nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? nindanena Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga pazcAdanutApaM janayAta, pazcAdanutApena virajyamAnaH karaNaguNazreNi pratipadyate, karaNaguNazreNi pratipannazcAnagAro mohanIyaM karma udghAtayati // 8 // ' arthaAlocanA svadoSanI niMdA karanArane saphaLa che. to svadoSanI niMdAthI he bhagavana ! jIva ke guNa pedA kare che? svadevanI niMdAthI jIva pite ja pitAnA haiSanA ciMtana dvArA "hA! meM kharAba karyuM"--evA pAzcAttApane pAchaLathI pedA kare che. pAchaLathI pazcAttApa karavAthI jIva, vairAgI banI apUrvakaraNAdi mAhAmya rUpa karaNaguNathI kSapakazreNane pAme che. kSapakazreNIne pAmanAra sAdhu mohanAyakarmane khapAve che. (8-1098) garahaNayAe Na bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? garahaNayAe ga apurakkAra jaNayai, apurakAragae aNa jIve appasatthehito jogehito niattai, pasatthajoge a pavattai, pasasthajogapaDivaNNe aNa aNagAre aNaMtaghAI pajjavei khvei||9|| gahaNena nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? gahaNena nu apuraskAra janayati, apuraskAragatazca jIvo'prazastebhyo yogebhyo nivarttate, prazastayogAnpratipadyate, prazastayogapratipannazvA'nagAro'nantaghAtinaH paryavAna kSapayati // 9 // arthaghaNuM denA sadUbhAvamAM niMdA bAda gaha paNa karavI joIe. te he bhagavAn ! ga karavAthI jIva kyA guNane pedA kare che? gurU vagere paranI rUbarUmAM jIva, potAnA cheSa pragaTa karavA rUpa gaDathI, "A guNavAna che, evI prasiddhi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapAkamAdhyayana-20 211 rUpa puraskAranA abhAvane yAne-avajJAnA sthAnane pate pAme che. avajJAne sthAnabhUta bane jIva, kadAca azubha adhyavasAyanI utpattimAM paNa apuraskAranA bhayathI ja azubha gothI aTakI jAya che ane prazasta gomAM pravarte che. prazasta yugane pAmele sAdhu, jJAnAvaraNa Adi ghAtine apAve che-muktine pAme che. (9-1099) sAmAieNa bhaMte ! jIve ki jaNayai ? / sAmAie Na savvasAvajjajogaviraI jaNayaI // 10 // sAmAyikena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / sAmAyikena sarvasAvadyayogaviratiM janayati // 10 // artha-AlecanA Adi, sAmAyikavALAne ja hoya. te he bhagavan! sAmAyikavALo jIva kayA guNane meLave che? sAmAyikathI saghaLA pApavALA vyApAranA tyAga rUpa, jIva, sarvasAvaghayogaviratine pAme che. (10-1100) cauvIsatthaeNabhaMte ! jIve ki jaNayai ? / cauvIsatthaeNa dasaNavisohi jaNayai // 11 // caturvizatistavena bhadanta ! jIvaH ki janayati ? / caturviMzatistavena darzanavizuddhiM janayati // 11 // artha-sAmAyika pAmanAra, tenA racayitA ane che ane teo stutine yogya che-ema mAne che. te he bhagavAna ! evIza tIrthakaronI stutithI jIva kayA guNane pAme che? vIza tIrthakarenI stutithI jIva, danavizuddhine pAme che. (11-1101). Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 212 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga vaMdaNa raNaM bhaMte ! jove ki jaNayai ? vaMdaNaeNanIA. go kamma khavei, uccAgo kamma nibaMdhai, sohaggaM ca Na appaDiiyaM ANAphalaM nivvatteI, dAhiNabhAvaM ca Na jaNayai // 12 // vandanakena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vandanakena nIcargotraM karma kSapayati, uccaigotraM karma nibadhnAti, saubhAgrya ca nu apratihatamAjJAphalaM nivartayati, dakSiNabhAvaM ca nu, janayati // 12 // artha-jinenI stuti karavA chatAM gurUvaMdanapUrvaka ja sAmAyikano svIkAra che. te he bhagavan! gurUvaMdanathI jIva kayA guNane utpanna kare che? jIva gurUvaMdanathI nIca gotra nAmanA kamane khapAve che; ucca netrakamane bAMdhe che, akhkhalita, AjJApradhAna ane sarvajanaspRhaNIya evuM saubhAgya prApta kare che tathA leke anukULa thAya che. (12-1102) paDikamaNeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? paDikamaNeNaM vayachidAI pii, pihiyavayachidde puNa jIve niruddhAsave asabalacaritte aTThasu pavayaNamAyAsu uvautte apuhatte muppaNihie viharai // 13 // pratikramaNena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? pratikramaNena vratachidrANi pidadhAti, pihitavratachidraH punarjIvo niruddhAzravo'zabalacAritro'STAsu pravacanamAtRSpayukto'pRthakatvaH supraNihito viharati // 13 // artha-sAmAyika vagerevALA guNavaMta, pahelA-delA tIrthakaronA samayamAM haMmezAM ane madhyama tIrthakarenA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 zrI samyaktvaparAkramAdhyayana-29 samayamAM sAdhuo aparAdha haiye chate pratikramaNa kare. te he bhagavan! pratikamaNathI chava kayA guNane meLave che? pratikramaNa eTale aparAdhethI pIchehaTha karavAthI jIva, aticAra rUpa vatanA chidrone DhAMke che. vratanA chidrone DhAMkanAra jIva, Azravane nirodhaka banI, cAritramAM zabalapaNuM-malInatAne karanArA ekavIza sthAna rUpa zabala sthAnethI rahita-pavitra cAritravALe, ATha pravacanamAtAonA pAlanamAM dattacita, saMyamayeganA viga rUpa pRthakRtvathI rahita, sArI rIte saMyamamAM praNidhAnavALo saMyamamArgamAM vicare (13-1103) kAussaggeNa bhaMte ! jIve ki jaNayai ? kAussaggeNa tIapaDupanna pAyacchittaM visohei visuddhapAyacchitte a jIve niyahie oharipamarunya bhAravahe pasatthajjhANovagae muhaMsuheNa viharai // 14 // ___kAyotsargena bhananta ! jIvaH kiM janayati ? kAyotsargena atItapratyutpannaM prAyazcittaM vizodhayati, vizuddhaprAyazcittazca jIvo nivRttahRdayo'pahRtabhara iva bhAravahaH, prazastadhyAnopagataH sukhasukhena viti dA artha-pratikramaNamAM aticAranI zuddhi mATe kAusagnakaravuM joIe. te he bhagavankAtsargathI jIva kayA guNane meLave che? kAussagathI lAMbA ane najIka kALanA prAyazcittayegya aparAdhane dUra kare che. vizuddha prAyazcittavALo jIva, hRdayanI svasthatAvALe banele, jema bhAra vagarano bhAravAhaka, svastha hRdayI bane che, tema aMticAranA bhAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 214 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga vagarane svastha cittavALe thAya.prazasta dhyAnathI saMpanna banele te sumapUrva'4 sayamamA 2bhe che. (14-1104) paccakkhANeNa bhaMte ! jIve kiMjaNayai ? / paccakkhANeNa' AsavadArAi niru bhai // 15 // pratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / pratyAkhyAnena AzravadvArANi niruNaddhi // 15 // artha-kAusaggathI je azuddhi rahI gaI hoya te paccakhANa karavuM joIe. te he bhagavan! paccakkhANathI jIva kayA guNane meLave che? paccakakhANathI AzravadvAne 71 / che. (15-1105) thayathuimagaleNa bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? thayathuimaMgaleNa nANadaMsaNacarittabohilAmajaNayai, nANadaMsaNacarittabohilAbhasaMpaNNe a Na jIve aMtakiriaM kappavimANovavatti ArAhaNa ArAhei // 16 // ___stavastutimaGgalena bhadanta : jIvaH kiM janayati ? stavastutimaGgalena jJAnadarzanacAritrabodhilAbhaM janayati, jJAnadarzanacAritrabodhilAbhasampannazca nu jIvo'ntakriyAM kalpavimAnopapattikAmArAdhanAmArAdhayati // 16 // artha-paccakhANa karIne caityanA sadubhAvamAM caityavaMdana karavuM ane te stutistavamaMgala vinA na hoya. te he bhagavad ! stutistavamaMgalathI jIva kayA guNane meLave che? ekathI laIne sAta kaleka paryaMtanA devendrastava vagere Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakUvaparAkramAdhyayana-29 25 stavA ane stuti rUpa maMgalathI jJAna-dana-cAritra rUpa edhinA lAbhane jIva pedA kare che. jJAnAdi dhilAbhane pAmelA jIva, atakriyA rUpa muktinA hetu rUpa, turatanA phUla rUpa devalAka rUpa ane kalpAmAM traiveyaka-anuttara vimAna rUpa vimAnAmAM utpatti jenAthI che tevI tathA paraparAe muktine pamADanArI jJAnAdi ArAdhanA rUpa ArAdhanAne sAdhe che. (16-1106) kAlapaDilehaNayAeNaM bhaMte! jIve kiM jaNaya ? | kAlapaDilehaNayAeNa N nANAvaraNijjaM krammaM khave // 17 // kAlapratyutprekSaNayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? kAlapratyutprekSaNayA jJAnAvaraNIyaM karma kSapayati ||17|| atha zrI arihatAnA namaskAra bAda svAdhyAya karavA joIe ane te svAdhyAya kAlamAM ja karavA joie. te he bhagavan kAlapratyuMprekSaNAthI jIva kayA guNane meLave che? prAdeSika vagere kAlanA grahaNa prati jAgaraNu rUpa pratyutprekSaNAthI jIva jJAnAvaraNIya karma khapAve che. (17-1107) pAyacchittakaraNaM bhaMte ! jIve kiM jaNavai ? pAyacchitakaraNaM pAvakammavisohiM jaNayaha, niraiAre Avibhavai, samma ca Na pAyacchittaM paDivajjamANe maggaM ca maggaphalaM visohera, AyAra AyAraphaLaM ca ArAhe // 18 // prAyazcittakaraNena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ?, prAyazcittakaraNena pApakarma vizuddhiM janayati, niraticArazcApi bhavati, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga samyaktvaM nu he prAyazcittaM pratipadyamAno mArga ca mArgaphalaM ca vizodhayati, AcAramAcAraphalaM cArAdhayati ||18|| artha-akAle pATha karavAthI prAyazcitta Ave che. te he bhagavan ! prAyazcitta karavAthI jIva kayA guNane pAme che ? Alecana vagere vidhAna rUpa prAyazcitta karavAthI jIva, niSpApatA rUpa pApakarmonI vizuddhine pAme che--aticAra vagaranA ane che. sArI rIte prAyazcittane pAmanArA jIva samyaktra rUpa mAne tathA mAla rUpa jJAnane vizuddha banAve che ane cAritra ane cAritrala rUpa muktine sAdhe che. (18-1108) khamAvaNayAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? khamAvaNayAeNaM parahAyaNabhAvaM jaNayai, palhAyaNabhAvamuvagae a jIve savvapANabhUyajIvasatsu mittIbhAvaM upAei, mittAbhAvamupagae Avi jIve bhAvavisohi kAUNa nivbhae bhavai // 19 // kSamaNayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? kSamaNayA prahUlAdanabhAvaM janayati, prahalAdanabhAvamupagatazca jIvaH sarvaprANabhUtajI - vasattveSu maitrIbhAvamutpAdayati, maitrIbhAvamupagatazcApi jIvo bhAvavizuddhiM kRtvA nirbhayo bhavati // 19 // atha-prAyazcittakaraNa khAmaNA karavAthI thAya che. te he bhagavan ! khAmaNAthI jIva kayA guNane meLave che ? duSkRta thayA bAda, A mAre khamAvavu joie' ityAdi rUpa kSAmaNAthI jIva cittanI prasannatAne pAme che. cittanI prasannatAne pAmelA jIva, sava eIIndraya-teIndriya-caurindriya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapAkamAdhyayana-28 217 rUpa prANamAM, vanaspati rU5 bhUtemAM, paMcendriya rUpamAM ane bAkInA jIvarUpa samAM parahitaciMtA rUpamaitrIbhAvane pAme che. maitrIbhAvane pAmele jIva, rAga-dveSanA abhAva rUpa bhAvavizuddhi karIne, samasta bhayanA hetuone abhAva thavAthI niya mana che. (16-1108) sajjhAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai / sajjhAeNa nANAvaraNijjaM kamma khavei // 20 // mvAdhyAyena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / svAdhyAyena jJAnAvaraNIyaM karma kSapati // 20 // artha-ukta guNavaMte svAdhyAya karave joIe. te che bhagavAna ! svAdhyAyathI chava kayA guNane meLave che? svAdhyAyathI 71 jJAnA120Iya vagere sa40 bhane bhAva cha. (20-1110) vAyaNAeNaM bhaMte ! jIve ki jaNavai ? vAyaNAeNa nijjaraM jaNayai, suasta aNAsAyaNAe baTTati suassa aNAsAyaNAe vaTTamANe titthadhamma avalaMbai, titthadhamma avalaMbamANe mahAnijjare mahApajjavasANe bhavai // 21 // vAcanayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vAcanayA nirjarAM janayati, zrutasyAnAzAtanAyAM vartate, zrutasyAnAzAtanAyAM vartamAnaH tIrthadharmamavalambate tIrthadharmamavalambamAno mahAnirjaro mahAparyavasAno bhavati // 21 // artha-svAdhyAyanI zarUAtamAM vAcanA karavI joIe. te he bhagavan! vAcanA vaDe jIva kayA guNane pAme che? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zrI utarAyanuM sUtra sAtha-bIjo bhAga bhaNAvavA rUpa vAcanAthI karmaparizATana rUpa nirjarAne pAme che, kRtana anAzAtanAmAM varte che. tene nahi karavAmAM avajJA thavAthI zratanI AzAtanA karela kahevAya ! zrutanI anAzAtanAmAM vartate jIva, zratanA pradAna rUpa tIrthagaNadharanA dharma-AcArane avalaMbe che. zratapradAna rUpa tIrthadharmanuM avalaMbana karanAre jIva maTI nirjarAvALa banI mahAna karmanA aMtavALe bane che. (21-1111) paDipucchaNayAeNaM bhaMte ! jI ve ki jaNayai ? paDipucchaNayAeNaM muttatthatadubhayAI visohei, kaMkhAmohaNijja kammaM . vorichAraza pratipracchanena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? pratipracchanena sUtrArthatadubhayAni vizodhayati kAGkSAmohanIyaM karma curijhatti kerA artha-vAcanA karanAre saMzaya thatAM pharI pUche te pracchanA kahevAya. he bhagavana! pracchanAthI jIva kayA guNane meLave che? pUrve kathita sUtrAdine pharIthI pUchavA rUpa pratipracchanAthI sUtrane-arthane ane te baMnene vizuddha banAve che. "A Ama mAre bhaNavuM ucita che ke Ama?'-AvI rItanI IcchA rUpa, anabhigrahika mithyAtva rUpa kAMkSAmahanIya. karma apAve che. (22-1112). pariaNayAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? / pari0 vaMjaNAI jaNayai vaMjaNaladdhiM ca uppaae| // 23 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaphavapakamAdhyayana-29 119 parAvartanayA bhadanta ! jIvaH ki janaya te ? / parA0 vyajanAni janayati, vyajanalabdhi cotpAdayati // 23 // artha--sthira karela zratanuM vismaraNa na thAya mATe parAvartana karavuM joIe. to he bhagavad ! parAvartanathI jIva kayA guNane pAme che? parAvartana-guNavAthI akSara rUpa vyaMjano pedA thAya che arthAt parAvartana karanArane bhUlAI gayelA te akSare jaladI utpanna thAya che. temaja tathavidha kSapazamanA kAraNe akSaralabdhine, padAnusAritA rUpa padascine 34rna 42 che. ( 23-1113) aNuppehAeNa bhaMte ! jIve ki jaNayai ? aNuppehAeNaM AuvajjAo satta kammappagaDio dhaNiabaMdhaNabaddhAo pakarei, dIhakAlaTiiAo hassakAladiibhAo pakarei, tivvANubhAvAo maMdANubhAvAau pakarei, bahuppaesaggAo, appapaesaggAo pakarei, AuyaM ca NaM kammaM sima baMdhai sia no baMdhai, asAyAveaNijjaM ca NaM kammaM no bhujjo bhujjo uciNAi, aNAiaM ca NaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakatAraM khippAmeva vIIvayai // 24 // __ anaprekSayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? anuprekSayA''yurvarjAH saptakarma prakRtorgADhavandhanabaddhA zithilabandhanabaddhAH prakaroti dIrghakAlasthitikAH isvakAlasthitikAH prakaroti, tIvrAnubhAvAH mandAnubhAvAH prakaroti, bahupradezApA alpapradezAgrAH prakaroti, AyuH karma ca syAt badhnAti syAnna badhnAti, asAtavedanIyaM ca nu kama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga no bhUyo bhUyaH upacinoti, anAdikaM ca nu anavadagraM dIrghAddhaM caturantaM saMsArakAntAra kSiprameva vyativrajati // 34 // arthasUtranI mAphaka arthanA avismaraNa mATe anuprekSA karavI joIe. te he bhagavad ! anuprekSAthI jIva kayA guNane meLave che? arthanA ciMtana rUpa anuprekSAthI AyuSyakarma sivAyanI gADhabaMdhane bAMdhelI sAta karmaprakRtione zithilabaMdhane baddha arthAt apavartAnAdi karaNagya kare che, kAraNa ke-A anuprekSA tapana bheTa rUpe heI, tapana te nikAcita karmane khapAvavAmAM zakti che. vaLI dIrghakALanI sthitivALI azubha karmaprakRtione hasvakAlanI sthitivALI banAve che, kAraNa ke-zubha AzayanA vize sthitikaMDakano apakAra thAya che. vaLI tIvra rasavALI azubha karmaprakRtiene maMda rasavALI banAve che. bahu pradezavALI azubha prakRtione a5 pradezavALI banAve che. AyuSyakarmane bAMdhe kharo ane na paNa bAMdhe, kAraNa ke-te jIvane trIjo bhAga vagere zeSa AyuSyapaNamAM ja baMdhAya che. je bAMdhe te devanuM AyuSya ja bAMdhe, kAraNa ke-munine devanA AyuSyanA baMdhano ja saMbhava che. tathA azAtA vedanIyakarma ane bIjI azubha prakRtine vAraMvAra bAMdho nathI. vAraMvArane niSedha eTalA mATe che ke-kaI eka pramAdathI pramatta munine te azubha prakRtinA baMdhane paNa saMbhava che. tathA anAdi anaMta dIrgha kALavALA catuti rUpa saMsArajaMgalane jaladI jaladI pAra karI jAya che-ullaMghI jAya che. (24-1114) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaktva5rAkamAdhyayana-29 221 dhammakahAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? dhammakahAeNaM pavayaNaM pabhAvei, pavayaNapabhAvaeNaM jIve Agame sassamaddatAe kammaM nibaMdhai // 25 // dharma kathayA nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? dhamakathayA kavara kamAvati, pravaranAmAvanA nuM lIva: zALAnAthadbhadrtyaa karma nibadhnAti // 25 // artha -zratanA abhyAsIe dharmakathA paNa karavI, te he bhagavana! dharmakathAthI jIva kyA guNane pAme che ? vyAkhyAna rUpa dharmakathAthI zrI jainazAsana rUpa pravacananI prabhAvanA thAya che. pravacanaprabhAvaka AtmA AgAmI kALamAM niraMtara kalyANakArI karma bAMdhe che yAne zreSTha puNyAnubaMdhI puNya upArje che. (25-1115) suassa ArAhaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? muassa ArAhaNayAeNaM aNNANa khavei na ya sNkilissi||26|| drutasyArAdhanayA nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? zrutasyArAdhanayA ajJAnaM kSapayati, na ca saMklizyate // 26 // artha-A pramANe paMcavidha svAdhyAyanI ramaNatAthI AtArAdhanA thAya che. te he bhagavan! mRtanI ArAdhanAthI jIva kayA guNane meLave che? zratanI samagU ArAdhanA karavAthI viziSTa jJAnanI prApti dvArA ajJAnane khapAve che. chatArAdhanAthI navA navA saveganI prApti thavAthI jIva rAga vagerethI pedA thayela saMkalezane bhajanAre thatuM nathI. (26-111) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga egagagamanasaMnivesaNayAe NaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? egaggamaNasaMnivesaNayAe NaM cittanirodha karei // 27 // ekAgramanaHsannivezanayA nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? ekAgramanaHsannivezanayA nu cittanirodhaM karoti // 27 // artha-tArAdhanA, ekAgra mananI sthApanAthI ja thAya che. te he bhagavAn ! ekAgra mana:saMnivezanAthI jIva kayA guNane meLave che? eka zubha AlaMbana rU5 agramAM-dhyeyamAM sthApanA rUpa ekAgramanA saMnivezanAthI kadAca unmArgamAM gayela cittanA niyaMtraNa rU5 nirodhane jIva kare che. (27-1117) . saMnameNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? / saMjameNaM aNaNhayattaM jaNayai // 28 // saMyamena bhadanta ! jIvaH kiM janayati / saMyamenAnaMhaskatvaM janayati // 28 // artha-A badhuM saMyamavaMtane saphaLa che te he bhagavan! saMyamathI jIva kayA guNane meLave che? AzranI virati rUpa saMyamathI pApakarmonA abhAvavALe jIva bane che. saMyama hevA chatAM tapa vagara karmano kSaya nathI mATe tapane kare che. (28-1118) taveNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? / taveNaM vodANaM jaNayai // 29 // tapasA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / tapasA vyavadAnaM janayati // 29 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapAkamAdhyayana-29 artha-saMyama hevA chatAM tapa vagara karmano kSaya nathI. te he bhagavana tapathI jIva ke guNa meLave che? tapasyAthI jIva, pUrve bAMdhela karmamalanA nAzathI viziSTa zuddhi rUpa vyavahAnane pAme che. (281118) vodANeNaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai? vodANeNaM akirizra jaNayai, akiriAe bhavittA to pacchA sijjhai, bujjhai, muccai, parinivvAi, savvadukkhANamaMtaM karei // 30 // . pravadAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vyavadAnenAkriyAM janayati, akriyAko bhUtvA tataH pazcAt sidhyati budhyate mucyate parinirvAti sarvaduHkhAnAmantaM karoti // 30 // artha-he bhagavana! vyavadAnathI jIva kayuM phaLa meLave che? vyavadAnathI vyuparatakriyA nAmanA zukaladhyAnanA cethA bhedane pAme che. cuparatakriyA nAmanA zukaladhyAnavata banIne jIva arthanI siddhivALa jJAna-darzana rUpa upagathI vastutatvane jANanAre ane saMsArathI chUTanAre thaI parinirvANapada bhAbhI sono mata re cha. (30-1120) suhasAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? suhasAeNaM aNussuattaM jaNayai, aNussueNaM jIve aNukaMpae aNubbhaDe vigayasoe carittamohaNijja kamma khavei // 31 // sukhazAtena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? sukhazAtena anutsukatvaM janyati, anutsukaca jIvo anukampako'nudbhaTo vigatazokazcAritramohanIyaM karma kSapayati // 31 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga artha-vyavadAna viSayasukhanI spRhAnA nAzathI thAya che. te he bhagavan! sukhazAtathI jIva ka guNa meLave che? viSaya saMbaMdhI sukhanA, sukhagata pRhAnA abhAva dvArA vinAza rUpa sukhazAtathI viSayasukha tarapha nispRhatA rUpa anusukapaNane jIva pAme che. anusuka jIva duHkhiyA tarapha dayALu bane che, (sukhetsuka chava mAratA paNa prANIne jotAM svasukhamAM rasika ja thAya, paraMtu dayALuM banatuM nathI.) udubhaTa banate nathI ane ehika vastune nAza thavA chatAM paNa zeka karate nathI, kema ke-muktipadamAM spRhA bAMdhelI che. AvA prakArane AtmA utkRSTa zubha bhAvanA kAraNe cAritramehanIya karma khapAve che. (31-1121) ___ appaDibaddhayAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? appaDibaddhayAeMNa nissaMgattaM jaNayai, nissaMgattagae a Na jIve ege egaggacitte di a rAo asajjamANe apaDibaddhe sAvi vidara rUra ___ apratibaddhatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? apratibaddhatayA niHsaGgatvaM janayati niHsaGgatvagatazca nu jova eko ekAgracitto divA ca rAtrau cA'sajanapratibaddhazcApi vivi 3rA artha-sukhanuM zAtana anAsakti-apratibaddhatAthI thAya, te he bhagavan! apratibaddhatAthI jIva kayA guNane pAme che? mananI anAsakti rUpa apratibaddhatAthI jIva bAhya saMganA tyAga rUpa niHsaMgatAne pAme che. nisaMgatAne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaktvapArkamAdhyayana-29 225 pAmeaA chatra, rAga vagerethI rahita-ekalA, dharmomAM ekatAna cittavALA banI, divasa ane rAtri-Tu'mezAM bAhya saMganA tyAga karatA mAsakalpa vigere udyatavihArathI apratibaddha vihArI bane che. ( 32-1122 ) ? vivittasayaNAsaNayAe bhane ! jIve kiM jaNayai oi vittiyaNAsaNayAe NaM caritagutti jaNayai. carittagutte aNaM jIve vivittAhAre daDhacarita egaMtarae mokkhabhAvapaDivaNe avihaM kamma nijjai // 33 // viviktazayanAsanatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vivitazayanAsanatayA tu caritraguptiM janayati caritraguptazca nu jIvo vivikAhArI dRDha caritraH ekAntarato mokSabhAvapratipanno'STavidhakarmagranthiM nirjarayati // 33 // atha-apratikhaddhatAnA hetu vikta zayanAsanatA che. tA hai prabhu ! vikti zayatAsanatathI jItra kayA guNane meLave che? strI vagerethI rahita zayana-Asana upAzrayathI jIva cAritranI rakSA pAme che, cAritranI rakSAne pAmelA jIva, vigaI vagere uttejaka vastuti AhAravALA, cAtrinI dRDhatAvALA, ekAnte saMyamamAM parAyaNu ane 'mekSa ja mAre sAdhavAnA che'-evA abhiprAyavALe, AThaprakArI karmAMnI gAMThane kSapakazreNInA svIkArathI khapAve che. (33-1123 ) viNivANa bhaMte! jIve kiM jaNayai ? viNivaTTaNayAeNaM pAvakammANa akaraNayAe abbhuTThei, pUtrabaddhANa ya 15 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga nijjaraNayAra ta niattei to pacchA cAuraMtasaMsArakaMtAraM viIvayai / :34|| vinivartanayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vinivartanayA pApakarmaNAmakaraNenAbhyuttiSThati pUrvabaddhAnAM ca nirjaraNayA tannivartayati, tataH pazcAccaturantaM saMsArakAntAraM vyativrajati // 34 // atha-vivikta zayanAsanatAmAM ja vinivarnona heya che. te he bhagavan! vinivarsanAthI jIva kathA guNane pAme che? viSayomAMthI AtmAne parAkSukha karavA rUpa vinivarnanAthI jJAnAvaraNIya vagere pApakarmone nahi karavAthI yAne navAM pApakarmone nahi upArjana dvArA mekSa mATe jIva ubhuM thAya che. pUrve bAMdhelA karmonI nijerAthI te pApakarmone nAza kare che. tyAra pachI te cAra gati rUpa saMsArakAntArane laMdhI jAya che-mokSa pAme che. ( 34-1124) saMbhogapaccakhANeNa bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? saMbhogapaccakkhANeNaM AlaMbagAI khavei, nirAlaMbaNassa ya AyayaAi jogA bhavaMti,saeNalA meNa tussai,parassa lAbha noAsAei, notakei, nau patthai,no abhilasai / parasta lAbhaM aNAsAemANe atakamANe apIhemAge apatthemANe aNamilasemANe doccaM suhasijja upasaMpajjittANaviharai // 35 // sambhogapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? sambhogapratyAkhyAnena AlambanAni kSapayati, nirAlambanasya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 zrI samyakatvapAkamAdhyayana-29 cAyatArthikA yogA bhavanti, svakena lAbhena tuSyati, parasya lAbhaM no AsvAdayati, no tarkayati, no spRhya ta, no abhilaSati / parasya lAbhamanAsvAdayannatarkayanna'spRhayannas. prArthayamAno'nabhilaSan dvitIyAM sukhazayyAmupasampadya viti rUA. arthaviSayethI virata keIekane sagapratyAkhyAna thAya che. te he bhagavan! saMbhegapratyAkhyAnathI jIva karyo guNa meLave che? eka maMDalImAM bhejana rU5-anya munie Apela AhAra AdinA grahaNa rU5 saMbheganA gItArthapaNAmAM jinakalapa vagere udyAvihAranA svIkAra dvArA pratyAkhyAnaparihArathI lAnapaNuM vagere rUpa AlaMbane jIva dUra kare che. nirAlaMbanane mekSa rUpa prajanavALA vyApAra thAya che. jIva pitAnA lAbhathI khuza thAya che, paranA lAbhane bhegavate nathI-vicArate nathI-prArthanA karatuM nathI ke IcchatuM nathI. paranA lAbhane nahi bhagavate-vicArata-prArtha ke Icchate jIva bIjI sukhazayyAne pAmI vicare che. (35-1125) uvahipaccakkhANeNaM bhante ! jIve kiM jaNayai ? uvahipaccakkhANeNaM apalimaMthaM jaNayai, niruvahieNa jIve nikakhe uvahibhatareNa ya na saMkilissai / 36 // ___ upadhipratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? upadhipratyAkhyAnenA'parimanthaM janayati, nirupadhiko nu jIvo niSkAMkSo upadhimantareNa ca na saMklizyate // 36 // atha-saMjogapratyAkhyAna karanArane upadhipratyAkhyAna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - 228 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga paNa thAya che. te he prabhu ! upadhipratyAkhyAnathI jIva kayo guNa pAme che? jeDaraNa ane muhapati sivAyanI upadhinA pratyAkhyAnathI svAdhyAyanI kSati rUpa parimathanA abhAvane jIva pAme che. upadhi vagarane jIva, vastra vagerenI abhilASA vagarane banI upAdhi sivAya zArIrika ke mAnasika saMkalezane anubhava nathI. (36-1126) AhArapaccavakhANeNa bho ! jIve kiM jaNayai ? AhArapaccakkhANegajo viAsaMsapogaM vocchiMdai, jI viAsaMsappaogaM vocchidittA jIve AhAramAreNa na saMkilissai // 37 // ___ AhArapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? AhArapratyAkhyAnena jIvitAzaMsAprayoga vyavacchinatti, jIvitAzaMsAprayogaM vyavacchidya jIva AhAramantareNa na saMklizyate // 37 // artha-upAdhipratyAkhyAnavALA jinakalpI vagerene AhAra AdinA alAbhamAM upavAsa paNa thAya, ke je upavAsa AhArapratyAkhyAna rUpa hoya che. te he bhagavan! AhArapratyAkhyAnathI jIva kayA guNane meLave che ? AhArapratyAkhyAnathI jIvanamAM abhilASA karavA rUpa jItAzasA pragane jIva teDe che arthAt jIvana AhArane AdhIna che. AhAranA pratyAkhyAnamAM jIvitanI AzaMsAne abhAva thAya che ja. te jIvitAzaMsA prayogane chedIne jIva, AhAra vinA saMkalezane anubhava nathI yAne utkRSTa tapa karavA chatAMya bAdhAne anubhava karate nathI. (37-1127) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatva5rAkamAdhyayana-29 kasAyapaccakkhANeNaM bhaMte ! jove kiM jaNayai ? kasAyapaccaravANeNa vIyarAgabhAva jagayai, vIyarAgabhAvaM paDivaNe a NaM jIve samamuhadukkhe bhAi // 38 // kaSAyapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? kaSAyapratyAkhyAnena vItarAgabhAvaM janayati, vItarAbhAvaM pratipannazca nu jIvaH samasukhaduHkho bhavati // 38 // artha-A traNa pratyAkhyAno kaSAyanA abhAvamAM saphala che. te he bhagavan! kaSAyanA pratyAkhyAnathI jIva kyA guNa meLave che? koSa vagerenA nivAraNa rUpa kaSAyanA pratyAkhyAnathI jIva vItarAgabhAvane pAme che. vItarAgabhAvane pAmele jIva, rAga ane dveSane abhAva thavAthI sarakhA sukha ane du:khavALe thAya che. ( 38-1128) jogapaccarakhANeNa bhante ! jIve kiMjaNayai ? jogapaccakkhANeNaM ajogittaM jaNayai, ajogINa jIve navaM kammaM na baMdhai, punvabaddhaM ca nijjarei // 39 // yogapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? yogapratyA. khyAnena ayogitvaM janayati, ayogI nu jovo navaM karma na badhnAti, pUrvabaddhaM ca nirjarayati / / 39 // artha-kaSAya vagarane paNa yoga pratyAkhyAnathI mukata thAya che. te he prabhu ! yogapratyAkhyAnathI jIva kyA guNane pAme che? mana-vacana-kAyAnA vyApAranA nirodha rUpa yogapratyAkhyAnathI jIva agIpaNAne pAme che. agI jIva, sakala baMdhane hetuono abhAva hovAthI navIna karma bAMdhata Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga nathI ane pUrve bAMdhela bhavepagrAhI-aghAtI cAra karmone bhayAve che. (38-1128 ) sarIrapaccakhANeNa bhante ! jIve kiM jaNayai ? sarIrapaccakkhANeNa siddhAisayaguNattaM nivvattei, siddhAisayaguNasaMpanne a Na jIve logaggamuvagae paramamuhI bhava // 40 // zarIrapratyAkhyAnena bhadanta, jIvaH kiM janayati ? zarIrapratyAkhyAnena siddhAtizayaguNatvaM nirvatayati siddhAtizayaguNasampannazca nu jIvo lokApramupagataH paramasukhI bhavati // 40 // arthaegapratyAkhyAna karanArane zarIra pratyAkhyAna thAya che. to he bhagavana! zarIrapratyAkhyAnathI jIvaka guNa meLave che? audArika adi zarIranA pratyAkhyAnathI kRSNa nahi, nIta nahi vagere siddhonA atizaya guNene jIva pAme che. siddhonA atizaya guNone pAmele AtmA, muktipada rUpa lenA bhane paabho| parama subhI mane che. (40-1130) sahAyaparacakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? sahAyapaccakhANeNaM egobhAvaM jaNayai egIbhAvabhUe ajIve egagaM bhAvamANe appajhaMjhe apakasAe appaka lahe appatumaMtume saMjamabahule saMva bahule samAhie Avi bhavai / / 41 // sahAyapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? sahAyapratyAkhyAnenaiko bhAvaM janaya te, ekIbhAvabhUtazca jIva aikAmyaM bhAvayannalpadvaMdvo'lpakaSAyo'lpakalaho'lpatvaMtvaH saMyamabahula: samAhitazcApi bhavati // 41 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaktvaparAkramAdhyayana-29 231 atha sabhAga vagere pratyAkhyAnA prAyaH sahAyapratyA myAnamAM ja sukara ane che. te he bhagavan ! saDrAyaprayAkhyAnathI jIva kayA guNa meLave che ? sahAyakArI sAdhuonA pratyAkhyAna rU5 sahAyapratyAkhyAnathI tathAvidha cAmyatAthI thanAra abhigraDavizeSathI ekatva rUpa ekIbhAvane jIva pAme che. ekatvane pAmele AtmA, eka dhyeyanu dhyAna karatA, jIbhAjoDI-jhaghaDArthI para banele, kaSAyathI dUra rahelA ane svapa aparAdhI pratye paNa 'teM ja A karyuM, tu ja Ama kare che.' ityAdi vAraMvAra pralApI para banele, saMyamanI pradhAnatAvALA, saMvara puSkalatAvALe ane jJAnAdi samAdhivALA paNa ane che. (41-1131) bhattapaccakkhANeNa bhate ! jIve kiM jaNayai ? bhatta0 aNegAI bhavasayAI niha'marU ||2|| bhaktapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? | bhakta anekAni bhavazatAni kaeNnaddhi AkaravA atha-AvA AtmA aMte bhaktapratyAkhyAna kare che. te hai prabhu ! bhakatapratyAkhyAnathI jIva kayA guNane pAme che ? AhAra rUpa bhaktanA pratyAkhyAnathI arthAt bhakataparijJA vagerethI aneka se'kaDA bhavAnA bhramaNane reke che, kema ke-dRDha zubha adhyavasAyathI sasArane alpa banAve che- TUMkAve che. ( 42-1132 ) sambhAvapaccakkhANaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? sambhAvapacca kakhANeNaM aniaTiM janayati, aniyaTTi paDivanne a Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 zrI utarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga aNagAre cattari kevalikammaMse khavei / taM jahA-veaNijnaM, AuaM, nAma, gottaM / tao pacchA sijjhai, bujjhai, mucvai, parinivAi, sayadukkhANamaMta karei / 43 // sadbhAvapratyAkhyAnena bhadanta : jIvaH kiM janayati ? sadbhAvapratyAkhyAnenAnivRtti janayati, anivRtti pratipannazvAnagArazcatvAri kevalisakarmANi apayati / tadyathA vedanIyamAyurmAna gotraM ca, tataH pazcArisadhyati, budhyate, parinirvAti, sarvaduHkhAnAmantaM karoti // 43 // artha-sarva pratyAkhyAmAM uttama sabhAvapratyAkhyAna che. te he bhagavana ! sabhAvapratyAkhyAnathI jIva kayo guNa meLave che? sarvathA pharIthI karavAne asaMbhava hevAthI paramAthathI pratyAkhyAna arthAt sarvasaMvara rU5-zaileza rUpa sadbhAvapratyAkhyAnathI vyuparatakiyA nAmaka zukaladhyAnanA cothA bheda rUpa anivRttine jIva pAme che. anivRttine pAmele aNagAra, vedanIya-AyuSya-nAma-getra rUpa cAra kevalI satkarma rUpa bhapagAhI karmone khapAve che. tyAra bAda te siddha-buddha-muktanirvaa54 panna-sahamAnI mArI bhane che(43-1133) paDirUvayAe NaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai? paDirUAyAe NaM lApavi jaNayai, lahunbhue aNaM jIve appamatta pAgaDaliMge pasathaliMge visuddhasammatte sattasamiisammo sanapANabhUmajIvasomu vIsasaNijjarUve appaDilehe jiidie viulatavasamiisamannAgae Avi bhavai // 44 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ : zrI samyaktvaparAkramAdhyayana-29 233 pratirUpatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? pratirUpatayA lAghavikatAM janayati, laghubhUtazca nu jItro'pramattaH prakaTaliGgaH prazasta liGgo vizuddhasampaktraH samApta natyamamitiH sarvaprANabhUtajIvasatyeSu vizvasanIyarUna pratyupekSa jitendriyaH trintapaHsamiti - samanyAtazrAvi mate prANA a -sabhA pratyAkhyAna prAya: pratirUpatAmAM ja thAya. te he prabhu ! pratirUpatAthI jIva kA guNa meLave che? adhika upakaraNatyAga rUpa pratirUpatAthI, dravyathI 15 upakaraNa rUpa ane bhAvathI mUrchAnA abhAva rUpe laghutAvALA jIva ane che. vaLI laghutAvALA jIva, apramatta, sthavirakalpIkAdi rUpathI jaNAtA hAI prakaTa li'gavALA, jIvarakSAnA hetubhUta rajoharaNa vagere dhAraka hAIprazasta vi gavALA, vizuddha samakitavALe, paripUrNa satya ane samittivALA, sarva prANu-bhUta-jIva* sarvenA vizvasanIya rUpa, kema ke-teenI pIDAno parihAra karanAra che, alpa upadhivALA hAi alpa prayupekSaNAvALA tathA jitendriya, vistIrNa tapa ane samitiethI yukta - paNa thAya che. ( 44-1134 ) veyAvacceNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? | deg veyA titthayaranAmagoaM kammaM nibaMdhai // 45 // vaiyAvRttyena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? | vaiyA tIrthakara nAmagotraM karma nibadhnAti // 45 // atha-pratirUpatAmAM vaiyAvRtyathI ja iSTasiddhi che. teA 3 bhagavan ! maiyAnRtyathI chatra kayA guNane pAme che? taiyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234. zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga - - vRtyathI chava zrI tIrthakara nAmakarmane bAMdhe che arthAt tIrthaMkara bhane che. (45-1135) savvaguNasaMpannayAe Na bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? saba guNasaMpannayAe NaM apuNarAvati jaNayai,apuNarAvati pattae aNa. jIve sArIramANasANa dukkhANaM no bhAgI bhavai // 46 // sarvaguNasampannatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? sarvaguNasampannatayA apunarAvRttiM janayati, apunarAvRttiprAptakaca nu jIvaH zArIramAnasAnAM duHkhAnAM no bhAgI bhavati // 46 // ... matha-tItha 42 bhagavAna saba zuzusapanna DAya che. to he prabhu! sarvaguNasaMpannatAthI jIva guNa meLave che? jJAnAdi sarvaguNasaMpannatAthI jIva apunarAvRtti rUpa muktine pAme che. muktine pAmele jIva, duHkhanA hetubhUta zarIra-manane abhAva hovAthI zArIrika-mAnasika duHkhane bhAgI banate nathA. (41-1131) vIarAgayAe NaM bhaMte ! jove kiM jaNayai ? vIarAgayAe. NaMNehANubaMdhaNANi taNhANubaMdhaNANi avocchidai maNuNNAmaNugaNemu sada-pharisa-rUpa-rasa-gaMdhesu virajjai // 47 // vItarAgatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vItarAgatayA snehAnubandhanAni tRSNAnubandhanAni ca vyavacchinatti / manojJA'.. manojJeSu zabdasparzarUparasagandheSu virajyate // 47 // artha-sarva guNavattA zrI vItarAgatAmAM ja thAya che. te he bhagavan! vItarAgatAthI jIva ke guNa meLave che?* Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvarA mAdhyayana-29 235 rAga-dveSanA vinAza rUpa vItarAgatAthI putrAdi viSayaka sneha rUpa anukUla ba Mdhanene ane lebha-tRSNA rUpa anukUla baMdhanAne jIva cheThe che. te zubhAzubha zabda-pa-rUpa-2sa-ga dezamAM vairAgyavALA mane che. ( 7-1136) cImaLe! nIveja nAyaka ? | khaMtIe r parIsare jiNai ||48 // AntyA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? kSAntyA parISahAn nati 48|| a -vItarAganuM mUla kSamA che. te hai prabhu ! kSamAthI jIva kayA guNane pAme che? krodhanA jaya rUpa kSamAthI vadha vagere parISahAne jIva jIte che. (48-1138) muttINaM bhaMte ! jove kiM jaNayai ? muttIe NaM avarNa jaNayai, aciNe a jIve atthalolANaM purisANaM apatthaNijjo cara / / 4deg5 muktyA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? muktyA nu akiMcatvaM janayati, akiMcanazca jIvo'rthalolAnAM puruSANAmaprArthanIyo mati ||4|| artha-kSamA, saMtoSathI dRDha thAya che. te huM bhagavana! muktithI jIva karyo| guNa meLave che ? nibhitA rUpa mutithI jIva niparigraDupaNuM pAme che. aparigrahau AtmA arthAle bhI cAra Adi purUSane anicchanIya ane che. (49-1139) ajjavAra NaM bhaMte! jIve kiM jaNayaha ? ajjavayAe NaM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 zrI uttarAyana sUtra sAtha-bIjo bhAga kAujjuayaM bhAvujjuayaM bhAsujjuayaM avisaMvAyaNaM jaNayai, asiMbAyaNasaMpannAe aNa jIve dhammassa ArAhae bhavai // 50 // Arjavena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? Arjavena nu kAyarjukanAM bhAvaNukatAM bhASaNukatAmavisaMvAdanaM janayati, avisaMvAdanasampannatayA ca nu jIvo dharmasyArAdhako amAri | | artha-lebhanA abhAvamAM mAyAne paNa abhAva thAya che. te he prabhu! ArjavathI jIva kyA guNane pAme che? mAyAnA abhAva rUpa RjutAthI kuja vagere veSa, bhratikAra Adi nahi karavAthI kAyAnI saralatAne, bIjuM vicAre lekabhakti vagerenA nimitte bIjuM bole ke kare tenA parivAra rUpa bhAvanI saralatAne, upahAsa vagerenA hetuo anya dezanI bhASAthI belavAnA tyAga rUpe bhASAnI saralatAne ane bIjAne nahi ThagavA rUpa avisaMvAdane jIva pAme che. kAyA AdinI saralatAne ane avisaMvAdane pAmele AtmA dharmane ArAdhaka bane che, kema ke-bhavantaramAM paNa RjutAnI prApti thAya che. (pa-1140 ) madavayAe paM bho ! jAve kiM jaNayaha? / mada0 miumadavasaMpanne aTmayaThahANAiM nivei // 51 // mArdavena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / mA0 mRdupArdavAsampanno'STamadasthAnAni niSThApayati // 51 // atha-AvA guNanI vinayathI ja ITasiddhi thAya che. te he bhagavan! mRdutAthI jIva kaye guNa meLave che? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapakamAdhyayana-29 237 mRdutAnA abhyAsathI, dravyathI kemala te mRdu ane bhAvathI, namanazIla mRdunI sadA kemalatA rUpa mRdutAthI saMpanna bane. chatra madanA ATha sthAnane khapAve che. (51-1141) bhAvasacce gaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? bhAvasacceNaM bhAvavisohi jaNayai, bhAvaviso hee vaTTamANe jove arahaMtapaNNatAsa dhammassa ArAhaNayAe abbhuThei arahaMtapaNNattassa dhammassa ArAhaNayAe abbhuTTittA paralobhadhammassa Ahae. maMvara 12. __ bhAvasatyena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? bhAvasatyena bhAvavizuddhiM janayati, bhAvavizuddhayA ca vartamAno jIvo'haprajJaptasya dharmasyArAdhanAyAbhyuttiSThate, aha'prajJaptasya dharmasyArAdhanAyAbhyutthAya paralokadharmasyArAdhako bhavati // 52 // atha-tathI satyasthitane mRdutA hoya, mATe pradhAnabhUta bhAvasatya che. te he prabhu? bhAva satyathI jIva kayA guNane pAme che? pAramArthika satyatA rUpa-zuddha aMtarAtmatA rUpa bhAvasatyathI jIva adhyavasAyanI vizuddhine pAme che. bhAva vizuddhimAM vartate AtmA zrI arihaMta bhagavaMtakathita dharmanI ArAdhanA mATe utsAhI bane che. zrI arihaMta-prajJapta dharmanI ArAdhanAthI ane ArAdhanA mATe utsA banI, paralekamAM zrI jinadharmanI prApti dvArA ke viziSTa bhavAnaranI prApti dvArA jIva, paralakahitakArI dharmane ArAdhaka bane che. (para-1142) karaNasacceNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? karaNasacceNaM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 238 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga karaNasatti jaNayai karaNasacce a vaTTamANe jIve jahAvAI thaajAra gAvi mavarU rUpA karaNasatyena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? karaNasatyena karaNazakti janayati, karaNa satye ca vartamAno yathAvAdI tathAkArI rApa mavati virUA. atha-bhAvasatya hoya te ja karaNasatya thAya che. te he bhagavan! karaNasatyathI jIva kayo guNa meLave che ? jIva, pratilekhanA vagere kiyAne upayogavALe banI kare che. tarUpa karaNasatyathI apUrva apUrva zubha kiyAne ane kriyA sAmarthya rUpa karaNazakitane jIva pAme che. (pa3-1143) jogasacceNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? jogasacceNaM joge visohei // 54 // yogasona bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / yogasatyena yogAn vizodhayati // 54 // artha-karaNasatyamAM vartAte yathAvAdI tathAkArI thAya che, mATe te muninA yogasatyane kahe che. te he bhagavan! gisatyathI jIva kayA guNane pAme che? jIva, mana-vacanakAya-satya rUpa yogasatyathI yogane vizuddha banAve che, arthAt kliSTa karmanA baMdhane abhAva thavAthI nirdoSa, ne kare che. (24-1144) maNaguttayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? maNaguttayAe NaM jIve egaggaM jaNayai egaggacitte NaM jIve maNagutte saMjamArAhae mavarU pI . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaktvaparAkramAdhyayana-9 239 moguptatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? manoguptatayA jIvaH aikAya janayati, ekAgracitto nu jIvo manoguptaH paMcamAAdhako mata kI atha -yogasatya, guptivALAne thAya che. te he prabhu ! maneAguptatAthI jIva kayA guNane pAme che? mane gupti rUpa maneguptatAthI jIva dhama mAM ekatAnacittapaNA rUpa ekAgratAne pAme che. ekAgra cittavALA AtmA azubha avasAyamAM jatA cittanI rakSA karanArA-manegupta saMcamA ArAdhaka ane che. ( 55-1145 ) vaiguttAe NaM bhaMte! jIve ki jagayai ? vagutayAe NaM nivvibhArataM jaNaya, nivvireNaM jIve vaigute ajjhaSpajogasAhaNajuro Avi bhavai // 56 // guptatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vAgguptatayA nirvikAratvaM janayati, nirvikAro jIvo vAggupto'dhyAtma yogasAdhanayuktazcApi bhavati // 56 // a-vacAguptatArthI he bhagavan! chatra kayA guNane pAme che ? zubha vacananA uccAraNa rUpa vAgaguptatAthI vikathA vagere rUpa vANIvikAranA abhAva rUpa jIva nivi kArapaNAne pAme che. vikArI jIva sarvathA vacananodha rUpa vAtivALA maneAvyApAra rUpa dharmadhyAnAdinA ekAgratA Adi sAdhanAthI yukta bane che, arthAt viziSTa vacanapti vagarane cittanI ekAgratA Adine bhajanArI thatA nathI. (56-1146) kAyaguttayAra NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kAyaguttayAe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -zrIjo bhAga NaM saMvaraM jaNayai, saMvareNaM kAyagute puNo pAvAsa va nirohaM karei // 57 // kAyaguptatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? kAyaguptatayA saMtra janayati, saMvareNa kAyaguptaH punaH pApAzravanirodhaM karoti // 57 // artha-De bhagavan ! kAyakrutatAthI jIva kayA guNune pAme che ? zubha cegapravRtti rUpa kAyaguptithI azubha cega nirodha rUpa savarane jIva pAme che. saMvaranA abhyAsathI kAyagupta aneaA jIva, pharIthI sarvathA kAyika vyApAranA nirodha karanArA pApakamanA upAdAna rUpa pApa Azravane nirodha ure che. ( 57 - 1147 ) maNasamAhAraNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? maNa-samAhAraNayAe NaM egaggaM jagayai, egagaM jaNaittA nANapajjave jaNayai, nANapajja jaNaittA sammataM visohei, micchataM vinijjarei || 58 || manaHsamAdhAraNayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? manaHsamAdhAraNapA aikAgryaM janayati, aikAgryaM janayitvA jJAnaparyavAn janayati, jJAnaparyatrAn janayitvA samyaktvaM vizodhayati, mithyAtvaM nirjarayati // 58 // a-guptieI kramazaH manaHsamAdhAraNu vagerenA sa'bhava che. te he prabhu! mana:samAdhAraNArthI jIva kA guNa meLave che ? sArI rIte AgamamAM kahela bhAvanI vyAptithI mananI vyavasthApanA rUpa manaHsamAdhAraNArthI jIva ekAgratAne pAmeche. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakuvaparAkramAdhyayana-29 : 21 ekAgratAne pidA karIne jIva viziSTa-viziSTatara zrutatatvanA avadha rUpa jJAnaparyAne pedA kare che. jIva jJAna paryAne utpanna karI samyakatvane zuddha banAve che, kema ke-tatvajJAnanI zuddhimAM tattvaviSaya zraddhAnI paNa zuddhi thAya che ane ethI ja mithyAtvanI nirbhara kare che. 58-1148) vayasamA hAraNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vayasamAhAraNayAe NaM vayasAhAraNadaMsaNapajjave viso hei, kyasAhAraNadasaNapajjave visohittA sulahabohittaM nivvattei, dullahabohittaM nijjarei // 59 / / vAksamAdhAraNayA bhadanta ! jokaH kiM janayati ? vAkUsamAdhAraNayA vAksAdhAraNadarzanaparyavAH vizodhayati, vAksAdhAraNadarzanaparyavAnvizodhayitvA (vizodhya), sulabhabodhitvaM nirvartayati, durlabhabodhitvaM nirjarayati // 59 / atha-he bhagavan ! vacanasamAdhAraNathI jIva kayA guNane pAme che? jIva, svAdhyAyamAM ja vacananI sthApanA rUpa vacanasamAdhAraNAthI vANInA viSaya rUpa prajJApanIya padArtha viSaya samyakatva vizeSa rUpa vAkasAdhAraNa darzanaparyAne vizuddha kare che, arthAt dravyAnuyoganA abhyAsathI te padArtha rUpa viSayanI zaMkAdi rUpa malinatAne dUra karavA dvArA vizuddha banAve che. jIva, vAsAdhAraNa darzanapathane vizuddha banAvI sulabhadhitAne pAme che ane durlabhavitAnI nijara kare che. (59-1149) kAyasamAhAraNayAe Na bhaMte ! jIve ki jaNayai ? kAya 16 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga, samAdhAraNayAe NaM carittapajjave visohei, carittapajjave visohittA ahakkhAyacaritaM visohei ahakkhAyacaritra visohittA cattArikevalIkammase khavei tao pacchA sijjhai. bujjhai, muccai, parinivAi sambadukhANamaMtaM karei // 60 // kAyasamAdhAraNayA bhadanna ! jIvaH kiM janayati ? kAyasamAdhAraNayA caritraparyavAnvizodhayati. caritraparyavAnvizodhya yathAkhyAtacAritraM vizodhayati yathAkhyAtacAri vizodhya catvAri kevalisatkarmANi kSapayati, tataH pazcAsidhyati, budhyate, mucyate, parinirvAti, sarvaduHkhAnAmantaM karoti // 6 // atha-he bhagavan! kAyasamAdhAraNathI chava kayA guNane pAme che? jIva saMyamanA gomAM zarIrane sArI rItie vAparavA rUpa kAyasamAdhAraNAthI kSApathamika cAritranA bheda rUpe cAritraparyAne vizuddha kare che, cAritraparyAne vizuddha banAvI yathAprakhyAta cAritrane vizuddha kare che, yathAkhyAta cAritrane vizuddha karI cAra-kevalImAM vidyamAna bhavepagrAhI vedanIyAdi aghAtI karmone khapAve che ane tyAra bAda siddha buddha-mukta-parinirvANapadasaMpanna-sarva duHkhane aMtakArI bhane che. (10-1150) nANasaMpabhayAraNaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai ? nANasaMpannayAe NaM sanvabhAvAhigamaM jaNa yai, nANasaMpanne aNaM jIve cAuraMte saMsArakaMtAre na viNassai, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sabhya parAkramAdhyayana-29 64 jahA sUi samuttA paDiAvi na tahA jIve samutte saMsAre na nANaviNayatavacarittajoge viNassara / viNassai // ' vaLaAEpha|| ' saMpAuNai / sasamayapara samayasaMghAya Nijje mavarka 6) jJAnasampannatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? jJAnasampajannatayA sarvabhAvAbhigamaM janayati, jJAnasampannazca jIvazcaturante saMsArakAntAre na vinazyati, Jain Educationa International 243 rr "yathA sUcI sasUtrA patitApi na vinazyati / tathA jIvaH sasUtraH saMsAre na jJAna vinayatapazcAritrayogAn strasamayaparasamaya saMghAtanIyo vinazyati // samprApnoti / atti phA he bhagavan ! jJAna a -traNa samAdhAraNAothI traNa jJAna vagerenI vizuddhi kahI. have tenuM phUla darzAve che. sa'pannatAthI jIva kA guNu meLave che ? zrutana na rUpa jJAnasa'pannatAthI sarva padArthAMSiyaka khAdhane jIva pAme che. jJAnasaMpanna chatra cAra gati rUpa saMsAra-vanamAM mekSamAga thI vizeSa dUra thatA nathI. jema dvArAthI badhAyelI sAya ukaraDA vageremAM paDelI hovA chatAM dUra thatI nathI, tema zruta rUpI dvArAthI baMdhAyela AtmA sa sAramAM mAkSamAga thI dUra thato nathI." ethIja jIva avadhi vagere jJAna, vinaya, tapa ane cAritranA vyApArAne chatra sArI rItie pAme che. svazAstra-parazAstravettAone pradhAna puruSa hAI maLavAne ceAgya mane che yAne zAstravettAe A mahApuruSane meLave che. (61-1151) For Personal and Private Use Only ""
