Book Title: Samaysara
Author(s): Kundakundacharya, Sakarben Shah
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005302/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kokowo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra saMvata 2520 [1] zrImad sadgurave namonamaH zrImat kuMdakuMdAcArya viracita zrI samayasAra saraLa saMkSipta gujarAtI anuvAda "kuMdakuMdAcArya ane AnaMdaghanajIne siddhAMta saMbaMdhI jJAna tIvra hatuM, kuMdakuMdAcAryajI to AtmasthitimAM bahu sthita hatA.'' - zrImad rAjacandra anuvAdaka zrImatI sAkarabahena zAha, B.A., L.T. Jain Educationa International zrImad rAjacaMdra Azrama agAsa dvitIyAvRtti - prata 3000 sane 1994 For Personal and Private Use Only vikrama saMvata 2050 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [2] zrImad rAjacaMdra vacanAmRta je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta, mumukSu jIvana eTale vicAravAna jIvane A saMsArane viSe ajJAna sivAya bIjo koI bhaya hoya nahIM. AtmapariNAmanI sahaja svarUpe pariNati thavI tene zrI tIrthaMkara dharma kahe che. AtmapariNAmanI kaMI paNa capaLa pariNati thavI tene zrI tIrthakara 'karma kahe che. niHzaMktAthI nirbhayatA utpanna hoya che; ane tethI niHsaMgatA prApta hoya che. AtmA sat caitanyamaya, sarvAbhAsarahita; jethI kevaLa pAmiye, mokSapaMtha te rIta. mokSa kahyo nija zuddhatA, te pAme te paMtha; samajAvyo saMkSepamAM, sakala mArga nigraMtha. naya anaMtA che, ekekA padArthamAM anaMta guNadharma che; temAM anaMtA naya pariName che; to eka athavA be cAra nayapUrvaka bolI zakAya evuM kyAM che? mATe nayAdikamAM samatAvAna rahevuM, jJAnIonI vANI "nayamAM udAsIna varte che, te vANIne namaskAra ho ! prakAzaka - manubhAI bhagavAnadAsa modI, pramukha, zrImad rAjacaMdra Azrama, sTe. agAsa, vAyA ANaMda. mudraka - amRta prinTarsa, kIkAbhaTTanI poLanA nAke, ghIkAMTA, amadAvAda-1. phona : 36985ra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacandra, dehavilaya vi. saM. 1957 vi. saM. 1924 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1948 1956 1940 Jain Educationa International dhanya oti ga?, bholA kI, bhaTakuM to zA mA raMge ( ozo suvAla e ALEJEM h chi) land, Sk. 449 53 en a fivi mI, Ana Fun h mana ra avazyAyolo bhoLo prabhA sahajAmasvarUpa saguru zrImAn rAjacandra bhinna bhinna avasthA. vANI (saurASTra ). vi.saM 1924 kArtika zu. 15. dehavilaya. rAjakoTa (saurASTra). vi.saMvat 1977 caitra kRSNa 7. zrImad rAjacandra che avasthA 1948 65. For Personal and Private Use Only 1948 1943 D.N.KHANDEKAR JITEKAR'S WADI. BOMBAY N.2 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] prazasti vasaMtatilakA siddhAMtajJAna ati tIvra viSe nimagna, zrI kuMdakuMda bhagavaMta svarUpalaga; vANI udAra ati gaMbhIra bhAvadarzI mokSArthIne pragaTa e zivamArgadarzI. te vANIno gahana marma prakAza kIdho, vistRta saMskRta TIkA racI sAra dIdho; amRtacaMdra sUrivarya samartha jJAnI, ho vaMdanA ! sahaja-AtmasvarUpa-dhyAnI ! zuddhAtmamAM ramaNatA karatA kRpALu, zrI rAjacandra guruvarya ure huM dhAruM; jenA pratApa thakI zuddha svarUpa pratye, vRtti vahe satata mokSaruci pravarte. harigIta niSkAma karuNAsiMdhu he laghurAja ! Apa samIpamAM, svAdhyAya thAto samayasArAdi taNo ullAsamAM; zuddhAtmanuM varNana suNI, zuddhAtmabhAva prakAzato, adbhuta zAMta dazA prabhunI, nIrakhI Atma TharI jato. mAlinI gahana samayasAre lInatA je lagADI, sahaja nija svarUpe bhaktivRti jagADI; sakala tava kRpA te he laghurAja svAmI ! smarI vaLI vaLI arpa, aMjali zIrSa nAmI. -zrI rAvajIbhAI desAI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] prastAvanA (prathamAvRtti) mahAvIra nirvANane aDhI hajAra varSa pUrAM thavA AvyA. AjathI 2500 varSa pUrve, A avasarpiNI kALanA aMtima tIrthakara zrI mahAvIrasvAmI A pavitra bhAratabhUmi para potAnA divya jJAnathI adbhuta upadeza karatA vicaratA hatA. te vakhate gaNadharoe dvAdazAMgI racI ane cauda pUrva racavAmAM AvyAM, teno bAramA vRSTivAda aMgamAM samAveza karavAmAM Avyo hato. mahAvIra nirvANa pachI 6ra varSa sudhI 3 kevalI thayA. e 6ra varSa daramiyAna magadhadeza ghaNo samRddha hato ane magadha sAmrAjya samasta bhAratamAM cheka dakSiNa sudhI vistAra pAmyuM hatuM. tyAra bAda 100 varSamAM 14 pUrva ane 12 aMganA jJAtA evA pAMca zrutakevalI anukrame thayA. e 100 varSa daramiyAna naMdavaMzanA parAkramI rAjAoe magadha sAmrAjyane vyavasthita ane sthira banAvyuM. tyAra bAda cANakya nAmanA buddhimAna brAhmaNe naMdavaMzano nAza karI murAnA putra caMdraguptane gAdI apAvI. ema mauryavaMza sthapAyo te lagabhaga 150 varSa cAlu rahyo hato. te vakhate zrI sthUlibhadranA zikSAguru pAMcamA zrutakevalI zrI bhadrabAhusvAmI thayA. upara jaNAvela mahAna samrATa caMdragupta temanA bhakta hatA. temane 14 athavA 16 svamAM AvyAM te parathI vairAgya pAmI potAnA putra biMdusArane rAjya soMpI temaNe dIkSA grahaNa karI prabhAcaMdra nAma dhAraNa karyuM. zrI bhadrabAhusvAmInA divyajJAnamAM dazavarSa duSkALanI AgAhI thatAM temaNe samAdhi sAdhavA mATe prabhAcaMdra ane bIjA thoDA munio sahita dakSiNa tarapha prayANa karyuM. ane maisUra najIka kaTavapranI TekarI (caMdragiri) para guphAmAM nivAsa karyo. tyAM ekAda varSamAM zrI bhadrabAhusvAmI kALadharma pAmyA. pachI 12 varSe zrI prabhAcaMdramunie tyAM ja rahI samAdhi sAdhI. biMdyAra pachI teno putra azoka samrATa thayo. teNe bauddhadharma svIkAryo. te vakhate bhAratavarSane AjAbAjAnA dezo sAthe maitrIbharyo sAro saMbaMdha hato. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] azoke uttarAvasthAmAM potAnA pautra saMprati-priyadarzIno rAjyAbhiSeka karI potAnuM jIvana bauddhadharmanA pracAramAM vyatIta karyuM. bauddha sAdhuone hinda bahAra AjAbAjAnA dezomAM mokalavAmAM AvyA temAM azoke ghaNuM dhana dAnarUpa ApyuM. e rIte bauddhadharma brahmadeza, cIna, vagere dezomAM paNa pracAra pAmyo. saMprati athavA priyadarzI hiMdustAnano sauthI mahAna samrATa thayo. teNe Adarza rIte dIrghakALa (I.sa. pUrve 289 thI 234 sudhI-pa4 varSa) rAjya karyuM. te jaina chatAM sarva dharmanuM sanmAna karanAro hato. teNe mahApuruSonAM : kalyANaka sthAne smArako karAvyAM ane jinamaMdiro baMdhAvI lAkho pratimAo padharAvI. dakSiNamAM potAnA dAdAnA dAdA caMdragupta ane temanA gurunA samAdhisthAne mahAna smArako karAvyA, pachI potAnI aMtima avasthAmAM AryasuhastI AcArya sahita moTA rasAlA sAthe te samAdhinI yAtrA karI. saMpatie jainadharmamAM ekatA ANavA nigraMtha-nigraMthinIone zvetavastra dhAraNa karavAnI ane upAzrayamAM vasavAnI bhalAmaNa karI hatI. te agAu vividha veSa hatA ane jinakalpI munio paNa vicaratA. saMprati maraNa pAmyo te vakhate zuMgavaMzano kaliMga-senApati agnimitra bahu baLavAna hato. teNe saMpratine hAthe sakhata hAra khAdhelI tenuM vera vALavA dakSiNanAM rAjyo jItI lIdhA ane vidhya mArge AgaLa vadhyo. pachI avaMtI jItI samrATapada dhAraNa karyuM. teNe saMpratie nirmANa karelAM maMdiro ane smArakono nAza karAvyo. tethI ghaNAM smArako nAza pAmyAM ane keTalAMka khaMDita thavAnA bhayathI AcchAdita thavA pAmyA. tenA rAjyamAM jaina muniono paNa saMhAra karavAmAM Avyo. mAtra je giriguphAmAM hatA te ja bacavA pAmyA hatA. tyArathI zvetavastradhArI munio dakSiNamAM jatA aTakI gayA. bhadrabAhumuni pachI 183 varSa sudhI 11 dazapUrvI thayA, pachI 220 varSa sudhI 5 agiyAra aMgI ane 118 varSa sudhI 4 eka aMgI munio anukrame thayA kahevAya che. ema aMgajJAna 683 varSa sudhI cAlu rahyuM. saMpratine 300 varSa vItyA pachI aMgajJAna lupta thavAnI taiyArImAM hatuM tene Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] vakhate dakSiNanA mULa saMghamAM kuMdakuMda nAme labdhidhArI mahAna AcArya I.sa. nA pahelA saikAne aMte thayA. temanuM nAma padmanaMdI hatuM. paraMtu gAmanA nAma uparathI kuMdakuMdAcArya e nAme prasiddhi pAmyA. temaNe zrI bhadrabAhusvAmIthI UtarI AveluM zrutajJAna paraMparA guruthI meLavI tadanusAra viSayavAra gAthAbaddha racanA karI, tene pAhuDa-prAbhRta nAma ApyuM. ema 84 pAhuDa racelAM kahevAya che. gAthAnI racanA mAgadhIne maLatI prAkRta bhASA je te vakhate jainamuniomAM pracalita hatI, temAM karela che tethI sahelAIthI samajI zakAya che. bodhapAhuDanI gAthA 61mAM bhadrabAhusvAmInA ziSya vizAkhAcAryanI paraMparAthI maLeluM jJAna prAbhRtomAM avatAryuM che, ema kahI 62mI gAthAmAM 12 aMga ane 14 pUrvanA dhAraka zrutajJAnI bhadrabAhu bhagavAnanI paraMparA guru tarIke jayavAda gAyo che. samayasAranI ane niyamasAranI prathama gAthAmAM paNa zrutakevalInuM kaheluM kahuM chuM ema kahyuM che ane samayasAra sivAyanA lagabhaga dareka graMthanI AdimAM maMgala karatAM mahAvIrane namaskAra karyA che. tema ja "jina kahe che, "kevalI kahe che' ema aneka gAthAmAM Ave che. - temanA vakhatamAM muniomAM mukhyatve jinaliMga chatAM vividha veSa paNa hatA ane veSa vagerene ja dharma mAnavArUpa ajJAna pravartatuM hatuM ema samayasAranI chevaTanI gAthAo jotAM jaNAya che. kuMdakuMdAcArye jainatattvajJAnano prakAza karI kaDaka AcAra pravartAvavA jinaliMganuM mukhyapaNuM svIkAryuM te te vakhatanI dakSiNa bhAratanI sthitine anukULa hatuM. temanA ziSya kuMdakIrti vageree tadanusAra judA judA saMghonI sthApanA karI jainadharmano ghaNo pracAra karyo. atyAre dakSiNanA chamAMthI pAMca saMgha zrI kuMdakuMdAcAryathI potAnI AcAryaparaMparA jaNAve che. zrI kuMdakuMdAcAryanA mukhya graMtho samayasAra, paMcAstikAya ane pravacanasAra e traNa anukrame samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritra e ratnatrayInuM nirUpaNa karatAM traNa ratna samAna che. A traNa graMtho para dazamA saikAmAM thayelA jainAcArya kavi zrI amRtacaMdrAcArye vidvattAbharI saMskRta TIkA racI nATakatraya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] nAma ApyuM. temAM samayasAranI TIkAne to temaNe suMdara kalaza kAvyothI alaMkRta karela che. temane anusarIne bAramA saikAmAM thayelA zrI jayasenAcArya saraLa saMskRta TIkAo racI che. A traNe graMtho be saMskRta TIkA ane hindI TIkA sahita vartamAnamAM zrImad rAjacaMdra sthApita paramakRtaprabhAvaka maMDaLa taraphathI prasiddha thayA che. zrI kuMdakuMdAcArya dvAdazAnuprekSA sivAya koI graMthamAM potAnuM nAma AlekhyuM nathI. tethI temanA nAma tathA samaya bAbata vidvAnomAM matabheda che. ahIM pravacanasAranI dvitIyAvRttimAM zrI e. ena. upAdhyae aMgrejImAM lakhelI prastAvanAne AdhAre thoDI mAhitI ApI che tathA DaoN. tribhuvanadAsa laheracaMda zAha kRta "prAcIna bhAratavarSa" ane "samrATa priyadarzI yAne jaina samrATa saMmati' e graMthone AdhAre TUMka itihAsa varNavI jarUranI spaSTatA karI che. A anuvAdamAM mukhyapaNe zrI amRtacaMdrAcAryakRta AtmakhyAti nAmanI TIkAnuM ane gauNapaNe zrI jayasenAcAryakRta tAtparyavRtti nAmanI TIkAnuM anusaraNa karyuM che. kvacita hindI TIkAmAMthI tathA zrI banArasIdAsa racita "nATaka samayasAramAMthI paNa nirdeza karela che. zrImad rAjacandra Azrama, agAsa mArgazIrSa vada 10, guruvAra - sA. pra. zAha saMvata 2009 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] prakAzakanuM nivedana (prathamAvRtti) "lo A graMtha ane svAdhyAya karo." eTaluM ja A graMtha-prakAzananuM prayojana nathI paraMtu vidvajana-vallabha zrI samayasAramAM je mokSamArgano prakAza zrI kuMdakuMdAcAryajIe karyo che teno marma samajI manuSyabhavanI saphaLatA karavAno sapuruSArtha jagADavAnuM prayojana che. - zrI mokSamALAmAM "tattva samajavuM" e viSe lakhata zrImad rAjacaMdra sUcave che : "zAstronAM zAstro mukhapATha hoya evA puruSo ghaNA maLI zake; paraMtu jeNe thoDAM vacano para prauDha ane vivekapUrvaka vicAra karI zAstra jeTaluM jJAna hRdayagata karyuM hoya tevA maLavA durlabha che. tattvane pahoMcI javuM e kaMI nAnI vAta nathI, kUdIne dariyo oLaMgI javo che." - mAhAbhya jenuM parama che evA nispRhI puruSonA ekeka vAkyamAM, ekeka zabdamAM anaMta Agama samAyAM hoya che, te samajavAne mATe prathama taiyArI vairAgya-upazamanI joIe; te viSe jaNAvatAM zrImad rAjacaMdra (patra 252 mAM) lakhe cheH "jaina sUtro hAla vAMcavAnI IcchA thAya to te nivRtta karavA yogya che, kAraNa ke te (jainasUtro) vAMcavA, samajavAmAM vadhAre yogyapaNuM hovuM joIe, te vinA yathArtha phaLanI prApti hotI nathI." 'prathamAnuyoga (kathAnuyoga), caraNAnuyoga ane gaNitAnuyoga (karaNAnuyoga)mAM niSNAta thayelA ane dravyAnuyogamAM pAraMgata evA zrI kundakundrAcAryajIe zrI samayasAranI racanA karI che. jemaNe sarvasaMgaparityAga karI yathAzakti zrutano abhyAsa karyo che, vanavAsa jemaNe IcchApUrvaka svIkAryo che ane je mokSanI abhilASAvALA che tevA munivaronA manamAM saiddhAttika bAbatamAM je AMTIo rahI gaI hoya te dUra karavAno mukhyapaNe A graMthamAM upadeza che. e lakSamAM rAkhIne A granthano abhyAsa karatA pahelAM vAcaka varga upara jaNAvelA traNa anuyogano yathAzakti paricaya karIne A graMthano abhyAsa karaze to niHzaMkita guNa pragaTI nirbhayatA ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] samyagdarzanano lAbha thavA yogya che. mahApuruSonAM caritro, vairAgyavardhaka upadezagraMtho ane sadAcArano yathAzakti abhyAsa e A graMthano marma pAmavAmAM prathama bhUmikA samajavA yogya che. temAM kacAza haze to upara jaNAvela phaLa AvatAM kAM to vilaMba thaze ke mithyA mAnyatA ke kalpanAmAM jIva gothAM khAze ane saMsAraparibhramaNa vadhAraze. ''bAkI to'' zrImad rAjacaMdra lakhe che, 'goLa gaLyo ja lAge, tema nirjhanzavacanAmRto paNa satphaLa ja Ape. aho ! paNa marma pAmavAnI vAtanI to balihArI ja che !'' mokSamALA zikSApATha 26 eka kALa evo hato ke jyAre bharatabhUmi bhagavAna mahAvIrasvAmInA caraNakamaLanA sparzollAsathI romAMcita thatI hatI; bhagavAnanI divyadhvanirUpa amRta varSAthI praphullita rahetI hatI. temanA sthApelA uttama dharmanI paraMparAmAM kevaLI bhagavaMto, mana:paryavajJAnIo, avadhijJAnI mahaMto, zrutakevaLI saMto ane mokSAbhilASI munivaro pAdavihAra karI janatAne jAgRta rAkhatA. jyAM sudhI tevA mahAtmAonAM darzana, samAgama, temanA bodhanuM zravaNa, temanI sevA ane AjJAnuM zraddhAsaha ArAdhana karavAnuM mahAbhAgya janasamUhane maLyA karatuM, tyAM sudhI upadezabodhanA graMthonI bahu AvazyakatA nahotI; kAraNake upadeza tevAM jvalaMta jIvanathI maLI raheto. paNa paMcama kALanA prabhAve tevI vibhUtio luptaprAya thaI gaI, tevAM jIvanacaritro lakhAtAM nahIM, zAstraabhyAsa paNa janasamUhane bahu jarUrano jaNAyo nahIM, tethI rUDhivaza kriyAjaDapaNuM vadhatuM gayuM ane koI koI zAstrAbhyAsa karavA lAgyA te zrI banArasIdAsanI prathama avasthAnI peThe zuSkajJAna tarapha taNAI ekAnte jJAnathI ja mokSa mAnavA lAgyA ke kriyAne utthApavAmAM mahattva mAnavA lAgyA. AvI avasthA munimaMDaLamAM paNa dekhAva detI. anya darzanono abhyAsa karanAra munivarga jainadharmane anya darzanane maLato prarUpavA lAgyA. TUMkAmAM guruparaMparAgata jJAnanA abhAve jaina dharma jainAbhAsanuM svarUpa grahavA lAgelo. tevA kALamAM,zrI kundakuntAcAryane mULa mArga prarUpavAnI jarUra paDelI. vartamAna kALanuM svarUpa zrImad rAjacaMdre (patrAMka 422mAM) TUMkAmAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] darzAvyuM che, tene maLato zrI kundakundrAcAryano samaya paNa haze ema zrI samayasAra vAMcanArane spaSTa samajAya tevuM che. tethI te patramAMthI nIce avataraNa ApyuM che.: "ghaNuM karIne vartamAnamAM kAM to zuSkakriyApradhAnapaNAmAM jIve mokSamArga kacyo che, athavA bAhyakriyA ane zuddha vyavahArakriyAne utthApavAmAM mokSamArga kaththo che; athavA svamatikalpanAe adhyAtmagraMtho vAMcI kathanamAtra adhyAtma pAmI mokSamArga udhyo che. ema kalpAyAthI jIvane satsamAgamAdi hetumAM te te mAnyatAno Agraha ADo AvI, paramArtha pAmavAmAM staMbhabhUta thAya che. je jIvo zuSkakriyApradhAnapaNAmAM mokSamArga kahyuM che, te jIvone tathArUpa upadezanuM poSaNa paNa rahyA kare che. jJAna, darzana, cAritra ane tapa ema mokSamArga cAra prakAre kahyo chatAM prathamanAM be pada to temaNe visAryA jevuM hoya che; ane cAritra zabdano artha veSa tathA mAtra bAhya viratimAM samajyA jevuM hoya che. tapa zabdano artha mAtra upavAsAdi vratanuM karavuM te paNa bAhya saMjJAthI temAM samajyA jevuM hoya che; vaLI kvacita jJAna-darzana pada kahevAM paDe. to tyAM laukika kathana jevA bhAvonAM kathanane "jJAna" ane tenI pratIti athavA te kahenAranI pratItine viSe "darzana' zabdano artha samajavA jevuM rahe che. je jIvo bAhya kriyA (eTale dAnAdi) ane zuddha vyavahArakriyAne utthApavAmAM mokSamArga samaje che, te jIvo zAstronA koI eka vacanane aNasamajaNabhAve grahaNa karIne samaje che. dAnAdi kriyA jo ahaMkArAdithI, nidAnabuddhithI ke jyAM tevI kriyA na saMbhave evA chaThThA guNasthAnAdi sthAne kare to te saMsArahetu che, ema zAstrono mULa Azaya che, paNa samULagI dAnAdi kriyA utthApavAno zAstrono hetu nathI; te mAtra potAnI matikalpanAthI niSedha che. temaja vyavahAra be prakAranA che; eka paramArtha mULahetu vyavahAra ane bIjo vyavahArarUpa vyavahAra pUrve A jIve anaMtI vAra karyA chatAM AtmArtha thayo nahIM ema zAstromAM vAkyo che, te vAkya grahaNa karI sacoDo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [11] vyavahAra utthApanArA pote samajyA evuM mAne che, paNa zAstrakAre to tevuM . kazuM kahyuM nathI. je vyavahAra paramArthataMtumULa vyavahAra nathI, ane mAtra vyavahArahetu vyavahAra che, tenA durAgrahane zAstrakAre niSedhyo che. je vyavahAranuM phaLa cAra gati thAya te vyavahAra vyavahArahetu kahI zakAya, athavA je vyavahArathI AtmAnI vibhAvadazA javAyogya na thAya te vyavahArane vyavahAra, vyavahAra kahevAya. eno zAstrakAre niSedha karyo che, te paNa ekAnta nahIM; kevaLa durAgrahathI athavA temAM ja mokSamArga mAnanArane e niSedhathI sAcA vyavahAra upara lAvavA karyo che, ane paramArtha mULahetu vyavahAra zama, saMvega, nirveda, anukaMpA, AsthA athavA sadguru, sAstra ane manavacanAdi samiti tathA pti teno niSedha karyo nathI; ane teno jo niSedha karavA yogya hoya to zAstro upadezIne bAkI zuM samajAvavA jevuM rahetuM hatuM, ke zuM sAdhano karAvavAnuM jaNAvavuM bAkI rahetuM hatuM ke zAstro upadezyAM ? arthAta tevA vyavahArathI paramArtha pamAya che ane avazya jIve tevo vyavahAra grahaNa karavo ke jethI paramArtha pAmaze evo zAstrono Azaya che. zuSka adhyAtmI athavA tenA prasaMgI te Azaya samajyA vinA te vyavahArane utthApI potAne tathA parane durlabhabodhIpaNuM kare che. zama, saMvegAdi guNo utpanna thaye, athavA vairAgyavizeSa, niSpakSapAtatA thaye, kaSAyAdi pAtaLAM paze, tathA kaMI paNa prajJAvizeSathI samajayAnI yogyatA thaye, je sadgagame samajavA yogya adhyAtmagraMtho, tyAM sudhI ghaNuM karI zastra jevA che, te potAnI kalpanAe jema tema vAMcI laI, nirdhArI laI, tevo aMtarbheda thayA vinA athavA dazA pharyA vinA, vibhAva gayA vinA, potAne viSe jJAna kalpe che, ane kriyA tathA zuddha vyavahAra rahita thaI varte che, evo trIjo prakAra zuSka adhyAtmIno che. ThAmaThAma jIvane AvA yoga bAjhe tevuM rahyuM che, athavA to jJAnarahita guru ke parigrahAdi Icchaka guruo, mAtra potAnAM mAnapUjAdinI kAmanAe pharatA evA, jIvone aneka prakAre avaLe raste caDAvI de che ane ghaNuM karIne kvacit ja evuM nahIM hoya. jethI ema jaNAya che ke kALanuM duSamapaNuM che. A duSamapaNuM lakhyuM che te jIvane puruSArtha rahita karavA arthe lakhyuM nathI, paNa puruSArtha jAgRti arthe lakhyuM che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] anukULa saMyogamAM to jIvane kaMIka ochI jAgRti hoya to paNa vakhate hAni na thAya, paNa jyAM AvA pratikULa yoga vartatA hoya tyAM avazya mumukSu jIve vadhAre jAgRta rahevuM joIe, ke jethI tathArUpa parAbhava na thAya; ane tevA koI pravAhamAM na taNAI javAya. vartamAna kALa duSama kahyo che, chatAM tene viSe anaMta bhavane chedI mAtra eka bhava bAkI rAkhe evuM ekAvatArIpaNuM prApta thAya evuM paNa che. mATe vicAravAna jIve te lakSa rAkhI, upara kahyA tevA pravAhomAM na paDatAM yathAzakti vairAgyAdi avazya ArAdhI saguno yoga prApta karI kaSAyAdi doSa cheda karavAvALo evo ane ajJAnathI rahita thavAno satya mArga prApta karavo. mumukSu jIvamAM samAdi kahyA te guNo avazya saMbhave che; athavA te guNo vinA mumukSutA na kahI zakAya. nitya tevo paricaya rAkhatAM, te te vAta zravaNa karatAM, vicAratAM, pharI pharIne puruSArtha karatAM, te mumukSutA utpanna thAya che. te mumukSutA utpanna thaye jIvane paramArthamArga avazya samajAya che." Ama jIvanA anaadhikArIpaNAne lIdhe tathA sadgurunA yoga vinA mokSaprAptinI abhilASA chatAM, jIvane zuSkajJAnIpaNuM ke kriyAjaDatva prApta thAya che. te joIne jJAnI puruSone karuNA Upaje che. koI kriyAjaDa thaI rahyA, zuSka jJAnamAM koI, mAne mAraga mokSano, karuNA Upaje joI." -- zrImad rAjacaMdra mokSamArganI yogyatA AvavA mATe upadeza bodhanI prathama jarUra che. te viSe zrImad rAjacaMdra patrAMka 500mAM lakhe che : "zAstramAM je jJAna pragaTa karyuM che te jJAna be prakAramAM vicAravAyogya che. eka prakara 'upadeza'no ane bIjo prakAra siddhAMtano che. "janmamaraNAdi kalezavALA A saMsArane tyAgavo ghaTe che; anitya padArthamAM vivekIne ruci karavI hoya nahIM, mAtapitA, svajanAdika sarvano svArtharUpa' saMbaMdha chatAM A jIva te jALano Azraya karyA kare che, e ja teno aviveka che; pratyakSa rIte Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] trividha tAparUpa A saMsAra jaNAtAM chatAM mUrkha evo jIva temAM ja vizrAMti icche che; parigraha, AraMbha ane saMga e sau anarthanA hetu che' e Adi je zikSA che te "upadeza jJAna' che. AtmAnuM hovApaNuM, nityapaNuM, ekapaNuM athavA anekapaNuM, baMdhAdi bhAva, mokSa, AtmAnI sarva prakAranI avasthA, padArtha ane tenI avasthA e Adine dratAdithI karI je prakAre siddha karyA hoya che te siddhAMta jJAna" che." "bodha be prakArathI jJAnI puruSoe karyo che - eka to siddhAMtabodha ane bIjo te siddhAMtabodha thavAne kAraNabhUta evo upadezabodha' jo upadezabodha jIvane aMtaHkaraNamAM sthitimAna thayo na hoya, to siddhAMtabodhanuM mAtra tene zravaNa thAya te bhale, paNa pariNAma thaI zake nahIM. "siddhAMtabodha" eTale padArthanuM je siddha thayeluM svarUpa che, jJAnI puruSoe niSkarSa karI je prakAre chevaTe padArtha jAmyo che, te je prakArathI vANI dvArAe jaNAvAya tema jaNAvyo che evo je bodha che te "siddhAMtabodha' che. paNa padArthanA nirNayane pAmavA jIvane aMtarAyarUpa tenI anAdi viparyAsa bhAvane pAmelI evI buddhi che, ke je vyaktapaNe ke avyaktapaNe viparyAsapaNe padArthasvarUpane nirdhArI le che; te viparyAya buddhinuM baLa ghaTavA, yathAvata vastusvarUpa jANavAne viSe praveza thavA, jIvane vairAgya ane upazama sAdhana kahyAM che; ane evAM je je sAdhano jIvane saMsArabhaya dRDha karAve che, te te sAdhana saMbaMdhI je upadeza kahyo che, te "upadezabodha' che. A ThekANe evo bheda utpanna thAya ke "upadezabodha' karatAM siddhAtabodha'nuM mukhyapaNuM jaNAya che, kemake "upadezabodha' paNa tene ja arthe che, to pachI siddhAMtabodha'nuM ja prathamathI avagAhana karyuM hoya, to jIvane prathamathI ja unnatino hetu che. A prakAre jo vicAra udbhave to te viparIta che, kemake siddhAMtabodha'no janma 'upadezabodhathI thAya che. jene vairAgya-upazama saMbaMdhI upadezabodha thayo nathI, tene buddhinuM viparyAsapaNuM varyA kare che; ane jyAM sudhI buddhinuM viparyAsapaNuM hoya, tyAM sudhI siddhAMtanuM vicAravuM paNa viparyAsapaNe thavuM ja saMbhave che, kemake cakSune viSe jeTalI jhAMkhapa che, teTalo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] jhAMkho padArtha te dekhe che, ane jo atyaMta baLavAna paDaLa hoya to tene samULago padArtha dekhAto nathI; tema jene cakSunuM yathAvat saMpUrNa teja che te, padArthane paNa yathAyogya dekhe che. tema je jIvane viSe gADha viparyAya buddhi che, tene to koI rIte siddhAntabodha vicAramAM AvI zake nahIM. jenI viparyAsabuddhi maMda thaI che tene te pramANamAM siddhAMtanuM avagAhana thAya; ane jeNe te viparyAyabuddhi vizeSapaNe kSINa karI che evA jIvane vizeSaNapaNe siddhAMtanuM avagAhana thAya. gRhakuTumba parigrahAdibhAvane viSe je ahaMtA mamatA che ane tenI prApti aprApti prasaMgamAM je rAgadveSa kaSAya che, te ja "viparyAsabuddhi che; ane ahaMtA mamatA tathA kaSAya jyAM vairAgya upazama udbhave che tyAM maMda paDe che, anukrame nAza pAmavAyogya thAya che. gRhakuTumbAdi bhAvane viSe anAsakta buddhi thavI te "vairAgya' che; ane tenI prApti aprApti nimitte utpanna thato evo je kaSAyakleza tenuM maMda thavuM te "upazama' che. eTale te be guNa viparyAyabuddhine paryAyAMtara karI sadgaddhi kare che, ane te sadgaddhi jIvAjIvAdi padArthanI vyavasthA jethI jaNAya che evA siddhAntanI vicAraNA karavA yogya thAya che. kemake cakSune paTaLAdi aMtarAya maTavAthI jema padArtha yathAvata dekhAya che, tema ahaMtAdi paTaLanuM maMdapaNuM thavAthI jIvane jJAnI puruSe kahelA evA siddhAntabhAva, AtmabhAva, vicAracakSue dekhAya che. jyAM vairAgya ane upazama baLavAna che, tyAM viveka baLavAnapaNe hoya che. vairAgya upazama baLavAna na hoya tyAM viveka baLavAna hoya nahIM, athavA yathAvat viveka hoya nahIM. sahaja AtmasvarUpa che evuM kevaLajJAna te paNa prathama mohinIya karmanA kSayAntare pragaTe che. ane te vAtathI upara jaNAvyo che te siddhAnta spaSTa samajI zakAze. vaLI jJAnI puruSonI vizeSa zikhAmaNa vairAgya upazama pratibodhatI jovAmAM Ave che. jinanA Agama para draSTi mUkavAthI e vAta vizeSa spaSTa jaNAI zakaze. "siddhAntabodha' eTale jIvAjIva padArthanuM vizeSapaNe kathana te AgamamAM jeTaluM karyuM che, te karatAM vizeSapaNe, vizeSapaNe vairAgya ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] upazama kathana karyA che, kemake tenI siddhi thayA pachI vicAranI nirmaLatA saheje thaze, ane vicAranI nirmaLatA siddhAntarUpa kathanane saheje ke ochA parizrama aMgIkAra karI zake che, eTale tenI paNa saheje siddhi thaze; ane temaja thatuM hovAthI ThAma ThAma e ja adhikAranuM vyAkhyAna karyuM che. jo jIvane AraMbha-parigrahanuM pravartana vizeSa rahetuM hoya to vairAgya ane upazama hoya to te paNa cAlyA javA saMbhave che; kemake AraMbha parigraha te avairAgya ane anupazamanAM mULa che, vairAgya ane upazamanA kALa che. pharI pharIne jJAnI puruSonA vacana e upadezano ja nizcaya karavAnI jIvane preraNA karavA icche che; tathApi anAdi asatsaMgathI utpanna thayelI evI duSTa IcchAdi bhAvamAM mUDha thayelo evo jIva pratibUjhato nathI; ane te bhAvonI nivRtti karyA vinA athavA nivRttinuM prayatna karyA vinA zreya icche che, ke jeno saMbhava kyAre paNa thaI zakyo nathI; vartamAnamAM thato nathI, ane bhaviSyamAM thaze nahIM." patrAMka 506 zrImad rAjacaMdra eka vadhAre agatyanI sUcanA adhyAtma graMthanA abhyAsIo mATe zrImad rAjacaMdra nIce jaNAve che te lakSamAM levA yogya che : "AtmAne bhinna bhinna prakAranI kalpanA vaDe vicAravAmAM lokasaMjJA, oghasaMjJA ane asatsaMga e kAraNo che; je kAraNomAM udAsIna thayA vinA, nisattva evI lokasaMbaMdhI japatapAdi kriyAmAM sAkSAt moNa nathI, paraMparA moNa nathI, ema mAnyA vinA, nisattva evA asAstra ane asara. je AtmasvarUpane AvaraNanAM mukhya kAraNo che, tene sAkSAt AtmaghAtI jANyA vinA jIvane jIvanA svarUpano nizcaya thavo bahu durlabha che, atyaMta durlabha che. jJAnI puruSanAM pragaTa AtmasvarUpane kahetAM evAM vacano paNa te kAraNone lIdhe jIvane svarUpano vicAra karavAne baLavAna thatAM nathI. have evo nizcaya karavo ghaTe che, ke jene AtmasvarUpa prApta che, pragaTa che, te puruSa vinA bIjo koI te AtmasvarUpa yathArtha kahevA yogya nathI; ane te puruSathI AtmA jANyA vinA bIjo koI lyANano upAya nathI. te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] puruSathI AtmA jANyA vinA AtmA jANyo che, evI kalpanA mumukSu jIve sarvathA tyAga karavI ghaTe che." 52ma kRpALu deve darzAvelA sanAtana mokSamArgamAM jenI avicaLa zraddhA hatI, ane te sanmArganI prabhAvanAmAM tathA A AzramanI unnatimAM tana mana dhanathI jeNe jIvana paryaMta satata sevA ApI hatI, temaja samayasArano A saMkSipta anuvAda prasiddhi pAme ema jenI aMtaranI bhAvanA hatI tevA dharmAtmAnI sevAnA smaraNArthe sadgata zeThazrI jesIMgabhAI ujamasIbhAIno citrapaTa AmAM mUkavAmAM Avyo che. A graMtha mumukSu baMdhuone ochI kiMmate prApta thAya te mATe sajijJAsu pavitrAtmA Arya bhAIzrI zAMtilAla maMgaLadAse rUA. 551/ AzramanA jJAnakhAtAmAM bheTa ApIne temano zAna prabhAvanA Adi satkAryo pratyeno prema pradarzita karyo che, je stutya che. parama kRpALu zrImad rAjacaMdranI kRpAthI ane athAga puruSArthI munivara zrImad laghurAja svAmIne AtmajJAnanI prApti thaI. te mahad upakAranA smaraNArthe A AzramanuM nAma teozrIe zrImad rAjacaMdra Azrama rAkhyuM che. teozrInI hayAtimAM aneka graMthono svAdhyAya thato hato temAM avAranavAra zrI samayasArano svAdhyAya paNa thato. teozrIe saMskRta pAThazALA sthApelI temAM bhaNanAramAMthI eka vairAgyavibhUSita satzIlasaMpanna zrI sAkarabahene A anuvAda lakhI svAdhyAya ane pAThazALAnI saphaLatA karI che. anuvAdane vidbhogya banAvavA prakAzana samitie premaparizrama uThAvyo che tema chatAM kaMIka truTio vidvargane jaNAya to te jaNAvavA vinaMti che, jethI pharInI AvRttimAM sudhAro thaI zake. zrImad rAjacandra Azrama, sTezana agAsa saMvata 2009nA mArgazIrSa vada 10 tA. 11-12-1952 Jain Educationa International li. adhyAtmapremI 9. govardhanadAsa For Personal and Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya [17] viSayAnukramaNikA (sAmAnya tathA gAthAvAra) 1. jIvAjIva adhikAra pIThikA : gAthA (1) maMgalAcaraNa. (2) svasamaya-pa2samayanI vyAkhyA. (3) samayanuM ekatva suMdara che. (4) paNa te sulabha nathI. (5) te ekatvane ja (A graMthamAM) kahIza (6) te zuddhAtmA pramatta apramatta nathI paNa jJAtA mAtra che. (7) temAM jJAna darzana cAritra evA bheda paNa nathI. (8) paraMtu paramArtha samajAvavA vyavahArathI bheda pADavA paDe che. (9-10) vyavahAra paramArthane ja pratipAdana kare che te viSe zrutakevalInuM dRSTAMta. (11) vyavahAra, DahoLA pANI jevo, AtmAnubhavIe anusaravA yogya nathI. (12) nIcalI dazAvALAne vyavahAra paNa upayogI che. suvarNamAlAnuM dRSTAMta. graMthasUci gAthA (13) jIva, ajIva, puNya, pApa, Asrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa e nava tattva che. te darekamAM eka AtmAno anubhava karatAM samyadRSTi thavAya che. Jain Educationa International (jIva adhikAra) zuddhanayathI AtmAnuM svarUpa : gAthA (14) abaddhasRSTAdi rUpa zuddhAtmAnuM svarUpa che te jalakamala Adi pAMca dRSTAMtathI samajAvyuM che. te svarUpa je jANe te jJAnI che. darzanazAnacAritranI ekatA anekatA : gAthA (16) vyavahArathI traNe upAsanIya. nizcayathI traNe eka. For Personal and Private Use Only & 14 18 22 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] viSaya gAthA (17-18) rAjAnA dRSTAMte AtmAnA zraddhAjJAnacAritra. paNa apratibuddha tene upAsI zakato nathI. svayaMbuddha ke bodhitabuddha e be prakAre jJAnanI utpatti che. ema kyAM sudhI apratibuddha raheze ? teno uttara - gAthA (19) karma-nokarmamAM huMpaNuM che ane (20-22) 52vastumAM mArApaNuM che tyAM sudhI jIva apratibuddha rahe che. agni ne baMdhananuM dRSTAMta. apratibuddhane jAgRta kare che H gAthA (23-25) nitya upayoga lakSaNavALuM jIvadravya anya pudgalarUpa kema thAya ? pANI ne mIThAnA dRSTAMte. mATe paramAM ahaMmamatva na karatAM sphaTika samAna zuddha svadravyane jANa. apratibuddhanI zaMkA tathA tenuM samAdhAna : gAthA (26) jo jIva e ja zarIra na hoya to tIrthaMkarastuti, AcAryastuti Adi mithyA thAya tethI jIva ja deha che ? uttara (27-29) vyavahArathI dehanI stutithI AtmAnI stuti thAya che. nagaravarNananuM dRSTAMta. nizcayastuti AtmaguNa stavavAthI thAya che. te nizcaya stutinAM traNa dRSTAMta kahe che : gAthA (31) jitendriyajina. (32) jitamohijana. (33) kSINamojana. have ziSya pratibuddha thatAM paravastunuM pratyAkhyAna kema thAya ? ema pUche che teno uttara H Jain Educationa International pRSTha 25 For Personal and Private Use Only 28 30 37 gAthA (34) parane para jANe tyAM pratyAkhyAna (tyAga) paNa sAthe ja thAya che. (35) dhobInI cAdaranA dRSTAMte. 33 39 paravastuthI bhedazAna karIne AtmabhAvanA bhAve che. gAthA (36) moha Adi mArAthI bhinna che huM upayoga mAtra chuM. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] viSaya (37) dharmAstikAya Adi mArAM nathI huM upayoga mAtra chuM. (38) huM zuddha eka jJAnadarzana upayogamaya arUpI chuM te sivAya paraparamANumAtra paNa mAruM nathI. (ajIva adhikAra) mithyAvAdIonA mata ane teno uttara H gAthA (39-43) adhyavasAna, karma, anubhAga, nokarma, karmano udaya, karmano anubhAga, jIvakarmanuM mizraNa ane ATha karmano saMyoga e Adi jIva che, ema je parane jIva manAve che te ajJAnavAdI che. (44) e badhA bhAvo pudgala pariNAmathI banelA jine kahyA che te jIva kema thAya ? have navibhAgathI samajAve che H gAthA (45) adhyavasAnAdi karmajanita bhAvo nizcayathI pudgalamaya che. (46) vyavahArathI te jIvanA kahyA che. zA mATe ? uttara- jo ema na kahe to trasasthAvara jIvone bhasmanI jema masaLI nAMkhatAM pApa nathI evuM manAya. ekAMte mAnatAM mokSamArgano lopa thAya. mATe vyavahArathI adhyavasAnAdi sarva jIvanAM kahyAM che. (47-48) vyavahAra para rAjA ane sainyanuM dRSTAMta. nizcayathI jIvanuM svarUpa H gAthA (49) cetanA lakSaNavALo jIva rasa Adi pudgalanAM lakSaNothI rahita zAthI che te sakAraNa batAvyuM che. tethI (50-55) varNa, rUpa, zarIra, saMsthAna AdithI guNasthAna sudhI sarva jIvanAM nathI. vyavahArathI te varNAdi jIvanAM che, nizcayathI nathI : gAthA (56-57) vyavahAranaya paryAyAzrita che ane nizcayanaya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only pRSTha 43 46 49 55 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] viSaya dravyAzrita che. dUdha ne pANInI jema saMyogasaMbaMdhe varNAdi jIvanA che, agni ne uSNatAnI jema tAdAbhya saMbaMdhe jIvanA nathI. (58-60) te vyavahAra virodhI kema che ? te para "mArga lUMTAya che' e draSTAMta. nizcayathI nAdAbhya saMbaMdhe varNAdi jIvamAM nathI ? 57 gAthA (61) varNAdi mokSamAM nathI tethI tAdAtma saMbaMdha nathI. (62-64) tema chatAM tAdAtma mAne to jIvadravyano lopa thavAno prasaMga Ave. (65-66) cauda jIvasthAna nAmakarmanA udayathI banelA pudgala che, jIva nathI. (67) te para ghInA ghaDAnuM dRSTAMta. (68) tevI ja rIte mohanIya karmanA udayathI thatAM guNasthAna paNa pugala che, jIva nathI. ema bAkInAnuM paNa ghaTAvI levuM. te sarvathI bhinna jIva. caitanyarUpe atyaMtapaNe prakAze che. 2. kartAkarma adhikAra ajJAnathI kartAkarmanI pravRtti che te bhedajJAnathI dUra thAya che. 65 gAthA (69-70) jyAM sudhI AtmA ane krodhAdi Asavano bheda na jANe tyAM sudhI ajJAnI jIva krodhAdimAM varte tethI karma bAMdhe (71-72) paraMtu bhedajJAna thatAM AtmAne zuddha ane Asavone azuci viparIta duHkhakAraNa jANe tyAre krodhAdimAM na varte tethI karma na bAMdhe. (73) jJAnasvarUpa zuddhabhAvano lakSa karAve che. (74) krodhAdi AsavarUpa azuddhabhAva ane jJAnasvarUpa zuddhabhAvano viveka. e jJAna ane AsavanirodhanuM samakAlapaNuM che. te bhedane zAnI kevI rIte jANe che ? gAthA (75) karma-nokarmanA pariNAmane jIva karato nathI. (76-78). jJAnI svapara paryAyane jANe paNa pararUpe pariName nahi. (9) pudgala svapara paryAyane na jANe paNa pararUpe pariName nahi. (80-82) jIvabhAvanA nimitte pudgalakarma pariName ane pudgala 71 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 80 [21] viSaya karmodayanA nimitte jIvanA bhAva thAya. (83) paraMtu eka dravya anya rUpe thatuM nathI tethI nizcayathI AtmA svapariNAmano ja kartAbhoktA che. nizcayathI paranuM kartAbhoktApaNuM mAnavuM te ajJAna cheH gAthA (84) vyavahAranayathI AtmA kartAbhoktA che. (85-86) AtmA svabhAve kare che te ja rIte pulakarmane kare che ema mAne te krikriyAvAdI mithyAdruSTi che. krikriyAvAdIpaNAnuM vizeSa vyAkhyAna : gAthA (87-88) mithyAtva avirati kapAya yoga ajJAna jIvarUpa ane ajIvarUpa ema be be bhede che. (89-91) karmanA nimitte upayoga azuddhabhAve pariName teno kartA AtmA che. te nimitte karma baMdhAya che teno kartA pudgala che. (92-93) parane AtmA ane AtmAne para mAne te ajJAnI karmano kartA thAya. ema na mAne te jJAnI akartA che. (94-95) eka upayoga mithyA darzana jJAna cAritrarUpe pariNamIne "huM krodhAdi chuM' "huM dharmAdika chuM' ema mAne : che. (96) ema AtmAne para ane parane AtmA mAnato ajJAnathI kartA thAya che. (67) paraMtu parane para jANanAra jJAnI sarva parakartApaNuM choDe che. e ja vAtane dRSTAMtathI sakAraNa siddha kare che ? gAthA (98) vyavahArI manuSyonuM kathana-AtmA ghaTapaTa ratha karma nokarma Adine kare che. (99) jIva para dravyane kare to tanmaya thAya. (100) jJAnI jJAnanA kartA che, anitya evA yoga ane upayoga mAtra nimittapaNe kartA che. (101) gorasa adhyakSanuM dRSTAMta (102) AtmA to potAnA zubhAzubha bhAvano ja kartA ane bhoktA che. (103-104) eka dravya anyanA dravyaguNarUpe saMkrame nahi tethI AtmA karmano kartA nathI. (105-106) paraMtu jIvabhAvanA nimitte Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha [2] viSaya pudgalakarma pariName che tethI upacArathI kartA kahevAya che. jema yoddhA yuddha kare te rAjA kare che ema kahevAya che. (107-108) jema rAjA prajAnA guNadoSane kare tema upacArathI AtmA karmano kartA kahevAya che. kartA jIva nathI te vAstavika kartA koNa? uttara H gAthA (109-112) mithyAtvAdi cAra pratyayo ane tethI thatA 13 guNasthAna pulakarmabaMdhanA kartA che. (113-115) jIva cetana che pratyayo jaDa che. e be eka nathI. sAMkhya matavAdI dravyane apariNAmI mAne che te pratyeH 96 gAthA (116-120) pudgaladravya svayaM pariNAmI che. (121125) tema jIvadravya paNa svayaM pariNAmI che. AtmA potAnA bhAvano kartA che ? gAthA (126-131) jJAnamayabhAvathI karma baMdhAtAM nathI. ajJAnamayabhAvathI karma baMdhAya che. jJAnInA jJAnamaya ane ajJAnInA ajJAnamaya sarve bhAva thAya che. suvarNa ane lokhaMDanA ghATanuM dRSTAMta. azAnabhAvathI karma pariName teno kartA jIva nathI : gAthA (132-136) ajJAnIne mithyAtvAdi pratyayanA nimitte karmavargaNA pariName che. (137-140) chatAM jIvanAM pariNAma , pudgalathI bhinna che, pudgalanAM pariNAma jIvathI bhinna che. tethI nizcayanayathI jIva karmano kartA nathI. have navibhAgathI samajAve che : 106 gAthA (141-142) vyavahArathI jIvamAM karma baddhaskRSTa che, nizcayathI nathI. jJAnI e be nayapakSanA vikalpa mUkIne AtmAno anubhava kare che. 103, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 122 [23] viSaya pRSTha nayAtIta evA zAnInuM svarUpa : gAthA (143) jJAnI banne nayanA kathanane jANe paNa koI eka pakSane grahaNa na kare. (144) banne nayapakSathI para samayasArarUpe pariNamatA jJAnI mAtra samyagdarzanajJAna evA birudane meLave che. 3. puNyapApa-adhikAra zubhAzubha banne karma heya che : 117 gAthA (145) hetu-svabhAva-anubhava-Azraya e cAra prakAre puNya pApa viSe bheda abheda. (146-150) pApaprakRtio puNyaprakRtio banne baMdhanakartA ane kuzIla (ahitakArI) jANI temAM rAga ane saMga na karo. mokSanuM kAraNa karma nathI paNa jJAna che : gAthA (151) jJAna, paramArtha, samaya, svabhAva Adi ekAryavAcI che. (15-153) ajJAna sahita tapavrata paNa baMdhanuM kAraNa che, jJAna mokSanuM kAraNa che. (154-156) ghaNA munio paNa paramArthane mUkIne vyavahAra dharmathI puNyane icche che. vidvAna paramArthane mUkatA nathI tethI mokSa pAme che. karma ahitakArI kevI rIte che? gAthA (157-159) karma mohetu-jJAnadarzana cAritra-ne malina kare che. zvetavastranuM DraSTAMta (160) karma anaMta zaktimAna AtmAne bAMdhIne-parAdhIna karIne saMsAramAM pherave che tethI karma svayaM baMdhana che. (161-166) karma mokSahetune AvaraNa kare che ema jinavaroe kahyuM che. 4. Asrava adhikAra AsavanuM svarUpa * gAthA (164-165) mithyAtva avirati kaSAya ne yoga udaya Ave 127 . 132 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] 133 viSaya tyAre AtmAmAM teno pratibhAsa thAya te rUpa jaDa ane cetana pratyayo che, tethI jIva rAgadveSa mohabhAve pariName te bhAvaAsava athavA hetu che. jJAnIne Asrava tathA baMdha zAthI nathI? gAthA (166-168) jJAnIne rAgAdi nathI tethI Asava tathA baMdha nathI, ajJAnIne che. te para lohacuMbaka ne soyanuM draSTAMta, pakvaphaLanuM dRSTAMta (169-172) jaghanya jJAna guNe pariNamatA jJAnIne alpa baMdha che, kevalajJAna thatAM sAkSAt abaMdha thAya che. samyagRSTi abaMdha zI rIte che? 139 gAthA (173-176) pUrvaprakRti sattA udaye chatAM jJAnI abaMdha che. bAlastrInuM draSTAMta (177-178) rAgAdi hetunA abhAvamAM pratyayo bAMdhI zakatA nathI. samyakatva me to pharI baMdha thAya che ? 143 gAthA (179-180) puruSagRhIta AhAra udarAgninA saMyogathI pariName tema jJAnI samyakatva vadhIne rAgAdi kare to pratyayonA saMyogathI karma pariName. 5. saMvara adhikAra saMvarano upAya bhedavijJAna che ? gAthA (181-183) krodhAdi AtmAmAM jhaLake che chatAM te bhinna dravya hovAthI upayogasvarUpa AtmAthI judAM ja che. AdhAra Adheya saMbaMdha paNa nathI. (184-185) agnitama suvarNa suvarNapaNAne choDatuM nathI tema kapAyayukta chatAM AtmA jJAnasvabhAvane choDato nathI. evA bhedavijJAnathI zuddhAtmAnI prApti thAya che ane zuddhAtmapariNatithI saMvara thAya che. kAraNa ke (186) AtmAne zuddha jANe te zuddhAtmAne 146 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [25] viSaya lahe che ane azuddha jANe te azuddhAtmAne lahe che. kevA prakAre saMvara thAya che? 150 gAthA (187-189) karma-nokarma Adi sarva parabhAvane na ciMtavato AtmA AtmAvaDe AtmAne ja dhyAvato ekatvamAM sthira thAya che tyAre zuddha darzanajJAnamaya svAtmAne anubhave che. ema karatAM anukrame mukta thAya che. kevA krame saMvara thAya che? 152 'gAthA (190-192) AtmAne mithyAtvAdinA bhedajJAnathI zuddhAtmAmAM pariName tyAre rAgadveSAdi bhAvAsavano abhAva thAya tethI karma AvatAM aTake. ema karmano abhAva thavAthI nokarmano abhAva thAya. tethI saMsArano abhAva thAya. ema karma, nokarma ane saMsAranuM aTakI javuM e rUpa saMvara che. 6. nirjarA adhikAra samyagruSTinA bhoga paNa nirjarA arthe che : 1papa gAthA (193-194) samyavRSTine bhoga chatAM paNa dravya ane bhAve nirjarA thAya che. (195) temAM, jJAnasAmarthya : viSavaidyanuM draSTAMta (196) vairAgya sAmarthya : maghaviraktanuM draSTAMta, e be kAraNa che. (197) seve paNa nathI sevatA, kArya karanAranuM vraSTAMta. samyagdaSTi svaparane bhinna kevI rIte jANe che? 159 gAthA (198) sAmAnyapaNe udita karmane AtmAthI bhinna jANe. (19) vizeSapaNe rAga, dveSa, karma nokarma Adine bhinna jANe. (200) ema bhedajJAnathI AtmAne jJAyaka jANatAM karmaphaLane heya ja jANe. (201-202) jene paramANu mAtra paNa rAga hoya te zrutakevalI jevA hoya to paNa mithyAdraSTi ja che. mATe saMsAtno rAga Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 168 [26] viSaya mUkIne svarUpa-padanI prApti karo. te pada zuM te samajAve che gAthA [23] AtmAno sthira eka bhAva te svapada che. bAkInA bhAvo apada che. [204] pAMca prakAranA jJAna paNa e ja eka svapada che. [205] jJAnaguNa vaDe svapadanI prApti che. [206] jJAnamAtra bhAva e ja svapada che, bAkI sarva apada che. zAnI sarva parigraha para jANI icchatA nathI ? gAthA [207-208] svarUpane jANanAra parigrahane "mArAM' na kahe. kahe to te rUpa pote thAya. [29] parigraha chedAI jAo vagere. te mArAM nathI ja. [210-214] puNya pApa azana pAna Adi parigrahane jJAnI IcchatA nathI. traNe kALanA bhoga zAnInA parigraha thatA nathI : 171 gAthA [15] jJAnIne vartamAna bhogamAM rAgabhAva nathI ane bhAvi bhoganI AkAMkSA nathI. [216-2017] vedya vedaka bhAvanI anavasthA hovAthI icchA nirarthaka che. manamAM thatA adhyavasAnomAM jJAnIne rAga-icchA nathI. jJAnIne karmabaMdha nathI ane ajJAnIne che te zAthI? 175 gAthA [218-219] jJAnI ane ajJAnI bannene karmaudaya chatAM rAgarahita jJAnI karmathI lepAtA nathI, ajJAnI lepAya che. [220223] zaMkhanuM draSTAMta. [224-227] sakAmabhAve karma kare te bhoga pAme, niSkAmabhAve karma karanAra mokSa pAme. rAjasevakanuM draSTAMta. niHzaMkatAthI nirbhayatA utpanna hoya che ? 180 gAthA [228] samyagdarzana pAmI niHzaMka thayelA jJAnI sAta bhayathI mukta thaI AtmasvarUpamAM aDola rahe che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 184 191 [27] viSaya zAnI samyagdarzananAM ATha aMga sahita hoya che ? . gAthA [229] niHzaMkita. [30] niHkAMkSita. [231] nirvicikitsaka [232] amUDhatRSTi. [33] upagUhanakArI. [34] , sthitikaraNayukta. [35] vAtsalyabhAvI. [36] jinajJAnaprabhAvaka. ema ATha aMga sahita hovAthI jJAnIne nirjarA ja thAya che. che. baMdha adhikAra rAgayukta karmavaDe lepAya che; rAgarahitane baMdha nathI : gAthA [237-246] aneka prakAranAM kArya karatAM mithyAvRSTi rAgasahita che tethI lepAya che ane samyavruSTi tevAM ja kArya karatAM rAgarahita hovAthI levAtA nathI. snehalipta ane snehaalipta puruSanuM draSTAMta. adhyavasAnanA prakAra. te mithyA zAthI che ? 196 gAthA [47] huM anyane mAruM chuM anya mane mAre che evA adhyavasAna mithyA che. [248-ra49] kAraNa, AyukSayathI mRtyu thAya che ema jinavaroe kahyuM che. [250-252] vaLI huM anyane jivADuM, anyavaDe jIvuM e vikalpo mithyA che kAraNa AyuthI jIva jIve che ema sarvajJa kahe che. [2pa3-rapa6] vaLI karma vaDe jIvA duHkhIsukhI thAya che tethI huM duHkhIsukhI karuM karavuM vagere mithyA vikalpo che. adhyavasAna puNyapApabaMdhanAM kAraNa che ? gAthA [257-261] adhyavasAno mithyA che ane pApa ke puNya baMdhanAM kAraNa che. [262] jIve mare ke na mare paNa adhyavasAnathI baMdha che ema nizcayanayano baMdha-saMkSepa che. pApabaMdha puNyabaMdhanA nimittarUpa kayAM adhyavasAno che? 201 gAthA [263-264] hiMsAnI jema asatya, corI, abrahma ane 19 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] viSaya parigrahanA adhyavasAnathI pApa baMdhAya che. ahiMsAnI jema satya, acaurya, brahmacarya ane aparigrahanAM adhyavasAnathI puNya baMdhAya che. [265] bAhyavastu nimittarUpa hovAthI tyAga karAya che. vaMdhyAputranuM draSTAMta. paraMtu baMdha to adhyavasAnathI ja che. IryAsamitivALA muninuM draSTAMta. adhyavasAna mithyA che. jene te nathI te jJAnI che : 203 gAthA (266-67) jIvone huM duHkhIsukhI karuM, bAMdhuM, mukta karuM e tArAM adhyavasAna nirarthaka che. kAraNa adhyavasAnavALA jIvo baMdhAya che ane mokSamArge rahelA mukAya che. (268-269) ema jIva potAne nara nAraka tiryaMca devarUpa mAne che athavA puNyavAna pApI mAne che athavA dharmAstikAya Adi zeyamAM ekarUpa mAne che. e sarva mithyA adhyavasAna che. (ra70) jene e sarva adhyavasAna nathI te muni karmathI lepAtA nathI. adhyavasAnano artha : 207 gAthA (271) e adhyavasAna zuM che ? uttara :- buddhi, vyavasAya, mati, vijJAna, athavA TUMkAmAM saMkalpavikalpa eTale ahaMbhAva mamatvabhAva e sarva adhyavasAna che. nizcayanaya sarva vyavahArane zAthI niSedhe che? gAthA (272) vyavahAranayathI paramAM ekatA manAya che. nizcayanaya teno niSedha kare che. (273) vrata samiti gumi zIla ta5 Adi jinaupadiSTa vyavahAradharma abhavya paNa pALe chatAM ajJAnI mithyAvRSTi ja rahe che. (274-275) te abhavya Agama bhaNe tathA dharma kare te sarva puNyabaMdha-bhoga nimitte hoya che, karmakSaya nimitte nathI. vyavahAra ane nizcayano bheda gAthA (276) vyavahAra ratnatraya. (277) nizraya ratnatraya vagere. 209 211 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [29] viSaya (278-279) nizcayanaya AtmAne sphaTika samAna zuddha jAe che ane rAgAdine bhinna jue che. jJAnI nizcayane anusare che ane adhyavasAna ke rAgAdimAM pariNamatA nathI tethI abaMdha rahe che H gAthA (280) jJAnI rAgAdinA udayamAM terUpa pariNamatAM nathI tethI karmabhAvanA akartA hovAthI abaMdha che. (281-282) paraMtu jo rAgAdimAM pariName to pharI rAgAdibhAvanA kartA thAya che. jethI karma baMdhAya che. adhyavasAna ane rAgAdine dravya-bhAvarUpa saMbaMdha che H gAthA (283-285) dravya ane bhAve pratikramaNa pratyAkhyAna sahita hoya te baMdhAtA nathI te sivAya hoya te baMdhAya che. (286-287) dravya che te bhAvanuM kAraNa che. te para adhaHkarma uddezika AhAranuM dRSTAMta. jJAnIne adhyavasAna tathA rAgAdi nathI tethI te baMdhAtA nathI. 8. mokSa adhikAra mokSano upAya jANI te pramANe varte to mokSa thAya H gAthA (288-290) baMdhanabaddhanuM dRSTAMta. (291-292) baMdhananuM svarUpa ane te chedavAnA upAya jANavA mAtrathI mokSa nathI. (293) paraMtu yathArtha jANIne pachI te mujaba baMdhanane chede to mokSa thAya. prajJA athavA jJAnazakti baMdha chedavAnuM hathiyAra che : gAthA (294) jIva ane baMdha prathama prajJArUpI chINIthI bhinna karAya che. (295) pachI te prajJA vaDe ja AtmabhAvane grahaNa karavo ane baMdhabhAvane tajavo. (296-299) te kevI rIte ? prajJAvaDe grahaNa karAto cetanAra te huM chuM athavA prajJA vaDe grahaNa karAto draSTA jJAtA te huM chuM. (300) ema prajJAvaDe AtmAne zuddha jANe ne grahe te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only pRSTha 214 216 221 224 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha uttara [30] viSaya parabhAvane potAnA kema kahe ? arthAt sarva parabhAvane taje che. je parabhAvane na taje te aparAdhI baMdhAya che ? - 233 gAthA (301-303) coranuM vrata. (305-306) rAdhano artha. je ArAdhaka nathI te aparAdhI che. je mokSane sAdhe che te niraparAdhI che. . pratikramaNa AdithI doSa dUra thAya che to pachI ArAdhanA zA mATe? 236 gAthA (306-307) pratikramaNAdi viSakuMbha ane apratikramaNAdi amRtakuMbha kahyAM che te jJAnInI apekSAe nizcayanayathI kahyAM che. parabhAva tajIne AtmAmAM sthira rahenArA jJAnI nirdoSa bhUmikAne prApta thayelA ArAdhaka hovAthI baMdhAtA nathI. 9. savizuddhajJAna adhikAra nizcayathI AtmA dravyakarmano kartA bhokatA nathI e vAtane vizeSe karIne kahe che. gAthA (308-311) suvarNanA alaMkAra suvarNathI bhinna nathI tema jIva ajIvanA pariNAma jIvaajIvathI bhinna nathI, tethI upAdAnapaNe AtmA parathI utpanna thato nathI ke parane utpanna karato nathI, tethI te pulakarmano kartAbhoktA nathI. karma apekSAe kartA ane kartA apekSAe karma ema upacArathI che. te upacAra paNa azAna janita che ? gAthA (312-313) AtmA ajJAna bhAve pariName tyAre prakRtinimitte karma baMdhAya che. (314-315) ajJAnajAnita prakRtisvabhAva choDe ne jJAtAdraSTA rahe to karma na baMdhAya ane mukta thAya. (316-319) e ja rIte ajJAnI karmano bhoktA paNa thAya che ane jJAnI karmaphaLa jANe paNa vedatA nathI. (319- . 320) jJAnaguNa cakSu jevo che te karma, karmaphaLa vagerene jANe 242 24 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [31] viSaya paNa kare vede nahi. laukika mata sAthe sarakhAmaNI : gAthA (321-323) laukika mAnyatA, viSNu jaMgata race che, e jema mithyA che tema munio ema mAne ke AtmA dehAdi race che to te paNa mithyA che. ema paradravya-rtAno mokSa zI rIte thAya ? (324327) vyavahArathI mAruM gAma vagere kahevAya che paNa nizcayathI paradravya AtmAnA nathI chatAM te AtmAnA che, AtmA teno kartAbhoktA che ema mAnavuM e mithyA che. AtmA bhAvakarmano kartA che : gAthA (328-331) prazna-mithyAtvaprakRtine AtmA kare che, prakRti kare che ke banne kare che ke prakRti pote ja pariName che ? uttara- ema nathI. AtmA ajJAnathI bhAvakarmano kartA thAya che. te nimitte karma svayaM pariName che. sAMkhyamatanuM nirAkaraNa : gAthA (332-344) AtmA bhAvakarmane paNa karato nathI, prakRti ja sarvatra kartA che vagere ekAnta mAnyatA yathArtha nathI. kAraNa ke bhAvakarma AtmAnAM pariNAma che te cetanarUpa hovAthI AtmA teno kartA che. kSaNikavAdanuM nirAkaraNa : gAthA (345-348) je kare che te nAza pAme che tethI anya kare che anya bhogave che evI ekAnta mAnyatA paNa yathArtha nathI kAraNake paryAya eka pachI eka nAza pAme che paNa dravya nAza pAmatu nathI. tethI pUrvakRtaphaLano bhoktA AtmA pote ja thAya che. have nayavibhAgathI samajAve che H gAthA (349-355) zilpInuM dRSTAMta. vyavahAranaya bhinna ane For Personal and Private Use Only Jain Educationa International pRSTha 251 254 258 263 27 : : - Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] viSaya "pRSTha nizcayanaya abhinna karaNa-kArya-phaLane darzAve che tethI vyavahArathI AtmA manavacanakAyAnA yoga vaDe dravyakarmane kare bhogave che ema kahevAya, paNa nizcayathI to potAnA bhAvavaDe potAnA bhAvono kartAbhoktA kahevAya che. (356-365) jaitikAnuM DraSTAMta. jema jaitikA (khaDIcUno) bhIMtathI bhinna potArUpe ja che tema AtmA jJAyaka darzaka saMvatapaNe parathI bhinna potArUpe ja rahe che. e nizcayanayanuM kathana che. vaLI jema betikA potAnA zvetaguNa vaDe bhIMtane zveta kare che tema AtmA potAnA jJAna-darzana-cAritra guNathI paradravyane jANedekhe-tyAge che, e vyavahAranayanuM kathana che. ajJAnathI rAgadveSa thAya che tethI bhedajJAna karAvavA kahe che : 276 gAthA (366-371) jaDa viSayomAM, dravyakarmamAM tathA nokarmarUpa zarIramAM darzanajJAnacAritra guNa nathI tethI te AtmAthI bhinna che. temAM rAgadveSa karavA yogya nathI. rAgadveSa paNa jaDa zabdAdi viSayamAM nathI, jIvanA ja ananya bhAva che tethI jaDa padArtha rAgadveSanA kAraNa nathI, ema samyavRSTi jANe che. (372) eka dravya anya dravyanA guNane upajAvI zake nahi tethI rAgadveSa thavAmAM para dravyo kAraNa nathI. ajJAna kAraNa che. te ajJAna dUra karI rAgadveSa maTADavA AcArya samajAve che : 281 gAthA (373-382) aDadravya ane tenA guNaparyAya jIvane to kaMI kahetA nathI ane jIva paNa potAnuM sthAna mUkIne te pratye jato nathI ema jANavA chatAM mUDha ajJAnI temAM zA mATe rAgadveSa kare che ? padravyathI viramIne upazama kema prApta karato nathI ? ajJAna dUra karI jJAnacetanA pragaTAvavA kahe cheH 285 gAthA (383-386) bhUta zubhAzubha bhAvone pratikramato, bhAvi vibhAvonuM pratyAkhyAna karato ane vartamAna karmaudayane AtmAthI atyaMta bhinnarUpe Alocato jIva pote ja jJAnacetanArUpa thAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 286 [33] viSaya have ajJAnacetanA viSe kahe che : gAthA (387-389) eka ja ajJAnacetanA karmacetanA ane karmaphalacetanA ema berUpe thAya che. e rIte bhavaduHkhabIja ATha karma baMdhAya che tethI chUTavA (1) karmasaMnyAsabhAvanA--manavacanakAyAthI, karavuM karAvavuM anumodavuM e rIte pratikramaNa pratyAkhyAna ane AlocanA-e darekanA 49 bheda batAvyA che. (2) karmaphalasaMnyAsabhAvanA - 148 karmaprakRtinA phaLane huM bhogavato nathI, caitanyasvarUpa AtmAne ja bhogavuM chuM. evI bhAvanA karIne jIva sadAne mATe jJAnacetanAmAM sthira thAya che. te jJAnacetanA athavA "jJAna" viSe kahe che : 294 gAthA (390-404) zAstra, zabda, dehanAM rU5 rasa gaMdha varNa sparza tathA karma temaja dharmAstikAya adharmAstikAya kAla AkAza ane mananA paryAyarUpa adhyavasAna e sarva kaMI jANatA nathI tethI jaDa che te jJAna nathI. jJAyaka je jIva che te ja jJAna che. samyagdarzana, saMyama, dIkSA ane zubhAzubha bhAva paNa jIvathI abhinna hovAthI te paNa jJAna che. ema bhedajJAna vaDe nirvikalpapaNe pariNamatAM jJAna athavA jJAnacetanA pragaTa thAya che. te jJAnane dehadhArIpaNuM nathI tethI AhAra paNa nathI ? gAthA (405-407) jJAnasvarUpa AtmA jaDarUpa AhArane grahato ke choDato nathI. liMga eTale veSa mokSanuM kAraNa nathI : - 300 gAthA (408-409) jJAnane deha ja nathI tethI veSa mokSanuM kAraNa nathI. aneka prakAranA muniveSa ane gRhasthaveSa dhAraNa karI mUDha jana te veSane ja mokSano mArga kahe che. paraMtu jina pote sarva prakAranA veSanuM mamatva choDIne darzanajJAnacAritrarUpa mokSamArgane ArAdhe che. (410) darzanajJAnacAritra e ja mokSamArga che. veSa mokSamArga nathI 299 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 [34] viSaya pRSTha ema jina kahe che. tethI AcArya upadeza che ke : ' gAthA (411) munigRhI veSanI mamatA mUkIne he bhavya ! tuM darzanajJAnacAritrarUpa mokSamArgamAM AtmAne joDa. (412) te mokSamArgamAM ja AtmAne sthApa. temAM ja dhyAnarUpa pravRtti kara ane temAM ja sadA vihAra kara, paraMtu paramAM kyAMya vicarIza nahi. (413) jeo A prakAre jJAna ArAdhanA na karatAM aneka prakAranA muniliMga ane gRhasthaliMga dhArIne tenI mamatA Agraha kare che teo samayasArarUpa AtmAne anubhavatA nathI. have naya vibhAgathI athavA syAdvAdathI samajAve che . 306 gAthA (414) vyavahAra e nizcayanuM bahiraMga sahakArI kAraNa che tethI vyavahArathI aneka prakAranA muniveSa tathA gRhasthaSa paNa mokSamArga kahevAya che. paraMtu nizcayathI tema na kahevAya. have samAmi karatAM AcArya graMtha vAcananuM phaLa darzAve che: 310 gAthA (415) je koI A zrI samayasAra graMthane kALajIpUrvaka vAMcIne, temAM kahelA AtmasvarUpanuM bhAvapUrvaka manana karIne pachI te svarUpamAM AtmAne nirvikalpapaNe sthApana karaze, te uttama mokSasukhane avazya pAmaze. 10 pariziSTa (1) syAdvAdapUrvaka vastu (Atma) tattvanI vyavasthA tathA (2) . mokSano upAya ane upeya je mokSa te viSe spaSTIkaraNa karI TIkAkAra graMtha-samApti kare che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [35] 1001 papa1 501 501 muMbaI (dAtAonI nAmAvala , A AvRttinA prakAzanamAM nIce mujaba rakama bheTa maLI che. te badala AbhAra mAnavAmAM Ave che. 1101 zrImad rAjacaMdra jaina ceriTebala TrasTa dilhI 1001 | zrI sva. popaTalAla nAthAlAla zAha muMbaI 1001 zrI bhAnubena vasanajI cheDA kaccha desalapura zrI dolatasiMha harisiMha vAMsadIyA kelvIkuvA | zrI junAbena giradharabhAI paTela borIyA zrI suvAsabena bAdaramalajI copaDA zivANA zrI rUkSmaNIbena amRtalAla mahetA 501 zrI vrajalAla hiMmatalAla gAMdhI malADa - 501 zrI sva. bhAulAla munazI bhATenA smaraNArthe haste riddhi cetana zAha Azrama 501 zrI manISabhAI choTubhAI vasA | zrI puSpAbena bhurAlAla zeTha muMbaI 501 | zrI mahendrakumAra cImanalAla mahetA muMbaI 501 zrI vimaLAbena jayaMtilAla mahetA muMbaI zrI maphatabhAI DI. paTela borasada 501 | zrI cunIlAla menAdevI janahita TrasTa hA. zrI mohanalAla jaina jodhapura 501 zrI tArAbena dinubhAI paTela Azrama zrI candravadanabhAI DAhyAbhAI TrasTa muMbaI zrI eka mumukSubena taraphathI muMbaI, 500 zrI araviMdabhAI esa. cokasI borasada paOO zrI pukharAjajI phojamalajI jaina tathA kuTumbIjano | AhIra | zrI sva. harakhubena dharmacaMdajI baMdA ceriTebala TrasTa hA. zrI. pravINabhAI Ahora muMbaI 501 500 500 pa00 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] he kuMdakuMdAdi AcAryo ! tamArAM vacano paNa "svarUpAnusaMdhAnane viSe A pomarane parama upakArabhUta thayAM che. te mATe huM tamane atizaya bhaktithI namaskAra karuM chuM. zrImada rAjacaMdra hA.no. 2 pRSTha 45 nizcaya'ne viSe akatA 'vyavahArane viSe kartA, ityAdi je vyAkhyAna 'samayasAra'ne viSe che, te vicAravAne yogya che, tathApi nivRtta thayA che jenA bodha saMbaMdhI doSa evA je zAnI che. pratyethI e prakAra samajavA yogya che. zrImad rAjacaMdra patrAka 378 'samayasAra' vAMcatAM paNa keTalAka jIvone eka brahmanI mAnyatArUpa siddhAMta thaI jAya che. siddhAMtano vicAra ghaNA satsaMgathI tathA vairAgya ane upazamanuM baLa vizeSapaNe vadhyA pachI kartavya che. jo ema nathI verAgya ane upazamathI hIna thAya che. -zrImada rAjacaMdra patrAMka pa13 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [37] zrImad kuMdakuMdAcArya viracita samayasAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad sadgurave namonamaH zrImatyuMdakuMdAcAryaviracita zrI samayasAra (saraLa saMkSipta anuvAda) 1. jIvAjIva adhikAra anuSTupa namaH samayasArAya svAnubhUtyA cakAsate / . citsvabhAvAya bhAvAya sarvabhAvAMtaracchide // 1 // samayasAra-zuddhAtmA-ne mArA namaskAra ho. te zuddhAtmA kevo che ? (1) bhAva-sattA svarUpa che, (2) cetanA svabhAvavALo che, (3) svAnubhUtithI prakAze che, eTale potAthI potAne pratyakSapaNe jANe che ane (4) potAthI bhinna sarva jIva-ajIva carAcara padArthone tenA traNe kALanA guNaparyAya sahita eka samaye jANe che. nAstika AtmAno abhAva mAne che, taiyAyika AtmAne nirguNa mAne che, jaiminIya jJAnane sarvathA parokSa mAne che ane mImAMsaka sarvajJano abhAva mAne che; te sarvanuM samayasAranAM A cAra vizeSaNo vaDe nirAkaraNa thAya che. (kalaza 1) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra A adhyAtmagraMtha hovAthI sarva karma rahita sarvajJa vItarAga zuddhAtmA iSTadeva che tethI maMgalAcaraNa karatAM Adya kalazamAM samayasAra-zuddhAtmA-ne namaskAra karyA che. have bIjA kalazamAM samyajJAnano jayavAda gAya che, kAraNa ke A vizvarUpI raMgabhUmimAM jIva ane ajIva aneka veza dhAraNa karIne jANe nATaka karI rahyAM che, tene jonAra prekSaka ajJAnI tema ja jJAnI banne che; ajJAnI te vezane sAcA mAnIne saMsArarUpI nATakamAM moha pAme che, paraMtu je samyajJAnI che, te dravyanA mULa svarUpane oLakhI le che ane e rIte svapara-mohano nAza kare che. tethI samyajJAnano dareka adhikAranA AraMbhakalazamAM jayavAda gAyo che. anuSTrapa anaMtadharmaNastattvaM pazyaMtI pratyagAtmanaH / anekAMtamayI mUrtinityameva prakAzatAm // 2 // jemAM aneka aMta-dharma che evuM anaMta bhAvathI bhareluM je jJAna tathA syAdvAdayukta je vacana tenI mUrti-sarasvatI-sarvajJanI vANI athavA tene AdhAre raheluM je samyajJAna te sadA jayavaMta varto. te samyajJAna anaMta dharmathI yukta evA Atmatattvane pratya-- paradravyathI ane paradravyanA guNaparyAyothI bhinna, temaja paradravyanA nimitte thatA AtmAnA vikArothI kathaMcit bhinna-jAe che. arthAt samyajJAna AtmAne dravyakarma, nokarma ane bhAvakarmathI rahita ane potAnA anaMta guNo sahita jue che. tevuM jJAna niraMtara prakAzo. (kalaza 2) trIjA kalazamAM zrI amRtacaMdra AcArya samayasAragraMthanI bhASATIkA karavAnA phaLane vicAre che - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra mAlinI parapariNatihetormohanAno'nubhAvAdaviratamanubhAvyavyAptikalmASitAyAH / mama paramavizuddhiH zuddhacinmAtramate rbhavatu samayasAravyAkhyayaivAnubhUte: // 3 // nizcayathI zuddhacaitanyamUrti evuM che mAruM svarUpa tenI je anubhavarUpa pariNati che, te vibhAva pariNatinuM kAraNa evA moha nAmanA karmanA udayathI niraMtara anubhavAtA rAgadveSAdi bhAvo sAthe vyApIne kalmASita-malina thaI rahI che, tenI A samayasAragraMthanI vyAkhyA karavAthI parama vizuddhi thAo. (kalaza 3) - have zrI kuMdakuMda AcArya prathama maMgalasUtra kahe che - vaMdittu savvasiddhe dhuvamacalamaNovamaM gaI patte / vocchAmi samayapAhuDamiNamo suyakevalIbhaNiyaM // 1 // - chAyAnuvAda - doharA dhruva avicala anupama gati-prApta sarva je siddha; jiMdI kahuM kRtadhara-kathita, zrI samayasAra prasiddha. 1 prathama ja svabhAvabhAvathI utpanna thayelI hovAthI dhruvatAne avalaMbana karanArI, anAdi parabhAvavaze thayela cAra gatirUpa paribhramaNano aMta AvavAthI avicalapaNAne dhAraNa karanArI ane saMsAranI koI paNa upamAthI vilakSaNa hovAthI anupama evI je siddhagati tene prApta thayelA sarva anaMta siddhanA samUha ke je siddhapaNAthI sAdhyarUpa zuddhAtmAnA darpaNasamAM sAkSAt AdarzabhUta che, te sarva siddhone vaMdIne arthAt dravyastavana ane bhAvastavanathI nizcayanaye te siddhasvarUpane svapara AtmAmAM sthApana karIne - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra anAdi anaMta evuM je zrutajJAna tene prakAzaka, tathA zrutakevalIoe upadezadvArA AgamamAM kahyuM che tadanusAra hovAthI pramANa karavAyogya, temaja ahaMtu pravacananA avayavarUpa je prasiddha evo A zrI samayasAra graMtha tene svaparanA anAdi mohane nAza karavA mATe kahuM chuM. ema zrI kuMdakuMda AcArya maMgalapUrvaka AtmAnA anubhavarUpa bhAvavAcA ane zabdarUpa dravyavAcAthI graMthanuM vyAkhyAna zarU kare che. samaya te zuM? tenA uttaramAM kahe che - jIvo carittadaMsaNaNANaTThiu taM hi sasamayaM jANa / puggalakammapadesaTTiyaM ca taM jANa parasamayaM // 2 // darzanajJAnacaritra - sthita, jIva svasamaya vakhANa; pudgalakarmapradeza - sthita, te parasamaya ja jANa. 2 - samaya eTale AtmA-jIva. te samyagdarzanajJAnacAritramAM pariName tyAre svasamaya ane pudgala karmodayamAM ekameka thaIne pariName tyAre parasamaya tarIke oLakhAya che, ema jANo. te AtmA sadA (1) utpAdavyayadhuvayukta potAnA pariNAmAtmaka svabhAvamAM rahelo hovAthI sattAsahita che, (2) caitanyasvarUpa hovAthI pragaTa jJAnadarzanarUpa nirmaLa jyotivALo che, (3) anaMta dharmothI yukta ekadharmI hovAthI pragaTa dravya che, (4) sahavartI te guNa ane kramavartI te paryAya te banne svabhAvavALo hovAthI guNaparyAyAtmaka che, (5) sarva padArthone jANatAM te AkAre vizvarUpa thavA chatAM te ekarUpa che, (6) AkAzadravya avagAhanAmAM sahakAra kare che, dharmadravya gatimAM sahakAra kare che, adharmadravya sthitimAM sahakAra kare che, kALadravya vartanAmAM sahakAra kare che ane pudgaladravya rUpI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra che - e dravyothI bhinna svabhAvavALA AtmAnuM asAdhAraNa lakSaNa caitanyasvabhAva che. AkAza, dharma, adharma, kALa ane anaMta pudgala tathA anya anaMta jIva e chaye dravyanI vacce rahevA chatAM kyAreya koI bIjA dravyamAM bhaLI jato nathI tethI TaMkotkIrNa che. " evo je jIva padArtha te samaya che. eka ja samaye jANe ane pariName te sammati rUti samayaH ! te jyAre kevalajJAnanuM bIja bhedajJAna-vivekajyoti utpanna thatAM sarva paradravyathI nivartIne darzanajJAnarUpa potAnA svabhAvamAM ekatvapaNe varte che, tyAre darzanajJAnacAritramAM sthita thavAthI svaAtmAne eka sAthe jANato ane pariNamato svasamaya kahevAya che; ane jyAre anAdi avidyArUpI latAnuM mULa evA mohanA udayamAM potAnA darzanajJAnacAritra-svabhAvathI zruta thaIne moharAgadveSAdi parabhAvamAM ekatvapaNe varte che tyAre pudgalakarmapradezamAM sthita thavAthI parane eka sAthe jANato ane pariNamato parasamaya kahevAya che. ema samayanuM vaividhya pragaTa thAya che. paraMtu evuM daividhya pIDAkArI che. eyattapicchayamao samao savvattha suMdaro loe / baMdhakahA: eyatte teNa: cisaMvAdiNI hoI // 3 // samaya sarva ekavagata, suMdara jagamAM joya; baMdhakathA ekatramAM visaMvAdinI hoya. 3. te samaya zabda sAmAnyapaNe dareka dravyane lAgu paDe che, kAraNa ke lokamAM jeTalAM dravya che te sarva ekatvapaNe svaguNa paryAyamAM pariName che. koI paraguNaparyAyamAM pariNamatAM nathI ane e rIte potAnA guNaparyAyamAM ja rahIne paraspara upakAra karatAM suMdara lAge che. jo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra ema na hoya to eka bIjAmAM bhaLI javArUpa sarvasaMkara-doSano prasaMga Ave. A pramANe badhAM dravyo ekatvamAM pratiSThita che, tyAM jIva nAmanA samayanI baMdhakathA karavI temAM visaMvAda eTale virodha Ave che. to pachI te baMdhakathAnuM mULa je pudgala karmapradezamAM sthita thavApaNuM ane tenuM mULa, parasamayathI UpajatuM je AtmAnuM daividhya te to kema ja yogya hoya ? tethI AtmAnuM ekatva ja yathArtha che. paraMtu te ekatvagata AtmAnI kathA sulabha nathI. sudaparicidANubhUdA savvassa vi kAmabhogabaMdhakahA / eyattassuvalaMbho Navari Na sulaho vihattassa // 4 // zruta paricita anubhUta che, kAmabhogabaMdha-vAta; kiMtu bhinna ekatvanI, kathA alabhya, vikhyAta. 4 mahA moharUpa yoddhAthI samasta saMsArI jIvo parAdhIna thaIne, tRSNAnI atizayatAthI mRgatRSNA jevA viSayasamUhane grahaNa karatA ane te ja viSayo saMbaMdhI paraspara upadeza karatA hovAthI baMdhanuM kAraNa evI kAmabhoganI kathA to sarvatra sulabha che. sarvane te saMbaMdhI anaMtavAra zravaNa, paricaya ne anubhava thayela che. paraMtu nirmala vivekarUpa prakAzathI pragaTa thatuM AtmAnuM ekatva, je haMmezAM aMtaramAM pragaTa chatAM kaSAyacakramAM ekameka thaI javAthI atyaMta AcchAdita thaI rahela che- kAraNa ke potAne AtmajJAna nathI ane AtmajJAnIno saMga karato nathI te saMbaMdhI pUrve kadApi zravaNa, paricaya ane anubhava thayela nathI, tethI te ekatvanI kathA sulabha nathI, arthAt alabhya ane mahatvanI che. tene ja darzAvavA kahe che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra taM eyattavihattaM dAehaM appaNo savihaveNa / jadi dAeja pamANaM cukkijja chalaM Na ghettavvaM // 5 // kahuM ekatvavibhakta e, AgamAdi anukULa; yathArtha te nirdhArajo, grahaNa ma karajo bhUla. pa AtmA zuddha svarUpamAM pariName evuM ekatva ati durlabha che. mATe te viSe ja huM kahIza, ahIM kartA potAnI yogyatA viSe nirdeza kare che; ke sarvajJanI vANInI upAsanAthI, samasta kutarkone dUra karanAra prabaLa nyAyazaktinA avalaMbanathI, AtmAnubhavI paraMparA jJAnI gurunA upadezathI ane niraMtara vartatA suMdara svAnubhavathI janma pAmela je kaMI mArA AtmAno prabhAva, tenI sarva zaktipUrvaka, parabhAvathI bhinna zuddha AtmAne huM darzAvIza. e kAryanI pratijJA karuM chuM. jo huM yathArtha darzAvuM to sujJajane potAnA svAnubhavathI kasIne pramANa karavuM; paraMtu te darzAvavAmAM mArI kaMI bhUla thAya to te doSazodhaka durjanavat grahaNa na karavI ema kAryanI mahattA ane potAnI laghutA jaNAvI. te zuddha AtmA kevo che ? te kahe che Navi hodi appamatto Na pamatto jANao du jo bhAvo / evaM bhAMti suddhA NAo jo so u so ceva // 6 // na pramatta, apramatta nA, je A jJAyakabhAva; zuddhanaye te zuddha che, zAtA eka svabhAva. 6 2 je A svataHsiddha anAdi anaMta nitya pragaTa nirmaLa jyotirUpa eka jJAyakabhAva che, te saMsAraavasthAmAM anAdi baMdhaparyAyanI apekSAe dUdhapANInI samAna karmapudgalanI sAthe ekatra rahevA chatAM, dravyasvabhAvanI apekSAe zuddhanayathI jotAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra durnivAra evA kaSAyacakranA udayathI pravartatA puNyapApajanaka zubhAzubhabhAvarUpe svabhAvathI pariNamato nathI. tethI pramatta (1 thI 6 guNasthAnaka) nathI, temaja apramatta (7 thI 14 guNasthanaka) kahevAyogya paNa nathI. e rIte zuddhanayathI sarva avasthAmAM sarva padravyathI bhinnapaNe vicAratAM te eka zuddha jJAtArUpa ja che. . . jema tRNa, kASTha Adi baMdhanane bALatAM ane suvarNanA sikkAne tapAvatAM te te AkAre thavA chatAM e dAhya ane niSkamAM rahelA agrimAM bheda paDato nathI tema parane jANatAM jJAna joyAkAre thAya che, chatAM zeyanA bhedathI jJAnamAM bheda paDato nathI. arthAt parane AdhAre tenuM jJAtApaNuM nathI, kAraNa ke svarUpa prakAzana avasthAmAM dIpakanI samAna prakAzakaprakAzyanI abhinnatA che tyAM kartAkarmanuM ananyapaNuM hovAthI AtmAnuM jJAyakapaNuM svabhAvasiddha ja che. darzana jJAna cAritra evA bhedarUpa azuddhatA AtmAmAM che? uttara - vavahAreNuvadissai NANissa carittaM daMsaNaM NANaM / Navi jANaM Na carittaM Na daMsaNaM jANago suddho // 7 // AtmAne vyavahArathI, darzana jJAna cAritra; nizcayathI nahi bheda e, jJAyaka mAtra pavitra. 7 karmabaMdha saMbaMdhI azuddhabhAva AtmAmAM nathI eTaluM ja nahi, paraMtu darzana jJAna cAritra evA bhedo paNa zuddha AtmAmAM nathI. abheda vastune samajAvavA mATe tene vyakta karanArA amuka dharmo dvArA vyavahArathI bheda pADIne AcArya aniSNAta ziSyane samajAve che. paraMtu nizcayathI to anaMta guNaparyAyathI yukta mizra svAdarUpe anubhavAto AtmA, sarva prakAranA bhedathI rahita eka akhaMDa zuddha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra jJAtArUpa ja che. to pachI ekalo paramArtha eTale nizcayanaya ja kahevo joIe? tenA uttaramAM dRSTAMtapUrvaka vyavahAranI AvazyakatA samajAve che. jaha Navi sakramaNajjo aNajjabhAsaM viNA u gAheDaM 1 taha vavahAreNa viNA paramatthuvaesaNamasakaM // 8 // mleccha mlecchabhASA vinA, samaje nahi bhAvArtha; tema vinA vyavahAra jana, samaje nahi paramArtha. 8 ki jema eka brAhmaNe koI mlecchane "svasti'' kahIne AzIrvAda Apyo, tyAre te zabdano artha na samajavAthI te mleccha meMDhAnI jema Tagara Tagara joI rahyo. pachI te brAhmaNe mlecchabhASAmAM svastino artha " amara raho, kalyANa ho" ityAdi hovAnuM samajAvyuM, tyAre te mlecchanI AMkhamAM harSanAM jhaLajhaLiyAM AvyA, kAraNa ke 'svasti' zabdano bhAvArtha tenA samajavAmAM Avyo. tevI rIte 'AtmA' eTaluM kahevAthI jagatajano bhAvArtha kaMI samajI zake nahi ne meMDhAnI jema Tagara Tagara joyA kare; paNa jyAre vyavahAra ane paramArtha, mArga dvArA samyag bodhane dhAraNa karanArA dharmadhuraMdhara AcArya vyavahAranA avalaMbanathI samajAve ke darzanajJAnacAritramAM pravarte te AtmA...ityAdi, tyAre bhavya jIvone aMtaramAM AnaMda UbharAya che. kAraNa AtmA saMbaMdhI suMdara bhAvArtha temanA lakSamAM Ave che. e rIte paramArtha samajavA arthe vyavahArano prathama dazAmAM upayoga karavA yogya che. paraMtu jema brAhmaNe mleccha thavAnuM nathI tema vyavahArane dhyeyarUpe anusaravAno nathI. ema vyavahArane paramArthanuM pratipAdakapaNuM kevI rIte che? te dRSTAMtathI kahe che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra jo hi sueNahigacchai appANamiNaM tu kevalaM suddhaM / taM suyake valimisiNo bhaNati loyappaIvayarA // 9 // jo suyaNANaM savvaM jANai suyakevaliM tamAhu jiNA / NANaM appA savvaM jahyA suyakevalI tahmA // 10 // je mRtathI nija Atmane, jANe kevala zuddha; tene "zrutakevalI' kahe, lokapradIpaka buddha. 9 sarvAgamane jANatA, zrutakevalI jana jeha; jJAna sarva che AtamA, zrutakevalI paNa teha. 10 mati zruta avadhi mana:paryaya ane kevala e pAMca prakAranAM je jJAna che, te sarva AtmA che ke anAtmA? anAtmA kaho to pudgala, AkAza Adi ajIvane paNa jJAna thAya. tethI jJAna e AtmA ja che. zruta paNa jJAnano eka bheda hovAthI zruta e AtmA ja che. tethI je zrutarUpa vicAradhyAne karI kevala zuddha AtmAne saMpUrNapaNe jANe te nizcayathI zrutakevalI che ne je caudapUrva Adi dravyazrutane saMpUrNapaNe jANe, te vyavahArathI zrutakevalI che. ema vyavahAra jJAna-jJAnInA bhedathI mAtra paramArthane ja pratipAdana kare che. kAraNa ke sarva zrutajJAna athavA Agama bhaNavAno hetu mAtra eka AtmA jANavo e ja che. vyavahAranaye anusaravAno nathI ema zA mATe kahyuM? uttara:vvhaaro'bhuuyttho bhUyattho desido du suddhaNao / bhUyatthamassido khalu sammAiTThI havai jIvo // 11 // abhUtArtha vyavahAra che, nizcayanaya bhUtArtha; bhUtAryAzrita jIva te, thAya sudRSTi kRtArtha. 11 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 1. jIvAjIva adhikAra jema ke mATIvALuM pANI pInArA anarthane anubhave che ane koI te pANImAM kAkaphaLa nAkhIne pANI nItaryuM, potAnuM pratibiMba dekhAya tevuM thAya tyAre pIe che. tema vyavahArathI mohita thayelA ajJAnI, pragaTa thatA nAnA prakAranA azuddha bhAvone anubhave che ane bhUtArthadarzo to potAnI buddhimAM zuddhanayarUpI kataphaLa nAkhIne, te anusAra thatA bodhathI AtmA ane rAgAdi vibhAvapariNAmarUpa karmabhAvano viveka kare che ane tethI pragaTa thatA potAnA AtmAkAra sahaja eka glAyakabhAvane anubhave che. e rIte je bhUtArthane Azraya kare che, te AtmAne samyakjhakAre zraddhatAM samyavruSTi thAya che, tethI te AtmArthane sAdhe che. mATe bhinna AtmAno anubhava karanArAoe vyavahAranaya anusaravAno nathI. yathAvasara te vyavahAranaya paNa jarUrano che :suddho suddhAdeso NAyavvo paramabhAvadarisIhiM / vavahAradesidA puNa je du aparame dvidA bhAve // 12 // "zuddhAdezI zuddhanaya, jANe jJAnI rAja; aparama bhAvasthita jIvane, paNa vyavahArathI kAja. 12 nIcenI dazAmAM vyavahAranaya paNa upayogI che. jemake so TacanuM sonuM maLe tene halakA sonAnuM prayojana nathI, paraMtu jyAM sudhI tenI prApti na hoya tyAM sudhI nIcalI vAnInuM sonuM grAhya che. tevI rIte jene zuddhAtmAno anubhava hoya tene to vyavahAranayanuM prayojana nathI, paraMtu jyAM sudhI zuddhAtmAno anubhava nathI tyAM sudhI tene prApta karavAmAM sahAyaka evo bhinna bhinna bhAvavALo vyavahAranaya jarUrano che. AtmAno anubhava karavAmAM nizcayanaya 1. zuddhAdezI-zuddha dravyanuM kathana karanAra. 2. aparamabhAva-sAdhaka jIva zubha bhAvamAM hoya tyAre. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra jarUrano che. tIrtha eTale vyavahAradharmanA bhinna bhinna upAya ane tIrthaphala eTale tattva athavA svarUpaprApti. e be mATe banne nayanI jarUra che. tethI kahyuM che ke 12 jaI jiNamayaM pavajjaha tA mA vavahAraNicchae muyaha / ekkeNa viNA chijjana titthaM aNNeNa uNa taccaM / / jo jinamatane pravartAvavA icchatA ho to vyavahAra ane nizcayamAMthI ekeyane na mUko; kAraNa ke vyavahAra vinA tIrthano lopa thAya che ane nizcaya vinA tIrthaphalano lopa thAya che. mAlinI ubhayanayavirodhadhvaMsini syAtpadAMke jinavacasi ramaMte ye svayaM vAMtamohAH / sapadi samayasAraM te paraM jyotiruccairanavamanayapakSAkSuNNamIkSata eva jinavacana banne nayanA virodhane maTADanAra syAtpadathI aMkita che. te syAdvAdayukata jinavacanamAM je rame che, teo zIghra darzanamohano nAza karIne anya matothI khaMDita na thaI zake evA 52majyotirUpa sanAtana samayasArane avazya jAe che. (kalaza 4) mAlinI vyavaharaNanayaH syAdyadyapi prAkpadavyAmiha nihitapadAnAM haMta hastAvalaMba: tadapi paramamarthaM ciccamatkAramAtraM paravirahitamaMtaH pazyatAM naiSa kiMcit // 5 // vyavahAranaya nIcenAM pagathiyA para paga mUkanArA mATe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 13 avalaMbana yogya che paNa te khedanI vAta che, kAraNa ke parabhAvathI rahita caitanyacamatkArarUpa parama padArthane aMtaramAM anubhava karanArAne te vyavahAranaya jarA paNa avalaMbana yogya nathI. (kalaza 5). A pramANe prathamanI 12 gAthA A samayasAra graMthanI pIThikA athavA prastAvanA rUpa che. ane 13 mI gAthAmAM graMthanI viSayasUcI ApI che, tenA vistArarUpe bAkIno graMtha che. je saMkSeparuci jIva haze te to mAtra pIThikA vAMcIne ja AtmAnA anubhavarUpa svalakSane pAmI jaze ane je vistAraruci jIva haze te saMpUrNa graMthanuM manana karIne pachI te lakSane pAmI zakaze. prathama navatattva viSe kalaza kahe che A zArdUlavikrIDita ekatve niyatasya zuddhanayato vyApturyadasyAtmanaH pUrNajJAnaghanasya darzanamiha dravyAMtarebhyaH pRthak / samyagdarzanametadeva niyamAdAtmA ca tAvAnayaM tanmuktvA navatattvasaMtatimimAmAtmAyamekostu naH // 6 // zuddhanayathI ekatvamAM rahelA ane potAnA ja guNa paryAyomAM vyApelA evA pUrNajJAnaghana svarUpa AtmAno je anubhava che, te samyagdarzana che ane te ja AtmA che; mATe nizcayanayathI navatattvanA vistArane mUkIne eka A bhinna anubhavAto AtmA ja amane ho. (kalaza 6) anurupa ataH zuddhanayAyattaM pratyagjyotizcakAsti tat / navatattvagatattvepi yadekatvaM na muMcati // 7 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI samayasAra zuddhanayane AdhIna bhinna AtmAnI jyoti nava tattvamAM ekarUpe ja prakAze che. arthAt zuddhanayanA avalaMbane AtmAno lakSa thAya che. paranA saMbaMdhane batAvanAra vyavahAranaya che. (laza 7) bhUyatveNAbhigadA jIvAjIvA ya puNNapAvaM ca / AsavasaMvaraNijarabaMdho mokkho ya sammattaM // 13 // de samyakatva bhUtArthagata, jIva ajIva puNya pApa; Asava saMvara nirjarA, baMdha mokSa e Apa. 13 A navatatvane syAdvAdapUrvaka yathArtha samajatAM samyaphadarzana pragaTa thAya che. kAraNa ke tIrthapravRtti nimitte vyavahAranayathI A navatattvanuM bheda pADIne kathana karAya che, paraMtu nizcayanayathI te nave tattvamAM eka Atmatattva jaNAya che. te Atmatattvane eka zuddha svarUpanA lakSe jotAM AtmabhAna lakSaNavALI AtmAnubhUti pragaTa thAya che. jIva, ajIva, puSya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa e navatattva jIva-ajIvanA saMyogajanita che. tethI e nava tattvano jIva ne ajIva e be tattvamAM samAveza thAya che. vikArI thavA yogya te jIva ane vikAra karanAra te ajIva, e benA saMyogathI puNya tathA pApa tattva banelAM che. e rIte jemAM Asava thAya che te AsAvya jIva ane je pudgala vargaNA Asave che te AsAvaka ajIva, e benA saMyogathI Asrava tattva baneluM che. temaja saMvArya-saMvAraka, nirja-nirjaraka, baMdhya-baMdhaka, mogyamocaka rUpe e dareka tattva jIva-ajIvanA saMyogathI banelAM che. vyavahAranaya saMyogajanya bhAvane grahaNa kare che, tethI A navatattva jIvaajIvanA anAdi baMdhaparyAyathI jotAM bhUtArtha eTale yathArtha che. paraMtu nizcayathI eka jIvasvabhAvanA lakSe jotAM abhUtArtha che. kAraNa ke nizcayanaya jIvanA pariNAmane cetanarUpa ane ajIvanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 15 1. jIvAjIva adhikAra pariNAmane acetanarUpa sarvathA bhinna jAe che. tethI nizcayanayathI vicAratAM A nave tattvamAM ajIvathI bhinna sadA ammalita eka jIvadravyano ja lakSa karAya che. zuddha nizcayanaya dravyanA zuddha paryAyano ja lakSa kare che, tethI zuddhanayathI vicAratAM sarva avasthAmAM mAtra eka zuddha svarUpe prakAzita AtmAno aMtaramAM anubhava karAya che. e rIte je zuddhAtmAno anubhava che, te ja AtmajJAna che; ane AtmajJAne che te ja samyagdarzana che. anubhavamAM traNe abhinna che. tethI nizcayanayathI navatattvane jANatAM samyagdarzana pragaTa thAya che. athavA bhUtArthagata eTale vyavahAra ane nizcayanayathI syAdvAda rIte nirNaya karIne yathArtha anubhavapUrvaka A navatattvane jANatAM samyagdarzananI prApti thAya che. ema navatattvano nirdeza karIne Atmahattvano lakSa karAvatAM jIva adhikAranI zarUAta karavA kalaza kahe che. jIva adhikAra 14 thI 38 gAthA sudhI che. tyArapachI ajIva adhikAra 39 thI 68 gAthA sudhI che. uparanI pIThikA tathA sUci sahita banne adhikAra maLIne jIvAjIva adhikAra banelo che. mAlinI ciramiti navatattvacchannamunnIyamAnaM kanakamiva nimagnaM varNamAlAkalApe / atha satataviviktaM dRzyatAmekarUpaM pratipadamidamAtmajyotirudyotamAnam // 8 // judI judI vAnInA sonAnA maNakAnI mALAmAM darekamAM zuddha sonAno lakSa karAya che, tema A nave tattvamAM ghaNA kALathI gupta raheluM je Atmatattva te nizcayanA avalaMbanathI upara mujaba juduM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrI samayasAra paDAya che. e satata vivikta ekarUpa zuddhAtmajyotino he bhavyo ! tame pratisamaya anubhava karo. (kalaza 8) have sarva avasthAmAM ekatvapaNe prakAzita AtmAne jANavAno upAyarUpa je pramANa-naya-nikSepa che, te paNa nizcayanayathI jotAM abhUtArtha che. te kahe che: AtmAno jJAna guNa che, te pramANa kahevAya che. temAM matizrata, indriya ane mana dvArA thatAM hovAthI, parokSa pramANa che; avadhi-mana:paryava dezapratyakSa ane kevala sakalapratyakSa pramANa che. A pramANarUpa jJAnanA bhedo tathA jJAtA, joya ne jJAna (pramAtA, prameya ane pramANa) rUpa bhedo e sarva, vikalparUpa bhedadraSTithI jotAM, bhUtArtha che. paraMtu eka akhaMDa jIvasvabhAvano anubhava karatAM e sarva abhUtArtha che. tema ja naya paNa ghaNA che. temAM je mukhyatve mULa dravyasvabhAvano lakSa karAve te dravyArthika naya ane jemAM paryAyanI pradhAnatA hoya te paryAyArthika naya e be mukhya naya che. te nayo dravya-paryAyathI bheda pADIne AtmAno vicAra karavAmAM bhUtArtha che, paraMtu dravya-paryAyanA bheda rahita eka akhaMDa vastumAtra jIvasvabhAvano anubhava karavAmAM abhUtArtha che. tevI rIte nAma, sthApanA, dravya ne bhAva e cAra-anukrame saMjJA, pratika, bhUtabhAvi paryAya ane vartamAna paryAyane kahenAra-nikSepavaDe vastuno vicAra karAya che. te nikSepacakra vastune bhinna bhinna lakSaNathI vicAravAmAM bhUtArtha che, paraMtu sarva anya lakSaNathI rahita mAtra svalakSaNayukta eka akhaMDa jIvasvabhAvano anubhava karavAmAM abhUtArtha che. ema pramANa, naya, nikSepa e sarva bhedomAM akhaMDa eka Atmatattvaja prakAze che. arthAtu nizcayathI eka zuddhAtmAno lakSa thatAM e sarva laya pAme che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra mAlinI udayati na naya zrIrastameti pramANaM kvacidapi ca na vidmo yAti nikSepacakram / kimaparamabhidadhmo dhAmni sarvaMkaSe'sminanubhavamupayAte bhAti na dvaitameva // 9 // AtmAnA sarvavyApI prakAzamAM nayonI zobhA pragaTa thatI nathI, pramANa asta pAme che ane nikSepacakra koNa jANe kyAMya jatuM rahe che. vadhAre zuM kahIe ? AtmAno anubhava thatAM sarva vikalpo vilaya pAme che, tethI AtmA sivAya bIjuM, dvaitarUpa kaMI bhAsatuM nathI. (kalaza 9) 17 ahIM koI vijJAna advaitavAdI-vedAMtI kahe ke e rIte paramArthathI to advaitano ja anubhava thayo ane amAro mata paNa e ja che, to pachI tame vizeSa zuM kaho cho ? teno uttara Ape che, ke tamArA matamAM sarvethA advaita mAne che. ema sarvathA mAnatAM bAhyavastuno abhAva ja thaI jAya ane te to pratyakSa virodha che. jainamAM nayavivakSA che, te bAhyavastuno lopa karatI nathI. zuddhAtmAnA anubhavathI vikalpa maTI jAya che. tevo anubhava karAvavA mATe zudghanayanuM kathana che. jo bAhyavastu (prameya)no lopa karavAmAM Ave to AtmA (pramAtA)no paNa lopa thAya ane tethI zUnyatAno doSa Ave, ema ekAMtavAdathI vastusvarUpanI siddhi banI zakatI nathI ane vastusvarUpanI yathArtha siddhi vinA zuddha anubhava ka2vAmAM Ave to te paNa mithyA anubhava Thare che. e rIte syAdvAda pUrvaka zudghanaya udaya thavAno che te sUcavavA kAvya kahe che - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra upajAti AtmasvabhAvaM parabhAvabhinnamApUrNamAdyaMtavimuktamekam / vilInasaMkalpavikalpajAlaM prakAzayan zuddhanayo'bhyudeti // 10 // AtmAno sahaja svabhAva che te sarva parabhAvathI bhinna che ane potAnA guNothI bharapUra che, anAdi anaMta mukta che, eka advaita sarva saMkalpavikalpanI paraMparAthI rahita che; evA AtmasvabhAvane prakAzaka zuddha nizcayanaya udaya thAya che. (kalaza 10) zuddha nizcayanaya AtmAne kevo jAe che? te kahe che - jo passadi appANaM abaddhapuDhe aNaNNayaM NiyadaM / avisesamajuttaM taM suddhaNayaM viyANIhi // 14 // anubaddhaskRSTAnya ne niyata, avizeSa asaMyukta; dekhe je naya Atmane, te naya zuddha prayukta. 14 je naya AtmAne abaddhaskRSTa, ananya, niyata, avizeSa ane asaMyukta anubhave che te zuddha nizcayanaya che. vyavahAranayathI jotAM AtmAmAM baddhapruSTAdi bhAvo dekhAya che, paraMtu nizcayanayathI jotAM AtmAmAM te bhAvo dekhAtA nathI. te A prakAre - AryA abaddhaspaSTa ananya, niyata avizeSa asaMyukta; jaLakamaLa mRttikA, samudra suvarNa udaka-uSNa." jema pANImAM raheluM kamaLa vAstavika rIte pANIthI baMdhAyeluM ke sparzAveluM nathI, tema AtmA dravyakarma nokarmamAM ekamekapaNe ekatra rahevA chatAM vAstavika rIte karma ane dehAdithI baMdhAyelo ke Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 19 sparzAyelo nathI. jema kuMbhAranA cAka upara pharato mATIno piMDa judA judA AkAre thavA chatAM vAstavikapaNe ananya eTale mATIrUpe ja rahe che, tevI rIte cAragatirUpa saMsAracakramAM pharato AtmA naranArakAdi paryAyone dhAraNa karavA chatAM nizcayathI to ananya eTale AtmArUpe ja rahe che. jema samudra bharatIoTa avasthAvALo chatAM kharI rIte potAnI niyata maryAdAne oLaMgato nathI, tevI rIte AtmA nAnAM moTAM zarIranA AkAre thavA chatAM nizcayathI to potAnA niyata asaMkhyAtA pradezothI leza paNa vadhato ghaTato nathI. jema suvarNamAM bhAre, pILo, cIkaNo vagere guNone AdhAre bheda paDavA chatAM vAstavika rIte suvarNa bhedarahita che, tevI rIte AtmAmAM jJAna, darzana, cAritra Adi guNonA AdhAre bheda paDavA chatAM vAstavika rIte AtmA bhedarahita-avizeSa che, je pANI agninA saMyogathI uSNa thavA chatAM vAstavikapaNe svabhAvathI to tethI jAduM zItaLa ja che, tema AtmA karmanA udayane kAraNe rAgAdi vibhAvamAM pariNamavA chatAM nizcayathI to sahaja svabhAve svayaM bodhabIjasvabhAva rUpa, rAgAdithI bhinna asaMyukta ja che. arthAt vyavahAranayathI jotAM AtmAmAM baddhasRSTAdi bhAvo rahelA che; paraMtu nizcayanayathI jotAM AtmA tethI rahita che. mAlinI na hi vidadhati baddhaspRSTabhAvAdayo'mI sphuTamuparitaraMto'pyetya yatra pratiSThAm / anubhavatu tameva dyotamAnaM samaMtAt jagadapagatamohIbhUya samyaksvabhAvam // 11 // jemAM A baddhasRSTAdi bhAvo spaSTapaNe upara tarI AvatA chatAM sthAnane pAmatA nathI, evA AtmAnA jaLahaLajyotisvarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrI samayasAra samyaka svabhAvane jagata moharahita thaIne anubhava karo ! (kalaza 11) zArdUlavikrIDita bhUtaM bhAntamabhUtameva rabhasAnirbhidya baMdhaM sudhI - .. ryAtaH kila ko'pyaho kalayati vyAhatya mohaM haThAt / AtmAtmAnubhavaikagamyamahimA vyakto'yamAste dhruvaM nityaM karmakalaMkapaMkavikalo devaH svayaM zAzvataH // 12 // bhUta, bhAvi ane vartamAna baMdhane zIdhra bhedIne ane mohane baLapUrvaka haThAvIne A samyavruSTi jo aMtaramAM koI AzcaryakArI anubhava kare, to jeno mahimA anubhavagamya che evo AtmA pragaTa thaIne sthira rahe che; te sadA karmakalaMkarUpa kIcaDathI rahita zAzvata deva pote ja che. (kalaza 12) | vasaMtatilakA ___ AtmAnubhUtiriti zuddhanayAtmikA yA jJAnAnubhUtiriyameva kileti buddhavA / AtmAnamAtmani nivezya suniSprakaMpameko'sti nityamavabodhaghanaH samaMtAt // 13 // zuddhanayathI je AtmAno anubhava che, te jJAnano ja anubhava che, ema vAstavika jANIne sarvavaMdvabhAvathI rahita eka, nitya, saMpUrNa jJAnaghana-svarUpa evo A AtmA AtmAmAM praveza karIne sthira rahe che. (klaza 13) jo passadi appANaM abaddhapuDhe aNaNNamavisesaM / 'apadesasuttamajhaM passadi jiNasAsaNaM savvaM // 15 // 2. mahela - dravyazruta sutta - bhAvakRta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 21 je abaddhapRSTAdimaya, dekhe Atama zuddha; te jinazAsana jANatA, dravya bhAva aviruddha. 15 ' upara kahyA mujaba abaddhaskRSTa, ananya, niyata, avizeSa ane asaMyukta evA AtmAno je anubhava che te saMpUrNa zabdAtmaka dravyazruta ane tadanusAra je jJAna athavA anubhava thAya te rUpa bhAvazruta-ema dravya ane bhAvathI avirodhapaNe saMpUrNa zrutajJAna athavA jinazAsanano anubhava che. ema AtmAnuM zuddha svarUpa sAmAnya (dravya)nA AvirbhAva ane vizeSa (paryAya)nA tirobhAvarUpe anubhavamAM Ave che; paraMtu ajJAnI ane Asakta jIvone teno lakSa thato nathI. te A rIte -- je zAka vageremAM lubdha che, te mIThAvALI judI judI vAnIomAM bhinna bhinna vizeSa svAdane anubhave che. paraMtu te darekamAM mIThAno svAda sAmAnya che, te tene jAdo anubhavamAM Avato nathI, paraMtu je lubdha nathI tene mIThAno sAmAnya svAda khyAlamAM Ave che. tema je zeyamAM lubdha che, tene AtmAnI karmasaMyogasahita vizeSa avasthAno ja anubhava thAya che ane je zeyamAM lubdha nathI thatA, temane te azuddha karmasahita avasthAmAM paNa AtmAnuM svarUpa zuddhajJAnaghana AtmA anubhavamAM Ave che. pRthvI akhaMDitamanAkulaM jvaladanaMtamaMtarbahi - mahaH paramamastu naH sahajamudvilAsaM sadA / ciducchalananirbharaM sakalakAlamAlaMbate yadekarasamullasallavaNakhilyalIlAyitam // 14 // je akhaMDita che, anAkuLa che, anaMta che, aMtaraMgamAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. zrI samayasAra jJAnadarzanathI ane bahiraMgamAM yoganI ceSTAthI prakAze che, sahaja che, sadA guNaparyAyarUpe pariName che, UchaLatA caitanyanA paryAyorUpa - mojAMothI bharapUra che, mIThAnI kAMkarInI jema sarvadA lIlAyukta eka rasane avalaMbana kare che, te parama teja amane prApta ho! (kalaza 14) - anuSpa eSa jJAnaghano nityamAtmA siddhimabhIpsubhiH / sAdhyasAdhakabhAvena dvidhaikaH samupAsyatAm // 15 // siddhine icchanArA sAdhakoe A jJAnaghana eka zuddha AtmA sAdhya (kArya samayasAra) ane sAdhaka (kAraNa samayasAra) ema be prakAre nitya upAsavo joIe. (kalaza 15) ratnatraya e sAdhakabhAva che tene bhedabheda rUpe kahe che :* daMsaNaNANacarittANi sevidavvANi sAhuNA NiccaM / tANi puNa jANa tiNNi vi appANaM ceva Nicchayado // 16 // darzana jJAna caritra nita, sevya sAdhune mAna; nizcayathI traNa rana e, AtmA eka ja jANa. 16 je bhAvathI AtmAnI sAthe-sAdhanarUpe siddhi thAya te bhAvathI te nitya upAsavA yogya che ema vicArIne, AtmasAdhaka sAdhue darzanajJAnacAritra nitya upAsavAyogya che ema upadeza karAya che. e darzanazAnacAritra paNa nizcayathI jotAM eka ja AtmArUpa che. jema ke devadattanI zraddhA, devadattanuM jJAna ne devadattanuM AcaraNa e traNe devadattanA svabhAva sivAya bIje kyAMya nathI, tema darzanajJAnacAritra e ratnatraya abheda draSTithI jotAM AtmA sivAya bIje kayAMya nathI. tethI eka AtmA ja upAsavAyogya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 23 anuSTrapa darzanajJAnacAritraistritvAdekatvataH svayaM / mecako'mecakazcApi samamAtmA pramANataH // 16 // AtmA pote eka chatAM darzana jJAna cAritra e traNa prakAre pariName che. ema pramANadRSTithI dravyaparyAyane sAthe jotAM AtmA eka sAthe amecaka (bheda rahita) che ane mecaka (bhadavALo) paNa che. mecaka eTale pacaraMgI-bhedavALo. (kalaza 16) anurupa darzanajJAnacAritraistribhiH pariNatattvataH / eko'pi trisvabhAvatvAd vyavahAreNa mecakaH // 17 // paramArthena tu vyaktajJAtRtvajyotiSaikakaH / sarvabhAvAMtaradhvaMsi svabhAvatvAdamecakaH // 18 // darzana jJAna cAritra e traNa prakAre pariNamato AtmA, eka chatAM traNa svabhAvavALo hovAthI vyavahArathI mecaka che; nizcayathI to pragaTa jJAyaka jyotirUpa sarva parabhAvathI mukta eka svabhAvavALo hovAthI amecaka che. (kalaza 17-18) anurupa AtmanazciMtayaivAlaM mecakAmecakatvayoH / darzanajJAnacAritraiH sAdhyasiddhirna cAnyathA // 19 // AtmA viSe mecaka amecakanI ciMtA na karo; kAraNa ke darzana-jJAna-cAritrathI ja sAdhyanI siddhi che, bIjI rIte nathI. (kalaza 19) e ja vAtane be gAthAmAM dRSTAMtadvArA kahe che -- Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra jaha NAma ko vi puriso rAyANaM jANiUNa saddahadi / to taM aNucaradiM puNo atthatthIo payatteNa // 17 // evaM hi jIvarAyA NAdavvo taha ya saddahedavvo / aNucaridavvo ya puNo so ceva du mokkhakAmeNa // 18 // rAjA' jANI koI nara, jema kare zraddhAna; dhana-arthI sevA viSe, dhare pachI praNidhAna. 