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -zrIjo bhAga daMsaNasaMpannayAe NaM bhaMte! jIve kiM jaNayai? daMsaNasaMpannayAe NaM bhavamicchattaccheaNaM karei, paraM na vijjAyai, aNuttareNaM nANadaMsaNeNaM apANaM saMjoemANe sammaM bhAvemANe viharai || darzana umpannatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? darzanasampannatayA bhava madhyAnvacchedanaM karoti, para na vidhyAyati, anuttareNa jJAnadarzanenAtmAnaM saMyojayansamyagbhAvayan viharati ||62 // 244 atha-he bhagavan ! danasa pannatAthI jIva kayA guNune pAme che? jIva, kSAyeApathamika sabhyaprApti rUpa darzana-saMpannatAthI sa`sAranA hetubhUta mithyAtvanA kSaya kare che yArna kSAyika samyaktvane pAme che. tyAra pachI utkRSTathI teja bhavamAM, madhyama-jadhanyanI apekSAe traujA ke ceAthA bhavamAM, kevalajJAnanI prAptimAM jJAna-darzana rUpa prakAzanA abhAva rUpa vidhyAnane te kSAyika samakatI pAmatA nathI. paraMtu kSAvika jJAna ane darzananI sAthe AtmAne joDatA kSAyika samakitI arthAt jJAnano-darzananI sAthe AtmAne tanmaya banAvatA kSAyika samakatI bhavastha kevalIpaNAe vicare che. (22-1152) caritasaMpannayAra Na bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? caritasaMpannayAra NaM selesI bhAvaM jaNayai, selesIpaDibanne a aNagAre cattAri kelikammaMse khavai, tao pacchA sijjhai bujjhara muca parinivvAi savvadukkhANabhataM karei // 63 // cAritra sampannatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? cAritra sampannatayA zailezIbhAvaM janayati, zailezIbhAvaM janayati, zailezIpratipanna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaktvapAkamAdhyayana-29 245 zcAnagAro catvAri kevali prakarmaNi kSapayati, tataH pazcAt sidhyati, budhyate, mucyate, parinirvAti, sarvaduHkhAnAmantaM roti daraNA artha-he bhagavan! cAritrasaMpannatAthI jIva, ka guNa meLave che? jIva, cAritrasaMpannatAthI yoganirodha karanAra heI, atyaMta sthiratAnI apekSAe zaileza eTale merUparvata je haI muni paNa zaileza kahevAya che. tenI A avasthA zelezI kahevAya che. zelezI rUpa avasthAnI utpatti rUpa zelezI bhAvane jIva pAme che. zelezI bhAvane pAmela sAdhu kevalImAM vidyamAna cAra vedanIyAdi aghAtI karmone khapAve che. Ada chava, siddha-buddha-mukta-parinirvANapadasaMpanna sarva duHkhene aMtakArI bane che. (63-1153). soIdiyaniggaheNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? soiMdianiggaheNaM maNuNNAmaNuSNesu saddesu rAgaddosaniggahaM jaNayai, tappaccaiaMca navaM kammaM na baMdhai, puvyabaddhaM ca nijjarei / / zrotrendriyanigraheNa bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? zrotrendriyanigraheNa manojJAmanojJeSu zabdeSu rAgadveSanigraha janaryAta, tatpratyayikaM ca navaM karma na badhnati, pUrvabaddhaM ca niti dakA atha-cAritra, pAMceya IndrinA nigrahathI ja thAya che. te he prabhu! zrotrendriyanigrahathI cha ka guNa meLave che? viSaya sanmukha deDatI bendriyanA niyamana rUpa zrondriyanigrahathI zubhAzubha zamAM rAga ane dveSanA nigrahane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga jIva pAme che. vaLI tethI zrotrendriya nimitte navuM karma baMdhAtuM nathI eTaluM ja nahi, paraMtu te nimitte pUrve bAMdheluM karma kSINa thAya che. (64-1154) cakkhidianiggaheNaM bhaMte ! jIve kiMjaNa yai ? cakkhidiyaniggaheNaM maNuNNAmaNuNNesu rUvesu rAgaddosaniggaha jaNayai, tappacvaiaM navaM kammaM na baMdhai, pudhabaddhaM ca nijjarei // 65 // ghANidieNaM evaM ceva // 66 // jibhidievi // 67 / phAsidievi // 68 / / navara gaMdhesu rasesu phAsesu vatta // caturbhi:kalApakam // ' rinirAMnighaLa matta ! vIraH dhiM karAti? cakSurindrayanigraheNa manojJAmanojJeSu rUpeSu rAgadveSanigraha janayati, tatpratyayikaM navaM karma na badhnAti, pUrvabaddhaM ca nirjarayati !!65|| ghrANendriyeNaivaM caiva // 66 // jiddhendriyeNApi // 6 // sparzanendriyeNApi // 68 / / navara gandheSu raseSu sparzeSu vaktavyam / / jaturmAn artha-he bhagavana ! cakSurindriyanigrahathI, dhrANendriyanigrahathI, jindriyanigrahathI ane sparzendriyanigrahathI jIva kyA guNe meLave che? cakSurindriyanigrahathI zubhAzubha rUpamAM, ghaNendriyanigrahathI zubhAzubha gadhemAM, jindriyanigrahathI zubhAzubha rasamAM ane sparzanendriyanigrahathI zubhAzubha sparzomAM jIvane rAga ane dveSane nigraha thAya che, temaja tene te te IndriyathI janya navuM karma baMdhAtuM nathI ane pUrve bAMdhela karmanI nirjarA thAya che. (5 thI 68-1155 thI 1158) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapAkamAdhyayana-29 247 'kohavijaeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kohavijaeNaM khaMti jaNayai, kohaveaNijnaM kamma na baMdhai, pucabaddhaM ca nikaLas iAda krodhavijayena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? krodhavijayena kSAnti janayati, krodhavedanIyaM karma na badhnAti, pUrvabaddhaM ca niti ddazA arthahe bhagavan! kovijayathI chava ka guNa meLave che? jIva, duraMta paNa vagerenA vicArathI krodhanA udayanA nirodha rUpa kovijayathI, krodhahetubhUta pudgala rUpa karma rUpa phodhavedanIyane bAMdhatuM nathI ane pUrve bAMdhela te karmano nijara kare che. (69-1159) mAne che. mAthA 7 roja pAdarA navaraM mahavaM, ujjubhAvaM, saMtosaM ca jaNayaitti vattavvaM / / evaM mAnena ||70|| mAyayA // 7 // lobhena // 72 // navara mArdavaM, RjubhAvaM, santoSaM ca janayati iti vaktavyam // arthahe bhagavana! mAnavijayathI, mAyAvijayathI ane lebhavijayathI jIva kayA guNane pAme che? jIva, mAnavijayathI mRdutAne, mAyAvijayathI RjutAne ane bhavijayathI saMtoSane pAme che tene te te kaSAya janya navuM karma baMdhAtuM nathI ane pUrve bAMdhela karmanI nirjarA thAya che. (70 thI 72 1160 thI 1162) pejadosamicchAdasaNa vijaeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayaha? Jain Educationa International bal For Personal and Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 248 zrI uttarAdhyayana sUtrA-jo bhAga prejjadosa micchAdaMsaNavijaeNa nANadaMsaNacaritArAdhNayAe abbhuTThei, aTThavihassa kampragaMThivimoaNayAra, tappaDhamayAe jahANupuccIe aTThAvIsa vihaM mohaNijjaM kammaM ugghAes, paMcaviha nANAvaraNijjaM navaviha daMsaNa / vara NijjaM paMcaviha aMtarAiaM ee tiSNivi kammaMse jugavaM khavei, tabhI pacchA aNuttara anaMta kasiNaM paDipuNNaM nirAvaraNaM vitimira visuddhaM logAlogappabhAvagaM kevalavaranANaMdeNaM samuppADei, jAva sajogI bhavai tAva ya iriAvahiyaM kammaM badhai, suhapharisaM dusamayati, taM paDhamasamae baddhaM biia samae ari taiasamae nijjiNNaM taM baddhaM puTThe uIriaM veiaM nijjiNNaM seakAle akammaM cAvi bhavai // 73 // premadveSa mithyAdarzanavijayena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? premadveSamithyAdarzana vijayena jJAnadarzanacAritrArAdhanAyAmabhyuttiSThate, aSTavidhasya karmaNaH karmapranthivimocanAyai tatprathamatayA yathAnupUrvyA'STAviMzatividhaM mohanIyaM karmodghAtayati, paJcavidhaM jJAnAvaraNIyaM, navavidhaM darzanAvaraNIyaM, paJcatridhamantarAyametAni trINyapi satkarmANi yugapatkSapayati. tataH pazcAdanuttaramanantaM kRtsnaM pratipUrNa nirAvaraNaM vitimira vizuddhaM lokAlokaprabhAvakaM kevalavarajJAnadarzanaM samutpAdayati, yAvatsayogI bhavati, tAvaccairyApathikaM karma badhnAti, sukhasparza dvisamayasthitikaM tatprathamasamaye baddhaM dvitIyasamaye veditaM tRtIyasamaye nirjIrNa, tadbaddhaM spaSTamudIritaM veditaM nirjIrNamedhyatkAle akarma cApi bhavati // 73 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyak vaparAkramAdhyayana-29 atha -A kAyavijaya, prema-dveSa-mithyAdazananA vijaya sivAya nathI thatA. te 4 bhagavana ! prema-dveSamithyAdarzananA vijayathI chatra kayA guNane pAme che? rAga rUpa prema, aprautirUpa dveSa ane mithyAdarzana-ema traNanA vijayathI jJAna-dana-cAritranI ArAdhanAmAM seAtsAha chatra ghamaula ane che. A kama madhye ghAtIkama rUpa kama graMthine khapAvavA mATe puruSArtha karavAne te uAA thAya che. ubhA thaIne te pahelAM kramasara aThThAvIza prakAranA meAhanIya kamane khapAve che tyAra pachI pAMca prakAranuM jJAnAvaraNIya kama, nava prakAranuM danAvaraNIya kama ane pAMca prakAranu aMtarAya kama-ema traNa vidyamAna kamene ekIsAthe khapAve che. tyAra bAda jenAthI kAi khIjuM' pradhAna nathI evuM anuttara avinAzI hoi anaMta, samasta artha grAhaka hAI samasta, sava sva-paraparyAyapUrNa vastuprakAzaka hAi pratipUrNa, samagra AvaraNanA triMgamathI nirAvaraNa, te hAvAthI kayAMya paNa ajJAtimaranA abhAva hoi vitimira, sava dveSanA abhAvathI vizuddha ane tenA strarUpane prakAzaka hAi leAkAlekaprabhAvaka kevalavara jJAna-danane te pAme che. te jyAM sudhI mana-vacana-kAyavyApAravALA-saceAgI tarIke rahe che, tyAM sudhI ayyapathika-AtmAnA pradezeAnI sAthe sukhakArI saMbaMdhavALu - e samayanI sthitivALuM sAtAvenIya kama bAMdhe che, te kama prathama samayamAM mAMdhyuM, bIjA samaye bhegavyuM ane trIjA samayamAM nija rAvALuM banyuM, chatAM te khAMdheluM kama (AkAzanI sAthe ghaTanI mAphaka jIvapradezeAnI sAthe zleSavALuM) 5 vALuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 249
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 zrI uttarAdhyayana sUtra sA-bIjo bhAga (maNinI bhIMta upara lAgela zuSka sthUla cUnI mAphaka ) udayamAM AveluM, tenA phUla rUpa sukhanA anubhava dvArA legavelu, kSayane pAmeluM, niSyakALamAM arthAt ceAthA samaya vagere bhaviSyakALamAM krama paNArahita thAya che, kema ke-te jIvanI apekSAe pharIthI tene tathAvidha pariNAmanA asa'bhava che. (73 - 1193 ) ahAuaM pAlaittA aMtomuhuttA se sAue joganiroha karemANe suhuma kiriaM appaDivAi sukkajjhANaM jhiyAyamANe tappaDhamapAra maNajogaM niru bhai 2 tA vaijo niru bhai 2 ttA ANapANaniroha karei 2 tA Isi paMcahassakkharuccAraNaddhAe a NaM aNagAre samucchinnakiriaM aniarhi sukkajjhANaM ziyAyamANe veaNijjaM AUyaM nAmaM gottaM ca ee cattAravi kammaMse jugavaM khavei ||74 || tao orAliakammAI ca savvA hi vippajahaNArhi vippajahittA ujjuseDhipatte aphusamA gaI uDDhaM egasamaraNaM aviggaNaM tattha gaMvA sAgAva sijjhai jAna aMta karei || 75 // athAyuSkaM pAlayitvA'ntarmuhUrtAtrazeSAyuSko yoganirodhaM ka reSyamANaH sUkSmakriyamapratipAti zukladhyAnaM dhyAyaMstatpra thamatayA manoyogaM niruNaddhi, nirudhya vAgyoga niruNaddhi, nirudhyAnapAnanirodha karoti kRtvA ISatpaJcahnasvAkSaro ccAraNAdvAyAM ca nvanagAraH samucchinnakriyamanivRtti zukladhyAnaM dhyAyan vedanIyamAyurnAma gotraM caitAni catvAryapi satkarmANi yugapatkSapayati // 74 // tataH audArika kArmaNe ka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakuvaparAkramAdhyayana-29 251 bharvAbhiH viprahIyamANAbhiH viprahAyarjuzreNi prApto'pRzadgatisarvamekasamayenAvipraheNa tatra gatvA sAkAropayogopayuktaH sidhyati, yAvadantaM karoti // 75|| artha-vaLI te AyuSyanA aMte zelezIne pAmIne. akarmA thAya, mATe zelezI ane akarmA dvArane arthathI kahe che. have kevalI thayA bAda jeTaluM AyuSya hoya teTaluM pALIne, jyAre aMtarmuhUrtanuM AyuSya zeSa rahe, tyAre ganirodhane karatAM sUkSama kriyAvALA-apratipAti-zukaladhyAnanA trIjA bhedanuM dhyAna karatAM pahelAM te maneyegane nirodha kare che. maneyogane nirodha karIne te vacanayogane. nirodha kare che. vacanayogane nirodha karIne anagAra, sakala kAyeganidhanI sAthe ucchavAsaniHzvAsane te nirodha kare che. traNa bhegane nirodha karIne, ISat (svalpa prayatnathI), pAMca -----AvA hava akSaranA uccAraNa kAla jeTalA kALamAM, samucchinnakriya nAmanA anivRtti-zukaladhyAnanA cothA bhedanuM dhyAna karatAM, vedanIya-Ayu-nAmagetra-ema cAra vidyamAna karmone te ekIsAthe khapAve che. tyAra bAda audArika-kAzmaNa-taijasa zarIrane sarvathA tyAga karI, juthaNIne (AkAzapradeza-paMktine) pAmele, sva avagAhathI bhinna AkAzapradezane nahiM sparza karate, jeTalA AkAzapradezamAM avagAhIne rahe che teTalA ja AkAzapradezane ja samazreNIthI sparza karanAre arthAt aspRzad gativALo, upara eka samayamAM ja arthAt bIjA vagere samayone nahi sparza karavA dvArA, vakagati rUpa vigrahanA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5ra zrI uttarAdhyayana sUtra sAthabIjo bhAga abhAvapUrvaka, te mukti paDhamAM jaIne jJAnapayogavALe banI siddha-buddha-mukta-nirvANa padasaMpanna-sarva duHkhano aMtakArI bane che. (7475-11641165) esa khalu sammattaparakkamasta agjha yaNassa aTThe samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM Apavie paNNavie parUvie nidaMsie uvadaMsie ti bemi // 76 // eSa skhalu samyaktvaparAkramasyAdhyayanasyArtho zramaNena bhagavatA mahAvIreNAkhyAtaH prajJApitaH prarUpitaH nidarzita upadarzita iti travIti ddA atha-cakkasa, A pUrvokta samyaktvaparAkama nAmanA adhyayanane arthe zramaNa bhagavAna mahAvIra sAmAnya vize dvArA paryAnI vyAtithI kathana rUpe kahela che, hetu-phala vagere jaNAvavA dvArA jaNAvela che, svarUpa nirUpaNa dvArA prarUpelA che, daSTAnta darzAvavA dvArA darzAvela che ane upasaMhAra dvArA upadarzita che. A pramANe te ja bU! huM kahuM chuM. (76-116 6) ogaNatrIzamuM zrI samyaphavaparAkramAdhyayana saMpUrNa. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapomAga gati-madhyayana-300 jahA u pAvagaM kammaM, rAgadosasamajjiyaM / khavei tavasA bhikkhU * umegaggamaNo suNa // 2 // yathA tu pApakaM karma, rAgadveSa samarjitaM / kSapayati tapasA bhikSuH, tamekAgramanAH zRNu // 1 // artha-rAgadveSathI upArjita karela jJAnAvaraNIya Adi pApakarmane je prakAre tapa vaDe sAdhu khapAve che, te tapane ke ziSya ! se manAyA manI samire ! (1-1197) pANivahasusAvAe, adattamehuNapariggahA virbho| rAIbhoaNavirabho, jIvo hoi aNAsavo // 2 // paMcasamio tigutto, akasAo jiidio ! agAravo a nissalko, jIvo hoi aNAsavo // 3 // // yugmam / / prANivadhamRSAvAdAdattamaithunaparigrahAdvirataH / rAtribhojanavirato. jIvo bhavatyanAzravaH // 2 // phavasamito trigupto'kaSAyo jitendriyaH / agauravazca niHzalyo, jIvo bhavatyanAzravaH // 3 // // yugmam // matha-prANiya-bhUSApAI-mahatta-maithuna bhane pAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga thI virativALe tathA rAtribhejanathI virativALe jIva anAzrava bane che. pAMca samiti-traNa gutivALe, kaSAya vagarane, jitendriya, gAra vagarane ane niHzalya bane -71 bhanAzraya mane che. ( 2+3-1168+1168) eesi tu vivaccAse, raagdossmjji| khavei u jahA bhikkhU , taM me egamaNo suNa // 4 // jahA mahAtalAgasmu, sanniruddha jalAgame / ustiSaNAe tavaNAe, kameNaM sosaNA bhave // 5 // evaM tu sajayasmAvi, pAvakammanirAsave / / bhavakoDisaMci kamma, tavasA ni-jarijjai // 6 // // trimivizeSakam // eteSAM tu viparyAse, rAgadveSasamarjitam / kSapayati nu yathA bhikSuH, tanme ekAgramanAH zRNu // 4 // yathA mahAtaTAkasya, saniruddha jalAgame / ulaJcanayA tapanena, krameNa zoSaNA bhavet // 5 // evaM tu saMyatasyApi, pApakarmanirAzrave / bhavakoTisaJcitaM karma, tapasA nirjIyate // 6 // ||tribhirvishesskm / / artha-A pAMca mahAvratanA, samiti vagerenA arthAt anAzrava hetuonA viparyAsamAM, rAga - dveSathI upArjita karela karmane je prakAre tapathI muni khapAve che, tene eka manavALA banI he ziSya! kahenAra evA mArI pAsethI tame A sAMbhaLe ! jema meTA taLAvanA pANInuM Agamana pALa WHO Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapAmAga gati-adhyayana-30 papa vagerethI rAkAye chate, araghaTTa ghaTI vagerethI paNInA kheMcavAthI ane sUryanA kiraNeAnA tApathI krame karI pInA abhAva rUpa zeSaNa thAya, tema sayaMtanu paNu pApakarmonA Azravane abhAva thavAthI kroDA bhavAnu` sacita ka tapathI kSauNu thAya che. ( 4 thI 6-1170 thI 1172 ) so tavo duviDo vRtto, bAhirabhitaro tahA / bAhiro chavvio vRtto, evamabhitarI tavo // 7 // tattapo dvividhaM proktaM, bAhyamAbhyantaraM tathA / bAhyaM SaDvidhaM proktamevamabhyantaraM tapaH // 7 // artha te tapa khAdya ane abhyaMtara bhedathI e prakAranu che. bAhya tapanA temaja abhyaMtara tapanA cha-cha le che. ( 7-1173 ) * aNasaNamuNoariA, bhikkhAyariyA a rasapariccAo / jJAtrijezo saMDhoLayA ya, nA to phoTA anazanamunodarikA, bhikSAcaryA ca rasaparityAgaH / kAyaklezaH saMlInatA ca, bAhyaM tapo bhavati // 8 // atha-anazana, unAdaratA, bhikSAcaryAM, rasarityAga, kAyaleza ane salInatA-A pramANe mAhya tapanA cha bheda che. (8-1174 ) ittaritha maraNakAla ya, duvihA aNasaNA bhave / pha isAvarjavA, niravavA, 3 viniyA ||o.|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga itvarikaM maraNakAlaM ca, dvividhamanazanaM bhavet / itvarika sAvakAdhe, niravakAGkSa tu dvitIyam // 9 // athara-thoDA kALa sudhI ane mAvaja jIva sudhIne maraNakALa A pramANe be prakAre anazana che. be ghaDI vagere pachI bhejananI abhilASAvALuM te sAvakAMkSa tvarika kahevAya che. jyAre te bhavamAM bhejananI IcchA vagaranuM heI, te niravakAMkSa maraNakALa anazana kahevAya che. (9-1175) jo so ittariato, so samAseNa chavviho / seDhitavo payaratavo, ghaNo ataha hoi vaggo a||10|| tatto a vaggavaggo u, paMcamao chaTThao pinnnntvo| maNaicchiacittattho, nAyanvo hoi ittaribho // 11 // yattaditvaraktapaH, tatsamAsena tu Saividham / zreNitapaH prataratapaH, ghanazca tathA bhavati vargazca // 10 // tatazca vargavargastu, paJcamaH SaSThakaM prakIrNatapaH / manasAIpsitacitrArtha, jJAtavyaM bhavati itvarakam // 11 // || suram artha-ItvarAnazana rU5 Irika tapa saMkSepamAM cha prakAre che (1) zreNitapa-paMktipUrvakane tapa "zreNitapa" kahevAya che. eka upavAsa AdinA kramathI cha mahinA sudhI karAte tapa levAya che. (2) pratarata5-zreNi vaDe guNAyelI zreNi pratara kahevAya che, pratApUrvakane tapa "prataratapa kahevAya che. 1-2-3-4 nAmanA cAra padanI eka zreNi ko ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapAmAga gati-adhyayana-30 257 tene cArathI guNe! te sAla pada rUpa pratara thAya che. la bAithI A pratara sarakhA che. AnA sthApanAnA ane paheALAIthI upAya darzAvAya che. 1/2 OM 4 2|3|4 1 pahelI ekAdyA, bIjI dvikAdyA, trIjI trikAdhA ane cAthI catuSkAdhA-ema cAra paMkitanI A pramANe sthApanA karavI. Ama sAla padathI yukata tapa 'prataratapa' thAya. 4 1 2 )3) ghanatapa-seAla pada rUpa pratarane cAra pada rUpa zreNithI guNavAthI ghana thAya che. (64) saMkhyA AvI. sthApanA pUrva vat. A (64) padmapUrvakanA tapa 'ghanatapa' kahevAya che. } 3 4|1|2|3 (4) va tapa-dhanane ghanathI guNavAthI vaga thAya che, tethI (64) cAsaThane cAsaThe guNavAthI 4096 thAya che. 4096 ATalA 1-2-3-4 tapa padethI yukta tapa 'vaga tapa' thAya che. (5) vava tapa-vane va`thI guNuvAthI vaga vaga thAya che. 4096ne 4096thI guNavAthI eka kroDa saDasaTha lAkha sIttotera hajAra khase ne sAla (16777216) ATalA tapa padethI yukata tapa 'va va tapa' kahevAya che. 1-2-3-4 upavAsa rUpa tapa padmAnI apekSAe zreNa vagere tapa darzAvela che. AnA anusAre pAMca vagere tapa padyamAM A bhAvanA karavI. (6) prakINa tapa-zreNui vagerenI niyata racanA vagarane svazaktithI je te karAya che, te navakArazI-pArasau-sADha-- 17 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga pirasI vagere, ekAsana-AyaMbIla-nIvI vagere "prakIrNatA paracuraNa tapa kahevAya che. A itvarAnazana e Irika tapa, manane ISTa, svargApavarga vagere rUpa artha athavA tejalezyA vagere aneka prakAravALA ane sAdhanAra tapa thAya che ema jANavuM. (10+11-1176+1177) jA sA aNasaNA maraNe, duvihA sA viaahiyaa| saviyAramaviyArA kAyaciTThaM paI bhavo // 12 // ahavA saparikammA aparikammA ya AhiA / nIhArimanIhAri AhAracchebhI domuvi // 13 // - yuman che. yattadanazanaM maraNe, dvividhaM tad vyAkhyAtam / savicAramavicAra, kAyaceSTAM prati bhavet // 12 // athavA saparikarmAparikarma cAkhyAtam / nirhAyAnAhAracchedo dvayorapi // 13 / / | guman ! rtha-maraNa avasare je anazana thAya che te be prakAranuM kahevuM che. (1) suvicAra-ceSTA rU5 vicAra sahita anazana arthAt paDakhuM pheravavuM vagere kAyaceSTAvALuM anazana. 2) avicAra-paDakhuM pheravavuM vagere kAyaceSTA vagaranuM anazana, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tamAgati-adhyayana-30 259 bhakata pratyAkhyAna ane IminI maraNane "vicAra" tarIke oLakhAve che. pAdapiyagamanane "avicAra tarIke oLakhAve che athavA saparikama-ubhA rahevuM-besavuM-sUvuM-paDakhuM pheravavuM vagere rU5 parikarmathI yukata "saparikarma anazana kahevAya che. AmAM bhakatapratyAkhyAna ane IginImaraNano samAveza thAya che. "aparikamamAM pAdapapagamanane samAveza thAya che. girikaMdara vageremAM gamana hovAthI grAma AdithI bahAra jyAM javuM che, te pAdapapagamana anazana "nihari' kahevAya che. je pAdapapagamana anazanamAM kyAMya paNa manane abhAva hevAthI "anihari kahevAya che. vicAra ane avicAramAM, saparikarma ane aparikarmamAM, niri ane anihari anazanamAM azana Adi AhArane tyAga samAna che. (12+13-1178+1179) AmoaraNaM paMcadhA, samAseNa viAhi / davyao khittakAleNaM, bhAveNaM pajjavehi a||14|| avamaudayaM paJcadhA, samAsena vyAkhyAtam / dravyato kSetrakAlena, bhAvena paryAyaiH // 14 // artha-nyUnedaratA rUpa avamaudarya nAmaka bAhya tapa saMkSepamAM dravya, kSetra, kALa, bhAva ane upAdhibhUta paryAthI pAMca prakArane che. (14-1170) jo jassa u AhAro, tatto omaM tu jo kre| jahaNNeNegasitthAi, evaM davveNa U bhave // 15 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 yo yasya tvAhAraH, tataH UnaM tu yaH kuryAt / jaghanyenaika sikthAdyevaM dravyeNa tu bhavet ||15|| zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga atha-khatrIza kavalavALA AhAra purUSane ane aThThAvIza kavalavALA AhAra strIne haiAya che. jene jeTale AhAra hAya teTalA mAnavALA AhAramAMthI je echuM khAya che, tene A prakAre upAdhibhUta dravyathI jadhanyathI eka kALIyeA nyUna vagere rUpa avamauya tapa thAya. aThe kALIyA jeTaaA ja AhAra levA rUpa utkRSTa ava auDha,' bAra kALIyA jeTaleA AhAra levA rUpa upAdha` avamauya" ane mauza kALIyA jeTale AhAra levAne badale eka keAnIyA jeTale AhAra e che levA te 'dhanya vyavabhauya' DevAya. (15- 1181) gAme nagare taha rAyahANi nigame a Agare pallI / kheDe kabbaDa - doNamuha - paTTaNa - maDaMba - saMbAhe // 16 // Asamapae vihAre, sannivese pramAya- ghose a / thali seNA khaMdhAre, satthe saMvaha koTTe a // 17 // vADe vA ratthAsuvA, gharesu vA evamettiaM khettaM / kampai u evamAI, evaM khetteNa U bhave // 18 // peDa ya apeDA, gomutti payaMgavIhiA cetra / saMkAvAyaya-gaMtu Jain Educationa International * chaTThA // 19 // | caturbhiHkalApakam / paccAgayA grAme nagare tathA rAjadhAnI, nigazca Akare pallyAM / kheTe - karbaTa droNamukhaM- pattanaM maDambaM sambAdhaH // 16 // For Personal and Private Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro tapAmAga gati-adhyayana-30 samAjaghoSe ca / saMvarttakoTTaH ca // 17 // Azramapade vihAre, sanniveze sthalI senA skandhAvAraH, sArthe vATeSu vA rathyAsu vA, gRheSu vA etametAvatkSetram | kalpate tu evamAdyevaM, kSetreNa tu mavet // 8 // peTA cArddhapeTA, gomUtrikA pataGgavIthikA caiva / zambUkAvarttAyataM - gavA pratyAgatA SaSThI ||1|| 5 varmi: jAvagam // atha--gAmamAM, nagaramAM, rAjadhAnImAM, nigamamAM, AkaramAM, pallImAM, peTamAM, kaba TamAM, droNumukhamAM, pattanamAM, maTuMbamAM, sa bAdhamAM, AzramapadamAM,viArapradhAna gAma vageremAM, sa'nivezamAM, samAjamAM, ghASamAM, sthalImAM, senApradhAna ska MdhAvAramAM,sAtha mAM, sava...' mAM keTTamAM, vATaka-pATakAmAM zerIomAM ane ghAmAM, e prakAranA pramANamAM mArI bhikSA mATe paryaTana karavA kSetra kalpe che.arthAt A pramANe kSetrahetuka avamaudaya thAya. have bIjA prakAre kSetrakSetuka avamauya kahe che. (1) manuSAnI mAphaka salagna sava dizAmAM rahela gRhAnA paya TanamAM 'peTA,' (2) tenA adha vibhAgamAM bhramaNamAM 'adhapeTA,' (3) gAmUtrikAnA AkAre DAbI-jamaNI bAjuthI bhramaNamAM 'gAmUtrikA," (4) tIDanI mAphaka vacce ghaNAM gharo cheDI cheDI bhramaNamAM 'pataMgavIthikA,' (5) za MkhanI mAphaka Avatta rIte bhramaNamAM 'za'bUkAvatto,' ane (6) sIdhe sIdhA AgaLa jaIne vaLatAM bhramaNamAM 'Ayata gatrApratyAgatA' kahevAya che. A bhikSAcaryA geocarI rUpa haiAvAthI kSetrakRta avamauda kevI rIte ? e praznanA javASamAM kahe che ke- mavamauya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 1
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra6ra zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga mane ho."--AvA AzayathI karAtI hovAthI A bhikSAcaryAne avamaudarya tarIkene vyavahAra karavAmAM Ave che. evI rIte gAma vagerenA viSayanA ane have pachI kahevAtA kALa Adi viSayanA niyamananA abhigrahANee bhikSAcaryAtva prasaMgamAM avamaudaryanA vyavahArane javAba samaje. (16 thI 19-1182 thI 1185) divasassa porisINaM cauNDaMpi u jattibho bhave kaalo| evaM caramANo khalu. kAlo mANaM muNeavvaM // 20 // ahavA taiAe porisIe, UNAe ghaasmesNto| caubhAgRNAe vA, evaM kAleNa a bhave // 21 // divasasya pauruSINAM, catasRNAmapi yAvAn bhavet kAlaH / evaM caran khalu, kAlaH mAnaM jJAtavyam // 20 // athavA tRtIyAyAM pauruSyAM, UnAyAM grAsameSamANaH / caturbhAgonAyAM vA, evaM kAlena tu bhavet / / 21 / / atha-divasanI cAra pArasIonI madhyamAM "amuka kALamAM bhikSA mATe gamana karIza."--e abhigraha karIne paryaTana karanAra munine kAlahetuka avamaudarya samajavuM. athavA A kALaviSaya abhigraha rUpa prakArathI cethA ke pAMcamA bhAge pUna trIjI pirasImAM AhAra mATe paryaTana karanArane kAlakRta avamaudarya" samajavuM. (20+21-1186+1187) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapagatimArga-adhyayana-30 263 itthIvA puriso vA, alaMkio vA'NalaMjhio vaavi| annayaravayattho vA, annayareNaM vA vattheNaM // 22 // anneNa viseseNaM, vaNNeNaM bhAvamaNumuaMte u / evaM caramANo khalu bhAvoSANaM muNeavvaM // 23 // // yugmam // strI vA puruSo vA, alakRto vA'nalaD kRto vApi / anyataravayaHstho vA, anyatareNa vA vakheNa // 22 / / anyena vizeSeNa. varNena bhAvamanunmuJcanneva / evaM carataH khalu, bhAvAvamodarya jJAtavyam // 23 // // yugmam // artha-strI ke purUSa, alaMkAravALe ke alaMkAra vinAne, yuvAnI vagere uMmaramAM vartamAna, amuka vastravALe, hasate. kepa karate Adi avasthavizeSavALe, amuka raMgavALe, arthAt alaMkRtya Adi rUpa bhAvane nahi choDate, je dAtA Apaze te huM AhAra grahaNa karIza, nahitara nahi."--AvA abhigrahane karI bhikSA mATe paryaTana karanAra muninuM bhAvAvamaudarya" sabhavg. (22+23-1188 thI 1188) . davve khitte kAle, mAmi a AhiA u je bhAvA / eehiM omacarao, pajjavacarao bhave bhikkhu // 24 // dravye kSetre kAle, bhAve cAkhyAtAH tu ye bhAvAH / etairavamacarakaH, paryavacarako bhavebhikSuH // 24 // atha-azanAdi dravyamAM, prAmAdi kSetramAM, pirasI vagere Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . . - - -- - - 264 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga kALamAM ane strItvAdi bhAvamAM kahelA je eka keLIyAnuM nyUnapaNuM vagere bhAve-paryAthI avamaudaryane pAmanAroparyavacarakA bhikSu hoya. jyAM dravyathI udaranI nyUnatA nathI, tyAM paNa pradhAnatAthI kSetrAdi nyUnatAnI apekSA karIne avanaudarya kahevAya che. (24-1190) aTThavihagoaraggaM tu, tahA satteva esaNA / abhiggahAya je anne, bhikkhAyariamAhiA // 25 // aSTavidhAgragocarastu, tathA saptavaiSaNA / abhigrahAzca ye'nye, bhikSAcaryA''khyAtA // 25 // artha-ATha prakAranA pradhAna bhinnabhinna kulemAM sAmAnya rUpe bhramaNa rU5 (peTA-ardhapeTA-mUtrikA-pataMgavIthikA, be prakAranI zaMkhUkAva, gamane AyatA, valamAnave AyatA, ema pUrvokata bhikSAcaryA rUpabhramaNa samajavuM.)sAta eSaNa (saMsRSTa, asaMskRSTa udbhUta, a5lapA, ugrahItA, pragRhItA ane ujhitadharmA) ane bIjA je dravya-kSetra-kAla-bhAvaviSayavALA abhigrahe tevRtti saMkSepa jenuM bIjuM nAma che, evI bhikSAcarcA nAmane bAhya tapa kahevAya che. (25-1191) khIradahisappimAI, paNIaM pANabhoaNaM / parivajjaNaM rasANaM tu, bhaNi rasacivajjaNaM // 26 // kSIradadhisarpirAdi, praNItaM pAnabhojanam / parivarjana rasAnAM tu, bhaNitaM rasavivarjanam // 26 // atha-dUdha, dahIM, ghI, goLa, pakavAna vagere ati Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapamArgagati-adhyayana-30 ra6pa utejaka snigdhapAna bhejanane tyAga, te "rasatyAga" kahevAya che. (26-112) ThANA vIrAsaNAIA, jIvassa u muhAvahA / ugagA jahA dharijjaMti, kAyakilezaM tamAhimaM // 27 // sthAnAni vorAsanAdikAni, jIvasya tu sukhAvahAni / ugrANi yathA dhAryante, kAyaklezaH sa AkhyAtaH // 27 // artha-sukha ane zubha karanAra, duSkara heI utkaTa, vIrAsana vagere sthAne ane laca Adi je prakAre AcarAya che, te prakAre "kAyakaleza" kahevAya che. (27-1193) etamaNAvAe, ityiipsuvidhjjie| sayaNAsaNasevaNayA, vivittasayaNAsaNaM // 28 // ekAnte'nApAte. strIpazuvivarjite zayanAsanasevanaM, viviktazayanAsanam _l28 artha-jana vagaranA, strI vagerenA Agamana vagaranA, strI-pazu rahita zUnya AgAra vageremAM zayana-AsananuM sevana, te viviktazAsana nAmaka bAhya tapa kahevAya che. A vivikta caryA nAmanI "salInatA" kahela che. A pramANe indriya, kaSAya, roga ane saMlInatA vicAravI(28-1190) eso bAhiragatavo, samAseNa vihio| abhitaraM tavaM etto, vocchAmi aNupuvvaso // 29 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga pAyachittaM viNao, veAvaccaM taheva sjjhaao| jhANaM ca viussaggo, eso abhitaro tavo ! 30 // aayugmm|| eSaH bAhyakaM tapaH, samAsena vyAkhyAtam / abhyantara tapa ito, vakSyAmyAnupUrvyA // 29 // ? prAyazcittaM vinayo, vaiyAvRttyaM tathaiva svAdhyAyaH / dhyAnaM cotsargaH, eSaH abhyaMtara tapaH // 30 // // yugmam // artha-A bAhA tapa saMkSepamAM kahela che. have atyaMta ta5 umasa2 IDIza. rema-prAyazcitta, vinaya, yAvRtya, svAdhyAya, dhyAna ane kAryotsarga-ba atyaMtara tapa che. (29 +30-1181+1162) AloaNArihAIaM, pAyacchittaM tu dasavihaM / je bhikkhU vahai samma, pAyacchittaM tapAhikaM // 31 // AlocanArdAdikaM, prAyazcittaM tu dazavidham / yo bhikSurvahati samyak, prAyazcittaM tadAkhyAtam // 31 // artha-je pApa AlecanAthI zuddha thAya che, te AlecanAI vagere prAyazcitta daza prakAranuM che. (AlecanAI, pratikamaNuI, mizra, vive, vyutsama, to', che, bhUsA, anavasthApya ane pArAMcitta). A pramANe dazavidha prAyazcitane sAdhu sArI rAta se che.te prAyazcitta upAya che. (31-1183) abbhuTANaM aMjalikaraNaM tahevAsaNadAyaNaM / gurubhattibhAvasussUsA viNao esa viAhio // 32 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tamAgati-adhyayana-30 267 abhyutthAnamaJjalikaraNaM, tathaivAsanadAnam / gurubhaktirbhAvazuzrUSA, vinaya eSa vyAkhyAtaH // 32 // artha-abhyasthAna, aMjatti karavI,temaja Asana ApavuM, gurubhakti,bhAva-aMtaHkaraNapUrvaka gurUnA Adeza prati sAMbhaLavAnI. IcchA athavA upAsanA, bhAvazuzruSA A badhuM "vinaya' tarIke kahevAyela che. (3ra-1194) AyariamAiaMmi, veAvaccaMmi dsvihe| AsevaNaM jahAthAmaM veAvaccaM tamAhiraM // 33 // AsevanaM yathAsthAmaM, vaiyAvRttyaM tadAkhyAtam // 33 // artha- AcArya vagere viSayamAM ucita vidhipUrvaka AhArAdi saMpAdana rUpavaiyAvRtya, A vaiyAvaccaviSaya vibhAgathI daza prakAre che jema ke-AcArya, upAdhyAya, ravira, tapasvI, glAna, navadI kSata, sAdharmika kula, gaNa ane saMgha. A vaiyAvRtyamAM yathAzakti Asevana "vaiyAvRjya tarIke kahela che. (33-1195) vAyaNA pucchaNA ceva, taheva pariaTaNA / aNuppehA dhammakahA, sajjhAo paMcahA bhave // 34 // vAcanA pRcchanA caiva, tathaiva parivartanA / aprekSA dharmakathA, svAdhyAyo pancadhA bhavet // 34 // artha-vAcanA, pracchanA, parAvartana, anuprekSA ane dharmakathA-ema pAMca prakArane "svAdhyAya" thAya che. (34-1196) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -zrIjo bhAga aTTaruddANi vajjittA, jhArajjA susamAhio / dhammasukkAI jhANAI, jhANaM tu buddA vae ||35|| Arttaraudre varjayitvA dhyAyetsusamAhitaH dharmyazukle dhyAne, dhyAnaM tattu budhA vadanti ||35|| atha-Atta ane raudradhyAnane cheDIne susamAdhivALe khanI, sthira adhyavasAya rUpa dhamya-zukaladhyAnane vicAravu lekhe. te 'dhyAna' nAmanAtapane paMDito he che. (35 - 1177) sayaNAvaNa ThANe vA, je u bhikkhU Na vAvare / kAyassa viussaggo, chaTTo so parikittio || 36 // zayanAsanasthAne vA yastu bhikSurna vyAprIyate / kAyasya vyutsargaH SaSThaM tatparikIrtitam // 36 // atha -sUvAmAM, besavAmAM ane vIrAsana vagere sthAnAmAM svazaktinI apekSAthI rahela je sAdhu, calana vagere kriyAne karatA nathI, te muninI kAyAne vyutsaMga arthAt ceSTAtyAgane chaThThI 'taya' tarI muDevAya che. (36-1178) 265 evaM tavaM tu duvihaM, je sammaM Ayare muNI / se khiSpaM savvasaMsArA, viSamuccai paMDiettibemi ||37|| etattapastu dvividhaM yaH samyagAcarenmuniH 1 sa sarva saMsArAdvipramucyate paMDita iti bravImi // 37 // atha-A be prakAranA tapane je muni sArI rIte Acare che, te paDita muni jaladI saghaLA saMsArathI mukta jane che. yA pramANe he maMjU ! hu Du 4. (37 - 1178) trIzatru zrI tapeAmAga gati-adhyayana saMpUrNa, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31. caraNavihiM pavakkhAmi, jIvassa u suhAvahaM / jaM carittA bahU jIvA, tiNNA saMsArasAgaraM // 1 // caraNavidhiM pravakSyAmi, jIvasya tu sukhAvaham / yaM caritvA bahavo jIvAH, tIrNAH saMsArasAgaram // 1 // artha-jIvane sukha karanAra caraNavidhine huM kahIza. je caraNuvidhine ArAdhI saMsArane tarI gayA che. (1-1200) ego viraI kujjA, egao a pavattaNaM / / asaMjame nitiM ca, saMjame a pavattaNaM // 2 // rAgadause a do pAve, paavkmmpvttnne| je bhikkhU ru bhai niccaM. se na acchai maMDale // 3 // daMDANaM gAravANaM ca, sallAgaM ca tiyaM riyaM / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 4 // divve a je uvasagge, tahA tericchamANuse / je bhikkhU sahaI niccaM, se na acchai maMDale // 5 // vigahAkalAyasaNNANaM, jhANANaM ca duaM thaa| je bhikkhu bajjaI niccaM, se na acchai maMDale // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga are iditthesu, samisu kiriyAmu a / je bhikkhU jayai nicca, se na acchaI maMDale ||7|| lesAsu chag kAsu, chakke AhArakAraNe / je bhikkhU jaya niccaM se na acchai maMDale ||8|| piMDuggahapaDimAsu, bhayaThANesu sattasu / je bhikkhU jayaI nicca, se na acchA maMDale ||9 // masu baMbhagutIsu, bhikkhudhammaMmi dasavihe | je bhikkhu jayaI nicca, se na acchara maMDale // 10 // // navabhirkuSTakam // 270 ekato viratiM kuryAdekatazcapravarttanam asaMyamAnnivRtti ca saMyame ca pravarttanam rAgadveSau ca dvau pApau, pApakarmapravattako yo bhikSuH ruddhi nityaM sa nAste maNDale || 3 || daNDAnAM gAravANAM ca zalyAnAM ca trikaMtrikA | yo bhikSuH tyajati nityaM sa nAste maNDale || 4 || divyAMzca yAnupasargAn tathA tairazyamAnuSAn / yo bhikSussahate samyak sa nAste maNDale // 5 // vikathA kaSAyasaMjJAnAM, dhyAnayozca dvikaM tathA ! yo bhikSuH varjayati nityaM sa nAste maNDale / 6 // vrateSvindriyArtheSu samitiSu kriyAsu ca / yo bhikSuryatate nitya sa nAste maNDale // 7 // lezyAsu SaTsu kAyeSu paTke AhArakAraNe / yo bhikSuryatate nityaM sa nAste maNDale // 8 // " Jain Educationa International } , , For Personal and Private Use Only | // 2 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNAvidhi-adhyayana-31 piNDAvagraha pratimAsu, bhayasthAneSu saptasu I yo bhikSuryatate nityaM sa nAste maNDale ||9|| madeSu brahmaguptaSu bhikSudharme dazavidhe yo bhikSuryatate nitya, sa " " I nAste maNDale // 10 // // sarvAmaLejIm // atha-eka bAjuthI virati kare, eka khAjuthI pravRtti kare arthAt hiMsAdi rUpa asaMyamathI nivRtti kare ane sayamamAM pravRtti kare, 271 je sAdhu jJAnAvaraNIyAdi pApakama mAM pravRtti karAvanAra, pApaprakRti rUpa hoI rAga-dveSa rUpa pApanA tiraskAra kare che, te muni sa`sAra rUpa moMDalamAM rahetA nathI. cAritranA sarva svanuM apaheraNu karanAra mana-vacana-kAyAnA azubha vyApAra rUpa traNa daDAne, Rddhi-rasa-sAtAgaurava rUpa traNa gauravane ane mAyA-nidAna-mithyAtvazalya rUpa traNa zalyAne je bhikSu cheDe che, te sa sAra rUpa maDalamAM rahetA nathI. Jain Educationa International je sAdhu hamezAM dhruva-tiya 'tha--manuSyakRta upasage+ne sahana kare che, te saMsAra rUpa moMDalamAM rahetA nathI. je muni, cAra kathA, cA? kaSAye, cAra sa'jJA ane Atta-raudradhyAna e azubha dhyAneAne cheDe che, te saMsAra rUpa maMDalamAM rahetA nathI. je sAdhu huMmezAM prANAtipAtaviramaNa vagere pAMca mahAvratamAM, zabdAdi pAMca viSayamAM, IryAM vagere pAMca samitimAM ane kAyikI vagere pAMca kriyAmAM arthAt For Personal and Private Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-mIjo bhAga mahAvrata ane samitiemAM samyak pAlana, pAMca viSarcAmAM rAgadveSanA tyAga rUpa mAdhyasthyapaNuM ane pAMca kriyAomAM teone parihAra dvArA je prayatna kare che, te sAdhu saMsAracakramAM rahetA nathI. kRSNa vagere cha vaizyAemAM azubhanA nidha ane zubhanA utpAdana rUpe, pRthvI vagere cha jIvanikAryamAM tene rakSA karavA rUpe ane pUrvokta AhAranA cha kAraNeAmAM anurAdha karavArUpeje muni prayatna kare che, te sa'sAracakramAM rahetA nathI. ADAragraNaviSayAbhigraDa rUpa pUrvokta sa'suSTa vagere sAta piDAvagraha pratimAemAM pAlana rUpe ane IhaleAka bhayAdi sAta bhayAmAM naThuiM karavA rUpe je muni prayatna kare che, te sa'sAracakramAM rahetA nathI. jAtimadaAdi ATha madyAmAM parihAra rUpe, vasati vagere nava brahmacayanI guptiomAM pAlana rUpe ane kSamAhi darzAvadha sAdhudhama mAM pAlana rUpe je sAdhu prayatna kare che, te saMsAra sarkalamAM rahetA nathI. (2 thI 10-1201 thI 1209) uvAsagANaM paDimAsu bhikkhUrNa paDimA a / je bhikkhU jayai nicca, se na acchai maMDale || 11 // upAsakAnAM pratimAsu, bhikSUrNA pratimAsu ca / yo bhikSurya tate nityaM sa nAste maNDale // 11 // atha -zrAvakAnI abhigrahavizeSa rUpa, dana vagere agIyAra pratimAomAM yathA jANI upadezadAna rUpe, sAdhuonI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 273 mAsikI vagere bAra pratimAomAM yathArtha jANu upadezadAnaAcaraNa Adi rUpe je sAdhu haMmezAM prayatna kare che, te saMsAramaDalamAM rahetuM nathI. (11-1210) kiriAsu bhUbhaggAmesu, paramAhammiemu ya / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDaLe // 12 // kriyAsu bhUtagrAmeSu, paramAdhArmikeSu ca / yo bhikSuryatate nityaM, ma nAste maNDale // 12 // artha-karmanA baMdhamAM mUla kAraNabhUta 13 kriyAo che. te A pramANeH (1) " arthakriyA -sava-paranA kAje pRthivI vagere jIvanI hiMsA rUpa kriyA. (2) "anartha kriyAsava-paranA prajana vagara paNa vananA velA vagere teDavArUpa jIvahiMsAnI kriyA. (3) "hiMsAdiyA -ANe mane mAryo, mAre che ke mAraze, mATe Ane huM mAruM-AvI buddhithI mAra mAravA rUpa kriyA. (4) "akasamAta kriyA-kaI bIjAne haNavA mATe bANa Adi zatre pheMkavA jatAM bIjAne haNe che. (5) dakTivipasa kriyA-mitra chatAM zatru jANune haNe che. (6) "mRSAkiyA-pitAnA mATe ke potAnA janene mATe asatya balavA rUpa kiyA. (7) "adatta grahaNa kriyA-sva-parAdi mATe cerI karavA rUpa kriyA. (8) adhyAtma kriyA-jyAM bAhya hetu sivAya kharAba mana karavA rUpa kriyA. (9) "mAnakriyA - jAtimA vagerathI matta banI bIjAnI avahelanA karavA rUpa kriyA. (1) "mitravRtti kriyA' -mAtA-pitA-mitra Adi vajanane alapa aparAdha hevAthI tADana-tarjana-hanAdi 18. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAja zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga sakhta daMDa karavA rUpa kiyA. (1) "mAyAkrayA--mAyAthI bIjAonI hiMsA vagere kriyA. (12) bhakilethI bIjAona hiMsA Adi karavA rUpa kiyA. (13) "ryApathikA" je vaLI niraMtara apramatta bhagavAna vItarAga vegIndranegathI thatI kriyA. A 13 kriyAomAM parihAra karavA dvArA tathA 14 chanA samudAyamAM arthAt sUkSama ane bAdara rUpe be prakAranA ekendri, vikalendriya tathA saMjJA ane asaMjJI-ema be prakAranA paMcendriye maLI kula sAta prakAranA jenA pratyekanA paryAya ane aparyApta maLI cauda bhUtagrAmamAM rakSaNa karavA dvAra, 15 paramAdhAmIomAM arthAt aMba, aMbarISa, zyAma zabala, raudra, uparaudra, kAla, mahAkAla asipatra, dhanuSya, kuMbha, vAlukA, vaitaraNI, kharavara ane mahASa. (sva-sva nAma pramANe nArakane ghaNAM dukhe Ape che.) samyagajJAna dvArA je sAdhu prayatna kare che, te saMsAracakamAM rahetuM nathI. (12-1211) gAhAsolasaehi, tahA assaMjamammi ya / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 13 // thorAni, tathADavaMja . yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 13 // artha-jemAM gAthA nAmanuM solakuM adhyayana che, te zrI sUyagaDAMga sUtranA pahelA dhrutarakaMdhanA sela adhyayanamAM, arthAta samaya, vaitAlIya, upasarga parijJA, razrIparajJA, narakavibhakti, vIraratava, kuzIlaparibhASA, vIrya, dharma, samAdhi, mArga, sama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ . .. zrI caraNavidhi-adhyayana-31 25 vasaraNuM, avitatha, graMtha, yatIta ane gAthA rU5 adhyayanamAM kahelA anuSThAna dvArA, pRthivI vagere viSayavALA sattara bhedanA asaMyamamAM, pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, beIndriya, teIndriya, caurindriya ane paMcendriya-ema nava prakAranA jIvane saMghaTTo Adi kare, pustakAdi ajIvane jayaNa nahi pALavAthI thate asaMyama; AMkhothI joyA vagara karavuM te prekSya-asaM. cama gRhasthanA sAvadya vyApAranI preraNA karavI te upaasaMyama; vastra-pAtra vagerene nahi pramArjavAM te pramAjanA asaMyama, IMDila-prazravaNa Adi azuddha bhUmimAM paraThavavAM te pariSkA panA-asaMyama,mananedroha-IrSA-abhimAnAdiazubha bhAmAM joDavuM te mana-asaMyama, sAvadya-duSTa vacana bolavuM te vANIne asaMyama; temaja gamanAgamanAdi kriyAmAM upagazUnya vartavuM te kAyAne asaMyama. AvI rIte sattara prakAranA asaMyamamAM parityAga karavA rUpe je muni prayatna kare che, te saMsAracakramAM rahetuM nathI. (13-1212) vaMbhaMmi nAyajjhayaNesu, ThANesu asmaahie| . je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 14 // brahmaNi jJAtAdhyayaneSu, sthAneSvasamAveH / - yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 14 // artha--aDhAra prakAranA brahmacaryamAM eTale dArika ane kriya zarIranA bhegene manavacana-kAyAe karavA-karAvavAanumodavA rUpe tyAga. (2*3=43=18) tenA pAlana dvArA egaNeza ukSiptajJAdi jJAnAdhyayanemAM jJAna dvArA (ukSiNa, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga saMghATaka, aMDaka, kUrma, sevaka, tuMbaka, rohiNI, malalI, mArkadI, caMdramasa, dAvadrava, udaka, maMDuka, tetalI, naMdIphaLa, aparakaMkA, AkIrNa, saMsamA ane puMDarIkajJAta asamAdhinA kAraNa rUpa viza sthAnamAM parityAga dvArA [vIza sthAne-(1) jaladI jaladI cAlavuM. (2) apramAjita sthAnamAM besavuM, sUvuM vagere. (3) barAbara nahi pramAjelA sthAnamAM besavuM vagere (5) zAstrAjJAthI vadhAre zayyA-Asana Ada vAparavAM. (5) vaDIla vargane apamAnAdi-parAbhava kara. (6) kRta-paryAyavaya rUpa sthavira vargane parAbhava kare. (7) pramAdathI ekendriyAdi jenI hiMsA karavI. (8) kSaNe kSaNe kepa kare. (9) lAMbA kALa sudhI krodha kare. (10) pakSamAM bIjAnI niMdA karavI. (11) vAraMvAra avadhAraNa (jakAra pUrvakanI) bhASA balavI. (12) zAnta thayelA kavAyanI pharIthI udIraNA karavI. (13) bIjA bIjA kajIyAnI paraMparA cAlu rAkhavI. (14) akAlamAM savAdhyAya kare. (15) sacitta rajathI kharaDAyelA hAtha-paga chatAM pravRtti karavI. (16) rAtri vagerenA vikAsa mATe zabda kare. (17) kacha kare. (18) gacchamAM-paraspara sAdhuemAM bheda kare. (19) sUryodayathI mAMDI sUryAsta sudhI AhAra-pANI vAparavAM. (90) eSaNA samitinuM pAlana nahi karavuM. je sAdhu hamezAM prayatna kare che, te saMsAracakrathI para thAya che. (14-1213) ikkIsAe sabale su, bAvIsAe priishe| je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 15 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 277 ekaviMzatau zabaleSu, dvAviMzatau parISaheSu / / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 15 // artha- cAritrane malina banAvanAra ekavIza sabala kiyA emAM parihArakaravA rUpe, te A pramANe-(1) hastakriyA karavA karAvavArUpa abrahmanuM sevavuM. (2) atikrama-vyatikama-atigara rUpe maithuna sevavuM. (3) rAtribhojana. (4) AdhAkarmanuM bhejana. (5) rAjapiMDanuM bhejana.(6) kautabhejana. (7) prAmitya bhajana (8) abhyAhuta bhejana. (9) Ache bhejana.(10) chamahinAmAM eka gacchamAMthI bIjA gaNamAM javuM. (11) eka mahinAmAM traNa vAra dagalepa-nAbhi jeTalA pANImAM utaravuM. (12)eka mahinAmAM aparAdha chUpAvavA rUpa mAyAsthAnenuM sevana. (1314-15) IrAdApUrvaka jIvahiMsA-juraDuM-cerI karavI. (16) kazuMya vacce na hoya tevI sacitta pRthivI upara sUvuM-besavuM vagere. (17) sacitta patthara ke kIDAoe khAdhela lAkaDA upara AMtarA vinA ubhA rahevuM vagere. (18) IDavALI-trasavALI jamInamAM besavuM vagere. (19) nirdayatApUrvaka kaMdamULa-phUla Adi lIlI vanaspatinuM bhajana karavuM. (20) eka varSamAM daza vAra dagalepa-mAyAsthAne karavAM. (2) IrAdApUrvaka sacitta jalathI bhIMjAyelA hAtha ke pAtravALA gRhastha pAsethI bhejana vahArIne vAparavuM. pUrvokata bAvIza parISahamAM sahana karavA rUpe je muni haMmezAM prayatna kare che, te saMsAracakamAM rahete nathI. (15-1214). tevIsai subhagaDe, rUvAhiema suresu ya / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 16 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ a 1 - 278 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga trayoviMzati sUtrakRte, rUpAdhikeSu sureSu ca / yo bhikSuryatate nityaM sa nAste maNDale // 16 // artha-zrI sUyagaDAMga sUtranA trevIsa adhyayane, temAM pahelA mRtakaMdhanA sela kahyAM ane bIjA prataskaMdhanA puMDarIka, kiyAsthAna, AhAra parijJA, apratyAkhyAna kiyA, anagAra, AdrakIya ane nAlaMdIya-ema sAta maLIne trevIza adhyayanamAM, temaja rUpAdhika daza bhavanapati, ATha vyaMtara, pAMca tiSI ane eka prakAre vaimAnike maLI kula cAreya nikAyanA vIzeya jAtinA devane viSe yathArtha prarUpaNuM vagere dvArA je sAdhu prayatna kare che, te saMsAracakamAM rahetuM nathI. (16-1211) paNavIsabhAvaNAhi, uddesesu dasAiNaM / je bhikkhU jayai niccaM, se na acchai maMDale // 17 // paJcaviMzatau bhAvanAsu, uddezeSu dazAdInAm / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 17 // artha-pAMca mahAvratanA rakSaNa mATe dareka vatamAM bhAvavAnI pAMca-pAMca maLIne pacIza bhAvanAomAM, paribhAvanArUpe, sUtrAdinA uddeza-samudeza ane anujJA mATe gurUne cha vaMdana devAM, traNa vAra kAussagna kara, ItyAdi zAstrokta kriyA karavI te udezanA kALa jANavA. te zrI dazAzrutaskaMdhanA daza adhyayane daza, zrI kalapasUtranA daza adhyayanamAM daza ane vyavahAranA cha uddezAnA-ema chavvIzane aMge kAlagrahaNadinete kriyA vageremAM prarUpaNa dvArA je bhikSu haMmezAM prayatna kare che, te saMsAracakramAM rahetuM nathI. (17-1216) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI caraNavidhi-adhyayana-31 279 aNagAraguNehiM ca, pakappaMmi taheva ya / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 18 // anagAraguNeSu ca, prakalpe tathaiva ca / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 18 // artha-sAdhunA vrata vagere sattAvIza guNemAM arthAt cha vrata, pAMca indriyane nigraha, bhAvazuddhi, kriyAzuddhikSamA, vairAgya, mana-vacana-kAyAnI duSTa pravRttine nirodha, cha vanakAyanI rakSA, egayuktatA, vedanAdinuM sahana ane prANAnta upasarga AdimAM paNa samAdhi rAkhavI. A guNemAM yathArtha sevana karavA dvArA thatA zastraparijJA Adi aThThAvIza adhyayanAtmaka zrI AcArAMga rU5 prakalpamAM, (jyAM yativyavahAra prakRSTa che) (28 adhyayane-zastraparijJA, vekavijaya, zItavaNIya, samyakatva, AvatI lekasAra, dhUta, vimeha, upadhAnazruta, mahAparijJA, piMDeSaNa, zayyA, IrSA, bhASA jAta, vaaiSaNA, pATaSaNa, avagraha pratimA, (sthAna, naidhika, uccAraprazravaNa, zabda, rUpa, parakriyA ane anya kriyA) A sAta sakhika bhAvanA, vimukti uddaghAta (nAnuM pAyazcitta), anudUvAta meTuM prAthazcitta) ane ApaNu (ApelA prAyazcittamAM vadhAre kare te) yathArtha prarUpaNA dvArA je muni haMmezAM prayatna kare che, te saMsAracakamAM rahetuM nathI. (18-1218) pAvasuyapasaMgesu mohaTANesu ceva ya / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchaha maMDale // 19 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, pApazrutaprasaGgeSu, mohasthAneSu caiva ca / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 19 // artha-pApanA kAraNabhUta kRtemAM tathAvidha Asakti rUpa prasaMge mAM arthAt 29 prakAranA pApakRta prasaMgomAM-(1) vyaMtarAdi denA aTTahAsya AdinA phaLanuM varNana jemAM heya. (2) akasmAta lehIne varasAda, vRSTi vagerenA phaLanuM jemAM varNana hoya. (3) AkAzamAM thatA grahanA bheda vagerenA phaLanuM jemAM varNana heya. (4) bhUmikaMpa vagere pRthvIne vikAra joIne ja "AnuM Ama thaze Adi phaLa jaNAvanAra. (5) aMgaskuraNa AdinA phaLanuM varNana jemAM heya te aMgazAstra. (6) vaja vagere svaranuM ke pakSI vagerenA svarenuM varNana jemAM heya te svarazAstra. (7) vyaMjana-zarIra uparanA masa, tala vagere uparathI tenuM phaLa jaNAvanAra. (8) lakSaNa-avayanI rekhAo uparathI tenuM phaLa jaNAvanAra. e nimittazAstranA ATha aMgenA darekanA traNa traNa bhede che. 1-sUtra, ra-vRtti, 3-vattika-e traNathI guNatAM (843=24) vIza, (25) saMgItazAstra, (26) nRtyazAstra, (ra7) zilpazAstra, (28) vaidakazAstra, (29) dhanurveda (zastrakalAjJApaka) zA. AvA pApazAstromAM tyAga karavA dvArA temaja mehanIya rUpa mehanA trIza sthAnamAM arthAt (1) nadI vagere jaLamAM pesIne raudra adhyavasAyathI trasa jIvanI hiMsA. (2) hAtha vatI mukha vagere DhAMkIne duHkha nAdapUrvaka rADa pADatAM ekaDA Adi ane hadayamAM mAra mAra (3) reSathI lIlI vAdhara vagerethI mAthuM vIMTIne mArI nAkhave (4) kraratAthI mastake magara-hathe-ghaNa vagere mArIne-mAthuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 Adi pheDIne mArI nAkhavA. (5) bahu janenA netA-rakSaka je heya tene mArI nAkhavA (6) chatI zaktie plAna vagerenI auSadhAdi dvArA sevA na kare. (7) kuyukitao dvArA sAdhune ke dIkSAthI gRhasthane dharmabhraSTa kare. (8) zrI jinezvarenI niMdA kare. (9) AcArya vagerenI jAti AdithI niMdA kare. (10) AcArya AdinI vaiyAvacca na kare. (11) punaH punaH nimitta kathanAdi dvArA adhikaraNa meLavI tIrthane bheda (kusaM5) karAve. (12) tenA deSane jANavA chatAM vazIkaraNAdi prayoga kare. (13) tyAga karelA bhegonI IcchA kare. (14) abahuzrata hevA chatAM huM bahuzrata chuM' ema bele. (15) atapasvI hovA chatAM huM tapasvI chuM - ema bele. (16) gRha vageremAM lekane mUkI dhUmADA sahita agni saLagAve. (17) pate akArya karIne bIjAe e karyuM che -ema kahevuM. (18) bhikSA vagere mATe Avela munine nirdayatApUrvaka ghAta kare. (19) azubha mana karIne pracUra mAyApragathI sakala lekane ThagavA. (20) satya bilanArane paNa juThe TharAve. (21) nitya kajIye kare. (22) mArgamAM lekene laI jaIne teonuM dhana vagere lUMTI le, (23) lekene vizvAsa pamADI teonI strIone upabhega kare. (24) kuMvAre nahiM chatAM huM kuMvAre chuM - ema kahevuM (25) brahmacArI nahi chatAM huM brahmacArI chuM -ema kahevuM. (26) jenAthI aizvaryavAna thaye heya, tenA ja dhananuM haraNa karavuM te. (27) rAjA, senApati, pAThaka ke zeThanuM khUna karavuM. (28) devene nahi jevA chatAM huM jouM chuM" evuM kathana Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 zrI uttarAdhyayana sUtrArtha-bIjo bhAga karavuM. (29) "kAmagardabha devenuM zuM prajana che?--ema belIne devenI avajJA karavI. (30) jenA prabhAvathI yazasvI ke UMce caDhyo heya, tenA ja bhega AdimAM aMtarAya kare. AvA sthAnano tyAga dvArA je sAdhu haMmezAM prayatna kare che, te saMsAracakramAM rahetA nathI. (19-1218) siddhAiguNajoesu, tittIsAsAyaNAsu ya / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 20 // siddhAtiguNayogeSu, trayastriMzadAzAtanAsu ca / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 20 // artha-siddhonA atizAyI ekatraza guNemAM, arthAt pAMca saMsthAne, zukalAdi pAMca varNo, be prakAranI gaMdha, madhurAdi pAMca rase, gurU, laghu khAdi ATha sparzI, purUSavedAdi traNa vede -ema aThThAvIzane abhAva, temaja azarIrI paNuM, asaMgapaNuM, janmarahitapaNuM-ema ekatrIza guNomAM zraddhA dvArA, mana-vacana -kAyAnA prazasta vegenA saMgraha mATe nimittabhUta "AlecanA" AdigasaMgrahanA batrIza prakAromAM, arthA-(1) zive pitAnA aparAdha gurUne-AcAryane yathArtha kahI saMbhaLAvavA. (2) AcAryuM paNa ziSyakathita aparAdha bIjAne nahi jaNAvavA. (3) ApattinA prasaMgamAM dharmamAM daDhatA keLavavI. (4) dunyavI sukhanI eSaNA vagara tapa kare. (5) jJAna bhaNavA rUpa grahaNa ane kriyAmAM apramAda rUpa Asevana-A be zikSAnuM pAlana karavuM. (6) zarIranI zobhA vagere nahi karavuM. (7) guNa tapa kare. (8) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 283 saMteSa dhAra. (9) parISahAdine jaya. (10) saralatA. (11) saMyama viSayamAM pavitratA. (12) samyakatvazuddhi. (13) cittasamAdhi. (14) AcArapAlanamAM daMbha nahi kare. (15) vinIta banI abhimAna nahi karavuM. (16, dhIrajavALI buddhi dhAravI. (17, mikSanI abhilASAmAM parAyaNa rahevuM. (18) svadeSa DhAMkavA mATe mAyA nahi karavI. (19) pratyeka anuSThAne mAM sArI rIte vidhi karavI. (20) saMvara kare. 21) sarva kAmagathI vairAgya thAya tevI bhAvanA karavI. (22) mUlaguNene aMge savizeSa paccakakhANa karavAM. (23) uttaraguNene aMge savizeSa paccakhANa karavAM. (25) AtmAnA deSane upasaMhAra (ghaTADe) kara. (25) dravya-bhAvaviSaya vyutsarga-vividha tyAga kare. (26) apramattabhAva keLava. ra7) kSaNe kSaNe sAmAcArInuM pAlana karavuM. (28)dhyAnamAM sthiratA. (29) prANaH vedanAnA udaye paNa manamAM seMbha na kara. (30) paugalika saMga-saMbaMdhanuM paccakakhANa karavuM. (31) aparAdhonuM prAyazcitta karavuM. (32) maraNaH ArAdhanA (lekhana)karavI. A batrIzamAM sevana dvArA, tetrIza AzAtanAomAM, arthAt (1 thI 9) AcArya AdinI AgaLa, paDakhe, pAchaLa athavA atyaMta najIka cAlavuM-ubhA rahevuM-besavuM (10) ubhaya sAdhAraNa pANathI gurUnI pahelAM bahibrUmimAM gayela ziSya zauca karavuM. (11) gurUnI pahelAM gamanAgamananI AcanA karavI. (12) rAtre gurUe belAvyA chatAM, jAgatA evA ziSya gurUne javAba nahi Ape. (13) belAvavA gyazrAvaka vagerene gurUnI pahelAM belAvavA. (14) AhAra Adi lAvIne bIjAonI AgaLa pahelAM AlecIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga pachI gurUnI pAse Alece. (15) e pramANe khIjAone pahelAM batAve. (16) e pramANe gurUne Ama traNa pahelAM ApyA sivAya azanAdi dvArA bIjAone Amatre. (17) gurUnI rajA lIdhA sivAya je je vastu Ave, te te tene pracura-pracura Ape (18) sArU sArU pete vApare che. (19) divase gurUe elAvyA chatAMya javAba ApatA nathI. (20) gurU tarapha vAraMvAra kaThAra rIte khele che. (21) gurUe elAvyA chatAM, jayAM rahyo rahyo gurUvacana sAMbhaLe tyAM ja rahyo rahyo javAba Ape che. (rara) 'zuM tu' kahe che ?-ema gurUne mele che. (23) jevu gurU khele tevA ja javAma Ape che. jema ke--gurUe kahyuM kehuM Aya ! glAna vageranI vaiyAvacca kema karatA nathI? tyAre ziSya sAme javAba Ape che ke 'tuM ja kema vaiya vacca karatA nathI ?" (24) gurU jyAre dhama kathA karatA hoya tyAre mana bagADI nAkhe. (25) 'tuM A arthAMne bhUlI jAya che'ema gurUne kahe. (26) gurU upadezadAna karatA hoya te vakhate pote ja DAhyo thaIne kathA karavA besI jAya. (27) 'bhikSAkALa thai gayA che' ItyAdi vAkayathI akALe paNa sabhAne teDI pADe (28) cAlu sabhAmAM ja gurUe kahela ane peAtAnI kuzaLatA atAvavA mATe vizeSa ane kahevA maDI paDe. (29) thI 31) gurUnA saMthArAne pagathI saMghaTTo kare, ese ke sUve, (3ra) gurUnA karatAM uMcA Asane bese. (33) gurUnA samAna Asane bese. A tetrIza AzAtanAemAM parivana dvArA je sAdhu prayatna kare che, te sa'sAracakramAM rahetA nathI. (201219 ) * Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 225 ii epa ThANesu, jo bhikkhU jayaI sayA / khiSpaM se savvasaMsArA, vippamuccai paMDie ttivemi // 21 // ityeteSU sthAneSu, yo bhikSuryatate sadA kSipraM sa sarva saMsArAdvipramucyate paNDitaH iti bravImi // 21 // 1 a-A pramANe pUrvokata sthAnAmAM je muni haMmezAM prayatna kare che, te paDiMta AtmA jaladIthI saghaLA saMsAramAMthI sukata khanI jAya che. A pramANe he jammU ! huM kahuM chuM". ( 21 - 1220 ) ekatrIzamu' zrI caraNavidhi-adhyayana sapU`< Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra accaMtakAlassa samUlayassa, sabassa dukkhassa u jo pmokkho| taM bhAsao me paDipuNNavittA, suNeha egaMtahiyaM hiyatyaM // 1 // atyantakAlasya samUlakasya, sarvasya duHkhasya tu yaH pramokSaH / taM bhASamANasya meM pratipUrNacittAH zRNutaikAntahitaM hitArtham // 1 // arthaanAdikALavALA, kaSAya-avirati rUpe mUlavALA ane sarvane dukha karanAra saMsArathI mukita rUpa kahevAtA mekSatatvane,ekAnta hitakArI mekSa khAtara, akhaMDita cittavALA banI tame sAMbhaLe. (1-1rara1). nANassa sabassa pagAsaNAe, aNNANamohassa vivajjaNAe / rAgassa dosassa ya saMkhaeNaM, egaMtasokkhaM samuvei mokkhaM // 2 // jJAnasya sarvasya prakAzanayA'jJAnamohasya vivarjanayA / rAgasya dveSasya ca saMkSayeNaikAntasaukhyaM samupaiti mokSam // 2 // atha-matijJAnAdi sarva jJAnane nirmala karavA dvArA, matiajJAna Adi rU5 ajJAna ane dazamehanIya rUpa mehae bannenI, miyAtanA zravaNanA tyAga ane kudaSTisaMganA tyAga dvArA vivAthI, rAga ane dveSanA vinAzathI arthAt jJAna-darzana-cAritra rUpa mekSamArgathI ekAnta sukhavALA mokSane AtmA pAme che. jJAnAdithI duHkhapramekSa bhale he, paNa jJAnAdinI prAptine hetu karyo che? te kahe che (2-1rarara) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-sara 287tsses maggo guruviddhasevA, vivajjaNA bAlajaNassa duuraa| sajjhAyaegaMtanisevaNA ya, muttatthasaMciMtaNayA ghiI ya // 3 // tasyaiSa mArgaH guruvRddhasevA, vivarjanA bAla janasya dUrAt / svAdhyAyaikAntaniSevaNA ca, sUtrArthasaJcintanA dhRtizca // 3 // anyathArtha zAsakathaka gurUonI ane zrata paryAya vagerethI sthavira evA vRddhonI sevA, pArzvastha vagerene dUrathI tyAga kemake-teone svalpa paNa saMga mahAdeSa che, ekAntathI svAdhyAyanuM sevana, sUtrArthane vicAra, mananI svasthatA rUpa ti-A badhA kAraNe-upAya jJAna-darzana-cAritra rUpa mekSamArganA che-ema samajavuM. (3-1223) AhAramicche miamesaNijja, sahAyamicche niuNabuddhiM / / nikeabhicchejja vivegajogaM, samAhikAme samaNe tvssii||4|| AhAramicchenmitameSaNIyaM, sahAyamicchennipuNArthabuddhim / niketa macchedvivekayogyaM, samAdhikAmaH zramaNaH tapasvI // 4 // .. artha-mita ane eSaNIya AhArane I che paNa enAthI ulaTAne na Iche, jIvAdi padArthaviSayaka nipuNa jJAnavALAne sahAyaka tarIke I che ane strI AdinA saMsargaDita-ucita Azrayane I che. samAdhinI kAmanAvALe zramaNa tapasvI, uparokta AhAra, sahAyaka ane Azrayane iche paNa enAthI viparItanI IcchA na kare. (4-122) Na vA labhijjA niuNaM sahAyaM, guNAhikaM vA guNo samaMvA / ekko'pi pAvAI vivajjayaMto, viharijja kAmesu asjjmaanno|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 na vA labhennipurNa sahAyyaM, guNAdhikaM vA guNatassamaM vA / eko'pi pApAni vivarjayanviharetkAmeSvasajam // zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-khIjo bhAga 11911 a-o kadAca jJAnAdithI adhika ke samAna nipuNa sAthIdAra-sahAyaka na maLe, kAmaleAgeAmAM Asaktine nahi karatA ane pApanA hetubhUta anuSkAnAne tyAga karatA, gItA anele ekale paNu vihAra kare! have jJAnAdinA avarodhaka ane duHkhahetubhUta mAhAdinA je prakAre utpAda, je prakAre kSaya ane je prakAre tenA kSayamAM duHkhane kSaya che, e viSaya uDe che. (5- 1225) jahA ya aMDappabhavA balAgA, aMDaM balAgappabhavaM jahA ya / emeva mohAyayaNaM khutahA, mohaM ca taNhAyayaNaM vayaMti // 6 // rAgo ya dosoviya kammabIyaM, kammaM ca mohappabhavaM vayaMti / kammaM ca jAImaraNassa mUlaM, dukkhaM ca jAI maraNaM vayaMti // 7 // dukkhaM hayaM jassa na hoi moho, moho hao jassa na hoi tahA / tanhA hayA jassa na hoi loho, loho hao jassa na kiMcaNAi // // tribhirvizeSakam // yathA cANDaprabhavA balAkA, aNDaM balAkAprabhavaM yathA ca evameva mohAyatanA khu tRrNA mohaM ca tRSNa (yatanaM vadanti ||6|| rAgazca dveSeopi ca karmabIjaM karma ca mohaprabhavaM vadanti / vadanti ||7|| duHkhaM ca jAtimaraNaM karma ca jAtimaraNasya mUlaM duHkhaM hataM yasya na bhavati moho, moho hato yasya na bhavati tRSNA / tRSNA hatA yasya na bhavati lobhaH, lobhA hato yasya na kiJcanAni // 8 // // tribhirvizeSakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prasAdasthAnAdhyayana-32 199 aje prakAre iMDAthI pedA thanArI-magalI kukaDI che ane iMDuM. magalI-kukaDIthI pedA thanAra che, te ja prakAre ajJAna ane mithyAdarzana rUpa meAhunA utpattisthAnavALI tRSNA che. arthAt mehu tRSNAthI pedA thayA ane tRSNAnI utpattisthAnavALA mAha che, yAne mehathI rAga-dveSa rUpI tRSNA pedA thAya che. ahI' tRSNA ane mahanA paraspara kA -kAraNubhAva-janyajanakabhAva che. rAga ane dveSa jJAnAvaraNAdi kama nu khIjakAraNa che ane kama rAga-dveSa rUpa mAhanuM kAraNa che. ahI krama ane rAga-dveSa rUpa mAhunA paraspara kArya-kAraNubhAva che. janma-maraNanuM mULa kAraNu kama che ane janma-maraNu du:khanuM kAraNu che. jenI pAse duHkhamUla mAha nathI, tenu' duHkha hataprahata thayuM. jene mAha haNye tene. rAga-dveSa rUpa tRSNA hatI nathI. jeNe tRSNA dguNI, teNe lAbha haNye ja. jenA lAbha haNAyA, tenI pAse kAMI dranyA hAtAM nathI arthAt akiMcana mane che. jo dravyeA hAya to prAyaH abhilASA thAya. dravyAbhAva, nirIha-akicana manAve che. ( 6 thI 8-1226 thI 1228 ) rAgaM ca dosaM ca tadeva mohaM uddhattukAmeNa samUlajAlaM / je je uvAyA paDivajjiyavvA, te kittaissAmi ahANupuvi // 9 // rAgaM ca dveSaM ca tathaiva moha uddhartukAmena samUlajAnm / ye ye upAyAH pratipattavyAH tAn kAntayiSyAmi yathAnupUrvi // 9 // atha-tIvra kaSAya vagere ane viSaya vagere mUaAnI jAla sahita, rAga, dveSa ane mAhanu' unmUlana karavAnI IcchAvALAe, je je UpAyA svIkAravA ceAgya che, te te upAcAne hu' kramasara kahIza. (9-1229) 19 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga rasA pakAmaM na niseviavvA, pAyaM rasA dittikarA narANaM / dittaM ca kAmA samabhivaMti, dumaM jahA sAduphalaM va pakkhI // 10 // jahA davaggI pauriMdhaNe vaNe, samAruo novasamaM uvei / eviMdiaggovi pagAmabhoiNo,na baMbhayArissa hiAya kssi||11|| vivittasejjAsaNaniANaM omAsaNANaM damiiMdiANaM / na rAgasattU dharisei cittaM, pAio vAhirivosahehiM // 12 // jahA birAlAvasahassa mUle, na mUsagANaM vasahI pasatthA / emeva itthInilayassa majjhe, na baMbhayArisma khamo nivAso // 13 // // caturbhikalApakam // rasA prakAmaM na niSevitavyA, prAyo ramA dRptikarA narANAm / dRptaM ca kAmAH samabhidravanti, drumaM yathA svAduphalamiva pakSI // 10 // yathA davAgniH pracurendhane vane, samAruto nopazamamupaiti / evamindriyAgnirapi prakAmabhojino, na brahmacAriNo hitAya kasyacit // 11 // viviktazayyAsanayaMtritAnAmavamAzanAnAM damitendriyANAm / na rAgazatrurdharSayati cittaM, parAjito vyAdhirivauSadhaiH // 12 // yathA biDAlAvasathasya mUle, na mUlakAnAM vasatiH prazastA / evameva strInilayasya madhye, na brahmacAriNaH kSamo nivAsaH // 13 // // caturbhikalApakam / / artha-dUdha vagere vigaIo rUpa rasa atyaMta vAparavA nahi, kema ke-bahudhA rase nara-nArIne dhAtuone uddareka karanArA che. dasa manuSyane kAmaviSaye ghere che-vaLage che. jema svAdu phaLavALA vRkSane paMkhIo AkramaNa kare che, tema dhAtuonI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 291 atyaMta vRddhivALAne kAma AkramaNa kare che. jema pracura iMdhanavALA vanamAM vAyu sahita dAvAnaLa zAnta thato nathI, tema dharmavRkSane dAhaka heI Indriyajanita,rAgane agni atyaMta AhArI game tevA suthita brahmacArIne hita mATe thatuM nathI. jema gaDucI Adi auSadhethI parAbhUta kuSThAdi vyAdhi dehane nukazAna karatuM nathI, tema strI vagerethI rahita vasatimAM rahelA alapajI jitendriyanA cittane rAga rUpI zatru parAbhava karate nathI. jema bilADAnA sthAnanI najIkamAM uMdaronuM rahevuM prazasta nathI, kema ke-tethI tene avazya hAnine saMbhava che, tema strIonA nivAsa madhye brahmacArIne nivAsa yukta nathI, kema ke tyAM brahmacaryanI bAdhAne saMbhava che. (10 thI 131230 thI 1233) na rUvalAvaNNavilAsahAsaM, na jaMpiyaM iMgia pehi vA / itthINa cisi nivesaittA, daTuM vavasse samaNe tavastI // 14 // asaNaM ceva apatthaNaM ca, aciMtaNaM ceva akittaNaM ca / itthIjaNassAriyANajuggaM, himaM sayA baMbhacere rayANaM // 15 // kAmaM tu devIhiM vibhUsiAhiM, na cAiA khobhaiuM tiguttA / sahAvi egaMtahiaMti naccA, vivittabhAvo muNiNaM pasatthI // 16 // mokkhAbhikaMkhissa'vi mANavassa, saMsArabhIrussa Thiyassa dhmme| neyArisaM duttaramatthi loe, jahitthio bAlamaNoharAo // 17 // te vastu chAvaNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga na rUpalAvaNyavilAsahAsaM, na jalpitamiGgitaprekSitaM vA / strINAM citte nivezya draSTuM, vyavasyed zramaNaH tapasvo // 14 // adarzanaM caivA'prArthanaM cAcintanaM caivA'kArtanaM ca / strIjanasyAryadhyAna yogya, hitaM sadA brahmacarya ratAnAm / 15 / / kAmaMtu devIbhirvibhUSitAbhiH, na zakitAH kSobhayituM triguptAH / tathApyekAntahitamitijJAtvA, viviktabhAvo munInAM prazastaH // 16 // mokSAbhikAkSiNo'pi mAnavasya, saMsArabhIroH sthitasya dharme / / naitAdRzaM dustaramasti loke, yathA khiyo bAlamanoharAH // 17 // vADhiApam atha-zramaNa tapasvI, strIo saMbaMdhI sArI AkRtivALuM rU5, nayana ane manane AnaMdaprada guNarUpa lAvaNya, viziSTa veSaracanAdi rUpa vilAse, hAsya vagerene, ahi ! A. kevuM suMdara che?--ema vikalpathI manamAM thApIne jovA mATe prayAsa kare nahi. temaja stra saMbaMdhI aMganuM maraDavuM Adi, kaTAkSapUrvaka jevuM vagere, izArA vagere ane lalita vANI vagerene jovA mATe prayAsa ke vicAra kare nahi. strIjanane nahi jevI. e ja ke nahi IcchavI e ja, strIjananA rUpa AdinuM smaraNamAM nahi lAvavuM e ja tathA nAmanI ke guNanI apekSAe strajananI prazaMsAnahikaravI e ja, brahmacaryamA parAyaNa munione dharmAdi. rUpa AdhyAnane vegya haMmezAM hitakArI che. arthAt strIonA. rUpa Adine rAgapUrvaka jevA prayAsa nahi kare. je ke triguptathI gupta-dhIra munione alaMkAravALI devIo paNa calita karI. zakatI nathI, te paNa munione mATe ekAnta hitakArI jANI vivikta bhAva ( strI vagerethI rahita sthAna ) zrI jina vagere mahApurUSoe vihita-prazaMsita karela che. arthAt strI AdinA saMgamAM prAyaH yegIo paNa calita thAya che. je calita thatA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 . zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra nathI te paNa apakIti AdinA deSanA bhAgIdAra thAya che, mATe viviktA zreyaskara che. zratadharmamAM rahela saMsArathI DaranAra ane mokSanA abhilASI mAnavane paNa je staramAM dustara hoya te A lekamAM strIo che. AvuM bIjuM kaI dustara nathI, kema ke-nirvika bAlene manahara lAgatI strIo duratikrama che arthAt strInuM baMdhana e parama baMdhana che. (14 thI 17-1234 thI 1237) ee asaMge samaikkamitA, muhuttarA ceva havaMti sesA / jahA mahAsAgaramuttarittA, naI bhave avi gaGgA samANA // 18 // kamANugiddhippabhavaM khu dukkhaM, sabassa logassa sadevagassa / jaMkAi mANasi ca kiMci tassaMtagaM gacchai vIarAgo // 19 // jahA ya kiMpAgaphalA maNoramA, raseNa vaNNeNa ya bhujjmaannaa| te khudae jIvia paccamANA, eovamA kAmaguNA vivAge // 20 // je iMdiANaM viSayAmaNuNNA, na tesu bhAvaM nisire kayAI / na yAmaNuNNesu maNaM'pi kujjA, samAhikAme samaNetavassI // 21 // // caturbhiHkalApakam // etAMzca saGgAnsamatikramya, sukhottarAzcaiva bhavanti zeSAH / yathA mahAsAgaramuttIrya, nadI bhavedapi gaGgAsamAnA // 18 // kAmAnugRddhiprabhavaM khuduHkhaM, sarvasya lokasya sadevakasya / yatkAyikaM mAnasikaM ca, kicittasyAMtakaM gacchati vItarAgaH // 19 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga yathA ca kimpAkaphalAni manoramANi, seLa vana asthamAnAnI tAni kSodayanti jIvitaM, pacyamAnAnyetadupamAH kAmaguNA vipAke // 20 // ye indriyANAM viSayA manojJAH, na teSu bhAvaM nisRjetkadAcit / naivA'manojJeSu mano'pi guryAsamAdhiAma aLastAravI razA pArmika pravam | artha-A pUrvokta strI viSayanA saMbaMdhane atikamI, dravya vagerenA saMbaMdhe sukhapUrvaka ullaMghI zakAya che. jema kesvayaMbhUramaNa rUpa mahAsAgara tarI gayA bAda gaMgA samAna nadI sukhapUrvaka tarI zakAya che, tema ahIM samajavuM. arthAta strane saMbaMdha chUTaze te bIjA saMbaMdhe chUTatAM vAra lAgatI nathI. deva sahita sakala lekanuM mAnasika-kAyika je kAMI duHkha che, te duHkha mAtra kAmaganI-viSayanI niraMtara AsaktithI pedA thAya che. te sakala duHkha mAtranA aMtane kAmAsakita vagarane-vItarAga AtmA pAme che. jema varNa-rasa-gaMdhaparzathI mane hara evAM kipAka vRkSanAM phaLa bhajana samaye sukha Ape che paraMtu pariNAme prANa khalAsa kare che, tema dekhAvamAM mane Dara A kAmaga-viSaye prAraMbhamAM bheLavelA sukha rUpa lAge che paraMtu pariNAme duHkhada janma-maraNa Ape che. je IndrinA manahara viSaya che, temAM Indriye pravartAvavA mATe kadAcit rAgabhAvavALuM mana kare ! tathA je IndriyenA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prasAdasthAnA yana-32 201 amaneAhara viSaye che, temAM indriyA pravartAvavA dveSabhAvavALuM paNa mana kare ! arthAt rAga--dveSanA abhAva rUpa samAdhinI icchAvALA zramaNa--tapasvI ane! (18thI21-1238thI1241) cakkhussa rUvaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu | taM do saheuM amaNuSNamAhu, samo u jo tesu sa bIarAgo ||22|| ruvassa cakkhuM gahaNaM vati, cakkhussa rUvaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassaheuM amaNuNNamAhu // 23 // rUvesu jo giddhimuve tivvaM, akAliaM pAvai se viNAsaM / rAgAure se jaha vA payaMge, Aloalole samuve maccuM // 24 // je jAvi dosaM samuveitivyaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / durddavadoseNa sapaNa jaMtU, na kiMci rUvaM avarajjhaI se // 25 // // caturbhiHkalApakam // cakSuSo rUpaM grahaNaM vadanti, tadrAgahetu tu manojJamAhuH / tad dveSahe tuma manojJamAhuH, samastu yasteSu sa vItarAgaH // 22 // rUpasya cakSurgrahaNaM vadanti, Jain Educationa International cakSuSo rUpaM grahaNaM vadanti / rAgasya hetu samanojJamAhuH, dveSasya hetumamanojJamAhuH ||23|| rUpeSu yo gRddhimupaiti tIvrAmakAlikaM prApnoti sa vinAzam / rAgAraH sa yathaiva pataGgaH, AlokalolaH samupaiti mRtyum ||24|| For Personal and Private Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga yazcApi dveSaM samupaiti tIvra, tasminkSaNe sa tu upaiti duHkham / durdAnta dveSeNa svakena jantuH, __ na kiJcidrUpamaparAdhyati tasya // 25 // che pim | atha-AMkhathI rU5 grahaNayogya bane che ane te manehara rUpa zagane hetu tathA amane hara rUpa dveSane hetu bane cheema kahevAya che. je manahara ane amane hara rUpamAM rAgadveSa vagarane che, te vItarAga-vItaSa kahevAya che. arthAt je te bannemAM AMkha na pravartAve ane kadAca pravRtti thAya, te samatAnuM avalaMbana kare! AMkha rUpane grahaNa kare che arthAt grAhaka che. AMkhathI rUpa grahaNa karAya che. arthAt rU5 grAhyA che. A baMnene paraspara grAhA-grAhaka saMbaMdha che. rUpanI mAphaka rAga-dveSanuM kAraNa cakSu che, tethI manahara rUpa grAhaka cakSurAgane hetu ane amane hara rUpa grAhaka cakSu zreSane hetu che, mATe cakSunenigraha vyAjabI che. jema pataMgIyuM ati cinagdha dipazikhAnA darzanamAM laMpaTa banI mRtyune pAme che, tema je rAgAtura banele AtmA manahara rUpamAM tIvra Asakita rUpa rAgane kare che te akALe vinAzane pAme che. je amanehara rUpamAM tIvra dveSane kare che, te AtmA te ja kSaNe manasaMtApa Adi rUpa duHkhane pAme che. pitAnA dudanta cakSunA deSathI jaMtu aparAdhI bane che, paraMtu tejatune thoDuM paNa rUpa aparAdhI banAvatuM nathI. (22 thI 25-1242 thI 1245) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 egaMtaratto ruiraMsi rUve, atAlise se kuNaI paosaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAlo, na lipyai teNa muNI virAgo // 26 // ekAntarakto rucire rUpe'tAdRze sa karoti pradveSam / duHkhasya sampIDamupaiti bAlo, na lipyate tena munirvirAgaH // 26 // artha-jemanehararUpamAM ekAnta rAva thAya, te amanehara rUpamAM avazya dveSa kare che tathA mehamUDha duHkhanA DuMgarAone pAme che. vairAgI-vItarAgI muni te duHkhathI vepAta nathIdu:bhddit bhane cha. (29-1246) rUvANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai garUve / cittehiM te paritAveibAle, pIlei attadvagurU kili? // 27 // rUvANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rakSaNa sanniyoge / vae vioge akahiM suhaM se, saMbhogakAle aatittilaabhe||28|| // yugmam // rUpAnugAzAnugatazca jIvazcarAcarAhrinastyanekarUpAn / citraustAnparitApayati bAlaH pIDayatyAtmArthaguruH kliSTaH // 27 // rUpAnupAte parigrahenotpAdane, rakSaNasanniyoge vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, sambhogakAle cA'tRptilAbhe // 28 // // yugmam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - 98 zrI utarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga artha-manahara rUpanI pAchaLa AzA ane tenI pAchaLa taNAyele jIva, nAnA prakAranA upAthI jAti vagerenA bhedathI aneka prakAranA trasa ane sthAvara jIvenI hiMsA kare che. svArthAnta-rAmAnya banI bAlajIva bIjA ne duHkhI kare che-raDAve che-raMjADe che. rUpanA anurAgathI ane macchanA kAraNe surUpa vastune meLavavAmAM, te meLavyA bAda rakSA karavAmAM ane tene sva-para kAryomAM joDavAmAM, surUpa vastunA vinAzamAM ane viyegamAM kyAMthI jIvane sukha hoya? te rUpAnurAgIne kayAMya sukha maLatuM nathI. arthAt surUpa strI, hAthI, gheDA, vastra vagerene meLavavA Adi mATe te te kalezakAraNabhUta upAyamAM pravRtti karate rUpAnurAgI dukhane ja mAtra anubhave che. vaLI upaganA samaya rUpasaMgakALamAM paNa tRptinI prApti nahi thavAthI tene kyAMthI sukha maLe ? kema ke-vividha rUpanA darzanamAM paNa rAgIene tRpti thatI nathI, paraMtu tenAthI vadhAre ne vadhArenI IcachAthI rAgI kheda ja pAme che ane sukhI thatuM nathI. (27+28-12471248) rUve atitte apariggahe a, sattIvasatto na uvei tuhiM / atuDhidoseNa duhIparassa, lobhAvile AyayaI adattaM // 29 // taNhAbhibhUassaadattahAriNo rUve atittassa pariggahe a / mAyAmusaM vaiDai lobhadosA,tatthAvi dukkhA na vimuccaI se // 30 | mukhyama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra rUpe'tRptazca parigrahe ca, sopaNavatto noti tuSTim | atuSTidoSeNa duHkhI parasya, lobhAvilo Adatte adattam // 29 // tRSNAbhibhUtasyA'dattahAriNo, mAyAmRSA varddhate lobhadoSAttatrApi duHkhAnna vimucyate saH // 30 // artha-rUpamAM tRpti vagarane ane viSayamUccha rU5 parigrahamAM pahelAM sAmAnya ane pachIthI gADha-atyaMta AsaktivALa banele saMteSane pAmate nathI, mATe asaMtoSanA deSathI, je A rUpALI cIja mArI pAse hoya te bahu sAruM - AvI IcchAthI atyaMta duHkhI thate ane lebhakalaMkI, bIjAnI rUpALI vastunI cerI kare che. lebhathI hArele ane tenI para vastune cAra banele, rUpa ane parigrahanA viSayamAM asaMtuSTa, bane che. arthAta lebhana deSathI bhI banele pArakuM dhana care che, te chUpAvavA mATe mAyApUrvaka asatya bole che ane mAyApUrvaka asatya balavA chatAMya duHkhathI te chUTa nathI, paraMtu vadhu ne vadhu duHkhapAtra ja bane che. (2930-1249 +1250). mosassa pacchA ya purastho a,pabhogakAle a duhI durte| evaM adattANi samAyayaMto, rUve atitto duhio annisso||31|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga rUvANurattassa narassa evaM, kutto muhaM hojja kayAi kici / tatthovabhogevi kilesa dukkhaM, nibattaI jassa kae Na dukkhaM // 32 // moSasya pazcAcca purastAcca, kathA che TukavI TurataH. evamadattAni samAdadAno, rUpe'tRpto duHkhito'nizraH // 31 // rUpAnuraktasya narasyaivaM, kutaH sukhaM bhavetkadAcitkiMcit / tatropabhogepi klezaduHkhaM, nirvatayati yasya kRte na duHkham // 32 // artha-asatyabhASaNa pahelAM ciMtAthI, pAchaLa pauttApathI ane prAgakALamAM kSebhathI duHkha thate, A janmamAM aneka viDaMbanAthI ane anya bhavamAM nakAdinI prApitathI jene aMta duSTa che, e duraMta jaMtu thAya che. A prakAre cerI karate ane rUpamAM atRpta thate duHkha thAya ! arthAt keInA AdhAra vagarane banI duHkhI thAya che. A pramANe rUpAnurAgI manuSyane kadAcit kaI paNa jAtanuM sukha kyAMthI hoya ? kema ke-rUpanA anurAgamAM-upabhegamAM paNa atRptinI prApti rUpa bAdhAthI pedA thayela duHkha thAya che. te muzIbata veThI upabheganuM upArjana kare che. je upabheganI utpattimAM duHkha ja che, te tenA bhegamAM sukha kayAMthI hoya ? (31-3ra1251+1252) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdarasthAnAdhyayana-3ra 301 . emeva rUvammi gao pabhosaM, uvei dukkhohprNpraao| paduddacitto aciNAikamma, jaM se puNo hoi duI vivAge // 33 // rUve viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajjhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM // 34 // / / yugmam // evameva rUpe gataH pradveSamupaiti duHkhaughaparamparA / pradviSTacittazca cinoti karma, yattasya punarbhavedukhaM vipAke // 33 // rUpe virakto manujo vizokaH, etena duHkhaughaparampareNa / na lipyate bhavamadhyepisanjaleneva puSkariNIpalAzam // 64 // // yugmam // artha-evI rIte amane hara rUpamAM cheSane karanAre uttarottara duHkha paraMparAne pAme che, temaja cittamAM dveSane dhAraNa karanAra azubha karmane bheguM kare che. te karma anubhavakALamAM ahIM ane bhavAntaramAM tene duHkhajanaka thAya che. manehara rUpamAM rAga vagarane ane amane hara rUpamAM dveSa vagarane manuSya zeka vagarane thAya che, eTaluM ja nahi paNa saMsAra maLe rahevA chatAM te pUrvokta dukhasamUhanI paraMparAthI lepate- sparzAte nathI. jema jalamadhyamAM rahevA chatAM kamaladala jalathI pAtAnathI, tabhanmahI sabhA. (33+34-1253+1254) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 uttarAdhyayana-sUtra sA` bhAga bIjo soassa sa gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosauM amaNuNNamAhu, samo ajo tesu sa vIrAgo ||35|| sadassa soaM gahaNaM vayaMti, soassa sadaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuSNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu ||36|| sasu jo giddhimuve tibdhaM, akAliya pAvai se viNAsaM / rAgAure hariNamievva muddhe, sadda atitte samubei maccuM // 37 // // tribhirvizeSakam // zrotrasya zabda grahaNaM vadanti, tadrAgahetuM tu manojJamAhuH / taddveSahetumamanojJamAhuH, zabdasya zrotraM grahaNaM vadanti, samazca yasteSu sa vItarAgaH // 35 // zrotrasya zabda grahaNaM vadanti / rAgasya hetuM samanojJamAhuH, Jain Educationa International dveSasya hetumamanojJamAhuH // 36 // zabdeSu yo gRddhimupaiti tIvramakAlikaM prApnoti saH vinAzam / rAgAturo hariNamRga iva mugdhaH, zabde'tRptaH samupaiti mRtyum ||37|| // tribhirvizeSakam // - athazrotrandriyathI zabda grAhya che ema kahevAya che. manAhara zabdarAganA ane amaneAhera zabda dveSanA hetu che ema kahevAya che. A bannemAM je rAga-dveSa vagaranA samAna rahe che, te vItarAga kahevAya che. zabdanA grAhaka zrotrandriya ane For Personal and Private Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdasthAnAdhyana-2 303 zabda zrendriyathI grAhya che-ema kahevAya che. mane hara zabda sahita zrotra rAgane hetu ane amane hara zabda sahita zrotra Sane hetu che ema kahevAya che. jema haraNa vagere pazu zikArInA gIta Adi zabdamAM mugdha banAvAthI atRpta banele mRtyune pAme che, tema je mane hara zabdamAM tIvra Asaktine pAme che, te AtmA rAgAtura banavAthI akALe vinAzane pAme che. ( 35 thI 37-1255 thI 1257) je Avi dosaM samuvei tivvaM,taMsi kkhaNe se u uvei dukkhN| duItadoseNa saeNa jaMtU, na kiMci saI avarajjhaI se // 38 // pagaMTa ratto rui si sadde, atAlise se kuNaI paosaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle,na lippai teNa muNI virAgo // 39 // sahANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attagurU kilidde||40|| // tribhirvizeSakam // yazcApi dveSaM samupaiti tIvra, tasminkSaNe sa tUpaiti duHkham / durdAnta dvaSeNa svakena jantuH, __ na kizcit zabdamaparAdhyati saH // 38 // ekAntaraktaH rucire zabde, atAdRze saH karoti pradveSam / duHkhasya sampIDAmupaiti bAlaH, . __na lipyate tena muniH visagaH // 39 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zrI uttetarAdhyayana satra sAtha-bIjo bhAga . . zabdAnugAzAnugatazca