17 jIvarAjane jANavo, tathA zraddhavo tema; Acaravo sthiratA karI, mokSArthIe ema. 18 24 jema koI dhanArthI rAjAne jANe che, ne tene sevavAthI dhana maLaze evI zraddhA khAtarI thAya pachI tenI sevA kare che, tevI rIte mumukSue aneka bhAvomAMthI, parama vivekarUpI kuzaLatAvaDe, A AtmapariNati che ema jIvarUpa rAjAne jANavo, pachI te yathArtha ja che ane tene sevavAthI mokSa thaze evI zraddhA khAtarI karavI ane pachI te svarUpapariNatimAM sthira rahevArUpe te jIvarAjAnI sevA karavI. e ja rIte sAdhya evA mokSanI siddhi che, bIjI rIte nahIM. jo ke bAlagopAla sarvene 'huM chuM huM chuM" ema ahaMpratyayI jJAna hoya che, paraMtu te moharahita anya dravyathI bhinnapaNe A mArI AtmAnubhUti che e prakAre hotuM nathI. tethI aMtaramAM anubhavAtA mizra bhAvomAMthI 52ma vivekajJAna vaDe mohane haThAvIne, AtmAne bhinna na jANe tyAM sudhI AtmAnI sAcI zraddhA paNa thatI nathI; kAraNa ke gadheDAnA zIMgaDAno jema abhAva che tema jJAna vinA zraddhAno abhAva che ane samasta padArthothI bhinna evA AtmAnA jJAna ane zraddhAnA abhAvamAM AtmapariNatimAM sthiratA karavArUpa cAritra paNa pragaTa thaI zakatuM nathI. tethI jJAnadarzanacAritrathI ja sAdhyanI siddhi che, bIjI rIte nahIM. For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 25 mAlinI kathamapi samupAttatritvamapyekatAyA apatitamidamAtmajyotirudgacchadaccham / satatamanubhavAmo'naMtacaitanyacihUM / na khalu na khalu yasmAdanyathA sAdhyasiddhiH // 20 // koI apekSAe traNarUpa hovA chatAM je ekatAne tajatI nathI evI A Atmajyoti nirmaLa prakAze che. te anaMta caitanya lakSaNavALI che. tene ame niraMtara anubhavIe chIe. kharekhara e rIte ja sAdhyanI siddhi che, bIjI rIte nathI. (kalaza 20) AtmA jJAna sAthe tAdAbhyarUpa hovAthI te potAne upAse ja. to pachI AtmAne upAsavAno upadeza zA mATe ? ema koI zaMkA kare tenA uttaramAM kahe che ke ema nathI. jJAnatAdAtma chatAM jyAM sudhI svayaM ke paranA upadezathI AtmajJAna pragaTa na thAya tyAM sudhI te upAsanA thaI zaktI nathI. tethI jema sUtelo mANasa potAnI meLe ke koInA jagADavAthI jAge nahIM tyAM sudhI ajAgRta rahe che, tema jJAnaprAptinuM kAraNa na maLe tyAM sudhI jIva apratibuddha rahe che. ema apratibuddha (ajJAnarUpI UMghamAM paDelo bahirAtmA) kayAM sudhI raheze? tenA uttaramAM bhedajJAnanuM svarUpa kahe che : kamme Nokammahmi ya ahamidi ahakaM ca kammaNokammaM / jA esA khalu buddhI appaDibuddho havadi tAva // 19 // deha-karmamAM huM ane, te mArAM aviruddha e buddhi rahe tyAM sudhI, cetana apratibuddha. 19 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra6 zrI samayasAra jevI rIte ghaDAnA sparzarasagaMdhavarNAdi rUpa bhAvamAM ane vacce pahoLo, goLAkAra vagere AkAramAM A ghaDo che, ane ghaDAmAM sparzarasAdi bhAva ane vacce pahoLo, goLAkAra vagere AkAra che, ema vastu ne tenA guNonI abhedatArUpa anubhUti che; tevI rIte aMtaraMga mohAdi karma ane bahiraMga dehAdi nokarmarUpa pagalapariNAmomAM huM chuM ane te karma-nokarma AtmAmAM che, ema jyAM sudhI abhedatArUpa anubhUti che, tyAM sudhI AtmA apratibaddha che. paraMtu darpaNamAM agninI vALA dekhAya che tyAM jema svaparane pratibhAsa karanArI svacchatA darpaNanI che ane uSNatA ne javALA agninI che, tevI rIte jyAre koI vakhate bhedajJAnathI jaNAze ke arUpI AtmA to parane ne potAne jANavArUpa jJAnamAtra che, ane karma-karma pudgalanAM che tyAre te pratibaddha thaze. ' mAlinI kathamapi hi labhaMte bhedavijJAnamUlAmacalitamanubhUtiM ye svato vAnyato vA / MkuravadavikArAH saMtataM syusta eva // 21 // koI paNa prakAre jeo kharekhara potAthI ke paranA upadezathI bhedavijJAnanuM mULa evA acalita anubhavane meLave che teo, pratibiMbita thayA che anaMta padArthonA svabhAva jemAM evA, darpaNa samAna avikAra haMmezAM rahe che. arthAta darpaNamAM padArtho pratibiMbita thavA chatAM darpaNane jema bhAra ke uSNatA Adi vikAra thato nathI, tema AtmA zeyane jovA jANavA chatAM rAgAdi rahita avikAra rahe che ! (kalaza 21) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra te apratibaddha zAthI oLakhAya che ? te kahe che ahamedaM edamahaM ahamedassamhi asthi mama edaM / Asi mama puvvamedaM edassa ahaMpi Asi puvvaM hi / hohidi puNo mamedaM edassa ahaMpi hossAmi // 21 // eyattu asaMbhUdaM AdaviyappaM karedi saMmUDho / bhUdattha jANaMto Na karedi du taM asaMmUDho // 22 // sacit acit ke mizra dravya, pratyakSa ke pararUpa; huM te ne teno ja huM, te mArAM majarU5. 20 bhUtakALamAM paNa thayAM, mArAM huM e rUpa; thAze vaLI bhaviSyamAM, huM teno tadrupa. 21 mithyA Atmavikalpa bahu, ema kare saMpUDha; paNa jANe bhUtArthane, te na kare asaMmUDha. 22 jema agni e ja iMdhana che ane iMdhana e agni che, vaLI agninuM iMdhana che ane iMdhanano agni che, bhUtakALamAM tema hatuM ne bhaviSyamAM tema thaze ema mithyA vikalpa karanArA ajANa tarIke oLakhAya che; tema huM AtmA sacit acita ke mizra paradravyarUpa chuM ane paradravya te AtmA che, vaLI mArAM paradravya che ane paradravyano huM chuM, bhUtakALamAM tema hatuM ane bhaviSyamAM tema thaze ema mithyA vikalpa karanAra apratibuddha tarIke oLakhAya che. paraMtu jema agni baMdhana nathI ne iMdhana agni nathI, vaLI agninuM baMdhana nathI ane Idhanano ari nathI, bhUtakALamAM te judAM hatAM ne bhAvimAM paNa jAdAM haze, traNe kALa agni te agni che ane baMdhana te Idhana che ema satya vikalpa karanAra jANakAra tarIke oLakhAya che; tema huM AtmA sacit acita ke mizra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra paradravyarUpa nathI ane paradravya te AtmA nathI, vaLI mArAM paradravya nathI ane paradravyano huM nathI, bhUtakALamAM AtmA ne paradravya bhinna hatAM ane bhAvimAM bhinna ja raheze, traNe kALa AtmA te AtmA ane paradravya te paradravya che ema satya samajaNa karanAra pratibudgha tarIke oLakhAya che. 28 e rIte jagatanA sarva jIvo mohanidrAmAMthI jAge ane AtmajJAnano anubhava kare evI bhAvanA darzAve che : mAlinI tyajatu jagadidAnIM mohamAjanmalInaM rasayatu rasikAnAM rocanaM jJAnamudyat / iha kathamapi nAtmAnAtmanA sAkameka: kila kalayati kAle kvApi tAdAtmyavRttim // 22 // anAdi saMsAra kALathI jemAM lInatA karI che, evA mohane jagata have to taje ane AtmAnA rasiyA mahAtmAone je priya che evA zuddha AtmajJAnano svAda le ! kAraNa ke A jagatamAM AtmA koI paNa kALe, koI paNa sthaLe anAtmadravya sAthe tAdAtmyapaNe ekarUpa thaI zakato nathI. (kalaza 22) apratibuddhane jAgRta karavA prayatna kare che : aNNANamohidamadI majjhamiNaM bhaNadi puggalaM davvaM / baddhamabaddhaM ca tahA jIvo bahubhAvasaMjutto // 23 // savvaNhuNANadiTTho jIvo uvaogalakkhaNo NiccaM / kaha so puggaladavvIbhUdo jaM bhaNasi majjhamiNaM // 24 // jadi so puggaladavvIbhUdo jIvattamAgadaM idaraM / tosatto vattuM je majjhamiNaM puggalaM davvaM // 25 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra ajJAnathI mohitamati, bahu vibhAvayuta jIva; pudgala baddha-abaddhane, kahe 'mArAM' daiva. 23 jIva sadA upayogamaya, sarvajJajJAne dITha; pudgalamaya ze thAya ke, "pudgala mArAM" iSTa ? 24 jIva pudgalamaya bane, jaDamAM thAya jIvatva; to kahe pudgala dravyane, 'A mArAM' e zakya. 25 29 pratisamaya udayamAM AvatA anaMta karmanA saMyogathI thatA vibhAvabhAvonA anubhavathI, lAlavastunA saMsargathI thayelA lAlasphaTika samAna, AtmAnA mULa guNone bhUlIne mohathI te vibhAvone ja je AtmA mAne che ane paradravyane "mArAM' kahe che evA apratibuddhane jAgRta karavA Thapako Ape che : he durAtmA ! AtmaghAtI ! tRNa sahita modaka khAnArA avivekI hAthInI jema evo mizra anubhava karavo tuM choDa. bhagavAne nirmaLa jJAnathI AtmAne nitya upayoga lakSaNavALo spaSTapaNe kahyo che te pudgalamaya zI rIte thayo ? ke jethI tuM A pudgala mArAM cha ema kahe che ! mIThAnuM pANI ane pANInuM mIThuM thAya che, tema AtmA pudgala bane ane pudgala AtmA bane to pudgala mArAM che ema kahI zakAya. paraMtu tema AtmA koI kALe pudgala nathI thato ke pudgala AtmA sAthe ekarUpa thatuM nathI. jema aMdhakArathI prakAza bhinna che, tema upayogarUpa AtmA anupayogI jaDathI sadA bhinna ja che. tethI prasanna thA ane svayaM Atmadravyane jANIne 'A mAruM che'' ema anubhava kara. mAlinI : ayi thapi mRtlA tattvautuhI san anubhava bhava mUrteH pArzvavartI muhUrttam / For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra pRthagatha vilasaMtaM svaM samAlokya yena tyajasi jhagiti mUrtyA sAkamekatvamoham // 23 // are bhAI ! koI paNa prakAre marIne paNa (paryAya draSTino tyAga karIne) AtmAne jANavAnI utkaMThAthI eka muhUrta mAtra, zarIrano pADozI rahIne anubhava kara. to tarata ja pudgalathI bhinna prakAzatuM evuM potAnuM svarUpa tuM joIza ane tAro pudgala sAthe ekatA mAnavArUpa moha dUra thaze. (kalaza 23) ahIM apratibaddha zaMkA kare che. jadi jIvo Na zarIraM titthayarAyariyasaMthudI ceva / savvAvi havadi micchA teNa du AdA havadi deho // 26 // mithyA stuti guru-devanI, jo tanarUpa na jIva; tethI AtmA e ja A, tana che pragaTa atIva. 26 - AtmA e ja zarIra-pudgaladravya na hoya to tIrthakara, AcArya vagerenI krAMti, teja, dhvani, lakSaNa AdinI stuti sarva mithyA kare. jemake. zArdUlavikrIDita kAtyaiva napayaMti ye dazadizo. dhAnA niraMdhaMti ye dhAmoddAmamahasvinAM janamano muSNaMti rUpeNa ye / divyena dhvaninA sukhaM zravaNayoH sAkSAtkSaranto'mRtaM / vaMdyAste'STasahasralakSaNadharAstIrthezvarAH sUrayaH // 24 // jeo potAnI kAMtithI daze dizAone ujvala kare che, potAnA tejathI sUryanA tejane DhAMkI de che, rUpathI manuSyanA manane harI le che ane divya dhvanivaDe jANe sAkSAt amRta reDatA hoya tema zravaNone (zravaNa karanAra bhavyone) sukha upajAve che, te eka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 31 hajAra ne ATha lakSaNonA dhArI tIrthaMkara athavA AcArya bhagavAna vaMdavA yogya che. (kalaza 24) tethI, je AtmA che te ja zarIra athavA pudgaladravya che, evI mArI ekAMta mAnyatA che ema ziSya zaMkA kare che, tenA uttaramAM AcArya kahe che ke ema nathI, tuM navibhAgathI ajANa che. - have cAra gAthAmAM navibhAgathI nizcayavyavahAranuM samarthana kare che. : vavahAraNao bhAsadi jIvo deho ya havadi khalu iko / . .. Na du Nicchayassa jIvo deho ya kadAvi ekaTTho // 27 // iNamaNNaM jIvAdo dehaM puggalamayaM thuNittu muNI / maNNadi hu saMthudo vaMdido mae kevalI bhayavaM // 28 // taM Nicchaye Na jujadi Na sarIraguNA hi hoMti kevaliNo / kevaliguNe thuNadi jo so taccaM kevaliM thuNadi // 29 // Nayarammi vaNNide jaha Na vi raNNo vaNNaNA kadA hodi / dehaguNe thuvvaMte Na ke valiguNA thudA hoMti // 30 // jIva tana che eka ema, bhAkhe naya vyavahAra; e be kadI na eka che, e nizcaya-niradhAra. 27 jIva-bhinna jaDa dehane, stavIne muni ajJAna; mAne meM vaMdyA stavyA, zrI kevalI bhagavAna. 28 tanaguNa nahIM jinendranA, nizcayanayathI jANa; kevalI guNanI stuti kare, te jina stave mahAna. 29 nagara taNA varNana thakI, nRpavarNana nahi thAya; tema dehaguNa-stavanathI, jinaguNa nahIM khavAya. 30 zarIra ane AtmAne paraspara avagADha saMbaMdha che; tethI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra vyavahArathI zarIranA stavanathI tIrthaMkaranuM stavana karyuM ema manAya che, jema ke sonuM rUpuM bhegAM karyAM hoya, to A sonuM sapheda che ema vyavahArathI kahevAya che, paNa nizcayathI to rUpuM sapheda che ne sonuM pILuM ja che, tevI rIte nizcayathI zarIranA stavanathI tIrthaMkaranA AtmaguNanuM stavana thatuM nathI. kevalInA guNonuM stavana karavAthI ja kevalInI nizcayastuti thAya che. 32 te viSe sadRSTAMta kahe che ke jema nagaranuM varNana karavAthI rAjAnuM varNana thatuM nathI tema tIrthaMkaranA zarIranuM varNana karavAthI tIrthaMkaranA AtmAnuM varNana thatuM nathI. nagaranuM varNana-... AryA prAkArakavalitAMbaramupavanarAjInigIrNabhUmitalam / pibatIva hi nagaramidaM parikhAvalayena pAtAlam // 25 // killAothI jANe AkAzano koLiyo karyo hoya ane upavananI paMktiothI jANe bhUmine gaLI gayuM hoya, evuM A nagara cArebAju AvelI UMDI khAIthI jANe pAtALane pIe che ! (kalaza 25) jinendrarUpanuM varNanaH AryA nityamavikArasusthitasarvAMgamapUrvasahajalAvaNyam / akSobhamiva samudraM jineMdrarUpaM paraM jayati // 26 // ', nitya, avikAra ane sarvAMge susthita apUrva sahaja lAvaNyavALuM ane kSobharahita samudra hoya tevuM jinendranuM rUpa parama jayavaMta varte che. (kalaza 26) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 33 ema vyavahArathI tIrthakaranA deha, samavasaraNa AdinI stuti karAya che. tethI ullAsabhAva thatAM temanA guNo pratye paNa ullAsa Ave ane bhaktithI bhAva sthira thatAM potAnA AtmAno anubhava thAya. ema vyavahArathI nizcaya sAdhya che, te kayAre? ke dehAdimAM aTakI na rahe to. tethI vyavahArathI dehAdinI stuti karAya che te niSphaLa nathI. have traNa gAthAmAM nizcayastuti kahe che. temAM zeyajJAyakasaMkara doSane dUra karavArUpe prathama stuti kahe che - jo iMdiye jiNittA NANasahAvAdhiyaM muNadi AdaM / taM khalu jididiyaM te bhaNaMti je NicchidA sAhU // 31 // jJAnaguNAdhika AtmAne jANe indriyajituM; kahe jitendriya tehane sAdhu nizcayavi8 31, sparza rasa Adi IndriyanA viSayo te joya che ane dravyendriya tathA bhAvendriya te zeyane jaNAvanAra jJAyaka che. te banne AtmAnA zuddhasvarUpathI bhinna chatAM abhinna manAya te zeyajJAyakasaMkara doSa che. te zeyajJAyakasaMkara doSa TALIne je jJAnasvabhAvathI lakSita evA bhinna AtmAno anubhava kare che te jitendriya jina che. te A prakAre - anAdithI maryAdArahita cAlyA AvatA karmabaMdhane kAraNe AtmAnI para sAthe ekatA karAvanAra, zarIrarUpe pariNamelI dravyendriyane nirmaLa bhedajJAnanA abhyAsathI anubhavAtA, aMtaraMgamAM pragaTa ati sUkSma caitanyasvabhAvanA avalaMbanadvArA bhinna jANe; potapotAnA viSayane jANavAmAM pravartatI karmanA kSayopazamarUpa bhAvendriya jJAnane khaMDakhaMDa darzAve che, tene pratItimAM AvatA akhaMDa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrI samayasAra eka AtmAdvArA bhinna jANe; vaLI bhAvendriyathI grahaNa thatA sparzAdi viSayo zeyajJAnanI nikaTatAthI AtmA sAthe ekarUpa lAge che tene asaMga AtmAno bhinna anubhava karIne sarvathA bhinna jANe. e pramANe dravyandriya, bhAvendriya ane indriyanA viSayone jItIne sarva yajJAyakasaMkara doSa dUra karavA vaDe ekatvamAM TaMkotkIrNa, ane vizvamAM sarvotkRSTa, sadA pragaTa, svataHsiddha, paramArtha sattArUpa ane divya evA jJAnasvabhAvavaDe adhika hovAthI sarva dravyathI vAstavika bhinna oLakhAtA bhagavAna AtmAne je anubhave che te khare ! jiteMdriya jina che. ema eka nizcayastuti che. I have bhAvyabhAvasaMkara doSane dUra karavArUpe bIjI nizcayastuti kahe che :-- jo mohaM tu jiNittA NANasahAvAdhiyaM muNai AdaM / taM jidamohaM sAhuM paramaTTaviyANayA viMti // 32 // jJAnaguNAdhika Atmane, jANe jItI moha; kahe vijJajana tehane, A muni che jitamoha. 32 ( rAgAdi vibhAvamAM pariNamelo AtmA te bhAvya che ane rasa ApavAne tatpara evA udayamAM AvatA mohakarmonA pudgalo te bhAvaka che. e banne AtmAnA zuddha svarUpathI bhinna chatAM abhinna manAya te bhAvyabhAvakasaMkara doSa che. te doSane TALIne je jJAnasvabhAvathI adhika evA bhinna AtmAno svasaMvedanajJAna vaDe anubhava kare che, te jitamoha muni che. te A prakAre : karmane udayathI phaLa ApavA yogya thayela moha ke mithyAtva tathA rAgadveSa, kaSAya-nokaSAya, karma-nokarma Adi te bhAvaka che, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 35 tethI vibhAvarUpa pariNamanAra AtmA te bhAvya che. te vibhAvathI pAcho vALIne AtmAne jJAnasvabhAvamAM sthira kare ane mohAdi bhAvakane baLapUrvaka haThAve. e rIte sarva bhAvyabhAvaka-saMkara doSa dUra karavA vaDe etvamAM TaMkotkIrNa ane vizvamAM sarvotkRSTa, sadA pragaTa, svataHsiddha, paramArtha sattArUpa ane divya evA jJAnasvabhAva vaDe adhika hovAthI sarva paradravyathI vAstavika bhinna oLakhAtA bhagavAna AtmAne je anubhave che te khare ! jitamoha jina che. e bIjI nizcayastuti che. te bhAvyabhAvaka bhAvano abhAva karavArUpe trIjI nizcayastuti kahe che - jidamohassa dujaiyA khINo moho havijja sAhussa / taiyA hu khINamoho bhaNNadi so NicchayavidUhi // 33 // jitamohIno moha e, thAya sarvathA kSINa; tyAre "kSINamohI' kahe, nizcayavAda-pravINa. 33 upara kahyuM tema jitamoha muni mohAdine haThAvIne, aMze pragaTa thatA jJAnasvabhAvarUpa AtmAno anubhava karatA AtmasvabhAvanI bhAvanA bhAve che; tethI rAyamAna thatA vIryabaLanA avalaMbanathI mohakarmanI sarva saMtatino pharI udaya na thAya e rIte sattAmAMthI atyaMta vinAza karavAvaDe, jyAre moharUpa bhAvakano sarvathA kSaya karIne temaja rAgadveSa, kaSAya-nokaSAya ane karma-nokarmanI ekatAno sarvathA kSaya karIne kSINamoha thAya che, tyAre te ja muni bhAvyabhAvaka bhAvanA abhAvathI ekatvamAM DaMkotkIrNa, paramAtmasvarUpane prApta thayelA kSINamoha jina kahevAya che. e trIjI nizcayastuti che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 zArdUlavikrIDita ekatvaM vyavahArato na tu punaH kAyAtmanornizcayAnuH stotra vyavahArato'sti vapuSaH stutyA na tattattvataH / stotraM nizcayatazcito bhavati citstutyaiva saivaM bhavenAvastIrthakara stavottara balAde katvamAtmAMgayoH // 27 // zrI samayasAra zarIra ane AtmAnI ekatA vyavahArathI che, paNa nizcayathI nathI. vyavahArathI zarIrastavanathI tIrthaMkarastuti manAya che, paraMtu nizcayathI to upara kahI tema AtmAnA guNanI stuti karavI e ja vAstavika jinanI stuti che. tethI ajJAnIe karelA tIrthaMkara stavana saMbaMdhI praznanA uttaranA baLathI AtmA ane zarIranI ekatA nathI e siddha thAya che. (kalaza 27) mAlinI iti paricitatattvairAtmakAyai katAyAM nayavibhajanayuktyA'tyaMtamucchAditAyAm / avatarati na bodho bodhamevAdya kasya svarasara bhasakRSTa : prasphuTanneka eva // 28 // e rIte tattva eTale vastunA yathArtha svarUpano paricaya jemane che evA jJAnIdvA2A nayavibhAganI yuktivaDe AtmA ane zarIranI ekatAno atyaMta niSedha karAtAM bhedajJAnarUpa yathArtha bodha kone na thAya ? avazya AtmA potAnA eka jJAnarUpa nijarasanA vegathI kheMcAIne pragaTa thAya che. (kalaza 28) tattvajJAnI guruno upadeza-bodha sAMbhaLe, aMtaramAM utAre ke tarata ja AtmAno pratibodha potAnA nijarasanA vegathI kheMcAIne pragaTa thAya che. A pramANe apratibuddhe deha te ja AtmA evI zaMkA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 37. karI hatI tenuM samAdhAna karyuM. e prakAre A ajJAnI jIva anAdi mohanI saMtatithI AtmA ane dehanA ekatvanA saMskArane pAmelo atyaMta apratibaddha hato te have tattvajJAnarUpa jyotinA pragaTa thavAthI-vikArI netra avikArI thatAM yathArtha jAe tema-AvaraNa TaLI jatAM sAkSAt draSTArUpa potAne potAvaDe yathArtha zraddhane pachI svasvarUpane anusaravAnI icchAthI pUche che, ke AtmAne anyadravyanuM pratyAkhyAna kevI rIte thAya ? tenA uttaramAM kahe che - savve bhAve jamA paccakkhAI paretti NAdUNaM / tahmA paccakkhANaM NANaM NiyamA muNeyavvaM // 34 // jo, jIvathI para jANIne, tyAge sarva padArtha; ke jJAna ja pratyAkhyAna che, vicAratAM paramArtha. 34 paradravya-svabhAvavALA sarva anya bhAvo svasvabhAvarUpa AtmAmAM vyApelA nathI, ema jJAna thatAM ja AtmA tene tyAge che. prathama je jANe che te ja pachI tyAge che, bIjo koI tyAganAra nathI. na grahaNa karavA rUpa tyAga che tethI tyAgavArUpa bhinna kartApaNuM kahevAmAtra che. paramArthathI to svabhAvathI na paDavArUpa jJAna ja pratyAkhyAna che, ema anubhavAya che. arthAt rAgAdi vikalponI upAdhithI rahita svasaMvedanajJAnarUpa je zuddha AtmAno anubhava thAya che, te ja nizcayapratyAkhyAna che. * ema jJAtAne jANavA sAthe pratyAkhyAna hovAmAM karyuM draSTAMta che? te kahe che. jaha NAma kovi puriso paradavvamiNaMti jANiduM cayadi / taha savve parabhAve NAUNa vimuMcade NANI // 35 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. zrI samayasAra jema jANI, "padravya A', kare puruSa ko tyAga; tema jANI sahu bhAva para, sujJa kare parityAga. 35 jema koI mANasa dhobIne tyAMthI AvelI bIjAnI cAdara ajANatAM potAnI mAnI, oDhIne sUto che. tene bIjo mANasa AvI kahe che, "UTha UTha! A cAdara tArI nathI." ema vAraMvAra sAMbhaLatAM pelo mANasa jAgIne barAbara tapAse che ane jevo te jANe che ke cAdara bIjAnI che, te sAthe ja tene choDI de che. arthAt vastu potAnI nathI ema jANavA sAthe ja tyAgabhAva paNa pragaTe che. tema jJAtA-AtmA paNa pArakA bhAvone potAnA mAnato ajJAnarUpa nidrAmAM sUto che. tene guru jagADe che ke jAga ! jAga ! A AtmA parabhAvathI bhinna ekalo-judo che. ema aneka vakhate vacanone sAMbhaLato, aneka cihnothI sArI rIte parIkSA karIne, nizcaya A badhA parabhAva che ema jANIne jJAnI thatAM sarva parabhAvone zIdhra tyAge che. e rIte parabhAvone para jANI tyAge tyAre zuddha AtmAnubhUtine anubhave. mAlinI avatarati na yAvad vRttimatyaMtavegA - danavamaparabhAvatyAgadRSTAMtadRSTiH jhaTiti sakalabhAvairanyadIyairvimuktA svayamiyamanubhUtistAvadAvirbabhUva // 29 // . e parabhAvatyAganA draSTAMtanI draSTi atyaMta vegathI jAnI na thAya tyAM to zIdhra sarva anya bhAvathI mukta A svayaM AtmAnubhUti pragaTa thaI ! (kalaza ra9) ' anubhUtimAM parabhAvano viveka kevI rIte thAya che? tenA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra - 39 uttaramAM prathama bhAvakabhAva saMbaMdhI vivekanA prakArane kahe che - Nasthi mama kovi moho bujhadi uvaoga eva ahamikko / taM mohaNimmamattaM samayassa viyANayA viMti // 36 // moha na mAro koI che, huM upayogI eka;" e mohanirmamatA, lahe samaya-ura-viveka. 36 A lokamAM phaLa ApavAne tatpara thayela moha-mithyAtva ane upalakSaNathI rAgadveSa, kaSAya nokaSAya, karma nokarma, manavacanakAya ane pAMca indriya Adi sarva bhAvakabhAvo puladravyathI banelA che ane TaMkotkIrNa eka jJAnasvabhAvavALA AtmAne jaDabhAvarUpe karavAne azakta che, tethI moha mAro koI saMbaMdhI nathI. jJAnarUpI prakAzavaDe vizvane jANavAmAM catura ane sadA pragaTa pratAparUpa saMpadAvALI caitanya zaktirUpa svabhAvabhAvathI bhagavAna AtmA ja oLakhAya che. tenAthI bhinna modAdi AtmA sAthe ekakSetre rahevA chatAM temAM caitanya guNano abhAva che. tethI jema zikhaMDano mizra svAda chatAM dahIM ane khAMDa svAdabhedathI bhinna samajAya che, tema mohAdi sarva bhAvakabhAvone lakSaNabhedathI bhinna jANIne te pratyethI mamatA-mArApaNAnA bhAvane huM tyAguM chuM. e rIte AtmA sadA ekatvamAM ja pariName che, kAraNa ke samaya eTale mULadravyanI ema ja sthiti che. mATe mohAdi mArA nathI ema bhAvakabhAvano viveka thAya che. svAgatA sarvataH svarasanirbharabhAvaM cetaye svayamahaM svamihaikam / nAsti nAsti mama kazcana mohaH zuddhacidghamamahonidhirasmi // 30 // AtmAnA sarve pradeze jJAnarUpa svarasathI bharapUra evA eka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YO zrI samayasAre mArA svabhAvabhAvane huM svayaM ahIM anubhavuM chuM. moha mAro koI saMbaMdhI nathI, nathI. huM to zuddha caitanyaghana tejano ja bhaMDAra chuM. , (laza 30) have jJAtA yabhAva saMbaMdhI vivekanA prakArane kahe che. Natthi mama dhammaAdI bujjhadi uvaoga eva ahamiko / taM dhammaNimmamattaM samayassa viyANayA viMti // 37 // dharma Adi mArAM nathI, huM upayogI eka e dharma nirmamatva che, samayaza-ura-viveka. 37 . A dharma, adharma, AkAza, kALa, pudgala ane anya jIvAdi zeyabhAvone samasta vizvane jANavArUpe vikasita thatI pracaMDa caitanyazaktie jANe ke koLiyo karIne AtmAnA jJAnaguNamAM zamAvI dIdhA che. paraMtu AtmAmAM magna thaIne prakAzatAM te dravyo, TaMkotkIrNa eka jJAna svabhAvarUpa mArA svabhAvathI bhinna che ane potAnuM bAhyatattvapaNuM choDavAno nizcayathI asamartha che, tethI te kharekhara mArAM nathI. vaLI A svayaM sadA upayogasvarUpe anubhavAto bhagavAna AtmA te sarvathI bhinna ja jaNAya che. ema kharekhara huM eka chuM, tethI jJayajJAyakabhAva mAtrathI paraspara mizra jaNAtA te dharmAdi sarva zeyabhAvone bhinna samajIne te pratyethI mamatA-mArApaNAnA bhAvane huM tyAguM chuM. e rIte AtmA sadA etvamAM ja pariName che, kAraNa ke samaya je mULadravya tenI ema ja sthiti che. tethI dharmAdi mArAM " nathI. A pramANe zeyabhAvano viveka thAya che. ' mAlinI iti sati saha sarvairanyabhAvairviveke svayamayamupayogo bibhradAtmAnamekam / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra prakaTitaparamArthairdarzanajJAnavRttai: kRta pariNatirAtmArAma evaM pravRttaH // 31 // ema sarva bhAvakabhAva ane jJeyabhAvarUpa anya bhAvothI viveka eTale bhedajJAna thatAM A upayoga svayaM eka AtmAne dhAraNa karato nizcaya darzanazAnacAritrane pragaTa karIne temAM pariNamato AtmArUpI ArAmasthAnamAM ramI rahyo che. (kalaza 31) 41 ema darzanajJAnacAritramAM pariNamelA AtmAne svarUpajJAna kevuM hoya che tenuM varNana karatAM A jIva adhikArano upasaMhAra kare che H ahamiko khalu suddho daMsaNaNANamaio sadArUbI / vi asthi majjha kiMcivi aNNaM paramANumittaMpi // 38 // eka arUpI zuddha huM, dRz-jJAnAdika pAtra; nathI anya mAruM kaMI, tribhuvanamAM aNu mAtra. 38 agAu je kharekhara anAdi mohanI unmattatAthI atyaMta apratibuddha hato, tene vairAgyavAna gurue vAraMvAra upadeza ApIne jAgRta karyo tyAre hAthamAM rahelA vistRta suvarNane jovAnA dRSTAMte paramezvararUpa AtmAne jANIne, zraddhA karIne, tathA anubhavIne samyak eka AnaMdasvarUpa thayelo te svarUpanuM varNana karatAM kahe che ke AtmAthI ja pratyakSa evI caitanyajyotimAtra AtmA, te huM chuM; te vaLI anaMta guNaparyAyathI niraMtara pariNamavA chatAM mAruM caitanyasvarUpa ekarUpe ja kAyama rahe che, tethI huM eka chuM; jIva-naranArakAdi azuddha paryAyo ane ajIva-dehAdi tathA puNya pApa Adi nava tattvo mizrarUpa che, temAMthI jAdo jJAnasvarUpe anubhavAto huM sadA zuddha chuM; caitanyamAtra chatAM sAmAnya ane vizeSa upayogalakSaNane na Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasAra 42 - zrI samayasAra tajavAthI huM jJAnadarzanamaya chuM; sparzarasAdi pugalanA guNone jANavA chatAM sparzarasAdipaNe pariNamato nathI tethI sadA arUpI chuM e rIte mAruM pragaTa bhinna svarUpa anubhavato huM dIpuM chuM, evA dedIpyamAnane vizvamAM virAjatI vicitra padArthonI saMpadA jovA jANavA chatAM, kaMI anya paramANu mAtra paNa mAruM AtmApaNe bhAsatuM nathI. jethI AtmA bhAvakabhAva ane zeyabhAva sAthe ekarUpa thaIne pharIthI mohane upajAve che, tethI tema pharI moha utpanna na thavA mATe AtmAnA svarasathI ja mohane mULa sahita ukheDI nAkhatAM, mahAna kevaLajJAnarUpI prakAza pragaTa thAya che. vasaMtatilakA . majantu nirbharamamI samameva 'lokA - Alokamucchalati zAMtarase samastAH / / AplAvya vibhramatiraskariNIM bhareNa pronmana eSa bhag2avAnavabodhasiMdhu: // 32 // mithyAtvamoha ane cAritramoharUpa brAMtino paDado sarvathA dUra karIne A bhagavAna jJAnasiMdhu pragaTa thayo che. tenA lokAnta sudhI UchaLatA zAMtarasamAM he loko, tame eka sAthe atyaMtapaNe magna thAo ! athavA to nATakanA anya je zRMgAra, hAsya, raudra, karuNa, vIra, bhayAnaka, bIbhatsa ane abhuta e ATha rasa che, temAM jIvaajIvano bheda na jANanAra mithyAvRSTi magna rahe che. tene zAMtarasamAM sthira rahenAra samyavruSTi kahe che ke zeyathI bhinna jJAnano anubhava karIne tame paNa zAMtarasamAM magna thAo ! (kalaza 32), | iti pUrvaraMga athavA jIvaadhikAra samApta. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 43 ajIva adhikAra ahIM jIvaajIva banne ekarUpa thaIne raMgabhUmimAM praveza kare che. teone bhinna bhinna oLakhanAra sabhyajJAna che; tethI AdimAM maMgalarUpe samyajJAnanI prazaMsA kare che. zArdUlavikrIDita jIvAjIvavivekapuSkaladRzA pratyAyayatpArSadAn AsaMsAranibaddhabaMdhanavidhidhvaMsAdvizuddhaM sphuTat / AtmArAmamanaMtadhAmasahasAdhyakSeNa nityoditaM dhIrodAttamanAkulaM vilasati jJAnaM manohlAdayat // 33 // jIvAjIvanA vivekarUpa vistIrNa dRSTithI sabhAjanone pratIti karAvatuM, anAdinibaddha baMdhanI vidhine vidhvaMsa karavAthI spaSTapaNe vizuddha thayeluM ane AtmAnuM ArAmasthAna evuM A samyajJAna anaMta tejarUpe ekAeka pratyakSa thaIne have nityapragaTa, dhIra, udAra ane nirAkuLapaNe manane AnaMda ApatuM zobhI rahyuM che. (uAza 33 ) jIvaajIva ekarUpe kevI rIte manAya che ? te kahe che - appANamayANaMtA mUDhA du parappavAdiNo keI / jIvaM ajjhavasANaM kammaM ca tahA parUviMti // 39 // avare ajjhavasANesu tivvamaMdANubhAgagaM jIvaM / maNNaMti tahA avare NokammaM cAvi jIvotti // 40 // kammassudayaM jIvaM avare kammANubhAgamicchati / tivvattaNamaMdattaNaguNehiM jo so havadi jIvo // 41 // jIvo kammaM uhayaM doNNivi khalu kevi jIvamicchati / avare saMjogeNa du kammANaM jIvamicchaMti // 42 // For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI samayasAra evaMvihA bahuvihA paramappANaM vadaMti dummehA / te Na paramaTTa vAI NicchayavAIhiM NiddiTThA // 43 // aneka je ajJAnI jana, jANe nahi cihnarma; nijamativaza te anyathA, kathe jIvanA dharma. 39 AtmA adhyavasAna che, tathA karma nokarma; tIvra maMda anubhAga te, sarva jIvanA dharma. 40 karmodaya paNa jIva che, jIva karma-rasa jANa; karma jIva maLI jIva che, mAne koI ajANa. 41 A saMsAre je satata, ATha karma saMyoga; te ja jIva nahi anya ko, jIva taNo upayoga. 42 ema kahe durbuddhi bahu, AtmA viSe asatya; te paramArthavAdI nahi, kahe sujJAnI satya. 43 AtmAnA asAdhAraNa lakSaNane na jANanAra aneka rIte AtmAne mithyA kahyuM che. 1. rAgadveSathI malina thayelAM adhyavasAna je kudaratI anubhavAya che te ja AtmA che, kemake jema kolaso kALAza vinA nathI, tema kaSAyarahita AtmA anubhavAto nathI. 2. anAdi anaMta pUrvApara saMtatithI bhavamAM bhramaNa karatAM karma ja jIva che, kemake karmathI judo AtmA jaNAto nathI. 3. navuM-jUnuM thatuM zarIra athavA nokarma e ja jIva che, kemake zarIrathI jAdo AtmA jaNAto nathI. 4. tIvra maMda anubhavanA bhedavALA je anaMta rAgAdi adhyavasAnanA saMtAnarUpa anubhAga (karmaphaLa) che te ja jIva che, kemake pratyeka samaye thatA karmabhAvathI judo AtmA jaNAto nathI. For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 1 kapa 5. vizvamAM puNyapApa rUpe pravartI rahela karmavipAka ja jIva che. 6. zAtAazAtAnA tIvramaMda bhedayukta anubhAga athavA karmano rasa e ja jIva che. 7. jIva ne karmanuM zikhaMDa jevuM mizraNa e ja jIva che. 8. khATalAnA ATha lAkaDAnI jema ATha karmano saMyoga ja jIva che. e rIte bIjA paNa kumativALA ghaNA prakAre parane AtmA kahevArUpa mithyA kathana kare che, paraMtu teo AtmAne yathArtha kahenArA nathI, ema jJAnIo kahe che. zAthI teo yathArtha kahenArA nathI ? te darzAve che. ee savve bhAvA puggaladavvapariNAmaNippaNNA / kevalijiNehiM bhaNiyA kaha te jIvo tti vuccaMti // 44 // pugalanAM pariNAmathI, bhAvo te te thAya; kevalI jine bhAkhiyA, cetana kema kahAya ? 44 jethI e adhyavasAnAdi sarva bhAvo vizvasAkSI evA ardhadbhagavaMtoe pudgalanAM pariNAmathI udbhavelA kahyA che, tethI te cetanarUpa thavA asamartha che. parane AtmA kahenArAonuM kathana, Agama, yukti ane svAnubhava pramANathI bAdhita hovAthI yathArtha nathI. te A prakAre - je AtmavAdI hoya te paramArthavAdI che ema Agama vacana che. have yukti ane anubhavathI kahe che: rAgadveSarUpa adhyavasAna e jIvano svabhAva nathI. tene jema mATIthI sonuM jAdu pADe tema bhinna karIne rAgadveSarahita AtmAno anubhava jJAnI svayaM kare che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrI samayasAra 2 thI 7 jJAnIne karmarahita zuddha AtmAno anubhava svayaM thAya che. tevI ja rIte deha rahita, adhyavasAnanAM saMtAna rahita, puNyapApa rahita, anubhAga rahita, zAtA-azAtA rahita ne karmanA saMyoga rahita zuddha AtmAno jJAnIne svayaM anubhava thAya che. vaLI jema khATalAmAM sUnAro judo che, tema ATha karmathI " judo AtmA jJAnI svayaM anubhave che. A pramANe adhyavasAnAdi sarva pudagalamaya che ane cetanarUpa AtmA tethI bhinna che. tema chatAM te viSe vivAda karanArA pratye zAMtipUrvaka kahevuM joIe ke : mAlinI virama kimapare NAkAryakolAha lena svayamapi nibhRtaH san pazya SaNmAsamekam / / hRdayasarasi puMsaH pudgalAdbhinnadhAmno nanu kimanupalabdhirbhAti kiMcopalabdhiH // 34 // he bhAI ! vRthA vivAda karavAthI zAMta thA. eka cha mahinA tuM pote ja potAnA lIna thaIne aMtaramAM ja ke tArA hRdaya-sarovaramAM pudgalathI bhinna caitanyateja rUpa AtmAnI prApti tane bhAse che ke nahIM? (kalaza 34). adhyavasAnAdi kathaMcit AtmA sAthe saMbaMdhavALAM chatAM tene pudgalamaya kema kahyAM ? uttara - aTThavihaM piya kammaM savvaM puggalamayaM jiNA viti / jassa phalaM taM vuccai dukkhaM ti vipaccamANassa // 45 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 47 ATheya karmo pudgala, ema kahe jinarAya; jenA udayavipAkanuM, phaLa kevaLa duHkhadAya. 45 adhyavasAnAdine utpanna karanAra je ATha prakAranAM karma che te sarva pudgalamaya che, ema sarvajJanA jJAnamAM jaNAya che. te karma amuka vakhata sattAmAM rahIne pariNamatAM phaLa ApavAyogya thAya che, tyAre udayAvalimAM praveza kare che. e rIte jAnAM karma samaya samaya udaya AvIne rasa Ape che, te karmanA phaLa kahevAya che. te sarva phaLa anAkuLa lakSaNavALA sukha nAmanA AtmAnA svabhAvathI vilakSaNa hovAthI kharekhara duHkha che. e duHkharUpa karmanA phaLamAM ja AkuLatA lakSaNavALAM adhyavasAnAdi sarve samAya che. tethI jyAM rAgadveSa hoya tyAM cetana hoya. erUpa cetana sAthenA anvayasaMbaMdhathI ekarUpa bhAsavA chatAM te adhyavasAnAdi cetanasvabhAvavALAM nathI, paraMtu pudgalasvabhAvavALAM che. jo te adhyavasAnAdi pudgalasvabhAvavALAM che to pachI tene jIvapaNe kema kahyAM che ? te kahe che - vavahArassa darIsaNamuvaeso vaNNido jiNavarehiM / . jIvA ede savve ajjhavasANAdao bhAvA // 46 // .. adhyavasAnAdika sahu, bhAvo cetanarUpa; vyavahAre upadezatAM, varNavatA jinabhU5. 46 A adhyavasAnAdi sarve bhAvo jIva che ema je sarvajJa bhagavAne kahyuM che, te abhUtArtha evA vyavahAranayanuM kathana che. jema svecchane svecchabhASA vaDe artha samajAvavo jarUrano che, tema vyavahArIjanone paramArtha prere evo vyavahAra, abhUtArtha chatAM, tIrtha pravRtti nimitte darzAvavo nyAyayukta che. te vinA mAtra nizcayathI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra zarIrathI jIvano ekAnta bheda darzAvatAM trasasthAvara jIvone bhasmanI jema ni:zaMkapaNe masaLI nAkhanArane hiMsAnA abhAvano prasaMga Ave. hiMsAnA abhAvathI karmabaMdhano abhAva thAya, tethI rAgISImohI jIvane karmathI baMdhAvA mukAvAno abhAva thAya. e rIte rAgadveSa mohathI jIvane sarvathA bhinna mAnatAM mokSaupAyanA grahaNano abhAva thAya, tethI mokSano paNa abhAva thAya. tema na thavA mATe vyavahArathI upadezatAM zrI jine te adhyavasAnAdi bhAvo jIvapaNe kahyA che. te vyavahAra kayA drita pravarte che? te kahe che -- rAyA hu. Niggado tti ya eso balasamudayassa Adeso / vavahAreNa du uccadi tatthe ko Niggado rAyA // 47 // emeva ya vavahAro ajjhavasANAdi aNNabhAvANaM / / jIvo tti kado sutte tattheko Nicchido jIvo // 48 // narapati vistRta sainyasaha, nIkaLe nagara bahAra; nRpa eka A nIkaLyo, jema kahe vyavahAra. 47 tima adhyavasAnAdine, jIva kahe vyavahAra; paNa nizcayathI sUTamAM, jIva ekarUpa sAra. 48 jema A rAjA pAMca yojana vyApIne nIkaLyo che, e kathanamAM ekalA rAjAne pAMca yojana vyApavuM azakya chatAM sainyasamudAyamAM rAjA" ema kahevAno lokavyavahAra che, paNa vAstavika paramArthathI to tyAM rAjA eka ja che; tema jIva samagra rAgAdi samudAyamAM vyApIne pravarte che, ema kahevAmAM eka jIvane rAgAdi samagra samudAyamAM vyApavuM azakya chatAM adhyavasAnAdimAM "jIva" ema kahevAno vyavahAra che, paNa paramArthathI to jIva eka ja che ema AgamamAM kahyuM che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 49 - jo ema ja che, to te TaMkotkIrNa paramArtha jIva kevA lakSaNavALo che? tenA uttaramAM kahe che. arasamarUvamagaMdhaM avvattaM cedaNAguNamasaiM / jANa aliMgaggahaNaM jIvamaNidiTThasaMThANaM // 49 // sparza-rUpa-rasa-gaMdha vaNa, jIva cetanAvAna; zabda vyakti ke liMga vaNa, anirdiSTasaMsthAna. 49 arasa, arUpa, agaMdha, asparza, azabda, avyakta, aliMgagrahaNa ane anirdiSTasaMsthAna evo te jIva cetanA guNavALo che. te A rIte : jIva (1) pudgaladravyathI bhinna che, tethI tenAmAM rasa guNano abhAva hovAthI arasa che. (2) pudgaladravyanA guNothI bhinna che tethI pote rasa guNarUpe na thavAthI arasa che. (3) paramArthathI tene pulanA svAmIpaNAno abhAva che tethI dravyendriyanA avalaMbanathI rasane grahaNa karato na hovAthI arasa che. (4) svabhAvathI tene kSAyopathamika bhAvano paNa abhAva che tethI bhAvendriyanA avalaMbanathI paNa pote rasane grahaNa karato na hovAthI arasa che. (5) sakala sAdhAraNa eka saMvedana pariNAma svabhAvavALo che, tethI mAtra rasavedanA pariNAmane prApta thaIne pote rasane grahaNa karato na hovAthI arasa che. (6) saMpUrNa zeyane jJAyaka sAthe tAdAbhyano niSedha che, tethI rasane jANavAmAM pariNamelo chatAM pote rasarUpe pariNamato na hovAthI arasa che. 1 upara je rIte AtmA arasa hovAmAM cha kAraNo kahyAM te ja rIte "rasane ThekANe anukrame "rUpa' "gaMdha "sparza" ane "zabda" mUkIne AtmA arUpa che, agaMdha che, asparza che, azabda che ema Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra darekamAM cha prakAre kAraNa sahita vyAkhyAna vicArI levuM. zabda e pudgalano guNa nathI paNa paryAya che tethI tenA saMbaMdhamAM guNane ThekANe paryAya samajavo, jemake jIva (1) pudgaladravyathI bhinna che tethI tenAmAM zabdaparyAyano abhAva hovAthI azabda che... vagere. 50 saMsthAna eTale AkAra. jIva anirdiSTasaMsthAna che eTale teno AkAra kahI zakAto nathI te A prakAre (1) pudgaladravyathI utpanna thatA zarIranA saMsthAnane AtmAno AkAra kahevAnI azakayatAthI jIva anirdiSTasaMsthAna che. (2) niyata svabhAvavALo AtmA aniyata saMsthAnavALA anaMta zarIramAM rahI zakato hovAthI jIva anirdiSTasaMsthAna che. (3) saMsthAna nAmakarmano pudgalamAM nirdeza thato hovAthI jIva anirdiSTasaMsthAna che. (4) bhinna bhinna saMsthAnarUpa pariNamelA samasta vastusamudAyane ekatrapaNe jANavAnI zaktivALo chatAM pote akhila lokamAM milanazUnya asaMga che evI pragaTa thatI nirmaLa anubhUtithI atyaMta nirAkAra hovAthI jIva anirdiSTasaMsthAna che. jIva (1) zeyarUpe vyakta evA padbhavyAtmaka lokathI jJAtApaNe anya hovAthI avyakta che, (2) vyakta evA kaSAya samudAyarUpa bhAvakathI anya hovAthI avyakta che, (3) avyakta caitanya sAmAnyamAM samasta vyakta padArtho magna thAya che tethI avyakta che, (4) AtmAne kSaNabhara paNa vyaktapaNAno sadbhAva na hovAthI avyakta che; (5) vyakta avyakta ane mizra pratibhAsavA chatAM kevaLa vyaktapaNAne sparzato na hovAthI avyakta che, (6) bAhya ane aMtaraMgamAM svayaM pragaTa anubhavAtA chatAM tenI vyakta thavA pratye upekSA prakAze che tethI avyakta che. rasa, rUpa, gaMdha, sparza, zabda, saMsthAna ane vyaktattvano abhAva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 51 chatAM svasaMvedana baLathI jIva nitya AtmA-pratyakSa che, topaNa tene indriyathI jANavAmAM bAhya cihnarUpa anumeya mAtrano abhAva hovAthI jIva aliMgagrahaNa che. e rIte pugalanA guNothI rahita ane indriyathI agocara evo jIva cetanA guNavALo che. te A prakAre : samasta vivAdane haThAvanAra bhedavijJAnIone sarvasva arpaNa karanAra, saMpUrNa lokAlokane jANavArUpe koLIo karIne atyaMta tRptithI jANe dhImA zAMta thayelA, sarvakALa leza paNa calAyamAna na thatAM, temaja ananyasAdhAraNapaNe, svabhAvabhUta ane svayaM anubhavAtA evA cetanAguNa vaDe nitya aMtaramAM prakAzato hovAthI je cetanAguNavALo che, te ja kharekhara bhagavAna amala Aloka (nirmaLa darzanajJAnarUpa) jagatamAM eka TaMkotkIrNa pratyam jyotirUpa jIva che. mAlinI sakalamapi vihAyAhnAya cicchaktirikta sphuTataramavagAhya svaM ca cicchaktimAtram / imamupari caraMtaM cAru vizvasya sAkSAt kalayatu paramAtmAtmAnamAtmanyanaMtam // 35 // caiitanyazaktithI rahita evA sarva padArthono zIdhra tyAga karIne ane atyaMta pragaTa evI potAnI caitanyazaktimAtra bhAvamAM praveza karIne, vizvanI ramaNIyatAmAM sarvatra upara ja tarI AvatuM A je paramautmArUpa anaMta Atmatattva che, teno potAnA AtmAmAM tame sAkSAt anubhava karo. (kalaza 35) caitanyathI anya bhAvo pudgalamaya che e viSenI gAthAonuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra have sUcana karatAM kAvya kahe che : anurupa cicchaktivyAptasarvasvasAro jIva iyAnayam / . ato'tiriktAH sarve'pi bhAvAH paudgalikA amI // 36 // caitanyazaktithI vyApta ane sarvanA sArarUpa je A anubhavAya che, te ATalo ja A jIva che. tethI uparAMta je badhA bhAvo che te pusalAnA cha... (isa u6) e viSenuM vyAkhyAna vistArathI cha gAthAmAM kare che. jIvassa Natthi vaNNo Navi gaMdho . ___Navi raso Navi ya phAso / Navi rUvaM Na sarIraM Navi saMThANaM Na saMhaNaNaM // 50 // jIvassa Nasthi rAgo Navi doso Neva vijade moho / No paccayA Na kammaM NokammaM cAvi se Nathi // 51 // jIvassa Natthi vaggo Na vaggaNA Neva phaDDayA keI / No ajjhappaTThANA va ya aNubhAyaThANANi // 52 // jIvassa Natthi keI joyaTThANA Na baMdhaThANA vA / Neva ya udayaTThANA Na maggaNaTThANayA keI // 53 // No ThidibaMdhaTThANA jIvassa Na saMkilesaThANA vA / Neva visohiDANA to saMjamaladdhiThANA vA // 54 // Neva ya jIvaTThANA Na guNaTThANA ya atthi jIvassa / jeNa du. ede savve puggaladavvassa pariNAmA // 55 // nathI jIvanAM sparza ke, gaMdha svAda ke vAna; nahIM rUpa nahi sehanana, zarIra ke saMsthAna. 50 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra 53 nathI jIvanAM rAga ke, teSa moha ke karma; mithyAtvAdi pratyaya nahi, temaja nahi nokarma. 51 nathI jIvanAM spardhako, varga vargaNA koya; nahi AdhyAtmikasthAna ke, rasasthAna nahi hoya. para nathI jIvanamAM koI paNa, baMdha-yoganAM sthAna; nahIM koI tenAM kadI, udaya-mArgaNA sthAna. pa3 sthitibaMdha nathI jIvanAM, ke saMkleza vidhAna; nahIM vizuddhisthAna ke, saMyamalabdhisthAna. 54 jIvasthAna nathI jIvanAM, ke guNasthAna tamAma; nizcayathI e to badhAM, pudgalanAM pariNAma. 25 (1) je kALo, nIlo, pILo, lAla ne dhoLo e pAMca bhede varNa che te sarva paNa pudgaladravya-pariNAmapaNe anubhUtithI bhinna hovAthI jIvano nathI. (2) je sugaMdha ane durgadha e be bhede gaMdha che te sarva paNa pudgaladravya pariNAmapaNe anubhUtithI bhinna hovAthI jIvano nathI. (3) je kaDavo, khAro, tIkho, khATo ne gaLyo e pAMca bhede rasa athavA svAda che te ... jIvano nathI. (4) je snigdha, rUkSa, zIta, uSNa, bhAre, halako, narama, kaThaNa e ATha bhede sparza che te jIvano nathI. (5) rasasparzAdi jemAM sAmAnyapaNe rahyAM che evuM je rUpa athavA mUrti che te ... jIvanAM nathI. (6) je audArika vaikriyika, AhAraka, taijasa ne kAryaNa e pAMca bhede zarIra che te ... jIvanAM nathI. (7) je samacaturasa, nyagrodha parimaMDala, svAti, kunja, vAmana ane hUMDaka e cha bhede saMsthAna che te...jIvanAM nathI. (8) je vajavRSabhanArAca, vajanArA, nArAca, ardhanArAya, kIlikA ane asaMprAptAsRpATikA e cha bhede saMhanana che te . jIvanAM nathI. (9) je prItirUpa rAga che te ... jIvano nathI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 54 ... (10) je aprItirUpa dveSa che te jIvano nathI. (11) je tattvanI apratipattirUpa darzanamoha che te ... jIvano nathI. (12) je mithyAtva avirati kaSAya ne yoga e cAra bhede pratyayo athavA baMdhahetu che te ... jIvanA nathI. (13) je jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra ne aMtarAya e ATha bhede karma che te ... jIvanA nathI. (14) je AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchvAsa, bhASA ane mana e cha paryApti ane audArika, taijasa, kArmaNa e traNa zarIrane yogya AhAranI vargaNA athavA nokarma che te ... jIvanAM nathI (15) je cokasa zaktidhArI paramANunA samUharUpa varga che te... ... jIvanA nathI. (16) je varganA samUharUpa vargaNA che te jIvanI nathI. (17) je maMdatIvra rasavALA karmadalanI viziSTa racanArUpa spaAko che te ... jIvanAM nathI, (18) je svaparanA ekatva adhyAsathI thatA zuddhacaitanya pariNAma sivAyanA adhyAtmasthAno che te ... jIvanAM nathI. (19) je bhinna bhinna prakRtinA rasapariNAmarUpa anubhAga sthAno che te ... jIvanAM nathI. (20) je kAya vAk mano vargaNAnA pariskaMdarUpa yogasthAno che te... jIvanA nathI. (21) je bhinna bhinna prakRtinA pariNAmarUpa baMdhasthAno che te ...jIvanAM nathI. (22) je potAnuM phaLa ApavAne samartha thayelA karmanI avasthArUpa udayasthAno che te ... jIvanAM nathI. (23) je gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, lezyA, bhavya, samyaktva, saMjJA ane AhAra e 14 bhede mArgaNAsthAno che te ... jIvanAM nathI. (24) je bhinna bhinna prakAre abAdhA-aMtarakAla sahita karmanI kALa-maryAdArUpa sthiti baMdhasthAno che te ... jIvanAM nathI. (25) je kaSAyavipAkanI adhikatArUpa saMklezasthAno che te ... jIvanAM nathI. (26) je kaSAyavipAkanI maMdatArUpa vizuddhisthAno che te ... jIvanAM nathI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) je cAritramoha vipAkanI krame nivRtti thavArUpa saMyamalabdhisthAno che te ... jIvanAM nathI. (28) je paryApta aparyAptasUkSma ekendriya, bAdara ekendriya, beindriya, teidriya, cariMdriya, saMzIpaMceMdriya, ne asaMjJIpaMceMdriya e 14 bhede jIvasthAna che te jIvanA nathI. (29) je mithyAvRSTi, sAsAdanasamyagdaSTi, sabhyagmithyAvRSTi, asaMyatasamyagdaSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyuta, apramattasaMyata, apUrvakaraNa, upazamakakSapaka, anivRttikaraNa athavA bAdarasAMparAya upazamakakSapaka, sUkSmasAMparAya upazamakakSapaka, upazAMtakaSAya, kSINakaSAya, sayogakevalI ane ayogakevalI e 14 bhede guNasthAno che te sarva paNa pudgala dravya pariNAmapaNe. anubhUtithI bhinna hovAthI jIvanAM nathI. zAlinI varNAdyA vA rAgamohAdayo vA bhinnA bhAvAH sarva evAsya puMsaH tenaivAMtastattvataH pazyato'mI no dRSTAH syurdRSTamekaM paraM syAt // 37 // bahiraMga varNAdi athavA aMtaraMga rAgamohAdi e sarva bhAvo A AtmAthI bhinna ja che. tethI aMtaramAM vAstavikapaNe jotAM-zuddha AtmAmAM lIna thatAM--e bhAvo dekhAtA nathI, mAtra eka AtmA ja dekhAya che. (kalaza 37) zaMkA :- jo A varNAdi bhAvo jIvanA nathI to anya karmasiddhAMtagraMtha vageremAM te jIvanA kema kahyA che ? samAdhAna : vavahAreNa du ede jIvassa havaMti vaNNamAdIyA / guNaThANaMtA bhAvA Na du keI NicchayaNayassa // 56 // 55 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 zrI samayasAra varNAdika vyavahArathI, jIvataNA kahevAya; guNasthAnAMta na nizcaye, koI jIvanA thAya. 