jIvaH, __ carAcarAn hinasti anekarUpAn / cistAn paritApayati bAlaH, pIDayati AtmArthaguruH kliSTaH // 40 // rimirviSatram | artha -je amane hara zabdomAM tIvra TheSa kare che, te takSaNa duHkhane pAme che. pitAnA duddata TheSa nAmanA deSathI jIva aparAdhI bane che, paraMtu vAstavika rIte zabda ke paNa jAtane aparAdhane hetu nathI. mane hara zabdamAM ekAnta rAgI banele amane hara zabdamAM je zreSa kare che, te bAla. mUDha duHkhanA samudAyane pAme che. rAga vagarane muni te duHkhanA samuhathI levAtuM nathI. manahara zabda pAchaLanI AzA pAchaLa paDele jIva, aneka prakAranA upAthI aneka jAtinA trasthAvara onI hiMsA kare che ane svArthInga-rAgAzva te bAlajIva bIjA ne duHkha Ape che. (38 thI 40 -1258 thI 1260) sahANuvAe Na pariggaheNa, upAyaNe rkkhnnsnnioge| vae vioge akahiM suhaM se, saMbhogakAle a atittilaabhe||41|| sadde atitte a apariggahe a,sattopasatto na uvei tuhi / atuTTidoseNa duho parassa, lomAvile AyayaI adattaM // 42 // taNhAbhibhUassa arattahAriNo, sadde atittassa pariMggahe a| mAyAmusaM vaiDai lobhadausA,tatthAvi dukkhA na vimuccaI se||43|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 305 mosassa pacchA ya purattho a, pogakAle a duhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMto,sadde atitto duhio annisso||44|| saddANuratassa narassa evaM, katto haM hojja kayAi kiMci / tatthopabhogevi kile sadukkhaM, nivvattaI jassa karaNa dukkhaM // 45 // emeva sadami gao paosaM, uvei dukkhohaparaMparAo / paTTacitto a ciNAikamma, jaM se puNo hoi duhaM vivaage||46|| sadde viratto maNuo visAgo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajjhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNopalAsaM // 47 // ||sptbhiHkulkm // zabdAnupAtena parigraheNa, utpAdane rakSaNasanniyoge / vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, sambhogakAle cAtRptilAbhe // 41 // zabde atRptezca parigrahe ca, saktopasakto na upaiti tuSTim / atuSTidoSeNa duHkhI parasya, __ lobhAvila Adatte adattam // 42 // tRSNAbhibhUtasya adattaharasya, ___ zabde atRptasya parigrahe ca / mAyAmoSaM varddhate lobhadoSAn, tatrApi duHkhAnna vimucyate saH // 43 // moSasya pazcAt ca puratazca. prayogakAle ca duHkhI durantaH / evamadattAni samAdadat , zabde atRpto duHkhito'nizraH // 44 // 20 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga zabdAnuraktasya narasyaivaM, yukata purva avena vAvita viMvitA tatropabhAgepi klezaduHkhaM, nirverathati Tura chavAmAM evameva zabde gataH pradveSaM, pradviSTacittazca cinoti karma, yad tasya punaH bhavet duHkhaM vipAke // 46 // kAle vivo manu vizoja, patene duauthapAyA. na lipyate bhavamadhyepi sanjaleneva puSkariNIpalAsaM // 47 // che sadAmitram | artha-manahara zabdanA anurAgathI ke mUcchathI,manahara zabdavALI vastunA upArjanamAM, rakSaNamAM, sva-para kAryomAM joDavAmAM, tenA viyegamAM ane vinAzamAM tene kyAMya sukha nathI. saMbhogakALamAM paNa atRptinI prApti hevAthI sukha nathI. manahara zabdamAM ane mane hara zabdavALI vastumAM atRpta banela hoI sAmAnya AsaktivALo banI, atyaMta gADha AsakitavALo banele saMteSane pAmatuM nathI. A asaMtoSa nAmanA doSathI duHkhI banele, lebhAviSTa banI pArakI manahara zabdavALI vastun gIta-gAyaka-dAsI Adi vINuM-vAMsaLI vagere vastunI cerI kare che. tRNathI gherAyela, cAra bane, maneharazabdamAM ane mane Dara zabdavALI vastumAM atRpta banele mAyApUrvaka asatya bole che. lebhanA deSathI tyAM paNa dAkhathI te chUTate Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 307 nathI. asatyabhASaNu pahelAM ciMtAthI, pAchaLathI pazcAttApathI ane prayAgakALamAM kSAbhathI duHkhI hatA durata prANI khaneche. A pramANe cArI karatA, zabdamAM atRpta banelA anAtha duHkhI bane che. zabdAnurAgI manuSyane e pramANe kadAcit koi paNa jAtanu' sukha kayAMthI hAya ? manahara zabdavALI vastu rUpa upabhoganI utpattimAM duHkha che, te upabhAganA bhogamAM sukha kayAMthI hAya ? yAne duHkha ja hAya che. A pramANe amaneAhara zabdamAM dveSane karanArA duHkhanA samUhanI paraparAne pAme che. cittamAM dveSa dhAraNa karanAro azubha kama legu kare che, ke je kama' anubhavakALamAM ahI ane paraleAkamAM duHkhI kare che. manehara zabdamAM rAga vagaranA manuSya, zAka vagaranA khanI A pUrNAMkata duHkhasamUhanI para parAthI sa'sAramadhyamAM rahevA chatAM lepAtA nathI. jema jalamadhyamAM rahevA chatAM kamaladala jalathI lepAtA nathI, tema ahIM samajavu. (41 thI 47-1261 thI 1267) cANassa gaMdha gahaNaM vayaMti, rAgaheDaM tu maNuNNamAhu | taM dosauM amaNuNNamAhu, samo u jo tesu vIrAgo // 48 gaMdhassa ghANaM gahaNaM vayaMti, ghANassa gaMdhaM gahaNaM vayaMti / taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuSNamAhu // 49 // // gaMdhesu jo giddhamuveitivtraM, akAliaM pAvara se viNAsa / rAgAure osa higdha giddhe, sappe bilAbho viva nikkhamaMte // 50 // je Avi dosaM samuvei tibvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / durddata doseNa saraNa jaMtu, na kiMci gaMdhaM avarajjhai se | 51 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 zrI uttarAdhyayana sUtrArtha-bIje bhAga egaMtaratto ruira'si gaMdhe, atAlise se kuNai paosaM / dukkhassa sapIlamuveha bAle, na lippaI teNa muNI virAgo // 52 // gaMdhANugAsANugae a jIve, gharAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attaTThakurU kiliDhe // 53 // gaMdhANuvAe Na pariggahe Na, upAyaNe rakkhaNasanniyoge / vara vioge a kahiM suhaM se,saMbhogakAle aatitti lAbhe // 54 // gaMdhe atitte apariggahe a, sattovasatto na uvei tuhiM / atuDhidoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM // 55 // // aSTabhiHkulakam / / ghrANasya gaMdhaM grahaNaM vadanti, taM rAgahetuM tu manojJamAhuH / taM dveSahetumamanojJamAhuH, __ samastu yaH teSu sa vItarAgaH // 48 // . gaMghasya ghrANaM grahaNaM vadanti, ghrANasya gaMdhaM grahaNaM vadanti / taM rAgahetuM tu manojJamAhuH. dveSasya hetumamanojJamAhuH // 49 // gaMdheSu yaH gRddhimupaiti tIvramakAlikaM prApnoti saH vinAzam / rAgAturaH auSadhigandhagRddhaH, sarpa iva bilAnniSkrAman // 50 // yaH cApi dveSaM samupaiti tIvra, tasmin kSaNe sa tUpaiti duHkham / durdAntadveSeNa svakena ja tuH, na kizcit gandhaM aparAdhyati tasya // 51 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra 309 ekAntaraktaH rucire gandhe, atAdRzaH saH karoti pradveSam / duHkhasya sampIDAmupaiti bAlaH, na. lipyate tena muniH virAgaH // 22 // gandhAnugAzAnugatazca jIvaH, - carAcarAn hinasti anekarUpAn / ciauH tAn paritApayati bAlaH, pIDayati AtmArthaguruH kliSTaH // 53 // gandhAnupAtena parigraheNa, utpAdane sa rakSaNasanniyoge / vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, sambhogakAle cAtRptalAbhe // 54 // gandhazcAtRptazca parigrahe ca, saktopasakto nopaiti tuSTim / atuSTidoSeNa duHkhI parasya, lobhAkliAH Adatte adattam // 55 // . // aSTabhiHkulakam // arthA-dhrANendriyathI gaMdha grAhya che-ema kahe che. te manahara gaMdha rAgane hetu ane amane hara gaMdha dveSane hetu che-sema 4 cha. re manA 2-mamanohara adhAmA samAna chrAga-dveSa vagarane che, te vItarAga kahevAya che. gaMdhanI grAhaka dhrANendriya ane gaMdha ghANendriyagrAhya che-ema kahe che. te manahara gaMdha sahita prANu gahetu ane amane hara gaMdha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga sahita ghrANu dveSa ketu che-ema kahe che. je manahara-amanehara gadhavALI vastuomAM rAgAtura tIvra Asakita kare che, te akALe vinAzane pAme che. jema ke nAgadamanI Adi auSadhIonA ga'dhamAM Asakata banele nAga, khIlamAMthI nIkaLate gArUDika vagerene paravaza banI duHkhane anubhave che, tema ahI' manahara gaMdhamAM rAgAtura manuSya vinAzane pAme che. je amanehara gaMdhamAM tIvra dveSane kare che, te tatkAla duHkhane pAme che. te peAtAnAduIntaamane haragaMdhanA dveSarUpa dveSathI prANIaparAdhI ane che, paraMtu amaneAhara gaMdha tene kAMi aparAdhI banAvatuM nathI mukhya te peAtAnA ja doSa kAraNa che. rUciragaMdhamAM ekAnterAgI anele amaneAhara gadhamAM pradveSa kare che. te khAlamUDha duH kha samudAyane pAme che. paNa vairAgI muni te duHkhasamudAyathI lepAta nathI. maneAhara gaMdhanI pAchaLa rahelI AzAne paravaza chatra, anekavidha upAyArthI aneka jAtinA trasa-sthAvara jIvAnI hi'sA kare che. rAgAndha-svArthAnya khAlamUDha bIjA jIvAnedu:khI anAveche. manohara gadhanA anurAgathI ane te gaMdhavALIvastunI mUrchAthI,te vastuonA upArjanamAM, rakSaNamAM, sva-para kAryoMmAM joDavAmAM, vinAzamAM ane viyegamAM sukha kAMthI hAya? vaLI saMbheLakALamAM paNa tRptinI prApti nahi thavAthya sukha kAMthI hAya ? maneAhara gaMdha ane tenI vastuomAM sAmAnyI AkitavALA banI, pachIthI atyaMta gADha AsakitavALA anele sa'teSa pAmatA nathI. te leAbhAviSTa asa tASa nAmanA dveSathI duHkhI banI pArakI manahara gaMdhavALI vastunI cArI kareche. (48 thI 15-1268 thI 1275) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prasAdasthAnAdhyayana-32 11 taNDAbhibhUyassa adattahAriNo, gaMdhe atittassa pariggahe a / mAyAmu vaDDha ko madosA, tatthAvi dukkhA na vimuccaI se // 56 // mosassa pacchA ya puratthao a, pabhogakAle a duhI durate / evaM adattANi samAyayaMtI, gaMdhe atitto duhio aNisso // 57 // gaMdhANurattassa naramsa evaM, kutto suhaM hojja kayAha kiMci / tatthovabhogevi kilesa dukkhaM nivattaI jassa karaNa dukkhaM // 58 // emeva gaMdhammi gao paosaM, uvei dukkhohaparaMparAo / paTTacitto a ciNAikammaM jaM se puNo hoi duhaM vivAge // 59 // dhe virato maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaM pareNa / na lippaI bhavamajjhevi saMto, jaleNa pukkhariNIpalAsaM // 60 // // paMcabhiHkulakam // tRSNAbhibhUtasya adattaharasya, mAyAmRSAM varddhate lobhadoSAn, gaMdhe atRptasya parigrahe ca / tatrApi duHkhAnna vimucyate saH // 56 // moSasya pazcAt saH purastazca, evamadattAni samAdadat, Jain Educationa International prayogakAle ca duHkhI duraMtaH / gaMdhe atRptaH duHkhitaH anizraH // 57 // gaMdhAnuraktasya narasyaivaM, kutaH sukhaM bhavet kadAcit kiMcit / tatropabhogepi klezaduHkhaM, nirvarttayati yasya kRte nu duHkham // 58 // For Personal and Private Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga. evameva gaMdhe gataH pradveSaM, upaiti pra dveSTacittazca cinoti karma, duHkhautraparaMparAH / yat tasya punaH bhavet duHkhaM vipAke ||19|| gaMdhe viraktaH manujo vizokaH . na lipyate bhavamaye'pi Jain Educationa International etena duHkhaucaparamparayA / sanjaleneva puSkariNIpalAzam // 60 // // pamim // a-tRSNAthI gherAyelA cAra, maneAhara gaMdha ane gaMdhavALI vastuomAM atRpta banele, leAbhanA dveSI mAyApUrNAMka asatya khole che. tyAM paNa asatya bolavA chatAM te duHkhathI chUTatA nathI. asatyabhASaNa pahelAM cintArtho, pachIthI pazcAttApa ane prayAgakALamAM kSobhathI du:kho durata prANI mane che. A pramANe cArI karatA, manAhara gaMdha ke gaMdhavALI vastumAM atRpta banelA duHkha-anAtha bane che. A mujaba maneAhara gadhAnurAgI manuSyane kayAMthI keI paNa jAtanuM sukha DhAya? jenA upArjanamAM paNu duHkhahAya, te duHkhajanyavastunA upabhogamAM paNa lezakArI duHkha ja hoya. A pramANe amanahara ga dhamAM dveSane karanArA du:khasamUhanI paraparAne pAme che. cittamAM pradveSa dhAraNa karanArA te azubha karmo bhegu' kare che. te tenA anubhavakALamAM ahIM ke bhavAntaramAM pharI pharI du:khane anubhave che. maneAhara gaMdhamAM rAga vagaranA manuSya, zeka vagaranA banI, A pUkita duHkhasamUhanI paraMparAthI For Personal and Private Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra 393 - bhavamadhyamAM rahe chatAM paNa pAse nathI. jema jalamadhyamAM rahevA chatAM kamaladala jalathI levAtuM nathI, tema ahIM samajavuM. (56-tho 10 1279 thI 1280) jIhAe rasaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosaheDaM amaNuNNamAhu, samo a jo tesu sa viiaraago||61|| rasassa jihaM gahaNaM vayaMti, jIhAe rasaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu // 2 // rasesu jo giddhimuveitivvaM, akAlikaM pAvai se viNAsaM / rAgAure vaDisavibhinnakAe, macche jahA Amisabhogagiddhe // 63 // je Avi dosaM samuvei tibdha, sikkhaNe se u uvei dukkhaM / duiMtadoseNa saraNa jaMtU, na kiMci rassaM avarajjhaI se // 64 // ergataratto ruire rasaMmi, atAlise se kuNaI paosaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa mugI virAgo // 65 // rasANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attadvagurU kiliThe // 66 // rasANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rkkhnnsnnioge| vara vioge a kahiM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe // 67 // rase atitte apariggahe a, sattovasatto na uvei tuhi / atuTTidoseNa duhI parassa, lomAvile AyayaI adattaM // 68 // // aSTabhiHkulakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 jihvayA rasaM grahaNaM vadanti, taM dveSahetumamanojJamAhuH zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga taM rAgahetuM tu manojJamAhuH / rasasya jihva grahaNaM vadanti, samazca yaH teSu saH vItarAgaH // 61 // rAgasya hetuM samanojJamAhuH, raseSu yaH gRddhimupaiti tIvrAmakAlikaM prApnoti saH vinAzam / rAgAturaH baDizatribhinnakAyaH, jihvayA rasaM grahaNaM vadanti / citraiH yazcApi dveSaM samupaiti tIvra, tasmin kSaNesa tUpaiti duHkham / durdAntadveSeNa svakena jantuH, Jain Educationa International dveSasya hetumamanojJamAhuH ||62|| matsyo yathA AbhiSabhogagRddhaH // 63 // 3 ekAntaraktaH rucire rase, na kiJcit rasamaparAdhyati tasya // 64 // duHkhasya sampIDAmupaiti bAlaH, atAdRze saH karoti pradveSam / na lipyate tena muniH virAgaH // 65 // rasAnugAzAnugatazca jIvaH, carAcarAn hinasti anekarUpAn / : tAn paritApayati bAlaH, pIDayati AtmArtha guruH kliSTaH // 66 // rasAnupAtena parigraheNa, utpAdane rakSaNasanniyoge / vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, 'sambhogakAle cAtRptilAbhe || 67 ||| For Personal and Private Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-72 + - rase atRptazca parigrahe ca, sakopasakto na upaiti tuSTim / atuSTidoSeNa duHkhI parasya, __ lobhAvila Adatte adattam // 6 // ! amistram | artha- jindriyathI rasa grAhya che- ema kahe che. manehara rasane rAgahetu ane amanahara rasane dveSahetu kahe che. te manahara-amanahara rasamAM samAna rAga-dveSarahita vItarAga kahevAya che. rasanI jihuvendriya grAhaka ane jIbhathI rasa grAhya che ema kahe che. manahara rasa sahita jIbha rAgane hetu ane amanohara rasa sahita jIbha dveSahetu che. jema mAMsabhakSaNamAM Asakta matsya, mAchalAM pakaDavAnA AMkaDA, ke jenA aMte sthApita mAMsavALA leDhAnA khIlathI cIrAyelI kAyAvALe bane che, tema je rasamAM tIvra Asakti kare che, te rAgAtura akALe vinAzane pAme che. je amanohara rasamAM tIvra dveSane kare che, te tatkAla duHkhane pAme che. potAnA dardIta amanahara rasagata dveSa nAmanA deSathI pote prANu aparAdhI bane che, paraMtu koI tene rasa aparAdhI banAvatuM nathI. je manahara rasamAM ekAntarAgI amane Dara rasamAM praDhaSane kare che, te bAlamUDha duHkhanA samudAyane pAme che, paNa rAga vagarane muni te dukhasamUhathI levAtuM nathI. madhura rasanI ane AzAnI pAchaLa taNAyela chava, bhakSapagI haraNa, pazu, mIna, paMkhI vagerene tathA kaMdamUla-phaLa Adine haNe che, aneka prakAranA upAyathI vividha jAtinA traNa-sthAvara jIvane haNe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 316 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga che, temaja rAmAnya ane svArthAnta bAlamUDha bIjA jene duHkha Ape che. madhura rasanA anurAgathI-mUchathI, rasavALI vastunA upArjanamAM, rakSaNamAM, sva-para kAryomAM joDavAmAM, vinAzamAM ane viyegamAM tene kayAMya sukha maLatuM nathI. vaLI saMbhogakALamAM tRptinI prApti nahi thavAthI sukha thatuM nathI. madhura rasa, te rasavALI vastuomAM sAmAnyathI AsakitavALA banI, pachIthI atyaMta gADha AsaktivALobanI saMteSane pAmate nathI. asaMteSa nAmanA deSathI duHkha banI lebhAviSTa bane, miSTAna-pakavAna, phaLa vageremadhurI rasavALI 1stunI yArI 42 che. (61 thI 68-1281 thI 1288) . taNhAbhibhUassa adattahAriNo, rase atittasa pariggahe a| mAyAmusaMvaDDhai lobhadosA, tatthAvi dukkhAna vimuccaI khe||69|| mosassa pacchA ya puratthao a, pogakAle a duhI duraMte / evaM adattAni samAyayaM to, rase atito duhio aNisso // 7 // rasANurattassa narassa evaM, katto suhaM hojja kayAi kici| tatthovabhogevi kilesadukkhaM, nivvattaI jassa kae Na dukkhaM // 71 // emeva rassaMmi gao paosaM, uvei dukkhohprNpraao| paduddacitto a viNAi kammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge // 72 // rase viratto maNuo visogo, epaNa dukkhohaparaMpareNa / / na lippai bhavamajjhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM // 73 // // paMcabhiHkulakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra 317 tRSNAbhibhUtasya adattaharasya, rase atRptasya parigrahe ca / mAyAmRSAM varddhate lobhadoSAn , tatrApi duHkhAnna vimucyate saH // 69 // moSasya pazcAt ca purastazca, prayogakAle ca duHkhI durantaH / evamadattAni samAdadat , rase atRptaH duHkhitaH anizraH // 7 // rasAnuraktasya narasya evaM, kutaH sukhaM bhavet kadAcit kiMcit / tatropabhoge'pi klezadukhaM, __ . nivartayati yasya kRte nu duHkham // 7 // evameva rase gataH pradveSaM, upaiti duHkhaughaparamparAH / pradviSTacittazca cinoti karma, yad tasya punaH bhavet duHkha vipAke // 72 // rase virakaH manujo vizokaH, etena duHkhaughaparamparayA / na lipyate bhavamadhye'pi sanjaleneva puSkariNIpalAzam // 73 // ||pnycbhiHkulkm / / artha-tRSNathI gherAyele cera, rasamAM-rasavALI vasturUpa parigrahamAM atRpta, lebhanA deSathI mAyApUrvaka asatya bele che. asatya bolavA chatAMya te duHkhathI mUkAtuM nathI. asatya bhASaNa pahelAMciMtAthI, pAchaLathI pazcAttApathI ane prAgakALamAM kSobhathI dukha duraMta prANuM bane che. A pramANe corI karate Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga rasamAM atRptabaneladuHkhI-anAtha bane che. madhura rasAnurAgI manuSyane A mujaba jarA paNa keI paNa jAtanuM sukha kyAMthI hoya? jenA upArjana rUpa mULamAM duHkha che, te upabhogane vipAka atyaMta duHkha-leza rUpa hoya emAM zuM pUchavuM? A pramANe amane hara rasamAM dveSane pAmele dukhasamUhanI paraMparAne pAme che. jenA cittamAM prakhya che, te azubha karma bheguM kare che. te azubha karma anubhavakALamAM ahIM ane bhavAntaramAM pharI pharI duHkha Ape che. je jalamadhyamAM rahevA chatAM kamaladala jaLathI lepAtuM nathI, tema madhura rasamAM rAga vagarane manuSya, zeka vagarane banela, bhavamadhyamAM rahevA chatAM duHkhanA samUhanI paraMparAthI lapAto nathI. (69 thI 73-1289 thI 1293) kAyassa phAsaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosaheuM amaNuNNamAhu, samo a jo tesusa vIarAgo // 74 // phAsassa kAyaM gahaNaM vayaMti, kAyassa phAsaM gahaNaM vayaMti / rAgassa he saNuNNamAdu, dosassa heuM amaNuNNamAhu // 75 // phAsassa jo giddhimuvei tivvaM, akAliaMpAvai se viNAsaM / rAgAure sIajalAvasanne, gAhaggahIe mahise va raNNo // 76 / / je Avi dosaM samuvei tivvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / duddatadoseNa saeNa jaMtU, na kiMci phAsaM avarajjhaI se // 77 // egaMtaratto. ruiraMsi phAse, atAlise se kuNaI paosaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa muNI viraago||78|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prabhAvasthAnAdhyayana-32 319 phAsANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehi te paritAvei bAle, pIlei attaTTagurU kiliTThe // 79 // phAsANuvAe Na pariggaheNa, upAyaNe rakkhaNasannioge | va vibhoge a kahaM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe // 80 // phAse ati apariggahe a, sattovasatto na uvei tuTThi | atuTThidoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM // 81 // // aSTabhiHkulakam // kAyasya sparza grahaNaM vadanti, taM dveSahetumamanojJamAhuH, sparzasya kArya grahaNaM vadanti, rAgasya hetuM samanojJamAhuH, taM rAgahetuM tu manojJamAhuH / samazca yasteSu saH vItarAgaH // 74 // kAyasya sparza grahaNaM vadanti / Jain Educationa International dveSasya hetumamanojJamAhuH // 75 // sparzeSu yo gRddhimupaiti tIvrAmakAlikaM prApnoti saH vinAzam / rAgAturaH zItajalAvasanno, grAhagRhIto mahiSa ivA'raNye // 76 // yApi dveSaM samupaiti tIvra, tasmin kSaNesa tUpaiti duHkham / durdAntadoSeNa svakena jantuH, na kiJcit sparzA aparAdhyati tasya // 77 // For Personal and Private Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 zrI uttarAdhyayana sUtra sA-khIjo bhAga ekAntaraktaH rucire sparze, atAdRze saH karoti pradveSam / duHkhasya sampIDAmupaiti bAlaH, na lipyate tena muniH virAgaH // 78 // sparzAnugAzAnugataca jIvaH, carAcarAn hinasti anekarUpAn / citraiH tAn paritApayati bAlaH, pIDayati AtmArthaguruH kliSTaH // 79 // sparzAnupAtena parigraheNa, Jain Educationa International utpAdane rakSaNasanniyoge / vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, sambhogakAle cAstRptilAbhe // 80 // sparze atRpta parigrahe ca, saktopasakto nopaiti tuSTim / atuSTidoSeNa duHkhI parasya, lobhAvila Adate adattam // 81 // aSTabhiHkulakam // atha-sparzendriya kAyAthI paza grAhya che-emakahe che. te maneAhara sparza rAganA hetu ane amanehara spaza dveSanA hetu kahe che. je mane hara-amane haraspardhAmAM samAnarAga-dveSa vagaranA che, te vItarAga kahevAya che. sparzanI kAyA grAhaka ane kAyAthI sparzI grAhya che ema kahe che. manehara sparzI sahita kAya rAganA ane amanahara sparzI sahitakAya dveSanA hetu che ema kahevAya che. je AtmA maneAhara spa mAM rAgAtura manI tIvra Asakita kare che, te akALe vinAzane pAme che. jema ThaMDA jaLamAM nimagna thayela jaMgalI pADo. For Personal and Private Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdasthAnAdhyana-22 321 jalacara vizeSa grAhethI pakaDAyela vinAzane pAme che, tema ahIM samajavuM. vaLI je amanahara sparzamAM praveSa kare che. te AtmA tatkALa dukhane pAme che. pitAnA amane hara parzanA pradeSa rUpa doSathI prANuM pite ja aparAdhI bane che, paraMtu keI paNa sparza aparAdhI banAvatuM nathI. je mane hara sparzamAM ekAnta rAgI ane amane hara sparzamAM praNa kare che, te bAlamUDha duHkhanA samudAyane pAme che, paNa vairAgI muni te duHkhanA samudAyathI pAse nathI. manahara sparza pAchaLa rahela AzAnI pAchaLa paDelo jIva, (zubha sparzavALA mRgacarma puSpa-vastra vagerenA saMgrahamAM ane strIsevana AdimAM pravartate) aneka prakAranA upAyathI vividha jAtinA basa-sthAvara jInI hiMsA kare che. svArthI-rAgAnya banele bAlamUTha bajA jIne duHkha Ape che-raMjADe che. mane hara sparzanA anurAgathI ane mUcchIthI, te sparzavALI vastunA upArjanamAM, rakSaNamAM, sva-para kAryomAM joDavAmAM, vinAzamAM ane viyegamAM kayAMya sukha thatuM nathI ane saMjogakALamAM tRptinI prApti nahi thavAthI sukha thatuM nathI. maneha sparzamAM ane te sparzavALI vastu rUpa parigrahamAM pahelAM sAmAnya AsaktivALe ane pachIthI atyaMta gADha AsaktivALe saMteSane pAmate nathI. asaMtoSa nAmanA daiSathI duHkhI banele, lebhAviSTa banI, pArakI manahara sparzavAnI vastunI corI kare che. (74 thI 81-1294 thI 1301). taNhAmibhUassa adattahAriNo, phAse atittassa pariggahe a| mAyAmusaM vaiDai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuccaI se // 21 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga mosassa pacchA ya puratyao a, paoga kAle a duhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMto, phAse atitto duhio annisso|| phAsANuratassa narassa evaM, katto suhaM hojja kayAi kiMci / tasthovamogevi kilesadukkhaM, nibattaI jassa kae Na dukkhaM // emeva phAsaMmi gao paosaM, uvei dukkhohprNpraao| paduddacitto a ciNAi kamma, jaM se puNo hoi duhaM vivaage|| phAse viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajjhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIgalAsaM / / ||pNcbhikulkm // tRSNAbhibhUtasya adattaharasya, sparze'tRptasya parigrahe ca / mAyAmRSAM varddhate lobhadoSAttatrApi duHkhAnna vimucyate sa 182 // moSasya pazcAcca purastAcca, prayogakAle ca duHkhI durantaH / evamadattAni samAdadAno, sparze'tRpto duHkhito'nizraH // 8 // sparzAnuraktasya narasyaivaM, kutaH sukhaM bhavetkadAcitkicit / tatropabhogepi klezaduHkhaM, nirvarttayati yasya kRte nu duHkham // 84 // evameva sparza gataH pradveSamupaiti duHkhaughaparamparA / pradviSTacittazca cinoti karma, yattasya punarbhaved duHkhaM vipAke // 85 // sparza virakto manujo vizoka, etena duHkhaughaparampareNa / / na lipyate bhavamadhyepi sanjaleneva puSkarigIpalAzam // 86 // // paJcabhiHkulakam / / artha-tRSNAthI gherAyela cera manahara sparzamAM ane te sparzavALI vastu rUpa parigrahamAM atRpta thayela lebhanA deSathI asatya bele che. asatya bolavA chatAM te duHkhathI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAthayana-32 323 chUTatuM nathI. asatyabhASaNa pahelAM ciMtAthI, pAchaLathI pazcAttApathI ane pravegakALamAM kSebhathI duHkhI banI duraMta jaMtu bane che. e pramANe corI karanAra manahara upazamAM atRpta banI duHkhI-anAtha bane che. mane hara sparzanA anurAgI manuSyane A pramANe kayAMthI kadAcit jarA paNa sukha hoya ? jenA upArjana rUpa mULamAM duHkha bhareluM che, tenA upabhegamAM kalezakArI duHkha ja mAtra hoya emAM zuM pUchavuM? A pramANe amane sparzamAM praSane pAmele, A pUrvokata duHkhanA samUhanI paraMparAne pAme che ane cittamAM atyaMta daiSavALe azubha karma bheguM kare che. te abha karma anubhavakALamAM A bhavamAM ane bhavAntaramAM pharI pharIthI duHkha Ape che. manahara sparzamAM rAga ane zeka vagarane manuSya, bhavamadhyamAM rahevA chatAM A pUrvokta duHkhasamUhanI paraMparAthI levAtuM nathI. jema jalamadhyamAM rahevA chatAM kamaladala jalathI vepAtuM nathI, tema ahIM samajavuM. (82 thI 86-1302 thI 1306) maNasta bhAvaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosaheuM amaNuNNamAhu, samo u jo temu sa vIarAgo / bhAvassa maNaM gahaNaM vayaMti, maNassa bhAvaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassa heu amaNuNNamAhu // mAvezu no uddhiA tirtha, pAvarU se ziiA rAgAure kAmaguNesu giddhe, kareNumaggAvahievva nAge // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 uttarAdhyayana-sUtra sAthe bhAga bIje je Avi dosaM samuvei tivvaM, taMsi kkhaNe se u uveha dukkhaM / duItadoseNa saeNa jaMtU , na kiMdhi bhAvaM avarajjhaI se // egaMtaratto ruiraMsi bhAve, atAlise se kuNaI posaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa muNI virAgo / bhAvANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsaiNegarUve / cittehiM te parivei bAle, pIlei attadvagurU kili? // ||pibhiaakulkm // manasaH bhAvaM grahaNaM vadanti, taM rAgahetu tu manojJamAhuH / taM dveSahetumamanojJamAhuH, samazca yastayoH sa vItarAgaH // 87 // bhAvasya manaH grahaNaM vadanti, manasaH bhAvaM grahaNaM vadanti / rAgasya hetu samanojJamAhuH, dveSasya hetumamanojJamAhuH // 8 // bhAveSu yo gRddhimupaiti tIvrAmakAlikaM prApnoti sa vinAzam / rAgAturaH kAmaguNeSu gRddhaH, kareNu mArgApahRto iva nAgaH // 89 // yazcApi dveSaM samupaiti tIvra, - tasminkSaNe sa tUpaiti duHkham / durdAntadveSeNa svakena jantuH, na kizcid bhAvamaparAdhyati tasya // 9 // ekAntarako rucire bhAve'tAdRze sa karoti dveSam / du vasya sampIDamupaiti bAlo, . na lipyate tena munirvirAgaH // 91 // bhAlAnugAzAnugatazca jIvazcarAcarAhninastyanekarUpAn / citraustAnparitApayati bAlaH, pIDayatyAtmArthaguruH kliSTaH // 92 // // SaDbhiHkulakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra 325 artha-mananA bhAvane (abhiprAyane-maraNa vagerenA viSayane grAhya tarIke kahe che. te manohara rUpAdi viSayavALA bhAvane rAgane ane amanahara rUpAdiviSayavALA bhAvane dveSane hitu kahe che. je manehara-amane hara viSayavALA abhiprAyamAM rAga-dveSa vagaranA che, te vItarAga kahevAya che. bhAvane mana grAhaka ane manathI bhAva grAhya che-ema kahe che. manahara pAdi viSayabhAva sahita mana rAgane ane amane hara rUpadi viSayabhAva sahita mana dveSane hetu che-ema kahe che. jema ke-kAmAtura manmatta hAthI, najIka rahela hAthaNane joI, tene saMgamamAM utsuka bane, hAthaNa je mALe jAya che. tenI pAchaLa deDate rAjA vagerethI pakaDAya che. tyArabAda te hAthI yuddha AdimAM jema vinAzane pAme che, tema je manehara rUpAdi viSayabhAvamAM tIvra Asakita kare che, te rAgAtura akALe vinAzane pAme che. je amanahara rUpAdi viSayabhAvamAM tIvra TheSa kare che, te tatkALa duHkhane pAme che. pitAnA amanehararUpadi viSayabhAvamAM tIvra TheSa rUpI deSathI pite jaMtu aparAdha bane che, paNa amanahara viSaya rU5 bhAva tene aparAdhI banAvatuM nathI. mane hara bhAvaviSaya vastumAM ekAnta rAgI banele ane amanahara bhAvaviSaya vastumAM "kayAM A hamaNAM mArI smRti mArgamAM A ?" vagere rUpa praDhaSane kare che, te bAlamaDha duHkhanA samudAyane pAme che, paraMtu rAga vagarane muni te dukhasamUhathI levAtuM nathI. rUpAdi viSaya abhiprAyane anukULa icchAne vivaza banele athavA abhISTanA arjuna ane aniSTanA vidhvaMsa viSayabhAvane anukULa IcchAne paravaza banele, "mAre Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 zrI uttarAdAyana sUtra sArtha-bIjo bhAga udvega vagere bhAva zAnta thAo."--harSa vagere bhAva pedA thAo." e pramANenA bhAvane anusAra AzAnI pAchaLa rahele ane aneka upAyathI hema vagere karate vividha jAtinA trAsasthAvara onI hiMsA kare che. dekhAya che ke pitAnA abhiprAyanI siddhi mATe tra-sthAvara jIvonI hiMsAmAM prartatA bhane / saya che. (87 thI 62-1307 thI 1312) bhAvANuvAe Na parigAheNa, uppAyaNe rkkhnnsnniyoge| vae vibhoge a kahiM muhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe // bhAve atitte apariggahe a, sattovasatto na uvei tuhi / atuTTidoseNa duhIparassa, lobhAvile Ayayai adattaM // taNDAbhibhUassa adattahAriNo, bhAve asttissa parigAhe a| mAyAmusaM vaDDhai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuccaI se // mosassa pacchA ya puratthao a, pogakAle a duho duraMte / evaM adattANi samAyayaMto, bhAve attito duhio aNisso // bhAvANuratassa narassa evaM, kutto muhaM hojja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesadukkhaM nivvattae jassa kae Na dukkhaM // emela bhAvammi gao paosaM, uvei dukkhohprNpraao| paritto aciNAi kamma, jaM se puNo hoi duhaM vidhaage| bhAve viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohapara ghareNa / na lipapaI bhavamajjhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIlAsaM // // saptamiH kula kam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prabhAhasthAnAdhyayana-32 bhAvAnupAte parigraheNotpAdane rakSaNasanniyoge vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, HastRptazca parigrahe ca, atuSTidoSeNa duHkhIparasya, sambhogakAle cAstRptilAbhe ||13|| tRSNAbhibhUtasyA'dattahAriNo, mAyAmRtrAM varddhate lobhadoSAttatrApi saktopasako nopaiti tuSTim / lobhAvila Adate adattam // 94 // Hasaptasya parigrahe ca / moSasya pazcAcca purastAcca, evamadattAni samAdadAno, prayogakAle ca duHkhI durantaH / bhAvAnuraktasya narasyaivaM, duHkhAnna vimucyate saH // 95|| tatropabhogepi klezaduHkhaM, Jain Educationa International bhAve'tRpto duHkhito'nizraH // 96 // kutaH sukhaM bhavetkadAcitkicit / 327 pavameva bhAve gataH pradveSamupaiti duHkhaughaparamparA pradviSTacittazca cinoti karma, nirvarttayati yasya kRte nu duHkham ||17|| bhAve virakto manujo vizoka, yattasya punarbhaved duHkhaM vipAke ||98 || na lipyate bhavamadhyepi sanjaleneva I etena duHkhaughaparampareNa / For Personal and Private Use Only puSkariNI palAzam // 99 // saptabhiHkulakam //
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra8 zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga artha-manahara rUpAdi viSaya rUpabhAvanA anurAgathI, mUcchIthI bhAvaviSaya maneharavastunA upArjanamAM, rakSaNamAM, svaparakAryomAM joDavAmAM,vinAzamAM ane viyegamAM kyAMya sukha tene thatuM nathI. saMbhogakALamAM paNa tRptinI prApti nahi thavAthI sukha thatuM nathI. manahara bhAvamAM, te bhAvaviSaya vastu rUpa parigrahamAM pahelAM sAmAnya AsakitavALe banI, pachI atyaMta gADha AsaktivALe banele saMteSane pAmate nathI. asaMteSa nAmanA deSathI duHkhI banI lebhAviSTa bane, pitAnA abhiprAyanI siddhi mATe bIjAnI manahara rUpAdivALI vastunI corI kare che. tRNathI gherAyele ghera, bhAvamAM ane bhAvaviSaya rUpAdi manahara vastu rUpa parigrahamAM atRpta banele temanA deSathI asatya bele che. asatya bolavA chatAM paNa te duHkhathI mUkAte nathI. asatyabhASaNa pahelAM ciMtAthI, pAchaLathI pAzvattApathI ane prAgakALamAM kSobhathI duHkhI banI duraMta prANuM bane che. A pramANe cerI karanAra, abhiprAya rUpa bhAvamAM ke manehara rUpA divALI vastu rUpa bhAvamAM tRpti vagarane duHkha-anAtha bane che. manahara bhAvAnuzagI manuSyane A pramANe kadAca kaI paNa jAtanuM jarA paNa sukha kyAMthI hoya? jenA upArjanamAM mULathI ja duHkhI thAya che, te tenA upabhegamAM paNa kalezakArI duHkha ja hoya emAM kahevuM? A mujaba aniSTanA smaraNa Adi rU5 bhAvamAM athavA aniSTa vastunA viSaya rU5 bhAvamAM, "mane AnuM nAma paNa yAda na Ave. Adi praaSane pAmele duHkhanA samudAyanI paraMparAne pAme che. cittamAM praSavALe azubha karmane bheguM kare che ane te azubha karma tene anubhava Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdrasthAnAdhyayana-32 329 kALamAM pharI pharIthI duHkha Ape che. abhISTanA smaraNu Adi rUpa ISTa vastuviSaya rUpa bhAvamAM rAga ane zeka vagaranA manuSya, A pUrNAMkata duHkhasamudAyanI paraMparAthI bhavamadhye rahevA chatAM lepAte nathI. jema jalamadhye rahevAM chatAM kamaladala jalathI lepAte nathI, tema aIM' samajavuM. (93 thI 991313 thI 1319) eviditthA ya maNassa atthA, dukkhassa deU maNuassa rAgiNo / te caiva thovaMpi kayAi dukkhaM, na vIrAgasta kariMti kiMci // 100 // mindriyAodha manaroDAM, duHkhasya hetavo manuSyasya rAgiNaH / te caiva stokamapi kadAcit duHkhaM, na vItarAgasya kurvanti kiJcit // 100 // atha-pUrvakata prakAre indriyA rUpa, rUpa Adi ane mananA smaraNa vagere bhAva rUpa arthA, rAgI-dveSI manuSyane duHkhanA hetue thAya che. te indriyAnA mananA arthI, vItarAga-vItadveSane kadAcit mAnasika ke kAyika koI paNa jAtanuM jarA paNuM duHkha ApI zakatA nathI ke karI zakatA nathI. ( 100-1320 ) na kAmabhogA samayaM urviti, na yAvi bhogA vigaI uviMti / jetappaosI apariggahI aso tesu mohA vigaI uvei // 101 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga na kAmabhogAH samatAmupayAnti, na cApi bhogA: vikRtimupayAnti / yastatpradveSI ca parigrahI ca, sa teSu motiyuM ? artha-kAma , rAga-dveSanA abhAva rU5 samatA prati hetupaNAne pAmatA nathI arthAt samatA pratye kAmo hetu nathI. je samatA prati kAmo hetu che ema mAnavAmAM Ave, te duniyAmAM keI paNa rAgI ane dveSI na hoya!kAma bhege, krodhAdi rUpa vikRti pratye hetupaNAne pAmatA nathI arthAt mAtra kAmaga ja vikAra pratye hetu nathI. je phakata kAmabhegene ja vikArahetu mAnavAmAM Ave, te kaI paNa vitarAga bane nahi. je kAmamAM -aniSTa viSamAM praSavALe che, te ISTa kAmagamAM rAgavALe rAga-dveSa rUpamehathI krodhAdi vikArane pAme che ane je rAga-dveSarahita che te samatAne pAme che. arthAt mukhyatayA krodhAdi vikAra pratye rAga-dveSa rUpa meha kAraNa che, jayAre samatA pratye rAga-dveSa rUpa mehane abhAva kAraNa che. 101-1321) kohaM ca mANaM ca taheva mArya, lohaM duguMchaM arairaI ca / hAsaM bhayaM sauga pumithiveja napuMsaveaMvidhihe abhAve // 102 // AvajjaI evamaNegarUve. evaMvihe kAmaguNesu stto| gAma vize jAhaarDhIne dirije vArA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 33. krodhaM ca mAnaM ca tathaiva mAyA~, lobhaM jugupsAmarati ratiM ca / hAsaM bhayaM zekaM puMstrIvedaM, napusavaveTuM vividha mAvAna 02/ Apadyate evamanekarUpAnevaMvidhAnakAmaguNeSu saktaH / anyAMzcaitatprabhavAnvizeSAn , kAruNyadInohrImAn dveSyaH // 10 // a-A rAgadveSa rUpa prakArathI, anaMtAnubaMdhI vagere bhedathI ane tAratamya bhedathI ghaNuM bhedravALA, krodha, mAna, mAyA, lebha, ghaNA, becenI rU5 arati, viSayAsakti rUpa rati, hAsya, bhaya, zeka, strInI IcchA rUpa purUSa, purUSanI IcchA rUpa strIveda, ubhayanI icchA rUpa napuMsakada, A pramANe vividha vikAra rUpa bhAvene pAme che. vaLI atyaMta dIna-lajajAvALo tha, (krodha AdithI prativinAza vagere dene ahIM anubhava ane paralekamAM tenA ati kaTuka pariNAmane vicArate) krodhAdiSathI duSTa heI, sarva janane paNa aprItipAtra banate ane zubhAzubha zabdAdi kAmamAM rAga-dveSI, krodhAdithI janya pazcAttApa-durgatipatana vagere vizeSa phaLone meLave che. (10+103-13rara+1323 } kappaM na icchejja sahAyalicchU,pacchANutAveNa tabappabhAva / evaM viAre amiappayAre, ApajjaI iMdiyacoravasse / 104 // tao se jAyati poSaNAI,nimmajjiuM mohmhnnnnvmi| suhesiNo dukkhaviNoaNahA,tappaccayaM ujamae araagii||105|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga virajjamANassa ya iMDiatthA, sAiyA tAvai appayArA / natasta savvevi maNuNNayaM vA, nivvattai amaNuNNayaM vA // 106 // // niyiMrom // 332 kalpaM necchetsahAyalipsuH pazcAdanutApena tapaH prabhAvam / evaM vikArAnamita prakAzanApadyate indriya cauravazyaH // 104 // tatastastha jAyante prayojanAni, nimajjayitu mohamahArNave / sukhaiSiNo duHkhavinodanArthaM, tatpratyayamudyacchati ca rAgI // 105 // virajyamAnasya cendriyArthAH, zabdAdikAstAvantaH prakArAH / na tasya sarve'pi manojJatAM vA, nirvarttayanti amanojJatAM vA // 106 // / / trimirnizevam // a-zmA mArI sevA Adi rUpa sahAya karaze.' AvI sahAyanI IcchAvALA thakA,vaiyAvacca vagere kArya karavAmAM samatha -ceAgya rUpa kalpa ziSyane icche nahi, (upakAranI buddhimAM DhoSa nathI. ) temaja dIkSAnA svIkAra karyAM khAda 'zuM ATaluM khadhu kaSTa meM svIkAyu" ?"--AvI ciMtA rUpa pazcAttApathI ane ahIM' ja Amo SadhI Adi labdhinI IcchAthI tathA paralokamAM bhAgAdinA niyANuM karavA dvArA tapanA prabhAvane na Icche ! ( saMghAdi kA mATe doSa nathI. ) dharma rUpI dhananuM apaharaNa karanAra hovAthI Indriya rUpa cArAne AdhIna khanele, A prakAre aparimita prakAravALA DhoSa rUpI vikArane pAme che. te vikArAnI prAptithI, te ja ja Mtune meha rUpI mahAsAgaramAM DUbADavA mATe samatha viSayasevana hiMsA vagere prayeAjanA pedA thAya che. sukhanA Icchuka thate duHkhanA nAza mATe rAgI-- Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 333. zreSa, viSayasevanAdi prayojana mATe udyamazIla-utsAhI banI viSayasevanAdi prajanemAM pravRtti kare che, kema ke-sakala anarthanuM mULa rAga-dveSa ja che. rAga-dveSa vagaranA AtmA viSe jeTalA lekamAM prasiddha che, teTalA prakAravALA IndriyanA atha maneharatA ane amaneharatAne pAmatA nathI, paraMtu rAgazreSavALA viSe thAya che. (svarUpathI rUpAdi viSaye AtmAne mane hara ke amanehara nathI, paraMtu rAga-dveSI grAhakanA vize mane Dara ke amane hara bane che. AthI vItarAga-dveSavALA AtmA viSe A viSaye mane hara ke amane haratAne pAmI zakatA nathI.rAga-dveSanA abhAvamAM viSayasevana hiMsA vagere prajanenI je utpatti ja nathI, te anarthanI utpatti kyAMthI ja heya? (104 thI 106-1324 thI 1326) evaM sasaMkappavikappaNAsu, saMjAyae samayamuvaTiassa / atthe a saMkappayao to se, pahIae kaamgunnesutnnhaa||107|| sa vIarAgo kayasabakicco, khavei nANAvaraNaM khaNeNaM / taheva jaM dasaNamAvarei, jaM ca aMtarAyaM pakarei kammaM // 108 // savvaMtao jANai pAsaI a, amohaNe hoi niraMtagae / aNAsave jhANasamAhijutte, Aukkhae mokkhamuvei suddhe // 109 / / _trimiviroSa + evaM svasaGkalpavikalpanAsu, sajAyate samatAmupasthitasya / arthAzca saGkalpayatastatastasya, prahIyate kAmaguNeSu tRSNA / / 107 // sa vItarAgaH kRtasarvakRtyaH, kSapayati jJAnAvaraNaM kSaNena / tathaiva yadarzanamAvRNoti, yaccAntarAyaM prakati karma // 10 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - 334 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga sarva tato jAnAti pazyati ____ cA'mohano bhavanti nirantarAyaH / janAvo dhyAnasamAdhiyutta, AyuHkSaye mokSamupaiti zuddhaH // 10 // trima Savam | artha-A pramANe pUrvokta nItithI AtmAnA rAgazreSa-meha rUpa adhyavasAya rUpa saMkalana, "A sakala denuM mULa che ityAdi vicAraNA rUpa bhAvanAmAM udyamazIla AtmAmAM mAdhyacya rU5 samatA pedA thAya che. A rUpAdi viSaya karmabaMdhanA hetu nathI paraMtu rAga vagere deze karmabaMdhanA hetu che." arthAt IndriyAI rUpAdi gata zagAdi karmabaMdhanA hetu che ema vicAra karanAra sAdhunI viSayAdi rUpa kAmagonI tRSNa kSINa thAya che. te kSINa tRSNAvALe vItarAga bane che, kAraNa ke-tRSNa eTale ke, tene kSaya thavAthI kSINamehapaNanI prApti thAya che. te pUrNa sarva kRtyavALe banele, kSaNavAramAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakarmane arthAt je jJAnane Avare, darzanane Avare ane aMtarAyane kare che, te traNeya kamane khapAve cheH cAra ghAtakarmanA kSaya bAda vizeSa rUpe sarvane jANe che. sAmAnya rUpe sarvane jue che moha vagarane, aMtarAya vagarane ane karma baMdhahetu vagarane banI, zukaladhyAna dvArA parama svAdhya rUpa samAdhithI yukta banelA, vedanIya-AyuSya-nAma-zetrakarma rUpI arAtI karmone kSaya thavAthI, karmamala vagarane zuddha AtmA mekSane pAme che. (107 thI 109-1367 thI 1329) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 335 so tassa savvasa dussa mukko, jaM vAhaI sayayaM jaMtumeaM / dIhAmayavidhyamuko pattho, to hoI accatasuhI kayattho // 110 // sa tasmAtsarvaszadduHkhAnmuktaH, yad bAdhate satataM jantumenam / dIrghAmayavipramuktaH prazastastato bhavatyatyanta sukhI kRtArtha // 110 // atha-te meAkSane pAmela AtmA, je duHkha AtmAne niraMtara duHkhI kare che-AdhA pamADe che, te jAti-jarA-maraNu rUpa sava duHkhathI mukata pRthabhUta bane che: sthitinI apekSAe lAMbA karmI rUpI trividha vividha bAdhA karanAra hAi, rAgothI vipramukata banele hoI, prazasta-praza MsApAtra bane che tathA tethI ja atyaMta sukhI-kRtArtha thAya che. ( 110-1330 ) aNAikAlappabhavassa eso, savvassa dukkhassa pamokkhamaggo / viohio jaM samuvecca sattA, kameNa accatahI havaMti timi // 111 // anAdikAlaprabhavasya eSa, sarvasya duHkhasya pramokSamArgaH / vyAkhyAto yaM samupetya sattvAH, * krameNAtyanta sukhino bhavantIti bravImi // 111 // atha A pUrvakata anAdikALathI janya sava duHkhanI atyaMta muktinA upAyabhUta mAga kahyo.te me kSamAne svIkArI AtmAo uttarazattara prApti rUpa kramathI atyaMta sukhI ane che-ema huM ja khU ! huM kahuM chuM. (111-1331) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prakRti-adhyayana-331 aTThakammAi vocchAmi, ANupuTviM jahakkama / jehiM baddho, ayaM jIvo, saMsAre pariattai // 1 // aSTa karmANi vakSyAmi, AnupUrtyA yathAkramam / yaiH baddho'yaM jIvaH, saMsAre parivarttate // 1 // atha-mithyAtva vagere hetuthI jIva vaDe karAtA evA ATha karmone pUrvanupUvI kamathI huM kahIza. te karmothI baMdhAyelo A (dareka prANIne svasaMvedana pratyakSa rUpa) jIva, saMsAramAM navA navA-bIjA bIjA paryAne anubhavate paryaTana kare che. (1-1332) nANassAvaraNijja, dasaNAvaraNaM thaa| veaNijja tahA mohaM, AukammaM taheva ya // 2 // nAmakammaM ca gottaM ca, aMtarAyaM taheva ya / evameAi kammAi, aTheva u samAsao // 3 // // yugmam // jJAnasyAvaraNIyaM darzanAvaraNaM tathA / vedanIyaM tathA mohamAyuH karma tathaiva ca // 2 // nAmakarma ca gotraM cAntarAyaM tathaiva ca evametAni karmANyaSTaiva tu samAsataH // 3 // // yugmam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kama prakRti-adhyayana-33 337 a -jema meghamALAthI sUrya AcchAdita thAya che, tema vizeSa avamedha rUpa jJAna (vidyamAna hovA chatAM) je kramathI te ' (jJAnAvaraNIyakama ' kahevAya che. AcchAdita thAya, ' jema pratihAra-dvArapALa vaDe rAjAnu' dazana rAkAya che, tema sAmAnya avamedha rUpa darzana je karmothI AcchAdita karAya, te ' dazanAvaraNIyakama ' kahevAya che. jema madha vaDe lepAyela talavAranI dhAra cATatAM prathama svAdiSTa lAge che, paraMtu jIbha kapAtAM pariNAme pIDA anubhavAya che, tema paudgalika sukha-duHkha rUpe anubhavAya te vedanIyakama' che. jema madirA pInArane vivekIMna khanAve che, tema 'jamAhunIyakama cittane viparIta banAvavA dvArA avivekI manAve che. meDI jema nIkaLavAnI IcchA karanArane rokI rAkhe che, tema te bhavanI sthiti sudhI je rokI rAkhe te paAyuSyakama che. jema citrakAra, jIvanI chakhI citaratAM tenA hAtha-paga ItyAdi AkArA citarI tenI chakho khanAve che, tema devatvAdi, sahanana ityAdghi jIvanA vividha AkAro-rUpe ghaDe te "nAmakama" che. kuMbhArathI mRttikA dravyanI mAphaka cA-nIcA zabdothI je vaDe jIva khelAvAya, te 'geAtrakama' che. bhaDArInI mAphaka vighna karanArU kama' aMtarAyakama & kahevAya che. 22 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-mIjo bhAga A prakAre ATha karmAM sakSepathI ja samajavA, jyAre vistArathI jeTalA jIvA che teTalAja ja karyuM ana'tA ja samajavA. A pramANe kanI mULa prakRtie jaNAvI ane have uttara prakRtie kahe che. (2+3-1333+1334) 338 nANAvaraNaM paMcavihaM, suaM AbhiNibohiaM / ohinANaM tazyaM, maNanANaM rzananuM jJAnAvaraNaM paJcavidhaM zrutamAbhinibodhikam avadhijJAnaM tRtIyaM manaHjJAnaM ca kevalam " , A AvaraNa ceAgya AvAya nA bhedathI AvaraNanA leka che. eTale kahe che ke jJAnAvaraNu kama pAMca prakAranuM cheH kema ke--AvAya eTale matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna-ema pAMca AvA nAbheda haiAi, jJAnAvaraNIya=matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya, avadhijJAnAva raNIya. manaH paya vajJAnAvaraNIya ( A cAra dezalAtI che. kevalajJAnAvaraNIya (sava dyAtI che.) e rUpe pAMca prakAranu che. (4-1335) ane 1 11811 niddA taheva payalA, niddAniddA ya payalapayaLA ya / tattI a thINagiddhI u, paMcamA hoi nAyavvA // 5 // Jain Educationa International cakkhumacakkhu ohissa, daMsaNe kevale a bhAvaraNe / evaM tu navavigappaM, nAyavvaM daMsaNAvaraNaM // 6 // || vumam // For Personal and Private Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33. - - - - - ma - - - zrI kamaprakRti-adhyayana-33 nidrAtathaiva pracalA, nidrAnidrA ca pracalApracalA ca / tatazca styAnagRddhiH, paJcamI bhavati jJAtavyA // 5 // cakSuracakSuravadherdarzane kevale cAvaraNe evaM tu navavikalpaM, jJAtavyaM darzanAvaraNam // 6 // artha-(1)sukhethI jANI zakAya te nidrA.(2)kaTe karIne jAgI jAya te "nidrAnidrA." (3) ubhA ubhA ke beThA beThA je UMgha Ave te "pracalA" (4) cAlatAM cAlatAM je UMgha Ave te "pracalapracalA." (5) divasamAM ciMtavela artha sAdhanArI ane vAsudevathI aDadhA baLavALI UMgha te "satyAnaddhi. nidrApaMcaka rUpa A pAMca prakRtie darzanalabdhi-vinAzaka hoI sarvaghAtI che. (1) cakSu IndriyathI thatA sAmAnya grahaNa rU5 darzananA ghAtakane "cakSurdazanAvaraNa kahevAya che. (2) ahIM "raNano artha pathudAsanI apekSAe sara thata hevAthI, cakSu sarakhI zeSa Indriya ane mana arthAt netra sivAyanI bAkInI sarva Indriya ane mana dvArA thatA svasva viSaya sAmAnya grahaNa rUpa acakSurdarzananA ghAtaka karmane "acakSurdarzanAvaraNa kahevAya che. (3) avadhidazanAvaraNanA kSapazamathI thatA rUpIdravyanA sAmAnya grahaNa rUpa avadhidarzanane je Avare, te avadhidarzanAvaraNa kahevAya che. A traNa karmo dezaghAtI che. (4) kevaladarzanAvaraNanA kSayathI AtmAne sAkSArUpI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, sarva dravyamayanA sAmAnya jJAna rUpe kevaladarzanane je Avaze, te kevaladarzanAvaraNa" kahevAya che. A karma sarvaghAtI che. A pramANe pAMca nidrA ane cAra darzanAvaraNa maLI darzanAvaraNIyakama nava prakAranuM che. (+7-1336+1337) veaNi pi a duvihaM, sAyamasAyaM ca aahi| sAyassa bahU bheA, emevAsAyassavi // 7 // vedanIyamapi ca dvividhaM, sAtamasAtaM cAkhyAtam / sAtasya bahavo bhedA, evamasAtasyApi // 7 // atha-vedanIyakarma paNa be prakAranuM che. (1) sAta, (zarIra-mana saMbaMdhI sukha) ahIM upacArathI sAtanA nimittabhUta karma paNa "sAtavedanIya kahela che. (2) asAta, (zarIramana saMbaMdhI duHkha) tenA nimittabhUta karma "asAtavedanIya kahela che. te sAtAnA hetubhUta anukaMpA Adi aneka bhede hAI tenA ghaNabheda che. te mujaba viparIta azAtAnA paNa samajavA (7-1338) mohaNijjaMpi duvihaM, dasaNe caraNe thaa| dasaNe tivihaM vuttaM, caraNe duvihaM bhave // 8 // sammattaM ceva micchattaM, sammAmicchattameva ya / eAo tiNi payaDIo, mohaNijjassa dsnne||9|| caritta mohaNaM kammaM, duvihaM tu viAhi / kasAya veaNijjaM tu, nokasAyaM taheva ya // 10 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI amRti-yadhyayana-33 solasaviha bheeNaM, kammaM tu kasAyajaM / sattaviha navavihaM vA, kammaM nokasAyajaM // 11 // // caturbhiH kalApakam // mohanIyamapi dvividhaM darzane caraNe tathA darzane trividhamuktaM caraNe dvividhaM bhavet samyaktvaM caiva mithyAtvaM samyagmithyAtvameva ca / etAstisraH prakRtayo, mohanIyasya darzane cAritramohanaM karma, dvividhaM tu vyAkhyAtam kaSAyavedanIyaM tu, nokaSAyaM tathaiva ca 11811 341 I Jain Educationa International For Personal and Private Use Only // 8 // SoDazavidhaM bhedena, karma tu kaSAyajam saptavidhaM navavidhaM vA karma nokaSAyajam // 11 // // caturbhiHkalApakam // atha vedanIyanI mAphaka mAhauyakama, tattvarUci rUpa danameAhanauya ane cAritraviSayaka cAritrameAhanauya-ema e aAranu che. I 118011 1 (1) dazanamehanIyanA traNa prakAra che. te A pramANe (4) 'madana kedrava' nA nyAyathI zeAdhela mithyAtva pudgalanA zuddha puja rUpa zuddha dalika rUpa samyaktva, jenA udayamAM paNa tattvarUci thAya te 'samyaktvamAhanIya.' (jJA) azuddha dalika rUpa mithyAtva, ke jenA udayamAM AtattvAmAM tavabuddhi thAya te 'mithyAtvameharnIya.'(3) azuddha puja rUpa zuddhazuddha dalika rUpa sabhyamithyAtva, ke jenA uddayamAM jaMtune tattva ane atattva ubhayamAM samAna zraddhA thAya te 'mizramAhanIya' jANavu,
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga ahI samyaktva vagere jIvadharma che, paNa tenA hetu hAI dRlikAmAM paNa samyaktvAdine vyavahAra karAya che. (2) cAritramAhanIyakama ke jenA vaDe cAritraphala vagere jANavA chatAM cAritrane svIkArI zakatA nathI. tenA be prakAra che. te A pramANe-(4) krodha vagere kaSAyeA krodhAdi rUpe je anubhavAya te 'kaSAyameAhanIya' ane (3) kaSAyasahucArI hAsya Adi rUpe je anubhavAya te 'nAkaSAyamehanIya' kahevAya che, (1) anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane leAbha-ema cAra prakAre. (2) apratyAkhyAna krodha, mAna, mAyA ane leAbha-ema cAra prakAra. (3) pratyAkhyAna krodha, mAna, mAyA ane leNa-ema cAra prakAra, (4) saMjavalana krodha, mAna, mAyA ane lAbha-ema cAra prakAre. ema bhedI kaSAyajanya kaSAyamAhauyakrama sAla prakAre che ane nAkaSAyajanyamAhIyakrama sAta yA nava prakAranuM che. (hAsya-rati-ati-bhaya-zAka-jIgupsA rUpa hAsyAdi cha ane veda sAmAnya vivakSArthI eka maLatAM sAta prakAranu ane hAsyAdri cha sAthe traNa veda bhegA gaNatAM nava prakAranu` samajavuM. (8 thI 11-1339 thI 1342) neraiyatirikkhAuM, maNussAuM taheva ya / devAuaM cautthaM tu, AukammaM cauvvihaM // 12 // '' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kama prakRti-adhyayana-33 1 5) nairayikatiryagAyurmanuSyAyustathaiva ca devAyuzcaturthaM tu, AyuH karma caturvidham atha-AyuSyakama nAraka, tiya gU, manuSya ane devAyu bhedI cAra prakAranu' che. (12-1343) nAmakammaM tu duvihaM, muhaM asuhaM ca Ahi / sudarzI ya vadhu mevA, meva amuvi // 3 // nAmakarma tu dvividhaM, zubhamazubhaM cAkhyAtam 1 zubhasya ca bahavo bhedA, evamevAzubhasyApi // 13 // 343 a-nAmakama zubha-azubha bhedathI e prakAranuM che. zubha ane azubhanA ghaNA ghaNA bhede che. tyAM uttarabheTTAnI apekSAe anaMta bhedavALu chatAM madhyama vivakSArthI zubhanA 37 seDhA che. (nara-deva gati, paMcendriya jAti, zarIrapa caka, traNa zarIranAM a'gopAMga, zubha varNAdi catuSka,prathama sa Mhanana, prathama saMsthAna, nara-devAnu pUrvI, anurUlaghu, parAghAta, ucchavAsa, Atapa udyota, zubha vihAyeAgati, trasa-khAdara-paryApta pratyeka-sthira-zubha subhaga-susvara-Adeya-yaza, nirmANa ane tItha karanAma. A zubha vipAkavALI hAi zubha che.) azubha nAmanA paNa madhyama vivakSArthI 34 bheddo che. naraka-tiya ca gati, ekendriyAdi jAticatuSTa, pahelu' cheDI mArkonAM pAMca saMghayaNA, paheluM cheDI pAMca sa'sthAnA, azubha varNAdi catuSka, naraka-tiya gAnupUrvI, upaghAta, azubha vidyAye gati ane sthAvara dazaka. A azubha nArakatvAdinA hetu hoi azubha kahevAya che.) (13-1344) i Jain Educationa International . For Personal and Private Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 zrI uttarAdhyayana sUtrAtha-bIjo bhAga goaphamma duvihaM, uccaM nIaM ca Ahi / uccaM aTThavihaM hoi, evaM nIapi AhiraM // 14 // gotrakarma dvividhamuccaM nIcaM cAkhyAtam uccamaSTavidhaM bhavatyevaM nIcamapyAkhyAtam // 14 // artha-gotrakarma ucca (IphavAkuvaMza vagerenA vyavahAranA hetubhata) ane nIca (tenAthI viparIta)-ema be prakAranuM che. tyAM ucca ane nIca getra ATha prakAranuM kahela che. baMdhanA hetu ATha hevAthI A banne ATha prakAranA che. ucca gotranA baMdhanA hetuo jAtimada Adi ATha madane abhAva che. nIca gotranA baMdhanA hetuo jAtimada Adi ATha mada che. ( 14-1345 ) dANe lAbhe a bhoge a, uvabhoge vIrie thaa| paMcavihamaMtarAya, samAseNa viAhiraM // 15 // dAne lAbhe ca bhoge copabhoge vIyeM tathA / paJcavidhamantarAya, samAsena vyAkhyAtam atha-ApavA yogya vastunA ApavA rU5 dAnaviSayaka aMtarAya, ISTa vastunI prApti rUpa lAbhaviSayaka aMtarAya, eka vAra bhegavavA cagya puSpAdi rUpa bhegaviSayaka aMtarAya, vArevAra bhegavavA cagya strI Adi rUpa upagaviSayaka aMtarAya ane parAkrama rUpa vIryaviSayaka aMtarAya; e rItie viSaya bhedathI pAMca prakAranuM aMtarAyakarma kaheluM che. (15-1346) agrAyo mUDhagvIgo, uttaro mAhibA paNasaggaM khettakAle a, bhAvaM cAduttaraM suNa // 16 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI karmaprakRti-adhyayana-33 345 etA mUlaprakRtaya, uttarAzcAkhyAtAH pradezAna kSetrakAlo ca, bhAvaM cAtaH uttaraM zRNu // 16 // artha-A mUla prakRti ane uttara pravRtio kahela che. have mArA vaDe kahevAtA karmanA paramANu-parimANane, kSetrakAlane ane catu sthAnikAdi rasa rUpa anubhAga rUpe bhAvane sAMbhaLe! (16-1347) samvesiM ceva kammANaM, paNasaggamaNetagaM / gaMThiasattAIaM, aMto siddhANa AhiraM // 17 // sarveSAM caiva karmaNAM, pradezAgramanantakam granthikasattvAtItamantasiddhAnAmAkhyAtam // 17 // artha-sarva karmonA paramANuonuM parimANa paNa anaMta ja che. te anaMta paramANuo, graMthika sattva eTale abhathI anaMtaguNA ane siddhonI saMkhyAnA anaMtamA bhAganA karmanA paramANuo samajavA. arthAta abhathI anaMtaguNa, paraMtu siddhonI saMkhyAnA anaMtamA bhAganA karmavargaNanA skaMdhe prati samaya jIva grahaNa kare che. ahIM eka jIvanI eka samayagrAhyakarma paramANuonI apekSAe samajavuM. nahitara sarva je karatAM paNa sarva karmaparamANuonI anaMtAnaMta guNatA che, te A kevI rIte ghaTe? (17-1348) sadhajIvANa kammaM tu, saMgahe chaddisAgayaM / savvemuvi paesesu, savvaM savveNa baddhagaM // 18 // sarvajIvAnAM karma tu, saMgrahe SaDdizAgatam sarvairapi pradezaiH, sarva sarveNa baddhakam 18 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga * " artha sarva jIve cha dizAomAM rahela kanuM grahaNu kare che. A vastu ekendriya vinA sarva jIvAnI apekSAe niyamA samannavu. ( mehendriyo traya, yAra, pAMya, yAvat cha dizAmAM rahela ka`nuM grahaNa kare che e vizeSa che.) A grahaNa purAyeSu' urbha, Atma saMbaMdhI sarva pradezAnI sAthai, jnyaanaavraNAdi sava kama, prakRti-sthiti Adi sava prakAre ane dUdhanI sAthe pANInI mAphaka AtmapradezenI sAthe ekatAne pAmeluM- siSTa thayesu te 4 uDevAya che. (18 - 1348) udahisarisanAmANaM, tIsaI koDikoDio | | ukko siA ThiI hoI, aMtomuhuttaM jahaNNi // 19 // AvaraNijjAe duNDaMpi, veaNijje taba ya / aMtarAe a kammaMmi, ThiI esA viAhiA ||20| udahisarisanAmANaM, sattarikoDikoDio / mohaNijjassa ukkosA, aMtomuhuttaM jahaNiA // 21 // tettIsa sAgarovama, ukkoseNa viAhiA / ThiI u Aukammassa, aMtomuhuttaM jahaNNiA // 22 // udahisarisanAmAgaM, vIsaI koDikoDio | nAmagottANa ukkosA, aTThamuhuttA jahaNiA // 23 // siddhANa'NaMtabhAgo a, aNubhAgA bhavaMti u / savvevi parasaggaM savvajjIvesa'icchiaM // 24 // | // SabhiHkulakam // 346 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ -S ETTE zrI karmaprakRti-adhyayana-33 347 udadhisadRzanAmAni triMzatkoTAkoTathaH / utkRSTA bhavati sthitirantarmuhUrta jaghanyakA // 19 // AvaraNayordvayorapi, vedanIye tathaiva ca / antarAye ca karmaNi, sthitireSA vyAkhyAtA // 20 // udadhisadRzanAmAni, saptatikoTAkoTathaH / mohanIyasyotkRSTA'ntarmuhUrta jaghanyakA // 21 // trayastriMzatsAgaropamAnyutkarSeNa vyAkhyAtA / sthitistvAyuH karmaNo'ntarmuhUrta jaghanyakA // 22 // udadhisadRzanAmAni, vizatikoTAkoTayaH / nAmagotrayorutkRSTA, aSTamuhUrtAH jaghanyakA / / 23 // siddhAnAmanantabhAge'nubhAgA bhavanti tu / sarveSvapi pradezApa, sarvajIvebhyo'tikrAntam // 24 // // SaDbhi kulakam // artha-jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAyakarmanI utkRSTa sthiti trIza keDIkeDI sAgaropamanI che ane jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che. jo ke ahIM vedanIyanI sthiti aMtarmuhUrtanI kahI, paraMtu bIje ThekANe bAra muhUrtanI sakaSAyI jIvanI sthiti kahe che. vaLI akaSAyI jIvanI apekSAe sAtavedanIyanI sthiti e samayanI kahela che. ahIM je tatva che, te tattvavida jANe che. mehanIyakarmanI utkRSTa sthiti sIttera keDIkeDI sAgaropamanI ane jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtano che. AyuSyakarmanI utkRSTa sthiti tetrIza sAgarepanI ane jaghanya sthiti eka aMtamuhUrtanI che. nAmakarmanI ane netrakarmanI utkRSTa sthiti vIza keDIkeDI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga sAgaropamana ane jaghanya sthiti ATha muhUrtanI che. vaLI rasavizeSa rUpa anubhAge siddhonA anaMtamA bhAge hoya che. A anaMtame bhAga anaMta saMkhyAvALA ja jANe. temaja sarvasivizeSa rUpa anubhAgamAM paNa pradezanuM (karmaskaMdhanI sAthe avibhakata paramANuonuM) parimANa sarva jI karatAM anaMtaguNuM che ema samajavuM. (19thI 24-1350 thI 1355) tamhA eesi kammANaM, aNubhAge viaanniaa| eesiM saMvare ceva, khavaNe ajae buhetti bemi // 25 // tasmAdeteSAM karmaNAmanubhAgAnvijJAya / eteSAM samvare caiva, kSapaNe ca yateta budhaH iti bravImi // 25 // artha-jethI A prakAranA pratibaMdha vagere che, tethI A karmonA anubhAgane prakRtibaMdha vagerene vizeSathI kaTu vipAka rUpe ane bhavahetu rUpe jANIne, nahi grahaNa karelA A karmonA nirodha rUpa saMvaramAM ane pUrve grahaNa karelA karmanI nirjarA-kSayamAM buddhimAne prayatna kare joIe. A pramANe he jaMbu! huM kahuM chuM. (25-1356) tetrIzamuM zrI kamaprakRti-adhyayana saMpUrNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vaizyA adhyayana-34 $ lesajhayaNaM pavakkhAmi, ANupucci jahakkamaM / chahaMpi kammalesANaM, aNubhAve suha me // 1 // lezyAdhyayanaM pravakSyAmyAnupUrvyA yathAkramam / SaNNAmapi karmalezyAnAmanubhAvAn zRNuta me // 1 // atha-vaizyAvAcaka adhyayana rUpa lezyA adhyayanane pUrvAnupUrvI" kramathI huM kahIza, kamasthiti vidhAyaka te te viziSTa pudgala rUpa ane cha ka ledyAenA ravizeSa rUpa anubhAvene kahenAra evA mArI pAsethI sAMbhaLeA ! (1-1357) NAmAI vaNNarasagaMdhaphAsapariNAmalakkhaNaM ThANaM / Thii gai ca AuM lesANaM tu suNeha : me // 2 // nAmAni varNarasagandhasparzapariNAmalakSaNaM sthAnam / sthitiM gatiM cAyurlezyAnAM tu bhuta maiM rA a -(1) lezyAnAM nAmA, (2) va-rasa-gaMdha-sparza pariNAma (jaghanyAdi), (3) lakSaNa (pAMca AzravAnA sevana vagere, (4) utkRSTapaka rUpa sthAna, (5) avasthAna kAla rUpa sthiti, ane (6) jenAthI je prApta thAya che te narakAdi gati. AyuSya-jIvita, jeTaluM khAkI rahevAthI AgAmI bhava lezyA pariNAma, te ahI. levAnu che. Ama lezyAnAM cha dvArAne kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLeA ! (2-1358) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArthI-bIjo bhAga kiNhA nIlA ya kAU ya, teU pamhA taheva ya / sukkalesA ya chaTTA u, nAmAI tu jahakkamaM // 3 // jImUtaniddhasaMkAsA, gavalarigasannibhA | khaMjajaNanayaNanibhA, kiNhalesA u vaNNao ||4|| nILAsogasaMkAsA, cAsapicchasamappabhA / verulayaniddhasaMkAsA, nIlalesA u vaNNao ||5 // asI puSpaikAsA, koilacchadasannibhA | pArevayagIvanibhA, kAulesA vaNNao // 6 // hiMgulaghAu saMkAsA, taruNAiccasannibhA 1 suatuMDa paIvanibhA, teulesA u vaNNao ||7|| hariyALabheya saMkAsA, halidAbheyasannibhA 1 saNAsaNakusumanibhA, pamhalesA u vaNNao // 8 // saMkhaMkakuMda saMkAsA, khIradhArAsamappabhA 1 rayayahArasaMkAsA, sukkalesA u vaNNao // 9 // // saptabhiHkulakam // kRSNA nIlA ca kapotA ca, tejaH padmA tathaiva ca / zuklalezyA ca SaSThI tu, nAmAni tu yathAkramam // 3 // snigdhajImUtasaMkAzA, variSTa sannibhA / khaJjanAJjananayananibhA, kRSNalezyA tu varNataH || 4 || 350 nIlAzokasaMkAzA, vaiDUrya snigdha saMkAzA, Jain Educationa International cAsapiccha samaprabhA / varNataH // 5 // nIlalezyA tu For Personal and Private Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-33 atasIpuSpasaMkAzA, pArApatagrIvAnibhA, kokilacchadasannibhA / kApotalezyA turthataH // hiGguluka dhAtusaMkAzA, taruNAdityasannibhA / tejolezyA tu varNataH // 7 // haridrAbhedasannibhA | 351 zukatuNDapradIpanibhA, haritAlabheda saMkAzA, saNAsanakusuma nibhA, padmalezyA tu nataH // 8 // zaMkhAkukunda saMkAzA, rajatahAra saMkAzA, kSIradhArAsamaprabhA / zuklalezyA tu varNata: IILII // savyami 3jIm // atha-1-nAmaDhAra-kRSNavezyA-1, nIlezyA-ra, kApAtavezyA-3, tejovezyA-4, padmavezyA-5 ane zuklavezyA-6. 2-2Nu dvAra=navIna megha, pADAnuM zIMgaDuM, kAgaDA ke phalavizeSa rUpa riSTaka, khaMjana (gADAnI marI), kAjaLa, AMkhanI krIkI vagere zyAma vastuo jevA vaNunA apekSAe kRSNaparama 'kRSNalezyA' che-1. nIla azoka, cAsanA pIMchAM ane snigdha naisUya nI sarakhI nIla-ati nIla raMgavALI nIlalezyA' che.-2, aLazInA phUla, zailaka'Taka, koyalano cAmaDI kabutarana garadananI mAphaka thADA kALA ane thADo lAla arthAt rAte ane kALA ema mizrita varNavALI kApAtalezyA' che. 3. hiMgalAka, gerU vagere dhAtu, tarUNa-ugatA sUrya, popaTanu sukha, dIvAnA sarakhA lAla raMgavALI 'teolezyA' che.-4 haratAlanA kakaDA, haLadara, apeAriyA cA bIyakanuM phUla ane dhAnyavizeSa rUpa saNunA phUlanA sarakhA pItA vaNu vALI 'padmalezyA' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa0 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga cha.-5. zama, pu.5, maNivizeSa 35 25, kSIra-dhanI dhArA ane cAMdInA hAra sarakhI veta raMgavALI "zukalezyA cha.-6. ( 3 thI 8-1356 thI 1365) jaha kaDuatuMbagaraso, niMbaraso kaDuarohiNiraso vA / ettovi aNaMtaguNo, raso u kiNDAi NAyavyo // 10 // jaha tikaDuassa ya raso,tikkho jaha hathiyippalIe vaa| ettovi aNaMtaguNo, raso u nIlAi NAyabo // 11 // jaha taruNaaMbagaraso, tuvarakaviTThassa vAvi jaariso| ettovi aNaMtaguNo, raso u kAUi NAyavyo // 12 // jaha pariNayaMvagaraso, pakkakaviThThassa vAvi jaariso| ettovi aNaMtaguNo, raso u teUi NAyavyo // 13 // varavAruNIi va raso vivihANa va AsavANa jaariso| mahumeragassa va raso, etto pamhAe paraeNaM // 14 // khajjUramudiyaraso, khIraraso khaMDasakkararaso vA / ettovi aNaMtaguNo, raso u sukkAi NAyayo // 15 // ||ssddbhiHkulkm // yathA kaTukatumbakaraso nimbarasaH kaTukarAhiNIraso vA / itopyanantaguNo, rasastu kRSNAyA jJAtavyaH // 10 // yathA trikaTukasya carasastiktaH yathA hastipippalyA vaa| itopyanantaguNo, rasastu nIlAyA jJAtavyaH // 11 // yathA taruNAmrakarasaH, tuvarakapitthasya vApi yAdRzaH / itopyanantaguNo, rasastu kApotAyA jJAtavyaH // 12 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA adhyayana-34 353 yathA pariNatAmrakarasaH, pakvakapitthasya vApi yAdRzaH / itopyanantaguNo rasastu taijasyA jJAtavyaH // 13 // varavAruNyA vA rasaH, vividhAnAM vA''savAnAM yAdRzaH / madhumaireyasya vA rasaH, ataH panAyAH parakeNa // 14 // kharjuzmRdvIkA rasaH, kSIrarasaH khaNDazarkarAraso vA / itopyanantaguNo, rasastu zuklAyA jJAtavyaH // 15 // | | aSTam atha-have rasane kahe che. jema kaDavA tuMbaDAne rasa, lIMbaDAne rasa ane kaDavI rohiNIne rasa che, tenA karatAM anaMta saMkhyAvALI rAzithI guNele arthAt anaMtaguNe kaDa rasa "kRSNasthAne che.-1. jema suMTha-pIMpaLa-marI rUpa trikaTukane rasa athavA hastipIpaLano rasa tIkhe che, tene karatAM anaMtaguNe tIkhe rasa "nIlalezyAne jANa-2. jema kAcI kerIne rasa tUrA kAMThAne rasa che, tenA karatAM anaMta guNe tUre rasa " kAta lezyAne jANa. 3. jema pAkI kerIne rasa pAkA kAMThAne rasa che te cheDe khATa ane mIThe rasa che, tenA karatAM anaMtaguNe cheDe khATamIThe rasa tejalezyAne jANa -4. je pradhAna madirAne rasa athavA vividha puSpathI utpanna thayela maghanA je mahuDAne dArU, mIrA nAmanA dezanI madirA ane zeraDI vagerethI banAvele dArUne rasa che, tenA karatAM anaMtaguNe utkRSTa madhura rasa "padmazyAne che.-5. je khajurane, drAkSane, khIrane athavA khAMDa-sAkarene rasa che, tenA karatAM paNa anaMtaguNe madhura rasa "zukalazyAne jANa -6. (10 thI 15-1366 thI 1371 ) 23 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga jaha gomaDassa gaMdho, suNagamaDassa va jahA ahimddss| ettovi aNaMtaguNo, lesANaM appasatthANaM // 16 // jaha surahikusumagaMdho, gaMdhavAsANa pissamANANaM / ettovi aNaMtaguNo, pasatthalesANa tiNhaMpi // 17 // / yugmam // yathAgomRtakasya gandhaH, zvamRtakasya vA yathA'himRtakasya / ito'pyanantaguNo, lezyAnAmaprazastAnAm // 16 // yathA surabhikusumagandho, gandhavAsAnAM piSyamANAnAm / itopya'nantaguNaH prazastalezyAnAM tisRNAmapi // 17 // // yugmam // arthahave gaMdha jaNAve che. jema gAyanA, kutarAnA athavA sApanA mRtakanI gaMdha che, tenA karatAM anaMtaguNI durgadhakRSNAdi traNa aprazasta vezyAnI taratama bhAvathI jANavI. jema sugaMdhIdAra yupanI gaMdha, keSTa puTapAkathI banela sudhI cUrNa, abIla, kuMkuma, kezara, cUrNa vagere paTavAsAdi sugaMdhI cUrNanI gaMdha che, tenA karatAM anaMtagaNuM sugaMdha tejalezyAdi traNa prazasta vezyAnI taratama bhAvathI samajavI. (16 + 17 -1372+1373) jaha karagayassa phAso, gojibbhAi va sAgapattANaM / ettovi aNaMtamuNo, lesANaM appasatthANaM // 18 // jaha bUrasma va phAso, navaNIassa va sirImakumamANaM / ettovi aNaM guNo, pasattha lesANa tiNhaMpi // 19 // / / yugmam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI legyA-adhyayana-34 355 yathA krakacasya sparzo, gojihvAyAH ca zAkapatrANAm / itto' ya'nantaguNo, lezyAnAmaprazastAnAm // 18 // yathA bUrasya vo sparzA, navanItasya vA zirISakusumAnAm / itopyanantaguNaH prazastalezyAnAM tisRNAmapi // 19 // guman | artha-have sparza kahe che. jema karavatane, gAyanI jIbhano ane vRkSavizeSa zAkanA pAMdaDAne sparza che, tenA karatAM anaMtaguNo karkaza sparza kamasara aprazasta kRSNAdi lezyAne samaja. jema barUne, mAkhaNane, zirISa phUlene kemala sparza che, tenA karatAM anaMtaguNe kemala sparza kramasara prazasta tejo vagere lezyAne samaja. (18+19-1374 +1375) tiviho va navaviho vA, sattAvisaivihikka sIo vaa| dusau teAlo vA, lesANaM hoi pariNAmo // 2 // trividho vA navavidho vA, saptaviMzatividha ekAzotividho vA / tricatvAriMzadadhikadvizatavidho vA, . lezyAnAM bhavati pariNAmaH // 20 // artha(3) pariNAmadvAra=A vezyAone pariNAma (te te kRNAdi rUpe javuM-pariNamavuM te.) traNa prakArane, nava prakArane, sattAvIza prakArane, ejyAzI prakAra ane basoteMtAlIza prakArane-ema traNa traNa guNe che. (1) jaghanya, madhyama ane utkRSTa bhedathI pariNAma traNa prakAranuM che. 2 A badhA pariNAmenA pratyekanA pitAnA sthAnanI taratamatA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhA AzrIne jaghanyAdi traNathI guNatAM nava prakAra che. () A pramANe pharI pharI traNathI guNatAM 27-81-243 bhede samajavA. A mujaba tAratamyanI vicAraNAmAM saMkhyAne. niyama nathI. (20-1376) paMcAsavappavatto, tIhi agutto chasu avirao a| tivvAraM bhapariNao, khuddo sAhassio naro // 2 // niddhaMsapariNAmo, nissaMso ajiidio ebhajogasamAuttA, kiNha lesaM tu pariName // 22 // yuma ke pannAjhavavRtta, trimarcta: padyaveta ! tIvrAmapati:, kSudra sAtti tA: 2 nidhvaMsapariNAmo, etadyogasamAyuktaH, kRSNalezyAM tu pariNamet // 22 // | guman ! artha-() "lakSadvA2 =hiMsAdi pAMca AzramAM pravRttivALe, mana-vacana-kAyA dvArA agupta, cha javanikAyomAM avirativALe, kema ke-te jenI hiMsA kare che. svarUpathI ane adhyavasAyathI utkaTa, sAvadya vyApAramAM Asakta, sarvanA paNa ahitaiSI, vicAryA vagara pravRtti karanAra, corI, vagere duSkarmakArI, nara-strI Adi, Aka-paralekanA aniSTanI zaMkA vagaranA pariNAmavALa, jenI kiMsA karatAM jarA paNa Dara nahi rAkhanAra ane ajitendriya; A pUrvokta pAsethI yukta "kRSNazyAmAM pariName che arthAta tathAvidha dravyanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA -adhyayana-34 357 saMkha dhathI sphaTikanI mAphaka tadUrUpapaNAne-kRSNalaizyAne pAme che. ( 21+22-1377 + 1378 ) issA - amarisa- atavo, avijja mAyA ahIriyA / gehI paose ya saDhe, pamatte rasalolue // 23 // sAyagavesara a A bhAvirao khudo sAhassio naro / eajogasamA utto, nILalesaM tu pariName 112811 // yugmam // IrSA'marSAtapazcAvidyA mAyAhrIkatA | gRddhiH pradveSazca zaTho, pramatto rasakolupaH ||23|| sAtagaveSakazvArambhAdavirataH kSudraH sAhasiko naraH / etadyogasamAyuktaH, nIlalezyAM tu pariNamet ||24|| // yugmam // atha'-pArakA guNeAne nahiM sahuvA rUpa IrSyA, rASathI atyaMta Agraha rUpa ama`, tapanA abhAva, kuzAstra rUpa avidyA, mAyA, tanmaneo abhAva, viSayasa paTayAlu, adveSa Adi avaguNuvALA, ghIDDo, prakathI jAtimada AdinA AcaraNathI matta bane, raseAmAM laMpaTa, * mane sukha kema thAya ?' -AvI buddhivALA, jIvahiMsA rUpa AraMbhathI nahi aTo, kSudratAvANI, sAhasiGa bhane nara- strI vagere; yA pUrveti vyApArethI yukata 'nIlalezyA'mAM pariName che--nIlarUpapaNAne pAme che. (23+24- 1378+1380 ) 6 ba~ke vakasamAyAre, nia Dille aNujjue paliuMcaga ohie, micchadiTThI aNArie Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 1 // 25 //
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 uttarAdhyayana-sUtra sAtha-bIjo bhAga upphAlagaduhavAI a, teNe Avi a maccharI / eyajoga samAutto, kAUlesaM tu pariName // 26 // // yugmam // vakro vakrasamAcAro, nikRtimAnanRjukaH / pratikuJcaka aupadhikaH, mithyASTiranAryaH // 25 / / utprAsakaduSTavAdI ca, stenazcApi ca matsarI / etadyogasamAyuktaH, kApotalezyAM tu pariNamet // 26 // // yugmam // artha -vANImAM vAMke, vAMkA AcAravALe, manamAM mAyAvALe, saralatA vagarane, pitAnA dene DhAMkanAra, kapaTathI badhe vyavahAra karanAre, mithyASTi, anArya, bIje krodha kare ke hase evuM duSTa belanAre, cAra ane pArakI saMpadAne nahi sahana karanAre; A pUrvokta kiyAethI yukata "kApatalezyarUpa pariNAmavALe thAya che-kApita raMge raMgAya che. ( 25+26-1381+1382 : nIAvittI acavale, amAI akutUhale viNIyaviNae daMte, jogavaM uvahANa // 27 // piyadhamme baDhadhamme, vajjabhIrU Diesae eya jogasamAutto, teulesaM tu pariName // 28 // / yugmam // nIcairvRttiracapalo'mAyyakutUhalaH vinItavinayo dAnto, yogavAnupadhAnavAn // 27 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zyA-adhyana-34 359 priyadharmA dRDhadharmA'vadya bhIruH hitaiSakaH / etadyogasamAyuktaH, tejolezyAM tu pariNamet // 28 // // yugmam // artha namratAvALa-vinayI, cAlatA vagarane, mAyA vagarane, kutUhala vagarane, gurU vagere tarapha ucitta pravRttine sAra abhyAsI, damanavALe, svAdhyAya vagere vyApAravALe, gopadhAnapUrvaka zAstranI ArAdhanA karanAra, priyadharmA, daDhavamI, pApabhIrU ane hitaiSa-mokSagaSaka; A uparokta vyApArathI yukta tejalezyAne pariNAve che tejalezyAnA raMge raMgAya che. (27+28-1383+ 1384) payaNukkohamANe a, mAyA lobhe a payaNue pasaMtacitte daMtappA, jogavaM uvahANavaM // 29 // tahA payaNuvAI ya, uvasaMte jiidie eyajogasamAutto, pamhalesaM tu pariName // 30 // ||yugmm // pratanukrodhamAnazca, mAyAlobhazca pratanukaH / prazAntacitto dAntAtmA, yogavAnupadhAnavAn // 29 // tathA pratanuvAdI copazAnto jitendriyaH / etadyogasamAyuktaH, padmalezyAM tu pariNamet // 30 // // yugmam // artha -kadha-mAna-mAyA-lebha vagere kaSAye jenA pataLA-nahi jevA hoya che te, cittanI prazAntivALo, indriyadamanavALe, vege padhAnapUrvaka zAstrane vinaya karanAre, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga svalpa-mita bhASaNa karanArA, saumya AkAravALA, ane jitendriya; arthAt A uparokata yeAgayukta padmalezyA rUpa piraNAmavALe thAya che- padmavezyAnA raMge raMgAya che. ( 27+30-13:5 + 1386 ) 30 aTTahANi vajjittA, dhammasukANi jhAyae pasaMtacitte daMtappA, samie gutte ya guttisu sarAge vIyarAge vA, uvasaMte jiI die eajogasamAutte, sukkalesaM tu pariName 1 // 31 // I // 32 // // yugmam // Antaraudre varjayitvA, dharmazukle dhyAyati / prazAntacitto dAntAtmA, samitimAmguptazca guptibhiH // 31 // kharAgo vItarAgo vopazAnto jitendriyaH / etayogasamAyuktaH, zuklalezyAM tu pariNamet ||32|| // yugmam // artha-Atta ane raudrane cheDI dhama ane zukala rUpa dhyAnavANI, prazAnta yittavANI, hAntAtmA, yAMya samitivANI, guptiethI azubha cegane rokanArA, sarAga sayamavALA, upazAnta vItarAga ane jitendriya; arthAt A kata cegasaMpanna zukalalezyAmAM pariName che-zukalalezyAnA raMge raMgAya che. (31+32-1387+1388 ) assaMkhejjANosappiNINa, ussappiNINa je samayA / saMkhAIA hogA, lesANaM huti ThANAI // 33 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34 361 asaMkhyeyAnAmavasarpiNInAmutsarpiNInAM ye samayAH / saMkhyAtItA lokAH, lezyAnAM bhavati sthAnAni // 33 // artha - (5) "sthAna dvAra=asaMkhyAta avasarpiNI tathA utsarpiNIonA je samaye asaMkhyAta kAkAza pradeza parimANavALA thAya che, teTalA vezyAonA sthAne eTale prakarSa-apakarSakRta azubhanA saMkaleza rUpa ane zubha lezyA mAnA vizuddhi 35 sthAnA hAya che. ( 33-1388) muhuttadaM tu jahannA, tettIsaM sAgarA muhuttahi / ukkosA hoi ThiI, nAyavvA kiNhalesAe // 34 // muhuttadvaM tu jahannA, dasaudahI plishrmsNkhbhaagmbhhiaa| ukkosA hoi ThiI, nAyabA nIlalesAe / 35 // muhuttadaM tu jahannA, tiNNudahI pliamsNkhbhaagmbmhiaa| ukkosA hoI ThiI, nAyavyA kAulesAe // 36 // muhuttaddhaM tu jahannA, duNNudahI paliamasaMkhabhAgamabhahiA / ukosA hoi ThiI, nAyavvA teulesAe // 37 // muhuttaddhaM tu jahannA, dasa udahI hoi muhuttmmhiaa| ukosA hoi ThiI, nAyavvA pamhalesAe // 38 // muhuttaddhaM tu jahannA, tettIsaM sAgarA muhuttahiA / ukkosA hoi ThiI, nAyavvA mukkalesAe // 39 // ||ssbhiHkulkm // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 zrI uttarAdhyayana sUtra sA-mIjo bhAga muhUrttA tu jaghanyA, trayastriMzatsAgaropamANyanta muharttAdhikAni / utkRSTA bhavati sthitiH, jJAtavyA daLahecAyAH // 24 // rIyAcA muhU0, dazodadhyaH ra, jJAtavyA muhU, trayaH udadvaya palyopamA'saGkhyeyabhAgAbhyadhikA ra, yA chApotahecAyAH palyozmA'saGkhyeyabhAgAbhyadhikA / muhU0 dvAvudadhi palyopasA'saGkhyeyabhAgAbhyadhikA utkR0 jJAtavyA tejolezyAyAH " muhU0, dazodadhayo bhavati muhUrtamabhyadhikA utkR0, jJAtavyA padmalezyAyAH muhUra, trayastriMzatsAgaropamANi muhUrttAdhikA mudra, utkR0, jJAtavyA zuklalezyAyAH Jain Educationa International 11 All For Personal and Private Use Only ||26 1 ||2|| B // 3 // || imiH jIm // atha--sthitidvAra' kRSNavezyAnI janya sthiti aMtamuhUttanI che. sAtamI nArakInI ApekSAe utkRSTa sthiti e a MtarmuhUtta adhika (eka a MtarmuhUta pUnA bhava saMbaMdhI ane bIjuM AgaLanA bhava sa`khaMdhI jANavuM. ) tetrIMza sAgaraipamanI samajavI. tiya iMca ane manuSyamAM sa` lezyAonI jadhanya ja aMtarmuhUttanI sthiti samajavI. (1) pacce pamanA asakhyAta bhAga adhika deza sAgaropamanI utkRSTa sthiti, dhUmaprabhAnA uritana prastaTagata narakanA utkRSTa AyuSyane anulakSI ane jaghanya aMtarmuhUttanI bIjI 'naula lezyA' nI samajavI (2) jaghanya aMtarmuhUttanI ane utkRSTa sthiti palcApamanA asa'khyAta bhAga adhika traNa sAgaropamanI I // 28 //
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI leNyA-adhyayana-34 363 vAlukAprabhAnA upastina prastagata nArakanA utkRSTa AyuSyane AzrIne trIjI "kAtilezyA nI samajavI. 3) jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti pAmanA asaMkhyAta bhAga adhika be sAgaropamanI, IzAna devalokavAsI devanuM utkRSTa AyuSya vicAratAM ethI "tejAlezyAnI samajavI. (4) jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti be aMtamuhUrta adhika daza sAgaropamanI, brahmaleka vargavAsI devanA utkRSTa AyuSyane lakSamAM rAkhatAM pAMcamI "padmazyAnI samajavI. (5) janya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti be saMta.. muhUrta adhika tetrIza sAgaropamanI, anuttara vimAnavAhI devanA utkRSTa AyuSyane avalaMbIne chaThThI "zukalezyAnI samajavI. (6) (34 thI 39-1390 thI 1395) esA khalu lesANaM, oheNa Thii u vaNNiA hoI / causu'vi gaIsu etto, lesANa ThiiMtu vocchAmi // 40 // eSA khalu lezyAnAmoghena, sthitistu varNitA bhavati / catasRSvapi gatiSvito, lezyAnAM sthitistu vakSyAmi // 40 // atha -A sthiti lezyAonI sAmAnya rIte varNavAcelI che. have cAreya gatiomAM paNa vezyAonI sthitine huiM kahIza. (40-1396) dasavAsasahassAI, kAUe ThiI jahanniA hoI tiNNudahI paliokma-asaMkhabhAgaM ca ukkosA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -zrIjo bhAga dazavarSasahasrANi kApotAyAH sthitirjaghanyakA bhavati / trayaH udadhayaH palvopamAsaveya bhAgazcotkRSTA // 4 // matha -ratnaprabhAmAM uparitana prastaTavatI nArakAne-daza hajAra varSa nI sthitivALA nArakIone'kApeAtalezyA' daza hujAra varSoMnI jadhanya jANavI, jayAre vAlukAprabhAmAM prathama prastaTamAM pacepamanA asaMkhyAta bhAga adhika traNa sAgaropama sthitivALA nArakIone 'kApAtalezyA 'nI paDyeApamanA asa'khyAta bhAga adhika traNa sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. (411397 ) tiNNudahI paoivamasaMkhabhAgo u jahaNNa nIlaThiI dasa udahI palioma - asaMkhabhAgaM ca ukkosA zAkA trayaH udadhayaH palyopamAsaGkhyeyabhAgastu jaghanyA nIlasthitiH / dazodadhayaH palyopasaGkhyeyabhAgazvotkRSTA 118211 a-vAlukAprabhAmAM nIlavezyAnI jaghanya sthiti paDye - temanA asa`khyAta bhAga adhika traNasAgarApamanI jANavo, jyAre dhUmaprabhAmAM prathama prastaTe pacApamanA asaMkhyAta bhAga adhika daza sAgaropamanI utkRSTa sthiti 'nIlalezyA"nI jANavI. (42-1399 ) dasa uhI paliomasaMkhabhAgaM jahanniya hoI tettIsa sAgarAI, ukkosA hoI kiNhAe ' dazodadhayaH palyopamAsaikhyeyabhAgo jaghanyakA bhavati / trayastriMzatsAgaropamAnyuNkRSTA bhatrati kRSNAyAH Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 1 // 4 // 118311
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34 365 artha-dhUmaprabhAmAM popamanA asaMkhyAta bhAga adhika daza sAgaropamanI kRSNalezyAna jaghanyanI sthiti jANavI. tamane stamAmAM be aMtarmuhUrva adhika tetrIza sAgarepamanI kRSNa lezyAna utkRSTa sthiti samajavI. vaLI ahIM nArakena tathA AgaLa upara devenI A dravyalezyAnI sthiti jANavI. bhAvaparAvartananI apekSAe deva-nArakene cha legyAe che-ema samajavuM- (43-1399). esA neraibhANaM, lesANa ThiI u vaNNiA hoI teNa para vocchAmi, tiriamaNussANa devANaM eSA nairayikANAM, lezyAnAM sthitistu varNitA bhavati / tataH paraM vakSyAmi, tiryagmanuSyANAM devAnAm artha-A nArakIonI leyAonI sthiti kahI have pachI tiryaceno manuSyanI ane devenI vezyAsthitine huM kahIza. (44-1400) aMgomuttamaddhaM, lesANa ThiI jahiM jahiM jA u / tiriANa narANaM vA, vajjittA kevalaM lesa // 45 // antarmuhUrtAddhAM, lezyAnAM sthitiyatra yatra yA tu / tirazcAM narANAM vA, varjayitvA kevalaM lezyAm // 45 // artha-jyAM jyAM ke je je vezyAo tirtha" ane manuSyamAM saMbhavita che (pRthvI-jala-vanaspatimAM pahelI cAra, agni-vAyu-vikalendriya, saMmUrchAima manuSyAdimAM pahelI traNa ane garbhaja tiryaca-manamAM cha lezyAone saMbhava Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga che.). te tamAma lezyAonI jaghanya athavA utkRSTa sthiti aMtamuhUrtanA kAlamAnavALA che. eka kevala zukalezyAne choDIne arthAta viziSTa manuSyanI zukalezyAmAM apavAda che. (4pa-1401) muhuttaddhaM tu jahannA, ukkosA hoi puvvakoDI u / navahiM risehiM UNA, nAyavyA mukkasAe // 46 // muhUrtAddhAM tu jaghanyotkRSTA bhavati pUrvakoTI tu / nAbhavarUnA jJAtavyA zuklalezyAthAH pedA artha -zukalalezyAnI jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa nava varSathI nyUna pUrvakoDa varSanI sthiti che. ahIM jo ke pUrvakoDanA AyuSyavALe ATha varSano thayela vratanA pariNAne pAme che. ATalI uMmaravALAne varSanA paryAya pahelAM zukalezyAne saMbhava nathI, arthAt eka varSanA paryAya pachI (kevalajJAna sahita) zukalalezyA hoya che. (4-1402 sA sirijhanarALa, jesana kirka rauirga dora | teNa para vocchAmi, lesANa Thii u devANaM // 47 // eSA tiryagnarANAM, lezyAnAM sthitistu varNitA bhavati / tataH para vakSyAmi, lezyAnAM sthitistu devAnAm // 47 // atha -A tiryacenI ane manuSyanI lezyAono sthiti kahI. have pachI devenI legyAonI sthitine huM kahIza. (47-1403) dasabAsasahassAI kiNhAe ThiI jahANNaA hoI paliamasaMkhijjaimo, ukkoso hoI kiNhAe Jain Educationa International Ana For Personal and Private Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI leNyA-adhyayana-34 367 jA kiNhAi ThiI khalu, ukkosA sA u smymbbhhiaa| jahanneNaM nIlAe, paliamasaMkhejja ukkosA // 49 // bA nI Ti vahu, sA sA samayamaracA jahanneNaM kAUNa, paliamasaMkhaM ca ukkosA dazavarSasahasrANi, kRSNAyaH sthitirjaghanyakA bhavati / palyopamAsaGkhyeyatamaH, utkRSTo bhavati kRSNAyAH // 18 // yA kRSNAyA: sthitiH khalUtkRTA sA tu samayAbhyadhikA / jaghanyena nIlAyAH, palyopamAsaGkhyeyatamaH utkRSTA 42 // yA nIlAyAH sthitiH khalUtkRSTA sA tu samayAbhyadhikA / jaghanyena kApotAyAH, palyopamAsaGkhyabhAgazcotkRSTA // 50 // trimizipa | atha-daza hajAra varSanI sthitivALA bhavanapati ane vyaMtaranI, kRSNaleDyAna daza hajAra varSanI jaghanya sthiti jANavI. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga rUpa AyuSyavALA bhavanapati ane vyaMtarana, kRSNalezyAnI palya pamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANavALa utkRSTa sthiti jANavI. je kRSNalezyAnI pa5manA asaMkhyAtamA bhAga rUpe utkRSTa sthiti che, te ja samaya adhika palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga rUpa sthiti nIlezyAnI jaghanya sthiti jANavI. bRhattara papamanA asaMkhyAtamA bhAga rUpe sthiti nIlezyAnI utkRSTa jANavI. jenIlezyAnI bUDattara palyopamane asaMkhyAta bhAga che, te samaya adhika bRhattara palyopamane asaMkhyAtamo bhAga Jain Educationa International anal For Personal and Private Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -zrIjo bhAga rUpa sthiti kApAtalezyAnI jaghanya jANavI ane bRhattara paceApamanA asaMkhyAtamA bhAga rUpa sthiti kApAtalezyAno utkRSTa jANavI. A e nikAyamAM rahenArI traNa lezyAnI sthiti jaNAvI. have sakala nikAyamAM rahelI tevezyAnI sthiti uDe che. (48 thI 50 - 1404 thI 1401 ) teNa paraM vocchAmi, teU lesA jahA suragaNANaM / bhavaNavaivANamaMtara - joisavemANiANaM ca paliovamaM jahannA, ukkosA sAgarA u duNNahiA paliamasaMkhijjeNaM, hoi bhAgeNa teUe dasavAsasaharasAI, teUi ThiI jahanniA hoi duhI palio - asaMkhabhAgaM ca ukkosA // tribhirvizeSakam // // 53 // // 51 // / !|52 // 1 tataH para pravakSyAmi, tejolezyAM yathA suragaNAnAm / bhavana pativAnamantarajyotiSka vaimAnikAnAM ca // 51 // palyopamAM jaghanyotkRSTA sAgaropame tu dve'dhike / palyopamAsaikhyeyena, bhavati bhAgena taijasyA: dazavarSasahasrANi taijasyAH sthitirjaghanyenoktA dvAvudadhI palyopamAsakhyeya bhAgazcotkRSTA 113311 Jain Educationa International 1 15 // || tribhirvizeSakam // atha have pachI je prakAre devagaNezano te vezyA saMbhave che, te prakAre bhavanapati, vAnagya tara, yeSTi ane vaijJAnikAnI te jo lezvA sthiti kahe che, bhavanapati ane vyaMtarAnI tejovezyAnI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che For Personal and Private Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34 369 ane utkRSTa sthiti vyaMtaranI popamanI ane bhavanapatienI sAdhika sAgaropamanI che. tiSIonI tejezyAnI jaghanya sthiti palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTa lAkha varSathI adhika popamanI, saudharmanI apekSAe tejolezyAnI jaghanya sthiti pAmanI ane IzAnanI apekSAe be sAgarepamanI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI adhika utkRSTa sthiti samajavI. have sAmAnanI apekSAe deva saMbaMdhI telezyAnI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI ane utkRSTa sthiti pAmanA asaMkhyAtamA bhAgathI adhika be sAgarepamanI jANavI. (51 thI 53 1409) jA teUNa ThiI khalu, ukasA sA u smymbhhiaa| jahaNNeNaM pamhAe, dasa u muttAhiAI ukkosA // 54 // yA tejasyAH sthitikhalUtkRSTA sA tu samayAbhyadhikA / jaghanyena padmAyAH, dazaiva muhUrttAdhikAni utkRSTA // 24 // artha_ekasamayAdhika palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga adhika be sAgaropamanI jaghanya sthiti padhalezyAnI sanaskumAramAM samajavI. be aMtamuhUrta adhika daza sAgaropamanI utkRSTa sthiti brahmakamAM samajavI. (54-1410) jA pamhAI ThiI khalu, ukkosA sA u smymmhiaa| jahaNNeNa sukkAe, tittIsamuhuttamammahi // 55 // yA padmAyAH sthitikhalUtkRSTA sA tu samayAbhyadhikA / gharavera zurAyA, trAnnizamuhUrvAdhizani rA artha-eka samayAdhika be aMtarmuhUrta adhika daza Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga sAgaropamanI zukalalezyAnI jaghanya sthiti lAMtakamAM samajavI. e muhUtta adhika teauza sAgaropamanI zukalalezyAnI utkRSTa sthiti anuttAmAM samajavI. (55-1411 ) 370 kiNhA nIlA kAU, tiNNi'vi esA u ahamalesAo / eAhiM vihiM'vi jIvo, duggai uvavajjai // 56 // teU pahA sukkA, tiNisvi eA u dhammalesAo / AhiM tihiMsvi jIvo, suggara uvajjai // 57 // kRSNA nIlA kApotAstisro'pyetA'dhamalezyAH etAbhistisRbhirapi jIvo, durgatimupapadyate taijaso padmA zuklAstisro'pyetA dharmalezyAH etAbhistisRbhirapi jIvaH, sugatimupapadyate Jain Educationa International // yugmam // 1 For Personal and Private Use Only // 56 // // yugmam // akRSNa, nIla ane kApAta adhama-aprazasta lezyA kahevAya che. A traNa aprazasta vaizyAthI jIva naraka-tiya cagati rUpa krutine pAme che. tejo,padma ane zukalalezyA vizuddhatAnA kAraNe dharma hetu hAI dharma prazasta lezyA kahevAya che. A traNa prazasta vaizyAthI jIva nara-Dhevagati rUpa sugatine pAme che, arthAt je lezyAmAM jIva mRtyu pAme che, te vezyAvALA sthAnAmAM jIva utpanna thAya che. (56+57 1412+1413) sAhiM savvAhiM, paDhame samayaMmi pariNayAdi tu 1 na hu kassavi uvavAo, pare bhave hoi jIvassa // 58 // 1 // 57 //