56 vyavahAranaya paryAyAzrita che tethI, kesUDAthI raMgAyelA kapaDAnI samAna, jIva ne pugalanA saMyoge je baMdha paryAya che tene avalaMbIne pravartato, paranA bhAvane jIvanA kahe che; nizcayanaya dravyAzrita che tethI mAtra jIvanA svAbhAvika bhAvane avalaMbIne pravartato, paranA sarva bhAvone jIvanA hovAnuM niSedhe che. tethI varNAdithI aMte guNasthAna sudhInA bhAvo vyavahAranayathI jIvanA che ema kahevAya che ane nizcayanayathI jIvanA nathI ema kahevAya che. A pramANe bhagavAnanuM kathana syAdvAdayukta che. nizcayathI varNAdi jIvanA kevI rIte nathI ? te kahe cheeehi ya saMbaMdho jaheva khIrodayaM muNedavvo / Na ya huMti tassa tANi du uvaogaguNAdhigo jamhA // 5 // varNAdikathI jIvane, nIra kSIra sama meLa; upayogAdhika jIvamAM, te sauno nahi khela. pa7 jema pANI bheLavelA dUdhane pANI sAthe eka kSetrAvagAha saMbaMdha che, to paNa dUdhanA guNe karI te pANIthI jAduM hovAthI nizcayathI tAdAbhya saMbaMdha nathI; tema varNAdi pulapariNAma sAthe jIvane ekatrAvagAha saMbaMdha che, chatAM AtmA potAnA upayoga guNa vaDe adhika-sarva anya dravyathI judo--hovAthI tAdAmya saMbaMdha nathI; agni ne uSNatAnI samAna AtmAno upayoga sAthe tAdAbhya saMbaMdha che tevI rIte varNAdi sAthe tAdAbhya saMbaMdha nathI; tethI nizcayathI varNAdi pudgalanAM pariNAma che, AtmAnAM nathI. vyavahAranaya anyanA guNone anyamAM Arope evo virodhI kema che? te kahe che : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra paMthe mussaMtaM passidUNa logA bhaSAMti vavahArI / mussadi eso paMtho Na ya paMtho mussade koI // 58 // taha jIve kammANaM NokammANaM ca passiduM vaNNaM / jIvassa esa vaNNo jiNehiM vavahArado utto // 59 // evaM gaMdharasaphAsarUvA deho saMThANamAiyA je ya / savve vavahArassa ya NicchayadaNDU vavadisati // 60 // jema mArgamAM pathikane, lUMTAtA avaloka 'mArga A lUMTAya che', ema kahe che loka. 58 tema joI A jIvamAM, varNa karma norma zrI jina naya vyavahArathI, he jIvanA dharma, 59 ema gaMdha rasa sparzarUpa, tathA deha saMsthAna; 'jIva sarva' vyavahAra e, kahe paramArtha sujANa. 90 57 jema vyavahArI loko mArgamAM musApharane lUMTAtA joIne 'A mArga lUMTAya che' ema kahe che, tema jIvamAM varNAdiyukta karma nokarmane joIne, te varNAdi AtmAnA che ema vyavahArathI bhagavAne kahyuM che. paNa jema mArga lUMTAya nahIM tema nitya amUrta ane upayoga lakSaNavALA jIvamAM varNAdi nathI. arthAt vyavahAranuM kathana upacAra mAtra che, vAstavika nathI. tethI kyAreya bhinna na thaI zake evA tAdAtmya lakSaNe te varNAdithI guNasthAna sudhI koI paNa AtmAnA nathI. jIvane varNAdi sAthe tAdAtmyalakSaNa saMbaMdha zAthI nathI ? te kahe che - tattha bhave jIvANaM saMsAratthANaM hoMti vaNNAdI / saMsArapamukkANaM Natthi hu vaNNAdao keI // 61 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra saMsAre sthita jIvane, varNAdi kadI hoya; paNa saMsAravimuktane, nahi varNAdika koya. 61 je sarva avasthAmAM je bhAva sAthe vyApe ane koI avasthAmAM te bhAvanI vyApti rahita na hoya, te te bhAva sAthe tAdAbhya saMbaMdha dharAve che. pudgala sarva avasthAmAM varNAdi sAthe vyApta che, koI avasthAmAM varNAdithI avyApta nathI, tethI pudgalane varNAdi sAthe tAdAtma saMbaMdha che. paNa AtmA to saMsAra avasthAmAM hoya tyAM sudhI paNa kathaMcit eTale koI apekSAe varNAdi sAthe vyApta che; ane mokSa avasthAmAM varNAdithI sarvathA avyApta che, tethI AtmAne varNAdi sAthe tAdAbhya saMbaMdha jarA paNa nathI. jIvane varNAdi sAthe tAdAtma mAnavAmAM zo doSa Ave che? te kahe che jIvo ceva hi ede savve bhAvAtti maNNase jadi hi / jIvassAjIvassa ya Nasthi viseso du de koI // 2 // jaDanA tema ja jIvanA, che varNAdi azeSa; ema mAna to nahi bane, jIvAjIva vizeSa. 62 jema varNAdi bhAva AvirbhAva-tirobhAvapaNe thoDe ghaNe aMze pragaTa thaIne sarva avasthAmAM pudgala dravyane anusaratA pudgala sAthe tAdAbhyapaNuM pragaTa kare che, tema te te rIte jIvane anusaratA jIva sAthe paNa tAdAbhyapaNuM pragaTa kare che ema jeno Agraha hoya, tenA mate pudgala sivAyanA dravyomAM asAdhAraNa evA varNAdino jIva dvArA svIkAra thatAM pudgala ane jIvanI vizeSatA na rahe. tethI pudgalathI bhinna jIvadravyanA abhAvano prasaMga Ave. saMsAra avasthAmAM paNa jIvane varNAdithI tAdAtma mAnatAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa 1. jIvAjIva adhikAra e ja doSa Ave che ? aha saMsAratthANaM jIvANaM tujha hoti vaNNAdI / tamhA saMsAratthA jIvA rUvittamAvaNNA // 3 // evaM puggaladavvaM jIvo tahalakkhaNeNa mUDhamadI / NivvANamuvagado vi ya jIvattaM puggalo patto // 64 // saMsAre paNa jIvane, jo varNAdi manAya; ' to saMsArI jIva e, rUpI bane sadAya. 63 pudgala paNa te lakSaNe thAya cetanAvAna; cetanamaya pudgala vaLI, pAme paNa nirvANa. 64 jo saMsAra avasthAmAM paNa varNAdi tAdAbhyapaNe jIvanAM mAnIe to jIva avazya rUpI thAya. ane rUpIpaNuM e to pulanuM sadA sAthe rahenAruM asAdhAraNa lakSaNa che, tethI pudgala te jIva thAya ane mokSa-avasthAmAM paNa rUpIpaNuM tAdAbhyapaNe kAyama rahe tethI pudgalano ya mokSa thAya ! ema pudgalathI bhinna jIvadravyano abhAva mAnatAM jIvanA abhAvano prasaMga Ave. tethI saMsAra avasthAmAM paNa varNAdi tAdAbhyapaNe jIvanA nathI. Agama ane anumAna pramANathI paNa varNAdi jIvanA nathI ekaM ca doNNi tiNNi ya. - vattariya paMa raMdriya nIvA | bAdarapajattidarA payaDIo NAmakammassa // 65 // edAhi ya NivattA jIvaTThANAu karaNabhUdAhiM / payaDIhiM puggalamaIhiM tAhiM kahaM bhaNNade jIvo // 66 // sUkSma-bAdara ekendriya, indriya be traNa cAra; saMjJI-asaMjJI paMcendriya, paryApta-Itara prakAra. 65 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 - zrI samayasAra nAmakarmanI prakRti e, race cauda jIvasthAna; jIvarUpa e che nahIM, jaDa che nizcaya mAna. 66 - nizcayathI upAdAnapaNe karma ane karaNanI abhinnatA hovAthI je jenA vaDe karAya te te rUpa hoya che. jema ke suvarNapatra suvarNavaDe karAyeluM suvarNa che, anya nahIM. tema upara kahyA te 14 jIvasthAna pudgalamaya evI nAmakarmanI prakRti vaDe karAyelA pudgala ja che, jIva nathI. te nAmakarmanI prakRti pudgalamaya hovAnuM AgamamAM kahyuM che; temaja tRzyamAna zarIranA AkAra Adi mUrta kArya uparathI tenA kAraNarUpa nAmakarmanI prakRti mUrta hovAnuM anumAna thAya che. . e ja rIte varNa, gaMdha, rasa, sparza, rUpa, zarIra, saMsthAna, saMvanana paNa pugalamaya nAmakarmanI prakRtithI banelA, pudgala sAthe abhinna hovAthI uparyukta jIvasthAnamAM AvI jAya che. tethI varNAdi jIva nathI ema nizcayanayano siddhAMta che. te upajAti nirvartyate yena yadatra kiMcit tadeva tatsyAna kathaM ca nAnyat / rUkmeNa nirvRttamihAsikozaM pazyaMti rUkmaM na kathaMcanAsim // 38 // je jenA vaDe baneluM hoya te te rUpe kahevAya. jemake sonAnA myAnamAM rahelI taravAra vyavahArathI sonAnI kahevAya, paraMtu tene bahAra kADhatAM loko myAnane sonAnuM jAe che, koI rIte taravArane sonAnI thayelI jotA nathI! (kalaza 38) A upajAti - ft varNAdi sAmagryamidaM vidaMtu nirmANamekasya hi pudgalasya / tato'stvidaM pudgala eva nAtmA yataH sa vijJAnaghanastato'nyaH // 39 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra varNAdi sarva eka pudgalanI ja banAvaTa che, tethI pudgalarUpa ja che, AtmArUpa nathI. AtmA to te sarvathI jAdo vijJAnaghana che, ema jANo. (kalaza 39) AtmA sivAya anya kaMI paNa jIva kahevAya te vyavahAra mAtra che pajjattApajjattA je suhumA bAdarA ya je ceva / dehassa jIvasaNNA sutte vavahArado uttA // 67 // sUkSma bAdara Adi sAta, paryApta-Itara prakAra; dehataNA e bhedane, "jIva' kahe vyavahAra. 67 sUkSma ekendriya, bAdara ekendriya, beindriya, te indriya, caurindriya, saMkSIpaMcendriya, asaMjJI paMcendriya e sAtene paryApta aparyApta e be bhede letAM 14 prakAre jIva kahevAya che, te mAtra vyavahArathI kahevAya che. e zarIranI saMjJAne zAstramAM jIvanI saMjJApaNe kahI che te vyavahArathI kahI che. jema ghaDAmAM ghInI prasiddhithI ghIno ghaDo ema kahevAya che, tema dehamAM jIvanI prasiddhithI varNAdiyukta jIva ema kahevAya che. jema koIe janmathI mAtra eka ghI bharavAno ghaDo ja joyo hoya tethI ghaDAne ghIno mAne, tene koI samajAve ke ghaDo ghIno nathI paNa mATIno che; tema jene anAdithI azuddha jIvano paricaya che ane zuddha jIvano paricaya nathI, evA ajJAnIne bodha pamADavA samajAve che ke A jIvane varNAdimaya tuM mAne che te vastutaH varNAdimaya nathI paNa jJAnamaya che. anuSTrapa : pRtavuMmamaMdhAneDA DuMmo tamo ne vet | jIvo varNAdimajjIvajalpane'pi na tanmayaH // 40 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra ghaDAne ghIno ghaDo kahetAM te ghIno thaI jato nathI; tevI rIte vyavahA2thI jIvane varNAdimaya kahetAM te varNAdimaya thaI jato nathI. dara A uparathI nirNIta thAya che ke je rAgAdibhAvo che te paNa jIva nathI mohaNakammassudayA du vaNNiyA je ime guNadvANA / te kaha havaMti jIvA je NiccamacedNA uttA // 68 // mohakarma udayAnusAra, varNaviyAM guNasthAna; jIvarUpa te nA bane, sadA acetana mAna. 68 paudgalika mohanIya karmanA udayathI guNasthAna thAya che. kAraNane anusarIne kArya hoya, tethI te sarva guNasthAno paNa sadA acetana ja che. ane AtmA to cetanasvabhAvathI vyApta hoI, te sarvathI judo bheda-vijJAnIone pratyakSa anubhavamAM Ave che. e rIte rAga, dveSa, moha, pratyaya, karma, nokarma, varga, vargaNA, spardhvaka, adhyAtmasthAna, anubhAgasthAna, yogasthAna, baMdhasthAna, udayasthAna, mArgaNAsthAna, sthitibaMdhasthAna, vizuddhisthAna ane saMyamalabdhisthAna paNa pudgalakarmapUrvaka thAya che tethI sadA acetana hoI pudgala ja che, jIva nathI; ema sahaja siddha thAya che. anuSTupa anAdyanaMtamacalaM svasaMvedyamidaM sphuTam / jIvaH svayaM tu caitanyamuccaizcakacakAyate // 41 // anAdi anaMta, acaLa ane svasaMvedyapaNe pragaTa evo A jIva pote to caitanyarUpe atyaMtapaNe prakAze che. (kalaza 41) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jIvAjIva adhikAra zArdUlavikrIDita varNAdyaiH sahitastathA virahito dvedhAstyajIvo yato nAmUrtatvamupAsya pazyati jagajjIvasya tattvaM tataH / ityAlocya vivecakaiH samucitaM nAvyApyativyApi vA vyaktaM vyaMjitajIvatattvamacalaM caitanyamAlaMbyatAm // 42 // varNAdi sahita ane varNAdi rahita (saMsArI ne siddha) ema be prakAre jIva che. tethI jIvanuM lakSaNa varNAdi kahIe to avyAptidoSa lAge, kAraNa ke te lakSaNa badhA jIvomAM vyApatuM nathI; ane jIvanuM lakSaNa arUpIpaNuM kahIe to ativyAptidoSa lAge, kAraNa ke ajIva paNa be prakAre cheH rUpI pudgala ane arUpI dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza ne kALa. mATe amUrtane upAsatAM jagatanA jIvone jIvatattvanI prApti thatI nathI. ema vicArIne bhedajJAna karanAre avyApti ativyApti doSothI rahita, pragaTapaNe jIvatattvane sUcavanAruM, acala lakSaNa je caitanyapaNuM che, tenuM avalaMbana laIne upAsanA karavI joIe. (kalaza 42) vasaMtatilakA jIvAdajIvamiti lakSaNato vibhinnaM jJAnI jano'nubhavati svayamullasaMtam / ajJAnino niravadhipravijUMbhito'yaM mohastu tatkathamaho bata nAnaTIti // 43 // jIvathI ajIva bhinna che ema lakSaNa dvArA jANIne samyavruSTi jJAnIjana te svayaM ullasatA-svasvarUpamAM pariNamatA-Atmatattvane anubhave che. paraMtu ajJAnIno moha avadhi rahita vistarelo che, tethI te to mAtra saMsAramAM punaH punaH nAca kare che !! (kalaza 43) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 zrI samayasAra bhale nAce, to paNa vasaMtatilakA asminnanAdini mahatyavivekanATye varNAdimAnaTati pudgala eva nAnyaH / rAgAdipudgala vikAra viruddha zuddha caitanya dhAtumayamUrtirayaM ca jIvaH // 44 // A anAdinI mahA avivekarUpa nATakazAlAmAM varNAdiyukta pudgala ja nAca kare che, anya nahIM, kAraNa ke jIva to rAgAdi pudgalanA vikArothI rahita zuddha caitanyadravyanI mUrti che. (kalaza 44) maMdAkrAntA itthaM jJAnakra kacakalanApATanaM nATayitvA jIvAjIvau sphuTavighaTanaM naiva yAvatprayAtaH / vizvaM vyApya prasabhavikasadvyaktacinmAtrazaktyA jJAtR dravyaM svayamatirasAttAvaduccaizcakAze // 45 // AvI rIte bhedajJAnarUpI karavata calAvavAnI AvaDatane nacAvIne jIvaajIva jyAM spaSTa chUTA paDe nahIM tyAM to pragaTa caitanyamAtra zaktivaDe baLapUrvaka vikAsa pAmatuM jJAnatattva pote vizvane vyApIne ati rasathI atyaMtapaNe pramaze che. arthAt jIvaajIva spaSTa jAdAM thavAthI mokSa prApta thAya te pahelAM kevaLajJAna pragaTa thAya che. . (kalaza 45) ema jIvaajIva ekaThAM nAcatAM hatAM tene jAdA oLakhI levAthI chUTAM paDIne raMgabhUmiparathI jatAM rahyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 65 2. kartAkarma adhikAra jIva ane ajIva have kartAkarmane veSe praveze che. tene oLakhanAra samyajJAna che tethI jJAnanA mahimAnuM kAvya kahe che maMdAkrAMtA ' eka: kartA cidahamiha me karma kopAdayo'mI ityajJAnAM zamayadabhitaH kartRkarmapravRttim / jJAnajyotiH sphurati paramodAttamatyaMtadhIraM sAkSAtkurvanirupadhipRthagdravyanirbhAsi vizvam // 46 // huM je cetana chuM te ekalo ja kartA chuM ane A krodhAdi mArAM karma che- evI ajJAnIonI kartAkarmanI pravRttine cAre bAjuthI zAMta pADatI parama udAra ane atyaMta dhIra jJAnajyoti, chaye dravya jemAM nirupadhi eTale anyanI madada vinA bhinna bhinna prakAzI rahyAM che, evA vizvano sAkSAtkAra karatI pragaTa thAya che. (kalaza 46) jAva Na vedi visesaMtaraM tu AdAsavANa dohapi / aNNANI tAvaduH so kohAisu vaTTade jIvo // 69 // kohAisu vaTuMtassa tassa kammassa saMcao hodi / jIvassevaM baMdho bhaNido khalu savvadarasIhiM // 70 // ' AtmAstrava e be viSe, bheda na samaje jyAMya; jIMva ajJAnI tyAM sudhI, rahe krodhAdimAMya. 69 krodhAdikamAM vartatAM, karma ja saMcaya thAya; ema ajJAnI jIvane, baMdha kahe jinarAya. 70 AtmA ane jJAnano tAdAbhya saMbaMdha che, tethI jJAnakriyAmAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra pravartavuM te doSa nathI. paraMtu AtmA ane krodhAdi Asavono saMyogasaMbaMdha che, tethI Avo AtmAthI jAdA parabhAva che ane temAM pravartavuM e doSa che. ema jyAM sudhI jIva svayaM (pote) ajJAnathI AtmA ane Asava e bannene bheda pADIne judA jANato nathI, tyAM sudhI te parabhAvone svabhAva mAnIne niHzaMkapaNe krodhAdi kare che, rAga kare che, dveSa kare che, moha kare che. e rIte je svayaM ajJAnI thayelo potAnI sahaja jJAnamAtra udAsIna avasthAne choDIne pravartato pratibhAse che, te kartA che. ane mAtra jANavArUpa AtmAnuM kArya che tenAthI bhinnasvarUpe utpanna thatA je krodhAdi pratibhAse che, te karma che. te krodhAdi pariNAmane nimitta karIne svayaM pariNamatA evA pudgalakarmano tene saMcaya thAya che ane e rIte jIvapudgalanA paraspara eka kSetre rahevA rUpa saMbaMdhavALo baMdha siddha thAya che. te baMdha thavAmAM nimittaparaMparA hovA chatAM itaretara AzrayadoSa dUra karIne joIe to tenuM mULa kAraNa kartAkarma pravRttinA nimittarUpa eka ajJAna ja che. A kartAkarma pravRttinI nivRtti kyAre thAya che ? te kahe che - jaiyA imeNa jIveNa appaNo AsavANa ya taheva / NAdaM hodi visesaMtaraM tu taiyA Na baMdho se 71 // AtmA ne Asava viSe, viziSTabheda jaNAya; tyAre baMdha na jIvane, jJAnI eha gaNAya. 71 jJAna e AtmAno svabhAva che; tethI jJAnamAM pariNamavuM e svabhAva che ane krodhAdimAM pariNamavuM e krodhAdirUpa parabhAva che. AtmA jJAnamAM pariName tyAre krodhAdirUpa nathI hoto ane krodhAdimAM pariName tyAre jJAnarUpa nathI raheto. ema AtmA ane Asavo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra eka vasturUpa nathI, paNa bhinna che. evo bheda jyAre jIva samaje che, tyAre ajJAna dUra thaIne samyajJAna thatAM, te anAdinI kartAkarmanI pravRttithI nirvate che, tethI tene pudgalakarmabaMdhano nirodha thAya che. e rIte jJAnathI ja baMdhanirodha siddha thAya che. mAtra jJAnathI ja baMdhanirodha kevI rIte thAya che? te kahe chennaaduunn AsavANaM asucittaM ca vivarIyabhAvaM ca / . dukkhassa kAraNaMti ya tado NiyattiM kuNadi jIvo // 72 / / AsavanuM azucipaNuM, ne viparIta vibhAva; duHkhakAraNa jANI kare, jIva nivRttisvabhAva. 7ra bhedajJAna thatAM jIvane jaNAya che ke-pANImAM zevALanI samAna Asavo pariNAmane bagADanArA kharekhara azuci che ane bhagavAna AtmA to ati nirmaLa caitanyarUpe sadA anubhavAto atyaMta pavitra ja che; Asavo para vaDe jaNAvA yogya hovAthI jaDarUpa atyaMta viparIta svabhAvavALA che ane bhagavAna AtmA to sadA vijJAnaghana-svabhAvapaNe svayaM svaparaprakAzaka hovAthI ananya svabhAvavALo che; Asavo vyAkuLatA utpanna karatA hovAthI kharekhara karmabaMdha ane duHkhanAM kAraNa che ane bhagavAna AtmA to sadA anAkuLa svabhAvavALo hovAthI karmanuM kArya ke kAraNa nathI ane duHkhanuM kAraNa paNa nathI. e rIte jyAre AtmA ne Asavono bheda jANe che, tyAre jIva krodhAdi AsravothI nivarte che; kAraNa ke krodhAdithI na nivartanArane pAramArthika bhedajJAnanI asiddhi che. jJAna hoya tyAM AsavathI nivarselo hoya che, e rIte jJAnathI ja baMdhanirodha thAya che ema kahyuM, tethI ajJAnazakriyAnayano niSedha thayo; ane AtmA ne AsavanuM bhedajJAna chatAM AsavathI nivarte Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra nahIM ema mAnanArane jJAna ja nathI ema kahyuM, tethI ajJAnAMzajJAnanayano paNa niSedha thayo. arthAt krodhAdithI nivartI AtmAmAM sthira thanArane ja vAstavika bhedajJAna thAya che. AtmAnA anubhava vakhate samyaphacAritra paNa hoya che, tethI tyAM Asavano nirodha che. samyagdarzana thayA pachI cAritramohane laIne kaMIka malinatA thAya che, paraMtu te AtmAne karmanA udayathI bhinna ja jANe che. mAnyatA sAcI hovAthI tyAM samyagdarzana hoya che. ajJAna avasthAmAM je karma baMdhAtAM hatAM te karatAM jJAna avasthAmAM bahu alpa karma baMdhAya che, kAraNa ke AsavanuM mukhya kAraNa je mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI teno tyAM abhAva che. tethI samyagdaSTine abaMdhaka kahyo che. cAritramohane laIne krodhAdi udaya Ave, to paNa potAne krodhAdirUpa na mAne, tethI alpa baMdha thAya. jeTaluM jJAna che teTaluM abaMdhapaNuM thAya che. mAlinI parapariNatimujjhat khaMDayad bhedavAdAnidamuditamakhaMDa jJAnamuccaMDamuccaiH / nanu kathamavakAzaH kartRkarmapravRtteriha bhavati kathaM vA paudgalaH karmabaMdhaH 47 / / parapariNatine choDatuM, mati zruta Adi jJAnanA bheda mAnavArUpa vAdanuM khaMDana karatuM, A akhaMDa sarvotkRSTa jJAna atyaMtapaNe udaya thayuM. te jJAnamAM kartAkarmanI pravRttine avakAza kyAMthI hoya? athavA te dazAmAM pudgalakarmabaMdha paNa kevI rIte thAya ? (kalaza 47) kevI vicAraNAthI AtmA AsavothI nivarte che ? te kahe che : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra ahamikko khalu suddho Nimmamao nnaanndNsnnsmggo| tami Thio taccitto savve ee Nemi // 73 // eka zuddha nirmama khare, darzanazAna-samasta; temAM sthita tallIna huM, karuM sarva A arU. 73 huM A AtmA pratyakSa akhaMDa anaMta caitanyamAtra jyotirUpa anAdianaMta nityapragaTa vijJAnaghana svabhAvavALo hovAthI eka chuM; kArakacakranI kriyAothI rahita mAtra nirmaLa anubhUtirUpa hovAthI zuddha chuM; pudgala jeno svAmI che evA vizvapramANa krodhAdi bhAvone potAnA na mAnato, tenA svAmIpaNe kadApi na pariNamato hovAthI nirmama chuM; vastu mAtra sAmAnya ane vizeSa rUpe hoya to pUrNa kahevAya che tethI darzana (sAmAnya) ane jJAna (vizeSa) rUpe saMpUrNa chuM; vaLI arUpI chatAM AkAzanI jema vastuvizeSa chuM. evo huM sarva paradravyasaMbaMdhI pravRttine tyAgIne AtmAmAM nizcaLa rahelo, sarva paradravyanimitte thatA rAgAdivikalparUpa cetanacaMcaLatAne tyAgIne AtmAno anubhava karato, ajJAnathI AtmAmAM udaya thatA A sarva krodhAdi Asavone kSaya karuM chuM. ema nizcaya karIne jema ghaNA kALathI samudranA AvartamAM sapaDAyeluM kahAja ekAeka mukta thAya tema zIdhra sarva vikalpone vaNIne nirvikalpa, acaLa, amala bhAvane avalaMbana karato A AtmA vijJAnaghana banIne kharekhara AsavothI nivarte che. jJAna ane AsavanivRttino eka kALa kevI rIte che ? te kahe che:jiivnnibddhaa ee adhuva aNiccA tahA asaraNA ya / / dukkhA dukkhaphalAtti ya NAdUNa Nivattae tehiM // 74 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70. zrI samayasAra jIvanibaddha adhruva A, anitya azaraNa tema; duHkha duHkhaphala jANIne, jIva nivarte ema. 74 lAkha jhADane baMdha ane ghAta kare che, tema Asavo AtmAmAM baMdhAyelA che ane AtmAnA svabhAvano ghAta paNa kare che, e rIte viruddha svabhAvavALA hovAthI jIvarUpa nathI ja; vAInA roganI jema teno vega vadhato ghaTato hovAthI Asavo adhuva che ane caitanyarUpa jIva to dhruva ja che; zItauSNa dAhajvaranI jema anukrame UpajatA hovAthI Asavo anitya che ane vijJAnaghana jIva to nitya ja che; kAmasevanamAM utpanna thatA tIvra kAmasaMskAra vIrya chUTI jatAM nAza pAmI jAya che, rokI rAkhI zakAtA nathI, tema karmodaya chUTI jatAM Asavo vilIna thAya che, rokI zakAtA nathI, mATe azaraNa che ane sahaja zaktivALo jIva to ana zaraNarUpa svayaMrakSita ja che; nitya AkuLatA svabhAvavALA hovAthI Asavo du:kharUpa che ane nitya anAkuLatAsvabhAvavALo jIva to duHkharUpa nathI ja; bhAvimAM AkuLatA utpanna karanArA pudgalapariNAmanA hetu hovAthI Asavo duHkhaphaLane ApanArA che ane sarva pudgala pariNAmano ahetu evo jIva to duHkhaphaLane ApanAro nathI ja. A pramANe vicAraNA jyAre jAge che, tyAre tarata ja karmavipAka zithila thavAthI - jema AkAzamAM sUryaprakAzanuM uttarottara vadhavuM ne meghapaTaLanuM uttarottara vikherAvuM sAthe sAthe thAya che tema--potAnI svAbhAvika caitanya zakti vaDe jema jema vijJAnaghana svabhAvavALo thAya che tema tema AtmA AsavothI nivarte che ane jema jema AsavothI nivarte che tema tema vijJAnaghana svabhAvavALo thAya che. tethI AtmAmAM jJAna ane AsavanivRttino eka ja kALa che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra 71 zArdUlavikrIDita ityevaM viracayya saMprati paradravyAnivRttiM parAM svaM vijJAnaghanasvabhAvamabhayAdAstinuvAnaH param / ajJAnotthita kartRkarmakalanAt klezAnivRttaH svayaM jJAnIbhUta itazcakAsti jagataH sAkSI purANaH pumAn // 48 // A pramANe paradravyathI sarvathA nivRtti karIne, potAnA vijJAnaghana svabhAvane nirbhayatAthI atirUpe temaja nityarUpe anubhavato ane ajJAnajanita kartAkarma-anubhavarUpa klezathI nivarselo svayaM jJAnI banelo A purANapuruSa-zuddhAtmA jagatanA sAkSIrUpe have pachI prakAze che. (laza 48) jJAnI AtmA zAthI oLakhAya ? te kahe che - kammassa ya pariNAmaM Nokammassa ya taheva pariNAmaM / Na karei eyamAdA jo jANadi so havadi NANI // 5 // jIva karma-nokarmanAM, kare nahIM pariNAma; e nizcaya je jANatA, jJAnI tenuM nAma. 75 karmanAM pariNAma-moha, rAga, dveSa, sukha, duHkha Adine ane nokarmanAM pariNAma-sparza, rasa, gaMdha, varNa, zabda, baMdha, saMsthAna, sthaulya, saumya Adine pudgala sAthe mATI dhaTanI samAna vyApyavyApaka saMbaMdha che ane AtmA sAthe ghaTa-kuMbhakAra samAna vyApyavyApaka saMbaMdha nathI, tethI te sarva pudgalanAM pariNAmane jANavArUpa je jJAna che, te jJAnapariNAmano AtmA mATIghaTanI samAna vyApyavyApakapaNe kartA che. paramAM zeyajJAyaka saMbaMdha paNa vyavahArathI ja che. nizcayathI to AtmA AtmAne ja jANe evA zuddha AtmapariNAmano ja AtmA kartA che. ema je jANe te jJAnI che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 zrI samayasAra manyApa zArdUlavikrIDita vyApyavyApakatA tadAtmani bhavenaivAtadAtmanyapi vyApyavyApakabhAvasaMbhavamRte kA kartRkarmasthitiH / ityuddAmavivekaghasmaramaho bhAreNa bhiMdaMstamo jJAnIbhUya tadA sa eSa lasitaH kartRtvazUnyaH pumAn // 49 // vyApyavyApakapaNe svasvarUpamAM hoya, parasvarUpamAM na hoya; to pachI vyApyavyApaka bhAvanA saMbhava vinA kartAkarmanI sthiti kayAMthI hoya ? arthAt para evA pudgala sAthe jIvane karnAkarmano saMbaMdha kayAMthI hoya? e prakArano udAra viveka thavAthI sarvane prasI jatuM jJAnateja potAnA prabhAvathI ajJAnaaMdhakArane nAza karatuM pragaTa che, tyAre kartutvazUnya thayelo AtmA jJAnI thaIne zobhe che. (kalaza 49) - pudgala karmane, svapariNAmane, temaja pudgalakarmanA phaLane jANanAra jIvane pudgalanI sAthe kartAkarmabhAva hoya che ke nahi ? te kahe che : Navi pariNamadi Na giNhadi uppajadi Na paradavvapajjAe / NANI jANato vi hu puggalakammaM aNeyavihaM // 76 // Navi pariNamadi Na giNhadi uppajadiNa paradavvapajAe / NANI jANato vi hu sagapariNAmaM aNeyavihaM // 77 // Navi pariNamadi Na giNhadi uppajadiNa paradavvapajAe / NANI jANato vi hu puggalakammaphalamaNaMtaM // 78 // jJAnI pugalakarmanAM, jANe vidhavidha rUpa; paNa na grahe ke pariName, Upaje nahi tadrupa. 76 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * 1 . * . . . . . * * 2. kartAkarma adhikAra nahi Upaje ke pariName, rahe na pudgala rUpa jJAnI nija pariNAmane, jANe thaI tadrupa. 77. karmavipAka anaMtanAM, jANe zAnI rUpa; paNa na grahe ke pariName, Upaje nahi tadrupa. 78 prApya anya sthAnane prApta thavuM, vikArya avasthAmAM pheraphAra thavo jemake mATImAMthI ghaDo thavo, nirvatyaMavasthA na phare paNa navIna racanA thAya jemake taMtumAMthI paTa-ema vividha prakAre pariNamatA pudgala karmane jJAnI (AtmA) jANe che paraMtu te pudgalakarmapariNAmane vyApyavyApakapaNe grahaNa karatA nathI, te rUpe pariNamatA nathI ke temAM UpajatA nathI. : ) - prApya-vikArya-nirvarya lakSaNavALA svapariNAmarUpa bhAvakarmane jJAnI (AtmA) jANe che ane temAM Adi madhya ne aMta e sarva avasthAmAM vyApIne grahaNa karavA, pariNamavA ane UpajavArUpa kiyAne jANe che, paraMtu te svapariNAmanA kAraNabhUta udaya ramAvelAM karma sAthe vyAkhavyApakapaNe pasmimatA, grahaNa karatA ke UpajatA nathI. prApya-vikArya-nirvarya lakSaNavALA sukhaduHkhAdirUpa anaMta 5gala karmaphaLane paNa jJAnI jANe che; paraMtu te pudgalakarmaphaLapariNAmamAM vyApyavyApakapaNe pariNamatA, grahaNa karatA ke UpajatA nathI. | tethI prApta-vikArya-nirvarya lakSaNavALAM pulakarma-pariNAma, pudgalakarmaphala pariNAma ane svapariNAmane jANatA chatAM padravyapariNAmarUpa karmane na karatA jIvane pudgala sAthe kartAkarmabhAva * * * nathI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra jIvapariNAmane, svapariNAmane ane svapariNAmanA phaLane na jANatA evA pudgaladravyane jIva sAthe kartAkarma bhAva hoya che ke nahi ? te kahe che : 4 vi pariNamadi Na giNhadi uppajjadi Na paradavvapajjAe / puggaladavvaM pi tahA pariNamai saehiM bhAvehiM // 79 // tema ja pudgaladravya paNa, pariName nija svarUpa; paNa na grahe ke pariName, Upaje nahi pararUpa. 79 jIvapariNAmane, svapariNAmane ane svapariNAmanA phaLane pudgaladravya jANatuM nathI; temaja vyAkhavyApakapaNe te para dravya pariNAmane grahaNa karatuM nathI, te rUpe pariNamatuM nathI ke temAM utpanna thatuM nathI. mAtra prApya-vikArya-nirvarya lakSaNavALa svapariNAmamAM ja vyApyavyApakapaNe pariName-grahe-Upaje che. tetha prApya-vikArya-nirvarya lakSaNavALAM jIvapariNAma, svapariNAma ke svapariNAmaphaLane na jANatA temaja 5dravyapariNAmarUpa karmane na karatA pudgalane jIvanI sAthe kartAkarmabhAva nathI. sagdharA jJAnI jAnannapImAM svaparapariNatiM pudgalazcApyajAnan vyAsRvyApyatvamaMtaH kalayitumasaha nityamatyaMtabhedAt / ajJAnAtkartRkarmabhramamatiranayorbhAti tAvanna yAvat vijJAnArcizcakAsti krakacavadadayaM bhedamutpAdya sadyaH // 50 // jJAnI potAnI ne paranI pariNatine jANatA ane pudgala potAnI ne paranI pariNattine na jANatA banne eka bIjAmAM vyAkhavyApaka thavAne asamartha sadA atyaMta bhinna che. A bhedane jyAM sudhI vijJAnarUpa prakAza karavatanI samAna nirdayapaNe zIghra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra 75 pragaTa karato nathI, tyAM sudhI ajJAnathI AtmA ne pugala vacce kartAkarmanI bhrAMti jaNAya che. (kalaza pa0) AtmAnAM pariNAma ane pudgalanAM pariNAmane anyonya nimittapaNe mAtra che paraMtu kartAkapaNuM nathI : jIvapariNAmahe, kammattaM puggalA pariNamaMti / puggalakammaNimittaM taheva jIvo vi pariNamai // 40 // Navi kuvvai kammaguNe jIvo kammaM taheva jIvaguNe / aNNoNNaNimitteNa du pariNAma jANa doNhaMpi // 81 // eeNa kAraNeNa du kattA AdA saeNa bhAveNa / puggalakammakANaM Na du kattA savvabhAvANaM // 82 // ci pariNatinA hetuthI, thAya pudgalo karma; karma nimitte jIva bhAva, pariNamatA bahu dharma. 80 jIva kare nahi karmaguNa; jIvaguNone karma; paNa anyonya nimittathI, kartA nijanija dharma; 81 - e kAraNa nija bhAvathI, kartA jIva sadAya; pudgalakarmakRta bhAvano, kadI na kartA thAya. 82 jIvapariNAmanA nimitte pudagala karmabhAve pariName che ane pudgalapariNAmanA nimitte jIva vibhAvabhAve pariName che. e rIte jIvapudgalanA pariNAmamAM anyonya nimittabhAva kadAcit che, chatAM paraspara vyApyavyApakabhAvano abhAva hovAthI jIvane pudgalapariNAma sAthe ane pudgalakarmane jIvapariNAma sAthe kartAkarmapaNAnI asiddhi che. kemake jIva mATIghaTanA nyAye vyApyavyApakapaNe jema potAnA bhAvano kartA che tema pudgalakarmano kartA nathI. tethI nizcayathI jIvane potAnAM pariNAma sAthe ja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra kartAkarmabhAva tathA bhoktAbhogyabhAva che. te nizcayane darzAve che -- NicchayaNayassa evaM AdA appANameva hi karedi / vedayadi puNo taM ceva jANa attA du attANaM // 83 // kartA AtmA Atmano, nizcayanayathI mAna; bhoktA paNa nija bhAvano, AtmA nizcaya jANa. 83 jema pavana nimitte sanataraMga ane pavananA abhAvamAM ane taraMga thato samudra AdimadhyamaMtasarva kALe pote potAmAM ja pariName che, tethI vyApyavyApaka ane bhAvyabhAvakapaNe potAnAM pariNAmano ja kartAbhoktA che; tevI rIte AtmA karmanimitte saMsArabhAve ane karmanA abhAvamAM muktabhAve pariNamato AdimadhyaaMta-sarvakALe pote potAmAM ja pariName che. tethI vyApyavyApaka ane bhAvyabhAvakapaNe potAnAM ja pariNAmano kartAbhoktA che. ema nizcayanayathI jIva parano kartAbhoktA nathI. have vyavahArane darzAve che - vavahArassa du AdA puggalakammaM karedi NeyavihaM / taM ceva puNo veyai puggalakamma aNeyavihaM // 84 // ke AtmA naya vyavahAthI, kartA pudgala-karma; ". " bhoktA paNa teno tathA, bahuvidha pugala-dharma. 84 " jema aMtaraMga vyApyavyApaka ane bhAvyabhAvaka paNe mRttika vaDe ja kalaza karAto bhogavAto hoya che topaNa bAhya vyApyavyApaka ane bhAvyabhAvakapaNe kalazanI utpattine anukULa hastAdikanA vyApArane karato ane kalazanA pANIthI thatI tRptine anubhavato 5 'r - 'ka ke Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra kuMbhAra lokomAM kalazano kartAbhoktA kahevAya che; tema aMtaraMga vyApyavyApaka ane bhAvyabhAvakapaNe pudgaladravyavaDe ja karma karAtAM bhogavAtAM hoya che topaNa bAhya vyApyavyApaka ane bhAvyabhAvakapaNe ajJAnathI pudgalakarmanI utpattine anukULa pariNAmane karato, ane pudgalakarmanA vipAkathI utpanna thatI ane viSayonI nikaTatAthI doDI AvatI sukhaduHkhanI pariNatine anubhavato jIva pudgala karmane kare che ane bhogave che, evo ajJAnIono anAdi saMsAraprasiddha vyavahAra che. temAM doSa batAve che -- jadi puggalakammamiNaM kuvvaditaM ceva vedayadi aadaa| . dokiriyAvadiritto pasajadi so jiNAvamadaM // 85 // jIva kare ne bhogave, karmane nija samAna; krikriyAthI abhinna e, nahi jinamate pramANa. 85 AtmA svabhAvano kartA ne bhoktA che te ja prakAre vyAkhavyApakapaNe pudgalakarmapariNAmano paNa kartA ane bhoktA mAnavAthI krikriyAvAdapaNAno prasaMga Ave, je jina matane pramANa nathI; kAraNa ke temAM svAra vibhAga naSTa thaI javAthI eka AtmAne anekapaNe anubhavatAM mithyAtva pariName che. - krikriyAno anubhava karanAra mithyAvRSTi kevI rIte thAya che? te kahe che : jahmA du attabhAvaM puggalabhAvaM ca dovi kuvvaMti / / teNa du micchAdiTThI dokiriyAvAdiNo hu~ti // 86 // jethI AtmabhAva tema, pudgalabhAva karAya; tikriyAvAdI tethI te, mithyAvRSTi ja thAya. 86 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra jevI rIte kuMbhAra abhinnapaNe potAnAM pariNAmane kare che ne bhogave che, tevI rIte ghaDAnA pariNAmane karato bhogavato nathI. jo ema kare to kuMbhArane ghaDo thavAno prasaMga Ave, ke ghaDAne kuMbhAra thavAno prasaMga Ave. te prakAre AtmA AtmAnAM pariNAmane jema abhinnapaNe kare che, tevI rIte pudgala karmapariNAmane paNa huM abhinnapaNe karuM chuM ane bhogavuM chuM ema ajJAnathI mAne to te mithyAdraSTi thAya che. AryA yaH pariNamati sa kartA yaH pariNAmo bhavettu tatkarma / yA pariNatiH kriyA sA trayamapi bhinnaM na vastutayA // 51 // je pariName te kartA che, pariNAma te karma che ane pariNamavuM e kriyA che. e traNe kartA, karma ne kriyA vAstavika bhinna nathI. (kalaza pa1). AryA eka: pariNamati sadA pariNAmo jAyate sadaikasya / ekasya pariNatiH syAdanekamapyekameva yataH // 52 // pariNamanAra, pariNAma ne pariNati e traNe eka ja dravyamAM thAya che; kAraNa ke paryAyathI aneka chatAM dravya sadAya eka ja che. (kalaza para) nobhau pariNamataH khalu pariNAmo nobhayoH prajAyeta / ubhayorna pariNatiH syAdyadanekamanekameva sadA // 53 // be dravya sAthe maLIne pariNamatAM nathI, benuM eka pariNAma thatuM nathI ane benI eka pariNati thatI nathI. je aneka (jAdAM) che te sadA aneka ja rahe che. (kalaza pa3) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartakarma adhikAra AryA naikasya hi kartAro dvau sto dve karmaNI na caikasya / naikasya ca kriye dve ekamanekaM yato na syAt // 54 // eka dravyanA be kartA, be karma ke be kriyA thAya nahi, kAraNa ke eka dravyamAMthI aneka dravya thAya nahi. (kalaza pa4) - zArdUlavikrIDita AsaMsArata eva dhAvati paraM kurve'hamityuccakai1rvAraM nanu mohinAmiha mahAhaMkArarUpaM tamaH / tadbhUtArthaparigraheNa vilayaM yadyeqavAraM vrajet tatkiM jJAnaghanasya baMdhanamaho bhUyo bhavedAtmanaH // 55 // parane huM karuM chuM e prakArano mahA ahaMkArarUpa aMdhakAra jagatavAsI jIvone atyaMta durnivAra che. te ahaMkAra anAdikALathI jIvanI sAthe vaLagelo che. jo ekavAra te ahaMkAra nizcayanayanA avalaMbanathI dUra thaI jAya, to pachI jJAnasvarUpa AtmAne zuM pharI baMdha thAya ? (kalaza pa5) anurupa AtmabhAvAnkarotyAtmA parabhAvAnsadA paraH / Atmaiva hyAtmano bhAvAH parasya para eva te // 56 // AtmA AtmabhAvone kare che ane para pudgala) parabhAvone kare che. AtmAnA bhAva AtmArUpa ja che ane paranA bhAva pararUpa ja che. (kalaza pa6) ema be gAthAmAM krikriyAvAdInuM saMkSepa vyAkhyAna karyuM. have prathama 11 ane pachI 11 ema 22 gAthAmAM teno ja vistAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra karIne samajAve che. mithyAtvAdi gugalanAM pariNAma che ke AtmAnAM pariNAma che? e zaMkAnuM samAdhAna kare che - micchattaM puNa duvihI jIvamajIvaM taheva aNNANaM / aviradi' jogo moho kohAdIyA ime bhAvA // 7 // jIva ajIva prakArathI, mithyAtvanA dvibheda; krodha moha allAnA yoga, avirati paNa tibheda. 87 mithyAtvajJAne avirati yoga Adi arIsAmAMnuM pratibiMba ane mayUranA draSTAMte-jIvarUpa ne ajIvarUpa ema dareka be prakAre che. jema arIsAmAM mayUranuM pratibiMba bhAse che tyAM lIlA pILA nIlA kALA raMgo mayUranA svadravya pratye jotAM mayUranA che ane arIsAnI svacchatAnA vikAra pratye jotAM te bhAvo arIsAnA che; tevI rIte mithyAtva ajJAna avirati yoga Adi AtmAnA upayogamAM pratibhAse che, tyAM te mithyAtvAdinA svadravya pratye jotAM ajIva che ane caitanya upayoganA vikAra pratye jotAM te bhAvo jIva che. te bhAvo jIva ajIva kevA prakAre che ? te kahe che. puggalakamma micchaM, jogo aviradi aNNANamajIvaM / uvaogo aNNANaM avirai micchaM ca jIvo du // 48 // jaDakarma-mithyA avirati, yoga ajJAna ajIva; { upayoga-mithyA avirati, yoga ajJAna e jIva. 88 je kharekhara mithyAdarzana ajJAna avirati yoga Adi ajIva che, te amUrta caitanyapariNAmathI vilakSaNa mUrta pudgalarUpa che; ane je mithyAdarzana ajJAna avirati yoga Adi jIva che, te mUrta pudgalapariNAmathI vilakSaNa, amUrta caitanyanA vikArarUpa che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra 81 te mithyAdarzana Adi caitanyanA vikAra kevI rIta che ! te kahe che. uvaogassa aNAI pariNAmA tiNNa mohajuttassa / micchattaM aNNANaM aviradibhAvo ya NAyavva // 89 // mohayukta upayoganAM, anAdi traNa pariNAma; * mithyAtva ajJAna avirati, anaMta duHkhanAM dhAma. 89 jema sphaTikanI svacchatA svasvarUpe pariNamavAne samartha chatAM tamAla, keLa ane suvarNapAtranA saMsargathI lAla, lIlo ne pILo e traNa raMgavALo dekhAya che tema AtmAno upayoga svasvarUpe pariNamavAne samartha chatAM anAdi anya vasturUpa moha jemAM aMtargata rahyo che evA mithyAdarzana, ajJAna ane aviratinA saMsargathI e traNa prakAranA vikArayukta pariName che. e AtmAnA azuddha pariNAmano kartA koNa che ? te kahe che eesa ya uvaogo tiviho suddho NiraMjaNo bhAvo / jaM so karedi bhAvaM uvaogo tassa so kattA // 90 // nizcayathI upayoga che, zuddha niraMjana bhAva; trividha pariNamI te bane, kartA vividha vibhAva. 90 nizcayathI AtmA zuddha niraMjana caitanya vastumAtra eka prakAre chatAM anAdithI anya evA moha sahita hovAthI AtmAmAM udaya thatA mithyAtvaajJAnaaviratirUpa vikAranA nimitte azuddha sAMjana aneka bhAvane pAmelo trividha vikAre pariNamIne je je bhAvane kare che teno kartA AtmAno upayoga thAya che. che ema jyAre trividha vikArane AtmA kare che tyAre pudgaladravya karmapaNe svataH pariName che : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra jaM kuNai bhAvamAdA kattA so hodi tassa bhAvassa / kammattaM pariNamade ta isayaM puggalaM davvaM // 91 // jIva kare je bhAvane, kartA teno thAya; jaDa pudgala paNa pariName, svayaM karmarUpa tyAMya. 91 82 jema koI sAdhaka maMtranuM dhyAna kare tyAre tenA nimittathI, viSa UtarI jAya, strIo vaza thAya, baMdha tUTe vagere ApoApa thAya che; temAM sAdhaka to dhyAnano ja kartA che. tema AtmA mithyAtvAdi sahita je je bhAvo kare te te bhAvono kartA thAya che. tyAre AtmAnA e azuddha bhAvonuM nimitta pAmIne pudgaladravya mohanIya Adi aneka karmarUpe svayaM pariName che; temAM AtmA to potAnA bhAvano ja kartA che. te karmabaMdhanuM mULa kAraNa mAtra ajJAna che H paramappANaM kuvvaM appANaM pi ya paraM karito so / aNNANamao jIvo kammANaM kArago hodi // 92 // parane potAnAM kare, potAne para jeha; bhUlI karma-kartA bane, jIva ajJAnI eha. 92 A AtmA ajJAnathI svaparano bheda na jANato parane AtmArUpa ane potAne pararUpa karato svayaM ajJAnI banelo kartA bhAse che. te A prakAre : rAgadveSa sukhaduHkhAdi anubhava karAvanArAM pudgalakarmapariNAma che te zItoSNa anubhava karAvanArAM pudgala pariNAmanI samAna pudgalathI abhinna ane AtmAthI nitya atyaMta bhinna che ane te nimitte thato AtmAno anubhava AtmAnI abhinna che ane pudgalathI nitya atyaMta bhinna che. ema rAgadveSa sukhaduHkhAdino ane tenA anubhavano paraspara bheda jANato nathI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra tyAre jIvane zIta-uSNanI samAna rAgadveSa sukhaduHkhAdirUpe pariNamavuM azakya chatAM ajJAnathI, huM rAga karuM chuM. ityAdi vidhithI rAgAdi karmano kartA bhAse che. paraMtu jJAnathI karma baMdhAtAM nathI : paramappANamakuvvaM appANaM pi ya paraM akuvvaMto / so NANamao jIvo kammANakArao hodi // 93 // potAne potApaNe, jANe anyane anya; jIva karma-kartA maTe, zAnavAna te dhanya. 93 83 kharekhara A AtmA jJAnathI ja svaparano bheda jANe che, tyAre parane AtmArUpe ane AtmAne pararUpe na karato svayaM jJAnI banelo kartA bhAsato nathI. te A prakAre :- rAgadveSasukhaduHkhAdi anubhava karAvanArAM je pudgalakarma-pariNAma che, te zItoSNa anubhava karAvanArAM pudgalapariNAmanI samAna pudgalathI abhinna ane AtmAthI nitya atyaMta bhinna che ane te nimitte thato AtmAno anubhava AtmAthI abhinna che ane pudgalathI nitya atyaMta bhinna che. ema paraspara bheda jyAre jANe che, tyAre zItauSNanI samAna rAgadveSasukhadu:khAdirUpe pariNamavuM potAne azakya che ema jANato, te rUpe leza paNa na pariNamato, AtmAnuM jJAnapaNuM pragaTa karato svayaM jJAnamaya thaIne; A huM mAtra jANuM chuM, rAgarUpa che te pudgala che ityAdi vidhithI jJAnaviruddha evA samagra rAgAdi karmano jIva akartA bhAse che. ajJAnathI karma kevI rIte utpanna thAya che te kahe che :viviho esuvaogo appaviyappaM karei koho'haM / kattA tassuvaogassa hoi so attabhAvassa // 94 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 84 zrI samayasAra kare trividha upayoga A, "huM krodhAdi' vikalpa; kartA te upayogano, thAya jIva savikalpa. 94 moha vikAra sahita cetana sAmAnyapaNe eka ajJAnarUpa che. te AtmAne ne parane bhedarahita joto jANato ane pariNamato vizeSapaNe traNarUpa thAya che. te ajJAna AtmA bhAvaka (udaya AvatAM krodhAdi karma) ane bhAvya (krodhAdi bhAve pariNamelo AtmA) e bannene eka svarUpa mAnato "huM krodhAdi chuM ema vikArayukta thato te vikArayukta bhAvono kartA thAya che. Adi' zabdathI mAna, mAyA, lobha, moha, rAga, dveSa, karma, nakarma, mana, vacana, kAyA, zrotra, cakSu, ghANa, rasana, sparzana vagere bhAvonuM paNa tathA prakAre vyAkhyAna vicArI levuM. e ja prakAre ya evA dharmAdi anya dravyamAM paNa Atmavikalpa kare che te kahe che : tiviho esuvaogo appaviyappaM karei dhammAI / kattA tassuvaogassa hoi so attabhAvassa // 15 // kare trividha upayoga A, "huM dharmAdi' vikalpa, kartA te upayogano, thAya jIva savikalpa. 95 upara kahyuM tevI ja rIte ajJAna upayoga eka chatAM traNa prakAre pariNamIne joya je dharma, adharma, AkAza, kALa, pudgala tathA anya jIvo che, tene jJAnarUpa potAnA AtmAthI bhinna na mAnato huM dharma chuM, adharma chuM, AkAza chuM, kALa chuM, pudgala chuM, anya jIvarUpa chuM ema upAdhisahita AtmapariNAmano kartA thAya che. e vAtane spaSTa kare che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra evaM parANi davvANi appayaM kuNadi maMdabuddhIo / appANaM avi ya paraM karei aNNANabhAveNa // 16 // evA ajJAna bhAvathI, parane kare svarUpa; maMdabuddhi mAne ahA ! sva-dravyane pararUpa. 96 kaSAya sAthe ekarUpa thayelo upayoga, bhUtAviSTanI samAna baLavAna banIne aneka AraMbhanAM kAryo karato dekhAya che ane dharmAstikAyAdi zeya sAthe ekarUpa thayelo upayoga, pADAnuM dhyAna karanAra ziSya AkAzane aDe evA moTA zIMgaDAvALA mahApADArUpa potAne mAnavA lAgyo, tema mana ane indriyanA viSayarUpa zeyamAM jJAnarUpa AtmAne mUrzita karato, maDadArUpa dehamAM paramAmRta vijJAnaghana AtmAne ekarUpa mAnavAthI ajJAnI thato te prakAranA bhAvano kartA thAya che. tethI ema nizcaya thAya che ke jJAnathI kartApaNuM TALe che: edeNa du so kattA AdA NicchayavidUhi parikahido / evaM khalu jo jANadi so muMcadi savvakattittaM // 17 // kartA jIva ajJAnathI, kahe tattvajJa prazasta; e je jANe te taje, parakartutva samasta. 97 A AtmA ajJAnathI AtmA saMbaMdhI paranA ne AtmAnA ekapaNAnA vikalpa karavAthI nizcayathI kartA bhAse che. ema je jANe che, te sarva kartutvane tyAgavAthI akartA pratibhAse che. te A prakAre : A AtmA khare anAdithI ajJAnI thayelo, ajJAnathI anAdi saMsAranI prasiddhithI mizra svAda levAthI jenI bhedavijJAnazakti DhaMkAI gaI che evo hovAthI, parane ne AtmAne ekapaNe jANe che. tethI huM krodha chuM" ema AtmAsaMbaMdhI vikalpa ; Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 zrI samayasAra karavAthI nirvikalpa akRtrima eka evA vijJAnaghana svarUpathI bhraSTa thayelo vAraMvAra aneka vikalpo karato kartA bhAse che. paraMtu jJAnI thatAM te jJAnanI AdinI prasiddhithI bhinna bhinna svAda levAthI jenI bhedavijJAnazakti UghaDI gaI che evo thavAthI sarva anya rasothI bhinna anAdi anaMta niraMtara anubhavAtA atyaMta madhura caitanyasvarUpa eka rasavALo A AtmA che; ane kaSAyo bhinna rasavALA che tenI sAthe je ekapaNAno vikalpa karavo te ajJAna che-ema AtmAne ne parane bhinna jANe che; tethI akRtrima, eka, jJAnasvarUpa ja huM chuM, paraMtu saMyogajanita aneka evA kaSAyarUpa huM nathI ema jANI "huM krodha chuM' evA AtmAsaMbaMdhI vikalpane jarA paNa karato nathI; tethI samasta kartApaNAne tyAge che ane sadA udAsIna avasthAne dhAraNa karato mAtra jANanAra rahe che, tyAre nirvikalpa akRtrima eka vijJAnaghana thayelo atyaMta akartA pratibhAse che. vasaMtatilakA ajJAnatastu satRNAbhyavahArakArI jJAnaM svayaM kila bhavanapi rajyate yaH / pItvA dadhIkSumadhurAmlarasAtigRddhyA gAM dogdhi dugdhamiva nUnamasau. rasAlam // 57 // je AtmA pote jJAnarUpa chatAM rAga kare che, te ajJAnathI tRNa ne miSTAnna sAthe khAnAra hAthI samAna avivekI che ane unmatta paNa che. jema koI unmatta manuSya khAMDavALA dahIMne pIne tenA khATA mIThA rasathI ati Asakta thayelo ema mAne ke A dUdha jevA rasavALuM che ane tethI gAya dohavAnI ceSTA kare tenA jevo unmatta paNa che. (kalaza pa7) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra zArdUlavikrIDita ajJAnAnmRgatRSNikAM jaladhiyA dhAvaMti pAtuM mRgA ajJAnAttamasi dravaMti bhujagAdhyAsena rajjau janAH / ajJAnAcca vikalpacakrakaraNAdvAtottaraMgAbdhivat . zuddhajJAnamayA api svayamamI kartrIbhavaMtyAkulAH // 58 // ajJAnathI haraNo A pANI che evI buddhithI mRgatRSNikAne pIvA doDe che, ajJAnathI loko aMdhakAramAM doDIne sarpa mAnIne nAse che tema A jIvo zuddha jJAnamaya chatAM ajJAnathI aneka vikalponI paraMparA karavAthI, pavanathI UchaLatA taraMgovALA samudra samAna vyAkuLa thatA, kartA bhAse che. (kalaza 58) vasaMtatilakA jJAnAdvivecakatayA tu parAtmanoryo jAnAti haMsa iva vAH payasorvizeSam / caitanyadhAtumacalaM sa sadAdhirUDho jAnAti eva hi karoti na kiMcanApi // 59 // je jJAnathI viveka karavAvaDe--haMsanI samAna--AtmAne ane 52ne bhinna jANe che, te jJAnI acaLa caitanya dhAtune nitya Azraya karatA mAtra jANe ja che. paraMtu kaMI karatA nathI. (laza 59) maMdAkrAMtA jJAnAdeva jvalanapayasorauSNyazaityavyavasthA jJAnAdevollasati lavaNasvAdabhedavyudAsaH / jJAnAdeva svarasavikasannityacaitanyadhAtoH krodhAdezca prabhavati bhidA bhiMdatI kartRbhAvam // 60 // 87 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra jJAnathI ja uSNatA agninI ane zItaLatA pANInI ema bheda jaNAya che, jJAnathI ja zAkanA ane mIThAnA svAdano bheda ullase che tevI rIte jJAnathI ja potAnA ajJAnarasathI vikasatA nitya caitanya dravyano ane krodhAdino bheda kartApaNAne dUra karato pragaTa thAya che. (kalaza 60) 88 anuSTupa ajJAnaM jJAnamapyevaM kurvannAtmAnamaMjasA / syAtkartAtmAtmabhAvasya parabhAvasya na kvacit // 61 // A pramANe AtmA AtmAne pragaTapaNe ajJAnarUpa kare ke jJAnarUpa kare to paNa te AtmabhAvano ja kartA thAya che. parabhAvano kartA kyAreya thato nathI. (laza 61) anuSTupa AtmA jJAnaM svayaM jJAnaM jJAnAdanyatkaroti kim / parabhAvasya kartAtmA moho'yaM vyavahAriNAm // 62 // AtmA jJAna svarUpa che, svayaM jJAna ja che; tethI jJAnathI jAduM zuM kare ? AtmA parabhAvano kartA che ema kahevuM e vyavahArI jIvono moha che. (kalaza 62) te mohayukta vyavahAra A prakAre che H vavahAreNa du AdA karedi ghaDapaDasthANi devvANi / karaNANi ya kammANi ya NokammANIha vivihANi // 98 // ghaTa paTa ratha Adi kare, vyavahAre A jIva; karaNa karma nokrarmanA, vividha prakAra tathaiva. 