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vezyA-adhyayana-34 371. lesAhiM savvAhi, carame samayaMmi pariNayAhiM tu / na hu kastavi udhAo, pare bhave hoi jIvassa // 59 // aMtamuhattaMmi gae, aMtamuhurtami sesae ceva lesAhiM pariNayAhiM, jIvA gacchaMti paralogaM // 6 // + trimarovaranA lezyAbhiH sarvAbhiH, prathamasamaye pariNatAbhistu / naiva kasyApi upapAdaH, pare bhave bhavati jIvasya // 58 // lezyAmiH sarvAbhiH, carame samaye pariNatAbhistu / . naiva kasyApyupapAdaH, pare bho bhavati jIvasya // 59 / / antarmuhUtteM gate, antarmuhUrte zeSake caiva lezyAbhiH pariNatAbhiH, jIvAH gacchanti paralokam // 6 // | trimirviroSam | artha-pahelA samayamAM pratipatti (svIkAra) kAlanI apekSAo jevI rItie pariNata-AtmarUpANIe utpanna sarva leyAothI yukta kaI paNa jIvanI parabhavamAM utpatti thatI nathI, tevI rItie aMtya samayamAM paNa utpatti thatI nathI. arthAt vezyA pariNAmanA prathama ke aMtima samayamAM kaI paNa jIvanuM maraNa thatuM nathI, paraMtu amuhUrtanuM AyuSya jyAre bAkI rahela hoya tyAre parabhava lezyAnA patiNAma thAya che ane te vezyAthI yukta banelA ja paralekamAM jAya che. ahIM vizeSa eTaluM che ke tiryaMca ane manuSya AgAmI vileDyAnuM aMtamuhUrta gayA pachI pahelekamAM jAya che, jyAre deva ane nArakIo svabhAvasthAnuM aMtamuhUrta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 371 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga bAkI rahela hAya tyAre palAkamAM jAya che. (58 thI 60 -1414 thI 1416) sanhA yAti (La) jemALa, aNumAve (ne) viJAniyA | UsatyA 3nittA, pasaMsthA 3 iiTrapa (nAsi) ttiveni tasmAdetAsAM lezyAnAmanubhAvaM vijJAya aprazastAstu varjayitvA prazastAstu adhitiSThed iti bravImi // 62 // atha--jethI A durgaMti-sugati hetu rUpa aprazastaprazasta lezyAonA anubhAva-pariNAmane jANIne, aprazasta lezyAone cheADI, muni, bhAvapratipattipUrvaka prazasta lezyAone Azraya kare ! ema hai ja>> ! huM kahuM chuM. (61-1417) cAtrIzamu' zrI lezyA-adhyayana sapUrNa`. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI anagAra mAga gati-adhyayana--35 suNeha megaggamaNA, maggaM buddhehiM desiaM jamAyara to bhikkhU, dukkhANaMtakaro bhave zRNu me ekAgramanasaH, mArga buddhairdezitam yamAcaranbhikSu duHkhAnAmAntakaro bhavet "" a--jene ArAdhatAM sAdhu, sakala karmanA kSaya dvArA duHkhAnA aMta karanArA thAya che, evA zrI arihaMta bhagavaMta vageree kathita meAkSamAne, huM ziSye ! ananya cittavALA anau kahenAra evA mArI pAsethI sAMbhaLe ! (1-1418 " Jain Educationa International 1 gihavAsa pariccajja, pavvajjaM amsie muNI / ime saMge viANejjA, jehiM sajjati mANavA // 2 // gRhavAsaM parityajya pravrajyAmAzrito muniH 1 imAnsaMgAnvijAnIyAt yaiH sajyante mAnavAH ||2 // "" For Personal and Private Use Only artha-gharavAsane choDI zrI bhAgavatI pravajyAne pAmelA muni, dareka prANIne prasiddha A pratyakSa putra, sro vagere saMgAne 'A bhavanA hetue che'-ema vizeSathI jANe ! arthAt jJAnanuM virati rUpa phaLa heAvAthI jANIne teone cheDI de! kAraNa ke-putra, sau Adi saMgeAthI mAnavA ane khIjA prANIe samatAbhAvane pAme che arthAt bhavaba dhanathI kha dhAya che. (2 1419)
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga taheva hiMsaM aliaM cojjaM abbabhasevaNaM / icchAkAmaM ca lobhaM ca, saMjo parivajjae // 3 // tathaiva hiMsAmalIka, cauryamabrahmasevanam icchAkAmaM ca lobhaM ca, saMyataH parivarjayet // 3 // artha-tevI ja rIte hiMsAne, jUThane, cerIne abrahmasevanane, IcachA rUpa kAma arthAt aprApta vastunI vAMcchA rUpa kAmane ane prAptavastuviSayaka Asakti rUpa lebha-parigrahane bhuni chaDI he! (3-1420) manohara cittaghara, malladhUveNa vAsi / sakavADaM paMDarulloaM, maNasAvi na patthae // 4 // iMdiyANi u bhikkhussa, tArisammi uvassae / dukkArAI nivAreuM, kAmarAga vivaDDhaNe // 5 // susANe sunagAre vA, rukkhamUle vA egago / pairikke parakaDe vA, vAsaM tatthAmiroara // 6 // phAsuaMmi aNAbAhe, itthIhiM abhidue / tattha saMkappae vAsaM, bhikkhU paramasaMjae // 7 // na sayaM gihAI kuvijjA, neva annehiM kArave / gihakamnasamArambhe, bhUANaM dissae vaho // 8 // tasANaM thAvarANaM ca, muhumANaM bAyarANa ya / tamhA gihakammasamArambha, saMjao parivajjae // 9 // // ibhiHkulakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 / 4 // zrI anagaramAgatiadhyayana-35 manojJa citragRhaM. mAlyadhUpena vAsitam sakapATaM pANDurollocaM, manasApi na prArthayet indriyANi tu bhikSo;, tAdRze upAzraye duHzakAni nivArayituM, kAmarAgavivarddhane zmazAne zUnyAgAre vA, vRkSamUle vaikakaH pratirikte parakRte vA, vAsaM tatrAbhirocayet prAsuke anAbAdhe, strIbhiranabhidrute ta sapharajadA, milsa paramahaMtaH na svayaM gRhANi kurvIta, naivAnyaiH kArayet gRhakarmasamArambhe, bhUtAnAM dRzyate vadhaH sANAM sthAvarANAM ca, sUkSmANAM bAdarANAM ca tasmAdgRhakarmasamArambhaM saMyataH parivarjayet / // 6 // INI / // 9 // artha-zveta caMdaravAthI yukta, puSpamALA ane dhUpathI suvAsita kamADavALA ane mane hara citrapradhAna gharanI muni IcchA na kare ! jyAM pitapatAnA viSayethI sAdhuone Indriye nivAravI zakaya bane che, tevA kAmarAga piSaka upAzrayamAM muni nivAsa kare nahi, smazAnamAM, zUnya gharamAM athavA vRkSa nIce, rAga vagere vagarane athavA sAthIdAra vagarane ekale, bIjAoe pitAnA mATe banAvela ane stra AdithI rahita sthaLamAM rahevAnI muni rUci kare ! acitta banelA bhUbhAgavALA, keInA paNa upadrava vagaranA ane strI, napuMsaka AdithI adUSita pUrvokta sthAnamAM, mekSa mATe banela saMyataparama saMta sAdhu nivAsa kare ! pite ghare banAve nahi, bIjAo pAse te banAvarAve nahi, temaja te banAvanAra bIjAnI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga anumodanA kare nahi, kAraNa ke iMTa, mATI Adi lAvavA rUpa gRhakarmanA samAraMbhamAM jIvenI hiMsA dekhAya che, jethI sAdhu basa-sthAvara nAnA-moTA jenI hiMsAvALA gRhakarma-samAbhne chorI hai ! (4 thI 8, 1421 thI 1426) taheva bhattapANesu, payaNapayAvaNesu a / pANabhUyadayaTAe, na pae na payAyae // 10 // jaladhannanissiA pANA, puDhavikanissiA / hammati bhattapANemu, tamhA bhikkhu na payAyae // 11 // visappe savvabho dhAre, bahupANiviNAsaNe / nasthi joisame satthe, tamhA joI na dIvae // 22 // ||tribhirvishesskm // tathaiva bhaktapAneSu, pacanapAcaneSu ca prANabhUtadayArtha, na pacet na pAcayet // 10 // jaladhAnyanizritAH prANAH, pRthvIkASThanizritAH hamyante bhaktapAneSu, tasmAt bhikSuH na pAcayet // 11 // visarpa sarvato dhAra, bahuprANivinAzanam nAsti jyotiH samaM zastraM, tasmAt jyotiH na dIpayet // 12 // ||tribhirvishesskm / / artha-pUrvanI mAphaka ja AhAra-pANI viSayaka pacana pAcanamAM jIvahiMsA dekhAya che, mATe trasa-sthAvara jInI dayA khAtara, na pite AhAra-pANa banAve-pakAve! kena bIjA pAse banAvarAve-pakAvarAve ke banAvanAra pakAvanAranI prazaMsA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI anagAramAgagati-adhyayana-35 377 3! qNI mAhAra-pANI manAta-patai.nAmAzraye rahela pirA vagerenI, dhAnyanA Azraye rahela IyaLa, kIDI Adi chanI ane e pramANe pRthvI ane lAkaDAMnA AdhAre rahela jInI hiMsA thAya che, mATe sAdhu bajAnI pAse te pakAvarAve nahi, te pite pakAvavAnI vAta kayAM rahI? anumatine niSodha te AvI ja gaye. thaDA hovA chatAM bahu vyApaka rUpa disapa sarva dizAomAM rahela jIvone upaghAtaka heI sarvate dhAra ane tethI ja bahu prANavinAzaka agni samAna zastra bIjuM kaI nathI. je Ama che, te agnine saLagAve-pragaTAve nAhi. (10 thI 12-1427 thI 1428) hiraNaM jAyarUvaM gha, maNasAvi na patthae / samaleThThakaMcaNe bhikkhU, virae kayavikkae // 13 // kirNato kaio hoi, vikiNato a vANio / kayavikayaMmi vaTTato, mikkhU na habai tAriso // 14 // bhikkhiavvaM na keavvaM. bhikkhuNA bhikkhavattiNA / kayavikkao mahAdoso, bhikkhAvittI suhAvahA // 15 // samuANaM uMchamesijjA, jahAmuttamaNiMdiraM / lAbhAlAbhami saMtuThe, piMDavAyaM care muNI // 16 // aloche na rase giddhe, jinbhAdaMte amucchie / na rasaTThAe muMjijjA, javaNaTAe mahAmuNI // 17 // // paMcabhiHkula kam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3se zrI uttarAdhyayana sUtrAca'-bIjo bhAga 9 hiraNyaM jAtarUpaM ca manasApi na prArthayet samaleSTukAJcano bhikSurvirataH krayatrikakrINankAyako bhavati vikrINAnazca vaNig krayavikraye vartamAno bhikSurna bhavati tAdRzaH bhikSitavyaM na kretavyaM, bhikSuNA bhikSAvRttinA krayavikrayaM mahAdoSaM, bhikSAvRtti: sukhAvahA samudAnamuJchameSayedyathAsUtramaninditam lAbhAlAbhe santuSTaH, piNDapAtaM carenmuniH alolo na rase gRddho, dAntajihvo'mUcchitaH na rasArtha bhuJjIta, yApanArtha mahAmuniH Jain Educationa International ' 5135 For Personal and Private Use Only 1 ik 1 ul 1 "phra // aa || padmamitram | atha-mamatAnA abhAva hAi sAnu'-DhaphAmAM samAnatAvALA tathA kharIdI ane vecANa vagaranA muni, svaNu-cAMdIsamastadhana-dhAnya vagerene manathI paNa Icche nahiM. pArakI cIjane mUlya ApI grahaNa karanArA-kharIdanArI tathAvidha Itara leka sarakhA muni thAya che. peAtAnI cIja mUlya laI bIjAne ApanArA vANIyA-vepArI thAya che. Ama vepAra karatA muni vANIcA mane che. ethI ja kaya-vikrayamAM pravRtti karate,zAstra kathita jevA sAdhu hAya che tevA muni thatA-manatA nathI. sAdhue kharIdI ane vecANunA dhaMdhA nahi karave, paraMtu tathAvidha vastunI bhikSAvRttithI yAcanA karavI; kAraNa ke--kraya vikraya mahA dveSa rUpa che, jyAre bhikSAvRtti sukhakara che. bhikSAne uMchanI cha (dhAnyanA dANA ekaThA karavA rUpa) arthAt bIjA bIjA gharAmAMthI gheADu thoDu ekaThuM karavA rUpa uMchanI Dhabe 1
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI anagaramAgagati-adhyayana-35 379 ane AgamArtha rUpa sUtranA anusAra aniMdita (jAti vagere niMdita jana saMbaMdhI jena heya te Icache-gaveSaNa kare. lAbhalAbhamAM saMtuSTa banele muni AhAra-pANa-carI kare. sarasa ane prApta thatAM laMpaTatA vagarane banI, madhura vagere rasa aprApta thatAM icchA vagarane banI ane jindriyana damanavALe ethI ja amUchita banI (saMnidhi nahi karavA dvArA athavA bhejanakALamAM AsaktinA abhAvavALA banI) saMyamanA nirvAha mATe mahA muni bhejana kare, paratu dhAtuonI vRddhi mATe bhejana na kare ! (13 thI 17-1430 thI 1434) accaNaM rayaNaM ceva, vaMdaNaM pUaNaM tahA iDDhI sakkArasammANaM, maNasAvi na patthara arcanAM racanAM caiva, vandanaM pUjanaM tathA RddhisatkArasanmAnaM, manasApi na prArthayet // 18 // artha-puchapa vagerethI thatI pUjA rUpa arcanAne, niSadA vagere zayanAsana vagere viSaya rU5 athavA svastikArirUpa racanAne, vaMdanAne, vastra vagerenI prApti rUpa pUjanane, zrAvakepakaraNAdi saMpadA rUpa addhine, arthadAna Adi rUpa satkArane ane abhyatthAna Adi rUpa sanmAnane manathI paNa Icache nahi, (18-1435) sukkaM jhANaM jhiAejjA, aniANe akiMcaNe / vosahakAe viharejjA, jAva kAlassa pajjao // 19 // zuklaM dhyAnaM dhyAyedanidAno'kiJcanaH vyutsRSTakAyo viharet , yAvatkAlasya paryAyaH Oaa. I : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 zrI uttarAphiyana sUtra sArtha-bIje bhAga artha je prakAre zukaladhyAna thAya, te prakAre dhyAna dharI niyANuM vagarane, parigrahazUnya ane zarIranA saMskAra vagarane banI, apratibaddha vihArIpaNe yAjajIva paryata vicare ! (19-1536) nijjUhiUNa AhAra, kAladhamme ubaTie / jahi (cai) UNa mANusaM boMdi, pahU dukkhe vimuccaI // 20 // parityajyAhAraM, kAladharme upasthite tyaktvA mAnuSIM bondi, prabhuduHkhairvimucyate // 20 / atha-AyuSyanA kSaya rUpa kAladharma upasthita thaye chata, saMlekhanAdi kamathI AhArano tyAga karI, manuSya saMbaMdhI zarIrane cheDI ane vIryaMtarAya karmakSayathI sAmarthya vALaprabhu banele, zArIrika-mAnasika duHkhothI mukta bane che. (20-1417) nimmamo nirahaMkAro. vIarAgI aNAsavo saMpatto kevalaM nANaM, sAsayaM pariNivvue tti bemi // 21 // nirmamo nirahaGkAraH, vItarAgo'nAzravaH / / samprAptaH kevalaM jJAnaM, zAzvataM parinivRtaH iti bravImi // 21 // artha-nirmama, nirahaMkArI, vItarAga, karmAzravavagarane, kevala-zAzvata jJAnane pAmele ane asvasthatAnA hetubhUta karmane abhAva thavAthI sarvathA svasthIbhUta-parinirvANapadane pAmele bane che. A pramANe he jaMbU ! huM kahuM chuM. (21-1438) pAMtrIzamuM zrI anagaramAgagati adhyayana saMpUrNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI jIvAjIvavibhakti--adhyayana-36 I // 1 // " jIvAjIvavibhatti, suNeha me egamaNA io jaM jANiuNa bhikkhU, sammaM jayai saMjame jIvAjIvavibhakti, zRNuta me ekamanasaH itaH yAM jJAtvA bhikSuH samyag yatate sayame a-jIvAjIva vikitane prarUpaNA dvArA ja jANIne je sAdhu sArI rIte saMyamamAM prayatna kare che, te adhyayanane kahenAra evA mArI pAsethI ekamanavALA banI tame sAMbhaLe! (1-1438) jIvA ceva ajIvA ya, esa loe viAhie ajIvase AgAse, aloe se viohie davvao khettao ceva, kAlao bhAvao tahA parUvaNA tesi bhave, jIvANaM ajIvANa ya jIvAzcavA jIvAzcaiSa loko vyAkhyAtaH ajIvadezaM AkAzamalokaH sa vyAkhyAtaH dravyataH kSetratazcaiva kAlataH bhAvatastathA prarUpaNA teSAM bhavejjIvAnAmajIvAnAM ca Jain Educationa International | For Personal and Private Use Only 1 11211 1 // 2 // // 3 // yugmam // // 2 // 1 11311 // yugmam //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe--bIjo bhAga, artha-jI ane ajIvo temaja A sarva prasiddha leka zrI arihaMtoe kahela che. ajIva deza rUpa AkAza te akakahela che, kemake te dharmAstikAyAdi rahita che. ahIM jIvAjIne vibhAga prarUpaNAdvArathI ja thAya, mATe prarUpaNAne kahe che. dravyanI apekSAe "A dravya ATalA bhedavALuM che." kSetranI apekSAe A dravya ATalA kSetramAM che, kAlanI apekSAe "A dravya ATalA kALanI sthitivALuM che ane bhAvanI apekSAe "A dravyanA A paryA che. A pramANe dravyAdi cAra bhedathI te jIvAjInI prarUpaNa thAya che. (2+3-1440+1441) rUviNo ceva'rUvI a, ajIvA duvihA bhave / arUbI dasahA vuttA, rUviNo'vi caubihA // 4 // dhammasthikAra taddese, tappaese a Ahie / adhamme tassa dese a tappaese ma Ahae // 5 // AgAse tassa dese a, tapparase a Ahie / addhAsamaye ceva, arUvI dasahA bhave // 6 // ||tribhiHvishesskm / / rU paNazcaivArUpiNazca, ajIvA dvividhA bhaveyuH / arUpiNo dazadhA uktAH, piNo'pi caturvidhAH // 4 // dharmAstikAyastadezastatpadezazcAkhyAtaH adharmastasya dezazca, tatpradezazcAkhyAtaH AkAzastasya dezazca, tatpradezazcAkhyAtaH addhAsamayazcaivA'rUpI dazadhA bhaveyuH // tribhirvizeSakam / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 383 arUpa ane arUpInA bhedathI ajIve e prakAre thAya che. arUpI ajIvo daza prakAranA che ane rU] ajIvo cAra prakAranA che. temAM arUpIenA daza prakArAne kahe che. (1) stra-svabhAvathI gatimAM pati jIva pudgalene gatinA upakAraka dravya dharmAstikAya.' (pradezasamUha rUpa) (2) tene trIjo bhAga-ceAthe bhAga vagere deza. (3) tenA nivibhAga bhAga rUpa pradeza, (4)sthitipariNata jIva pudgaleAnI sthitimAM upakAraka dravya adharmAstikAya.' (5) tenA deza. (6) tenA pradeza. (7) padArthane avakAzadAnamAM upakAraka dravya 'AkAzAstikAya' ( pradezasamUha-kadha rUpa ) (8) tene deza. (9) tenA pradeza. (10) ahA eTale kALa, te rUpa samaya 'addhA samaya", A anivibhAga rUpa hAI aA samayane deza ane pradezanA sa'bhava nathI. je AvalikA-muhUtta vagere kAla * bhe vyavahArathI kahevAya che, tenI ahIM vivakSA karela nathI. (4 thI 6-14442 thI 1444) " tA dhammAmme a dovera, logamettAviAhiA koAlae a AgAse, samaya samayakhettie dharmAdharmau ca dvau etau lokamAtrau vyAkhyAtau lokAloke cAkAzaM, samayaH samayakSetrikaH a-dharmAstikAya ane adharmAstikAya-A e drabya samasta leAka mAtra vyApaka che. AkAzAstikAya dravya leAkAloka vyApaka che sagata che. addhA samaya ahIM aupa ane me samudra rUpa samayakSetra rUpa viSayavALA 'samayakSetrika' kahevAya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only T mA 1
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 che. kemake samayakSetra pachI ahvA samayanA (7 - 1445) zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-mIjo bhAga abhAva che. dhammAdhammAgAsA, tiNi'vi ee ann| iA apajjavasiA ceva, savvaddhaM tu viAhiA samaevi saMta pappa, evameva viAhie AesaM pappa sAie, sapajjavasievi a 1 // 8 // // yugmam // " dharmAdharmAkAzAni trINyapyetAnyanAdikAni 1 aparyavasitAni caiva sarvAddhAM tu vyAkhyAtAni // 8 // samayo'pi santatiM prApyaivameva vyAkhyAtaH AdezaM prApya sAdikaH, saparyavasito'pi ca Jain Educationa International I // 9 // 11811 // yugmam // atha-dharma, adharma ane AkAza-A traNa dravye anAdi-anaMta che, temaja sadA sva-svarUpanA tyAganA abhAva hAvAthI nitya che. samaya paNu, bIjA bIjA samayeAtpatti pravAha rUpa sa MtatinI apekSAe anAaina ta rUpa prakAravALA che, parantu niyata vyakita rUpa ghaDI vagere vizeSanI apekSAe sAhisAnta pazu che (8+7-1441-1447) ' khaMdhA ya khaMdhadesA ya, tappaesA taheva ya paramANuNo abodhavvA, rUviNo ya cauvvihA // 10 // skandhAJca skandhadezAzca tatpradezAstathaiva ca paramANavaca boddhavyAH, rUpiNazca caturvidhAH 1 // 10 // For Personal and Private Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 385 zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 atha-pagalonA upacaya ane apacaya rU5 audhe jaNAve che. (1) staMbha vagere, (2) staMbha vagerenA bIje vagere bhAga rUpa sakaMdha deze, (3) te sarkanA khaMbhAdi saMbaMdhI niraMza aMza rUpa pradeze-kaMdhapradeze, ane (4) niraMza dravya rUpa paramANuo. Ama rUpI ajI cAra prakAranA che. ahIM deza-pradezane dhamAM ja antarbhAva hevAthI, skaMdha ane paramANuo-ema be ja bheda saMkSepathI jANavA. (10-1448) egatteNa puSTatteNaM, khaMdhAya paramANuNo loegadese loe a, bhaiavvA te u khettabho // itto kALavibhAgaM tu tersi vocchaM caunihaM // 11 // ekanvena pRthakvena, skandhAzca paramANavaH lokaikadeze loke ca, bhaktavyA te tu kSetrataH // itaH kAlavibhAgaM tu teSA vakSye caturvidham // 11 // artha-chUTA chUTA rahetA be paramANuonA maLavAthI dvipradezika, traNa-cAra-saMkhyAta-asaMkhyAta- anaMta ane anaMtAnaMta paramANuonA maLavAthI vipradezika, catuHpradezika saMkhyAta pradezika, asaMkhyAta pradezika, anaMta pradezika ane anaMtAnaMta pradezika skaMdha rUpa samAna pariNati svarUpa ekatvathI bIjA paramANuonI sAthe asaMghAta rUpa pRthakatvathI bhedathI, paramANuo kahevAya che. meTA nA tUTavA rUpa pRthakatvathI nAnA nAnA skaMdhe "bhedajanya kahevAya che. paramANuo AkAzanA eka pradezamAM ja rahe che. skache vicitra parimANavALA hI bahutara pradezothI upasthita hovA chatAM, keTalAka 26 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 zro uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga kadhA AkAzanA eka pradezamAM rahe che, keTalAka ska MdhA saMkhyAtA pradezamAM ja rahe che, yAvat keAI ska Mdha sakala leAkamAM pazu tathAvidha acitta mahA ska'dhanI (A ska Mdha sauthI moTAmAM mATI avagAhanAvALA thAya che, kema ke te samagra leAkAkAzane vyApIne eka samaya rahe che, Ama chatAM paNa te acAkSuSa che. A leAkapramANa thanArA acitta mahAska dha AThe samayanI sthitivALA che. arthAt pudgalenA svAbhAvika pariNAmathI, nahi ke jIvanA prayAga vaDe utpanna thatA citta mahAka dhanA samruddhAta kelisamudlAtanI peThe ATha samayamAM samApta thAya che.) mAphaka rahe che, mATe te bhajanIya kahevAya che. (11- 1449) saMta pappa te'NAI, apajjavasiAvi Thii paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a 1 asaMkhakALamukorsa, eMgaM samayaM jahannayaM ajIvANa ya rUviNaM, ThiI esA vihiyA // 13 // I 119811 atakAlamukorsa, egaM samayaM jahannayaM ajIvANa ya rUviNaM, aMtareaM viAhiaM 1 11?RII / / trivizeSatram / santatiM prApya te'nAdayo'paryavasitA api ca / sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca || 12 || asaMkhya kAlamutkRSTamekaM samayaM jaghanyakam 1 ajIvAnAM ca rUpiNAM sthityeSA vyAkhyAtA ||13|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvavibhakti-adhyayana-36 1 anaMtakAlamutkRSTamekaM samayaM jaghanyakam ajIvAnAM ca rUpiNAM, antarametadvayaH khyAtam // 14 // / / trivizeSaSTham / / 387 atha-anya anya utpatti rUpa sa`tinI apekSAe raka dhA ane paramANue anAdizmana'ta che, kAraNa ke-pravAhanI apekSAe skaMdha-paramANu rahita jagat kASi hatu... nahi, che nahui ke haze nahi. vaLI pratinayata kSetramAM rahevA rUpa sthitinI apekSAe skaMdhe! ane paramANue sAdisAnta che, kAraNa ke--kAlAntare skA ane paramANue navA navA kSetramAM jAya che. ajItra rUpI padArthonI eka kSetramAM rahevA rUpa sthiti asa`khyAtakALa sudhInI utkRSTa che, jyAre jadhanya sthiti eka samayanI che. te skaMdhA ke paramANue utkRSTathI amrakhyAta kALa mAda eka kSetramAMthI bIjA kSetramAM avazya jAya che. vivakSita kSetrathI khasI gayela skaMdhA ke paramANuone, pharIthI te kSetranI prAptinA vyavadhAna rUpa AMtarU -aMtara utkRSTathI ana'takALanu che ane jayanyathI eka samayanuM jANuvu', (12 thI 14-1450 thI 1452 ) 1 Tora gaMdhao ceva, rasao phAsao tahA saMAmo ya vijJezo, jaLAmAM si maMtrA || vaNNao pariNayA je u, paMtrahA te pakittibhA / vijJAnInA ya saMde dAhiddA suvidhA sadA // 16 // gaMdha pariNayA je u, duhi te vimAhiA / sugaMdhapariNAmA, dubbhigaMdhA taheSa ya ||PS9|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 388 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga rasao pariNayA je u, paMcahA te pakittiyA / tittakaDukasAyA, aMbilA mahurA tahA // 18 // phAsao pariNaA je u, aTTahA te pakittiyA / kakkhaDA mauA ceva, garumA lahuA tahA // 19 // sIA uNhA ya, niddhA ya, tahA lukkhA ya aahiaa| iti phAsapariNayA, ee puggalA samudAyA // 20 // saMThANapariNayA je u, pavahA te pakittiyA / parimaMDalA ya vaTTA, tasA caura samAyayA // 21 // ||sptbhiHkulkm // varNato gandhatazcaiva, rasataH sparzatastathA / saMsthAnatazca vijJeyaH, pariNAmasteSAM paJcadhA // 15 // varNataH pariNatA ye tu, paJcadhA te prakIrtitAH / kRSNAH nIlAzca lohitA, hAlidAzzuklAstathA // 16 // gandhataH pariNatA ye tu, dvividhA ste vyAkhyAtA / surabhigandhapariNAmA, durabhigandhAstathaiva ca // 17 // rasataH pariNatA ye tu, paJcadhA te prakIrtitAH / tiktAH kaTukAH kaSAyA, amlAH madhurAstathA // 18 // sparzataH pariNatA ye tvaSTadhA te prakIrtitAH karkazAH mRdayazcaitra, guravo * laghavastathA // 19 // zItA uSNazca snigdhAzca, tathA rUkSAzcAkhyAtAH / iti sparzapariNatA, ete pudgalAH samudAhRtAH // 20 // saMsthAnapariNatAH ye tu, paJcadhA te prakIrtitAH / parimaNDalAzca vRttAdhyatAzcaturasrA''yatAH // 21 // ||sptbhiH kulakam / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvavibhakti-adhyayana-36 atha-paramANuonA ane kAnA vaNu-gadha-rasasparza tathA sasthAnathI parimANu (svarUpAvasthita skaMdhAdinA ja varNAdinA anyathA bhAva-khIjA khIjA vadi rUpe pariNamavu te. ) pAMca prakAranA che. vaNathI pariNamelA je skadhArdi che, te pAMca prakAranA kahelA che. kAjala vagerenI mAphaka kALA, gaLInA jevA bhUrA-nIlA, hiM galeAkanI jema lAla, haladaranI mAphaka pILA ane za`khanI jema dheALA- ema vaNu nI apekSAe ka dhAdi pAMca vaNu vALA che. 389 gaMdhathI pariNamelA je ska MdhAdi che, te e prakAranA kahela che. surabhi ga dhanA pariNAmavALA caMdana vagerenI jema sugaMdhIdAra ane lasaNu AdinI jema dubhi gaMdhanA pariNAmavALAdudhI de che. rasathI pariNamelA je ska MdhAdi che, te pAMca prakAranA kahela che. lImaDA vagerenI mAphaka kaDavA, suMTha AdinI mAphka tIkhA, kAcA kAThAnI mAphaka turA, AmalInI mArke khATA ane sAkaranI mAphka mIThA. Ama skaMdhAdi pAMca rasavALA hoya che. sparza thI pariNamelA je dhAdi che, te ATha prakAranA kahela che. patthara vagerenI mAphaka kaThina, mAkhaNu AdinI mAphaka kAmala, vajAnI mAphaka bhAre, AkaDAnA rUnI mAphaka halakA, pANI vagerenI mAphaka ThaMDA, agni AdinI mAphaka garama, ghI ADhinI mA cIkaNA ane rAkha vagerenI mAphka lUkhA skadhAdi che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39o uttarAdhyayana-sUtra sAtha-bIjo bhAga saMsthAna-AkArathI pariNamelA je aMdhAdi che, te pAMca prakAranA kahela che.(1) parimaMDala-je dhAdi kevaLa bahAranA bhAgamAM maMDalanI peThe rahele hoya, paraMtu vacce cUDI-valaya (kaMkaNa)nI mAphaka polANa hoya te.(2)vRtta-jeskaMdhAdi maMDalanI peThe rahele hoya, paNa vacale bhAga jhalarI ke kuMbhAranA cAkanI jema bharele heya-gaLAkAre heya te. (3)trikeNa-je kaMdhAdi zIMgaDAnI jema traNa khuNIyAvALe heya te. (4)varyapaTTa(virATa dezamAM utpanna thayela hIre ) je kaMdhAdi kuMbhika vagerenI mAphaka caturasa-catuSkaNa-cau khUNayAvALe heya te (5) Ayata-je ska dhAri daMDa AdinI jema dIrgha (lAMbA) hoya te. (15 thI 21-1453 thI 1459) vaNNo je bhave kiNhe, bhaie se u gaMdhao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a||22|| varNato yo bhavetkRSNo, bhAjyaH sa tu gandhataH / rasatasparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca / 22 // artha-varNanI apekSAe je skaMdhAdi kRSNa zyAma (varNana) che, te gaMdha-rasaspa-saMsthAnathI game te gaMdhavALe -rasa vALe-parzavALasaMsthAnavALo hoya che. arthAta gaMdhAdimAM vikalpa che, niyama nathI. (22-1460) vaNNao je bhave nIle, bhaie se u gNdho| rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a||23|| vaNNaoM lohie je u, bhaie se u gNdho| rasao phAsao ceva, bhaie saMThANovi a||24|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lAlavavibhakti-adhyayana-a 1 // 25 // vaNNao pIae je u, bhaie se ugaMdhao rasao phAso ceva, bhaie saMThANaovi a vaNNao sukkile je u, bhaie se u gaMdhao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a ||26|| gaMdhao je bhave subhI, bhaie se uvaNNao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a ||27|| gaMdhabho je bhave dubbhI, bhaie se uvaNNaMo / rasao phAsao caiva bhaie saMThANaovi a // 28 // rasao vittae je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao phAsao cetra, bhaie saMThANaovi a // 29 // rasao kaDue je u, bhaie se u vaNNao 1 gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a // 30 // rasao kasAe je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a // 31 // rasao aMbile je u, bhaie se uvaNNao / gaMdha phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a // 32 // 1 rasao mahure je u, bhaie se u vaNNao gaMdhao phAsao caiva bhaie saMThANaovi a // 33 // " 391 phAsao kakkhaDe je u bhaie se u vaNNao | gaMdha rasao ceva, bhaie saMThANaovi a // 34 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 6 / 3ra zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga phAsao maue je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a||35!! phAso garue je u, bhaie se u vnnnno| gaMdhao rasao ceva, bhaira saMThANaovi a // 36 // phAsao lahue je u bhaie se u vaNNao / gaMdho rasao ceva, bhaie saMThANodhi a // 37 // phAsao sIae je u, bhaie se u vaNNo / gaMdhao rasabho ceva, bhaie saMThANaovi a // 38 // phAsao uNhae je u, bhaie se u vaNNabho / gaMdho rasao ceva, bhaie saMThANaovi a||39|| phAsao niddhae je u, bhaie se u vnnnno| gaMdhI rasaoM ca bhaie saMThANaovi a // 40 // phAso lukkhae je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasa bho ceva, bhaie saMThANamovi a||41|| 'parimaMDalasaMThANe, bhAe se u vaNNao gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a // 42 // saMThANao bhave vaTTe, bhAe se u vaNNao / gaMdho rasao ceva, bhaie phAsaovi a // 43 // saMThANao bhave taise, bhaie se u vaNNao gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a // 44 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vAlapavilati-adhyayana-aDa saMThANao a cauraMse, bhaie se u vaNNao gaMdhamo rasao ceva, bhaie phAsaovi a je AyayasaMThANe, bhaie se gaMdha rasao ceva, bhai phAsaovi a 3 vaNNao 1 // 45 // 1 // 46 // // caturviMzatibhiH kuLakam // // 23 // > 1 113811 varNato yo bhavennIlo, bhAjyaH sa tu gandhataH rasataH sparzatazcaiva bhAjyaH saMsthAnato'pi va varNato tyAhito yastu, bhAjyaH sa tu gandhataH rasataH sparzatazcaiva bhAjyaH saMsthAnato'pi ca varNato yo bhavetpIto, bhAjya: sa tu gandhataH rasataH sparzatazcaiva bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 25 // varNato yo bhavetzuklo, bhAgyaH sa tu gandhataH / raM sataH sparzatazcaitra, bhAjya: saMsthAnato'pi ca // 26 // gandhato yo bhavetsurabhirbhAgyaH sa tu varNataH 1 rasataH sparzatazcaiva bhAjya: saMsthAnato'pi ca ||27|| gandhato yo bhavedurabhiH, bhAjyaH sa tu varNataH 1 rasanaH sparzatazcaiva bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 28 // rasatasvikto yastu, bhAjyaH sa tu varNataH gandhataH sparzatazcaiva, bhAnyaH saMsthAnato'pi ca // 29 // rasataH kaTuko yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH sparzatazcaitra, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 30 // rasataH kaSAyo yastu, bhAjyaH sa tu varNataH 1 gandhataH sparzatazcaitra, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 31 // rasataH amlo yastu, bhAjyaH sa tu varNataH grandhataH sparzatava, 1 bhAjya: saMsthA nato'pi ca // 32 // Jain Educationa International , 383 For Personal and Private Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga rasataH madhuro yastu, bhAjyaH sa. tu varNataH / gandhata. sparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 33 // sparzataH karkazo yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 34 // sparzataH mRduko yastu, bhAjyaH sa tu varNataH gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 35 // sparzataH guruko yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatava, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 36 // sparzataH laghuko yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 37 // sparzataH zIto yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH ramatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 38 // sparzataH uSNo yastu, bhajyaH sa tu varNataH / gandhataH rasata kSetra, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 39 // sparzataH snigdho yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 40 // sparzataH rUkSo yastu, bhAjyaH sa tu varNataH gandhataH rasatazcaiva. bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 41 // parimaNDalasaMsthAno, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH sparzato'pi ca // 42 // . saMsthAnato bhavedvatto, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasapazcaitra, bhAjyaH sparzato'pi ca // 4 // saMsthAnato bhavet upasro, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH sparzato'pi ca // 44 // saMsthAnatazca caturasraH, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH sparzato'pi ca // 45 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 ye Ayata saMsthAno, mAnyaH sa tu varNataH gandhataH rakSatazcaiva, bhAjyaH sparzato'pi ca I rAjA / / caturva zAMta maham // atha-vaNanI apekSAe je dhAdi naula-bhUrA che, te gadha-rasa-sparza -saMsthAnathI bhAjya arthAt ga dhAdimAM vikalpa che. niyama nathI. 395 game tevanI apekSAe kayAdi lAla-pILAzveta che. te game te gaMdha-rasa-sparza -sa sthAnavALA DhAya che. game te gadhanI apekSAe dhAdi sugaMdhI ke dudhI che, te game te vadhu-rasa-spaza-saMsthAnavALA hAya che game te rasanI apekSAe je skadhAdi tIkhA-kaDavAturA-khATA-mIThA hAya, te game te vaNu-gaMdha-pa-sa'sthAnavALA hAya che. game te sparza nau apekSAe je yAdi kaMThana-kAmaLabhAre-halakA-ThaMDA-garama-cIkaNA-lUkhA hoya, te game te vaNu- gadha-rasa-sa sthAnavALA hoya che. game te sasthAnanI apekSA je dhAdi parima`DalavRtta-trike Na-catu kANu ke Ayata sa sthAnavALA che, te game te keI eka vaNugaMdha-rasa-spA vALA hoya che. (23 thI 46 1461-1484 esA ajIvapavibhattI, samAseNa viAhiA eso jIvavibhattIM, vacchAmi aNupunnaso Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 1 118011
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 38 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga eSA'jIvapravibhaktiH, samAsena vyAkhyAtA eSaH jIvavibhakti, vakSyAmyAnupUrvyA // 47 // artha-A ajIvavibhaktine saMkSepathI kahela che. have vita masa2 lIza. (47-1485) saMsAratthA ya siddhA ya, duvihA jIvA viaahiaa| siddhA'NegavihA vuttA, taM me kittayao suNa // 48 // saMsArasthAzca siddhAzca, dvividhA jIvA vyAkhyAtAH / siddhAH anekadhA uktAH, tAnme kosayataH zRNu // 48 // a- saMsArI ane siddha-ema be prakAranA kahela che. temAM alpa vaktavyatA hevAthI zarUAtamAM siddhone kahe che. "siddho aneka prakAranA kahela che. te siddhonA prakAre anAra bhArI pAsethA ziSya! tuma ! (48-1486) itthI purisa siddhA ya, taheva ya napusagA / saliMge annaliMge a, gihiliMge taheva ya // 49 // strIpuruSasiddhAzca, tathaiva ca napuMsakAH / svaliGge'nyaliGge ca, gRhiliGge tathaiva ca // 49 // atha-pUrvabhAvanI apekSAe strIsiha, purUSasiddhA, napuMsakasiddho, sAdhuveSamAM-svaliMgasiddho, zAkayAdi veSa rUpa anyaliMgasiddho ane gRhasthaveSa rUpa gRhaliMgasiddho, temaja mIan para hI siddhonA samapA. (48-1487) ukosogAhaNAe a, jahannamajjhimAi a / uDDhe ahe atiriaMca, samudaMmi jakami a // 50 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 397 " utkRSTAvagAhanAyAM ca jaghanyamadhyamAyAM ca 1 urdhvamadhazca tiryak ca, samudre jale ca 114011 atha-pAMcaze dhanuSyamAnavALI utkRSTa avagahanAmAM ane be hAthanA mAnavALI jaghanya avagAhanAmAM, temaja utkRSTathI nIcenI ane jadhanyathI uparanI avagAhanAmAM siddho ane che. me3yUsiDi 35 asamAMthI gosaTha grAma 35 : adhelAkamAMthI, temaja aDhI dvIpa ane e samudra rUpa tiya g lekamAMthI siddho bane che. tyAM paNa keTalAka samudramAMthI ane keTalAka nI vagere samadhI jalamAMthI siddho bane che. (50- 1488 ) 1 // 51 // 1 // 52 // dasa cetra napuMsesu, vIsaI ratthiAsu a purisesu a asayaM, samaraNegeNa sijjhaI cattAri anihiliMge, annaliMge daseva ya saliMgeNa ya asayaM, samaraNegeNa sijjhaI ukko sogAhaNAe u, sijjhate jugavaM duve cattAri jahaNNAe, java majjhattara sayaM cauruDDhaloe aduve samudde, tabho jale vIsamahe taheva ya / sayaM ca aTThuttara tirialoe, samaraNaegeNa u sijjhaI dhuvaM // 1 // 53 // // caturbhiHkalApakam // daza ca napuMsakeSu viMzatiH strISu ca puruSeSu cASTottarazataM, samayenaikena sidhyati catvArazca gRhiliGge'nyaliGge dazaiva ca I svaliGgena cASTottarazataM samayenaikena siddhayanti // 52 // Jain Educationa International * > For Personal and Private Use Only 1 // 51 //
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 - zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga utkRSTAvagAhanAyAM tu, siddhayante yugapad dvau / catvAro jaghanyAyAM, yavamadhyamaSTottara zatam // 53 // catvAra urdhvakoke ca dvau samudre, tataH jale viMzatiradhasi tathaiva / zataM cASTottara tiryagloke, samayenakena tu siddhayanti dhruvam // 54 // // caturbhikalApakam / / artha-eka samayamAM utkRSTathI napuMsaka (kRtrima ja levA. janmanapuMsakamAM pratrajyA pariNAmano abhAva hoya che.)daza strIo viza ane purUSe ekaseATha siddha thAya che. gRhi liMgamAMthI cAra, anyaliMgamAMthI daza ane svaliMgamAMthI ekaseATha siddha thAya che. utkRSTa avagAhanAmAM eka sAthe e, jaghanyamAM cAra ane madhyamamAM ekaseATha siddha thAya che. eka samayamAM Urva lekamAMthI cAra, samudramAMthI be, jalamAMthI viza, adhelakamAMthI vIza ane tiryaMgakamAMthI eka ADa siddha thAya che. (51 thI 14-1489 thI 142) kahiM paDihayA siddhA, karhi siddhA paiTTiA / kahiM bodi cahattANaM, kattha gaMtUNa sijjhai // 55 // aloe paDihayA siddhA, loagge a paiTiA / iha boMTiM cAttANaM tattha gaMtUNa sijjhai // 56 // / yugmam // kva pratihatAH siddhAH ?. kva siddhAH pratiSThitAH ? kva ghondi tyaktvA nu?, kva gatvA sidhyanti ? // 55 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI chapAvavibhakti-adhyayana-36 aloke pratihatAH siddhAH, lokAgre ca pratiSThitAH / iha bondi tyaktvA nu, tatra gatvA sidhyanti / // 56 // || JAY | artha-prazna-siddho kayAM jaIne aTakyA che, teo sAdi anaMtakALa sudhI kayAM rahelA che? tathA teo kayAM zarIrane choDIne kyAM jaIne siddha-kRtakRtya bane che? - uttara-siddha kerala aleka AkAzamAM jaIne aTakyA che, kema ke tyAM dharmAstikAyane abhAva hovAthI siddhonI gati nathI. siddha sodi anaMtakALa sudhI lekanA agre rahelA che, kema ke-jInI ardhagati ane tIcchagati karmAdhIna che. siddha kamarahita hAI UrdhvagatigAmI che. ahIM tiryagU leka vageremAM zarIra cheDI, tyAM lekanA agrabhAga upara jaIne kRtakRtya-siddha bane che. ahIM je samayamAM zarIrane tyAga, te ja samayamAM mokSa, lekAro gamana ane siddhapaNuM samajavuM. (5545-1493+ 1494) bArasahi jodhaNehiM, sabaDhassuvari bhave / isIpabbhAranAmA u, puDhavI chattasaMThiA // 57 // paNa yAlasayasahassA, joaNANaM tu AyayA / tAvaiaMceva vicchiNNA, tiguNo tassedha parirao / 58 // aTThajoaNabAhallA sA majhami viaahiaa| parihAyaMtI carimaMte, macchipattAo taNuatarI // 59 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ajjuNasuvaNNagamaI, sA puDhavI nimmalA sahAveNaM / uttANagacchattasaMThiA ya, bhaNiyA jiNavarehiM // 6 // saMkhaMkakuMdasaMkAsA, paMDarA nimmalA mubhA / sIAe joaNe tatto, lobo u viAhio // 61 // . ||pNcbhiHkulkm // dvAdazibhiryojanaiH, sarvArthasyopari bhavet ISatprAgbhAranAmA tu. pRthivI chatrasaMsthitA // 57 // paJcacatvAriMzat zatasahasrANi, yojanAnAM tu AyatA / tAvatazcaiva vistIrNA, triguNastasmAtparizyaH // 58 // aSTayojanabAhalyA, sA madhye vyAkhyAtA parihIyamAnA caramAnteSu, makSikApatrAdapi tanukatarA // 59 / / arjunasuvarNakamayI, sA pRthvI nirmalA svabhAvena / uttAnakacchatrasaMsthitAzca, bhaNitA jinavaraiH // 6 // zakhA'GkakundasaGkAzA, pANDurA nirmalA zubhA / zItAyAH yojane tataH, lokAntastu vyAkhyAtaH // 61 // ||pnycbhiH kulkm|| artha-savartha anuttara vimAna upara bAra ejana bAda ISaprAgabhAra nAmanI chatranA AkAzavALI pRthvI che. te pRthvI pistAlIza lAkha jana lAMbI ane laMbAI karatAM traNa guNa pahelI paridhivALI che. (eka kroDa, beMtAlIsa lAkha, trIza hajAra, base ogaNapacAza ejana, A paridhimAna che) ahI triguNa kahe che, chatAM vizeSAdhika samajavAnI che. A pRthvI madhya pradezamAM ATha je jana jADI che. anukrame pAtaLI thatAM thatAM sakala dizAomAM rahela paryata pradeza rUpa caramAntamAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvibhakita-adhyayana 36 401 te mAkhInI pAMkha karatAM paNa vadhu pAtaLI che. pahelAM te chatra sarakhI sAmAnyathI kahI. ahI' vizeSa cattA rAkhela chatra sarakhI pRthvI che. arjunasuvarNa -cetasuvaNu mayI, svabhAvathI nima la (surabhi ga dhayukta-manehara ) ane utkRSTa tejathI te hehI dhyAna che-sebha zrI navakhe Ahe che. te shN-kadapuSpa sarakhI zukala-zubha che. tenuM bIjuM nAma zItA che. evI pRthvInA upara ceAjanamAM lekAnta kahela che. (57 thI 61-1485 thI 1488) joaNassa u jo tassa, koso uvarimo bhave / tassa ko chanbhAe siddhANogAhaNA bhave // 62 // tattha siddhA mahAbhAgA, loga gaMmi paTTi / bhavaparvaca ummukkA, siddhiM varagaI gayA // 63 // usseho jassa jo doI, bhavammi carimammi a / tibhAgahINA tatto a, siddhANogAhagA bhave // 64 // ega sAIA, apajjavasiAvi a puhatteNa aNAIA. apajjavasiAvi a arUviNo jIvaghaNA, nANadaMsaNasanniA aulaM suhasaMpattA unamA jassa natthi u loegadese se savve, nANadaMsaNasanni saMsArapAravitthiNNA, siddhiM varagara gayA 1 // 65 // 1 // 66 // // 67 // || pabhiHkulakam // 2} B Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga yojanasya tu yastasya, kroza uparimo bhavet tasya kozasya SaDbhAge, siddhAnAmavagAhanA taMtra vidyA mahAmALA, ke pratiSThitAH bhavapraponmuktAH siddhiM varagatiM gatAH utsedho yasya yo bhavati bhave carame tu tribhAgahInA tatazca siddhAnAmavagAhanA bhavet ekatvena sAdikAH, aparyavasitA'pi ca pRthaktve anAdikA, aparyavasitA'pi ca arUpiNo jIvaghanAH, jJAnadarzana saMjJitAH atulaM sukhaM saMprAptaH upamA yasya nAsta tu lokaikadeze te sarve, jJAnadarzana saMjJitAH saMsArapAraM nistIrNAH, siddhi varagati gatAH' ', Jain Educationa International 1 bhavet || 62|| I // 6 // 1 ||ddA }} pamiH dhrujatam // atha-siddhazilAnI upara eka ceAjanane viSe je eka gAu che, te gAunA chaThThA bhAgamAM siddhonI avagAhanA che. arthAt te ceAjananA tevIza bhAga khAI che ane eka cevIzamA bhAgamAM siddhonI avagAhanA che. te A pramANe-eka gAunA be hajAra dhanuSa thAya che. teneA chaThTho bhAga traNaseAtetrIza dhanuSa uparAnta adha dhanuSanA traNa bhAga kare tevA e bhAga thAya che. siddha paramAtmAnA AtmapradezenI avagAhanA utkRSTI paNa eTalI ja (batrIza 'gula, teauza dhanuSI ma adhika traNusA dhanuSano) hAya che. For Personal and Private Use Only [64] 1 nAgA / prA tyAM ceAjananA eka gAunA chaThThA bhAge atizaya cinha zaktivALA- mahAbhAga siddho lekanA aMge pratiSThita che, te bhava