98 vyavahArathI jema AtmA potAnA vikalpovaDe ghaTa paTa 2tha Adi paradravyarUpa bAhya karmane karato jaNAya che, tema paradravyAtmaka For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra 89 IndriyAdi karaNa, krodhAdi samasta aMtaraMga karma ane prApta thatA vividha nokarma-dehAdine paNa tevI ja rIte AtmA kare che ema vyavahArI jIvono moha che. paraMtu nizcaya draSTithI te vyavahAra yathArtha nathI - 3 jadi so paradavvANi ya karija NiyameNa sampao honj| jamhA Na tammao teNa so Na tesiM havadi katA // 19 // te jo paradravyo kare, avaraya tanmaya thAya; paNa nahi tanmaya tethI te, ka yaNa ne manAya. hae jo AtmA paradravyarUpa karmane kare to pariNAma-pariNAmIpaNe te paradravya sAthe niyamathI tanmaya thAya. e rIte anyadravyarUpa thatAM tena. svadravyano nAza thAya. paraMtu tema anya sAthe tanmaya thato nathI tethI vyApyavyApakapaNe AtmA paradravyano kartA nathI. . nimitta naimittikapaNe paNa AtmA paradravyano kartA nathI :jIvo Na karedi ghaDaM Neva paDaM Neva sesage davve / joguvaogA uppAdamA ya tesiM havadi kattA // 10 // ghaTa paTa Adi dravyano, kartA jIva na thAya; " nimitta yoga-upayogano, katAM te kahevAya. 100 vaLI AtmA ghaTapaTAdi ane krodhAdine nimittanaimittikabhAve paNa karato nathI, kAraNa ke evo AtmAno svabhAva mAnIe to tene paradravyanA nityakartRtvano prasaMga Ave. nimittapaNe kartA to AtmAnA yoga ne upayoga che. manavacanakAyAnA nimitte AtmapradezonuM sakaMpa thavuM te yoga che, ane rAgAdiyukta jJAnanI pariNati thavI te azuddha ughayoga che. e banne AtmAnA enitya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 zrI samayasAra paryAya che, badhI avasthAmAM vyApatA nathI. te yoga ane upayoga anukrame ghaTAdinA ane krodhAdinA nimittamAtrapaNe kartA kahevAya che. AtmA ajJAnI thaIne potAnA azuddha yogaupayogano kartA - thAya che. paraMtu pAradravyAtmaka karmano kartA kyAreya thato nathI. jJAnI jJAnanA ja kartA che :je puggaladavvANaM pariNAmA hoti NANaAvaraNA / Na karedi tANi AdA jo jANadi so havadi NANI // 101 // pugalanAM pariNAma je, jJAnAvaraNI karma; ke kare na tene AtamA, jJAnI jANe marma. 101 che. jema koI gorasa-adhyakSa (jonAra) dUdhadahIMmAM thatA pheraphArone mAtra jANe paraMtu pote karato nathI, tevI rIte jJAnI jJAnAvaraNa karmane thatAM jANe che, paraMtu pote tenA kartA nathI. te jANavArUpa jJAnakriyAnA ja jJAnI kartA che. jJAnAvaraNanI jema bIjAM sAta karma, manavacanakAya, pAMca indriya vagere viSe paNa tathA prakAre vicArI levuM. ajJAnI paNa parabhAvano kartA nathI - jaM bhAvaM suhamasuhaM karedi AdA sa tassa khalu kattA / taM tassa hodi kammaM so tassa du vedago appA // 102 // na kare zubhAzubha bhAva je, kartA teno thAya; che, e ja zubhAzubha bhAvano, bhoktA jIva gaNAya. 102 - ajJAnI paNa anAdi ajJAnane vaza svaparanA ekatvaadhyAsathI, pudgalakarmavipAkathI thatA maMdatIvra rasavaDe, acaLa eka svAdavALA zuddhabhAvane mUkIne je ajJAnarUpa zubhAzubha bhAva kare che, te zubhAzubha bhAvano ja kartA thAya che. te ja zubhAzubhabhAva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra tenuM bhAvakarma che. teno te tanmayapaNe anubhava karato hovAthI bhoktA paNa potAnA ja bhAvano thAya che. e rIte ajJAnI paNa parabhAvano kartA thato nathI. parabhAvane upAdAnarUpe koI karI zake nahi : jo jahi guNe davve so aNNamhi duNa saMkamadi davve so aNNamasaMkaM to kaha taM pariNAmae davvaM // 103 // je dravye je guNa te, anye na saMkramAya, to paradravyanuM pariNamana, tenAthI zuM thAya ? 103 - 91 A lokamAM je koI vastuvizeSa che te je koI cetana ke acetana dravyaguNamAM pariNamela hoya temAM ja pariName, anyanA dravyaguNamAM saMkrame nahi evI acaLa vastusthiti che, tene mithyA karavA koI samartha nathI. eka dravya bIjA dravyarUpe ke bIjA dravyanA guNarUpe saMkramaNa karyA vinA tene kema pariNamAve ? tethI parabhAvane karavA koI samartha nathI. tethI ema nakkI thayuM ke AtmA pudgalakarmono akartA che :davvaguNassa ya AdA Na kuNadi puggalamayahni kammahni / taM ubhayamakuvvato tahni kahaM tassa so kattA // 104 // jo pudgalanA dravyaguNa, AtmAthI na karAya; to te pudgalakarmano, kartA kyAMthI thAya ? 104 Jain Educationa International jema mATIno kalaza thavAmAM mATI ne mATInA guNo ja kalazarUpe pariName che, kuMbhAra ke kuMbhAranA guNa kalazamAM saMkramaNa kare e azakya che. tethI kuMbhAra vastutaH tanmayapaNe kalazano kartA thato nathI tema pudgalamaya jJAnAvaraNAdi karma thavAmAM pudgaladravya ane For Personal and Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI samayasAra pudgaladravyanA guNo ja karmarUpe pariName che. Atmadravya ke AtmaguNo karmamAM saMkramaNa kare e azakya che. ema hovAthI AtmA pulakarmono akartA che. 313mA ekatA che. e sivAya je che te upacAra che ? . jIvahmi hedubhUde baMdhassa du passidUNa pariNAmaM / jIveNa kadaM kamma bhaNNadi uvayAramatteNa // 105 // jIvabhAva hetu thatAM, joI baMdha pariNAma; "jIva-kRta' kahe ema je, te vyavahAra tamAma. 105 AtmA svabhAvathI pudagala karmabaMdhanuM nimitta thavA yogya nahi chatAM anAdi ajJAnathI, AtmAmAM ajJAnabhAvanA pariNamanarUpa nimittathI pariNamatA pudgalakarmane AtmAe karyuM ema nirvikalpa vijJAnaghana svabhAvathI bhraSTa thayelA ajJAnIono vikalpa che, te sarva mAtra upacAra athavA vyavahAra che, paNa paramArtha nathI. te kevI rIte ? te draSTAMtathI samajAve che - jodhehiM kade juddhe rAeNa kadaMti jaMpade logo / taha vavahAreNa kadaM NANAvaraNAdi jIveNa // 106 // yuddha kare yoddhAjano, "kare nRpa' kahe loka; tema karma jIve karyA', e vyavahAra viloka. 106 jema yuddha kriyAmAM svayaM pravartatA yoddhAovaDe yuddha karAtAM, te kriyAmAM svayaM na pravartatA rAjAe yuddha karyuM ema loko kahe che te upacAra che, paramArtha nathI; tema jJAnAvaraNaAdi karmapariNAmamAM svayaM pariNamatA pudgaladravyavaDe karma karAtAM jJAnAvaraNAdi karmapariNAmamAM svayaM na pariNamatA AtmAe e karma karyA ema je Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 2. kartAkarma adhikAra kahevAya che te upacAra che, paramArtha nathI. tethI siddha thAya che ke : uppAdedi karediya baMdhadi pariNAmaedi giNhadiya / AdA puggaladavvaM vavahAraNayassa vattavvaM // 107 // AtmA pugalane kare, he kare baMdhana; utpanna-pariNamana kare, e vyavahAra-kathana. 107 vyApyavyApakabhAvano abhAva hovAthI AtmA prApya-vikAryanirvarya e traNa prakAre pudgala dravyAtmaka karmane grahaNa karato, pariNamAvato, upajAvato, karato ke bAMdhato nathI. tethI vyApyavyApakabhAvanA abhAvamAM paNa AtmA karmane grahaNa kare che, pariNAve che, upajAve che, kare che, bAMdhe che ema je kahevAya che te khare upacAra athavA vyavahAranayanuM kathana che. te kevI rIte ? te draSTAMtathI samajAve che - jaha rAyA vavahArA dosaguNuppAdagotti Alavido / taha jIvo vavahArA davvaguNuppAdago bhaNido // 108 // prajAtaNA guNadoSano, kartA nRpa gaNAya; kartA paraguNadravyano, jIva vyavahAre thAya. 108 vyApyavyApakabhAvanA abhAvamAM jema prajAnA guNadoSane rAjA utpanna kare che, tethI "yathA rAjA tathA prajA" ema upacArathI kahevAya che, tema pugalanA guNadoSane utpanna karanAra AtmA che ema kahevuM te upacAra athavA vyavahAra che. vasaMtatilakA jIvaH karoti yadi pudgalakarma naiva kastarhi tatkuruta ityabhizaMkayaiva / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 etarhi saMkIrtyate tIvra ra yamoha nivarha NAya zRNuta pudgalakarmakartR // 63 // jo jIva pudgalakarmane nathI ja karato, to pachI tene koNa kare che ? ema ziSya AzaMkA kare che. tethI have tenA tIvra vegavALA mohane dUra karavA mATe AcArya kahe che ke pudgalakarmanA kartA kahevAya che, te sAMbhaLa :(kalaza 63) zrI samayasAra sAmaNNapaccayA khalu cauro bhaNNaMti baMdhakattAro / micchattaM aviramaNaM kasAyajogA ya boddhavvA // 109 // siM puNovi ya imo bhaNido bhedo du terasaviyappo / micchAdiTThIAdI jAva sajogissa caramaMtaM // 110 // ede acedaNA khalu puggalakammudayasaMbhavA jahmA / tejadi karaMti kammaM Navi tesiM vedago AdA // 111 // guNasaNidAdu ede kammaM kuvvaMti paccayA jahmA / tahyA jIvo'kattA guNA ya kuvvaMti kammANi // 112 // mithyAdarzana avirati, kaSAya yoga prakAra; karmabaMdha kartA khare, che, pratyaya e cAra. 109 mithyAtvathI sayogInA, aMta samaya paryaMta; tera bheda pratyaya taNA, te paNa jaDa atyaMta. 110 jaDa karmodayathI thayA, tethI guNo ajIva; te ja kare jo karmane, vede nahi paNa jIva. 111 guNa nAme e pratyayo, jethI kartA karma; jIva akartA karmano, karma guNono dharma. 112 pudgala dravyamaya cAra pratyayo mithyAtva, avirati, kaSAya ne yoga che. tenA vizeSa bheda mithyAvRSTithI sayogI sudhI tera guNasthAna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) 2. kartAkarma adhikAra - 95 che. te sarva pudgala karmavipAkanA bheda hovAthI atyaMta acetana che.' e cAra pratyayo athavA tera guNasthAna ja vyApya-vyApakapaNe karmane kare che ema kaho to bhale emAM jIvane kaMI nathI. ahIM koI tarka kare ke pudgalamaya mithyAtvAdi pratyayone vedato jIva ja pudgalakarma kare che ema kema nahi ? to kahe che ke jIvane pudgala sAthe bhAvyabhAvakapaNAno paNa abhAva che tethI te dravyamithyAtvAdine vedato ja nathI to pachI pudgalakarmane kema kare ? arthAt na ja kare. tethI ema nakkI thayuM ke pudgala dravyamaya cAra sAmAnya pratyayonA tera bhedarUpa vizeSa pratyayo je guNasthAna kahevAya che, te ja karmane kare che. tethI pudgalakarmano kartA jIva nathI, paNa guNasthAna che ane te guNasthAna pudgalamaya hovAthI vastutaH eka pudgaladravya ja pugalakarmano kartA che. caudamA ayogI guNasthAne baMdha nathI tethI ahIM teranuM grahaNa che. jIva ane pratyayonuM ekapaNuM nathI: jaha jIvassa aNaNNuvaogo koho vi taha jadi aNaNNo / jIvassAjIvassa ya evamaNaNNattamAvaNNaM // 113 // evamiha jo du jIvo so ceva duNiyamado tahA'jIvo / ayame yatte doso paccayaNokammakammANaM // 114 // aha de aNNo koho aNNuvaogappago havadi cedA / jaha koho taha paccaya kammaM Nokammamavi aNNaM // 115 // jIva upayoga ananya che, tema hoya jo krodha jIva ajIva ananya e, bane mahAna virodha. 113 ema jIva paNa niyamathI dhAre svayaM jaDatva; pratyayanA ekatvathI, rahe nahIM be tattva. 114 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 ke upayogI jIvathI, krodha kahe tuM anya; to pratyaya nokarma ne, karma krodhavat anya. 115 zrI samayasAra jema jIva ane upayoga ananya che, tema jIva ane jaDa krodha paNa ananya hoya to jIvane jaDapaNAnI prApti thAya, tethI jIva ane ajIva banne eka thatAM dravyanI bhinnatAno lopa thAya, e pratyakSa virodha Ave che. e rIte jaDa pratyaya, karma, nokarma vagere sAthe paNa jIvane ananya mAnatAM e ja doSa Ave che. tethI ema siddha thAya che ke upayogAtmaka jIva bhinna ane jaDasvabhAvavALA pratyaya, karma, nokarma vagere bhinna che. ema jIva ane pratyayonuM ekapaNuM nathI. sAMkhyamatavAdI ziSya pratye pudgaladravyano pariNAmI svabhAva siddha kare che : jIve Na sayaM baddhaM Na sayaM pariNamadi kammabhAveNa / jai puggaladavvamiNaM appariNAmI tadA hodi // 116 // kammaiyavaggaNAsu ya apariNamaMtIsu kammabhAveNa / saMsArassa abhAvo pasajjade saMkhasamao vA // 117 // jIvo pariNAmayade puggaladavvANi kammabhAveNa / te sayamapariNamaMte kahaM Nu pariNAmayadi cedA // 118 // aha sayameva hi pariNamadi kammabhAveNa puggalaM davvaM / jIvo pariNAmayade kammaM kammattamidi micchA // 119 // NiyamA kammapariNadaM kammaM ciya hodi puggalaM davvaM / taha taM NANAvaraNAipariNadaM muNasu tacceva // 120 // svayaM baddha na jIvamAM, kare na nija pariNAma; ema hoya to dravya-jaDa, nahi pariName tamAma. 116 For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra pariName nahi vargaNA, karma svabhAve Apa; to saMsAra abhAva ke, sAMkhya taNo ja pralApa. 117 kaho ke pudgaladravyane, jIva kare karmarUpa; kema apariNAmI svayaM, karAya karmasvarUpa ? 118 pudgala pote pariName, jo mAne e satya; jIva kare che karmane, e siddhAMta asatya. 119 ema niyamathI pariName, karmapaNe jaDadravya; jJAnAvaraNAdi khare, karma jANa jaDa sarve. 120 jo pudgaladravya karmabhAve pariNamIne svayaM jIvamAM baMdhAvArUpe pariName nahi to te aMpariNAmI kahevAya. e rIte sarva pudgalane apariNAmI mAnIe to saMsAraabhAvano prasaMga Ave. jIva pudgalane karmabhAve pariNamAve che tethI saMsArano abhAva thato nathI ema tarka karo to temAM virodha Ave che, kAraNa ke svayaM apariNAmI svabhAvavALAne pariNamAvI zakAya nahi ane jo svayaM pariNAmI svabhAvavALA pudgalane jIva pariNamAve che ema kaho to te ghaTatuM nathI, kAraNa ke je pote pariNamavAnI zaktivALuM che te paradravyanI apekSA rAkhatuM nathI. tethI jema mATI anukrame ghaDArUpe pote pariName che, tema pudgaladravya jJAnAvaraNAdi karmarUpe pote pariName che. tethI pudgaladravyano pariNAmI svabhAva che ema siddha thAya che. 87 upajAti sthitetyavighnA khalu pudgalasya svabhAvabhUtA pariNAmazaktiH / tasyAM sthitAyAM sa karoti bhAvaM yamAtmanastasya sa eva kartA // 64 // ema pudgalanI svAbhAvika pariNamanazakti nirvighra siddha thaI, te zaktine AdhAre pudgala potAnAM jevAM pariNAma kare che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 98 teno kartA pudgaladravya ja che. (kalaza 64) e ja pramANe cetanadravyanuM pariNAmIpaNuM siddha kare che - Na sayaM baddhoM kamme Na sayaM pariNamadi kohamAdIhiM / jai esa tujjha jIvo appariNAmI tadA hodI // 121 // apariNamaMta sayaM jIve kohAdiehiM bhAvehiM / saMsArassa abhAvo pasajjade saMkhasamao vA // 122 // puggalakammaM kohI jIvaM pariNAmaedi kohattaM / taM sayamapariNamaMtaM kahaM Nu pariNAmayadi koho // 123 // aha sayamappA pariNamadi kohabhAveNa esa de buddhI / koho pariNAmayade jIvaM kohattamidi micchA // 124 // kohuvajutto koho mANuvajutto ya mANamevAdA / mAuvajutto mAyA lohuvajutto havadi loho // 125 // svayaM baddha na karmamAM, kare na nija pariNAma; ema kahe to jIvadravya, nahi pariName tamAma. 121 svayaM jIva nA pariName, jo krodhAdi prakAra; to saMsAra-abhAva ke, sAMkhya prasaMga, vicAra. 122 krodha-karma jo jIvane, kare krodharUpa mAna; paNa jo jIva nA pariName, krodha-akartA jANa. 123 AtmA pote pariName, jo mAne e satya; karma karAve krodhane, e siddhAMta asatya. 124 krodha-upayukta jIva krodha, mAna-yukta jIva mAna; mAyAlobha-yukta jIva, mAyA lobha pramANa. 125 jo jIva krodhAdibhAve pariNamIne svayaMkarmamAM baMdhAvArUpe pariName nahi to te apariNAmarmI kahevAya. e rIte sarva jIvane For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra apariNAmI mAnIe to saMsAraabhAvano prasaMga Ave. jIvane pudgala krodhAdi rUpe pariNAve che tethI saMsArano abhAva thato nathI ema tarka karo to temAM virodha Ave che, kAraNa ke svayaM apariNAmI svabhAvavALAne pariNAvI zakAya nahi ane jo svayaM pariNAmI svabhAvavALA jIvane pagala pariNamAve che ema kaho to te ghaTatuM nathI, kAraNa ke je pote ja pariNamavAnI zaktivALuM che te anya dravyanI apekSA rAkhatuM nathI. tethI jema garuDanuM dhyAna karato sAdhaka pote garuDabhAvavALo thAya che, tema krodhAdibhAve pariNamelo upayoga svayaM krodhAdirUpe thAya che. e rIte Atmadravya paNa svayaM pariNAmI che. upajAti sthiteti jIvasya niraMtarAyA svabhAvabhUtA pariNAmazaktiH / tasyAM sthitAyAM sa karoti bhAvaM yaM svasya tasyaiva bhavetsa kartA // 65 // - ema jIvanI svabhAvabhUta niraMtara pariNamavArUpa zakti nirvigha siddha thaI. te zaktine AdhAre jIva je potAnA bhAva kare che, teno ja te kartA thAya che. - (kalaza 65) AtmA potAnA bhAvano kartA be prakAre thAya che :jaM kuNadi bhAvamAdA kattA so hodi tassa kammassa / NANissa sa NANamao aNNANamao aNANissa // 126 // . jIva kare je bhAvane, kartA teno jANa; bhAva jJAnInA jJAnamaya, ajJataNA viNa jJAna. 126 ema A AtmA svayaM pariNamana svabhAvavALo chatAM je bhAvane pote kare che te bhAva athavA pariNAma tenuM karma che. te bhAvakarmano AtmA kartA be prakAre thAya che. jJAnIne samyapha . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra svaparaviveka vaDe bhinna AtmAnI anubhUti atyaMta pragaTa hovAthI jJAnInA bhAva jJAnamaya ja hoya che. ane ajJAnIne to samyak svaparavivekanA abhAvamAM bhinna AtmAnI anubhUti atyaMta apragaTa hovAthI ajJAnInA bhAva ajJAnamaya ja hoya che. 100 jJAnamaya ane ajJAnamaya bhAvanuM phaLa zuM ? te kahe che - aNNANamao bhAvo aNNANiNo kuNadi teNa kammANi / NANamao NANissa duNa kuNadi tA du kammANi // 127 // ajJataNA ajJAnamaya--bhAva, kare te karma; jJAnInA to jJAnamaya, tethI te niSkarma. 127 ajJAnIne samyak svapara-vivekanA abhAvamAM bhinna AtmAnI anubhUti atyaMta apragaTa hovAthI ajJAnamaya ja bhAva hoya che. tethI ajJAnI svaparanA ekatva adhyAsarUpa bhrAnti vaDe jJAnamAtrasvarUpathI bhraSTa thayelo para evA rAgadveSa sAthe ekameka thaIne ahaMbhAve pravartato, A huM rAga karuM chuM, dveSa karuM chuM athavA anya rAga kare che, dveSa kare che ema ajJAnamayabhAvathI rAgadveSane AtmAnA karato karmabaMdha kare che. ane jJAnIne to samyak svaparaviveka vaDe bhinna AtmAnI anubhUti atyaMta pragaTa hovAthI jJAnamaya ja bhAva hoya che. tethI zAnI svaparanA bhedavijJAna vaDe jJAnamAtrasvarUpamAM susthita rahelA, para evA rAgadveSathI bhinnapaNe pravartatA, svAnubhavathI ja jeno ahaMbhAva dUra thaI gayo che evA pote mAtra jANe ja che, rAga ke dveSa karatA nathI. ema jJAnamayabhAvathI rAgadveSane AtmAnA na karatA jJAnI karmabaMdha karatA nathI. AryA jJAnamaya eva bhAvaH kuto bhaved jJAnino na punaranyaH / ajJAnamayaH sarvaH kuto'yamajJAnino nAnyaH For Personal and Private Use Only Jain Educationa International 66 || Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 2. kartAkarma adhikAra jJAnInA sarva bhAva zAthI jJAnamaya ja hoya che, anya eTale ajJAnamaya kema nathI hotA ? ane ajJAnInA sarva bhAva ajJAnamaya ja zAthI hoya che, anya eTale jJAnamaya kema nathI hotA ? (kalaza 66) e zaMkAnuM samAdhAna kare che - NANamayA bhAvAo NANamao ceva jAyae bhAvo / . jahyA tahyA NANissa savve bhAvA hu NANamayA // 128 // aNNANamayA bhAvA aNNANo ceva jAyae bhAvo / jahmA tahmA bhAvA aNNANamayA aNANissa // 129 // jJAnasvarUpa svabhAvathI, thAya jJAnamaya bhAva; jJAnInA tethI thatA, jJAnamayI sau bhAva. 128 AtmAno ajJAnathI, bhAva ane vibhAva; ajJataNA ajJAnamaya, tethI thatA sau bhAva. 129 jethI kharekhara jJAnamaya bhAvathI je koI paNa bhAva thAya te sarva jJAnapaNAne na oLaMgatA jJAnamaya ja hoya che, tethI jJAnInA sarve bhAvo jJAnamaya ja che; ane jethI ajJAnamaya bhAvathI je koI paNa bhAva thAya te sarva ajJAnapaNAne na oLaMgatA ajJAnamaya ja hoya che, tethI ajJAnInA sarve bhAvo ajJAnamaya ja hoya che. - anuSTrapa jJAnino jJAnanirvRttAH sarve bhAvA bhavanti hi / sarve'pyajJAnanirvRttA bhavaMtyajJAninastu te // 67 // jJAnInAM sarve bhAvo jJAnathI banelA jJAnamaya ja hoya che; paraMtu ajJAnInA to sarve bhAvo ajJAnathI banelA ajJAnamaya ja hoya che. (kalaza 67) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 zrI samayasAra e ja vAtanuM samarthana draSTAMtathI kare che - kaNayamayA bhAvAdo jAyate kuMDalAdayo bhAvA / ayamayayA bhAvAdo jaha jAyaMte tu kaDayAdI // 130 // aNNANamayA bhAvA aNANiNo bahuvihA vi jAyate / NANissa du NANamayA. savve bhAvA tahA hoti // 131 // kuMDala AMdi kanakama, ghATa kanakanA thAya; kaDAM Adi sau lohamaya, lohataNA paryAya. 130 ajJataNAM ajJAnamaya, temAM vividha pariNAma; paNa jJAnInA jJAnamaya, varte bhAva tamAma. 131 jo ke pugalano svayaM pariNamanasvabhAva che, to paNa kAraNane anusarIne kArya thAya che. tethI suvarNanAM kuMDala, kaMThI vagere karyA hoya te sarva suvarNajAtine na ullaMghatAM suvarNamaya ja hoya che, lokhaMDamaya saMbhavatAM nathI; ane lokhaMDanAM kaDAM, kUMcI vagere karyA hoya te sarva lokhaMDajAtine na ullaMghatAM lokhaMDamaya ja hoya che, suvarNamaya saMbhavatAM nathI. ' - tema jIvano svayaM pariNamana svabhAva che. to paNa kAraNane anusarIne kArya thAya che. tethI ajJAnInA svayaM ajJAnapariNamanathI thatA bhAvo zubhAzubha vividha prakAre chatAM sarva ajJAnajAtine na ullaMghatA ajJAnamaya ja hoya che, jJAnamaya saMbhavatA nathI; ane jJAnInA svayaM jJAnapariNamanathI thatA sarve bhAvo pavitra jJAnajAtine na ullaMghatA jJAnamaya ja hoya che, ajJAnamaya saMbhavatA nathI. anuSTrapala ajJAnamayabhAvAnAmajJAnI vyApya bhUmikAm / dravyakarmanimittAnAM bhAvAnAmeti hetutAm // 68 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 2. kartAkarma adhikAra - ajJAnI ajJAnamaya bhAvonI bhUmikAne vyApIne dravyakarmanA nimittabhUta bhAvo, je ajJAna, mithyAtva Adi che, tenA hetupaNAne pAme che. . (kalaza 68) . te dravyakarmanA nimittabhUta bhAvone varNave che - aNNANassa sa udao jaMjIvANaM ataccauvaladdhI / micchattassa du udao jIvassa asadahANattaM // 132 // udao asaMjamassa dujaM jIvANaM havei aviramaNaM / jo du kalusovaogo jIvANaM so kasAudao // 133 // taM jANa jogaudayaM jo jIvANaM tu ciTThaucchAho / sohaNamasohaNaM vA kAyavvo viradi bhAvo vA // 134 // edesu hedubhUdesu kammaiyavaggaNAgayaM jaM tu / pariNamade aTThavihaM NANAvaraNAdi bhAvehiM // 135 // taM khalu jIvaNibaddhaM kammaiyavaggaNAgayaM jaiyA / / taiyA du hodi hedU jIvo pariNAmabhAvANaM // 136 // jethI tattva jaNAya nA, ajJAnodaya jANa; jethI sat zraddhAya nA, mithyAtvodaya mAna. 132 vaLI asaMyamano udaya, je avirati pariNAma, kaluSita jIva-upayoga je, kaSAya te duHkhadhAma. 133 ceSTAno utsAha te yogodayarUpa jANa; zubha-azubha vrata sahita ke vrataviNa tuM pichAna. 134 hetubhUta e bhAvathI, karmavargaNA vividha jJAnAvaraNAdikapaNe, pariNamatI aDavidha. 135 jyAre te karmavargaNA, jIva sAthe baMdhAya; tyAre paNa nija bhAvano, jIva ja hetu thAya. 136 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrI samayasAra tattva eTale AtmAnuM zuddha svarUpa te na jaNAvArUpa atattvaprApti je jJAna svarUpa AtmAmAM anubhavAya che te ajJAnano udaya che. tenI sAthe tanmaya evA cAra karmahatu nIce pramANe che. ' (1) tattvanI aruci athavA azraddhA je AtmAmAM anubhavAya che, te mithyAtvano udaya che. (2) viSaya kaSAyathI pAchA na haThavArUpa je avirati jJAnasvarUpa AtmAmAM anubhavAya che, te asaMyamano udaya che. (3) krodhAdimAM pariNamavArUpa je kaluSita upayoga jJAnasvarUpa AtmAmAM anubhavAya che, te kaSAyano udaya che. (4) manavacanakAyAnA vyApArano utsAha je jJAnasvarUpa AtmAmAM anubhavAya che, te yogano udaya che. te vratAdinA kAryarUpa hoya to zubha kahevAya ane avratAdirUpa hoya to azubha kahevAya che. e mithyAtvAdi cArano udaya heturUpa thatAM pugaladravya karmavargaNArUpe AvIne jJAnAvaraNAdi ATha prakAre svayaM pariName che. te jyAre AtmAnA pradezo sAthe baMdhAya che, tyAre jIva paNa svayaM ajJAnI thayelo, paranA ane AtmAnA ekva-adhyAsathI, ajJAnamaya evA potAnA atattva zraddhAna Adi bhAvono hetu thAya che. - pudgala dravyathI bhinna ja jIvanAM pariNAma che ane jIva dravyathI bhinna ja pudgalanAM pariNAma che ema prathama be ane pachI be gAthAmAM AcArya have upasaMhAra karatAM pratipAdana kare che : jIvassa dukammeNa ya saha pariNAmA hu hoti rAgAdI / evaM jIvo kammaM ca dovi rAgAdimAvaNNA // 137 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra ekassa du pariNAmo jAyadi jIvassa rAgamAdIhiM / tA kammodayahedUhiM viNA jIvassa pariNAmo // 138 // karmanI bheLAM jIvanAM, rAgAdika pariNAma; gaNAya to jIva-karma be, rAgAdinAM dhAma. 137 paNa rAgAdi bhAva to, cetananAM pariNAma; karmodaya-hetu-pRthak jIvapariNAma tamAma. 138 105 nimittabhUta udaya AvatA pudgalakarmanI sAthe ja jIvanAM rAgAdi ajJAna pariNAma thAya che, ema jo vitarka karo to, jema cUno ne haLadara be maLIne lAla raMga thAya che, tema jIva ne pudgala banne maLIne rAgAdi ajJAnabhAvane pAme. paraMtu tema thatuM nathI. tethI nimittabhUta udaya AvatA pudgalakarmathI bhinna ekalA jIvanA ja rAgAdi ajJAna pariNAma thAya che. jar3a jIveNa sahacciya puggaladavvassa kammapariNAmoM / evaM puggalajIvA hu dovi kammattamAvaNNA // 139 // ekassa du pariNAmo puggaladavvassa kammabhAveNa / tA jIvabhAvahedUhiM viNA kammassa pariNAmo // 140 // jIvabheLAM pudgalataNAM, karmarUpa pariNAma; pudgala-jIva gaNAya to, ubhaya karmanAM ThAma. 139 kevaLa pudgala ekanuM, karmapaNe pariNAma; jIvabhAva-hetu-pRthak, karmarUpa pariNAma. 140 nimittabhUta rAgAdi ajJAna pariNAmayukta jIvanI sAthe ja pudgaladravyanAM karmapariNAma thAya che ema jo vitarka karo to, jema haLadara ne cUno be maLIne lAla raMga thAya che, tema pudgala ane jIva banne maLIne karmapaNAne pAme. paraMtu tema thatuM nathI. tethI For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 zrI samayasAra jIvanA rAgAdi bhAvathI bhinna ekalA pudgalanAM ja karmapariNAma thAya che. zuM AtmAmAM karma baddhaspaSTa che ke abaAspaSTa che ? teno uttara AcArya nayavibhAgathI Ape che H jIve kammaM baddhaM puTuM cedi vavahAraNayabhaNidaM / suddhaNayassa du jIve abaddhapuDhaM havai kammaM // 141 // karma jIvamAM baddhasRSTa, mAne naya vyavahAra; te temAM abaddhasRSTa, e nizcaya niradhAra. 141 jIva ane pudgalakarmanA eka baMdhaparyAyapaNAthI tenI ati bhinnatAnA abhAvamAM jIvamAM karma baMdhAyelAM ne sparzAyelAM che ema vyavahAranayanA pakSanuM kathana che; ane jIvapudgalanA aneka dravyapaNAthI atyaMta bhinnatAne kAraNe jIvamAM karma baMdhAyelAM ke sparzAyelAM nathI ema nizcayanayanA pakSanuM kathana che. e nayothI zuM sAdhya che ? te kahe che H kammaM baddhamabaddhaM jIve evaM tu jANa NayapakkhaM / pakkhAtikkato puNa bhaNNadi jo so samayasAro // 142 // baddha abaddha karma jIvamAM, e jANo nayapakSa; pakSAtIta je te khare, samayasAra pratyakSa. 142 jIvamAM karma baMdhAyelAM che athavA jIvamAM karma baMdhAyelAM nathI, e banne nayapakSa che. je te nayapakSanI pAra jAya che, te sakala vikalpanI pAra gayelo svayaM vijJAnadhanasvabhAvarUpa thaIne sAkSAt samayasAra zuddhAtmA bane che. arthAt jIvamAM karma baddha che ema vikalpa kare che, te jIvamAM karma abaddha che e pakSanI pAra jAya che paNa vikalpanI pAra jato nathI; ane jIvamAM karma abaddha che, e For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 2. kartAkarma adhikAra vikalpa karanAra jIvamAM karma baddha che e pakSanI pAra jAya che paNa vikalpanI pAra jatA nathI; jIvamAM karma baddha abaddha che ema vikalpa karanAra banne pakSanI pAra na jatA vikalpanI pAra jatA nathI. tethI je samasta nayapakSanI pAra jAya che, te samasta vikalpanI paNa pAra jAya che. ema je samasta vikalpanI pAra jAya che te samayasArane prApta thAya che. jo ema che to pachI nirvikalpa thavA mATe nayapakSa tyAganI bhAvanA koNa na bhAve ? kAraNa ke - upendravajA ya eva muktvA nayapakSapAtaM svarUpaguptA nivasaMti nityam / vikalpajAlacyutazAMtacittAsta eva sAkSAdamRtaM pibaMti // 69 // jeo nayonA pakSapAtane choDIne nitya potAnA svarUpamAM gupta rahe che ane vikalponI paraMparArUpa jALathI mukta zAMta cittavALA thayA che, teo ja sAkSAt amRta pIe che. (kalaza 69) tethI nayapakSa tyAganI bhAvanA bhAvavI joIe te mATe 20 kalaza ahIM ApyA che : .: upajAti ekasya baddho na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 70 // ekasya mUDho na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 71 / / ekasya rakto na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 72 / / ekasya duSTo na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva 73 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrI samayasAra ekasya kartA na tathA parasya citi dvayorkIviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva 74 // ekasya bhoktA na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva 75 // ekasya jIvo na tathA parasya citi dvayoAviti pakSapAtau / / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva 76 // ekasya sUkSmo na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva 77 // ekasya heturna tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 78 // ekasya kAryaM na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 79 // ekasya bhAvo na tathA parasya citi dvayoviti paMkSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 80 // ekasya caiko na tathA parasya citi dvayorkIviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 81 // ekasya sAMto na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 2 // ekasya nityo na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva 183 // ekasya vAcyo na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 84 // ekasya nAnA na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 2. kartAkarma adhikAra ekasya cetyo na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 86 // ekasya dRzyo na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 87 // ekasya vedyo na tathA parasya citi dvayoviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 8 // ekasya bhAto na. tathA parasya citi dvayorkIviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // 89 // eka kahe che ke jIva baddha che ane eka kahe che ke tema nathI ema cetana viSe be nayanA be pakSapAta che. je tattvajJAnI pakSapAtathI chUTyA che tene nitya khare cetana cetana ja che. (kalaza 70) eka kahe che ke mUDha che ... cetana ja che. (kalaza 71) eka kahe che ke rAgI che . cetana ja che. (laza 72) eka kahe che ke dveSI che.............cetana ja che. (kalaza 73) eka kahe che ke kartA che ... cetana ja che. (kalaza 74) eka kahe che ke bhoktA che ......cetana ja che. (kalaza 75) eka kahe che ke jIva (10 prANayukta) che . cetana ja che. (kalaza 76) eka kahe che ke sUkSma (arUpI) che ... cetana ja che (kalaza 77) eka kahe che ke hetu che............... cetana ja che. (klaza 78) eka kahe che ke kArya che . cetana ja che. (kalaza 79) eka kahe che ke bhAva (atirUpa) che cetana ja che. (klaza 80) eka kahe che ke eka che ... cetana ja che. (klaza 81) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 zrI samayasAra eka kahe che ke sAMta (aMta sahita) che. cetana ja che. (kalaza 82) eka kahe che ke nitya che....... cetana ja che. (laza 83) eka kahe che ke vAcya che. cetana ja che. (kalaza 84) eka kahe che ke nAnA (bhinna bhinna) che...cetana ja che. (kalaza 85) eka kahe che ke cetya (anubhavAvAyogya) che...........cetana ja che. (kalaza 86) eka kahe che ke dRzya (dekhAvA yogya) che...cetana ja che.(kalaza 87) eka kahe che ke vedya (jaNAvA yogya) che...cetana ja che. (klaza 88) eka kahe che ke prakAzamAna che. ... cetana ja che. (kalaza 89) vasaMtatilakA svecchAsamucchaladanalpa vikalpajAlAmevaM vyatItya mahatIM nayapakSakakSAm / aMtarbahiH samara saikarasasvabhAvaM svaM bhAvamekamupayAtyanubhUtimAtram // 10 // A pramANe svacchede vistAra pAmatI aneka vikalponI paraMparAvALI moTI nayapakSarUpI aTavIne pAra karIne, AtmA aMtara ane bAhya samatArasa svabhAvavALo je potAno svAnubhUtirUpa eka zuddha bhAva tene prApta thAya che. (kalaza 90) rathoddhatA iMdrajAlamidamevamucchalat puSkaloccalavikalpavIcibhiH / yasya visphuraNameva tatkSaNaM kRtsnamasyati tadasmi cinmahaH // 91 // - aneka moTA vikalparUpa caMcaLa taraMgothI UchaLatA indrajALa jevA A nayanA bhAMgAone jenuM skuraNa mAtra tatpaNa samastapaNe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra dUra kare che, te caitanyateja huM chuM. pakSAtItanuM svarUpa kevuM che ? te kahe che dohavi NayANa bhaNiyaM jANai NavaraM tu samayapaDibaddho / du pakkhaM gimhadi kiMcivi NayapakkhaparihINo // 143 // je nayapakSAtIta te, nayapakSe udAsa; jANe yanayakathanane, samayapratibaddha khAsa. 143 jema kevalI bhagavAna vizvanA sarva bhAvanA sAkSI hovAthI zrutajJAnanA avayavabhUta vyavahAra-nizcaya nayapakSanA svarUpane mAtra jANe che paraMtu sadA prakAzita sahaja vimala sakala kevalajJAnavaDe nitya svayaM vijJAnadhana thayelA, zrutajJAnanI bhUmikAnI pAra gayelA, samasta nayapakSanA parigrahathI rahita hovAthI koI nayapakSane grahaNa karatA nathI; tema jeo zrutajJAnanA kSayopazamathI vikalpa pratye janArA chatAM sarva parabhAvanA parigrahathI nivartelA hovAthI zrutajJAnanA avayavabhUta vyavahA2-nizcaya nayapakSanA svarUpane mAtra jANe ja che paraMtu tIkSNa dRSTithI zuddha nitya udita caitanyarUpa svasamayamAM pariNamelA hoya tyAre svayaM vijJAnaghana thayelA, vikalparUpa zrutajJAnanI bhUmikAnI pAra gayelA, samasta nayapakSanA parigrahathI rahita hovAthI koI nayapakSane grahaNa karatA nathI, teo paNa vAstavika samasta vikalpothI vizeSe karIne para thayelA paramAtmA, jJAnAtmA, pratyajyoti, AtmakhyAti, anubhUtimAtra zuddhAtmA samayasAra che. 111 (kalaza 91) arthAt AtmArthane sAdhanArA koI nayano Agraha ke pakSapAta karatA nathI, jAdA jAdA nayodvArA teo AtmAnuM svarUpa oLakhI le che, pachI te nayonA sarva vikalpone tyAgIne potAnA svarUpano Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 112 anubhava karavAmAM magna thAya che, tyAre aMtarAtmA jJAnI thayelA teone paNa kevalInI samAna nayAtIta kahevAyogya che. kAraNake anubhavamAM nayonA kaMI paNa vikalpa rahetA nathI. svAgatA citsvabhAvabharabhAvitabhAvAbhAvabhAvaparamArthatayaikam / baMdhapaddhatimapAsya samastAM cetaye samayasAramapAram // 92 // caitanya svabhAvanA guNasamudAyanA utpAdavyayadhruvathI thatA, traNe kALanA paryAyo nizcayanayathI ekadravyarUpa ja che. tethI samasta baMdhapaddhati-kartAkarmanA pariNAmarUpa bhAvo-ne dUra karIne, huM anaMta apAra avinAzI evA zuddhAtmA samayasArane anubhavuM chuM. (kalaza 92) je pakSAtIta che te ja samayasAra che ema siddha thAya che HsmmddNsnnnnaannN edaM lahaditti Navari vavadesaM / savvaNayapakkharahido bhaNido jo so samayasAro // 144 // jenuM kevala nAma che, samyagdarzanazAna; te nayapakSarahita che, samayasAra bhagavAna. 144 ema sarva nayapakSane oLaMgI gayelo je A samayasAra che te eka ja kevala (mAtra) samyagdarzanajJAna evI saMjJA athavA upanAmane pAme che. je khare sarva nayapakSathI akhaMDita rahevA vaDe samasta vikalparUpa vyApArathI viramelo che te samayasAra che. prathama zrutajJAnanA avalaMbanathI AtmA jJAnasvabhAva che ema nizcaya karIne pachI te AtmAno anubhava karavA mATe, 52no anubhava karAvanArI samasta indriya ane mananI pravRttirUpa buddhine Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 2. kartAkarma adhikAra . gauNa karIne matijJAnane AtmAnI sanmukha karato, aneka nayanA vikalpothI vyAkuLatA upajAvatI zrutajJAnanI buddhine gauNa karIne zrutajJAnane paNa AtmAnI sanmukha karato, nirvikalpa thaIne zIgha potAnA rasathI pragaTa thatA Adi madhya aMta rahita, vyAkuLatA rahita-zAMta, sarva vizvanI upara taratA sarvotkRSTa, kevala eka akhaMDa anaMta vijJAnaghana paramAtmA samayasArano anubhava karato AtmA ja samyapha dekhAya che ane jaNAya che; tethI samyagdarzanajJAna e samayasAra ja che. arthAt AtmA samyagdarzanajJAna evA upanAmathI oLakhAya che ane zuddha nirvikalpa svarUpe te ja sAkSAta bhagavAna samayasAra che. zArdUlavikrIDita AkrAmannavikalpabhAvamacalaM paurnayAnAM vinA sAro yaH samayasya bhAti nibhRtairAsvAdyamAnaH svayam / vijJAnaikarasaH sa eSa bhagavAnpuNyaH purANaH pumAn jJAnaM darzanamapyayaM kimathavA yatkiMcanaiko'pyayam // 13 // nayonA pakSathI rahita nirvikalpa bhAvane acaLapaNe prApta thatAM je samayano sAra AtmalIna puruSo vaDe svayaM anubhavAto prakAze che, te vijJAnarUpa eka rasavALo A bhagavAna pavitra purANapuruSa che; jJAna ane darzana paNa te ja che athavA bIjAM je kaMI sArarUpa kaho te paNa A eka ja che. (kalaza 93) zArdUlavikrIDita dUraM bhUrivikalpajAlagahane bhrAmyannijaughAccyuto dUrAdeva vivekanimragamanAnIto nijaughaM balAt / vijJAnaikarasastadekarasinAmAtmAnamAtmA haran Atmanyeva sadA gatAnugatatAmAyAtyayaM toyavat // 14 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 zrI samayasAra jema ke pANIno vaheLo nadInA pravAhane choDIne dUra gayo hato, te pAcho koI nIcI jamInane AdhAre potAnA mULa pravAhane AvI maLyo, tema A AtmA vijJAnaghana svabhAvathI zruta thayelo ghaNA vikalponI jALavALA vibhAvarUpa gahana vanamAM bhamato hato, tyAM dUrathI ja viveka eTale bhedajJAnarUpa nIcI jamInamAM gamana karavAthI vegapUrvaka potAnA mULa svabhAvane prApta thayo, tyAre eka vijJAnarasarUpa thayelo potAnA AtmabhAvane vibhAvamAMthI rokIne AtmabhAvamAM kheMcI lAvato te rasanA rasiyA evA jJAnIonI gatAnugatatAne sadAne mATe pAme che. arthAt anaMtA jJAnIo je rUpe pariNamyA te nirvikalpasvarUpe pariName che. (kalaza 94) anurupa vikalpakaH paraM kartA vikalpaH karma kevalam / na jAtu kartRkarmatvaM savikalpasya nazyati // 15 // vikalpavALo utkRSTapaNe kartA che ane vikalpa e ja mAtra tenuM karma che. tethI vikalpasahita jIvanuM kartAkarmapaNuM kadApi nAza pAmatuM nathI. (kalaza 95) rathoddhatA yaH karoti sa karoti kevalaM . yastu vetti sa tu vetti kevalam / yaH karoti na hi vetti sa kvacit yastu vetti na karoti sa kvacit // 16 // je kare che te mAtra kare ja che ane je jANe che te mAtra jANe ja che. je kare che te kharekhara jANato nathI ane je jANe che te kadI karato nathI. (kalaza 96) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kartAkarma adhikAra iMdravajA jJaptiH karotau na hi bhAsate'ntaH jJaptau karotizca na bhAsate'ntaH / jJapti: karotizca tato vibhinne jJAtA na titataH sthita 6 ||27 / / (karmanuM) karavApaNuM che temAM jANavApaNuM (sAkSIbhAva) bhAsatuM nathI ne jANavApaNuM che temAM ka2vApaNuM bhAsatuM nathI. eTale jANavuM ane karavuM e banne bhinna rahe che. tethI ema siddha thayuM ke je jJAtA che te kartA thato nathI. (kalaza 97) zArdUlavikrIDita kartA karmaNi nAsti nAsti niyataM karmApi tatkartari dvaMdvaM vipratiSidhyate yadi tadA kA kartRkarmasthitiH / jJAtA jJAtari karmakarmaNi sadA vyakteti vastusthitinepathye bata nAnaTIti rabhasA mohastathApyeSa kim // 98 // (cetana) kartA che te (pudgalarUpa) karmamAM nizcayathI nathI, ne je karma che te kartAmAM nizcayathI nathI. ema banne prakAre niSedha karAya che to te kartAkarmanI sthiti zuM ? cetana jJAtA che te jJAtApaNe ja rahe che, karma pudgala che te pudgalapaNe ja rahe che, ema pragaTa vastusthiti che. tema chatAM saMsArarUpI nepathyamAM (aMtaHkaraNamAM) arere ! A moha kema vegapUrvaka nAce che ? (kalaza 98) athavA bhale nAce topaNa 115 Jain Educationa International --- For Personal and Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 zrI samayasAra, maMdAkrAMtA kartA kartA bhavati na yathA karma karmApi naiva jJAnaM jJAnaM bhavati ca yathA pudgalaH pudgalo'pi / jJAnajyotirkhalitamacalaM vyaktamaMtastathoccaizcicchaktInAM nikarabharato'tyaMtagaMbhIrametat // 19 // caiitanya zaktionA samUhanA bhArathI atyaMta gaMbhIra, acala prakAzavALI A jJAnajyoti aMtaramAM atizayapaNe pragaTa thaI che, tethI ajJAna avasthAmAM jevo kartA hato tevo kartA have thato nathI ane ajJAna avasthAmAM jevuM karma hatuM tevuM karma paNa have thatuM nathI. jJAna jJAnarUpe rahe che temaja pudgala paNa pudgalarUpe rahe che. (kalaza 99) ema jIva ane ajIva bhinna oLakhAvAthI kartAkarma veSa mUkIne raMgabhUmiparathI adgazya thayAM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. puNyapApa adhikAra have eka ja karma be veSa dhAraNa karIne puNya ane pApRrUpe praveza kare che. drutavilaMbita tadatha karma zubhAzubhabhedato dvitayatAM gatamaikyamupAnayan / glapitanirbharamoharajA ayaM svayamudetyavabodhasudhAplavaH // 100 // zubhAzubhanA bhedathI be prakAre thayelA karmanI ekatA karato ane dUra karI che moharUpI karma2ja jeNe evo A jJAnarUpI caMdramA have svayaM udaya thAya che. (kalaza 100) maMdAkrAMtA eko dUrAttyajati madirAM brAhmaNatvAbhimAnAdanyaH zUdro svayamahamiti snAti nityaM tayaiva / dvAvapyetau yugapadudarAnnirgatau zUdrikAyAH zUdrau sAkSAdapi ca carato jAtibhedabhrameNa // 101 // 117 eka sAthe janmelA zUdrInA be putromAM eka brAhmaNane tyAM Ucharyo che te brAhmaNatvanA abhimAnathI madirAne dUrathI ja taje che ane bIjo huM zUdra chuM ema mAnato temAM haMmezAM snAna kare che arthAt khUba pIe che. ema banne sAkSAt zUdra chatAM jAtibhedanI bhrAMtithI bhinna bhinna AcaraNa kare che. (kalaza 101) tema puNya ne pApa banne ajJAnajanita vibhAvathI utpanna thatA hovAthI vAstavika eka ja jAtinA che. te kahe che : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra kammamasuhaM kusIlaM suhakammaM cAvi jANaha susIlaM / kaha taM hodi susIlaM jaM saMsAraM pavesedi // 145 // karma azubha kuzIla ne, suzIla zubha jagakhyAta; kema suzIla gaNAya je, karAvatAM bhavapAta ? 145 azubha karma (pApa) kuzIla hovAthI heya che ane zubha karma (puNya) suzIla hovAthI upAdeya che ema jagata jANe che, to je saMsAramAM praveza karAve te upAdeya zI rIte hoya ? arthAt na hoya. vyavahArathI puNya sAruM ane pApa kharAba ema bheda paDAya che, paraMtu e pakSano nizcayathI virodha karAya che. te nIce pramANe : - 118 1. hetu (utpatti, kAraNa) bhedapakSa zubha pariNAmathI puNya Upaje che, azubha pariNAmathI pApa Upaje che. abhedapakSa - banne ajJAnajanita vibhAvathI Upaje che. 2. svabhAva. bhedapakSa abhedapakSa 3. anubhava (phaLa athavA rasa) bhedapakSa zubha pudgalarUpa puNya che. azubha pudgalarUpa pApa che. banne pudgalarUpa che. puNya zubha phaLa - sukha Ape che, pApa azubha phaLa-du:kha Ape che. abhedapakSa - paudgalika sukhaduHkha vyAkuLatA sahita hovAthI banne du:kharUpa ja che. 4. Azraya. bhedapakSa Jain Educationa International zubha kriyA mokSamArgano Azraya kare che; azubha kriyA baMdhamArgano Azraya kare che. For Personal and Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. puNyapApa adhikAra 119 abhedapakSa - bane pudgalamaya hovAthI eka baMdhamArgano ja Azraya kare che. vyavahAranaya bhedapakSano Azraya karI e cAra rIte puNyapApane judAM manAve che ane nizcayanaya abhedapakSanA AzrayathI teno niSedha karI puNyapApane eka manAve che. ahIM nizcayanayanuM kathana hovAthI tenuM ja samarthana karAya che : upajAti hetusvabhAvAnubhavAzrayANAM sadA'pyabhedAnna hi karmabhedaH / tabaMdhamArgAzritamekamiSTaM svayaM samastaM khalu baMdhahetuH // 102 // hetu, svabhAva, anubhava ane Azraya e cAre prakAre sadA abhedatA hovAthI puNya ne pApamAM karmapaNe bheda nathI. te banne svayaM samastapaNe baMdhanAM ja kAraNa che ane baMdhamArga-saMsArane Azraya karatAM hovAthI eka abhinna mAnavAyogya che. (kalaza 102) zubhAzubha banne prakAranAM karma baMdhanakta hovAthI niSedhyAM chesovnniyN pi NiyalaM . baMdhadi kAlAyasaM pi jaha purisaM / baMdhadi evaM jIvaM suhamasuhaM vA ka daM kammaM // 146 // tahmA du kusIlehiya rAyaM mA kuNaha mA va saMsaggaM / sAdhINo hi viNAso kusIlasaMsaggarAyeNa // 147 // suvarNa ke lokhaMDanI, beDI beya samAna; tema zubhAzubha karma te, baMdhana jIvane jANa. 146 kuzIla banne jANIne, tajo rAga-saMsarga; kuzIla-rati-saMsargathI, viNase nija apavarga. 147 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 zrI samayasAra sonAnI ne loDhAnI beDInI samAna zubhakarma ne azubhakarma banne AtmAne baMdhanakartA che. tethI jema hAthIne baMdhanamAM pADanArI surUpa ke kurUpa hAthaNI banne sarakhI rIte baMdhanuM kAraNa hovAthI ahitakArI thAya che, tevI rIte zubhakarma ane azubhakarma bannene kuzIla (ahitakArI, jANIne tenI sAthe rAga ane saMsargano niSedha karyo che. manathI aMtaraMga paricaya te rAga che ane bahiraMga paricaya te saMsarga che. e ja vAtanuM anya dRSTAMtathI samarthana kare che - jaha NAma kovi puriso. chiyasInaM na viNA | vajedi teNa samayaM saMsaggaM rAyakaraNaM ca // 148 // emeva kammapayaDI sIlasahAvaM ca kucchidaM NAuM / vajati pariharaMti ya tassaMsaggaM sahAvarayA // 149 // jema puruSa ko jANIne, durjana ne kuzIla; saMga rAga teno taje, svayaM rahe suzIla. 148 tema ja sAdhu svabhAvarata, karmaprakRti nisAra; kutsitazIlA jANIne, kare karma parihAra. 149 jema koI zIlavAna sajjana puruSa koI paricita anya janane kuzIlavAna jANIne potAnA zIlanI rakSA arthe tenI sAtheno saMga ane rAga tajI de che, tema abheda ratnatrayalakSaNa nirvikalpa samAdhirUpa svasvabhAvamAM pariNamelA sAdhu zubhAzubha sarva karmaprakRtionA svabhAvane nizcayathI kutsitazIla eTale kucAritravALI hAnikartA jANIne tenI sAtheno saMga ane rAga tajI de che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. puNyapApa adhikAra 121 baMdhahetu hovAthI zubhAzubha banne karmane Agama anusAra niSedhe che : ratto baMdhadi kammaM muMcadi jIvo virAgasaMpatto / eso jiNovadeso tahyA kammesu mA rajja // 150 // rAgI bAMdhe karmane, mukAya jo vairAgya; jinavara bodha rahasya e, karo na karme rAga. 150 je karmajanita bhAvomAM rAga kare che te karmathI baMdhAya che ane je temAM virakta rahe che te karmathI mukAya che. A jina upadezano sAra che ema AgamamAM kahyuM che, tethI are jIva ! tuM zubhAzubha sarva karmane baMdhahetu jANIne temAM rAga na kara. svAgatA karma sarvamapi sarvavido yad baMdhasAdhanamuzantyavizeSAt / tena sarvamapi tatpratiSiddhaM jJAnameva vihitaM zivahetuH // 103 // kevalI bhagavAna vizeSatA rahita abhedapaNe sarva karmane baMdhanAM kAraNa kahe che. tethI sarva prakAranA karmano niSedha che. jJAna ja mokSanuM kAraNa kahyuM che. (kalaza 103) zikhariNI niSiddhe sarvasmin sukRtadurite karmaNi kila pravRtte naiSkarmye na khalu munayaH saMtyazaraNAH / tadA jJAne jJAnaM praticaritameSAM hi zaraNaM svayaM viMdaMtyete paramamamRtaM tatra niratAH // 104 // zubhAzubha banne karmano niSedha karavAthI niSkarmapaNuM-nivRtti pravarte tyAre munio kharekhara azaraNa thatA nathI. jJAnamAM jJAnanuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 zrI samayasAra pravartavuM e ja te vakhate temane zaraNa che ane temAM tanmaya thayelA te sAdhuo pote parama amRtane anubhave che. (kalaza 104) jJAna mokSahetu che te siddha kare che - paramaTTho khalu samao suddho jo kevalI muNI NANI / tahi dvidA sahAve muNiNo pAvaMti NivvANaM // 151 // samaya zuddha paramArtha je, muni kevalI sujANa; svabhAvasthita tethI muni, pAme pada nirvANa. 151 jJAna mokSanuM kAraNa che. jJAnamAM zubhAzubha karma baMdhAtAM nathI tethI jJAnane mokSanuM hetupaNuM che. te jJAna dravyakarma bhAvakarma ane nokarmathI bhinna caitanya jAtivALo paramArtha AtmA che, te ekapaNe jANato ne pariNamato samaya che, saMpUrNa nayapakSa rahita eka jJAnamAtra hovAthI zuddha che, kevala caitanyavatu hovAthI kevalI che, mananabhAvavALo hovAthI muni che ane svayaM jJAnasvarUpa hovAthI jJAnI che. e rIte je jJAnasvabhAva paramArtha, samaya, zuddha, kevalI, muni, jJAnI evA nAmathI prasiddha che, te jJAnasvabhAvamAM rahIne munio mokSa pAme che. ahIM zabdabheda chatAM vastubheda nathI. te paramArtha jJAna vinA mokSa nathI : paramaTTahmi du aThido jo kuNadi tavaM vadaM ca dhAreI / taM savvaM bAlatavaM bAlavadaM viMti savvaNhU // 152 // paramArtha-sthita thayA vinA, dhAre tapavrata aza; bAla tapavrata tehane, jANe zrI sarvajJa. 15ra - jJAnane mokSanuM kAraNa kahyuM che. kAraNa ke paramArtha eTale jJAnasvarUpa AtmAmAM sthita thayA vinA ajJAnI jIva je tapa kare Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. puNyapApa adhikAra che ke vrata vagere dhAre che te mokSanAM kAraNa thatAM nathI, paraMtu ajJAna sahita hovAthI baMdhanAM kAraNa thAya che. tethI zrI jine te sarvane bAlatapa ane bAlavrata kahIne niSedhyAM che. mokSahetu jJAna ane baMdhahetu ajJAna niyamathI che : vadaNiyamANi dharatA sIlANi tahA tavaM ca kuvvaMtA / paramaTTa bAhirA je NivvANaM te Na viMdaMti // 153 // vrataniyamone dhAratA, tapa tapatA zIlavAna; paNa paramArtha rahita to, pAme nahi nirvANa. 153 123 jJAna e ja mokSa hetu che, kAraNa ke tenA abhAvamAM svayaM ajJAnI thatA ajJAnIone aMtaraMga vrata niyama zIla tapa vagere zubhakarmanA sadbhAvamAM paNa mokSano abhAva che. vaLI ajJAna e ja baMdhahetu che, kAraNake tenA abhAvamAM svayaM jJAnI thatA jJAnIone bAhya vrata niyama zIla tapa vagere zubhakarmanA abhAvamAM paNa mokSano sadbhAva che. tAtparya ke azubhabhAvathI pApa baMdhAya che, zubhabhAvathI puNya baMdhAya che ane zuddhabhAvathI mokSa thAya che. prAye zubha vinA zuddhanI prApti thatI nathI. prathama to te zuddhabhAva prApta thavA mATe keTalIka puNya sAmagrI tathA maMdakaSAyarUpa zubha bhAvanI paNa apekSA rahe che. te zubha bhAva thavAmAM vrata tapa zIla Adi kAraNa che paNa vAstavika mokSanuM kAraNa to atyaMtara bhedajJAna sahita nirvikalpa dhyAnamAM sthiratA karavI e ja che. te paramArtha prApta thayA vinA vrata tapa zAstrajJAna Adi koI mokSa mATe kAryakArI thatAM nathI. tethI jJAna e mokSanuM kAraNa che ane ajJAna e baMdhanuM kAraNa che evo niyama che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zrI samayasAra zikhariNI yadetad jJAnAtmA dhruvamacalamAbhAti bhavanaM zivasyAyaM hetuH svayamapi yatastacchiva iti / ato'nyabaMdhasya svayamapi yato baMdha iti tat tato jJAnAtmatvaM bhavanamanubhUtirhi vihitam // 105 // je A jJAnAtmA dhruva ane acaLa thavApaNe prakAze che te ja mokSano hetu che ane pote paNa svayaM mokSarUpa che. A jJAnAtmAthI bhinna je kaMI che te baMdhanA hetu che ane te svayaM baMdharUpa ja che. tethI jJAnAtmapaNe thavArUpa anubhUti prApta karavAnuM zAstramAM kahyuM che. (kalaza 105) puNyano pakSa karanArAne pratibodhavA kahe che :paramaTThabAhirA je te aNNANeNa puNNamicchaMti / saMsAragamaNahetuM vi mokkhaherdU ajANatA // 154 // ajJAne paramArthahIna, kare puNya-abhilASa; ziva-bhava-hetu ajANa te, cahe puNyathI mokSa. 154 evA paramArthabAhya koI jana A jagatamAM sarva karmanA kSayathI thatA AtmalAbharUpa mokSa meLavavAnI icchAthI dIkSA dhAraNa kare che tyAre paramArthathI jJAnamAtra ekAgratA lakSaNavALA samayasArarUpa sAmAyikanI pratijJA karIne, pachI jeno aMta pAmavo muzkela che evAM karmanI paraMparAnI pAra javA asamartha hovAthI paramArthabhUta jJAnAnubhavamAtra sAmAyika svarUpa AtmasvabhAvane na meLavatA, skUla saMkleza pariNAmarUpa vApabaMdhanA kAraNathI aTakayA che ane skUla vizuddha pariNAmarUpa puNyabaMdhanA kAraNamAM pravarte che; teo karmanA tIvra maMda udayanA jJAna mAtrathI saMtuSTa cittavALA thayelA, svayaM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. puNyapApa adhikAra 125 ajJAnathI azubhakarmane baMdhanuM kAraNa mAne che ane vrataniyama zIla tapa Adi zubhakarmane baMdhanuM kAraNa na jANatA tene mokSanAM kAraNa mAne che. teone paramArtha mokSanuM kAraNa darzAve che :jIvAdIsadahaNaM sammattaM tesimadhigamo NANaM / rAyAdIpariharaNaM caraNaM eso du mokkhapaho // 155 // zraddhA-samaja jIvAdinI, samyaka darzana-jJAna; caraNa tyAga rAgAdino, mokSapaMtha e mAna. 155 samyagdarzanajJAnacAritra e mokSamArga che. temAM jIvAdinA zraddhAnapaNe jJAnanuM thayuM te samyagdarzana che, jIvAdinI samajaNarUpe jJAnanuM thayuM te samyajJAna che ane rAgAdinA tyAga karavArUpe jJAnanuM thayuM te samyaphacAritra che. tethI nizcayathI jJAna ja mokSanuM kAraNa che. ahIM tAtparya e che ke A jagatamAM koI mokSane arthe avrata asaMyama Adi choDIne vratasaMyama dhAraNa kare che, ane tethI mokSa thaze ema saMtoSa mAne che; paraMtu ajJAna TaLIne jJAna thayuM na hovAthI e vrata vagere tene puNyanAM kAraNe thAya che, paNa mokSanAM kAraNa thatAM nathI. evA mumukSune vAstavika jJAna pamADavA mATe ahIM jJAnano upadeza che. temAM tapa vrata Adi choDIne asaMyamamAM pravartavA mATe upadeza che evo anartha koIe grahaNa na karavo; kAraNa ke jJAnI to sazIlavratamAM pravartIne te sAdhanamAM aTakI na rahetAM vratatapanA vikalpane paNa jyAM sthAna nathI evI nirvikalpa zuddha jJAnabhUmikAmAM sthira thavAno ja prayatna kare che. tethI ziSyane paNa te jJAnabhUmikAmAM rahIne mokSa prApta karavAno ja upadeza kare Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrI samayasAra che. vratasaMyama tyAgIne azubhamAM pravartavAno upadeza jJAnI karatA nathI. e rIte paramArtha mahetu jJAna sivAya anya zubhAzubha sarva karmano niSedha karAya che - mottUNa NicchayaTuM vavahAreNa vidusA pavaTRti / paramaTThamassidANa du jadINa kammakkhao vihio // 156 // nizcayArtha tajI vijJajana, bhaje nahIM vyavahAra; paramArthAzrita zramaNane, kahyo karmakSaya sAra. 1pa6 jJAna svadravyasvabhAvI hovAthI te jJAnanuM paramArtha mokSahetu rUpe thavuM saMbhave che; vrata tapa Adi svadravyasvabhAvI na hovAthI te rUpe jJAnanuM thavuM saMbhavatuM nathI. nizcayamokSamArga ekadravyasvabhAvI che. jJAna AtmasvabhAvI che. mATe te AtmAnA mokSanuM kAraNa thAya che. eTale nizcayane mUkIne buddhimAna vyavahAramAM pravartatA nathI kAraNa ke nizcayane Azraya karanAra zramaNa ja karmakSaya kare che. anuSTrapa vRttaM jJAnasvabhAvena jJAnasya bhavanaM sadA / ekadravyasvabhAvatvAnmokSahetustadeva tat // 106 // jJAnasvabhAve pariNamavuM te haMmezA jJAnanuM thayuM che ane te ekadravyasvabhAvI hovAthI te ja mokSanuM kAraNa che. (kalaza 106) anurupa vRttaM karmasvabhAvena jJAnasya bhavanaM na hi / dravyAMtarasvabhAvatvAnmokSaheturna karma tat // 107 // karma svabhAve pariNamavuM te jJAnanuM thavuM nathI, kAraNa ke karma Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. puNyapApa adhikAra pudgalarUpa bhinnadravyasvabhAvI hovAthI te mokSanuM kAraNa nathI. (kalaza 107) anuSTupa mokSahetutirodhAnAdvaMdhatvAtsvayameva ca 1 mokSahetutirodhAyibhAvatvAttanniSidhyate kare che. [o 08 ] karma mokSahetu(jJAna)ne AvaraNa karanAra hovAthI pote svayaM baMdharUpa hovAthI ane mokSahetu (jJAna)ne rokanAra bhAva hovAthI tenA niSedha karAya che. (kalaza 108) 127 A kalazamAM je traNa kA2No darzAvyA tene have anukrame siddha 1. karma mokSahetune AvaraNa kare che : + vatthassa sedabhAvo jaha NAsedi malamelaNAsatto / micchattamalocchaNNaM taha sammattaM khu NAyavvaM // 157 // vatthassa sedabhAvo jaha NAsedi malamelaNAsatto aNNANamalocchaNNaM taha NANaM hodi NAyavvaM // 158 // vatthassa sedabhAvo jaha NAsedi malamelaNAsatto / kasAyamalocchaNNaM taha cAritaM pi NAyavvaM // 159 // jema vastrano zvetaguNa, malathI jAya chavAI; samakita mala-mithyAtvathI, tema rahe avarAI. 157 jema vastrano zvetaguNa, malathI jAya chavAI; jJAna, ajJAna-karmathI, tema rahe avarAI. 158 jema vasrano zvetaguNa, malathI jAya chavAI; sucaraNa kaSAya-karmathI, tema rahe avarAI. 159 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrI samayasAra jema rIte vastrano zveta svabhAva parabhAvabhUta evA melanA saMbaMdhathI AcchAdita thAya che, tevI rIte mokSahetu jJAnano samyakatvasvabhAva parabhAva bhUta evA mithyAtva nAmanA karmamalathI AvaraNa pAme che, mokSahetu jJAnano jJAnasvabhAva parabhAvabhUta evA ajJAna nAmanA karmamalathI AvaraNa pAme che, ane mokSahetu jJAnano cAritrasvabhAva parabhAvabhUta evA kaSAya nAmanA karmamalathI AvaraNa pAme che. e rIte mokSahetu jJAnane karma AvaraNa karanAra hovAthI teno niSedha karAya che. arthAt samyaphadarzanajJAnacAritra e mokSamArga che temAM samyagadarzana, samyajJAna ane sammacAritra jJAnanA svabhAva hovAthI traNe nizcayathI eka jJAnarUpa che, tethI eka jJAna ja mokSahetu che. te jJAna athavA zuddhAtmAne upara kahyuM tema karma AvaraNa kare che, tethI karmano niSedha karAya che. 2.karma svayaM baMdharUpa che - so savvaNANadarisI kammaraeNa NiyeNavacchaNNo / saMsArasamAvaNNo Na vijANadi savvado savvaM // 160 // sarva jJAnadarzI chatAM, jIva karmaAdhIna; rahe phare saMsAramAM, sarva na jANe dIna. 160 jJAnasvarUpa AtmA nizcayathI lokAloka prakAzaka saMpUrNa jJAnadarzana svabhAvavALo chatAM anAdithI potAnA ja aparAdhe karIne, svayaM pariNamatA karmamalanA AvaraNathI baMdha avasthAne pAmelo ane te baMdhaavasthAmAM sarvathA sarvane jANanAra evA potAne na jANato ajJAna bhAvathI ja karma upArjana karIne temAM jakaDAI rahelo saMsAramAM paribhramaNa kare che. tethI tene AvaraNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. puNyapApa adhikAra 129 karanAra karma svayaM baMdharUpa che e siddha thAya che. ema karma svayaM baMdharUpa hovAthI teno niSedha karAya che. 3. karma mokSahetune rokanAra pratipakSa bhAva che : sammattapaDiNibaddhaM micchattaM jiNavarehi parikahiyaM / tassodayeNa jIvo micchA diTTitti NAyavvo // 169 // NANassa paDiNibaddhaM aNNANaM jiNavarehi parikahiyaM / tassodayeNa jIvo aNNANI hodi NAyavvo // 162 // cArittapaDiNibaddhaM kasAyaM jiNavarehi parikahiyaM / tassodayeNa jIvo acaritto hodi NAyavvo // 163 // samakita rodhaka karma je, te mithyAtva vadAya; tenA udaye jIva to, mithyAvRSTi gaNAya. 161 jJAnanirodhaka karma je, te ajJAna vadAya; tenA udaye jIva to, ajJAnI lekhAya. 162 cAritrarodhI karmanuM, kaSAya nAma vadAya; tenA udaye jIvane, kucAritra kathAya. 163 mokSahetunA samyaktvasvabhAvane rokanAra mithyAtva karma che. teno svayaM udaya thavAthI mithyAtvabhAve jIva pariName che, mokSahetunA jJAnasvabhAvane rokanAra ajJAna karma che teno svayaM udaya thavAthI ajJAnabhAve jIva pariName che, mokSahetunA cAritrasvabhAvane rokanAra kaSAyakarma che teno svayaM udaya thavAthI acAritrabhAve jIva pariName che. ema karma, mokSahetu jJAnane rokanAra (pragaTa na thavA denAra) ane pratipakSabhAvane pragaTa karanAra hovAthI teno sarvathA niSedha karAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zArdUlavikrIDita saMnyastavyamidaM samastamapi tatkarmaiva mokSArthinA saMnyaste sati tatra kA kila kathA puNyasya pApasya vA / samyaktvAdinijasvabhAvabhavanAnmokSasya heturbhavannaiSkarmyapratibaddhamuddhatarasaM jJAnaM svayaM thAvati ||o 06 II - mokSArthIe samasta karmamAtra tyAgavAyogya che. tyAM puNya ne pApanuM bhinna kathana zuM karavuM? e rIte samasta karma tyAga thatAM niSkarmapaNA sAthe jeno saMbaMdha che evuM prabaLa rasavALuM jJAna have samyaktvAdi nija svabhAvabhAve pariNamavAthI mokSanuM kAraNa thatuM svayaM AgaLa doDe che. (kalaza 109) zrI samayasAra zArdUlavikrIDita yAvatpAkamupaiti karmaviratirjJAnasya samyaG na sA karmajJAnasamuccayo'pi vihitastAvatra kAcitkSatiH / kiMtvatrApi samullasatyavazato yatkarma baMdhAya tamokSAya sthitamekameva paramaM jJAnaM vimuktaM svataH // 110 // jyAM sudhI jJAnanI karmavirati (niSkarmapaNuM) samyak paripUrNatAne pAme nahi tyAM sudhI karma ane jJAna banne sAthe sAthe paNa rahe che ema kaheluM che, temAM kaMI hAni nathI. paraMtu te aMtarAtmadazAmAM paNa paravazapaNe je karma udaya Ave che--saMkalpa vikalpa thAya che--te to baMdhanuM kAraNa che ane karmathI mukta 52ma zuddhabhAve pariNamatuM jJAna che, te ja eka mokSanuM kAraNa nakkI che. (kalaza 110) zArdUlavikrIDita magnAH karmanayAvalaMbanaparA jJAnaM na jAnaMti ye magnA jJAnanayaiSiNo'pi yadatisvacchaMdamaMdodyamAH For Personal and Private Use Only Jain Educationa International I Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. puNyapApa adhikAra 131. vizvasyopari te taraMti satataM jJAnaM bhavaMtaH svayaM ye kurvaMti na karma jAtu na vazaM yAMti pramAdasya ca // 111 // je karmanayane avalaMbana karanArA che paNa jJAnasvarUpa AtmAne jANatA nathI, te saMsAramAM bUDelA che ane je jJAnanayane iSTa mAnatA chatAM niraMtara svacchede vartanArA pramAdI thaI rahyA che, te paNa viSayAdikamAM rakta hovAthI saMsAramAM bUDelA che; paraMtu jeo niraMtara jJAnamaya thaIne pote karma karatA nathI temaja kadApi pramAdane vaza thatA nathI arthAt rAgadveSAdi karmabhAvane mUkIne svasvarUpamAM udyama karanArA che, teo sadA vizvanI upara tare che arthAt mokSa meLave che: (kalaza 111) maMdAkrAMtA bhedonmAdaM bhramarasabharAnnATa yatpItamohaM mUlonmUlaM sakalamapi tatkarma kRtvA balena / helonmIlatparamakalayA sArdhamArabdhakeli jJAnajyotiH kavalitatamaH projjajRmbhe bhareNa // 112 // bhrAMtirUpI rasanI adhikatAthI zubha azubha bhedanA unmAdane nacAvatA ane jeNe moharUpI dArU pIdho che evA sarva karmane baLapUrvaka mULamAMthI ukheDIne, lIlAmAtramAM pragaTa thatI kevalajJAnarUpI paramakalA sAthe jeNe krIDA AraMbhI che ane ajJAnatimirano sarvathA. nAza karyo che, evI A jJAnajyoti atizayapaNe phelAya che. (kalaza 112) e rIte puNya ne pApa e be veSe karma praveThyuM hatuM te abheda jaNAvAthI ekarUpa thaIne raMgabhUmi parathI nIkaLI gayuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 4. Asrava adhikAra have Asrava praveza kare che. druvilaMbita atha mahAmadanirbharamaMtharaM samararaMgaparAgatamAstravam / ayamudAragabhIramahodayo jayati durjayabodhadhanurdharaH // 113 // pachI atyaMta madajharato hovAthI madamAtI maMda cAle cAlato raNakSetrarUpa raMgabhUmipara Avelo je AsavarUpa yoddho tene A udAra. gaMbhIra mahA yazasvI durdaya bodharUpI bANAvaLI (yoddho) jIte che. (kalaza 113) AsravanuM svarUpa kahe che : micchattaM aviramaNaM kasAyajogA ya saNNasaNNA du / bahuvihayA jIve tasseva aNaNNapariNAmA // 164 // NANAvaraNAdIyassa te du kammassa kAraNaM hoMti / tesiM pi hodi jIvo ya rAgadosAdibhAvakaro // 165 // mithyAtvAvirati kaSAya, yoga jIvAjIva bheda; bahuvidha jIva-vikAra je, te jIvamAMhi abheda. 164 jJAnAvaraNAdika taNA, kAraNa teha ajIva; tenuM paNa kAraNa bane, rAgAdiyuta jIva. 165 mithyAtva, avirati, kaSAya ne yoga e Asravo jIva ajIva ema be be prakAre che. jIva athavA bhAva mithyAtvaaviratikaSAyayoga e jIvanA svapariNAmathI thAya che ane te cetananA vikArarUpa cidAbhAsa che. ajIva athavA dravyamithyAtvaaviratikaSAyayoga Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. Ava adhikAra 133 e pulanA svapariNAmathI thAya che ane te pudgalanA vikArarUpa che. AsavanAM kAraNa hovAthI pratyayane paNa Asava kahevAmAM Ave che. dravya mithyAtvaaviratikaSAyayoga e jJAnAvaraNAdi ATha karma AvavAnAM kAraNa che, ane te dravya mithyAtvAdine AsavarUpe pariNamAvavAmAM nimittabhUta bhAva mithyAtvaaviratikaSAyayoga athavA rAgadveSa moha che. je dravya pratyayo udaya Ave temAM ekAkAra : thaIne jIva jo rAgAdibhAve pariName to baMdha thAya, paraMtu jIva jo rAgAdibhAve na pariName to baMdha thAya nahi. ekalA dravyakarmanA udayathI baMdha thato hoya to koI chUTI zake nahi. kAraNa ke saMsAramAM karmano udaya to jJAnI temaja ajJAnI sarvane hoya che. paraMtu dravya AsavathI kheMcAIne jIva mithyAtvarAgadveSa bhAve pariName to ja Asava thAya che. te dravyapratyayo ane bhAvapratyayonA uttara bheda anaMta che. e rIte rAgadveSoha AsavanA nimittanA nimitta hovAthI te paNa Asrava kahevAya che, ane te mAtra ajJAnIne thAya che. jJAnIne teno abhAva che te darzAve che - Natthi du AsavabaMdho sammAdihissa AsavaNiroho / saMte puvvaNibaddhe jANadi so te abaMdhaMto // 166 // samyavruSTi jIvane, hoya na Asava-baMdha; pUrvabaddha jANe chatAM, rAgarahita abaMdha. 166 samyavruSTi jJAnIne jJAnamaya bhAva hovAthI, ajJAnajanitarAgaSamoha bhAvono avazya nirodha thAya che. tethI navAM karma baMdhAtAM nathI, pUrve bAMdhelAM karma udaya Ave che tene mAtra jANe ja che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrI samayasAra samyadraSTine cAritramohanA udayarUpa dhakkAthI je rAgAdi thAya che tene te iSTa mAnatA nathI, paraMtu rogarUpa jANIne TALavA icche che, te kAraNathI thatA alpabaMdhanI apekSAe samyagRSTine rAgarahita nitya akartA kahela che. jyAM rAgadveSamoha hoya tyAM Asava hoya evo niyama che - bhAvo rAgAdijudo jIveNa kado du baMdhago bhaNido / rAgAdivippamukko abaMdhago jANago Navari // 167 // jIvabhAva rAgAdi yuta, kare karmano baMdha; rAgAdithI vimukta te, jJAyaka mAtra abaMdha. 167 jevI rIte lohacuMbakanA saMparka (nikaTatA) thI thato AkarSaNano bhAva soyane baMdha prati prere che, tema rAgadveSamoha sAthenA saMparkathI thato ajJAnamayabhAva jIvane karmabaMdha prati prere che; ane jema lohacuMbakanI dUravartitAthI pragaTa thato AkarSaNano abhAva soyane baMdha prati na preratAM svabhAvamAM sthita kare che, tema rAgadveSamoha ane AtmAnA bhedajJAnathI pragaTa thato jJAnamayabhAva jIvane karmabaMdha prati na preratAM potAnA jJAnasvabhAvamAM ja sthApana kare che. jJAnIne evo rAgAdinA saMparkarahita bhAva saMbhave che - pakke phalahmi paDie jaha Na phalaM bajjhae puNo viMTe / jIvassa kammabhAve paDie Na puNodayamuveI // 168 // pAkuM phaLa paDatAM pharI, DITe nahi joDAya; karmabhAva jhaDatAM pharI, udaya jIve nahi thAya. 168 jema pAkeluM phaLa eka vAra kharI jatAM pharI te DIMTA sAthe bAjhatuM nathI, tema karmodayajanya bhAva jIvabhAvathI eka vAra chUTo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. Asrava adhikAra 135 paDe to pharIthI te jIva sAthe joDAto nathI. A pramANe jJAnIne rAgAdinA saMparkavALA karmabhAvathI rahita jJAnamayabhAva saMbhave che. zAlinI bhAvo rAgadveSamohai vinA yo jIvasya syAd jJAnanivRtta eva / / ruMdhan sarvAn dravyakarmAsravaughAn eSo'bhAvaH sarvabhAvAsravANAm // 114 // ... sarva dravyakarmanA AsavanA samUhane rokato ane sarva bhAvaAsavanA abhAvarUpa je rAgadveSamoha rahita evo jIvano A bhAva che te jJAnano ja banelo che. (kalaza 114) jJAnIne dravyAsavano paNa abhAva saMbhave che : puDhavIpiMDasamANA puvvaNibaddhA du paccayA tassa / kammasarIreNa du te baddhA savve vi NANissa // 169 // pUrvanibaddha pratyaya thakI, jJAnI rahe abaddha, pRthvIpiMDa samAna te, karma-zarIre baddha. 169 have je pUrve ajJAnathI baMdhAyelA mithyAtvaaviratikaSAyayoga e dravyAsavarUpa pratyayo che te jJAnIne bhinnadravya rU5 acetana pudgalanA pariNAma hovAthI pRthvIpiMDa samAna jaNAya che. kAraNa ke te sarva mAtra kArmaNa-zarIra sAthe baMdhAyelAM che, jIva sAthe baMdhAyelAM nathI. AthI jJAnIne dravyAsavano abhAva svabhAvasiddha ja che. tAtparya ke je karma sattAmAM rahelAM che te to mUThImAMnA viSanI samAna kaMI bAdhApIDA karatAM nathI ane je karma udayamAM Ave che temAM jJAnI ekAkAra thatA nathI. ema dravyAsava ane bhAvAsava bannethI rahita hovAthI jJAnI nirAsava che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 - zrI samayasAra upajAti bhAvAtravAbhAvamayaM prapanno dravyAsravebhyaH svata eva bhinnaH / jJAnI sadA jJAnamayaikabhAvo nirAsravo jJAyaka eka eva // 115 // ema bhAvAsavanA abhAvane pAmelA ane dravyAsavathI to svAbhAvikapaNe ja bhinna evA jJAnI sadA eka jJAnamayabhAvavALA jJAtA mAtra hovAthI nirAsava ja che. (kalaza 115) jJAnI nirAsava kevI rIte che? te kahe che :cauviha aNemabheyaM baMdhate NANadaMsaNaguNehiM / samae samae jahmA teNa abaMdhotti NANI du // 170 // darzanajJAna-guNe karI, pratyaya bAMdhe cAra; samaya samaya paNa baMdhano, jJAnIne parihAra. 170 jJAnIne samaye samaye udaya AvatA mithyAtva (samyaktvamohanIyarUpe) avirati, kaSAya ne yoga e cAra pratyayo darzanajJAna guNane jaghanyaguNe pariNamAve che, tethI aneka prakAranA navIna pudgalakarma baMdhAya che. paraMtu temAM jJAnIne Asavano abhiprAya ke IcchA nathI, tethI abaMdhaka kahevAtA jJAnI nirAsava ja che, ane tyayo kartA che kAraNa ke pratyayanA udayAnusAra thatAM guNasthAna athavA jJAnaguNanAM pariNAma baMdhahetu che. jJAnaguNapariNAma baMdhahetu kevI rIte che? te kahe che - jahmA du jahaNNAdo NANaguNAdo puNovi pariNamadi / aNNattaM NANaguNo teNa du so baMdhago bhaNido // 171 // jaghanya jJAnaguNe karI, pariNamatA viparIta; pharI paNa tethI jJAnIne, aMze baMdha khacIta. 171 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 10 I ] 4 . . 4. Asrava adhikAra 137 jyAM sudhI jJAnaguNano jadhanyabhAva-kSayopazamabhAva che tyAM sudhI te aMtarmuhUrta vipariNAmI che. arthAt antarmuhUrta sudhI ja nirvikalpa rahI zake che, tyAra bAda punaH paNa anya prakAre eTale vikalpa sahita pariName che ane yathAkhyAtacAritra pahelAM avazya thanArA rAgabhAvanA sadbhAvathI te jJAnaguNapariNAma baMdhahetuM thAya ja che. tAtparya ke samyaphaSTi thayA pachI paNa AtmAno upayoga jJAnamAM jaghanyapaNe pariName che kAraNa ke avirati Adi traNa pratyayono temaja samyakatva mohanIyano udaya hovAthI upayoga aMtarmuhUrtathI adhika jJAnamAM sthira thato nathI. pharI pAcho anya bhAvamAM jAya che tethI jJAnIne anicchAe baMdha thAya che. chatAM abaMdhaka kahevAya che; kAraNa ke cothA guNasthAne mithyAtva ane anaMtAnubaMdhIne lagatI 16+25 e 41 pApaprakRtino nirodha thAya che. te sivAyanI 79 prakRtimAMthI vizeSe puNya prakRti baMdhAya che, tenI sthiti paNa mithyAtva guNasthAna karatAM ghaNI ochI aMtaHkoTAkoTInI paDe che, tethI ajJAnI sAthe sarakhAvatAM jJAnI abaMdhaka kahevAya che. paraMtu jJAnaguNanI pUrNatArUpa yathAkhyAtacAritra na pragaTe tyAM sudhI rAgabhAvano sadbhAva hovAthI jJAnIne paNa aneka karma abhiprAyarahitapaNe baMdhAya che. tema karmabaMdha chatAM jJAnI nirAnsava kevI rIte? te kahe chedNspnnaanncrittN jaM pariNamade jahANabhAveNa / - NANI seNa dubajhadi mugmalakammeNa viviDhe // 17 // darzana jJAna caritra guNa, pariNamatA je maMda; , tethI vidhavidha karmano zAnIne paNa baMdha kare ' ' ', - ' ka * ke * Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrI samayasAra jJAnIne buddhipUrvaka rAgadveSamoha osavano abhAva che tethI jJAnI nirAsava che. paraMtu jyAM sudhI jJAnadarzanacAritra guNa pUrNapaNe na pariName tyAM sudhI jaghanyajJAne anumAna karAtA abuddhipUrvaka rAgAdi kalaMkanA sadbhAvathI jJAnIne pudgalakarmabaMdha thayA kare che. tethI jyAM sudhI jJAna jJAnamAM pUrNapaNe na pariName tyAM sudhI jJAnadarzanacAritrane jJAnamAM sthira karavAno puruSArtha satata kartavya che. kevalajJAna thatAM sAkSAt jJAnasvarUpa thayelo AtmA sarvathA nirAsava thAya che. tAtparya ke jJAnI sarva rAgabhAvane-doSone heya jANe che tethI tene choDavAnA ja prayatnamAM varte che. te kevI rIte ke potAthI bane teTalA pramANamAM to rAgabhAvane roke che chatAM paranimittathI anicchAe rAgAdi thAya tene jANe che te buddhipUrvaka rAga che ane sattAmAMthI karmano udaya thato hovAthI kevalIgocara sUkSma rAgabhAvo thAya te abuddhipUrvaka rAga che.' ( zArdUlavikrIDita saMnyasyanijabuddhipUrvamanizaM rAgaM samagraM svayaM vAraMvAramabuddhipUrvamapi taM jetuM svazaktiM spRzan / ucchindanparavRttimeva sakalAM jJAnasya pUrNo bhavan AtmA nitya nirAstravo bhavati hi jJAnI yadA syAttadA // 116 // jJAna thatAM AtmA buddhipUrvaka rAgane potAthI bhinna jANI niraMtara samagrapaNe svayaM tyAga karato jAya che; ane abuddhipUrvaka rAgane paNa jItavA mATe potAnI jJAnazaktine vAraMvAra phoravato jAya che; e sate jJAnanI sarva para pariNatine ucchedato pUrNa thato jAya che. tethI AtmA jyAre jJAnI thAya tyAre te nityanirAsava ja thAya che. (kalaza 116) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. Asrava adhikAra anuSTupa sarvasyAmeva jIvaMtyAM dravyapratyayasaMtatau / kuto nirAsravo jJAnI nityameveti cenmatiH // 117 // sarva dravya AsavanI saMtati vidyamAna chatAM jJAnI (klaza 117) nityanirAsrava zI rIte kahevAya ? kahe che - 139 " ema jo manamAM zaMkA thAya to te zaMkAnuM nirAkaraNa karavA Jain Educationa International 567 // // savve puvvaNibaddhA du paccayA saMti sammadiTThissa / uvaogappA ogaM baMdhate kammabhAveNa 52720 saMti du NiruvabhojjA bAlA itthI jaheva purisassa / baMdhadi te ubhoje taruNI itthI jaha Narassa // 174 // hodUNa NiruvabhojjA taha baMdhadi jaha havaMti uvabhojjA / sattaTTha vihAM bhUdA NANAvaraNAdibhAvehiM edeNa kAraNeNa du sammAdiTTI abaMdhago bhaNido / AsavabhAvAbhAve Na paccayA baMdhagA bhaNidA // 176 / pUrvabaddha pratyaya sahu, sattA udaye dhAra; varte to paNa jJAnIne, baMdha bhAva-anusAra. 173 jema puruSane bAla-strI, upabhogane ayogya; bAMdhe te taruNI thatAM, bance bhogane yogya. 174 tema nahIM je bhogya te, udaya thatAM upabhogya; pratyaya bAMdhe sAtaATha, jIvabhAvane yogya. 175 A kAraNathI jANIe, samyagdaSTi abaMdha; AsravabhAva-abhAvamAM, pratyayathI nahi baMdha. 176 jethI sattAmAM rahelAM pudgalakarmarUpa dravyapratyayo tatkALapariNIta For Personal and Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zrI samayasAra bAlastrI samAna pUrve upabhogane ayogya chatAM, udaya avasthAmAM yauvanaprApta pUrvapariNIta strI samAna upabhoga yogya thAya che, to paNa karmaudayanuM kArya-jIvanA rAgAdibhAvanA sadbhAvathI ja bAMdhI zake che. tethI jJAnIne jo pUrvabaddha pratyayo che to bhale ho. tathApi karmodayanuM kArya rAgadveSamoha rUpa AsavabhAvanA abhAvamAM dravyapratyayo baMdhanA hetu thatA nathI. tethI jJAnI to nitya nirAsava ja che. r arthAt jevI rIte taratanI paraNelI bAlastrI puruSane upabhogya nathI tethI bAMdhI zakatI nathI, paraMtu te ja strI yauvanane prApta thatAM upabhogya thAya che tyAre bAMdhe che; tema chatAM jo puruSa tene vaza thAya to ja te yuvAna strI bAMdhI zake che. tevI rIte jJAnIne je karma sattAmAM rahyAM che te to kaMI asara karatAM nathI, paraMtu je dravyapratyayo udaya Ave che tenuM kArya, rAgadveSoha utpanna karAvIne jJAnAvaraNAdi sAta ane AyuSa sAthe ATha e prakAre navAM karma bAMdhavAnuM che. tema chatAM jIvabhAvane anusarIne ja te udayakarma paNa bAMdhI zake che. samyagdaSTi jJAnIne rAgadveSa moharUpa bhAvaAsavano abhAva che. tethI dravyapratyayo sattAmAM hoya ke udaya Ave to paNa baMdhanA kAraNa thaI zakatAM nathI. e rIte sarva pUrvabaddha dravyAsavanI saMtati vidyamAna chatAM rAgadveSamoharUpa AsarvabhAvanA abhAvamAM jJAnI nitya nirAsava ja che. mAlinI * ' vijahati na hi sattAM pratyayAH pUrvabaddhAH samayamanusarato yadyapi dravyamA ! t '. tadapi sakalarAga dvessmohvyudaasaavatata na nAtu jJAnimaH - varmanaMSa: 228 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. Asrava adhikAra 141 jo ke pUrve bAMdhelA pratyayo sattAne choDatA nathI, bAMdhelI sthiti anusAra samaya pAmIne vyAsavarUpe udaya Ave che, te udayane AdhIna bAhyapravRtti paNa kvacit thAya chatAM saMpUrNa rAgadveSamohathI rahita hovAthI jJAnIne koI vakhate karmabaMdha nathI. (laza 118) anuSTupa rAgadveSavimohAnAM jJAnino' yadasaMbhavaH / tata eva na baMdho'sya te hi baMdhasya kAraNam // 119 // jJAnIne rAgadveSamohano jethI asaMbhava che tethI tene baMdha nathI, kAraNa ke baMdhanuM kAraNa te rAgadveSamoha ja che. (kalaza 119) e ja arthanuM samarthana kare che rAgo doso moho ya AsavA Natthi sammadiTThissa / - ' tahmA tA AsavabhAveNa viNA hedUM Na paccayA hoMti // 177 // hedU caduvviyappo aTThaviyappassa kAraNaM bhaNidaM / tesiM pi ya rAgAdi tesimabhAve Na bajjhati // 178 // rAgadveSamohAsravo, jJAnIne na gaNAya; bhAva vinA nahi pratyayo, baMdhana-hetu thAya. 177 aSTakarma-Asrava taNA, hetu pratyaya cAra; tahetu rAgAdi viNa, khAMdhe nahIM' lagAra. 178 4 - + samyagdaSTine rAgadveSoha nathI, kAraNa ke samyagdaSTipaNAnI anyathA anupapatti che. tethI udaya AvatA dravyAsavo bhAvAsavanA hetu vagara ATha karmanA hetupaNAne pAmatA nathI. hetunA abhAvamAM hetumAna bhAvo kAryane upajAvI zakatA nathI. ' : samyagdaSTipaNuM rAgadveSamohanA abhAva vinA na hoya, evo For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra avinAbhAvI niyama kahyo te ahIM mithyAtva saMbaMdhI anaMtAnubaMdhI rAgAdino abhAva samajavo. tene ja rAgAdi mukhyapaNe mAnyA che. samyagdaSTi thayA pachI cAritramoha saMbaMdhI je rAgAdi rahe che tenI ahIM gaNatarI karI nathI kAraNa ke te gauNa che. jethI mithyAtva ane tatsaMbaMdhI rAgadveSanA abhAvamAM navAM karma alpa baMdhAya che ne mokSano sadbhAva thAya che, tethI samyagdaSTi jJAnIne baMdha nathI ema apekSAe kahyuM che. ahIM samyagdaSTine jJAnI kahela che te paNa apekSAe samajavAnuM che. prathama to jene jJAna hoya te jJAnI kahevAya ema sAmAnya jJAnanI apekSA laIe to sarva jIva jJAnI che. ane samyajJAna mithyAjJAnanI apekSA laIe to samyagdarzana athavA AtmajJAna thatAM jJAna samyak thAya che, e apekSAe samyagdaSTi jJAnI che ane mithyAvRSTi ajJAnI che. jo saMpUrNa jJAnanI apekSA laIe to kevalI bhagavAna jJAnI che, kAraNake jyAM sudhI kevalajJAna na thAya tyAM sudhI bAramA guNasthAna sudhI ajJAnabhAva kahyo che. ema anekAMtathI vidhiniSedha sarva apekSAe nirbAdha siddha thAya che. sarvathA ekAMta kaMI sAdhI zakatuM nathI. e rIte jJAnIne baMdha nathI ema zuddhanayathI kahevAya che. te zuddhanayano mahimA nIcenA kalazamAM pragaTa kare che : 142 vasaMtatilakA adhyAsya zuddhanayamuddhatabodhacihnamaikAgrayameva kalayaMti sadaiva ye te / rAgAdimuktamanasaH satataM bhavaMtaH pazyaMti baMdhavidhuraM samayasya sAram // 120 // - prabaLa jJAna jenuM cihna che evA zudghanayanuM dRDha avalaMbana laIne jeo sadA ekAgratAne ja anubhave che teo niraMtara For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. Asrava adhikAra 143 rAgAdithI mukta manavALA thatAM baMdharahita samayanA sArane jue che. arthAt zuddhanayane AdhAre zuddhabhAvamAM pariName che tyAM karmabaMdha nathI. (kalaza 120) pracyutya zuddhanayataH punareva ye tu rAgAdiyogamupayAMti vimukta bodhAH / te karmabaMdhamiha bibhrati pUrvabaddhadravyAsravaiH kRtavicitravikalpajAlam // 121 // paraMtu jeo zuddhanayathI zruta thaIne pharIthI rAgAdiyukta bhAvane prApta thAya che teo bodharahita thayelA pUrve bAMdhelA dravyAsavo vaDe karAtI vicitra vikalpajALarUpa karmabaMdhane dhAraNa kare che. (kalaza 121) e Azayane dRSTAMtathI samajAve che - jaha puriseNAhAro gahido pariNamadi so aNeyavihaM / maMsavasAruhirAdI bhAve udaraggisaMjutto // 179 // taha NANissa du puvvaM je baddhA paccayA bahuviyappaM / bajhaMte kammaM te NayaparihINA du te jIvA // 180 // pariNamanane pAmato, puruSagRhIta AhAra; udarAgni-saMyogathI, mAMsa vasAdi prakAra. 179 temaja jJAnI jo kadI, taje zuddhanaya dharma; pUrvabaddha pratyaya thakI, bAMdhe bahuvidha karma. 180 jyAre jJAnI zuddhanayathI Tyuta thAya che tyAre temane rAgAdino sadbhAva thavAthI pUrve bAMdhelA dravyAsavA karmabaMdhanA hetupaNAne pAme che. kAraNake hetunA hetu rAgAdinA saddabhAvamAM kAryarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra hetumAnabhAvanuM anivAryapaNuM hovAthI te dravyAsavo pudgalakarmane jJAnAvaraNAdirUpe pariNamAve che. jemake puruSavaDe AhAra grahaNa karAya che, to te AhAranuM udarAgninA saMyogathI rasa, rudhira, mAMsa Adi vicitrabhAve anivAryapaNe pariNamana thAya che, e vAta prasiddha che. ema zuddhanayavihIna jIvo karmabaMdha kare che. 144 anuSTupa idamevAtra tAtparyaM heyaH zuddhanayo na hi / nAsti baMdhastadatyAgAttattyAgAd baMdha eva hi // 122 // ahIM athavA A graMthanuM tAtparya e che ke zudghanaya chAMDavAyogya nathI kAraNa ke teno tyAga na karavAthI baMdha nathI ane te zuddhanayano tyAga kare to avazya baMdha thAya che. (kalaza 122) // zArdUlavikrIDita dhIrodAra mahimnyanAdinidhane bodhe nibadhandhRtiM tyAjyaH zuddhanayo na jAtu kRtibhiH sarvakaSaH karmaNAm / taMtrasthAH svamarIcicakramacirAtsaMhRtya niryaddbahi: pUrNa jJAnaghanaughame kamacalaM pazyaMti zAMtaM mahaH // 123 // dhIra udAra-acaLapaNe sarva padArthone jovA jANavArUpa mahimAvALA, anAdianaMta jJAnamAM dhRtinI sthiratA-acaLa zraddhA karAvanAra ane sarva karmone mULathI ukheDanAra evA zuddhanayane puNyavAna mahApuruSoe kadApi choDavAyogya nathI. te zudghanayamAM rahenArAo paramAM jatAM potAnAM jJAnanAM kiraNone, mati Adi bhedone zIghra sameTIne bahAra jatA rokIne, pUrNa jJAnaghananA samUharUpa eka mAtra acaLa evA potAnA parama zAMta tejasvarUpane jAe che. (kalaza 123) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. Asrava adhikAra maMdAkrAMtA rAgAdInAM jhagiti vigamAtsarvato'pyAstravANAM nityodyotaM kimapi paramaM vastu saMpazyato'ntaH sphArasphArai: svarasavisarai: plAvayatsarvabhAvAnAlokAMtAdacalamatulaM jJAnamunmagrametat // 124 // rAgAdi AsavonuM sarva prakAre nirgamana thaI javAthI, nitya prakAzita evI koI 52ma vastune aMtaramAM samyakSaNe jotuM, caitanyazaktirUpa svarasanA anaMta anaMta vistAravaDe traNe kALanA sarva padArthone pratibiMbita karatuM, lokAMta sudhI phelAyeluM, acaLa, atula A kevaLajJAna pragaTa thayuM. (laza 124) ema jJAnanA pragaTa thavAthI raMgabhUmiparathI Asrava jato rahyo. Jain Educationa International 145 For Personal and Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 5. saMvara adhikAra have saMvara praveza kare che.. zArdUlavikrIDita AsaMsAravirodhisaMvarajayaikAMtAvaliptAsravanyakkArAt pratilabdhanityavijayaM saMpAdayatsaMvaram vyAvRttaM pararUpato niyamitaM samyaksvarUpe sphurajyotizcinmayamujjvalaM nijarasaprAgbhAramujjRbhate // 125 / / anAdi saMsAra kALathI potAno virodha karanAra pratipakSI evA saMvaranA jayathI ekAtta garviSTha thayelA Asavane haThAvavAthI sadAne mATe vijayavaMta banelA saMvarane prApta karatI, arthAt parasvarUpathI pAchI vaLIne potAnA samyaka svarUpamAM skurAyamAna thatI A ujvala caitanyajyoti have potAnA caitanyarasanI atizayatAnA bhArathI bharelI udaya pAmIne phelAya che. (kalaza 125) bhAvArtha : je caitanyajyoti prathama paramAM pariNamatI hatI tyAre AsavarUpa hatI, te have pararUpathI pAchI vaLIne potAnA zuddha svarUpamAM pariNamatI saMvararUpa thAya che. arthAtu jyAM mithyAtvarAgAdimAM pariNamavArUpa Asava nathI tyAM saMvara che. ema AsavathI UlaTuM saMvaranuM svarUpa che. tyAM sakala karma-saMvaranA parama upAyarUpa bhedavijJAnane prathama ja abhinaMde che - uvaoge uvaogo kohAdisu Natthi ko vi uvaogo / kohe koho ceva hi uvaoge Nasthi khalu koho // 181 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147. 5. saMvara adhikAra aTThaviyappe kamme Nokamme cAvi Nathi uvaogo / uvaogammi ya kammaM NokammaM cAvi No atthi // 182 // eyaM tu avivarIdaM gANaM jaiyA du hodi jIvassa / taiyA Na kiMci kuvvadi bhAvaM uvaogasuddhappA // 183 // krodhAdika krodhAdimAM, upayoge upayoga; nahi upayoge krodha ke, krodhamahIM upayoga. 181 aSTakarma-nokarmamAM, nahi upayoga lagAra; upayoge nokarma ke, karma nahIM nirdhAra. 182 ema jIvane udbhavya, samyaka jJAnasvabhAva; thatAM zuddha-upayogI te, kare nahIM parabhAva. 183 nizcayathI eka vastune bIjI vastu sAthe saMbaMdha nathI. bannenA bhinna pradezapaNAthI eka sattAnI aprApti che. te ekatA vinA ekano bIjA sAthe AdhAraAdheya saMbaMdha paNa nathI. svarUpamAM rahevAnA lakSaNavALo ja AdhAra Adheya saMbaMdha che. tethI jJAna (upayoga) jANavA rUpe sthita rahe che. ane jANavuM e jJAnathI abhinna hovAthI jANavuM e jJAnamAM ja sthita rahe che. krodhAdi krodhAdi thavAnA svarUpe sthita rahe che ane krodha thavo e krodhAdithI abhinna hovAthI krodhAdimAM ja che. krodhAdimAM ke karma-nokarmamAM jJAna nathI ane jJAnamAM krodhAdi ke karma-nokarma nathI; kAraNa ke paraspara atyaMta viparIta svarUpe hovAthI AdhAraAdheya saMbaMdha nathI. vaLI jJAnane jANavAnuM svarUpa tema krodhAdi karavApaNuM ane krodhAdine krodhAdi karavAnuM svarUpa tema jANavApaNuM che ema hovuM paNa koI rIte zakya nathI. jANavuM ane krodhAdipaNe thavuM e be judA bhAva jaNAtA hovAthI, svabhAvanA bhedathI vastubheda avazya che tethI jJAnane ane ajJAnamaya evA krodhAdine AdhAraAdheya saMbaMdha nathI. jemake eka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrI samayasAra ja AkAzane ApaNI buddhithI ApaNe AdhAra Adheya banne hovAnuM samajIe chIe tyAre AkAzamAM rahelA anya padArtho sAthe AdhAraAdheyapaNAnI apekSA nathI. te apekSA vinA AkhuM eka AkAza AkAzamAM ja raheluM che ema vicAravAthI 52 sAthe AdhAraAdheyapaNuM bhAsatuM nathI. tethI jJAna jJAnamAM ja che ane krodhAdi krodhAdimAM ja che. ema bhedavijJAna sArI rIte siddha thayuM. zArdUlavikrIDita 1 caMdrapyaM jaDarUpatAM ca dadhatoH kRtvA vibhAgaM dvayorantardAruNadAraNena parito jJAnasya rAgasya ca bhedajJAnamudeti nirmalamidaM modadhvamadhyAsitAH zuddhajJAnaghanaughamekamadhunA santo dvitIyacyutAH // 126 // ajJAna avasthAmAM jJAna ane rAgAdi ekapaNe bhAsatAM hatAM. tene aMta2mAM anubhavaabhyAsanA baLathI ugrapaNe vidAravAvaDe cetanabhAvane dhAraNa karatA jJAnano ane jaDabhAvane dhAraNa karatA rAgAdino sarva prakAre vibhAga karIne A nirmaLa bhedajJAna udaya thAya che. tethI zudvajJAnanA samudAyarUpa eka AtmAno Azraya karanArA ane bIjAM jaDa je rAgAdi tethI viramelA evA he saMto ! tame have AnaMda pAmo. (kalaza 126) e bhedajJAna jyAre jJAnanA viparItapaNAnI kaNikAne paNa na prApta karAvatuM nizcaLa rahe che, tyAre zuddhopayogarUpe jJAna jJAna ja mAtra thatuM kaMI paNa rAgadveSamoharUpa bhAvone racatuM nathI. tethI (1) bhedavijJAnathI zuddhAtmaprApti thAya che. ane (2) zuddhAtmaprAptithI rAgadveSamohanA abhAvarUpa lakSaNavALo saMvara thAya che. e banne kevI rIte thAya che tenuM samAdhAna AgaLa kare che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. saMvara adhikAra 149 (1) bhedavijJAnathI ja zuddhAtmAnI prApti zI rIte thAya che? te kahe che- ' ' , jaha kaNayamaggitaviyaM pi kaNayabhAvaM Na taM pariccayadi / taha kammodayatavido Na jahadi NANI du NANitta // 184 // evaM jANadi NANo aNNANI muNadi rAyamevAdaM / aNNANatamocchaNNo AdasahAvaM . ayANaMto // 185 // agnitata suvarNa jo, taje na svarNasvabhAva; karmodaya-saMtapta paNa, taje na saMta svabhAva; 184 jJAnI jANe bheda e, ajJa nahIM nijarUpa; ajJAnAcchAdita lahe, rAga ja AtmasvarUpa. 185 game teTalA tIvra agnithI tapta thayeluM suvarNa suvarNapaNAne choDatuM nathI, tevI rIte pracaMDa karmavipAkathI karAyeluM chatAM jJAna jJAnapaNAne choDatuM nathI. je svabhAvane choDe to vastuno nAza thAya, paNa sat vastuno nAza koI kALe thato nathI, tethI hajAro kAraNa maLe chatAM svabhAvano tyAga thaI zake nahi. A satyane jJAnI jANe che, tethI te pariSaha-upasargamAM vizeSapaNe karmathI gherAyelA chatAM paNa rAgadveSamohane karatA nathI, paraMtu zuddhAtmAne ja upAse che. jene upara kahyuM tevuM bhedavijJAna nathI, te ajJAnI ajJAnarUpa aMdhakArathI AvaraNa pAmavAnA kAraNe AtmasvabhAvane caitanya camatkAra mAtra na jANato rAgAdi rUpa mAne che. ema rAgAdine ane AtmAne eka mAnato rAga kare che, dveSa kare che, moha kare che, ane kadApi zuddhAtmAne prApta thato nathI. tethI bhedavijJAnathI ja' zuddhAtmaprApti che. (2) zuddhAtmaprAptithI ja saMvara zI rIte thAya te kahe che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrI samayasAra suddhaM tu viyANaMto suddhaM cevappayaM lahai jIvo / jANaMto du asuddhaM asuddhamevappayaM lahai // 186 // zuddhAtmAne jANato, jIva lahe zuddhAtma; paNa azuddhane jANato, lahe azuddha ja Atma. 186 jJAnamaya bhAvathI jJAnamaya bhAva ane ajJAnamaya bhAvathI ajJAnamaya bhAva prApta thAya, e nyAye je kharekhara nitya niraMtara vahetI dhArArUpa jJAnathI zuddhAtmAne upAse che te navIna karmAsavanA nimittarUpa rAgadveSamohanI saMtatinA nirodhathI zuddhAtmAne meLave che. ane je nitya ajJAnavaDe azuddha AtmAne upAse che te navIna karmAsavanA nimittarUpa rAgadveSamohinI saMtatino nirodha na karavAthI azuddha AtmAne meLave che. tethI zuddhAtmAnI upAsanA athavA prAptithI saMvara thAya che. mAlinI : ya ithama idhArAvAdinA vodhane dhruvamupalabhamAnaH zuddhamAtmAnamAste / / tadayamudayadAtmArAmamAtmAnamAtmA parapariNatirodhAcchuddhamevAbhyupaiti // 127 // A AtmA jo koI paNa upAye niraMtara vahetI dhArArUpa ekatAra jJAnapariNatithI nizcayapaNe anubhavAtA zuddhAtmAmAM sthira thaIne rahe, to te rAgAdi parapariNatinA rodharUpa saMvarathI udaya thatA AtmAnA ArAmasthAnarUpa zuddhaparamAtmAne prApta thAya che. (kalaza 127) kevA prakAre saMvara thAya che ? te kahe che - appANamappaNA rudhiUNa dopuNNapAvajoesu / daMsaNaNANahmi Thio icchAvirado ya aNNahi // 187 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 5. saMvara adhikAra jo savvasaMgamukko jhAyadi appANamappaNA appA / Navi kammaM NokammaM cedA ciMtedi eyattaM // 188 // appANaM jhAyaMto daMsaNaNANamao aNaNNamao / lahai acireNa appANameva so kammapavimukkaM // 189 // puNyapApathI Atmane, AtmavaDe karI rodha; darzanazAne sthita thaI, icchA karI nirodha; 187 sarva saMga vimukta je, dhyAve Atmika dharma; ciMtavatA ekatvane, nahIM karma-nokarma; 188 dhyAtAM ema ananyamaya, darzana jJAne yukta; pAme zIdhra sva-AtmAne, sarva karmathI mukta. 189 je kharekhara rAgadveSamoha jenuM mULa kAraNa che evA puNyapAparUpa zubhAzubhayogamAM pravartatA AtmAne AtmAvaDe Dha bhedajJAnanA avalaMbanathI atyaMtapaNe rokIne, zuddha darzanajJAnarUpa AtmadravyamAM sArI rIte sthira karIne, sarva paradravyanI icchA tyAgavAvaDe sarvasaMgavimukta thaIne nitya ati niSThapa thayelo, karma-nokarmane leza paNa na sparzavAthI potAnA bhinna AtmAne ja AtmAvaDe dhyAvato, svayaM cetana hovAthI etvane ja anubhave che, te kharekhara etvanA anubhavathI atyaMta bhinna AzcaryakArI caitanya camatkArarUpa AtmAnuM dhyAna karato zuddha darzanajJAnamaya evA potAnA zuddha Atmadravyane prApta thAya che. e rIte zuddhAtmaprApti thatAM sarva paradravyamaya pariNatine jyAre oLaMgI jAya che, tyAre zIdhra sarva karmathI sarvathA mukta paramAtmasvarUpane pAme che. A saMvarano prakAra che. mAlinI : ninahimaratAnAM maeNvijJAnazakyA. bhavati niyatameSAM zuddhatattvopalaMbhaH / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 acalitamakhilAnyadravyadUre sthitAnAM bhavati sati ca tasminnakSayaH karmamokSaH // 128 // bhedavijJAnanI zaktithI potAnA mahimAmAM rakta thayelAone niyamathI zuddhAtmAnI prApti thAya che. sarva anya dravyathI dUra rahelA teone jyAre te zuddhAtmAmAM ja acaLapaNe sthiratA thAya che tyAre akSaya karmamokSa thAya che, arthAt pharI na baMdhAya e rIte sarva karma chUTe che. (kalaza 128) zrI samayasAra // 190 // kevA krame saMvara thAya che ? te kahe che - tesiM heU bhaNidA ajjhavasANANi savvadarasIhiM / micchattaM aNNAMNaM avirayabhAvo ya jogo ya uabhAve NiyamA jAyai NANissa AsavaNiroho / AsavabhAveNa viNA jAyai kammassa vi Niroho // 199 // kammassa abhAveNa ya NokammANaM pi jAyai Niroho / NokammaNiroheNa ya saMsAraNirohaNaM hoi // 192 // ' + 1. AsravanA hetu kahe, jJAnI adhyavasAna, mithyAdarzana avirati, yoga ane ajJAna. 190 hetu-abhAve niyamathI, bhAvAsravano rodha; bhAvAtsavanA rodhathI, karmataNo nirodha. 191 karmataNA nirodhathI, jo, nokarma-nirodha; ne nokarma-nirodhathI, bhavasaMtatti-nirodha. 