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvibhakita adhyayana-36 403 prapaMcathInimu kta khanelA ane varagati-siddhine pAmelA kahevAya che. carama bhavamAM siddhonA zarIranI UMcAi je parimANavALI che, tenA karatAM trIjA bhAge nyUna siddhonI avagAhanA che, kema ke-zarIranA trIjA bhAga rUpa zarIranI aMdara rahela chidro pUrela che. eka jIvanI apekSAe je kALamAM tee siddha thAya che, te kALe teonI Adi che ane kadAcit mukitathI bhraSTa nahi thanAra hoI anaMta che. sala siddhonI apekSAe siddho anAdianaMta che. A siddho rUpa-rasAddhithI rahita hAi rUpI che. satat upayega hoi te chidro pUravA dvArA nirvAcata pradezavALA hAi jIvadhana che ane jJAna-dana rUpa sa'jJAvALA hoi jJAnadarzInasaMjJita che, arthAt jJAna-darzana upayega rUpa ananya svarUpavALA che. te sukhanI upamA nathI tevA atula sukhane teo pAme che. te saghaLA siddho leAkanA eka deza rUpa lAkAgre rahela che. AvA nirUpaNathI saghaLe ThekANe mukto izvara che- e matanuM khaMDana karyuM. jJAna-4nasa'jJitA, evA vizeSaNathI jJAnanA ucchedamAM mukita che evA matanuM khaMDana karyuM. sa MsA2nA pArane pAmelA siddho che'-evA kathanathI, jeo mAne che ke-izvara avatAra le che evA matanu khana karyu che, arthAt puna: AgamananA abhAvarUpa vizeSatAthI saMsAranuM atikramaNa karanArA siddho che. 'varagati rUpa siddhine pAmelA siddho che'evA vizeSaNathI kSINakrama vALAnu paNa svabhAvathI ja utpatti samayamAM leAkAgragamana sudhI saMkriyatna paNa che-- ema jaNAvAya che. (62 thI 67-1500 thI 1505) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga saMsAratthA u je jIvA, duvihA te viaahiaa| tasA ya thAvarA ceva, thAvarA tivihA tahiM // 6 // puDhavI Au jIvA a, taheva ya vaNassaI / iccete thAvarA tivihA, tesi bhee muha me // 69 // yugmam / / saMsArasthAstu ye jIvA, dvividhAste vyAkhyAtAH / trasAzca sthAvarAzcaiva, sthAvagastrividhAstatra // 6 // pRthvyabjIvAzca, tathaiva ca vanarapatiH ityete sthAvarAtrividhAsteSAM bhedAn zrRNuta me // 69 / / // yugmam / / atharvasa ane sthAvaranA bhedathI saMsArI jIve che prakAranA kahela che. pRthvI, apU ane vanaspatikAya bhedathI sthAvare traNa prakAranA che. ahIM tejasa ane vAyukAyane gati trasa hovAnA kAraNe sthAvara maLe kahela nathI. have te pRthavIkAya vagere bhedone kahenAra evA mArI pAsethI tame sAMbhaLe (6868-150+1507) duvihA puDhavIjIvA u, muhumA bAyarA thaa| pajjattamapajjattA, evamera duhA puNo // 7 // bAyarA je u pajjattA, dudhihA te vihiaa| sahA kharA ya bodhavA, pahaH sattavihA tahiM // 7 // kihA nIlA ya ruhirA ya, hAlidA muki tahA / paMDU paNagamaTTIbhA, kharA chattIsaI vihA // 72 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita adhyayana-36 405 puDhavI a sakkarAvAlagAya, uvale silAya hoNUse / ayataMbatauasIsagaruppasuvaNNe a vairema // 73 // haripAle hiMgubae, manosilA sAsagaMjaNA pvaale| abbhapaDalabbhavAlubha, bAyarakAe maNivihANA / / 74 // gomejjae aruage, ake phalihe alohiakkhe / bharagayamasAragalle, muamoaga iMdanIle a||75| caMdaNa geruyahaMsagabbhapulae sogaMdhie a bodhavve / caMdappama velie, jalakate marakaMte a // 76 // . // saptabhiHkulakam / / dvividhAH pRthivIjIvAstu, sUkSmAH bAdarAstathA / paryAptamaparyAptA, evamete dvidhAH punaH // 70 // bAdarAH ye tu paryAptAH dvividhAste vyAkhyAtAH zlakSNAH kharAzva boddhavyA, akSNAssaptavidhAH . . // 7 // kRSNA nIlA zca rudhirAzca, hAridrA zuklAstathA pANDuH panakamRttikA, kharA patriMzadvidhAH pRthivI ca zarkarA vAlukA copalo zilA ca lavaNamuSaH / ayastAmratrapukasIsakarUpya suvarNAni ca vana ca // 73 // haritAlo hiMgulako, manaHzilA sAsako'JjanaM pravAlam / abhrapaTalamabhravAlukA, bAdarakAye maNividhAnAni // 4 // gomedaka zca rucako'karUphaTikazca lohitAkSazca / marakato masAragallo. bhujamocaka IndranIla zca // 7 // candano gerugo haMsagarbhaH, pulakaH saugandhikazca boddhavyaH / / candraprabho beDuryo, jalakAntaH sUrakAnta zca // 76 / / // saptabhikulakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrAtha-bIjo bhAga atha-pRthivI jIvA, sUkSma nAmaka nA udayathI sUkSma ane khadara nAmakarmanA udayathI khAdara-ema e prakAranA che, * sUkSma ane mAdara pRthvI jIve paNa paryAptavALA ( AhAra -- zarIra-indriya-ucchvAsa-bhASA-mananI nitti hatuMbhUta dalika rUpa paryAptivALA ) paryApta ane paryAptanI pUchu tA vagaranA aparyApta bheduthI e prakAranA che. vaLI paryApta pRthvI jIvA paNa e prakAranA che. [1] cUrNita DhaphA sarakhI keAmala pRthvI arthAt komala pRthva] Atmaka jIvA pazu upacArathI kAmala kahevAya che. A pramANe AgaLa upara paNa samajavuM. (2) khara eTale kaThina pRthvI, kemala pRthvI sAta prakAranI che. (1) kRSNa, (2) nIla, (4) lAla, (4) pILI, (5) zukala (6) pAMDura-theADI dhAnI, ane (7) atya'ta sUkSma jarU panaka rUpI vRttikA. kaThina pRthvI chatroza prakAranI che. (1 zuddha pRthvI, (ra) nAnA nAnA pattharonA kaDArUpa zakarA, (3) retI (4) parvatamAMthI chUTA paDelA meATA pattharAgaDola vagere (5) zila patthara, (6) samudralavaNa-mIThuM, (7) USa-khArI jamIna, (8)khArI mATI, (9) lekha'Da (10) tAMbu, (11) kalAi, (12) sausu', (13) rUpa, (14) seAnuM, (15) hIrA, (16) haritAla, (17) hiMgaleAka, (18) manazIla, (19) pArA (20) aMjana-suramA Adi, (21) paravALA, (22) abarakha (23) abarakhamizrita vAlukA, (A bheddA kahyA, temaja have bAdara pRthvIkAyamAM maNibhedene kahe che.) (24) gAmedyaka-lasaNiyu', (25) phacaka, (26) a*ka, (27) sphaTika, (28) aAhitAkSa, 29 marakata, (30) masAragala, (31) bhujamAcaka, (32) IndranIla - 406 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only www.jalhendray.org
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 407 (33) thaMhana, (34) ge3, ( 34 ) (sagarbha, (36) pusa, (37) sauga dhiSTha, (uMTa ) yandrAnta, (38) vaiDUrya, (40) 4sAnta, (41) sUryAnta arthAt pRthvI vagere (14), duritAla vagere (8) ane gemeDhaka vagere kavacit citkAinAmAM aMtarbhAva thatA haiAvAthI (14), ema maLIne trIza bhedo uDevAya che. ( 70 thI 79 - 1508 thI 1514 ) 1 1 ' ete kharapuDhavIe, bheA chattIsamAhiA egavihamanANattA, suhumA tattha viAhiA // 77 // suhumAnya savvalogaMmi, loga dese a bAyarA eto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM caunvihaM // 78 // saMta pappa'NAIA apajjavasiAvi a Thir pahucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 79 // bAvIsa saharasAI, vAsANukkosiyA bhave AuThi puDhavINaM, aMtomuhuttaM jahannagaM asaMkha kAlamukkasaM, aMto muhutta jahannagA kAya ThaI puDhavINaM, taM kAryaM tu acao anaMtakAla mukkasaM, aMtomuhuttaM jahannagaM vijammi sae kAe, puDhavIjIvANa aMtara // 82 // eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao 1 saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso // 83 // // 80 // / // 81 // 1 // saptabhiHkulakam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga 408 ete kharapradhyA, nedAH SatriMzadAkhyAtAH ekavidhAH anAnAtvAt sUkSmAstatra vyAkhyAtA: sUkSmAH sarvaloke, lokadeze ca bAdarAH itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthiti pratItya sAdikAH saparyavasitA api ca dvAviMzatisahasrANi varSANAmutkRSTA bhavet Ayu sthitiH pRthivInAmantarmuhUrtta jaghanyakA asaGkhyakAlamutkRSTA'ntarmuhUtta jaghanyakam kAyasthitiH pRthivInAM taM kAryaM tvamuJcataH anaMtakAlamutkRAnta muhUrtaM jaghanyakam tyakte svake kAye, pRthivIjIvAnAmantaram eteSAM varNataJcaiva gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH 3 Jain Educationa International " " 1 // 77 // 1 For Personal and Private Use Only // 78 // I // 79 // 1 112011 1 // 81 // 1 // 83 // || saptabhiHkulakam // atha-A khara pRthvInA chatrIza bhedde kahela che. nAnApazu. nahi DhAvAthI sUkSma pRthvIkAyajIve eka ja-sUkSma prakAranA che-ema kahela che. kSetranI apekSAe sUkSma pRthvIkAya jIvA savaleAkamAM che ane khAdara pRthvIkAya jIvA ratnaprabhA pRthivI Adi rUpa lekanA eka dezamAM che. have te pRthvIkAya jIvAnA cAra prakAranA kAvibhAgane huM kahIza.pravAhanIapekSA e pRthvIkAya jIvA anAdi anaMta che, kema ke-pravAhathI pRthvIkAyika jIveAnA kadApi asaMbhava nathI. vaLI te bhasthiti, ane kAryAsthati rUpa sthitinI apekSAe sAdisAnta paNa che. pRthvIkAya jIveAnI kAyasthiti-pRthvI rUpa kAyane // 82 //
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavikita-adhyayana-36 40 nahi cheDanArA ane marI marIne tyAM ja utpanna thanArA pRthvIkAya jIvAnI kAyasthiti, utkRSTathI asaMkhyAta leAkAkAzapramANu upi NI-avasarpiNIrUpa asaMkhyAta kALanI, jayAre jaghanyathI aMtarmuhUtta pramANumALI che. pRthvIkAya jIveAnI bhavasthiti-utkRSTa khAvIzahajAra varSAnuM ane javanya a MtarmuhUttanuM AyuSya che. aMtakAladvAra-asaMkhyAta pudgalaparAvatta rUpa ana'takALanuM aMtara utkRSTa che, jyAre jaghanya aMtara aMtarmuhUtta nuM che. arthAt jadhanya ke utkRSTathI pUrvokta kALasudhI pRthvIjIva, bIjI kAyAmAM pharI pharIne pRthvIkAyamAM utpanna thAya che. A pRthvIkAya jIveAnA vaNu-gaMdha-rasa-paza ane saMsthAnanI apekSAe hajAro-ghaNA ghaNA bhede che. (77thI83-1515 thI 1521) 845 duvihA AujIvA u, suhumA bAyarA tahA pajjattamajjattA, evamee duhA puNo bAyarA je u pajjattA, paMcahA te pakittiyA / muddhoLu ga utte, harasaj mahimA (ume) vi e // 8 // egavihamanANattA, suhumA tattha vihiA | suhumA savvalogammi, loga dese a vAyarA // 86 // 1 It
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga satteva sahassAI, vAsANukkosiA bhave / AuThiI AUNaM, aMtomuhattaM jahanniA // 88 // asaMkhakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahanniA / kAyaThiI AUNaM taM kAyaM tu amuMcao // 9 // aNaMtakAlamukkosa, aMtomuhattaM jahannagaM / vijaDhammi sae kAe, AU jIvANa aMtaraM // 9 // eesi vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAIsahassaso // 9 // // aSTabhiHkula kam // dvividhAH ajIvAstu, sUkSmAH bAdarAstathA paryAptA'paryAptA, evamete dvidhA punaH // 84 // bAdarA ye tu paryAptAH, paJcadhA te prakIrtitAH zuddhodakaM cAvazyAyo, haratanuH mahikA (hima) api ca // 85 // ekavidhAH anAnAtvAt, sUkSmAstatra vyAkhyAtAH sUkSmAH sarvaleke, lokadeze ca bAdagaH // 86 // santati prApyA'nAdikA, aparthavasitA api ca sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 87 // saptava sahasrANi, varSANAmutkRSTA bhavet apsthitirAyuSo'ntarmuhUtta jaghanyakA // 88 // asaGkhyakAlamutkRSTA'ntarmuhUrta javanyakam kAsthitirapAM taM kAyaM tvamuJcataH // 8 // anantakAlamutkRSTamantarmuhUttaM jaghanyakam tyakte svake kAye, apjIvAnAmantaram // 90 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 411. eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAserAto vApa, vidhAnAni tannA aSTamijdavam . artha-akAya che sUpa ane bAdara bhedathI be prakAranA che. sUma-Adara apUkAya che paNa paryApta ane aparyApta bhedathI be prakAre che. je bAdara apakAya che paryApta che, te pAMca prakAranA kahela che. (1) zuddhodaka-varasAdanuM pANI, (2) jhAkaLa, (3) prAtaHkALamAM snigdha pRthvIja-ghAsanA agrabhAga upara rahela jalabiMdue, (4) dhummasa-dhUmara, ane (5) barapha. - sUkSama apakAya ja nAnApaNAne abhAva hoI eka prakAranA che. sUkSma apakAya jI sarvalekamAM che, jyAre bAdara a5kAya lekanA dezamAM che. apUkAya che pravAhanI apekSAe anAdi anaMta che ane sthitinI apekSAsAdisAnta. che. apakAya nuM utkRSTa AyuSya sAta hajAra varSanuM ane jaghanya AyuSya aMtamuhUrtanuM che. apUkAya jIvenI kAyarithati utkRSTa asaMkhya kALanI ane jaghanya aMtamuhUrtanI che. A apUkAya jInA varNa-gaMdharesa-sparza-saMsthAnanI apekSAe hajAro-ghaNA ghaNA bhede che. (84thI91-15rara thI 1para) duvihA vaNassaIjIvA, suhumA bAyarA tahA / pajjattApajjattA, evamee duhA puNo // 12 // vAyarA ne 3 pannA, suvigA te vicAravA sAhAraNasarIrA ya, pattegA ya taheva ya I'rUA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga patteasarIrA u, gahA te pakittiA rukkhA gucchA ya gummA ya, layA vallI taNA tahA // 94 // valayaLayA pavvagA kuhaNA, jalaruhA osahI tahA / harikAyA ya bodhavvA, patteA ii AhiyA // 95 // // caturbhiH kalApakam // 1 // 92 // 1 dvividhAH vanaspatijIvAH, sUkSmA bAdazastathA paryApta paryAptAH evameva dvidhA punaH - bAdarA ye tu paryAptA, dvividhAste vyAkhyAtAH sAdhAraNazarIrAzca pratyekAca tathaiva ca pratyekazarI rAstvanekadhA te prakIrtitAH vRkSAH gucchAzca gulmAzca, latAvallayastRNAni tathA latAvalayAni parvajA kuhaNA, jalaruhAH auSadhyastathA / haritakAyAzca boddhavyAH, pratyekA ityAkhyAtAH // 95 // // caturbhiHkalApakam // atha-vanaspatikAyika jIvA sukSma-khAdara bhedathI e prakAranA che. te sUkSma-Adara vanaspati jIvA paryApta ane aparyApta bhedathI e prakAranA che. je bAdaraparyaMta vanaspati jIvA che, te sAdhAraNa zarIravALA (je anaMta jIvAnu eka zarIra hoya te) ane pratyeka zarIravALA (eka zarIramAM eka jIva hAya te ) -ema be prakAranA che. pratyeka zarIra vanaspati nArI che. (1) mA bagere vRkSo, (2) nAM pAMDA gucchA 35 hoya te 'zuccha' rIMgalI Adi, (3) premAM thaDanA vikAsa na hoya paNa nIcethI ja DALIo phUTe te 'zukSma' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only // 93 // 1 // 94 //
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 413. baTagara vagere, (4) je vRkSa ke staMbha AdinA AdhAre upara caDhe te "lata" caMpakalatA vagere, (5) meTA bhAge bheMya upara patharAya te velA kAkaDIne velo vagere, (6) "tRNa'-ghAsa, jema ke-DAbha vagere, (7) latAvalaya-nArIyelI-keLaAdi, ke jenI chAla geLa heya te "valaya: teonuM bIjI zAkhAne abhAva hovAthI "latApaNuM": valayane AkAra hAI "valayapaNuM jANavuM. (8) parvaja-parva eTale gAMThemAMthI pedA thayela zeraDI vagere, 9) "kuhana-bhUmine pheDIne nIkaLanArI vanaspati chatranA AkAravALA bhUmiphaDA vagere, (10) jalarUha-jalamAM Uge te kamaLa Adi, (11) "auSadhi-dhAnyavarga DAMgara-ghauM vagere, ane (12) "haritakAya-zAkabhAjI Adi. A pramANe pratyeka vanaspatikAyanA bhedo kahyA. (2 thI 5-1530thI 1533) sAhAraNasarIrA u, NegahA te pakittiA / AlUe mUlae ceva, siMgabere taheva ya // 96 // hirilI siriLI sissirilI, ja uiikeakNdlii| palaDU lasaNa kaMde, kaMdalI a kuhuvvae // 17 // To dUra thIdu , ru (tu) dA ra ra | kaNhe ya vajjakande ya, kande sUraNae tahA // 98 // assakaNNI abodhavyA, sIhakaNNI taheva ya / musuMDA a halidA ya, NegahA e bhArao // 99 // rAjavam . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga sAdhAraNazarIratvenaikadhA te prakIrtitAH AlukamUlakazcaiva, zRGgaberakaM tathaiva ca // 96 // hirilI sirilI sissirIlI. yAvatikazca kandalI kRSNazca vajrakandazca, kandaH sUraNastathA // 97 // lohinIhutAkSIhU ca, kuhakAzca tathaiva ca kRSNazca vajrakandazca, kandassUraNastathA . // 98 // azvakarNI ca boddhavyA, siMhakarNI tathaiva ca musuMDhI ca haredrA cA'nekadhA ebamAdayaH // 99 // // caturbhikalApakam // artha-te sAdhAraNa vanaspatikAya rUpa sAdhAraNa zarIra bhane prA2nA sa . (1) mA (dho bhane ad 2tA, maTATA 13), (2) bhUta-(bhUgAnA ), (3) bara-bI mAhaleI ya2-bIsa thyUro, (4) uritI, (5) sirisI, (6) sissirisI, (7) yA , (8) zI, () list, (10) saNa, (11)ii , (12) vrata, (13) soDina, (14) hutAkSI, (15) huta, (16) 42446, (17) zu , (18) 4. (1.8) sU25 -bhIna, (20) ma34I, (21) si0, (22)musa dI, ane (23) haridrA; ItyAdi aneka prakAranA sAdhAraNa zarIre ngal. (e6 thI88-1534 thI 1539) egahimanANattA, suhamA tatya viAhimA / muhamA sabalogaMbhi, logadese a bAyarA // 10 // saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiI paDucca.sAIA, sapajjavasiA vi a // 10 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 415 dasa ceva sahassAI, vAsANukkosiaM bhave / vaNassaINa AuM tu, aMtomuhuttaM jahannagaM // 102 // aNaMtakAlamukkosA, aMtomuhuttaM jahaNNagA kAyaThiI paNagANaM, taM kAyaM tu amuMcao // 10 // asaMkhakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahannagaM / vijaDhammi sae kAe, paNagajIvANa aMtara // 10 // eesi vaNNao ceva gaMdho rasa phAsao / saMThANAdeso vAvi vihANAI sahassapo // 105 // icnete thAvarA tivihA, samAseNa viaahiaa| eto u tase tivihe, vocchAmi aNupucaso // 106 // // saptabhiHkuLakam // ekavidhAH anAnAtvAt, sUkSmAstatra vyAkhyAtAH sUkSmAH sarvaloke, lokadeze ca bAdarAH // 10 // santati prApyA'nAdikA, aparyava saMtA api ca sthitiM pratItya sa dikAH, saparyavasitA api ca // 101 // daza caiva sahasrANi, varSANyutkRSTA bhavet vanaspatInAmAyustvantarmuhUtta jaghanyakam // 102 // anantakAlamutkRSTA'ntarmuhUrtta jaghanyakam kAyasthitiH panakAnAM, taM kAyaM tvamuJcataH // 10 // asaGkhyakAlamutkRSTa mantarmuhUta jaghanyakam tyakte svake kAye, panakajIvAnAmantaram // 104 // eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 105 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 zrI uttarAyadhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga ityete sthAvarAtrividhAH, samAsena vyAkhyAtAH / itastu trasAntrividhAnvakSyAmyAnupUrtyA 20dhA atha-nAnApaNane abhAva heI, tyAM sUma sAdhAraNa vanaspatikAya ja eka prakAranA che. (sarva sUkamonuM ekapaNuM che, kema ke tamAmanuM sAdhAraNa zarIrapaNuM che.) te sUkame sarvalekamAM che, jyAre bAdara sAdhAraNa vanaspatikAyA lekanA amuka bhAgamAM che. pravAhanI apekSAe vanaspatikAya che anAdi anaMta che. bhavasthiti-kAyasthiti che rithatinI apekSAe sAdi-sAMta paNa che. ahIM vanaspatikAya jenuM utkRSTa daza hajAra varSanuM AyuSya je kahela che, te bAdaraparyApta pratyeka zarIra vanaspatikAya jenuM samajavuM. te sivAyanA sAdhAraNa vanaspati vagere vanaspatikAya jenuM aMtarmuhUrta jaghanya ja AyuSya jANavuM. vaLI e pramANe pUrvokta pRthvI-apakAyanuM ane kahevAtA tejasU-vAyukAyanuM utkRSTa AyuSya-jayeSTha sthiti samajavI, nahi ke aparyAptake sUnuM. kAyasthiti-panakolakSita vanaspati rUpa anaMtakAya (sAdhAraNa)nA chanI utkRSTa kAyasthiti anaMta utsapi ava piNa rUpa anaMtakALanI che, jyAre jaghanya kAyasthiti aMtamuhUrtanI che. ahIM sAmAnyathI vanaspati chavAnI ke nigadanI apekSAe anaMtakALanI utkRSTa kAyasthiti kahe che, paraMtu vizeSa vivakSAmAM pratyeka vanaspati ane bAdaranimedanI sirora kaDAkoDI sAgaropama pramANavALI kAyasthiti che. pRSTa vyavahAra rAzivALA sUphamanigoda jAnI asaMkhyAtI kAlamAna For Personal and Private Use Only Jain Educationa International
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 417 vALI kAryasthiti che. asavyavahArika nigeAda jIvAnI anaMta utsarpiNI-khavasa dhaNo rUpa anaMtakALanI kAyasthiti che. vanaspatikAya jIve nu 'taramAna-utkRSTa aMtaramAna asaMkhyAta kALanu' ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUtta'nu' che. arthAt ahI' keTalAka vanaspatikAya jIve, vanaspatimAMthI nIkaLI, pRthvI vageremAM bhamI, pharIthI asaMkhyAta kALa bAda vanaspati rUpa svakAyamAM pedA thAya che. vaLI vanaspati sivAya sa sthAvara jIveAnI paNa kAyasthiti asa`khyAta haiAI, utkRSTa paNa aMtara asaMkhyAta kAlamAnavALu' che. A sthAvara jIvAnA varNa ga'dha-rasa-sparze -saMsthAnanI apekSAe hajArA-ghaNA ghaNAbhede che. A traNa prakAranA sthAvara sa MkSepamAM kahyA. have traNa prakAranA trasa jIvene huM anukrame kaDDIza. (100 thI1061538 thI 1544) G 5'08 // / teu vAjaa bodhavvA, urAlA ya tasA tahA iccete tasA tivihA, tesiM bhee suNeha me duvihA te jIvA u, suhumA bAyarA tahA pajjattamapajjattA, evamee duhA puNo bAyarA je upajjattA, gahA te pakittiA aMgAre mummure agaNI, accI jAlA taheva ya // 109 // ukkA vijjua bodhavyA, gahA evamAio / egavihamanANattA, suhumA te viAhiA suhumA sabalogammi, loga aise a bAyarA 1 to kALavibhAgaM tu, tesi vocchaM caubbiha // 111 // "ph Jain Educationa International For Personal and Private Use Only ||o07| 1
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 zrI uttarAdhyayana sUtra sA-bIjo bhAga saMta' pappa'NAIA, apajjavasiAvi a This paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a tiNNeva ahorattA, ukkoseNa viAhiA AuThiI teUNaM aMtomuhuttaM jahanniA asaMkhakALamukkosA, aMtomuhutaM jahannagA kAyaThiI teUNaM, taM kAryaM tu amuMcao atakAlamukkasaM, aMtomuhUtaM jahannagaM vijami sae kAe, teUjIvAe aMtara eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao saMThANAdeo vAvi, vihANAI sahassaso Jain Educationa International tejasi vAyavazca boddhavyAH, udArAzva trasAstathA ityete sAstrividhAsteSAM bhedAn zRNuta me dvividhAstejaso jIvAstu, sUkSmA bAdarAstathA paryAptamaparyAptA, evamete dvidhAH punaH bAdarA ye tu paryAptA, anekadhA ste vyAkhyAtAH agA murmuro'gnirarcijvalAstathaiva ca ulkA vidyucca boddhavyAH, anekadhA evamAdayaH ekavidhAH anAnAtvAt, sUkSmAste vyAkhyAtAH sUkSmAH sarvaloke, lokadeze ca bAdarA itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca || dazabhiH kulakam // 1 // 112 // 1 // 113 // 1 // 114 // 1 // 115 // 1 // 116 // For Personal and Private Use Only 1 // 107 // // 108 // I // 109 // 1 // 110 // 1 // 111 // / // 112 //
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvavibhakti-adhyayana-36 jaghanyakam " triNyevA'horAtrANyutkRSTena vyAkhyAtAH AyusthitistejasAmantarmuhUta asaGkhyakAlamutkRSTA'ntarmuhUttaM jaghanyakA kAya sthitistejasAM taM kAyaM tvamuJcataH anantakAlamutkRSTamantarmuhUrttaM jaghanyakam tyakte svake kAye, tejojIvAnAmantaram eteSAM varNatazcaiva gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH " 419 5r|| 1 || / / rUmanu jIvatam // artha-tejasU-agni-vAyukAya (tejasa-vAyunuM sthAvara nAmakamanA udaya chatAM gatinI apekSAe trasapaDyuM. ) udArasthUla-Dhaundriya vagere (trasanAmakamanA udayavALA phrIndriyAdi jIvAnu` labdhiI paNa trasapaNu che. ) trase traNa prakAranA che. e trasa jIveAne kahenAra evA mAro pAsethI tame sAMbhaLe ! Jain Educationa International 5PSPS35 1 *??* I sUkSma-mAdara bhedathI agnikAyanA jIvA e prakAranA che, sUkSma- Adara agnikAya jIvA paryApta-aparyApta bhedathI e prakAranA che. bAdaraparyApta agnikAya jIvA aneka prakAranA kahela che. (1) dhUma ane javAlA vagarane saLagatA lAkaDA rUpa bhAsvara svarUpavALA agni ''gAra' kahevAya che, (2) rAkhathI mizrita agninA kaNu rUpa agni 'mumu ra' kahevAya che, (3) pUrvokata bhedathI jude vi 'agni' kahevAya che, (4) agninA mULanI sAthe maLelI agni zikhA 'arci' kahevAya che, (5) chinna mULavALI teja agnizikhA 'javAlA kahevAya che, (6) AkAzamAM utpanna rekhA-lIsoTA rUpa agni 'halkA' kahevAya For Personal and Private Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrI uttarAdhyayana sUtra sAmIjo bhAga che, ane (7) AkAzamAM utpanna agnivizeSa 'vidyuta' vijaLI kahevAya che. sUkSma agnikAya jIvA anekavidhaSaNAnA abhAva hAI eka prakAranA kahela che. sUkSma agnikAya jIve sa - leAkamAM che, jyAre khAdara agnikAya jIve lekanA dezabhAgamAM che. have pachI te agnikAya jIveAnA cAra prakAranA kAlavibhAgane hu' kauza. pravAhanI apekSAe agnikAya jIvA anAdiana ta che, jyAre sthitinI apekSAe sAdisAntache. agnikAyajIvAnu utkRSTa AyuSya traNa aheArAtranu che ane janya AyuSya aMtamuhU nu' che. kAyasthiti-agnikAya jIvAnI utkRSTa asa khyAta kALanI ane janya aMtarmuhUttanI che. aMtaramAna-agnikAya jIvAnu utkRSTa ana'takALanuM ane jaghanya aMtarmuhUttanu che. A agnikAya jIveAnA vaga dha-rasa-sparze -saMsthAnanI apekSAe bheTTha hajArA-ghaNA ghaNA che. (107 thI 116 -1545 thI 1554) duvihA vAujIvA u, suhumA bArA tahA pajjattamapajjattA, evamee duhA puNo bAyarA je 3, 12ttA, paMpA te iittamA ukkali maMDaliA, ghaNaguJjA suddhavAyA ya // 118 // saMgavAe a, gahA evamAyao egavihamanANattA, suhumA te viAhiA |, murumA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 1 137lt //ool
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kSati-madhyayana-1 - - muhamA sabalogaMmi, logadese a bAyarA / etto kAlavibhAgaM tu, tesi vocchaM cubih||120|| saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiI paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 12 // tiNNeva sahassAI, vAsANukkosiA bhave / AUThiI AUNaM, aMtomuhuttaM jahanniA // 122 // asaMkhakAlamukkosA, aMtomuhuttaM jahanniA / kAyaThiI vAUNaM, taM kAyaM tu amucao // 123 // aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahannayaM / vijaEmi sae kAra, vAujIvANa aMtara // 124 // eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAIsahassaso // 125 // ||nvbhiHkulkm // dvividhA vAyujIvAzva, sUkSmA bAdarAstathA paryAptA'paryAptA, evamete dvidhA punaH // 117 // bAdazaH ye tu paryAptAH, paJcadhA te prakIrtitAH utkalikA maNDalikA, ghanagurujAH zuddhavAtAzca // 118 // saMvartakavAtAzcAnekadhaivamAdayaH ekavidhAH anAnAtvAtH, sUkSmAstatra vyAkhyAtAH // 119 // sUkSmAH sarvaloke, lokadeze ca bAdarAH itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 12 // // 120 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 zrI uttarAdhyayana sutra sAthe bIjo bhAga troNyeva sahasrANi, varSANAmutkRSTA bhavet AyuristhatirvAyUnAmantarmuhUtta jaghanyakA 5222 asaGkhyakAlamutkRSTA'ntarmuhUtta jaghanyakA kAyasthitirvAyUnAM, tva kAyaM tvamuJcataH anantakAlamutkRSTamanta muhUrta jaghanyakam tyakte svake kAye, vAyujIvAnAmantaram 124 eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 125 // artha-vAyukAyanA jIvo sUma-bAdara bhedathI be prakAranA che. sUma-bAdara vAyukAya che paryApta aparyApta bhedathI be prakAranA che. je bAdaraparyApta vAyukAya jIve che, te pAMca prakAranA kahela che. (1) "utkalikA'--je rahI rahIne vAya te,(2)'maMDalikA je maMDalAkAre vAya te, (3) ratnaprabhAAdinA AdhArabhUta vAyu-ghana-ghATe "ghanavAta" kahevAya che, (4) jAvAyu guMjArama karate vAyu, (5) "zuddhavAyu" sahajavAyuje maMda maMda vahete vAya te, ane (6) "saMvataMkavAyu" je bahAra rahela taNakhalAM vagerene paNa vivakSita kSetranI aMdara uMce caDhAvI pheke che. A pramANe aneka prakAranA vAyukAya che jANavA. nAnApaNAne abhAva heI sUkSma vAyukAya jIve eka prakAranA kahela che. sUkSma vAyukAya che sarva lekamAM vyApta che. bAdaravAyukAya jIva lekanA viziSTa bhAgamAM che. have pachI vAyukAya jInA cAra prakAranA kAlavibhAgane huM kahIza. pravAhanI apekSAe vAyukAya che anAdianaMta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI pApavimati-adhyayana 423 che ane sthitinI apekSAe sAdisAnta che. bhavasthitivAyukAya chanuM utkRSTa AyuSya traNa hajAra varSonuM che ane jaghanya AyuSya aMtarmuhUrtanuM che. kAyasthiti-vAyukAya chanI utkRSTa kAyasthati asaMkhyAta kALanI ane jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUrtanI che. aMtaramAna-vAyukAya jIvenuM utkRSTa aMtara mAna anaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUrtanuM che. A vAyukAya jIvonA varNa-gaMdha-rasa-sparza-saMsthAnanI apekSA ro-e| ghA nahI che. (117 thI 1251555 thI 1563) urAlAya tasA je u, cauhA te pakittiA / beiMdia teI dia, cauro paMciMdi ceva // 126 // beiMdiA u je jIvA, duvihA te pakittiA / pajjattamapajjattA, tesiM bhee suNeha me // 127 // kimiNo (so) maMgalA ceva, alasA mAivAhayA / vAsImuA sIppiA, saMkhA saMkhaNayA tahA // 128 // palogANupallayA ceva, taheva ya varADagA / jalUgA jAlagA ceva, candaNA ya taheva ya // 129 // [ii] beidiA ee, aNegahA evamAyo / loegarese te savve, na samvattha viAhiA // 130 // saMtai pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / Thi paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 131 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga vAsAI bAraseva u, ukkoseNa viaahiaa| beiMdia AuThiI, aMtomuhuttaM jahanniA // 132 // saMkhejjakAlamukkosA, aMtomuhuro jhnniaa| bedia kAThiI, taM kAyaM tu amucabho // 133 // aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahaNNayaM / beiMdiANa jIvANaM, aMtareaM viAhiaM // 134 // eesiM vaNNao ceva, gaMdhaorasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso // 135 / / // dazabhiHkulakam // udArAstrasA ye tu, caturdhA te prakIrtitAH / dvIndriyAstrIndriyAzcaturindriyAH paJcendriyAzcaiva // 126 // dvIndriyA tu ye jIvA, dvividhAste prakIrtitAH paryAptA'paryAptAH. teSAM bhedAn zRNuta me // 127 // kRmayaH maGgalAJcaivAlasA mAtRvAhakAH . vAsImukhAzca zuktayaH, zaGkhAH zaGkhanakAstathA / / 128 // pallokANupalTakAzcaiva, tathaiva ca varATakAH jalUkA jAlakAzcaitra, candanAzca tathaiva ca // 129 // (iti) dvIndriyA ete, anekadhaivamAdayaH lokAgradeze te sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH // 130 // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 131 // varSANi dvAdazaiva tUtkRSTA vyAkhyAtAH dvIndriyAyuristhatirantarmuhUrta jaghanyakA // 132 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 425 saMkhyeyakAlamutkRSTAntarmuhUrta jaghanyakam dvIndriyakAyasthitiH, taM kAyaM tvamuJcataH ||rUA. anantakAlamutkRSTamantarmuhUta jaghanyakam dvIndriyajIvAnAmantarametadvayAkhyAtam eteSAM varNatazcava, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 135 / / che mirjanTa | atha- have udAra ekendriyanI apekSAe sthUla trasene kahe che. te udAra trase cAra prakAranA beIndriya, te Indriya, cauridriya ane paMcendriya che. have je beIndriya jIve che. te paryApta-aparyApta bhedathI be prakAranA kahela che. te bhedane kahevAtA evA mArI pAsethI sAMbhaLo ! (1) "kRmio"piTamAM, pheDalA vageremAM thanArA nAnA cha (karamIyA), (2) maMgalA', (3) alasiyAM, (4) "mAtRvAhaka-cUDela, (5) vAMsalAnA AkAranA mukhavALA "vAsI mukha" , (6) "zuktikA -motInI chIpa, (7) "zaMkha, (8) "zaMkhanakI - nAnA zaMkhezaMkhalA, (9) palaka, (10) anupalaka), (11) "varATaka - keDI, (12) "jalukA-jaLe, (13) jAvaka, ane (14) caMdanaka'-'akSa, (te zaMkha ane keDAnI mAphaka dariyAmAM upana thAya che. te nirjIva thatAM sthApanAcArya karavA mATe upagamAM levAya che) A pramANe aneka prakAranA beIndriya jIve lekanA eka pradezamAM che, paNa sarva ThekANe nathI. te pravAhanI apekSAe anAdi anaMta che ane sthitinI apekSAe sAdisAta che. bhavasthiti-beIndrinuM utkRSTa AyuSya bAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ "zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga varSa ane jaghanya AyuSya aMtamuhUrtanuM kahela che. kAyasthiti teja kAyane nahi cheDanAra beIndriya jI nI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta kALa ane jaghanya kAyasthiti aMtamuhUrtanI che. aMtaramAna Indriya jIvenuM utkRSTa aMtaramAna anaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtamuhUrtAnuM che A beIndriya 7 varNa-5-24-258-saMsthAnanI apekSA gre|ghaNuM ghaNA prakAravALA che.(126 thI 135-1564 thI 1573) teiMdiA u je jIvA, duvihA te pkittiaa| pajjattamapajjattA, tesiM bhee suNeha me // 136 // kuMthU pipIli uiMsA, ukkaludde hiA thaa| taNahArakaTThahArA, mAlugA pattahAragA // 137 // kappAsaddhimijA ya, tiMdugA tausamijagA saddAvarI a gummI a. bodhavA iMdakAiA // 138 // iMdagoSagamAiAuNegahA evamAyo / loegadese te savve, na samvattha viAhiA // 139 // saMtaI pappa'NAIzrA, apajjavasiAvi a / Thi paDucca sAIbhA, sapajjavasiAvi a // 140 // egUNapaNNahorattA, uka koseNa viAhiA / teiMdiaAuThiI, aMtomuhuttaM jahaNNiA // 141 // saMkhejjakAlamukkosA, aMtomuhuttaM jahaniA / tei dia kAyaThiI, taM kAyaM tu amucao // 142 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvavibhakti-adhyayana-36 aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahannagaM tei diajIvANaM, aMtareaM viAhi // 143 // eesiM vaNao ceva, gaMdhazro rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso // 14 // ||naabhiH kulakam // trIndriyAstu ye jIvAH, dvividhAste prakIrtitAH / paryAptA'paryAptAsteSAM bhedAn zRNuta me // 136 // kunthuH pipIlirudaMzAH, uskalikaupadehika'stathA / tRNahArakASTahArakAca, mAlUkAH patrahArakAH // 137 // . kArpAsAsthimijAzca, tindukAstrapuSImijakAH / sadAvarI ca gulmI ca, boddhavyA indrakAyikA. // 138 // indragopakAdikA. anekadhA evamAdayaH lokaikadeze te sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH // 139 / / santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 14 // ekonapaJcAzadahorAtrANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH / trIndriyAyusthitirantarmuhUrta jaghanyakA // 14 // saGkhyeyakAlamutkRSTamantarmuhUna jaghanyakam trIndriyakAyasthitistaM kAyaM tvamuJcataH // 142 // anantakAlamutkRSTamantarmuhUrtta jaghanyakam trIndriyajIvAnAmantarametadvayAkhyAtam // 143 // eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 144 // // navabhiH kulkm|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga atha-tendriya jIvA paryApta ane aparyApta bhedathI e prakAranA che. te jIvAnA bhedAne kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLeA ! (1) 'kuMthu'--ka thavA, te bahu ja khArIka dhoLA raMganA DhAya che, (2) 'pipIlI'-kIDI, (3) 'urdU za'mAMkaDa, (4) 'utkalikA', (5) 'upadehikA'-Udhei, ane (6) tRNuhArakASThassAra-mAlUka-patrahAraka-karpAsa-asthimi jA-ti duka-puSa mi jaka-zatAvarI-gulamI (kAnakhajurA)-indrakAyika-indragopa (gokaLagAya). temAM keTalAka prasiddha ane keTalAka saMpradAya pramANe jANavA. A pramANe aneka prakAranA teindriya jIvA vaikanA eka bhAgamAM tamAma che, savatra nathI-ema kahela che. pravAhanI apekSAe teindraya jIvA anAdianaMta che ane sthitinI apekSAe sAdisAnta che. bhavasthiti-tendriya jIvAnu utkRSTa AyuSya egaNapacAsa aheArAtra-rAta-divaseAnu... ane jaghanya AyuSya AMtarmuhUtta che. kAryasthiti-potAnI kAyAne nahi cheDanAra teindriya jIvAnI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta kALa ane jaghanya kAyasthiti aMtarmuhanI che. taramAnateindriya jIvAnu utkRSTa aMtaramAna ane takALanu' ane jaghanya aMtaramAna aMta-hUM tuM che. A teindriya jIveAnA vaNuM - gaMdha-rasa-sparza -saMsthAnanI apekSAe hajAro-NA ghaNA bheDa che. (136 thI 144-1574 thI 1582) uriMdiAu je jIvA, duvihA te pakitti pajjattamapajjattA, tesiM bhee suNeha me aMdhiA pottiA ceva, macchiA masagA tahA / bhamare kI page a, DhiMkuNe kuMkuNe tahA Ja, 3 / // 4 // 1198811 428 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 428 kukkuDe siMgirIDI a, naMdAvate avicchie / Dole bhigirIDI a, virikI acchivedhae // 147 // occhale mAhae acchiroDae,vicitte cittptte| ohiMjaliA jalakAri a, nIA taMbagAvi a // 148 // ii cauridiA, aNegahA evamAyo / logassa egadesaMmi, te savve parikittiA // 149 // saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiI paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 150 // chacceva ya mAsAU, ukkosega vizrAhiA / cauridiaAuThiI, aMzomuhuttaM jahaNNiA // 151 // saMkhejjakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahannagaM / cariMdiyakAyaThiI, taM kAyaM tu amucao // 152 // aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuro jahannagaM / cauridiANa jIvANaM, aMtareaM.viAhikaM // 153 // eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAso / saMThANadesao vAvi, vihANAIsahassaso // 154 // // dazabhiH kula kam / / caturindriyAstu ye jIvAH, dvividhAste prakortitAH / paryAptA'paryAptAsteSAM, bhedAn zRNuta me // 145 // andhikAH pauttikAzcaiva, makSikA mazakAstathA bhramaraH kITapataGgazca, TiMkuNaH kuMkuNastathA // 146 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga kurkuTaH zUgarITI ca, nandAvarttazca vRzcikaH Dolazca bhRgarITI ca, virilI akSivedhakaH // 14 // akSilo mAgadho'kSirodakaH, vicitrazcitrapatrakaH / oghajalikA jalakArI tu, nIcakastAmrakAdikAH // 148|| iti cakSurindriyA ete, anekadhA ekma dayaH lokasyaikadeze, te sarva prakIrtitAH // 149 // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 15 // SaDeva ca mAsAnAyurutkRSTena vyAkhyAtAH caturindriyAyuristhatirantarmuhUrta jaghanyakA // 15 // saMkhyeyakAlamutkRSTamantarmuhUrta jaghanyakam caturindriyakAyasthitistaM kAyaM tvamuJcataH // 152 // anantakAlamuskRSTamantarmuhUtta jaghanyakam caturindriyajIvAnAmantarametadvayAkhyAtam // 153 // eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 154 // // dazabhirkulakam / / artha-caurindriya che paryApta ane aparyApta bhedathI be prakAranA che. tenA bhedane kahenAra mArI pAsethI tame sAMbhaLo! pi, pautti-bhakSi (bhAbhI), abha2 (ma mre|), zrIpata (2Iya, dimu (AIS),, 4548, garITInApatta, vRzcita (471, 11 (134155), roTI, thiReI, makSivedha, makSiA , bhAga, akSa, 2 / 73, viyitra, mitra , upAdhijalaka, jalakArI, nIcaka ane tAmraka vagere. A pramANe caurindriya jIve kahelA che, je sarve lekanA eka bhAgamAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvavibhakti adhyayana-36 431 kahela che. pravAhanI apekSAe te anAdimana'ta che ane sthitinI apekSAe te sAhisAnta che. bhavasthiti--utkRSTa AyuSya cha mahinAnu` ane jadhanya AyuSya aMtarmuhUtta'nu' che. kAyasthiti te kAyane nahi cheDanAra utkRSTa kAyasthiti sa MkhyAta kALanI ane jaghanya kAyasthiti aMtamuhUtta'nI che.aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna ana MtakALanuM ane jaghanya ataramAna aMtarmuhUttanu che. A cakarindriya jIveAnA varNa-gaMdha-rasa-pa-saMsthAnanI apekSAe hajArA ghaNA ghaNA bhede che. [uparana vanamAM bhe keTalAka prasiddha che, jyAre keTalAka to te dezanI prasiddhithI saMpradAya mujaba samajavA.] (145thI 153-1583thI1592) paMvidiA u je jIvA, cauvvihA te viAhiA / neraiA tirikkhA ya, maNuA devA ya AhiA // 155 // neraIA sattavihA, puDhavIsu sattasu bhave rayaNAmasakarabhA, vAluAbhA ya AhiA 1 // 6 // 1 // 17 // / // 158 // I paMkAmA dhUmAbhA, tamA tamatamA tahA ii Ae, sattA parikittibhA logassa egadesamma te savve u vibhi itto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM cavha saMta pappa'NAI, apajjavasitri a Thir3a paDucca sAIA, sapajjavasi bhAvi a Jain Educationa International ||1deg!! || paMmiH kurum // For Personal and Private Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 uttarAdhyayana-sUtra sArtha-bIjo bhAga paJcendriyAstu ye jIvAzcaturvidhAste vyAkhyAtAH / nairayikAstiryaJcazca, manujA devAzcAkhyAtAH 21thA nairayikAH saptavidhAH, pRthvISu saptasu bhaveyuH nAma: zarcAmA, vAstuzAmAzcAhayAta 21ddA paGkAbhAH dhUmAbhAstamAstamastamastathA iti nairayikAH ete, saptadhA prakIrtitAH 52171ii lokasyaikadeze, te sarve tu vyAkhyAtAH ito kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham // 158 / santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 159 // ! pAma: kasTam | artha-paMcendriya jIvo nArakI, tiryaMca, manuSya ane denA bhedathI cAra prakAranA kahela che. te nArakI jIve sAta pRthvImAM heya che tethI tene sAta bhede che. (1) ratnaprabhA-ratnakAMDamAM rahela ane bhavanapatinA bhavanamAM rahela rAnI Abha-prabhA (rU5) jyAM che, te ratnaprabhA nAmanI pahelI pRthvI. (2) zarkaraprabhA-nAnA pASANanA khaMDa rU5 zarkarAnI, prabhAvALI bIjI pRthvI. (3) vAlukA prabhAretInI prabhAvALI trIjI pRthvI. (4) paMkaprabhA-kAdavanI prabhAvALI cethI pRthvI. (5) dhUmaprabhA-dhUmADAnI prabhAvALI pAMcamI pRthvI. ahIM dhUmADe nahi hovA chatAM tenA sarakhA pudgalenA pariNAmane saMbhava che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 433 (6) tama:pramA-dhArAnI pramAjI chaThI pRthvI. (7) tamastamapramA-mahAtabha-yAreya ta23 16 - kAranI prabhAvALI sAtamI pRthvI. A mujaba A sAta nArakIo sAta prakAranI kahI che. A tamAma nArakIo lekanA aleka rUpa ekadezamAM kahela che. pravAhanI apekSAe nArakI jIve anAdianaMta che ane sthitinI apekSAe sAdisAnta che. (155 thI 159-1593 thI 1587) sAgarovamamegaM tu, ukkoseNa viAhiA paDhamAe jahaNNeNaM, dasavAsasahassiA // 16 // tiNNeva sAgarAU ukkoseNa viAhiA / doccAe jahaNNeNaM, egaM tu sAgarovamaM // 16 // sarova sAgarAU, ukkoseNa viAhimA / taiAe jahaNNeNaM, tiNNeva u sAgarovamA // 162 // dasa sAgarovamAU, ukkoseNa viAhiA / cautthIe jahaNNeNaM, sarova u sAgarovamA // 163 // sattarasa sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / paMcamAe jahaNNeNaM, dasa ceva u sAgarovamA // 164 // bAvIsa sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / chaTThIe jahaNNeNaM, sattarasa sAgarovamA // 165|| 28 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga tettIsa sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / sattamAe jahaNeNaM, bAvIsaM sAgarovamA // 166 // jA ceva u AuThiI, neraiANaM viAhiA / sA tesiM kAyaThiI, jahaNNukkosiA bhave // 167 // arNatakAlamukkosa, aMtomuhuro jahaNNagaM / vijalaMmi sae kAe, neraiyANaM tu aMtaraM // 168 // eesiM vaNNao ceva, gaMdhayo rasaphAsao / saMThANAdesamo vAvi, vihANAIsahassaso // 169 // // dazabhiHkulakam // sAgaropamamekaM, tUtkRpTena vyAkhyAtAH prathamAyAM jaghanyena, dazavarSasahasrikA // 16 // trINyevasAgarANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH dvitIyAyAM jaghanyenaikaM tu sAgaropamam // 16 // saptaivasAgarANyAyuruskRSTena vyAkhyAtAH tRtIyAyAM jaghanyena, trINyeva sAgaropamAni // 162 // dazasAgaropamANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH caturthI jaghanyena, saptaiva sAgaropamAni // 163 // saptadazasAgarANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH paJcamyA jaghanyena, daza caiva tu sAgaropamAni // 164 // dvAviMzatissAgarANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH SaSThayAM jaghanyena, saptadazasAgaropamAni // 165 // trayastriMzat sAgarAyuH, utkRSTena vyAkhyAtam saptamyAM jaghanyena, dvAviMzatiH sAgaropamANi / // 166 // yA caiva vAyuristhati rayikAnAM vyAkhyAtAH / sA teSAM kAyasthitiH, jaghanyotkRSTA bhavet // 167 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita -adhyayana-36 435 anantakAlamutkRSTamantarmuhUrta jaghanyakam tyakte svake kAye, nairayikAnAM tvantaram 2685 eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 169 / / || zamimaH gurum | atha-sAta nArakInA nAma jaghanya sthiti utkRSTa sthiti 1-ratnaprabhA daza hajAra varSa 1 sAgarepama 2-zarkarA prabhA 1 sAgarepama 3 sAgarepama 3-vAlukAprabhA 3 sAgaropama 7 sAgarepama 4-paMkaprabhA 7 sAgarepama 10 sAgaropama pa-dhUmaprabhA 10 sAgarepama 17 sAgarepama -tama:prabhA 17 sAgarepama 22 sAgarepama 7-tamastamaprabhA 22 sAgarepama 33 sAgarama A pramANe sAteya nArakIonI AyuSyasthiti- kAyasthiti judI nahi hevAthI bhavasthiti e ja kAyasthiti samajavI, kAraNa ke-sAteya nArakamAMthI nArakIe garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSyamAM ja pedA thAya che. nArakI mArIne tarata ja nArake thatA nathI. aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna anaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtamuhUrtanuM che, kema ke-jyAre kaI paNa nArakI jIva, narakamAMthI nIkaLI, garbhAjaparyApta masyAmAM pedA thaI aMtamuhUrtanA AyuSyavALe pitAnuM AyuSya pUrNa karI, kilaTa adhyavasAyane kAraNe pharIthI narakamAM ja utpanna thAya che. tyAre jaghanya aMtara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga aMtarmuhUrtanuM thAya che-ema jANavuM. A nArakI jIvenA qg-14-22-25-sathAnanI apekSAmme - dha leho che. (160 thI 168-1588 thI 1607) paMciMdiatirikkhAu, duvihA te viAhiA / samucchimatirikkhA ya, gambhavakkaMtiA tahA // 17 // duvihAvi te bhavetivihA, jalayarA thalayarA thaa| khahayarA ya bodhavvA, tesiM bhee suNeha me // 17 // macchA ya kacchabhA ya, gAhA ya magarA tahA / suMsumArA ya bodhavyA, paMcahA jalayarAhiA // 172 // loegadese te savve, na sambattha viAhiA / etto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM cauvihaM // 173 // saMta pappaDaNAIA, apajjavasiAvi a / Thi paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 174 // egA ya putrakoDI u, ukkoseNa viAhiA / AuThiI jalayarANaM, aMtomuhu jaNNiA // 175 // puvvakoDipuhutvaM tu, ukkoseNa viAhiA / kAyaThiI jalayaraNaM, aMgomuhutvaM jahannayaM 176 // aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhu jahannagaM / vijadaMmi sae kAe, jalayarANaM tu aMtaraM // 177 // // aSTabhiHkulakam / / paJcendriyatiryaJcazva, dvi vedhAste vyAkhyAtAH saMmUchimatiryaJcazca, garbhavyutkrAntikAstathA // 17 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 437 dvidhA api te bhaveyutrividhA, jalacarAH sthalacarAstathA / khecarAzca boddhavyAH, teSAM bhedAnzRNuta me // 17 // matsyAzca kacchapAzca, grAhAzca makarAstathA suMsumArAzca boddhavyAH, paJcadhA jalacarAzcAkhyAtAH // 172 / / lokaikadeze te sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH / itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham // 173 // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 174 // ekA ca pUrvakoTItUtkRSTena vyAkhyAtAH Ayusthiti lacarANAmantarmuhUrta jaghanyakA // 175 // pUrvakoTIpRthaktvaM tUtkRSTena vyAkhyAtAH . kAyasthitilacarANAmantamahattaM jaghanyakam // 176 // anantakAlamutkRSTamantarmuhUtaM jaghanyakam tyakte svake kAye, jalacarANAM tu antaram // 177 // // aSTabhiH kulakam // artha-saMmUrzima tiryaMca (utpattine cagya saMga prApta thatAM ja dehanA sarva avayanuM badhI bAjuthI nirmANa thaI javA rUpa saMmUchana kriyAthI jemane janma thAya che te) ane garbhaja tiya (mAtA-pitAnA saMgathI zeNita ane zukanuM mizraNa thavA rUpa garbhadhAraNanI kriyAthI jemane janma thAya che te.)-ema be bhede paMcendriya tiyAnA kahela che. te be bhedevALA tiryaMce jalacara-sthalacara-khecara bhede thI traNa prakAranA che. jalacarAdi bhedane kahenAra mArI pAsethI tama sAMsa! (1) matsya-tamAma natina mAchaei, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43. zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga (ra) kacchapa-kAcabAnI jAti, (3) grAha-jhuMDa, (4) su MsumAra -magaramacchanI jAti, ane (5) makara-magara. A pramANe pAMca prakAranA jalacaro kahela che: A sarve jalacara jIvA leAkanA ekadezamAM che paNa satra nathI-ema kahela che. pravAhanI apekSAe te anAdianaMta che ane sthitinI apekSAe te sAdisAnta che. bhasthiti-utkRSTa AyuSya eka pUrva kroDanu... ane jaghanya AyuSya aMtarmuhUtta nuM che. kAyasthiti-utkRSTa kAyasthiti pUrva kroDa pRthakE ( e kroDa pUrvathI mAMDI AThe pUrva kreDa) che, kAraNa ke--pa Mcendriya tiya ca ke manuScAnA utkRSTathI paNa. niraMtara ATha ja. bhavA thAya che; temanu AyuSya meLavatAM ATalI ja pUrNAMkoTiA thAya. AmAM jIgaliyAe gaNuvAnA nathI : jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUttanI che. aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna ana takALanu ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUttanuM che. ( 170 thI 177-1608 thI 1615 ) ||178 I 1120911 cauppayA ya parisappA, duvihA thaLacarA bhave / caupayA cauvihA, te me kittayao suNa egakhurA dukhurA ceva, gaMDIpaya saNapayA yamAI goNamAI, gayamAI sIhamAiNo bhuoraparisappAu, parisappA duvidhA bhave gohAI ahimAI a, ekekA'gahA bhave loegadese te savve, na savvattha viAhiA patto jAtrimArga tu, teni vorjI caHi 181 , 5180 ! Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvavibhakita-adhyayana-36 1 // 182 // // 184 // saMtaI pappaNAIA, apajjavasiAvi a Thi paDucca sAIA, sapajjavasivi a paliomA u tiNi u, ukkoseNa vihiA / AuThiI thalayarANaM, aMtomuhutaM jahaNiA // 183 // paliomAI tiSNi u, ukkoseNa viAhiA / puvyakoDIpuhuroNaM, aMtohutaM jahaNiA kAya ThaI thalayarANaM aMtaraM tesimaM bhave kALaM anaMtamukkasaM, aMto muhutaM jahaNNagaM vijaDhaMmi sae kAe, thaLayarANaM tu aMtara camme u lomapakkhI a, taiA samuggapakkhI a // 186 // vitatapakkhI a bodhavvA, pakkhiNo u cauvvihA / loegadese te savve, na savvattha viAhi // 187 // // dazabhiHkulakam // 1 1196411 I 1 catuSpadAzca parisarpAH, dvividhAH sthalacarAH bhaveyuH / catuSpadAzcaturvidhAstu tAnme kIrtayataH zrRNu ekakhurAdvikhurA cava, gaNDIpadAH sanakhapadAH hayAdayo gavAdayoH gajAdayaH siMhAdayaH bhuJjaraH parisarpAstu, parisarpA dvividhA bhaveyuH godhAdayo'hikAdayakaikA anekadhA bhaveyuH lokaikadeze te sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthiti pratItya sAdikAH saparyavasitA api ca Jain Educationa International " For Personal and Private Use Only 439 // 178 // 1 // 179 // } 1182011 I // 181 // 1 // 182 //