192 ? Jain Educationa International AtmA ne karmane eka mAnavAthI mithyAtva, ajJAna, avirati ane yoga lakSaNavALA adhyavasAno jIvane thAya che. te adhyavasAno rAgadveSamoha lakSaNavALA AsravabhAvanA hetu che, AsavabhAva karma For Personal and Private Use Only d Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. saMvara adhikAra 153 AvavAnA hetu che, karma nokarmanA hetu che, ane nokarma saMsAranA hetu che. e rIte A AtmA sadA AtmA ne karmanA ekatvaadhyAsathI mithyAtva, ajJAna, avirati ane yoga lakSaNavALA adhyavasAno kare che; tethI rAgadveSamoharUpa AsravabhAva thAya che; tethI karma Asrave che; tethI nokarma thAya che ane tethI saMsAra Upaje che. paraMtu jyAre AtmA ne karmanA bhedavijJAnathI zuddhacaitanyacamatkAramAtra AtmAne prApta kare tyAre mithyAtva, 'ajJAna, avirati ane yoga lakSaNavALA adhyavasAnono abhAva thAya, tethI rAgadveSamoharUpa AsavabhAvono abhAva thAya, tethI karmano paNa abhAva thAya, tethI anukrame nokarmano paNa abhAva thAya ane tethI saMsArano paNa abhAva thAya. ema A saMvarano krama che. upajAti saMpadyate saMvara eSa sAkSAcchuddhAtmatattvasya kilopalaMbhAt / sa bhedavijJAnata eva tasmAt tadbhedavijJAnamatIva bhAvyam // 129 // sAkSAt zuddhAtmatattvanI prAptithI ja A saMvara pragaTa thAya che. te zuddhAtmatattvanI prApti bhedavijJAnathI ja che, mATe te bhedavijJAna atyaMta bhAvavuM joIe, vicAravuM joIe. (kalaza 129) anuSTupa bhAvayedbhedavijJAnamidamacchinnadhArayA | tAvadyAvatparAccyutvA jJAnaM jJAne pratiSThate // 130 // jyAM sudhI pa2mAMthI muta thaIne-paramAM jatuM aTakIne, jJAna jJAnamAM sthita na thAya tyAM sudhI satata vahetI pariNAmadhArAvaDe A bhedavijJAnanI bhAvanA karavI joIe. (laza 130) Jain Equationa International For Personal and Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zrI samayasAra anupa bhedavijJAnataH siddhAH siddhA ye kila kecana / asyaivAbhAvato baddhA baddhA ye kila kecana // 131 // je koI siddha thayA che te kharekhara bhedavijJAnathI ja siddha thayA che ane je koI baMdhAyA che te kharekhara bhedavijJAnanA abhAvathI ja baMdhAyA che. (kalaza 131) maMdAkrAMtA bhedajJAnocchalanakalanAcchuddhatattvopalaMbhAt rAmaprataUTIo saMvera | . bibhrattoSaM paramamamalAlokamamlAnamekaM jJAnaM jJAne niyatamuditaM zAzvatodyotametat // 132 // bhedajJAna karavAnA abhyAsavaDe zuddhAtmAnI prApti thavAthI rAgadveSAdino samudAya vilaya thayo tethI thayelA karmanA saMvaravaDe AtmAmAM nizcaLa rahevArUpa saMtoSane dhAraNa karatuM, parama nirmaLa prakAzavALuM praphullita, eka evuM kevaLajJAna, jJAnasvarUpa AtmAmAM niyamathI zAzvatapaNe udaya thayuM. ema zuddhasvarUpe pragaTa thatAM raMgabhUmiparathI saMvara adgazya thayo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 6. nirjarA adhikAra have nirvikalpa samAdhirUpa nirjarA saMvarasahita praveza kare che. zArdUlavikrIDita rAgAdyAsravarodhato nijadhurAM dhRtvA paraH saMvaraH karmAgAmi samastameva bharato dUrAnnirudhana sthitaH / prAgbaddhaM tu tadeva dagdhumadhunA vyAjRmbhate nirjarA jJAnajyotirapAvRtaM na hi yato rAgAdibhirmUrchati // 133 // rAgAdi Asavo rokAvAthI potAnA svarUpanI dhurA-maryAdAne dhAraNa karIne navA AvatA sarva karmone dUrathI ja atizayapaNe rokato saMvararUpI utkRSTa yoddho Ubho rahe che, tyAre pUrve bAMdhelAM karmone bALavAne have nirjarA vistAra pAme che; kAraNa ke AvaraNarahita thayelI jJAnajyoti kharekhara rAgAdivaDe mUrzita thatI nathI. (kalaza 133) dravya nirjarAnuM svarUpa kahe che - uvabhogamiMdiyehiM davvANamacedaNANamidarANaM / jaM kuNadi sammadiTTI taM savvaM Nijara NimittaM // 193 / / indriya dvArA bhogave, dravya saceta aceta; te paNa samyavruSTine, thAya nirjarA heta. 193 virAgIno upabhoga nirjarArthe che. samyaSTi pAMca indriyanA cetana acetana viSayono upabhoga rAgarahitapaNe kare che. udayAnusAra bhoga bhogavavA chatAM te pratye tene vairAgya che tethI tene pUrvakarma bhogavAIne nirjare che ane navo baMdha thato nathI. paNa mithyAvRSTine Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrI samayasAra gajasnAnavat nirjarA hovAthI saMvarano abhAva che. A dravyanirjarAnuM svarUpa kahyuM. zaMkA - samyagdaSTine rAgadveSa nathI e kevI rIte? samAdhAna :- A nizcayanayano graMtha che tethI vItarAga samyagdaSTinuM ja mukhyapaNe grahaNa karyuM che. paraMtu asaMyata samyagRSTine paNa anaMtAnubaMdhI kaSAya ane mithyAtvano abhAva hovAthI mithyAvRSTi sAthe sarakhAvatAM ghaNI nirjarA thAya che, ema uttarottara : vizeSa vizeSa nirjarA samyavRSTine thAya che ema samajavuM; kAraNa ke mithyAvRSTinI apekSAe samyavruSTi abaMdhaka che. have bhAvanirjarAnuM svarUpa kahe che - davve uva jaMte NiyamA jAyadi suhaM vA dukkhaM vA / taM suhadukkhamudiNNaM vedadi ahaNijjaraM jAdi // 194 // dravyataNA upabhogamAM, sukha duHkha je vedAya; jJAnIne te vedatAM, aho ! nirjarA thAya. 194 jyAre udaya AvelAM dravyakarmane jIva bhogave che, tyAre svAbhAvika rIte tene zAtAazAtAnA udayavaza sukhaduHkharUpa bhAva Upaje che. mithyAvRSTi te sukhaduHkhamAM upAdeya buddhithI "huM sukhI', huM duHkhI' ema tanmaya thato rAgadveSanA sabhAvathI udaya AvatAM karmathI adhika navAM karma bAMdhI le che. tethI pUrva karma bhogavavA chatAM tene vAstavika nirjarA thatI nathI, paNa baMdha ja thAya che. samyagdaSTi jIva te karmabhanita sukhaduHkhane AtmAnA vItarAga svasaMvedana bhAvathI utpanna thatA pAramArthika sukhathI bhinna jANato Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 1pa7 ' heyabuddhithI vede che. huM sukhI," "duHkhI' ema tanmayabhAve vedato nathI, paraMtu para rahIne svastha bhAve vaide che tethI samyagdaSTine rAgAdibhAvanA abhAvamAM udayakarma baMdhanimitta na banIne mAtra nirjarI jAya che. arthAt samyadraSTine guNasthAna anusAra baMdha che; chatAM vadhAre pramANamAM to nirjarA ja thAya che. kAraNa ke samyagdaSTi Atmajanita sukhane upAdeya jANe che ane viSayasukhane heya jANe che. paraMtu cAritramohanA udayarUpa koTavAle pakaDelo icchArahitapaNe sukhadu:khane bhogave che. aho ! tethI te bhogo paNa tene nirjarAnAM kAraNa thAya che. anupa tajjJAnasyaiva sAmarthya virAgasyaiva vA kila / yatko'pi karmabhiH karma bhuMjAno'pi na badhyate // 134 // jethI koI (samyavruSTi) karma bhogavavA chatAM karmavaDe baMdhAtA nathI te (1) jJAnanuM ja sAmarthya che athavA to kharekhara te (2) virAganuM sAmarthya che. (kalaza 134) (1) te jJAnasAmarthya darzAve che :jaha visamuva jaMto vejjo puriso Na maraNamuvayAdi / puggalakammassudayaM taha bhuMjadi NeNa bajhae NANI // 195 // vaidya khAya viSa te chatAM, paNa te mare na jema; udayakarma vede chatAM, jJAnI abaMdha ema. 195 jema koI viSavedya amogha-acUka, na phare tevI rasAyaNa vidyAnA baLe viSanI zaktine rokavAthI bIjAne maraNanuM kAraNa evuM viSa khAvA chatAM pote marato nathI, tema jJAnI bhedajJAnarUpa amogha adhyAtma vidyAnA baLa vaDe bIjAne rAgadveSabaMdhanAM kAraNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrI samayasAra evA pudgala karmanA udayane vehtAM chatAM pote baMdhAtA nathI. A jJAnanuM sAmarthya kahyuM. (2) have vairAgyasAmarthya darzAve che : jaha majjaM pivamANo aradibhAveNa majjadi Na puriso / davvuvabhoge arado NANI viNa banjhadi taheva // 196 // arucithI madirA pIe, te jana thAya na matta; bhogavatAM baMdhAya nA, jJAnI tema virakta. 196 jema koIne madirA pratye tIvra aNagamo che, te koI kAraNasara madirA pIvA chatAM tIvra aratibhAvanA sAmarthyathI unmatta thato nathI; tema jJAnIne viSayo pratye tIvra vairAgya che, tethI viSayasukhane udayAnusAra bhogavavAM paDe chatAM tIvra vairAgyabhAvanA sAmarthyathI baMdhAtA nathI. rathoddhatA nAzrute viSayasevane'pi yat svaM phalaM viSayasevanasya nA jJAnavai bhavavirAgatAbalAt sevako'pi tadasAvasevaka : 5636 A samyagdaSTi puruSa viSayone sevavA chatAM je viSayasevananuM phaLa, karmabaMdha ane saMsAra-paribhramaNa che, tene pAmato nathI; e jJAnano mahAna vaibhava che ane virAgatAnI koI adbhuta zakti che ke jethI te viSayone sevavA chatAM asevaka rahe che. (kalaza 135) AgaLa e ja arthane dRSTAMtathI pragaTa kare che : sevaMtovi Na sevai asevamANovi sevaNo koI / pagaraNaceTThA kassavi Na ya pAyaraNotti so hoI // 197 // seve paNa nathI sevatA, asevI seve koya; munIma kArya saghaLAM kare, svAmI zeTha ja hoya. 197 : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 159 koI sevavA chatAM sevatA nathI ne koI na sevavA chatAM seve che. jema koI puruSa kArya karato hoya chatAM te kAryanA svAmIpaNAno tene abhAva hovAthI kartA kahevAto nathI ane te kAryano svAmI pote kArya na karato hoya chatAM svAmIpaNAnA sadUbhAvathI kAryano kartA javAbadAra kahevAya che. tema jJAnI pUrvakarmanA udayathI prApta viSayone sevavA chatAM rAgAdinA abhAvane kAraNe viSayasevanaphaLanA svAmIpaNAno temane abhAva hovAthI asevI ja che ane mithyAvRSTi to viSayone na sevato hoya chatAM rAgAdiyukta hovAnA kAraNe viSayasevanaphaLanA svAmIpaNAno tene sadbhAva hovAthI sevanAra ja che. maMdAkrAMtA samyagdRSTerbhavati niyataM jJAnavairAgyazaktiH svaM vastutvaM kalayitumayaM svAnyarUpAptimuktyA / yasmAjjJAtvA vyatikaramidaM tattvataH svaM paraM ca svasminnAste viramati parAtsarvato rAgayogAt // 136 // samyadRSTine niyamathI jJAna ane vairAgyazakti hoya che, kAraNa ke te AtmasvarUpanA anubhavano abhyAsa karavA mATe svarUpanuM grahaNa ane parano tyAga karavArUpa vidhithI, A sva ane para vastutaH bhinna che ema jANIne, potAnA svasvabhAvamAM rahe che ane rAgayukta evA parabhAvathI sarvathA virame che. (laza 136) samyagdaSTi svaparano bheda sAmAnyapaNe Ama jANe che : udayavivAgo viviho kammANaM vaNNio jiNavarehiM / paNa du te majjha sahAvA jANagabhAvo du ahamikko // 198 // jinavara-varNita karmanA, udaya vipAka aneka; te kaMI muja svabhAva nahi, jJAyaka huM to eka. 198 For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 zrI samayasAra samyavruSTi jANe che ke karmodayanA vipAkathI je vividha prakAranA bhAvo thAya che te koI mArA svabhAva nathI. tethI jAdo A che TaMkotkIrNa eka jJAyaka svabhAva che, te huM chuM. samyavruSTi svaparano bheda vizeSapaNe Ama jANe che - . puggalakammaM rAgo tassa vivAgodao havadi eso / : Na du esa majjha bhAvo jANagabhAvo hu ahamikko // 199 // rAgAdi jaDa karmano, A je udaya vizeSa; te paNa muja svabhAva nahIM, jJAyaka huM avizeSa. 199 samyagdaSTi vizeSapaNe ema jANe che ke A je rAga bhAva che te kharekhara rAga nAmanA pudgalakarmanA vipAkathI utpanna thayo che, paraMtu te mAro svabhAva nathI. tethI judo A je TaMkotkIrNa eka jJAyakasvabhAva che te huM chuM. e ja rIte rAgane sthAne dveSa, moha, krodha, mAna, mAyA, lobha, karma, nokarma, mana, vacana, kAyA, zrotra, cakSu, prANa, rasanA, sparza mUkIne 16 sUtronuM vyAkhyAna karI levuM. ane e ja rIte anya paNa vicArI levAM. A prakAre samyagdaSTi svasvabhAvane jANato ane rAgAdine bhinna jANIne choDato, niyamathI jJAna ane vairAgya sahita hoya che. evaM sammaTThiI appANaM muNadi jANagasahAvaM / udayaM kammavivAgaM ya muadi taccaM viyANaMto // 200 // jJAnI ema ja jANatA, AtmA jJAnasvabhAva; tattva vicArI tyAgatA, karmAnita parabhAva. 200 * Ama samyagdaSTi sAmAnyapaNe ane vizeSapaNe sarva parasvabhAvarUpa bhAvothI viveka karIne TaMkotkIrNa eka jJAyakasvabhAvarUpa AtmAnA tattvane jANe che. ema tattvane jANatA teo svabhAvanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra grahaNathI ane parabhAvanA tyAgathI prApta thatA svasvarUpane vistAratA sarva karmodayajanya bhAvone choDe che. tethI sayyadraSTi niyamathI jJAnavairAgyasaMpanna hoya che. maMdAkrAMtA samyagdRSTiH svayamayamahaM jAtu baMdho na me syAdityukttAnotpulaka vadanA rAgiNo'pyAcaraM tu / AlaMbatAM samitiparatAM te yato'dyApi pApA AtmAnAtmAvagamavirahAtsaMti samyaktvarittAH // 237|| A huM to samyagdaSTi chuM ane mane kadApi karmabaMdha thato nathI, ema keTalAka pote rAgadveSa pariNAma sahita chatAM garvathI UMcuM mukha karIne bole che, teo bhale samitimAM tatpara rahIne mahAvratonuM pAlana kare to paNa pApI che; kAraNa ke teone AtmA ne anAtmAnuM jJAna na hovAthI kharekhara samyaktvarahita mithyAvRSTi ja che. (kalaza 137) 161 paramANumittayaM pi hu rAyAdINaM tu vijjade jassa / vi so jANadi appANayaM tu savvAgamadharo vi // 201 // appANamayANaMto aNappayaM cAvi so ayANaMto / kaha hodi sammadiTThI jIvAjIve ayANaMto // 202 // aNu mAtra rAgAdinuM, jene haiye hoya; te jANe nahi Atmane, Agama jANe toya. 201 AtmAne jANe nahIM, ajIvane paNa tema; jIvAjIva ajANa te, samyagdaSTi ja kema ? 202 jenA hRdayane viSe paradravya pratye leza mAtra paNa rAga varte che te sarva Agamano jANanAra arthAt ghaNA adhyAtma graMthono pAraMgata Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "16ra zrI samayasAra hoya chatAM, tene jJAnamayabhAvano abhAva hovAthI AtmAne jANato nathI. e rIte je AtmAne nathI jANato te anAtmAne paNa nathI jANato; kAraNa ke svarUpanI sattA ne pararUpanI asattAvaDe eka ja vastuno nirNaya karAya che. ema je AtmA-anAtmAne jANato nathI te jIvaajIvane jANato nathI ane je jIvAjIvane na jANe te samyavRSTi kema hoya ? arthAt na ja hoya. e rIte rAgIne vAstavika jJAnano abhAva che. tethI je rAgI hoya te samyavruSTi hoya nahi, evo niyama che. evA rAgI jIvone zrIsadguru atyaMta karuNAthI jAgRta kare che - maMdAkrAMtA AsaMsArAtpratipadamamI rAgiNo nityamattAH suptA yasminnapadamapadaM tadvibudhyadhvamaMdhAH / etai tetaH padamidamidaM yatra caitanyadhAtuH zuddhaH zuddhaH svarasabharataH sthAyibhAvatvameti // 138 // he aMdha prANIo ! saMsAramAM anAdithI pratipade niraMtara rAgavALA tame nitya unmatta thaIne je padaajJAnadazAmAM sUI rahyA cho, te tamAruM apada che, apada che. Ama Avo, Ama Avo. A tamAruM pada che, ke jyAM caitanya AtmA zuddha zuddha--dravya karma ane bhAvakSma rahita-thayelo, potAnA anaMta guNorUpa rasathI bharapUra thaIne temAM ja pariNamato sthAyIbhAvane pAme che. (kalaza 138) bhAvArtha - jemake koI zrImaMta madyapAnathI matta thaIne koI apavitra sthAne paDyo hoya tene anya koI sajjanapuruSa jAgRta karavA kahe ke UTha, A tAruM sthAna nathI ! pachI tene ghera laI jAya ne yogya sthAne ArAma karAve; pachI kahe ke A tAruM sthAna che. tema jIva karmanA saMbaMdhathI prApta saMsAra avasthAmAM nirAMta vALIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 6. nirjarA adhikAra beTho che ane rAgAdimAM pravarte che; tene sadga upadeza che ke A vibhAva tArA nathI, niraMtara zuddhabhAvamAM pariNamavuM e ja tAro sthAyI svabhAva che. ahIM ziSya pUche che ke he guru ! te pada kayuM che ? te kahe che - Adahmi davvabhAve apade mottUNa giNha taha NiyadaM / thiramegamimaM bhAvaM uvalabbhaMtaM sahAveNa // 273 // AtmAmAM je apadarUpa, karma karmakRta bhAva; te tyAgI graha eka A, sahajaprApta sthirabhAva. 203 A jagatamAM bhagavAna AtmAmAM ghaNA prakAranAM karmanAM pariNAma ane AtmAnAM pariNAma thatAM dekhAya che. temAM je bhAvo AtmAnA svabhAvarUpe prApta thatA nathI te kharekhara aniyata avasthAvALA, aneka, kSaNika ane azuddha che. te sarve bhAvo svayaM asthAyI hovAthI AtmAne TharavAnuM sthAna thavA azakya che. tethI te AtmAnA apada che. paraMtu je bhAva AtmAnA svabhAvamAM pariNamavAthI prApta thato sadA rahenAro che, eka che, nitya che, zuddha che, te bhAva sthira rahI zakyo hovAthI AtmAne TharavAnuM sthAna thavAyogya che. tethI te ja AtmAnuM pada che. mATe sarva asthAyIbhAvone tyAgIne paramArthamAM rasapUrvaka tallIna thavAthI sthAyIbhAve anubhavAtuM A jJAna ja eka anubhavavAyogya che. ' anuSTrapa ekameva hi tatsvAdyaM vipadAmapadaM padam / apadAnyeva bhAsate padAnyanyAni yatpuraH // 139 / / te eka ja pada anubhavavAyogya che ke je pada caturgatimAM bhaTakavArUpa vipattionuM sthAna thatuM nathI ane jenI sAme bIjA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zrI samayasAra sarva pado-cAra gatinA paryAyo tathA rAgAdi bhAvo-AtmAnA apada bhAse che. arthAt bhogavavAyogya nahi evA tuccha bhAse che. (kalaza 139) zArdUlavikrIDita ekaM jJAyaka bhAvanirbhara mahAsvAdaM samAsAdayan svAdaM dvaMdvamayaM vidhAtumasahaH svAM vastuvRttiM vidan / AtmAtmAnubhavAnubhAvavivazo bhrazyadvize SodayaM sAmAnyaM kalayan kilaiSa sakalaM jJAnaM nayatyekatAm // 140 // jANavAnuM kArya niraMtara kare che tethI jJAyakabhAvathI bharapUra evA eka mahAsvAdane letAM, dvaMdva-bhedavALA svAdane sahana karavAne asamartha ane potAnI vAstavika vastu je AtmapariNati tene jANato A AtmA, AtmAnA anubhavaprabhAvathI vivaza-tene AdhIna-thayelo, jJAnanA mati zruta Adi karmajanita bhedone gauNa karIne sAmAnya jJAnano anubhava karato, sakala jJAnane kharekhara eka kare che. (kalaza 140) te pada eka abheda jJAnarUpa che H AbhiNibohiyasudohimaNakevalaM ca taM hodi ekameva padaM / so eso paramaTTho jaM lahidaM NivvudiM jAdi // 204 // paMca jJAna mati Adi je, eka ja pade samAya; jJAnapada paramArtha te, pAmye mokSa pamAya, 204 AtmA khare parama padArtha che. te vAstavika jJAna che. AtmA eka ja padArtha hovAthI jJAna paNa eka ja pada che. je A jJAna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 165 nAmanuM eka pada che, te A paramArtharUpa sAkSAt mokSano upAya che. jJAnanA mati zrata Adi bhedo te padane bhedatA nathI, paraMtu pragaTa kare che. jemake vAdaLAMthI DhaMkAyelA sUryanA, te vAdaLAMnA vIkharAvA pramANe pragaTa thatA prakAzanA bhedo sUryanA prakAzasvabhAvane bhedatA nathI, paraMtu pragaTa kare che, tevI rIte karyAvaraNathI DhaMkAyelA AtmAnA te karmanA kSayopazama pramANe pragaTa thatA jJAnanA bhedo AtmAnA eka jJAnasvabhAvane bhedatA nathI, paraMtu pragaTa kare che. mATe sakala bheda rahita AtmasvabhAvabhUta eka jJAna ja avalaMbavAyogya che. te avalaMbanathI sva-padanI prApti thAya che, bhrAMti nAza thAya che, AtmalAbha thAya che, anAtmAno tyAga siddha thAya che, karma mUrzita karatAM nathI, rAgadveSamoha udbhavatA nathI, tethI karma AsavatAM nathI, tethI karma baMdhAtAM nathI. pUrve baMdhAyelAM karma bhogavAIne nirjarI jAya che. ema sarva karmano abhAva thatAM sAkSAta mokSa thAya che. zArdUlavikrIDita acchAcchAH svayamucchalanti yadimAH saMvedanavyaktayo niSpItAkhilabhAvamaMDalara saprArabhAramattA iva / yasyAbhinnarasaH sa eSa bhagavAneko'pyanekIbhavan. .. valgatyutkalikAbhiradbhutanidhizcaitanyaratnAkaraH // 141 // saMpUrNa padArthanA guNaparyAyane jANavArUpa rasane pIne tenI atizayatAthI matta thaI hoya evI je A saMvedananI vyakitaojJAnInA jJAnabhAvo-atyaMta nirmaLapaNe svayaM pariName che. te sarva bhAvomAM abhinnarasavALe A bhagavAna, adbhuta guNono nidhi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 A zrI samayasAra zrA ) caitanyano sAgara AtmA, eka hovA chatAM aneka thato mati Adi aneka taraMgo sahita pariName che. (kalaza 141) zArdUlavikrIDita klizyatAM svayameva duSkaratarairmokSonmukhaiH karmabhiH klizyaMtAM ca pare mahAvratatapobhAreNa bhagnAzciram / sAkSAnmokSa idaM nirAmayapadaM saMvedyamAnaM svayaM jJAnaM jJAnaguNaM vinA kathamapi prAptuM kSamate na hi // 142 // koI jIvo jijJAsA vinA atyaMta duSkara chatAM mokSathI vimukha evI kriyAo vaDe svayaM klezita thAo ane koI bIjA jIvo jinAgamamAM kahelA mahAvrata ane tapanA bhArathI thAkelA cirakALa sudhI kleza pAmo, paraMtu sAkSAta mokSarUpa, saMsArakleza rahita padazuddha bhAva-je A svayaM anubhavAya che te samyajJAnarUpa hoI jJAnaguNanAM avalaMbana vinA anya koI rIte prApta thaI zake tema nathI. (kalaza 142) jJAna vinA anya upAye te padanI prApti nathI :NANaguNeNa vihINA eyaM tu payaM bahUvi Na lahaMte / taM giNha NiyadamedaM jadi icchasi kammaparimokkhaM // 205 // jJAna vinA bahu jana ahA ! lahe na svapada nivAsa; mATe jJAna grahaNa karo, jo che zivapada Aza. 205 sarva kriyA vaDe paNa jJAnanI prApti thatI nathI, kAraNake kriyAmAM jJAna prakAzatuM nathI. jJAna vaDe ja jJAnanI prApti che kAraNake jJAnamAM ja jJAna prakAze che. tethI jJAnazUnya ghaNA jano ghaNI durghaTa dharmakriyAo karavAM chatAM te padane meLavatA nathI. ane te padane na Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 167 meLavatAM teo karmathI mukAtA nathI. tethI jene karmathI chUTavuM che evA mumukSue mAtra jJAnanA avalaMbanathI nizcita evuM A eka pada avazya prApta karavA yogya che. drutavilaMbita padamidaM nanu karmadurAsadaM sahajabodhakalAsulabhaM kila tata idaM nijabodhakalAbalAt kalayituM yatatAM satataM jagat / (43 || kharekhara A pada karma-kriyA vaDe prApta thavuM durlabha che paraMtu sahaja bodhalA-svAbhAvika jJAnapariNatithI sulabha che; tethI potAnI jJAnapariNatinA baLathI tene anubhavavAno A jagata satata yatna kare. (kalaza 143) jJAnathI te pada prApta karavAnI vidhine kahe che : eda irado NiccaM saMtuTTho hohi NiccamedAi / " edeNa hohi titto hohadi tuha uttamaM sokkhaM // 206 // emAM rata nitye raho, ethI dharo saMtoSa; ethI tRpta sadA raho, meLavazo to mokSa. 206 jeTaluM A jJAna che teTalo ja satya AtmA athavA sAcuM potAnuM che, ema nizcaya karIne jJAnamAtramAM ja sadA prIti kara; jeTaluM A jJAna che teTalI ja satya AziSa athavA hita-kalyANa che, ema nizcaya karIne jJAnamAtramAM ja sadA saMtoSa mAna; jeTaluM A jJAna che teTaluM ja kharekhara anubhavavAyogya che, ema nizcaya karIne jJAnamAtrathI ja sadA tRpta rahe. he bhavya ! e rIte sadA Atmarakta, AtmasaMtoSI ane AtmatRpta evA tane vacanathI varNavI na zakAya evuM sukha prApta thaze, te tuM tatkSaNa pote ja joIza, anyane pUchIza nahi. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 - zrI samayasAra aciMtyazaktiH svayameva devazcinmAtraciMtAmaNireSa yasmAt / sarvArthasiddhAtmatayA vidhatte jJAnI kimanyasya parigraheNa // 144 // jethI A aciMtya zaktivALo deva zuddhacaitanya pote ja ciMtAmaNi che, tethI jJAnI sarva padArthanI siddhine AtmApaNe dhAraNa kare che, to pachI teone anya parigrahathI zuM prayojana che? arthAt jenI pAse ciMtAmaNi hoya te parigraha zuM kAma rAkhe? (kalaza 144) jJAnI kema parane grahaNa karatA nathI? te kahe che :ko NAma bhaNijja buho paradavvaM mama imaM havadi davvaM / appANamappaNo pariggahaM tu NiyadaM viyANaMto // 207 // majhaM pariggaho jai tado ahamajIvadaM tu gaccheja / NAdeva ahaM jahyA tahmA Na pariggaho majjha // 208 // jJAnI jANe nizcaye, parigraha nija cidravya; . koNa sujJa evo kahe, "mArAM A para-dravya' ? 207 jaDa jo parigraha muja gaNuM, to huM banuM ajIva; tethI jaDa mArAM nahIM, huM to jJAtA jIva. 208 je jeno bhAva che te ja tene potAno che ane teno ja te svAmI che. evI tIkSNa tattvadraSTinA avalaMbanathI jJAnI jANe che ke nizcayathI AtmA ja eka AtmAno parigraha che; kAraNa ke AtmA AtmasvarUpe ja rahe che, parane grahaNa karI zakato nathI, tethI "A paradravya mAruM che huM teno svAmI chuM" ema zI rIte kahe ? jJAnI vicAre che ke : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 169 jo paradravya mAruM potAnuM thAya to huM terUpe pariNamuM. ema ajIvano svAmI thatAM mane ajIvapaNAno prasaMga Ave. tema na thAo. huM to eka jJAyakabhAvano ja svAmI chuM. tethI jJAtA ja rahIza. paradravyane mArA parigraharUpe grahaNa nahi karuM. A mAro nizcaya che. tethI jJAnI sAmAnyapaNe sarva parigrahane tyAge che : chijjadu vA bhijjadu vA NijjaduvA ahava jAdu vipplyN| jahmA tahmA gacchadu tahavi hu Na pariggaho majjha // 209 // chinna-bhinna sau thAva ke, bhale sarva lUMTAva; viNaso ke vikharAva paNa, parigraha nahi muja thAva. 209 - je paradravya che te sarva paradravyarUpa ja che. te mAruM nathI, huM teno svAmI nathI. tethI te chedAI jAo, bhedAI jAo, koI laI jAo athavA nAza pAmo ke jyAM tyAM cAlyuM jAo, temAM mane harSaviSAda nathI. mAruM je svarUpa che te ja mAruM potAnuM che ane teno ja huM svAmI chuM. ema jJAnI jANe che. vasaMtatilakA itthaM parigrahamapAsya samastameva sAmAnyataH svaparayoravivekahe tum / ajJAnamujjhitumanA adhunA vizeSAd "yastava paritye pravRttaH 241 / - A pramANe sAmAnyapaNe samasta parigrahane tyAgIne svapara avivekanuM kAraNa evA ajJAnane choDavAnA manavALA jJAnI have te ja parigrahane vizeSapaNe tyAgavA tatpara thAya che. (kalaza 145) jJAnI vizeSapaNe sarva parigrahane tyAge che? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 zrI samayasAra apariggaho aNiccho bhaNido NANI ya Nicchade dhammaM / apariggaho du dhammassa jANago teNa so hodi // 210 // apariggaho aNiccho bhaNido NANI ya Nicchadi adhammaM / apariggaho adhammassa jANago teNa so hodi // 211 // apariggaho aNiccho bhaNido NANI ya Nicchade asaNaM / apariggaho asaNassa jANago teNa so hodi // 212 // apariggaho aNiccho bhaNido NANI ya Nicchade pANaM / apariggaho du pANassa jANago teNa so hodi // 213 // niriccha te niSparigrahI, jJAnI cahe na "dharma'; dharma-aparigrahI tethI te, kevala jJAyaka dharma. 210 niriccha te niSparigrahI, cahe na jJAnI adharma; te adharma-aparigrahI, kevala jJAyaka dharma. 211 niriccha te niSparigrahI, azana na Icche saMta; aparigrahI, te azananA, jJAyaka te bhagavaMta. 212 niriccha te niSparigrahI, jJAnI na Icche pAna; pAna-aparigrahI tethI te, jJAtA te bhagavAna. 213 icchA e ja parigraha che, ema bhagavAne kahyuM che. tethI jene icchA nathI tene parigraha nathI. IcchA e ajJAnamaya bhAva che. jJAnInA bhAva jJAnamaya hovAthI temane IcchAno abhAva che. dharma (puNya), adharma (pApa) tathA AhAra pANI Adi sarva parabhAvone jJAnI icchatA nathI, tethI te koI jJAnInA parigraha nathI. arthAt jJAnInA AhArAdi zarIra arthe nahi, paraMtu jJAnadarzanasaMyama arthe eTale mokSArthe thAya che. e rIte anya sarva bhAvane jJAnI IcchatA nathI - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 6. nirjarA adhikAra emAdie du vivihe savve bhAve ya Nicchade NANI / jANagabhAvo Niyado NIrAlaMbo du savvattha // 214 // ema sarva parabhAvamAM, jJAnI niriccha sAva; nirAlaMba sarvatra te, nizcita jJAyaka bhAva. 214 e Adi anya paNa je bahu prakAre paradravyanA bhAvo che te sarvane jJAnI icchatA nathI tethI jJAnIne sarve paradravyanA bhAvono parigraha nathI. ema jJAnInuM atyaMta niSparigrahIpaNuM siddha thayuM. e rIte sarva prakAranA bAhya atyaMtara cetana acetana parapadArthanA parigrahathI rahita thavAthI jeNe samasta ajJAnane vamI nAkhyuM che, evA jJAnI sarvatra atyaMta nirAlaMba thaIne nizcita TaMkotkIrNa eka jJAyakabhAve pariNamelA sAkSAt vijJAnaghana evA potAnA AtmAne anubhave che. svAgatA pUrvabaddhanijakarmavipAkAt jJAnino yadi bhavatyupabhogaH / tadbhavatvatha ca rAgaviyogAt nUnameti na parigrahabhAvam // 146 // pUrve baMdhAyelAM evAM potAnAM karmanA phaLarUpa vipAkathI jJAnIne jo viSayono upabhoga che to te bhale ho, paNa rAganA viyogathI kharekhara te tenA parigrahabhAvane pAmatA nathI. (kalaza 146) karmano upabhoga jJAnIne parigraharUpa kema thato nathI ? te kahe che : uppaNNodayabhogo viogabuddhIe tassa so NiccaM / kaMkhAmaNAgayassa ya udayassa Na kuvvae NANI // 215 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 jJAnI sAMprata bhogamAM, rAkhe viyogabuddhi; vaLI anAgata bhogamAM, leza na tene vRddhi. 215 zrI samayasAra karmaudayano upabhoga atIta, vartamAna ane anAgata e traNa prakArano che. temAM atIta bhogo to pasAra thaI gayA hovAthI jJAnInA parigrahabhAvane dhAraNa karI zakatA nathI. vartamAna bhoga jo rAgabuddhithI pravartAve to ja te parigraha rUpa thAya, paraMtu jJAnIne rAgarUpa ajJAnabhAvano abhAva hovAthI karmodayajanita vartamAna upabhoga jJAnIne rAgabuddhithI pravartAvato dekhAto nathI ane te vartamAna upabhogo kSaNe kSaNe nAza pAmatA hovAthI, jJAnI prApta bhogomAM viyogabuddhi rAkhe che, tethI vartamAna bhogo jJAnInA parigraha thatA nathI. anAgata bhoganI icchA thAya to ja te parigrahabhAvane dhAraNa kare, paraMtu jJAnIne icchArUpa ajJAnabhAvano abhAva hovAthI anAgata bhogane to jJAnI kharekhara icchatA ja nathI. tethI anAgata karmodayano upabhoga paNa jJAnIne parigraharUpa thato nathI. anAgata bhogone jJAnI kema icchatA nathI ? te kahe che : jo vedadi vedijjadi samae samae viNassade ubhayaM / taM jANago da NANI ubhayaMpi Na kaMkhar3a kayAvi // 216 // kSaNa kSaNa nAza thatA rahe, vedaka vedha dvibhAva; jJAnI jJAyaka tehanA, cahe na ekke bhAva. 216 svabhAvabhAvanuM vapaNuM hovAthI jJAnI to TaMkotkIrNa eka jJAyakabhAvamAM nitya rahe che. anAgata bhogonI icchA jJAnI karatA nathI. kAraNa ke icchArUpa vedyabhAva che ane bhogavavArUpa vedakabhAva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 173 che, e bannenI anavasthA che. vastunI icchA thAya tyAre te prApta hotI nathI ane vastu maLe tyAM sudhImAM prathamanI IcchA nAza pAmI hoya che ane bIjI IcchA athavA to tethI viparIta icchA thAya che. eka samaye samaye vedabhAva ane vedakabhAva palaTAtA hovAthI icchAnI tRpti kadApi thatI nathI; ema jANanArA jJAnI potAnA nizcala eka jJAyakabhAvamAM varte che ane anAgata khyAti pUjA lAbha bhoga AdinI AkAMkSArUpa sarva nidAnabhAvathI rahita thAya che. tethI bhaviSyamAM prApta thanArA evA anAgata bhogo jJAnInA parigraha thatA nathI. svAgatA vedyavedakavibhAvacalatvAd vedyate na khalu kAMkSitameva / tena kAMkSati na kiMcana vidvAn, sarvato'pyativiraktimupaiti // 147 / / vedyabhAva ane vedakabhAva e banne vibhAva hovAthI calaasthira che. tethI je icchita che te kharekhara bhogavAtuM nathI. tethI vidvAna puruSo kaMI IcchatA nathI. sarva padArtho pratye atyaMta virakata rahe che. (kalaza 147) jJAnI kevA prakAre virakta rahe che ? te kahe che : baMdhuvabhogaNimitte ajjhavasANodaesu NANissa / saMsAradeha visaesu Neva uppajade rAgo // 217 // bhava-tana indriya viSayamAM, baMdha-upabhoga nimitta; adhyavasAna udaya thatAM, saMta nIrAga khacIta. 217 karmanA udayathI avyavasAna thAya che. temAM je saMsAra saMbaMdhI rAgadveSamoharUpa adhyavasAna che te karmabaMdhanA nimitta che ane je deha ane indriyaviSaya saMbaMdhI sukhadu:khanA vikalparUpa adhyavasAna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zrI samayasAra che te upabhoganA nimitta che. te sarva avyavasAno bhinnasvabhAvI hovAthI jJAnIne te pratye rAga nathI. jJAnI to TaMkotkIrNa eka jJAyakasvabhAvavALA hovAthI te adhyavasAnone potAnA mAnavArUpa rAga karatA nathI. * ahIM tAtparya e che ke ajJAnadazAmAM jIvane niraMtara je adhyavasAna thAya che te tapAsIe to temAMnA ghaNA to upara kahyA tevA vedyavedaka bhAva jevA sarvathA nirarthaka apadhyAnarUpa hoya che, tenAthI jIvane kaMI lAbha na thatAM ghaNA karmabaMdha ane vyAkuLatArUpa hAni ja thAya che. jJAnI evA mithyA adhyavasAnane to tyAge che, kAraNa mithyAtva ane ajJAna TaLIne jJAna pragaTa thatAM mithyAadhyavasAna saheje maMda paDI jAya che. tema chatAM samyagruSTi jJAnIne paNa aviratinA udayAnusAra vyavahAramAM pravartatAM saMsAramAM rAgadveSa nimitte ane dehanA sukhadu:kha nimitte kAryakArI evA adhyavasAna thAya che. paraMtu jJAnI te adhyavasAnone iSTa mAnatA nathI, mAtra nirvikalpa jJAna-pariNatine ja iSTa mAne che; tethI jJAnIne adhyavasAnamAM rAga nathI. jJAnino na hi parigrahabhAvaM karma rAgarasariktatayaiti / raMgayuktirakaSAyitavastre svIkRtaiva hi bahirjuThatIha // 148 // jJAnInI kriyA rAga rasa rahitapaNe thatI hovAthI karmano saMyoga jJAnInA parigrahabhAvane dhAraNa karato nathI arthAt jJAnIne gADha karmabaMdha nathI. jemake raMgavAnI kriyA phaTakaDI vagerenA pAsa rahita evA akaSAyalA vastrane thAya che, tyAre raMgane saMyoga te vastrane bahArathI ja rahe che arthAt pAko raMga caDhato nathI. (kalaza 148) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 175 svAgatA jJAnavAn svarasato'pi yataH syAt sarva rAgarasavarjanazIlaH / lipyate sakalakarmabhireSaH karmamadhyapatito'pi tato na // 149 // jethI jJAnI potAnA AtmapariNamanarUpa rasathI karIne paNa saMpUrNa rAgabhAvarUpa rasane tyAgavAnA svabhAvavALA che, tethI karmanI vacce rahevA chatAM teo sarva karmothI lapAtA nathI. (kalaza 149) te viSe gAthA kahe che :NANI rAgappajaho savvadavvesu kammamajhagado / No lippadi rajaeNa du kaddamamajhe jahA kaNayaM // 218 // aNNANI puNa ratto savvadavvesu kammamajjhagado / lippadi kammaraeNa du kaddamamajhe jahA lohaM // 219 // rAga taje savi dravyamAM, jJAnI karma sumadhya; jo rajathI lepAya nA, kaMcana kardama madhya. 218 rAga kare savi dravyamAM, ajANa karma sumadhya; jo rajathI lepAya che, loDhuM kardama madhya. 219 suvarNa kAdavamAM paDyuM hoya chatAM potAnA alipta svabhAvane laIne jema levAtuM nathI, tema jJAnI bhogakriyA ane aneka prakAranAM kAryo karavA chatAM paradravya pratyenA rAgane tyAgavAnA svabhAvavALA hovAthI karmarajathI lepAtA nathI. paraMtu lo kAdavamAM paDyuM hoya to potAnA kaTAvAnA svabhAvane laIne jema lepAya che, tema ajJAnI bhogakriyA tathA saMsAranA aneka prakAranAM kAryo karatAM paradravya pratyenA rAgane svapaNe grahaNa karavAnA svabhAvavALo hovAthI karmarajathI lepAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 { zrI samayasAra zArdUlavikrIDita yAdRk tAdRgihAsti tasya vazato yasya svabhAvo hi yaH kartuM naiSa kathaMcanApi hi parairanyAdRzaH zakyate / ajJAnaM na kadAcanApi hi bhavet jJAnaM bhavatsaMtataM jJAnin bhuMkSva parAparAdhajanito nAstIha baMdhastava // 150 // A saMsAramAM jeno jevo svabhAva hoya tenA vazathI te tevo rahe che, bIjA vaDe koI rIte anyathA thavAne zakaya nathI. jJAna niraMtara jJAnarUpe ja pariName che, anyanA nimitte kadApi ajJAnarUpa thatuM nathI, mATe he jJAnI, tuM bhale bhogava, temAM paranA aparAdhathI tane baMdha nathI. ( dusarA 150 ) AmAM bhogano upadeza nathI paraMtu padArthane bhogavavAthI paranA nimitte mane baMdha thAya che evI mithyA mAnyatA dUra ka2vAno hetu che. Jain Educationa International te viSe dRSTAMta Ape che : duM I bhuMjaMtassa vi vivihe saccittAcittamissie davve | saMkhassa sedabhAvo Navi sakkadi kiNhago kAuM taha NANissa vi vivihe saccittAcittamissie davve bhuMjaMtassa vi NANaM Na sakkamaNNANadaM jaiyA sa eva saMkho sedasahAvaM tayaM pajahidUNa gacchejja kiNhabhAvaM taiyA sukkattaNaM pajahe taha NANI vi hu jaiyA NANasahAvaM tayaM pajahidUNa / aNNANeNa pariNado taiyA aNNANadaM gacche // 223 // zaMkha vividha bhakSaNa kare, sacit acit mizrArtha; zveta bhAvane kRSNa te, karavA nahIM samartha. 220 // 222 // For Personal and Private Use Only // 220 // / // 221 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 6. nirjarA adhikAra jJAnI paNa je bhogave, sacit acit mizrArtha; jJAnabhAva ajJAna te, karavA nahIM samartha. 221 zvetabhAva tyAgI svayaM, pariName jo zaMkha; zveta TaLIne kRSNatA, pAme te niHzaMka. 222 jJAna tajI jJAnI yadA, pariName viparIta; jJAna vamIne ajJatA, pAme te nizcita. 223 jema zveta zaMkha sacit acita ke mizra dravyane khAvAthI kALo thato nathI, tema jJAnI sacit acit ke mizra dravyane bhogave tethI jJAna ajJAnarU5 thatuM nathI, paraMtu te ja zaMkha paradravyane khAtAM ke na khAtAM jo pote zvetaraMga tajIne kRSNaraMge pariName to te kALo thAya che, tevI rIte jJAnI paradravyane bhogavatAM ke na bhogavatAM pote jJAnabhAvane tajIne ajJAnabhAve pariName to te ajJAnI thAya che ane karma bAMdhe che. te ajJAna svayaMkRta hovAthI jJAnIne potAnA aparAdhathI karmabaMdha thAya che. zArdUlavikrIDita jJAnin karma na jAtu kartumucitaM kiMcittathApyucyate bhuMkSye haMta na jAtu me yadi paraM durbhukta evAsi bhoH / baMdha: syAdupabhogato yadi na tatkiM kAmacAro'sti te jJAnaM sanvasa baMdhameSyaparathA svasyAparAdhAd dhruvam // 151 // ' he jJAnI ! tAre karma kadApi karavuM ghaTatuM nathI chatAM tuM kahe che ke "huM bhogavuM chuM paNa paradravya mAruM kadApi nathI." to te khedarUpa che kAraNa ke tethI to tuM ayogyane bhogavanAro durvyakta thayo. upabhoga kare ane baMdha na thAya ema mAne te zuM tAro svacchaMda nathI ? tuM jJAnarUpa pariNAma pAmIne rahe, nahi to potAnA aparAdhathI tane baMdha thaze e nakkI che. (kalaza 151) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrI samayasAra zArdUlavikrIDita kartAraM svaphalena yatkila balAtkarmaiva no yojayet kurvANaH phalalipsureva hi phalaM prApnoti yatkarmaNaH / jJAnaM saMstadapAstarAgaracano no badhyate karmaNA kurvANo'pi hi karma tatphalaparityAgaikazIlo muniH // 152 // karma potAnAM phaLa sAthe kartAne baLAtkAre joDatuM nathI, paraMtu kartA jo phaLanI IcchAvALo hoya to avazya karmanA phaLane pAme che. tethI karmanA phaLanI icchAne tyAgavAnA svabhAvavALA muni samasta rAgaracanAthI rahita jJAnarUpa thayelA karma (manavacanakAyAnI kriyA) 421 // chatai bhavaDe ghaat| nathI. bhAvArtha - bhAgamAM Asakti ane karmanA phaLanI icchA e ajJAnajanita bhAvo che ane baMdhanAM nimitta hovAthI tyAgavAyogya (152) jJAnIne bhogamAM Asakti ane karmanA phaLanI IcchA hoya nahi te draSTAMtathI kahe che - puriso jaha kovi iha vittiNimittaM tu sevae rAyaM / to sovi dei rAyA vivihe bhoe suhupyAe // 224 // emeva jIvapuriso kammarayaM sevae suhaNimittaM / to sovi dei kammo vivihe bhoe suhuppAe // 225 // jaha puNa so ciya puriso vittiNimittaM Na sevae rAyaM / to so Na dei rAyA vivihe bhoe suhuppAe // 226 // emeva sammadiTThI visayatthaM sevae Na kammarayaM / to so Na dei kammo vivihe bhoe suhupyAe // 227 // cha. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 179 nRpatine jo puruSa ko, seve vRtti-sukhArtha; nRpati Ape tehane, vidhavidha bhogya padArtha. 224 seve jIva jo karmaraja, levAne viSayArtha; tene Ape karma to, vidhavidha bhogya padArtha. 225 rAjAne seve nahIM, je nara vRtti-sukhArtha; rAjA paNa Ape nahIM, vidhavidha bhogya padArtha. 226 tema karmarAja sevatA, jJAnI nahi viSayArtha; to nahi karma apAvatAM, vidhavidha bhogya padArtha. 227 jema koI puruSa phaLa-pagAra vagere mATe rAjAnI sevA kare che to rAjA tene phaLa Ape che, tema jIva phaLa-puNya vagerenI icchAthI karma kare che to kamara tene phaLa Ape che. jema koI puruSa phaLane arthe rAjAne sevato nathI to rAjA tene phaLa Apato nathI, tema samyagdaSTi phaLane arthe karma karatA nathI tethI karma paNa temane phaLa ApatAM nathI. zArdUlavikrIDita tyaktaM yena phalaM sa karma kurute neti pratImo vayaM kiMtvasyApi kuto'pi kiMcidapi tatkarmAvazenApatet / tasminnApatite tvakaM paparamajJAnasvabhAve sthito jJAnI kiM kurute'tha kiM na kurute karmeti jAnAti kaH // 153 // jeNe phaLano tyAga karyo che te karma karatA nathI ema ame mAnIe chIe, paraMtu A jJAnIne paNa kyAMkathI kaMI paNa karma paravazapaNe AvI paDe che, te AvI paDatA chatAM akaMpa paramajJAnasvabhAvamAM sthita evA jJAnI zuM karma kare che ke nathI karatA e koNa jANe che ?! (kalaza 153) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrI samayasAra zArdUlavikrIDita samyagdRSTaya eva sAhasamidaM kartuM kSamaMte paraM yadvakre'pi patatyamI bhayacalatrailokyamuktAdhvani / sarvAmeva nisarganirbhayatayA zaMkAM vihAya svayaM jAnaMtaH svamavadhyabodhavapuSaM bodhAcyavaMte na hi // 154 // A utkRSTa sAhasa samyavRSTi ja karavAne samartha che ke traNe loka bhayathI potAnA mArgane mUkIne calAyamAna thAya evo vajapAta thavA chatAM pote svabhAvajanya nirbhayatAthI sarva zaMkAne choDIne potAne avadhyabodhavapu arthAt nAzarahita jJAnamaya dehavALA jANatA te jJAnamArgathI kiMcit DagatA nathI. bhAvArtha- dehanA paDavAthI mAro nAza thaze ? evI zaMkA samyavRSTine game tevA prasaMgamAM paNa na ja thAya. (kalaza 154) niHzaMkatAthI nirbhayatA utpanna hoya che te kahe che :sammaddiTTI jIvA NissaMkA hoti NibbhayA teNa / sattabhayavippamukkA jahmA tahmA du NissaMkA // 228 // samakitI niHzaMka che, nirbhaya tethI thAya; sAte bhayathI mukta te, niHzaMkita sadAya. 228 jethI samyagdaSTi haMmezAM sarva karma ane karmaphala pratye abhilASA rahita atyaMta nirapekSa hoya che arthAt mohAsaktithI mukta thayelA vyAkuLatA rahita varte che tethI kharekhara teo svarUpamAM atyaMta niHzaMka dAruNa nizcayavALA thavAthI atyaMta nirbhaya saMbhave che. saMsAraduHkhathI bhaya thAya che te mukhyatve sAta prakAre che. (1) A lokabhaya, (2) paralokabhaya, (3) vedanAbhaya, (4) arakSAbhaya, (5) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 181 aguptibhaya, (6) maraNabhaya, (7) akasmAtRbhaya. samyaSTi niHzaMka hovAthI A sAta prakAranA bhayathI sarvathA mukta hoya che te viSe cha kalaza-kAvyo have kahe che. (1) A lokabhaya (2) paralokabhaya viSe kahe che : zArdUlavikrIDita lokaH zAzvata eka eSa sakalavyakto viviktAtmanazcillokaM svayameva kevalamayaM yallokayatyekakaH / loko'yaM na tavAparastadaparastasyAsti tadbhIH kuto nizzaMkaH satataM svayaM sa sahajaM jJAnaM sadA viMdati // 155 // jethI kevaLa caitanyalokane ja jJAnI pote ekalA asaMgapaNe avaloke che ke A bhinna AtmAno loka che te zAzvata che, eka che ane sarva kALa pragaTa che, te sivAya "A loka" tAro nathI ane bIjo je "paraloka" te paNa tArAthI para-jAdo che; evA jJAnIne A lokabhaya ke paralokabhaya kyAMthI hoya ? niHzaMka evA te jJAnI niraMtara pote potAnA sahaja jJAna svabhAvane sadA anubhave che. (kalaza 155) (3) vedanAbhaya viSe kahe che : zArdUlavikrIDita ekaiva hi vedanA yadacalaM jJAnaM svayaM vedyate nirbhedoditavedyavedakabalAdekaM sadAnAkulaiH / naivAnyAgatavedanaiva hi bhavettadbhIH kuto jJAnino nirarzAva: satataM svayaM sa sadanuM jJAna sA viMti radda II abhedapaNe udaya thatAM vedyavedakanA baLathI sadA nirAkuLa rahenArA jJAnIo vaDe A eka mAtra jJAnasvarUpa AtmA svayaM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrI samayasAra acaLapaNe anubhavAya che, te sivAya anyathI prApta thatI vedanA vedAtI nathI; evA jJAnIne vedanAbhaya kyAMthI hoya ? niHzaMka evA te jJAnI niraMtara pote potAnA sahaja jJAnasvabhAvane sadA anubhave che. (kalaza 156) (4) arakSAbhaya viSe kahe che : zArdUlavikrIDita yatsannAzamupaiti tanna niyataM vyakteti vastusthiti - rjJAnaM satsvayameva tatkila tatastrAtaM kimasyAparaiH / asyAtrANamato na kiMcana bhavettadbhIH kuto jJAnino nizzaMkaH satataM svayaM sa sahajaM jJAnaM sadA viMdati // 157 // jJAna che te pote ja sat che. ane je sat che te niyamathI nAza pAmatuM nathI evI pragaTa vastusthiti che. tethI kharekhara tenuM anyavaDe zuM rakSaNa karavuM ? AtmAne arakSitapaNuM jarA paNa nathI. tethI jJAnIne arakSAbhaya kyAMthI hoya ? niHzaMka evA te jJAnI niraMtara pote potAnA sahaja jJAnasvabhAvane sadA anubhave che. (kalaza 157) (5) aguptibhaya viSe kahe che - zArdUlavikrIDita svaM rUpaM kila vastuno'sti paramA guptiH svarUpe na yacchaktaH ko'pi paraH praveSTumakRtaM jJAnaM svarUpaM ca nuH / asyAgupsirato na kAcana bhavettadbhIH kuto jJAnino nizzaMkaH satataM svayaM sa sahajaM jJAnaM sadA viMdati // 158 // jethI svarUpamAM koI paNa paravastu pravezavAne samartha nathI tethI vastunuM potAnuM svarUpa che te ja kharekhara parama gupti che. sahaja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 183 jJAna che te AtmAnuM svarUpa che, tene koI agupti thatI nathI arthAt svarUpa sarvathA gupta ja che tethI jJAnIne aguptibhaya kayAMthI hoya ? niHzaMka evA te jJAnI niraMtara pote potAnA sahaja jJAnasvabhAvane sadA anubhave che. (kalaza 158) (6) maraNabhaya viSe kahe che zArdUlavikrIDita prANocchedamudAharati maraNaM prANAH kilAsyAtmano jJAnaM tatsvayameva zAzvatatayA no chidyate jAtucit / tasyAto maraNaM na kiMcana bhavettaddhIH kuto jJAnino nizzaMkaH satataM svayaM sa sahajaM jJAnaM sadA viMdati // 159 // prANono cheda thavo tene maraNa kahe che. kharekhara AtmAnA prANa to jJAna che, te svayaM zAzvata hovAthI kadApi chedAtA nathI. AthI AtmAne kaMI maraNa thatuM nathI. to pachI jJAnIne maraNabhaya kyAMthI hoya ? niHzaMka evA te jJAnI niraMtara pote potAnA sahaja jJAnasvabhAvane sadA anubhave che. (kalaza 159) (7) akasmAt bhaya viSe kahe che :-- zArdUlavikrIDita ekaM jJAnamanAdyanaMtamacalaM siddhaM kilaitatsvato yAvattAvadidaM sadaiva hi bhavezAtra dvitIyodayaH / tannAkasmikamatra kiMcana bhavettadbhIH kuto jJAnino nizzaMkaH satataM svayaM sa sahajaM jJAnaM sadA viMdati // 160 // A jJAnasvarUpa AtmA eka che, anAdianaMta acaLa che ane kharekhara te svataHsiddha che - potAthI ja potAne jANe che, ane For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 184 jyAM sudhI che tyAM sudhI eTale sadAkALa e rUpe ja rahevAno che, temAM anyano udaya nathI - te anyarUpe thato nathI. e rIte AtmAmAM Akasmika kaMI banatuM nathI tethI jJAnIne Akasmikabhaya cAMthI hoya ? niHzaMka evA te jJAnI niraMtara pote potAnA sahaja jJAnasvabhAvane sadA anubhave che. (kalaza 160) have AgaLa samyagdaSTinAM ATha lakSaNo kahevAze te sUcavavA kalaza kahe che : maMdAkrAMtA TaMkotkIrNasvarasanicitajJAnasarvasva bhAja: samyagdRSTeryadiha sakalaM ghnaMti lakSmANi karma tattasyAsminpunarapi manAkkarmaNA nAsti baMdha: pUrvopAttaM tadanubhavato nizcitaM nirjaraiva // 161 // TaMkotkIrNa svarasathI bha2pUra jJAnasarvasvanA bhAjana arthAt kevalajJAnane pAtra banelA samyagdaSTinA niHzaMkita Adi ATha lakSaNo che, jethI te sakala karmane haNe che ane tethI tene saMsAra avasthAmAM paNa pharI pAcho karmano baMdha lezamAtra thato nathI. pUrva karmanA udayane bhogavatAM nakkI jJAnIne nirjarA ja che.(kalaza 161) samyagdaSTine nirjarAnAM kAraNa evAM niHzaMkita Adi ATha lakSaNonuM svarUpa have ATha gAthAmAM darzAve che : jo cattAri vi pAe chiMdadi te kammabaMdhamohakare / so NissaMko cedA sammAdiTThI muNeyavvo // 229 // karmabaMdhakara mohakara cAra pAda, haNanAra; samakitI niHzaMka che, jJAnaguNa dharanAra. 229 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra jethI sayyadRSTi kharekhara TaMkotkIrNa eka jJAyakabhAvavAlA hovAne lIdhe karmabaMdhanuM kAraNa evI zaMkAne upajAvanArA mithyAtvAdi bhAvanA abhAvathI niHzaMka che, tethI temane zaMkAthI karAto baMdha nathI paraMtu nirjarA ja che. tAtparya ke je zuddhAtmabhAvanAmAM niHzaMka thaIne svasaMvedanajJAnarUpa khaDgavaDe baMdhanAM kAraNa ane saMsAravRkSanAM mULa evA mithyAtva, avirati, kaSAya ne yogarUpa karmabaMdha ane mohanA cAra pAyAne chedI nAMkhe che, te samyagdaSTi AtmA niHzaMka jANavA. temane zaMkAthI thato baMdha nathI paraMtu pUrvakarmanI nirjarA avazya che. jo du Na karedi kaMkhaM kammaphalesu taha savvadham / so NikkaMkho cedA sammAdiTThI muNeyavvo // 230 // karmaphaLe ne dharmamAM, kare na kAMkSA jeha; niSkAMkSita jIMva jANavA, samyagdaSTi eha. 230 185 jethI samyagdaSTi kharekhara TaMkotkIrNa eka jJAyakabhAvavALA hovAne lIdhe sarva karmanA phaLamAM ane sarva vastunA dharmamAM kAMkSAnA abhAvathI niSkAMkSa che, tethI temane kAMkSAthI karAto baMdha nathI paraMtu nirjarA ja che. tAtparya ke je zuddhAtmabhAvanAthI UpajatA paramAnaMdasukhamAM tRpta thaIne paMcendriyaviSayasukhabhUta karmaphaLamAM temaja vividha prakAranA vastudharmamAM kAMkSA-icchA karatA nathI, te samyagdaSTi AtmA saMsArasukhamAM icchA rahita jANavA. temane viSayasukhanI icchAthI thato baMdha nathI paraMtu pUrvakarmanI nirjarA avazya che. jo Na karedi juguppaM cedA savvesimeva dhammANaM / so khalu nivvidigiccho sammAdiTThI muNeyavvo // 231 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 koI na vastudharmamAM, kare jugupsA jeha; nirvicikitsaka jANavA, samyagdaSTi eha. 231 zrI samayasAra jethI samyagdaSTi kharekhara TaMkotkIrNa eka jJAyakasvabhAvavALA hovAne lIdhe sarva vastu ane tenA dharmamAM jAgupsAnA abhAvathI nirvicikitsaka che, tethI temane vicikitsAthI karAto baMdha nathI paraMtu pUrvakarmanI nirjarA avazya che. tAtparya ke je paramAtmatattvabhAvanAnA baLathI sarva vastu ane tenA dharmamAM ke durgaMdhAdi pariNAmamAM jugupsA niMdA karatA nathI, te nirvicikitsaka samyagdaSTi jANavA. temane paradravyanA dveSathI karAto baMdha nathI paraMtu pUrvakarmanI nirjarA avazya che. jo havai asammUDho cedA saddiTThI savvabhAvesu / so khalu amUDhadviTThI sammAdiTThI muNeyavvo // 232 // satkRtkRSTa sau bhAvamAM, moharahita sadAya; amUDhadRSTi jIva te, samyagdaSTi gaNAya. 