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 | zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga palyopamAni trINi tUtkRSTena vyAkhyAtAH AyusthitiH sthalacarANAmantarmuhUrta jaghanyakam // 183 // palyopamAni trINi, tUtkRSTena vyAkhyAtAH pUrvakoTIpRthaktvAntarmuhUrta jaghanyakA 284nA kAyasthitiH sthalacarANAmantara teSAmidaM bhavet / kAlamanantamutkRSTamantarmuhUrta jaghanyakam ! 28. tyakte svake kAye, sthalacarANAM tvantaram carmapakSiNo romapakSiNazca, tRtIyAH samudgapakSiNaH // 186 vitatapakSiNazca boddhavyAH, pakSiNastu caturvidhA / lokaikadeze te sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH 28LA _ zamiH kAma che atha-sthalacara jIve catupada ane parisarSa bhedathI be prakAranA che. catupade cAra prakAranA che. te bhedane kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLe! (1) eka kharIvALA-gheDA vagere, (2) be kharIvALA-uMTa-gAya vagere, (3) caMDIpadA-parghakaNikA athavA eraNa jevA geLa pagavALA hAthI vagere, ane (4) sanakhapadA-lAMbA naherathI yukta pagavALA siMha vagere temaja bhujaparisarSa ane ura parisarpa bhedathI be prakAranA parisarpo samajavA. (1) bhujA vaDe cAlanArA bhujaparisarpa neLIye, caMdana vagere ane (2) peTa vaDe cAlanAra ura parisarpa- sApa vagere. tenA darekanA aneka bhede thAya che-ema jANavuM. A sarve sthalacara che anAdi anaMta che ane sthitinI apekSAe sAdisAnta che. bhAvasthiti-yugalika catuSpada tiya"nI utkRSTa bhavasthiti traNa popamanI cheH garbhaja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvA jIvavibhakita-adhyayana-36 441 bhujaparisapa ane ura:parisanI bhavasthiti pUrva kroDanI che : samUcchi ma bhujaparisanI bhavasthiti cheMtAlIza hajAra vanI che samUmi ura:parisapa`nI bhavasthiti tepana hajAra varSa no che : sa`sUcchima sthalacarAnI bhavasthiti cArAzI hajAra varSanI che, jyAre jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUtta che. krAyasthiti-yugalika catuSpada tiya cAnI kAyasthiti traNa paDye pamanI ane bhavasthiti e ja kAyasthiti samajavI, kema keyugalika bhava pachI te tarata ja yugalika tiya iMca tarIke janmatA nathI. A sivAya sthalacara catuSpadrutiya cAnI kAsthiti uSka thI pUva kroDa pramANunA AyuSyavALA sAta bhavAnI thAya che. mATe pUrva kATi pRthak mAnavALI samajavI ane jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUtta vALI samajavI. aMtaramAna-catupada tiya "cenuM utkRSTa aMtaramAnaana takALanu ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUtta nu che. khecara khIe (1) rAmajapakSI-rU vATInI banelI pAMkhavALA, (2) cama japakSI--cAmaDAnI banelI pAMkhavALA, (3) samudgapakSI-naraleAkanI bahAra khIDAyelI pAMkhavALA ane (4) vitatapakSI-naraleAkanI bahAra satata ughADI pAMkhavALA- ema cAra prakAranA che. te sarva khecara tiya cA leAkanA eka bhAgamAM che paNa satra nathI ema kahela che. (178 thI 187-1616 thI 1625) saMta pappa'NAImA, apajjavasiAvi a 1 viDa vadhu2 sAga, sapanavattiyAvi A // 28 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga paliovamassa bhAgo, asaMkhij namo bhave / AuThiI khahayarANaM, aMtomuhuttaM jahaNNiA // 189 // asaMkhabhAgo paliassa, ukkoseNa u saahio| puvakoDipuhutteNaM, aMtomuhuttaM jahaNNiA // 190 // kAyaThiI khahayarANaM, aMtara tesimaM bhave / kALaM arNatamukkosaM, aMtomuhuttaM jahaNNagaM // 191 // eesiM vAo ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAIsahassaso // 192 // ||pNcbhiHkulkm // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 188 // palyopamasya bhAgo'saGkhyeyatamo bhavet / AyuristhatiH khacarANAmantamuhUrta jaghanyakA // 189 // asaGkhyabhAga: palyasyotkRSTena tu sAdhika: pUrvakoTIpRthaktvenA'ntarmuhUttaM jaghanyakA // 19 // kAyasthitiH khacarANAmantara teSAmidaM bhavet kAlamanantamutkRSTamantarmuhUttaM jaghanyakam // 19 // eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahanazaH // 192 / / // paJcabhiH kulakam / / artha-pravAhanI apekSAe khecaratiya"ce anAdi anaMta che ane sthitinI apekSAe sAdiyAnta che. bhavasthitigarbhaja yugalika paMkhIonuM utkRSTa AyuSya pAmanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vAvavibhakti adhyayana-36 443 asaMkhyAtamA bhAga jeTalu' jANavu' : te sivAya gabha ja paMkhIenu' pUva kroDa varSa nu' ane saMmUmi pa`khIAnu' ahe tera hajAra varSa nuM AyuSya che : jadhanya AyuSya aMtarmuhUtta'nu' che. kAyasthiti-yugalika pa'bIenI paLyeApamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI utkRSTa bhavasthiti e ja kAsthiti samajavI : te sivAyanA khecarAnI kAyasthiti pUrva kaTi pRthru cheH jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUtta'nI che. aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna anaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUtta nuM che, yA 4sayara-sthAyara - meyaronA vrssaa-gNdh-rs-sprshsaMsthAnanI apekSAe hajArA-ghaNA ghaNA bheda che. (188 thI 192-1626 thI 1930) 1129811 I maNuA duvibheyA u, te me kittayao suNa / saMmucchimA maNussAya ya, gavbhavakkantiyA tahA // 193 // ganbhavakkantiyA je u, tivihA te viyAhiA / kamma kammabhUmA ya, aMtaraddIvayA tahA panarasa tIsaivihA, bheyA a aTTavIsaI saMkhAu kamaso tersi, ii esA viyAhiA saMmucchimANa eseva, bheo hoi AhiA logassa egadesamma te savveM vi viAhiA // 196 // saMta' pappasNAIyA, apajjavasiyAvi a ThiI paDucca sAIyA, sapajjavasiyAvi a 1198411 1 1 // 197 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga paliovamAI tinni u, ukkoseNa vibhaahiaa| AuThiI maNuyANaM, aMtomuhuttaM jahaNNiA // 198 // paliovamAi tiNi u, ukkoseNa viaahiaa| puSakoDIpuhutteNaM aMtomuhuttaM jahaNNagA // 199 / / kAyaThiI maNuANaM, aMtaraM tesimaM bhave / aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahaNNagaM // 20 // eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao saMThANAdesao vAvi, vihANAIsahassaso // 20 // // navabhiHkulakam // manujA dvividhabhedAstu, tAnme kIrtayataH zrRNu / saMmUchimAzca manujA, garbhavyutkrAntikAstathA // 193 // garbhavyutkrAntikA ye tu, trividhAste vyAkhyAtAH / akarmakArmabhUmAzcAntaradvIpajAstathA // 194 // paJcadazatriMzadvidhA, bhedAzcASTAviMzatiH saGkhyAstu kramazasteSAmityeSA vyAkhyAtAH // 195 // saMmUrcchimAnAmeSeva, bhedo bhavatyAkhyAtaH lokasyakadeze te, sarve'pi vyAkhyAtAH // 196 // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 197 // 'palyopamAni trINi tUtkRSTena vyAkhyAtAH .. AyusthitimanujAnAmantarmuhUtta jaghanyakA // 198 // palyopamAni trINi tUtkRSTena vyAkhyAtAH pUrvakoTIpRthaktvenAntamuhUrta jaghanyakA // 199 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 kAyasthitirmanujAnAmantara teSAmidaM bhavet anantakAlamutkRSTamantamuhUrta jaghanyakam eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH 2015 che navamaH kurum | artha-saMmUrNima manuSya (je mana vagaranA ane garbhaja manuSyanA vamana vagere sarva azuci sthAnakamAM utpanna thanArA, aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA ane aparyApta dazAmAM maraNa pAmanArA che te.) ane garbhaja manuSya-ema be prakAre manuSya che. te bannene bhedane kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLo je garbhaja manu che, te AkarmabhUma (jyAM kRSivANijya vagere ka nathI, te akarmabhUmi rUpa haimavata vagere kSetromAM utpanna thanArA yugaliyAe AkarmabhUma kahevAya che.) bharatAdi. kSetramAM pedA thayela kArmabhUmi kahevAya che. samudra madhya rU5 aMtaramAM je dvIpe, te aMtaradvIpamAM pedA thayela aMtaradvIpaja kahevAya. che. Ama AkarmabhUma, kArmabhUma ane aMtaradvIpaja traNa prakAranA che. tyAM "kArmabhUma"--pAMca bharata, pAMca ravata, pAMca, mahAvideha rUpa paMdara karmabhUmimAM pedA thanAra heI kArmabhUmenA paMdara bhede che. "AkarmabhUma"--pAMca haimavata, pAMca harivarSa, pAMca ramakavarSapAMcaheraNyavaMta, pAMca devamurU ane pAMcauttarakurU maLIne trIza akarmabhUmimAM pedA thanAra te AkarmabhUme che. aMtaradvIpaja'-aMtaradvIpanI saMkhyA aThThAvIza hovAthI aMtaradvIpaje teTalA che. himavaMta parvatanA pUrva ane pazcima. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 zrI uttarAdhyayana sutrA-bIjo bhAga prAntamAM cAra vidizAmAM phelAyela keTiomAM traNaso traNase ceAjanA avavAhIne labAI ane paheALAImAM teTalA ja cejanavALA pahelA cAra aMtarIpeA che. tenA karatAM ekasA ekasesa ceAjana vRddhivALI avagAhanAthI cArasA cAjana lakhAI-paheALAIvALA khIjA cha a`taradvIpA samajavA. A a'taradvIponA IzAna vagere vidizAnA kramathI pahelA catuSkanA (1) ekArUka, (2) AbhASika, (3) vaiSANika ane (4) lAMgulika : bIjA catuSkanA (1) hrayaka, (2) gajakaNa, (3) geAkaNu ane (4) zakuMlIka : trojA catuSkanA (1) Adaza mukha, (2) maiSamukha, (3)hayasukha ane (4) gajamukha: cothA catuSkanA (1) azvamukha (2) hastisukha, (3) si humukha ane vyAghramukha : pAMcamA catuSkanA (1) ardhaka, (2) siMhaka, (3) gajakaNu ane (4) kaNa prAvaraNa: chaThThA catuSkanA (1) ulkAmukha, (2) vidyutsukha (3) jijJAsukha ane (4) meghamukha : temaja sAtamA catuSkanA (1) ghanadaMta, (2) gUDhadaMta, (3) zreSThadaMta ane (4) zuddhadata : A darekanA cAra cAra nAme che. A dvIpAmAM dvIpa nAmanA sarakhA nAmavALA ja jugaliyAe rahe che. evI rIte A zikharInA paNa pUrva ane pazcima vidi zAomAM phelAyela keTi(kinArA)mAM pUrvAMkata nyAyathI aThThAvIza che. sanI samatA hAvAthI AnA bhedanI vikSA karela nathI, samUcchi mAnA A ja bheda je gajAnA che, te garbhAnA vAta-pittAdimAM pedA thAya che, mATe A sa manuSya leAkanA ekabhAgamAM che--ema kahela che. pravAhanI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita adhyayana-36 447 apekSAe te anAdi anaMta ane sthitinI apekSAe te sAdisAnta che. bhavasthiti-yugalikonI utkRSTa bhavasthiti traNa pApamana ane jaghanya bhavasthiti aMtarmuhUrtana che, jyAre saMmUrchAima manuSyanI utkRSTa-jaghanya bhavasthiti aMtamuhUrtanI che. kAyasthiti-yugalikenI bhavasthiti e ja kAyasthiti samajavI. te sivAyanA manuSyanI kAyasthiti pUrvakeTi pRthavAnI che. aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna anaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUrtanuM che. A manuSyonA varNa-gaMdha-rasa--saMsthAnanI apekSAe hajAro-ghaNuM ghaNA bhede che. (193 thI 201-1631 thI 1639) devA caubihA vuttA, te me kittayo suNa / bhomejjavANamaMtarajoisavemANiA tahA // 202 // dasahA bhavaNavAsI, aTTahA vaNacAriNo / paMcavihA joisiA, duvihA vemANiA tahA // 203 // asurA nAga suaNNA, vijjU aggI a aahiaa| dIvodahi disAvAyA, thaNiA bhavaNavAsiNo // 204 // pisAya bhUAjakkhA ya, rakkhasA kinnarA ya kiNpurisaa| mahoragA ya gaMdhakA, aTTavihA vANamaMtarA // 205 // caMdA sUrA ya nakkhattA, gahA tArAgaNA tahA / ThiA vicAriNo ceva, paMcavihA joisAlayA // 206 // || vaMmaraNa / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-mIne bhAga [ devAzcatuvidhA uktAH tAnme kIrttayataH zrRNu bhaumeyA vAnavyantarAjyotiSkAvaimAnikAstathA dazadhA tu bhavanavAsinoSTadhA vanacAriNaH paJcavidhA jyotiSkAH, dvividhA vaimAnikastathA asurAH nAgasuvarNAH, vidyudagnizcAkhyAtAH dvIpodadhidigvAyustanitA bhavanavAsinaH pizAcAH bhUtAH yakSAca, rAkSasAH kinnarAzca kiMpuruSAH / mahoragAva gandharvA aSTavidhA vyantarAH candrAH sUryAzca nakSatrAH prahAstArAgaNAstathA dizAvicAriNazcaiva paJcadhA jyotiSkAH Jain Educationa International " 1 202 // For Personal and Private Use Only I // 203 // I 5204 52015 I // 206 // || imiH jIm | atha -bhaumaya ( bhUmimAM pedA thanAra)--bhavanapati-vAna mAMtara-jyAtiSka vaimAnika-ema cAra bheDhA devanA kahelA che. te bheddAne kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLe ! bhavanapatinA deza, vanacArI-vAnama taranA ATha, jyeAtiSkanA pAMca ane vaimAnikanA e prakAra che. daza bhavanapati-(1) asurakumAra ( kumAranI mAphaka krIDApriya hAI, veSa-bhASA-zasrayAna vagere bhUSAparAyaNa hAI kumAra kahevAya che. ), (2) nAgakumAra, (3) suvaNuM kumAra, (4) vidyutsumAra, (5) agnikumAra, (6) dvIpakumAra, (7)udadhikumAra, (8) dikumAra, (9) vAyukumAra, ane (10) stanitakumAra, AThe vyaMtarIza-pizAca, bhUta,yakSa,rAkSasa, kinnara,ki purUSa mahAraga ane gadhava ( khIjA paNa AThe vANunya tarAnA AmAM aMtarbhAva kave. ) pAMca yAjkiA-caMdra, sUrya, nakSatra, graha ane tArA
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvavibhakti-adhyayana-36, 448 ema sthiti (manuSyakSetranI bahAra sthira ja che.) ane vicArI (merUnI pradakSiNA devA rUpa vizeSathI cAlanAra-caratiSka che. ) (202 thI 206-1940 thI 1644) vemANiA u je devA, duvihA te viaahiaa| kappovagA ya boddhavyA, kappAtItA taheva ya // 207 // kapovagA bArasahA, sohammIsANagA thaa| sarNakumArA mAhiMdA. baMbhalogA ya laMtagA // 20 // mahAsukkA sahassArA, ANayA pANayA tahA / AraNA accuA ceva iti kappovagA surA // 209 // kappAtItA uje devA, duvihA te viaahiaa| gevijjANuttarA ceva, gevijjA navavihA tahiM // 210 // hiDimAhichiThamA ceva, hiThiThamA majjhimA tahA / hichiThamA uvaribhA ceva, majjhimA hilThimA tahA // 211 // majjhimA majjhimA ceva, majjhimA uvarimA thaa| uvarimA hichiThamA ceva, urimA majjhimA tahA // 212 / / uvarimA uvarimA ceva, ii gevijjagA surA / vijayA vejayaMtA ya, jayaMtA aparAjiA // 213 // saTTasiddhagA ceva, paMcahANuttarA surA / ii vemANiA ee NegahA ekamAyao // 214 // logassa egadesammi, te savve parikittiA / itto kAlavibhAgaM tu, tesi vocchaM caunvihaM // 215 // 26. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - 45o zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga saMtaI 18'NAIA, AjjasiAye / ThiI pahucca sAIA, mapajjavasiAvi a||216|| sAhiyaM sAmara ika, ukkoseNa ThiI bhave / bhomejjANaM jahanneNaM, dasavAsa sahassiA / 217 // paliovamamegaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / vaMtarANaM jahanneNaM, dasavAsa sahassiA // 218 // paliovamaM tu pagaM, bAsalakkheNa sAhi / paliovamaTThabhAgo, joIsesu jahanniA // 19 // // trayodazabhiH kulakam / / vaimAnikAH tu ye devAH, dvividhAste vyAkhyAtAH / kalpopagAzca boddhavyA, kalpAtItAstathaiva ca 207 // kalpopagAH dvAdazadhA, saudharmezAnagAstathA sanaMtakumArAH mAhendrAH, brahmalokAzca lAntakAH // 208 // mahAzukrAH sahastrArAH, AnatAH prANatAstathA AraNA acyutAzcaiveti, kalpopagAH surAH // 209 // kalpAtItAzca devAH, dvividhAste vyAkhyAtAH preveyakA anuttarAzcaiva, aveyakA navanidhAstatra // 210 // adhastalAdhastanAbhavA'dhastanamadhyamAstathA adhastanoparitanAcaitra, madhyamAdhastanAstathA // 21 // madhyAmAmadhyamAzcaiva, madhyamoparitanAstathA uparimAdhastanAH caivoparisamadhyamAstathA // 212 // uparimoparimAzcaiveti aveyakAH surAH vijayAvaijayantAzca, jayantAparAjitAH // // 213 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ 451 zrI avAjIvavibhakti-adhyayana-36 sarvArthasiAga, vadhADanuar: surataH iti vaimAnikA ete, anekadhaivamAdayaH sarakA lokasyaikadeze, te sau parikIrtitAH itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturbhidham // 15 // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 216 / / sAdhikaM sAgaramekamutkRSTena sthitibhavet bhaumerAkAnAM jaghanyena, dazavarSaptahastrikAH palyopamamekaM tUtkRSTena vyAkhyAtam vyaMtarANA jaghanyena, dazavarSasamatrikA 2285 palyopamamekaM tu, arpalakSeNasAdhikam palyo ramaSTabhAgA, jyotiSkeSu jaghanyakA // 219 // | yorAmiH guram | artha-kAga (saudharma vagere devaleka rUpa kapamAM rahenArA) arthAt saudharma vagere devakanA deve ane kalpAtIta (kalapanA upara rahelA sthAnamAM utpanna thatA hevAthI) zaiveyakaanuttara vimAnavAsI de, ema je vamAnika deve che te be prakAranA kahela che. kapaga deve svarganA nAmavALA bAra prakAranA che. te A pramANe-saudharma, IzAna, sanakumAra, mahendra, brahmaleka, lAMtaka, mahAzuka, sahastrAra, Anata, prANata, AraNa ane azruta jANavA. have je kapAtIta de che te be prakAranA veyaka (veyakamAM pedA thanAra) ane anuttara (anuttaramAM pedA thanAra) che. have raiveya nava prakAranA che. raiveyakamAM traNa trike (traNane samUha) che. prathama trika-adhastana (nIce rahela hAI) heI DiThima kahevAya che. prathama trikamAM prathama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4para uttarAdhyayana-sUtra sAtha-bIjo bhAga raiveyaka adhastana hAIhimihiDima kahevAya che. tyAM utpanna thanAra deve hiThimahiDime kahevAya che. (2) hiDimamadhyame ane (3) hiTriDamauparimo bIjI trika-madhyamAhiThima, madhyamAmadhyame ane madhyamAuparime. trIjI trika-uparimAhiThime, uparimAmadhyama ane uparimApirime. A pramANe nava raiveyaka sure jANavA. vijaya-vaijayaMta-jayaMta-aparAjita-sarvArthasiddha ema pAMca prakAranA anuttara sure che. A mujaba A vaimAnika de aneka prakAranA kahela che. A badhA vimAnika deve lekanA ekabhAgamAM che-ema kahela che. have pachI te denA cAra prakAranA kAlavibhAgane huM kahIza. pravAhanI apekSAe te anAdianaMta che ane sthitinI apekSAe te sAdisAta che. bhavasthiti-bhavanapati devAnuM utkRSTa AyuSya kaMIka adhika eka sAgaropamanuM che ane jaghanya AyuSya daza hajAra varSanuM che. vyaMtara devenuM utkRSTa AyuSya eka popamanuM che ane jaghanya AyuSya daza hajAra varSanuM che. jyotiSa devenuM utkRSTa AyuSya lAkha varSothI adhika eka palyopamanuM che ane jaghanya AyuSya eka palyopamanA AThamA bhAganuM che. (A utkRSTa sthiti caMdravimAnanA devenI ane jaghanya sthiti tArAvimAnanA dena che-ema samajavuM.) (207 thI 219-1645 thI 1657) do ceva sAgarAi, ukkoseNa viAdiA / sohammammi jahaNNeNaM, egaM ca palibhovamaM // 220 // sAgarA sAhiA dunni, ukkoseNa viaahiaa| IsANaMmi jahaNNeNaM, sAhi paliovamaM. 21 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI jIvAvavibhakti-adhyayana-36 43 sAgarANi a satteva, ukkoseNa ThiI bhave / sarNakumAre jahaNNeNaM, duNNi u sAgarovamA // 222 // sAhiA sAgarA satta, ukkoseNa ThiI bhave / mAhidammi jahanneNaM, sAhiA duNNi sAgarA // 223 // dasa ceva sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave / baMbhaloe jahanneNaM, satta u sAgarovamA // 224 // cauddasa u sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / laMtagaMmi jahanneNaM, dasa u sAgarovamA // 225 // sattarasa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / mahAsukke jahaNNeNaM, cauddasa sAgarovamA , // 226 // aTThArasa sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave / sahassAre jahaNNeNaM, sattarasa sAgarovamA // 227 // sAgarA auNavIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / ANayammi jahaNNeNaM, aTThArasa sAgarovamA // 228 // vIsa tu sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave / pANayammi jahaNNeNaM, sAgarA auNavIsaI // 229 // sAgarA ikkavIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / AraNammi jahaNNeNaM, vIsaI sAgarovamA // 230 // bAvIsa sAgarAI, ukko seNa ThiI bhave / accuammi jahaNNeNaM, sAgarA ikkavIsaI // 23 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 - - - zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga tevIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / paDhamami jahaNNeNaM, bAvIsa sAgarovamA // 232 // caJcIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / biIaMmi jahaNNeNaM, tevIsaM sAgarovamA . // 233 // paNavIsa sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave / taiaMmi jahaNNeNaM, cauvIsaM sAgarovamA // 234 / / chabbIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / cautthaMmi jahaNNeNaM, sAgarA paNavIsaI // 235 // sAgarA sattavIsaM tu, ukkosega ThiI bhave paMcamammi jahaNNeNaM, sAgarA u chabbIsaI // 236 // sAgarA aTTavIsaMtu, ukkoseNa ThiI bhave / chaThaMmi jahaNNeNaM, sAgarA sattavIsaI // 237 // sAgarA auNatIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / / sattamammi jahaNNeNaM, sAgarA aTTavIsaI // 238 // tIsaM tu sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave / aTThamammi jahaNNeNaM, sAgarA auNatIsaI // 239 / / sAgarA ikatIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / navamammi jahaNNeNaM, tIptaI sAgarogamA // 240 // tittIsaM sAgarAi ukkoseNa ThiI bhave / causuM pi vijayAIsu, jahannA ikatIsaI // 241 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimati-adhyayana-38 55 ajahaNNamaNukkosa, tittIsaM sAgarovamA / mahAvimANe sabaThe, ThiI esA viAhiA // 242 // jA ceva ya AUThiI, devANaM tu viAhiA / sA tesiM kAyaThiI, jahaNNukkosiA bhave // 243 // aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahaNNayaM / vijadaMmi sae kAe, devANaM hujja aMtaraM // 244 // paesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAso / saMThANAdesao vAvi, vihANAIsahassaso // 245 // ||pnycviNshtibhiH kulakam // dve caiva sAgare, utkRSTena vyAkhyAtAH saudhameM jaghanyenaikaM ca palyopamam // 220 // sAgare sAdhike dve, utkRSTena vyAkhyAtAH IzAne jaghanyena, sAdhikaM palyopamam // 22 // sAgarANi ca saptaivotkRSTena sthitirbhavet sanatkumAre jaghanyena dve tu sAgaropame / // 222 // sAgarANi sAdhikAni saptotkRSTena sthitirbhavet / mAhendre jaghanyena, sAdhike dve sAgare // 223 // daza caiva sAgarANyutkRSTena vyAkhyAtAH brahmaloke jaghanyena, sapta tu sAgarANi // 224 // caturdaza tu sAgarANyutkRSTena vyAkhyAtAH lAntake jaghanyena, daza tu sAgaropamAni // 225 // saptadaza sAgarANyutkRSTena vyAkhyAtAH mahAzukre jaghanyena, caturdaza sAgaropamAni // 226 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga aSTAdaza sAgarANyutkRSTena vyAkhyAtAH sahasrAre jaghanyena, saptadaza sAgaropamAni sAgarApyekonaviMzatistUtkRSTena sthitirbhavet Anate jaghanyenASTAdazasAgaropamAni viMzatistu sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet prANate jaghanyena, sAgarANye konaviMzatiH sAgarANyekaviMzatistUtkRSTena sthitirbhavet AraNe jaghanyena, vizatissAgaropamAni dvAviMzatiH sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet acyute jaghanyena, sAgarANyekaviMzatiH trayoviMzatiH sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet prathame jaghanyena, dvAviMzatiH sAgaropamAni caturviMzatiH sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet dvitIye jaghanyena trayoviMzatiH sAgaropamAni paJcaviMzatiH sAgarANi tutkRSTena sthitirbhavet tRtIye jaghanyena caturviMzatiH sAgaropamAni SaTUviMzatisAgarANyutkRSTena sthitirbhavet caturthe jaghanyena, sAgarANi paJcaviMzatiH sAgarANi saptaviMzatistUtkRSTena sthitirbhavet paJcame jaghanyena, sAgarANi tu SaTviMzatiH sAgarANyaSTAviMzatistUtkRSTena sthitirbhavet SaSThe jaghanyena, sAgarANi saptaviMzatiH sAgarANye konatriMzattatkRSTena sthitirbhavet saptame jaghanyena sAgarANyaSTAviMzatiH triMzattu sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet aSTame jaghanyena, sAgarANye konatriMzat : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 1 // 227 // 1 // 228 // 1 // 229 // 1 // 230 // 1 // 231 // 1 // 232 // // 233 // I // 234 // 1 // 235 // 1 // 236 // 1 // 237 // I // 238 // 1 // 239 //
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 47 sAgarANyekatriMzattatkRSTena sthitirbhavet navame jaghanyena, triMzatsAgaropamAni 24s| trayastriMzatsAgarANi tUtkRSTena sthitirbhavet caturvapi vijayAdiSu, jaghanyakatriMzat 24zA ajaghanyamanutkRSTaM. trayastriMzatsAgaropamAni mahAvimAne sarvArthe, sthitireSA vyAkhyAtA |242 yA caiva tvAyuH sthitidevAnAM tu vyAkhyAtAH sA teSAM kAyasthitirjaghanyamutkRSTA bhavet 24rUA. anantakAlamutkRSTamantamahattai jaghanyakam tyakte svake kAye, devAnAM bhavati antaram 24kA eteSAM varNatazcava, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH 24vA che pannurvizarimi artha - 12 devalokanAM nAme jaghanya ASya utkRSTa AyuSya 1. saudharma 1 palyopama 2 sAgaropama 2. IzAna 1 palyopamathI adhika 2 sAgarepamathI adhika 3. sanakumAra 2 sAgaropama 7 sAgaropama 4. mahendra 2 sAgaropamathI adhika 7 sAgarepamathI adhika 5. brahmaloka 7 sAgaropama 10 sAgarepama 6. lAMtaka 10 sAgaropama 14 sAgarepama 7. mahAzukra 14 sAgaropama 17 sAgaropama '8. sahastrAra 17 sAgaropama 18 sAgaropama 9. Anata 18 sAgarepama 19 sAgarepama 10. prANata 19 sAgaropama 20 sAgaropama 11. AraNa 20 sAgaropama 21 sAgaropama 12. acuta 21 sAgaropama 22 sAgaropama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga. nava greveyakanAM nAme jaghanya AyuSya utkRSTa AyuSya 1. sudarzana 22 sAgaropama 23 sAgaropama 2. supratibaddha 23 sAgaropama 24 sAgaropama 3. manarama 24 sAgarepama 25 sAgaropama 4. savatibhadra 25 sAgaropama 26 sAgaropama 5. suvizAla 26 sAgaropama 27 sAgarepama 6. sumanasa 27 sAgaropama 28 sAgaropama 7. saumanasa 28 sAgaropama 29 sAgarepama 8. priyaMkara 29 sAgaropama 30 sAgarepama 9. Aditya 30 sAgaropama 31 sAgaropama vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita-A cAra anuttaramAM utkRSTa tetrIza sAgaropamanuM ane jaghanya ekatraza sAgaropamanuM AyuSya che. mahA vimAna sarvArthasiddhamAM utkRSTa ke jaghanya tetrIza sAgaropamanuM AyuSya samajavuM. je devenI AyuSyasthiti kahI te ja bhAvasthiti samajavI, kema ke marIne pharIthI devapaNAmAM utpanna thatA nathI. aMtaradvAra-utkRSTa anaMtakALanuM ane jaghanya aMtarmahattanuM aMtaradvAra che. A denA bheda varNa-dha-rasa-sparza--saMsthAnanI apekSAe hajA-ghaNA ghaNA che. (220 thI 245- 1658 thI 1683) saMsAratthA ya siddhAya ii jIvA viAhiA / rUviNo ce'khvI ya, ajIvA duvihAvi a // 246 // saMsArasthAzca siddhAzca iti jIvA vyAkhyAtAH / rUpiNazcaivA'rUpiNazca, ajIvA dvividhA api ca // 246 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 458 artha-siddha ane saMsAra-ema be prakAranA A pramANe jI kahela che. ajI paNa rUpI ane arUpI bhedathI be prazanA che. ( 249-1684 ) ii jIvamajIve a, succA sadahiUNa ya savvanayANa aNumae, ramijjA saMjame muNI // 247 // iti jIvA'jIvAMzca, zrutvA zraddhAya ca sarvanayAnAmanumataH, rameta saMyame muniH // 24 // atha-A pramANe jIva ane ane sAMbhaLIne tathA tenI zraddhA karIne, jJAna ane kriyAmAM aMtargata gama vagere savanayasa mata saMyamamA muni 2bhai ! (247-1985) tao bahuNi vAsANi, sAmaNNamaNupAliA / imeNa kammajogeNaM, appANaM saMlihe muNI // 248 // bAraseva u bAsAi, saMlehukkosiA bhave / saMvacchara majjhibhiA, chammAse a jahaNNiA // 249 // paDhame vAsacaukkammi, vigaI nijjUhaNaM kare / biie vAsacaukkammi vicittaM tu tavaM care // 250 // egaMtaramA vAmaM kaTU, saMvacchare duve / tao saMvaccharaddhaM tu, nAi vigiTuM tavaM care // 251 // tao saMvaccharaddhaM, tu, vigiTuM tu tavaM care / parimiaM ceva AyAma, tami saMvacchare kare // 252 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 zrIuttarAdhyayana sUtra sAtha-mIjo bhAga koDIsahiamAyAmaM, kaTU saMvacchare muNI mAsaddhamAsieNaM tu, AhAreNa tavaM care 1 // 253 // // pabhiH kulakam // I // 248 // 1 // 249 // tato bahUni varSANi zrAmaNyamanupAlaya kramayogenAtmAnaM saMlikhenmuniH dvAdazaiva tu varSANi saMlekhotkRSTA bhavet saMvatsara madhyamA, SaNmAsAMzca jaghanyakA prathame varSacatuSke, vikRti niryUhanaM kuryAt dvitIye varSacatuSke, vicitraM tu tapazcaret ekAntaramAcAmlaM kRtvA saMvatsarau dvau tataH saMvatsarArddhaM tu, nAtivikRSTaM tapazcaret tataH saMvatsarArddha tu, vikRSTaM tu tapazcaret parimitaM caivAcAlaM, tasminsaMvatsare kuryAt koTIsa hitamAcAmlaM kRtvA saMtre muniH mAsArddhamAsike netvAhAreNa tapazcaret " , Jain Educationa International T // 250 // 1 // 251 // I // 252 // 1 // 253 // // SaDabhiH kulakam // a -ghaNAM varSo sudhI zramaNa avasthAnuM pAlana karI A kramayeAgathI ( tapanA anuSThAna rUpa caiAga ) dravya ane bhAvathI salekhanA kare ! dravyane ane bhAvane kRza-pAtaLA kare ! khAra varSo sudhInI sa`lekhanA dravyathI zarIrane kuza banAvavA rUpa ane bhAvathI kaSAyAne kuza-pAtaLA banAvavA rUpa salekhanA utkRSTa thAya che. eka varSanI madhyama thAya che, jyAre cha mahinA sudhInI jaghanya thAya che. utkRSTa salekhanAnA kramayeAgane kahe che ke-pahelAMnA cAra varSomAM vicitra tapanA pAraNAmAM vigaIenA tyAga kare ! khIjA cAra varSomAM vicitra ja-chaThThuM-aThThama Adi tapa kare ane pAraNAmAM sava kalpanIya lai zake che, e varSomAM ekAntare upavAsa karI pAraNAmAM Aya'khIlanA tapa For Personal and Private Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 - - zrI jIvAjIvavibhakti adhyayana-36 461. kare. cha mahinA sudhI ati utkRSTa aThThama-dazama vagere tapa na kare! cha mahinA sudhI vikRSTa-caturthAdi utkRSTa tapa kare ane pAraNamAM parimita ja AyaMbIla kare ! bArame varSe niraMtara AyaMbIlane tapa kare! arthAt vivakSata dine AyaMbIla karIne pharIthI bIjA divase AyaMbIlanuM ja paccakkhANa kare che, tethI prathamanI paryata koTi ane bIjAnI prAraMbha keTi-ema be kaTi bhego thAya che. tethI te keTi sahita AyaMbIla-niraMtara AyaMbIla karIne, bArame varSe chevaTanA mAsamaNa ke pAkhakhamaNa dvArA bhaktapariNA Adi rUpa anazana tapa muni kare ! A pramANe anazana pAmanArane paNa mithyAtva Adi azubha bhAvanAo anartha hetu che, jyAre tenAthI viparyaya rU5 samyaktva vagere zubha bhAvanAo zubha hetu che e viSayane kahe che. (248 thI 253-1686 thI 1691) kaMdappamAbhiogaM ca, kibisi mohamAmurataM ca / eyAo duggaIo, maraNammi virAhayA huMti // 254 // micchAdasaNarattA, saniANA hu hiMsagA ii je marati jIvA, tesiM puNa dullahA bohI // 255 // sammadasaNarattA, aniANA sukkalesamogADhA / ii je marati jIvA, mulabhA tesi bhave bohI // 256 // micchAdasaNarattA, saniANA kaNhalesaugADhA / ii je mara ti jIvA, tesiM puNa dullahA bohI // 257 // ne ramilAvavA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga kanryAbhiyogI ca, kilmiSekI mohamAsurattvaM ca / / etA durgatayo, maraNe virAdhikA bhavanti rajA mithyAdarzanaratAH, sanidAnAH tu hiMsakAH iti ye mriyante jIvAsteSAM punadurlabhA bodhiH ra nara, anivAra: gujerAmagaDhaH | iti ye mriyante jIvAH, sulabhA teSAM aved bodhiH // 256 // mithyAdarzanaratAH, sanidAnAH kRSNalezyAmabagADhAH / iti ye mriyante jIvAH, teSAM punadurlabhA bodhiH // 257 // turbhizApam | atha- kaMdarpa bhAvanA, Abhigya bhAvanA, kibiSa bhAvanA, meha bhAvanA ane Asura bhAvanA-A pAMca bhAvanAo durgatinA hetu rUpa hAi durgati tarIke kahevAya che. (A bhAvanA karanArAo durgati rUpa tathAvidha devanikAmAM ja utpanna thAya che.) maraNakALe samyagdarzana vagerenA virAdhakane A bhAvanA thAya che(A bhAvanA pahelAM heya paNa pachI aMta kALe zubha bhAvanA thAya, te sugati paNa thAya.) atatvamAM tatvanA Agraha rUpa mithyAdarzanamAM Asakta, bhegI prArthanA karanArAo ane jIvanI hiMsA karanArAo-AvA che je bhare che, te jIne pharIthI zrIjinadharmanI prApti rUpa badhi durlabha che. samyagdarzanamAM sudaDha, bheganI IcchA vagaranA ane zukalalezyAmAM pesanArA-AvA che je mare che, te jIvane bAdhi sulabha che. mithyAdarzanamAM Asakta, bheganI IcchAvALA ane kRSNalezyAmAM praviDa (kRNalezyA rU5 viziSTa saMkaleza hovAthI ja durlabhadhipaNuM che, eTale punarUktideSa nathI.) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 je jIve che, te jIvane pharIthI bedhi durlabha bane che (254 thI ra57-1692 thI 165 fjavALe gapurA, navAvALo ne rita mAdvi amalA asaMkiliTThA, te hoMti paritta saMsArI // 258 // bAlamaraNANi bahuso, akAmamaraNANi ceva bahuANi / marihaMti te varAyA, jiNavayaNaM je na yANaMti // 259 / / jinavacane'nuraktA, jinavacanaM ye kurvanti bhAvena / amalA asaMkliSTAH, te bhavanti parittasaMsAriNaH // 258 // bAlamaraNaiH bahuzo'kAmamaraNaizcaiva bahUni mariSyanti te varAkA, jinavacanaM ye na jAnanti // 259 // artha-zrI jinavacanamAM anurAgavALA ane bhAvapUrvaka zrI jinavacanane je AtmAo kare che, te AtmA zraddhAnI malinatAnA hetubhUta mithyAtva vagere bhAvamalathI rahita-amale rAga vagere saMkaleza vagaranA parimita saMsArI bane che. phose khA vagerenA kAraNabhUta aneka bAlamaraNe, ghaNI vAra anicchA rUpa ghaNuM maraNe tathA akAma maraNa vaDe te cha mare che, ke je bIcArA che zrI jinavacanane jANatA nathI ane AcaratA nathI. je Ama che, te zrI jinavacana bhAvapUrvaka AcaravuM joIe ! tyAM aticArane saMbhava thatAM, AlecanA tenA zravaNane saMbhaLAvavI. te zravaNa je hetuthI thAya che tene kahe che. (258259-1696+167) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga bahuAgamaviNNANA, samAhi upAyagA ya gunngaahii| eeNa kAraNeNaM, arihA AloaNaM souM bavAgamavijJAnAH, samAdherutpAdakA zca gunngraahinnH| etaiH kAraNairI AlocanAM zrotum ra60nA arthasUtranI ane arthanI apekSAe ghaNuM AgamanA viziSTa jJAnadhAraka, je deza ane kALa-abhiprAya vagerenA jANakAra heI, madhura vAkaya AdithI Alecakene samAdhine ja utpanna karanAra che ane upakhaMhaNa mATe bIjAonA satya guNane grahaNa karavAnA svabhAvavALA che, mATe bahuzratatva-samAdhi utpAdakava-guNagrahaNa Adi kAraNathI AcArya Adi AlecanA zravaNaya thAya che. (260-1998) kaMdappakukkuAI, taha sIlasahAvahAsavigahAhi / vimhAyato a para, kaMdappaM bhAvaNaM kuNai // 26 // kandarpakaukucye, tathA zIlasvabhAvahasanavikathAbhiH / / vismApayaMzca para, kAndappI bhAvanAM karoti // 261 // artha-kaMdarpa (aTTahAsyapUrvaka hasavuM gurU vagerenI sAthe kaThera vakrokita Adi rUpa AlApa, kAmakathA, upadeza, prazaMsA vagere kaMdarpa) kaumuzya kAyathI ane vacanathI be prakAranuM che. kAkIkucya-pita nahi hasIne bhavAM, AMkhe AdinA vikarane evI rIte kare, ke jethI bIje hasyA ja kare. tevI rIte bele, ke jethI bIjo hase. nAnAvidha jInA avAjo kare che ane mukhathI vAjiMtranuM vAdana kare che, te vAkIkuccakahevAya che. je prakAre bIjAne Azcarya utpanna thAya tathA svabhAva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 465 aTTahAsa vagere hAsya,parane Azcarya pamADanAra vividha AlApanA samudAya rUpa vikathAothI tathA zIlasvabhAva hAsya visthA ethI bIjAone Azcarya pedA karanAra, kaMdarpa devenI utpattimAM hetubhUta kAMdapI bhAvanAne kare che. (261-169) maMtAjogaM kAuM, bhUIkammaM ca je pati / sAyarasaiDhiheMuM, abhiogaM bhAvaNaM kuNaI // 2623 maMtrayogaM kRtvA, bhUtikarma ca yaH prayukte sAtarasacihetorAbhiyogI bhAvanAM karoti // 262 // artha-maMtro ane meMgo (tathAvidhi dravyasaMga rUpa ga) ne karI bhasmathI (mATI-derAthI rakSA mATenI kriyA bhUtikarmakautuka vagerene je sukha Adi mATe prayoga kare che. arthAt puSTa AlaMbanamAM nispRha munine Ama karanArane paNa doSa nathI, paraMtu zrIjinazAsananI prabhAvanA rUpa guNa ja thAya. che. te abhiyegI bhAvanAne kahe che. (262-1700) nANassa kevalINaM, dhammAyariassa saMghasAhaNaM / mAI avaNNavAI, kivisi bhAvaNaM kuNai // 26 // jJAnasya kevalinAM, dharmAcAryasya saMghasAdhUnAm / mAyI avarNavAdI, kilbiSikI bhAvanAM karoti // 26 // artha-zratAdi jJAnanA, kevalIonA, dharmAcAryanA tathA saMgha-sAdhuonA avarNa (niMdA) vAdI ane mAyAvALe, kilbiSikI bhAvanAne kare che. (263-1700) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga aNubaddharosapasaro, taha ya nimittammi hoi pddisevii| eehiM kAraNehiM, AmuriaM bhAvaNaM kuNai // 264 // anubaddharoSaprasaraH, tathA ca nimitte bhavati pratisevI / etAbhyAM kAraNAbhyAmAsurIM bhAvanAM karoti // 264 // artha-avicchinna reSanA phelAvAvALe, tathA apuSTa AlaMbanamAM paNa atIta Adi nimittanA viSayamAM bhASaNa karanAre-bhaviSyabhASa-tiSanuM kArya karanAre, e be kAraNe thI AsurI bhAvanA kare che. (264-1772) satthaggahaNaM visabhakkhaNaM ca, jalaNaM ca jalappaveso a| aNAyAra bhaMDasevA, jammaNamaraNANi baMdhati rA zastragrahaNaM viSabhakSaNaM ca, balanaM ca jale pravezazca / anAcArabhANDasevA, janmamaraNAni badhnanti // 265 / / artha- ApaghAtamAM zastrane praga, jheranuM bhakSaNa,agnipraveza, jalapraveza, bhagupAtAdi ane anAcAra bhAMDasevA (hAsya, maha AdithI zAstravihita vyavahAra rU5 AcAraviruddha upakaraNane paribhegI, e kAraNene sevanArA janmamaraNanA nimittabhUta karmone bAMdhe che, kema ke-zastragrahaNa vagere saMkalezanA hetubhUta heI anaMta bhavanA mULa kAraNe che ahIM unmArganA sevanathI ane mArgane virodha he arthanI ape. kSAe mehI bhAvanA kahela che. A azubha bhAvanAonuM tAtkAlika phaLa devadurgatimAM gamana ane paraMparaphaLa anaMta saMsArasAgaramAM bhamavAnuM che. (265-1703) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvAvibhakti-adhyayana-36 47 ii pAukare buddha, nAyara parinivvue chattIsaM uttarajjhAe, bhavasiddhiyasaMmaetti bemi // 26 // iti prAduSkRtya buddhaH, jJAtajaH parinirvRtaH / SatriMzaduttarAdhyAyAnbhavasiddhikasaMmatAn _| rUti travIki radddA atha-buddha (kaivalajJAna dvArA sakala vastutAvanA jANakAra) jJAtaja (siddhArthanaMdana-jJAtakulamAM utpanna thanAra) parinivRtta. (kaSAya vagerenA tApanA upazamathI parama svastha) zrIvardhamAnasvAmIe, bhavasiddhika rUpa bhavyane parama priya evA chatrIza uttara (pradhAna) adhyayane prakAzita karela che. A pramANe he jaMbU! huM kahuM chuM. (266-1704) dharmakalpavRkSaskaMdha rU5 zrataskaMdhanuM niryuktikAra paNa mAhAsya jaNAvatAM kahe che ke-je kharekhara AsannasiddhivALA ratnatrayInA ArAdhaka ane graMthibhedavALA bhavya AtmAo che, te A chatraza uttarAdhyayanene bhaNe che. je abhavasiddhika (abhavya) ane graMthine bheda nahi karanArA che, te anaMtasaMsArI che. te saMkilaTa karmavALAo uttarAdhyayananA paThanamAM abhavya-agya che. AthI zrI jinakathita, arthabheda rUpa, anaMtagamethI ane zabdaparyAya rUpa paryathI saMyukata uttarAdhyayane, upadhAna Adi ucita kriyA rUpa ga pramANe gurUnA prasAdathI bhaNavA joIe. temAM pramAda kare nahi. zratanA adhyayananA arthIe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga avazya gurUone pasaMH karavA joie-ema ahIM gabhi ta sUcana che. vighnahita je AtmAnA AraMbhela A uttarAdhyayana mahA muzkelIe samApta thAya che, te uttarAdhyayanAne meLave che. A pramANe pUrva chatrIzamuM zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana sa'pU. bhavya AtmA A RSie kahe che. Se zrI uttarAdhyayanasUtra-mIne bhAga samApta. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only