232 jethI samyagdaSTi kharekhara TaMkotkIrNa eka jJAyakabhAvavALA hovAne lIdhe sarva bhAvomAM mohanA abhAvathI amUDhadRSTi che, tethI temane mUDhadRSTithI karAto baMdha nathI paraMtu pUrvakarmanI nirjarA ja che. tAtparya ke je AtmA potAnA zuddhAtmAmAM zraddhAna-jJAnaAcaraNa karavArUpa nizcayaratnatrayanI bhAvanAnA baLathI zubhAzubhakarmanA pariNAmarUpa bAhyaviSayamAM ke parasamayamAM mUDhatA rahita che, te samyagdaSTi amUDhadRSTi jANavA. temane mUDhatAthI karAto baMdha nathI paraMtu pUrvakarmanI nirjarA avazya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 233 / / jo siddhabhattitto upagUhaNago du savvadhammANaM / so upagUhaNakArI sammAdiTThI muNeyavvo // 233 // siddha sahajapada bhaktiyuta, vibhAvavAraka jIva; upaghanakara jANavA, samyagdaSTi sadaiva.233 jethI samyagdaSTi kharekhara TaMkotkIrNa eka jJAyakabhAvavALA hovAne lIdhe samasta AtmazaktinI vRddhi karavAthI upabRhaka che tethI temane zaktinI hInatAthI karAto baMdha nathI paraMtu nirjarA ja che. 187 tAtparya ke zuddhAtmabhAvanArUpa nizcaya siddhabhaktithI yukta thaIne mithyAtva rAgAdi sarva vibhAva dharmone DhAMkanArA nAza karanArA che, te upagrahanakArI samyagdaSTi jANavAM. temane anupagrahanathI thato baMdha nathI paraMtu pUrvasaMcita karmanI nirjarA avazya che. ummaggaM gacchaMtaM sagaMpi magge Thavedi jo cedA / so ThidikaraNajutto sammAdiTThI muNeyavvo // 234 // unmArge gata Atmane, mArge sthApe jeha; sthitikaraNayuta jANavA, samyadRSTi eha. 234 ja jethI samyagdaSTi kharekhara TaMkotkIrNa eka jJAyakabhAvavALA hovAne lIdhe mokSamArgamAM ja sthiti karavAthI sthitikArI che, tethI temane mokSamArgathI patita thavAthI karAto baMdha nathI paraMtu pUrvakarmanI nirjarA avazya che. tAtparya ke je mithyAtva rAgAdirUpa unmArge jatA potAnA AtmAne, yogAbhyAsanA baLathI, potAnA zuddhAtmAnI bhAvanArUpa mokSamArgamAM nizcaLapaNe sthApe che, te sthitikaraNayukta samyagdaSTi jANavA. temane asthitikaraNathI thato baMdha nathI paraMtu pUrvasaMcitakarmanI nirjarA avazya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zrI samayasAra jo kuNadi vacchalattaM tiyeha sAhUNa mokkhamaggammi / so vacchalabhAvajudo sammAdiTThI muNeyavvo // 235 // mukti-sAdhaka-traya viSe, vatsalatA dharanAra; vAtsalyAMgI jANavA, samyagdaSTi sAra. 235 jethI samyagdaSTi kharekhara TaMkotkIrNa eka jJAyakabhAvavALA hovAne lIdhe samyagdarzanajJAnacAritrane potAthI abhedapaNe samyapha prakAre jovAthI-zraddhavAthI mArgavatsala che, tethI temane mArganA tAtparya ke je mokSamArgamAM sthita thaIne potAnA samyagdarzana, samyajJAna, samyaphacAritrarUpa mokSamArganA traNa sAdhaka (sAdhu)nI bhakti vAtsalyatA kare che, te nizcayathI vAtsalyabhAvavALA samyagdaSTi jANavA. temane avAtsalyabhAvathI thato baMdha nathI paraMtu pUrvasaMcitakarmanI nirjarA avazya che. vijArahamArUDho maNorahapahesu bhamai jo cedA / so jiNaNANapahAvI sammAdiTThI muNeyavvo // 236 // vidyAratha ArUDha thaI, sapatha vicare jeha; jJAna prabhAvaka jANavA, samyaRRSTi eha. ra36 jethI samyavruSTi kharekhara TaMkotkIrNa eka jJAyakabhAvavALA hovAne lIdhe samasta zaktinA prabodharUpa prabhAvane pragaTa karavAthI prabhAvaka che, tethI temane jJAnaprabhAvanI hInatAthI karAto baMdha nathI paraMtu nirjarA ja che. tAtparya ke je AtmA potAnA zuddhAtmatattvanI prAptirUpa vidyArathamAM ArUDha thaIne, khyAtipUjAlAlabhoga-AkAMkSArUpa nidAnabaMdha Adi vibhAva pariNAmathI thatA ane dravya-kSetra-kAla Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra 189 bhava-bhAva e pAMca prakAranA saMsAraparAvartanarUpa duHkhanAM kAraNa evA manarUpI rathanA vikalporUpa vegavAna ghoDAo, je potAnA zatru che, tene svasthabhAvarUpa sArathInI madadathI vizeSa dRDha evA dhyAnarUpa khaDjhavaDe haNe che ane jema vyavahAramAM jinabiMbane rathamAM sthApana karIne nagara, vanamAM pherave tema AtmAne sadvidyArUpI rathamAM besADIne mokSamArgamAM pherave che arthAt zAstrAbhyAsathI upayogane sthira kare che, te samyavruSTi jinAjJAnaprabhAvI jANavA. temane aprabhAvanAthI thato baMdha nathI paraMtu pUrva saMcita karmanI nirjarA avazya che. A pramANe niHzaMkita Adi samyavruSTinA ATha guNo je samyagdarzananAM ATha aMga kahevAya che tenuM vyAkhyAna nizcayanayathI karyuM. vyavahArathI tenuM svarUpa aMjanacora AdinI kathAthI ghaTAvI levuM. kAraNa vyavahAra che te nizcayano sAdhaka che. jinamArgane pravartAvavAmAM banne nayanI jarUra che. vyavahAra vinA tIrtha-tattvaprAptinAM kAraNono nAza thAya che ane nizcaya vinA tattvano nAza thAya che. ahIM nizcayamokSamArganuM mukhyapaNe kathana hovAthI vyavahAranI gauNatA che. paraMtu tethI teno niSedha nathI. "dravyasaMgrahamAM banne nayapUrvaka niHzaMkita Adi ATha lakSaNonuM varNana karyuM che, tyAMthI vizeSa jANI levuM. maMdAkrAMtA ruMdhan baMdhaM navamiti nijaiH saMgato'STAbhiraMgaiH prArabaddhaM tu kSayamupanayan nirjarojjRbhaNena / . samyagdRSTiH svayamatirasAdAdi madhyAMtamuktaM jJAnaM bhUtvA naTati gaganAbhogaraMgaM vigAhya // 162 / / potAnA ATha aMga sahita pariNamavAthI navIna karmabaMdhane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zrI samayasAra rokatA ane sAthe nirjarAnA vizeSa vikAsathI pUrvasaMcita karmane kSaya pamADatA, samyavRSTi pote atyaMta anubhavarasapUrvaka Adi, madhya ne aMta rahita-trikALa je eka sarakhA pravAhavALuM dhArAvAhI jJAna che, te rU5 thaIne AkAza samAna arUpI zuddhasvarUpanA vistAravALI nATyazALAmAM praveza karIne nAce che. (klaza 162) upasaMhAra :-saMvarapUrvaka nirjarAnuM je upara vyAkhyAna karyuM te nirjarA zuddhAtmAmAM sthiratArUpa nizcayaratnatrayavALA samyakRSTi jIvane bAhya zubhAzubha dravyanA avalaMbana rahita vItarAga dharmadhyAna tathA zukladhyAnarUpa nirvikalpasamAdhimAM thAya che. te samAdhi atyaMta durlabha che. kAraNake ekendriya, vikalendriya, paMcendriya, saMjJI, paryApta, manuSyadeha, uttama deza, uttama kuLa, sAruM rU5, indriyakuzaLatA, nIrogIpaNuM, lAMbuM AyuSya, uttama buddhi, saddharmanuM zravaNa, grahaNa, dhAraNa tathA zraddhAna thavuM, viSayasukhathI nivartana saMyama dhAraNa karavo, krodhAdi kaSAyone rokavA, tapa karavuM ane e rIte samAdhi prApta karavI-e sarva, karmanI prabaLatAne laIne uttarottara eka ekathI 'vizeSa vizeSa durlabha che. AvI durlabha paraMparAne jANIne tAtparya e che ke, samAdhimAM pramAda na karavo joIe. kahyuM che ke atyaMta durlabha evI bodhine pAmIne je jIva samAdhimAM pramAda kare che, te bicAro saMsArarUpI bhayaMkara vanamAM ghaNA kALa sudhI bhramaNa kare che. ema zRMgArarahita pAtranI samAna zAMtarasarUpe nirjarA raMgabhUmiparathI nIkaLI gaI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 che. baMdha adhikAra have jIva sAthe baMdha praveza kare che. zArdUlavikrIDita rAgodgAramahArasena sakalaM kRtvA pramattaM jagat krIDataM rasabhAranirbharamahAnATyena baMdhaM dhunat / * AnaMdAmRtanityabhoji sahajAvasthAM sphuTaM nATayad dhIrodAramanAkulaM nirupadhijJAnaM samunmajjati // 163 // rAgAdinI adhikatArUpa mahArasa (madirA) thI saMpUrNa jagatane unmatta karIne moharasanA bhArathI bharapUra mahAnRtya vaDe krIDA karato je baMdha, tene khaMkherIne dUra karatuM ane jJAna hoya tyAM AnaMda hoya tethI AnaMdarUpI amRtanuM nitya bhojana karatuM, pote potAne jANavArUpa sahaja avasthAne pragaTapaNe nacAvatuM, dhIra, udAra, nirAkuLa tathA yi 2hita me mA zAna thAya che. (saza 163) baMdhanuM svarUpa vicAravA prathama dRSTAMtathI baMdhanA kAraNane pragaTa 72 cha :jaha NAma ko vi puriso Nehabhatto du reNubahulammi / ThANammi ThAidUNa ya karei satthehiM vAyAmaM // 237 // chiMdadi bhiMdadi ya tahA tAlItalakayalivaMsapiMDIo / sacittAcittANaM karei davvANamuvaghAyaM // 238 // uvaghAyaM kuvvaMtassa tassa NANAvihehiM karaNehiM / Nicchayado ciMtija hu kiM paccayago du rayabaMdho // 239 // jo so du NehabhAvo tari Nare teNa tassa rayabaMdho / Niccha yado viNNeyaM Na kAyaceTThAhiM sesAhiM // 240 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrI sanavatAra evaM micchAdiTThI vaDheM to bahu vihAsu ciTThAsu / rAyAI uvaogo kuvvaMto lippai rayeNa // 241 // ko puruSa nija dehane, mardA tela suhAma; reNumaya medAnamAM, kare zastra-vyAyAma. 237 chedana bhedana te kare, anekavidha tajAta; dravya sacitta acittano, vaLI kare upaghAta. 238 vividha karaNathI tehane, karatAM e upaghAta; dhUlibaMdha kAraNa karyuM, nizcaya ciMto bhrAta. 239 snehabhAva che puruSamAM, tethI dhUlIbaMdha; nahIM kAyaceSTAdithI, nizcayathI dhUlibaMdha. 240 mithyAvRSTinI ema jo, bahuvidha ceSTA thAya; rAgAdi bhAvo karyo, karmaraje lepAya. 241 jema koI puruSa zarIre tela copaDIne dhULavALI jagyAmAM hathiyAro vaDe vyAyAma kare che, tema ja aneka prakAranAM upakaraNovaDe vRkSa kASTha Adi sacitta acitta padArthone chedavA bhedavArUpa upaghAta kare che; te zarIre dhULathI lepAya che, tenuM kAraNa tapAsatAM telanuM copaDavuM e ja kAraNa che kemake te ja puruSa zarIre tela copaDyA vinA te dareka kriyA kare to te dhULathI lapAto nathI. tevI rIte mithyAdraSTi upayogamAM rAgAdisahita sarvatra karmayogya vargaNAthI bharapUra evA A lokamAM manavacanakAyavaDe aneka kriyA karato temaja aneka prakAranAM upakaraNo vaDe sacitta acitta vastuono upaghAta karato karmarajathI baMdhAya che, te baMdhanuM kAraNa zuM che ? svabhAvathI karmavargaNAnI bahulatAvALo loka baMdhanuM kAraNa nathI, kemake tethI to siddhone paNa karmabaMdhano prasaMga Ave. manavacanakAyAnI kriyA baMdhanuM kAraNa nathI, kemake tethI to Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra yathAkhyAtacAritravALA munio (agiyAramAthI teramA guNasthAna sudhI)ne paNa karmabaMdhano prasaMga Ave. sacitta acitta vastuno upaghAta baMdhanuM kAraNa nathI, kemake tethI to samiti pALavAmAM tatpara evA munione paNa baMdhano prasaMga Ave. tethI rAgasahitapaNuM e ja eka baMdhanuM kAraNa che. pRthvI na karmabahulaM jaganna calanAtmakaM karma vA na naikakaraNAni vA na cidacidvadho baMdhakRt / yadaikyamupayogabhUH samupayAti rAgAdibhi: sa eva kila kevalaM bhavati baMdhaheturnRNAm // 164 // karmajanI bahulatAvALuM jagata athavA to capaLa evI yoganI kriyA, ke indriya vagere karaNo ane cetana acetana vastuno ghAta e baMdha karanArAM nathI, paraMtu rAgAdinI sAthe ekatA prApta karatI je upayoganI bhUmikA che te ja mAtra jIvone vAstavika baMdhanuM kAraNa ( dusarA 164 ) che. have e ja rIte abaMdhanA kAraNane pragaTa kare che H jaha puNa so ceva Naro he savvA avaNiye saMte / reNubahu lammi ThANe karei satthehiM vAyAmaM // 242 // chiMdadi bhiMdadi ya tahA tAlItalakayalivaMsapiMDIo | sacittAcittANaM karei davvANamuvaghAyaM // 243 // uvaghAyaM kuvvaMtassa tassa NANAvihehiM karaNehiM / NicchayadociMtijjahu kiM paccayago Na rayabaMdho // 244 // jo so aNehabhAvo ta iNare teNa tassa'rayabaMdho / Nicchayado viNNeyaM Na kAyacedvAhiM se sAhiM // 245 // Jain Educationa International 193 For Personal and Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrI samayasAra evaM sammAdiTThI vaTTa to bahu vihe su jogesu / akaraMto uvaoge rAgAi Na lippai rayeNa // 246 // vaLI te nara nija dehane, karI asnigdha tamAma; reNumaya medAnamAM, kare zastra vyAyAma. ra42 chedana bhedana te kare, anekavidha tajAta; dravya sacittaacittano, vaLI kare upaghAta. 243 vividha kAraNathI tehane, karatAM e upaghAta; dhUli-abaMdha kAraNa karyuM, nizcaya ciMto vAta. 244 sneha abhAva te puruSamAM, tethI dhUli-abaMdha; nahIM kAyaceSTAdithI, nizcaya dhUli-abaMdha. 245 samyavruSTi tyama kare, bahuvidha kArya upAya; aMtaramAM rAgAdi viNa, karme nA lepAya. ra46 pharI te ja puruSa zarIra parathI telanI cIkAza dUra karIne e ja dhULavALI jagyAmAM, e ja hathiyAro vaDe vyAyAma kare che, temaja aneka prakAranAM upakaraNo vaDe te ja sacitta acitta vastuono upaghAta kare che; te zarIre dhULathI lapAto nathI. temAM na levAvAnuM kAraNa tapAsatAM zarIre telanI cIkAzano abhAva e ja eka che. tevI rIte samyavRSTi upayogamAM rAgAdine na karato te ja sarvatra karmayogya vargaNAthI bharapUra evA A lokamAM manavacanakAyA vaDe sacitta-acitta vastuono upaghAta karato karmajathI baMdhAto nathI. arthAt samyavRSTi rAgAdirahitapaNe mithyAvRSTi jevI sarva kriyA karavA chatAM karmathI baMdhAto nathI. te na baMdhAvAnuM kAraNa tapAsatAM baMdhahetu rAgabhAvano abhAva e ja eka che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra 195 zArdUlavikrIDita lokaH karmatato'stu so'stu ca parispandAtmakaM karma tat tAnyasminkaraNAni saMtu cidacidvyApAdanaM cAstu tat / rAgAdInu payogabhUmimanayan jJAnaM bhavan kevalaM baMdhaM naiva kuto'pyupaityayamaho samyagdRgAtmA dhruvam // 165 // karmavargaNAthI vyApta loka che te bhale ho, AtmAnA pradezone calita karanAra manavacanakAyAnI kriyA bhale ho, indriya vagere karaNo bhale ho temaja cetana acetanano ghAta bhale ho paraMtu rAgAdine upayoga bhUmikAmAM na lAvatA, kevala jJAnamaya rahetA A samyagruSTi aho ! Azcarya che ke uparyukta koI kAraNathI baMdhane pAmatA nathI ja, e nakkI che. (kalaza 165) pRthvI tathApi na nirargalaM caritumiSyate jJAninAM tadAyatanameva sA kila nirargalA vyApRtiH / akAmakRtakarma tanmatamakAraNaM jJAninAM dvayaM na hi virudhyate kimu karoti jAnAti ca // 166 // tathApi jJAnIne maryAdArahita svacchaMdapaNe pravartavuM yogya nathI, kAraNa ke svacchaMda pravRtti baMdhanuM ghara che. icchArahitapaNe karAyelAM karma jJAnIne baMdhanA kAraNa nathI ema mAneluM che, kAraNa ke kare che ane jANe che e banne zuM virodhI nathI? arthAt virodhI che. (kalaza 166) vasaMtatilakA jAnAti yaH sa na karoti, karoti yastu jAnAtyayaM na khalu tatkila karmarAgaH / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 zrI samayasAra rAgaM tvabodhamayamadhyavasAyamAhu - mithyAdRzaH sa niyataM sa ca baMdhahetuH // 167 // je anubhavamAM rahIne mAtra jANe che, te kaMI kare nahIM ane je kare che, te kharekhara jANato nathI. karavuM te to kharekhara karmamAM rAga che. rAgane mithyAdraSTine ajJAnamaya adhyavasAya kahelo che ane te ja niyamathI baMdhanuM kAraNa che. (sa. 167) - anyane mAravA jivADavA saMbaMdhI adhyavasAna ajJAnajanita chate he cha:jo maNNadi hiMsAmi ya hiMsijjAmi ya parehiM sattehiM / so mUDho aNNANI NANI etto du vivarIdo // 247 // AukkhayeNa maraNaM jIvANaM jiNavarehiM paNNattaM / AuM Na haresi tumaM kaha te maraNaM kayaM tesiM // 248 // AukkhayeNa maraNaM jIvANaM jiNavarehiM paNNattaM / AuM Na haraMti tuha kaha te maraNaM kayaM tehiM // 249 // jo maNNadi jIvemi ya jIvijjAmi ya parehi sattehiM / so mUDho aNNANI NANI etto du vivarIdo // 250 // AUdayeNa jIvadi jIvo evaM bhaNaMti savvaNhU / AuM ca Na desi tumaM kahaM tae jIviyaM kayaM tesiM // 251 // AUdayeNa jIvadi jIvo evaM bhaNaMti savvaNhU / AuM ca Na diti tuhaM kahaM Nu te jIviyaM tehiM // 252 // huM haNuM parane ane, parathI haNAuM ema; mAne te jana mUDha che, jJAnI na mAne tema. ra47 AyukSayathI jIvane, maraNa kahe bhagavAna; tuM Ayu nA harI zake, kema hare para prANa ? 248 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra AyukSayathI jIvane, maraNa kahe bhagavAna; para tava Ayu hare nahIM, kema hare tava prANa ? 249 parane huM jivADuM ne, parathI jIvuM ema; mAne te jana mUDha che, jJAnI na mAne tema. 250 jIvana AyuSathI Take, ema kahe bhagavAna; AyuSadAtA tuM nahIM, to zuM de para prANa ? 251 AyuSathI jIvita rahe, bhAkhe jinavara ema; AyuSa ko nA daI zake, tane jivADe kema ? 252 je ema mAne che ke huM 52 jIvone haNuM chuM ke paravaDe haNAu chuM athavA ema mAne ke 52 jIvone jivADuM chuM ke para vaDe huM jIvuM chuM, te ajJAnI mithyAdRSTi che. kAraNa ke maraNanuM kAraNa Ayukarmano nAza ane jIvananuM kAraNa Ayukarmano nAza na thavo te che. koIthI koInuM Ayukarma nAza karAtuM nathI ke apAtuM nathI. tethI huM haNuM chuM, anyavaDe haNAu chuM vagere sarva ajJAna adhyavasAyo che. jene evA adhyavasAyo nathI te samyagdaSTi che. 197 e ja rIte duHkhI sukhI karavA saMbaMdhI adhyavasAna paNa ajJAnajanita che : jo appaNA dumaNNadi dukkhidasuhide karemi satteti / so mUDho aNNANI NANI etto du vivarIdo // 253 // kammodaeNa jIvA dukkhidasuhidA havaMti jadi savve / kammaM ca Na desi tumaM dukkhidasuhidA kahaM kayA te // 254 // kammodaeNa jIvA dukkhidasuhidA havaMti jadi savve / kammaM ca Na diMti tuhaM kadosi kahaM dukkhido tehiM // 255 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra kammodaeNa jIvA dukkhidasuhidA havaMti jadi savve / kammaM ca Na diMti tuhaM kaha taM suhido kado tehiM // 256 // anya jIvone huM karuM, duHkhI ke sukhI ema; mAne te jana mUDha che, jJAnI na mAne tema. 253 karmodayathI jIva sau, du:khI ke sukhI thAya; karma na de tuM kema to, duHkhI sukhI karAya ? 254 karmodayathI jIva sau, du:khI ke sukhI thAya; karma na de te kema tuM, parathI duHkhI karAya ? 255 karmodayathI jIva sau, du:khI ke sukhI thAya; karma na de te kema tuM, parathI sukhI karAya ? 256 198 vaLI je ema mAne che ke huM parane duHkhI-sukhI karuM chuM athavA paravaDe duHkhI-sukhI thAuM chuM te paNa mUDha ajJAnI-mithyAvRSTi che, kAraNake karmavaDe jIvo duHkhI-sukhI thAya che. te karmo potAnA pariNAma vaDe upArjana karAyelAM che ane koIne devAtAM levAtAM nathI. tethI huM du:khI karuM chuM, sukhI karuM chuM vagere sarva ajJAna adhyavasAyo che. jene evA adhyavasAyo nathI te samyagdaSTi che. vasaMtatilakA sarvaM sadaiva niyataM bhavati svakIyakarmodayAnmaraNajIvitamaduHkhasaukhyam / ajJAnametadiha yattu paraH parasya kuryAtpumAnmaraNajIvitaduHkhasaukhyam // 168 // maraNa jIvana, du:kha sukha vagere sarva sadA niyamathI potAnA karmanA udaya anusAra thAya che, tethI A lokamAM eka jaNa bIjAnA maraNa-jIvana, duHkha-sukhane kare che ema je mAnavuM te ajJAna che. (kalaza 168) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra 199 vasaMtatilakA ajJAnametadadhigamya parAtparasya pazyaMti ye maraNajIvitaduHkhasaukhyam / karmANyahaMkRtirasena cikIrSavaste mithyAdRzo niyatamAtmahano bhavaMti // 169 // pUrvakathita ajJAnane prApta thaIne jeo anya vaDe anyanA maraNa-jIvana, du:kha-sukhane thatAM jue che (mAne che), teo karmamAM ahaMkArarUpa rasa sahita karma karavAnI icchAvALA mithyAvRSTi che; ane te niyamathI pote potAne baMdhana karanArA AtmaghAtI thAya che. (kalaza 169) uparyukta adhyavasAno mithyA che te kahe che - jo marai joya duhido jAyadi kammodayeNa so savvo / / tahmA du mArido de duhAvido cedi Na hu micchA // 257 // jo Na maradi Na ya duhido sovi ja khoye veva vastu tahmA Na mArido No duhAvido cedi Na hu micchA // 258 // maratA ke duHkhI ko thatA, karma udayathI sarva; mAruM huM, duHkhI huM karuM, e zuM na mithyA garva ? 257 nA maratA duHkhI nA thatA, karma udayathI tema; huM na haNuM duHkhI nA karuM, garva na mithyA kema ? 258 je mare che, marato nathI, duHkhI thAya che, sukhI thAya che te sarva karmanA udayathI thAya che. karmanA abhAvamAM tema thavuM azakya che. chatAM ema mAnavuM ke huM mAruM chuM, huM marAuM chuM, huM du:khI-sukhI karuM chuM, huM duHkhI-sukhI karAvuM chuM, e zuM mithyA adhyavasAna nathI ? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrI samayasAra arthAt mithyA ja che. anurupa mithyAdRSTeH sa evAsya baMdhaheturviparyayAt / ya evAdhyavasAyo'yamajJAnAtmA'sya dRzyate // 170 // je A ajJAnamaya adhyavasAya mithyAdraSTine avazya thato. dekhAya che te satyathI viparIta mithyA hovAthI tene avazya baMdhano hetu thAya che. (kalaza 170) e ajJAna adhyavasAnathI karma baMdhAya che te kahe che - esA du jA maI de dukkhidasuhide karemi satteti / / esA de mUDhamaI suhAsuhaM baMdhae kammaM // 259 // jIvone duHkhI sukhI, huM karuM mati jeha; karma zubhAzubha bAMdhatI, mUDhamati tuja eha. 259 tethI huM jIvone duHkhI-sukhI karuM chuM evI je tArI mati che te mUDhamati-mithyAtvayukta matijJAna athavA ajJAna che. ane te mUDhamati svayaM rAgAdirUpa hovAthI zubhAzubha karmabaMdha karAve che. eka mAtra adhyavasAnane ja baMdhahetupaNuM niyamathI che :dukkhidasuhide satte karemi jaM evamajhavasidaM te / taM pAvabaMdhagaM vA puNNassa va baMdhagaM hodi // 260 // mAremi jIvAvemi ya satte jaM evamajhavasidaM te / taM pAvabaMdhagaM vA puNNassa va baMdhagaM hodi // 261 // dauM jIvane sukha duHkha e, je tuja adhyavasAna; pApapuNya karmo taNAM, baMdhaka nizcaya mAna. 260 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra haNuM jivADuM jIvane, e tuja adhyavasAna; pApapuNya karmo taNAM, baMdhaka nizcaya mAna, 261 mithyAvRSTine anAdithI thatA eka mAtra ajJAnajanita rAgamaya adhyavasAna ja baMdhahetu che ema nizcaya mAnavuM joIe, paraMtu puNyapApanA bhedathI baMdhahetunuM dvidhApaNuM che ema na vicAravuM joIe. kAraNa ke huM duHkhI karuM chuM, mAruM chuM ke, huM sukhI karuM chuM, jivADuM chuM, e azubha zubha banne, ahaMkArathI bharelAM rAgayukta ajJAna adhyavasAna che. tethI eka mAtra adhyavasAnane ja puNya temaja pApa bannenuM baMdhahetupaNuM hovAmAM avirodha che. tethI hiMsA adhyavasAya e ja hiMsA che, ema nakkI thayuM :ajjhavasideNa baMdho satte mAreu mA va mAreu / eso baMdhasamAso jIvANaM NicchayaNayassa // 262 // jIva mare ke nA mare, adhyavasAna ja baMdha; nizcayathI e jIvano, jANo baMdha-prabaMdha. 262 201 para jIvone svakarmodayanI vicitratAne AdhIna prANanAza kadAcit thAya ke na thAya paraMtu huM haNuM evo ahaMkArarasathI bharelo je hiMsA adhyavasAya che, te ja nizcayathI baMdhahetu che. nizcayathI paranA prANa haravArUpa parabhAvane karavA koI samartha nathIM. jIvanamaraNa e to karmane AdhIna che tethI hiMsA ahiMsAnA adhyavasAnathI koI jIvane mArI ke jivADI zakato nathI, paraMtu tethI baMdha avazya thAya che. e rIte pApa temaja puNyamAM adhyavasAna ja baMdhahetu che :evamaliye adatte abaMbhacere pariggahe ceva / kIrai ajjhavasANaM jaM teNa du bajjhae pAvaM // 263 // Jain Eociona International For Personal and Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 202 taha viya sacce datte baMbhe apariggahattaNe ceva / kIrai ajjhavasANaM jaM teNa du bajjhae puNNaM // 264 // ema asatya adatta ne, maithuna parigraha mAMya; karAya adhyavasAna to, pApa jarUra baMdhAya. 263 tema ja satya acaurya ne, brahma aparigraha mAMya; karAya adhyavasAna to, puNya jarUra baMdhAya. 264 hiMsAnA adhyavasAnanI jema asatya, corI, abrahmacarya ane parigraha saMbaMdhI je adhyavasAna karAya che, te sarva pApabaMdhanAM kAraNa che; tathA ahiMsAnA adhyavasAnanI jema satya, acaurya, brahmacarya ane parigrahatyAga saMbaMdhI je adhyavasAna karAya che te sarva puNyabaMdhanAM kAraNa che. bAhyavastu baMdhanuM bIjuM kAraNa che ema paNa nathI : vatthaM paDucca jaM puNa ajjhavasANaM tu hoi jIvANaM / Naya vatthudo du baMdho ajjhavasANeNa baMdhotthi // 265 // vastu Azrita jIvane, varte adhyavasAna; avazya tethI baMdha che, vastuthI baMdha na mAna. 265 adhyavasAna ja baMdhahetu che, bAhyavastu baMdhahetu nathI. kAraNa ke bAhyavastune baMdhahetu-adhyavasAnanA hetupaNe ja sArthakapaNuM che. prazna :- jo adhyavasAna ja baMdhanuM kAraNa che ane bAhya vastu baMdhanuM kAraNa nathI, to pachI vratomAM bAhyavastuono tyAga karavAnuM prayojana zuM che ? uttara H- adhyavasAna TALavA mATe bAhyavastuno niSedha karAya che. bAhyavastunA AdhAra vagara adhyavasAno thatAM nathI. jemake Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra 203 " vaMdhyAputrane huM haNuM evo adhyavasAna thato nathI, paraMtu A vIraputravALI mAtAnA putrane huM haNuM evo adhyavasAna thAya che. tethI adhyavasAnanA AzrayabhUta evA bAhya padArthono paNa atyaMta niSedha karAya che. chatAM baMdhanuM kAraNa to adhyavasAna ja che; kema ke bAhyavastu hoya ane adhyavasAna na thAya to baMdha thato nathI, jemake IryAsamitimAM pariNamelA muninA paga nIce acAnaka koI jaMtu AvI paDe ne marI jAya, tethI temane hiMsA saMbaMdhI pApabaMdha thato nathI. bAhyavastu jIvane tevA bhAva na karAve to te baMdhanuM kAraNa nathI. paraMtu adhyavasAna to te bhAvarUpa ja hovAthI baMdhanAM kAraNa avazya che. baMdhanA hetu evA te adhyavasAnane svArthakriyAkArIpaNAno abhAva che tethI te mithyA che ema darzAve che : dukkhidasuhide jIve karemi baMdhemi taha vimocemi / jA esA mUDhamaI NiratthayA sA hu de micchA // 266 // jIvone du:khI sukhI, baddha-mukta karuM huMya; vyartha khare e mUDha mati, mithyA dhAre tuMya. 266 para jIvone huM du:khI karuM chuM, sukhI karuM chuM, baMdhana karuM chuM, mukta karuM chuM-e Adi sarva adhyavasAnane ' 52bhAvane 52 ka2vA asamartha che ' e nyAye, svArthakriyAkArIpaNAno abhAva che. tethI 'AkAzapuSpane huM cUMTuM chuM ' e adhyavasAna jema mithyA che, tema A sarva adhyavasAna mithyA che ane karmabaMdhanA hetupaNe mAtra AtmAnA anarthane mATe thAya che. adhyavasAna svArthakriyAkArI zAthI nathI ? te kahe che : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrI samayasAra ajjhavasANaNimittaM jIvA bajhaMti kammaNA jadi hi / muccaMti mokkhamagge ThidA ya tA kiM karesi tumaM // 267 // jIvo adhyavasAnathI, kameM jo baMdhAya; mokSamArga mukAya che, to tujathI zuM thAya? 267 huM para jIvone bAMdhuM , mukta karuM e je adhyavasAna che tenI arthakriyA che, jIvone baMdha ke mokSa thAya te hovI joIe. paraMtu tevA adhyavasAnanA sadbhAvamAM paNa jIvo potAnA sarAga pariNAmanA abhAvamAM baMdhAtA nathI ane vItarAga pariNAmanA abhAvamAM mukAtA nathI; ane tevA adhyavasAnanA abhAvamAM paNa jIvo potAnA sarAga pariNAmanAM sadbhAvathI baMdhAya che ane vItarAga pariNAmanA sarbhAvathI chUTe che. tethI paramAM akAryakArI hovAthI te sarva adhyavasAna mithyA che. anuSupa anenAdhyavasAnena niSphalena vimohitaH / tatkiMcanApi naivAsti nAtmAtmAnaM karoti yat // 171 // A niSphaLa adhyavasAnathI mohita thayelo arthAtu potAnA svarUpanuM bhAna bhUlelo AtmA cAragatirUpa saMsAramAM evI koI avasthA nathI athavA evo koI padArtha nathI ke je rUpa potAne na karato hoya. - (kalaza 171) jIva potAne anekarUpa kevI rIte kare che ? te kahe che - savve karei jIvo ajjhavasANeNa tiriyaNerayie / devamaNuye ya savve puNNaM pAvaM ca NeyavihaM // 268 // dhammAdhammaM ca tahA jIvAjIve aloyaloyaM ca / savve karei jIvo ajjhavasANeNa appANaM // 269 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 7. baMdha adhikAra nara nAraka tiryaMca sura, puNya pApa vistAra; adhyavasAna karI kare, nijane vividha prakAra. 268 dharmAdharma ajIva jIva, loka aloka vicAra; adhyavasAna karI kare, nijane sarva prakAra. 269 jevI rIte kriyA karavAnA bhAvarUpa hiMsA adhyavasAyathI jIva potAne hiMsaka kare che ane anya adhyavasAyathI anyarUpa kare che, tevI rIte gatinAmakarmanA udayathI je gati maLI hoya tene Azraya jIva potAne deva, manuSya, nAraka, ke tiryaMca kare che. arthAt prApta thayelA deharUpa potAne mAne che ane tene AdhAre sarva mithyA adhyavasAnonI paraMparA cAle che. temaja puNya pApanA udayamAM huM sukhI, huM duHkhI ema mAne che. e rIte karmanA udayamAM ekatA karavAthI potAne anekarUpa kare che. vaLI potAne bhUlIne jIva jyAre dharmAstikAya, adharmAstikAya, anya jIva tathA ajIva, lokAkAza alokAkAza Adi para dravyane jANavAmAM pravarte che tyAre te te zeyamAM tanmaya thato dharmAstikAyAdirUpa potAne kare che. IndravajA vizvAdvibhakto'pi hi yatprabhAvAdAtmAnamAtmA vidadhAti vizvam / mohaikakaMdo'dhyavasAya eSa nAstIha yeSAM yatayasta eva // 172 // I vizvanA sarva padArthothI bhinna hovA chatAM jenA prabhAvathI AtmA potAne vizvarUpa kare che, te mohanA eka mULarUpa A adhyavasAya che. A saMsAramAM jeone e adhyavasAya nathI te munio che. (kalaza 172) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zrI samayasAra te kahe che :edANi Nasthi jesiM ajjhavasANANi evamAdINi / / te asuheNa suheNa va kammeNa muNI Na lippaMti // 270 // e Adi jene nahIM, adhyavasAno thAya; te zubhAzubha karmathI, munijana nA lepAya. 270 upara kahyA e vagere sarva adhyavasAna svayaM ajJAna, adarzana ane acAritra ema trividharUpa hovAthI AtmAne zubhAzubha karmabaMdhanA nimitta thAya che. te A prakAre--A huM haNuM chuM ItyAdi je adhyavasAna che, te vAstavika ajJAnapaNAthI AtmAnI sad ahetuka-svabhAvasiddha sahaja eka jJaprikriyAno ane rAgadveSanA udayathI thatI hananAdi kriyAono bheda na jANavAthI, (1) bhinna AtmAnA ajJAnarUpa hovAthI ajJAna che, (2) bhinna AtmAnA adarzanarUpa hovAthI adarzana che, (3) bhinna AtmAnA AcaraNa rahita hovAthI acAritra che. vaLI A dharmAstikAya jaNAya che evo adhyavasAya che, te paNa ajJAnamayapaNAthI AtmAnA svabhAvasiddha sahaja eka jJAnasvarUpano ane jJaya evA dharmAstikAyAdinA svarUpano bheda na jANavAthI, (1) bhinna AtmAnA ajJAnarUpa hovAthI ajJAna che, (2) bhinna AtmAnA adarzanarUpa hovAthI adarzana che, (3) bhinna AtmAnA AcaraNa rahita hovAthI acAritra che. e rIte mithyAjJAnadarzanacAritrarUpa hovAthI te samasta adhyavasAno baMdhanA nimitta avazya che. jeone A adhyavasAno nathI te muniomAM zreSTha che. evA koI viralA munio che ke jeo sahaja eka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra 207 jJaptikriyArUpa, sahaja eka jJAyakabhAvarUpa ane sahaja eka jJAnarUpa evA bhinna AtmAne samyapaNe jANatA, jotA ne AcaratA, svAdhInapaNe pragaTa thatI nirmaLa amaMda aMtarjyoti vaDe ajJAnAdino atyaMta abhAva karavAthI zubha ke azubha karma vaDe kharekhara lepAtA nathI. ahIM ziSya pUche che ke adhyavasAna viSe vAraMvAra kaho cho te adhyavasAna zuM che ? tenA uttaramAM have adhyavasAnanuM svarUpa pragaTa batAve che : buddhI vavasAovi ya ajjhavasANaM maI ya viNNANaM / ekaTThameva savvaM cittaM bhAvo ya pariNAmo // 271 // buddhi mati vyavasAya ke, citta bhAva vijJAna; pariNAma ekArtha sau, gaNAya adhyavasAna. 271 buddhi, vyavasAya, mati, vijJAna, citta, bhAva, pariNAma e badhA adhyavasAya ke adhyavasAnanA paryAyavAcI zabdo che. potAno ke parano viveka karyA sivAya jIva je nizcaya kare che te adhyavasAna che, tene jANavA mAtra te buddhi che, nizcayamAtra te vyavasAya che, manana mAtra te mati che, vizeSa vicAra te vijJAna che, cetanA mAtra te citta che, teno paryAya te bhAva che ane cittanI pariNati te pariNAma che. tAtparya ke bhedajJAnanA abhAvamAM jIva saMsAra, deha, puNyapApa ane jJeya AdinA adhyavasAnone nirvikalpa evA zuddhAtmasvarUpathI bhinna chatAM ekarUpa karIne zraddhe che, jANe che, Acare che; tethI mithyAvRSTi, mithyAjJAnI, mithyAcAritrI thatAM karmabaMdhane kare che. prazna :- ema cAM sudhI parabhAvane AtmAmAM yoje che ? For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zrI samayasAra uttara :- jyAM sudhI AtmAnA anubhavarUpa samRddhi aMtaramAM pragaTa thatI nathI ane saMkalpavikalpa dUra thatA nathI tyAM sudhI jIva zubhAzubha karmajanaka adhyavasAnone kare che. saMkalpavikalpa che te sarve adhyavasAnarUpa ja che. prazna :- saMkalpavikalpanuM svarUpa zuM che? uttara :- dravyakarma, bhAvakarma ane nokarma (deha strI putra dhana Adi) rUpa paradravyamAM mamatA mArApaNuM karavuM, A padravya mArA che ema vicAravuM, te saMkalpa che. tathA AtmAno jJAna guNa eka chatAM zeya aneka hovAthI AtmAnA abheda eka jJAnasvabhAvane bhUlIne zeya anusAra jJAnane bhinna bhinna vicAravuM te vikalpa che. jemake arIsAnuM svarUpa eka ja prakAre chatAM temAM jhaLakatA padArthonI bhinnatAthI arIsAmAM bheda kalpavAmAM Ave, te rIte zeyanI bhinnatAthI jJAnamAM bheda mAnavo te vikalpa che. AtmA to vikAra rahita zuddhacetanA che. tenA jJAnaguNamAM badhA padArtho jaNAya, terUpa AtmAne mAnavo te vikalpa che. jJAna jJAnane AdhAre ja raheluM che. mane laIne jJAna che ema nathI. deha zeya che. terUpa potAne mAnatAM huM deha chuM, vANiyo chuM, brAhmaNa chuM, puruSa chuM, strI chuM, sukhI chuM, duHkhI chuM e Adi ahaMbhAva thAya che te vikalpa che. mamatvabhAvathI saMkalpa thAya che ane ahaMbhAvathI vikalpa thAya che. jJAnasvarUpa AtmAne zeyathI bhinna jANavo ane pAradravyamAM mArApaNuM na karavuM. ema ahaMbhAva mamatvabhAva TaLe to bhedajJAna athavA AtmajJAna thAya. AtmajJAna thatAM adhyavasAna maTe ane e rIte baMdhano abhAva thAya. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra zArdUlavikrIDita sarvatrAdhyavasAnamevamakhilaM tyAjyaM yaduktaM jinaistanmanye vyavahAra eva nikhilo'pyanyAzrayastyAjitaH / samyaGnizcayamekameva tadamI niSkaMpamAkramya kiM zuddhajJAnaghane mahimni na nije badhnaMti saMto dhRtim // 173 // 209 sarva avasthAmAM thatA je je adhyavasAno che te sarva tyAgavAyogya che, ema jinoe kahyuM che. tethI AcArya kahe che, huM ema mAnuM chuM ke parane Azraya karanAra evo je vyavahAra te badho ja choDAvyo che. to pachI saMtajano eka samyak nizcayane niSkapapaNe avalaMbIne zuddhajJAnadhana mahimAvALA potAnA AtmAmAM dhRtine kema bAMdhatA nathI ? arthAt sthiratArUpa dhIraja kema dharatA nathI ? (kalaza 173) e vAtane AgaLa kahe che : evaM vavahAraNao paDisiddho jANa NicchayaNayeNa / NicchayaNayAsidA puNa muNiNo pAvaMti NivyANaM // 272 // jANa ema vyavahAranaya, nizcayathakI niSiddha nizcaya-Azrita munivaro, pAme mukti prasiddha. 272 nizcayanaya AtmAzrita che ane vyavahAranaya parAzrita che temAM parAzrita evA samasta adhyavasAnone baMdhanA hetu jANIne teno mumukSune niSedha karanAra nizcayanaya vaDe samasta vyavahAranayano niSedha karAyo che, kemake vyavahAranaya, zubhAzubha adhyavasAnanA samUharUpa sarvathA parAzrita che. tethI adhyavasAnano niSedha karatAM vyavahAranayano paNa niSedha thAya che. nizcayanaya AtmAne AdhAre pravarte che, teno Azraya karanArane ekAnta mokSa thAya ja evo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 zrI samayasAra niyama che. paraMtu parAzrita evA vyavahAranayano Azraya karanArane ekAnta mokSa thAya ja evo niyama nathI; draSTAMta tarIke, karmathI kadI na mukAto evo koI abhavya jIva paNa vyavahAranayano Azraya karIne mokSamArganuM ArAdhana kare che. tAtparya ke prathama savikalpa avasthAmAM nizcayanA sAdhakarUpe vyavahAranaya prayojanabhUta che, tathApi vizuddhajJAna darzana lakSaNavALA zuddhAtmAmAM sthita thayelAone vyavahAranaya aprayojanabhUta che. abhavya paNa vyavahArathI mokSamArgane ArAdhe che te kevI rIte? te kahe che - vadasamidIguttIo sIlatavaM jiNavarehi paNNattaM / kuvvaMto vi abhavvo aNNANI micchadiTThI du // 273 // mokkhaM asaddahaMto abhaviyasatto du jo adhIeja / pATho Na karedi guNaM asaddahaMtassa NANaM tu // 274 // sahadi ya pattedi ya rocedi ya taha puNo ya phAsedi / dhamma bhogaNimittaM Na du so kammakkhayaNimittaM // 275 / / jinokta vratApa zIla dhare, samiti guti sahita; chatAM abhavI ajJa ja rahe, mithyAvRSTi khacIta. 273 abhivya to Agama bhaNe, vinA mokSazraddhAna; paThana na tene guNa kare, nathI jJAnanuM dhyAna. 274 . zraddhA pratIti ruci dhare, vaLI sparza sudharma; sarve bhoganimitta te, nahi karavA kSaya karma. 275 koI abhavya maMda kaSAyI thaIne jinezvare kahelAM bAhya vrata samiti gupti zIla tapazcaraNa vagerene kare che paraMtu mithyAtvAdi sAta prakRtino upazama, bhrayopazama ke kSaya karI zakato nathI; tethI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra 211 zuddhAtmA ja upAdeya che evI zraddhA tene thatI nathI; tethI vAstavika mokSanI zraddhA paNa tene nathI. evo abhavya jIva mAnapUjA arthe agiyAra aMga Adi samasta gruta bhaNI jAya to paNa zrutajJAnanuM je phaLa, dehathI bhinna evA zuddhAtmAnuM jJAna-samyajJAna, te tene hotuM nathI. tethI vyavahArathI bAhyacAritra pALavA chatAM ane zAstrapATha karavA chatAM tene AtmasvarUpano lakSa na hovAthI te ajJAnI che. vaLI tene saMsAranA bhoganI ja icchA hovAthI Indra Adi padavInA kAraNa evA puNyabaMdha mATe dharma che ema mAnIne vyavahAradharmamAM zraddhA, pratIti, ruci, AcaraNa kare che, paraMtu karmakSaya karIne mokSa pAmavA mATe karato nathI. ema AtmAnA lakSa vagara paNa vyavahAradharmane temaja dravyazrutane ugrapaNe ArAdhato te navA raiveyaka sudhInA bhogone prApta kare che paraMtu mokSane kadApi pAmato nathI, kAraNa ke tene vAstavika dharmanI zraddhA ke anubhavajJAna nathI. vyavahAra ne nizcaya pratiSedhya-pratiSedhaka kevA prakAre che? te kahe che : AyArAdI NANaM jIvAdI daMsaNaM ca viNNeyaM / chajjIvaNikaM ca tahA bhaNai carittaM tu vavahAro // 276 // AdA khu majjha NANaM AdA me daMsaNaM carittaM ca / AdA paccakkhANaM AdA me saMvaro jogo // 277 // jIvAdika zraddhAna ne, AcArAdika jJAna; cAritra rakSA jIvanI, e vyavahAra pramANa. 276 nizcaya muja AtmA svayaM, darzana jJAna caritra; AtmA pratyAkhyAna ne, saMvara yoga pavitra. 277 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 zrI samayasAra - vyavahArathI jIvAdi nava tattvanI zraddhA te darzana che, AcArAMga Adi zAstronuM paThana te jJAna che ane chakAya jIvanI rakSA karavI te cAritra che. ema vyavahAramokSamArga parAzrita ane bhedavALo che. nizcayathI zuddhAtmAne zraddhAnuM AzrayapaNuM hovAthI zuddhAtmA darzana che, jJAnanuM AzrayapaNuM hovAthI zuddhAtmA jJAna che, cAritranuM AzrayapaNuM hovAthI zuddhAtmA cAritra che; vaLI zuddhAtmapariNatithI thatA rAgAdinA tyAgarUpa pratyAkhyAna che ane zuddhAtmAmAM pariNamavAthI karma na baMdhAvArUpa saMvara paNa thAya che, tethI zuddhAtmA ja pratyAkhyAna ane saMvara paNa che. ema nizcayamokSamArga svAzrita che; ane eka abhedarUpa hovAthI temAM vartanArane vyavahAramokSamArgano niSedha karAya che. ekalA vyavahArathI mokSanI prApti nathI, paraMtu nizcayamokSamArgamAM vartanArane sAthe vyavahAra ho ke na ho to paNa mokSanI prApti che. vyavahArathI nizcaya sAdhya che, e rIte vyavahAra kAryakArI che. vyavahAra-mokSamArgamAM vartato bhavya jIva sAta prakRtiono upazama, yopazama ke kSaya karavAno lakSa rAkhe ane pariNAme samakita pAmIne nirvikalpa samAdhimAM sthira thAya, tyArapachI sarva vyavahAra tyAjya che. athavA to trigupti avasthAmAM vyavahAra ApoApa chUTI jAya che. tethI nizcaya mokSamArgamAM sarva vyavahAra niSedhyo che, ema tAtparya che - upajAti rAgAdayo baMdhanidAnamuktAste zuddhacinmAtramaho'tiriktAH / AtmA paro vA kimu tanimittamiti praNunAH punarevamAhuH // 174 // rAgAdi baMdhanAM kAraNa kahyAM ane te rAgAdi zuddhacetanyamAtra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 7. baMdha adhikAra AtmAthI bhinna che ema Ape kahyuM to te rAgAdi thavAnuM nimittakAraNa AtmA che ke bIjAM kaMI che ? evA ziSyanA praznathI preraNA karAyelA AcArya pharIthI kahe che. (kalaza 174) arthAt zarUAtamAM kahyuM ke baMdhanuM kAraNa rAgAdi che to rAgAdinuM kAraNa zuM che? te kahe che - jaha phalihamaNI suddho Na sayaM pariNamai rAyamAIhiM / / raMgijadi aNNehiM du so rattAdIhiM davvehiM // 278 // evaM NANI suddho Na sayaM pariNamai rAyamAIhiM / rAijadi aNNehiM du so rAgAdIhiM dosehiM // 279 / / jema sphaTikamaNi zuddha te, svayaM na raMga-svarUpa; paNa raMgIna paradravyathI, jaNAya raMgIna rU5. ra78 jJAnI tema vizuddha jo, svayaM niraMjana rUpa; paNa rAgAdi doSathI, vibhAvaraMjita rU5. 279 jema sphaTikamaNi pote vizuddha che paraMtuM pariNamana svabhAvavALo che, te bAhya upAdhi na hoya to potAnI meLe raMgIna thato nathI. jo raMgIna vastu sAthe hoya to ja te raMgavALo dekhAya che. tema AtmA pote vizuddha che paraMtu pariNamana svabhAvavALo che, te karmanA udayarUpa bAhya upAdhi na hoya to potAnI meLe rAgAdibhAve pariNamato nathI. pUrve bAMdhelAM rAgAdi dravyakarma udaya Ave che, temAM tadAkAra thavAthI AtmA potAnA zuddha svabhAvathI cUkIne viparIta evA rAgAdibhAve pariName che. tethI jema sphaTikamAM raMganuM kAraNa bAhya padArtha che, tema AtmAmAM rAgAdi thavAnuM kAraNa AtmAthI bhinna evAM udaya AvatAM dravyakarma che. karmaudaya-rAga-baMdha ema sAMkaLa che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 upajAti na jAtu rAgAdinimittabhAvamAtmAtmano yAti yathArkakAMtaH / tasminnimittaM parasaMga eva vastusvabhAvo'yamudeti tAvat // 175 // zrI samayasAra AtmA potAnA rAgAdinA nimittapaNAne kyAreya pAmato nathI. jema ke sUryakAntamaNine sUrya sAme dhare to ja temAMthI agni jhare che, tema AtmAne rAgAdi thavAmAM para evAM udayakarmano saMga e ja nimitta che. evo vastusvabhAva udaya thAya che. (kalaza 175) anuSTupa iti vastusvabhAvaM svaM jJAnI jAnAti tena saH rAgAdInnAtmanaH kuryAnnAto bhavati kArakaH / ||176 // evo vastusvabhAva potAno che, ema zAnI jANe che, tethI teo rAgAdine potAnA karatA nathI, arthAt terUpa pariNamatA nathI ane tethI kartA thatA nathI. (kalaza 176) te kahe che : Naya rAyadosamohaM kuvvadi NANI kasAyabhAvaM vA / sayamappaNo Na so teNa kArago tesiM bhAvANaM // 280 // kare na rAgAdi svayaM, moha vibhAva kAya; tethI nahi te bhAvanA, kAraka jJAnI thAya. 280 rAgAdi AtmAnA nathI ema vastusvabhAvane jANatA jJAnI zuddhabhAvathI paDatA nathI tethI rAgadveSa moha Adi bhAve--potAnI meLe ke paranA nimitte--pariNamatA nathI. e rIte TaMkotkIrNa eka jJAyakasvabhAvavALA jJAnI rAgadveSamohAdi bhAvonA akartA che evo niyama che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra anuSTupa iti vastusvabhAvaM svaM nAjJAnI vetti tena saH / rAgAdInAtmanaH kuryAdato bhavati kArakaH // 177 // evo vastusvabhAva potAno che ema ajJAnI jANato nathI, che tethI te rAgAdine potAnA kare che, arthAt rAgAdirUpa pariName che ane tethI kartA thAya che. (kalaza 177) 215 te kahe che : . rAya iya dosa iya kasAyakammesu cevaM je bhAvA / tehiM du pariNamaMto rAyAI baMdhadi puNo vi // 281 // rAgadveSa karmodaye, je je bhAvo thAya; tevA pharI baMdhAya. 281 temAM tanmayatA thatAM, rAgAdi AtmAnA nathI e upara kahelA vastusvabhAvane na jANato ajJAnI, anAdikALathI zuddhasvabhAvathI bhraSTa thayelo, karmanA udayathI thatA rAgadveSamohAdi bhAve pariName che. tethI te rAgadveSamohano kartA thaIne baMdhAya che, evo pratiniyama che. tethI siddha thAya che ke H : rAya iya dosa iya kasAyakammesu ceva je bhAvA / tehiM du pariNamaMto rAyAI baMdhade cedA // 282 // rAgadveSakarmodaye, je je bhAvo thAya; temAM jIva tanmaya thatAM, rAgAdika baMdhAya. 282 ajJAnIne pudgalakarmanA udayamAM tanmayatA thavAthI je rAgadveSamohAdi bhAva thAya che, te ja pudgalakarmabaMdhanA hetu che, ke je pudgalakarmabaMdha pharI bhaviSyamAM jIvane rAgadveSamohAdi thavAnA For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 - zrI samayasAra nimittarUpa che. to pachI AtmAne rAgAdino akartA kahyo che, te kevI rIte ? te kahe che - apaDikkamaNaM duvihaM. apaccakkhANaM taheva viNNeyaM / eeNuvaeseNa ya akArao vaNNio ceyA // 283 // apaDikkamaNaM duvihaM davve bhAve tahA apaccakkhANaM / eeNuvaeseNa yaM akArao vaNNio ceyA // 284 // jAvaM apaDikkamaNaM apaccakkhANaM ca davvabhAvANaM / kuvvai AdA tAvaM kattA so hoi NAyavvo // 285 // dvividha che apratikramaNa, ane apratyAkhyAna; e upadeze jIvane, kahyo akAraka mAna. 283 dravya bhAva apratikramaNa, ane apratyAkhyAna; e upadeze jIvane, kahyo akAraka mAna. 284 dravyabhAva apratikramaNa, ane apratyAkhyAna; jIva kare che tyAM sudhI, kAraka tene mAna. 285 apratikramaNa ane apratyAkhyAna saMbaMdhI dravyathI ane bhAvathI ema be bhede je upadeza che, te ema sUcave che ke dravyane nimitte bhAva thAya che. dravyanA nimitta vinA AtmA rAgAdino kartA kahIe to tene nitya kartApaNAno prasaMga Ave ane tema thatAM mokSaprApti saMbhave nahi. pUrve anubhavelA pAMca indriyonA viSayo ane te saMbaMdhI saMraMbha samAraMbha AraMbha vagere karyA hoya tenA smaraNarUpe adhyavasAnanI paraMparArUpa dravya apratikramaNa che. te ja pramANe bhaviSyamAM anubhavavAnA viSayo ane te saMbaMdhI karavA dhArelA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. baMdha adhikAra 217 saMraMbha samAraMbha AraMbha vagerenA vikalpo ke icchArUpe adhyavasAnanI paraMparArUpa dravya apratyAkhyAna che ane e nimitte je rAgadveSa thAya te bhAva-apratikramaNa, apratyAkhyAna che. athavA game te prakAre paNa udaya AvelA ane udaya AvavAnA kaSAyone zamAvavAno abhyAsa na karavo e rUpa bhAva apratikramaNa ane bhAva apratyAkhyAna che. ema dravya ane bhAvathI je apratikramaNa ane apratyAkhyAna che, te vartamAnamAM adhyavasAna ane rAgadveSarUpe jIvane karmabaMdhanA kAraNa thAya che. tethI ajJAnI jIvanA apratikramaNa ane apratyAkhyAna ja karmabaMdhanA kartA che. dravya che te bhAvanuM kAraNa che. dravyathI bhUtabhAvinA adhyavasAnono tyAga karavArUpa pratikramaNa-pratyAkhyAna na kare, tyAM sudhI rAgadveSanA tyAgarUpa bhAva pratikramaNa-pratyAkhyAna thatAM nathI. jyAre jIva nimittabhUta dravyanuM pratikramaNa-pratyAkhyAna kare che, tyAre bhAva pratikramaNa pratyAkhyAna paNa thAya che ane tema thatAM jyAre karma baMdhAtAM aTake che, tyAre AtmA jJAnI thaIne sAkSAt akartA thAya che. arthAt bhUtabhAvI saMbaMdhI mithyA vikalpo tathA te saMbaMdhI rAgadveSathI mukta thaIne ane vartamAnamAM udaya thatA karma-nokarmathI paNa potAne bhinna jANIne nirvikalpapaNe samabhAvapUrvaka udayAnusAra vartatA jJAnIne karmabaMdha nathI. paraMtu jyAM sudhI jIva dravya apratikramaNa ane dravya apratyAkhyAna tajato nathI tyAM sudhI tene bhAva apratikramaNa ane bhAva apratyAkhyAnarUpa rAgadveSakaSAyAdino abhAva thato nathI. tethI vartamAnamAM vikAra sahita rAgAdi karato potAne bhUlIne karmanokarmamAM tanmaya thato niraMtara baMdhAyA kare che. dravya ane bhAvane nimittanaimittika saMbaMdha che ema upara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrI samayasAra, darzAvyuM tene sthUla draSTAMtathI samajAve che : AdhAkammAIyA puggaladavvassa je ime dosaH / kaha te kuvvai NANI paradavvaguNA u je NiccaM // 286 // AdhAkammaM uddesiyaM ya puggalamayaM imaM davvaM / kaha taM mama hoi kayaM jaM NiccamaceyaNaM uttaM // 287 // adhaHkarma ityAdi A, je pudgalanA doSa; kema nitya paradravyaguNa, kare jJAnI nirdoSa ? 286 adhakarma uddiSTa che, te pugala AkAra; sadA acetana, to bane "mujakRta" kaye prakAra ? 287) pApakarmathI taiyAra karela AhAramAM munine adhakarma doSa lAge che ane munine mATe khAsa taiyAra karelA AhAramAM uddezika doSa lAge che. kAraNa ke evo AhAra sevana karanAranA bhAva azuddha thAya che ane tethI pApakarma baMdhAya che. tyAM azuddha AhAra taiyAra thavAmAM muni kAraNa nathI, paraMtu teNe dravyathI ane bhAvathI tevA AhArano tyAga na karyo e ja baMdhanuM kAraNa che. te ja AhAra koI nirvikalpa samAdhimAM vartatA muni grahaNa kare to temane doSa lAgato nathI. kAraNa ke teo manavacanakAyA kRtakAritaanumodanArUpa nava prakAre AhAranI azuddhirUpa vikalpathI sarvathA para che. tethI AhArAdi viSayamAM parakRti doSathI temane baMdha nathI. jo anyanA kAryathI doSa lAgato hoya to jIva koI kALe mukta thAya nahi. tethI AtmasvarUpamAM vartatA jJAnIne AhArakRta doSa lAgato nathI. sArAMza - dravya che te bhAvanuM nimitta che ane bhAvathI navAM karma baMdhAya che, te pAchAM bhaviSyamAM dravyapaNe udaya thAya che. mATe savikalpa dazAmAM dravya ane bhAva e banne prakAre pratikramaNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7, baMdha adhikAra 219 pratyAkhyAna karavAnAM kahyAM che. nirvikalpa dazAmAM to nizcayathI sarva paradravya ane parabhAvanuM pratikramaNa ane pratyAkhyAna che ja, tethI tyAM baMdhano paNa abhAva che. zArdUlavikrIDita ityAlocya vivecya tatkila paradravyaM samagraM balAt tanmUlaM bahu bhAvasaMtatimimAmuddhartukAmaH samam / AtmAnaM samupaiti nirbharavahatpUrNekasaMvidyutaM yenonmUlitabaMdha eSa bhagavAnAtmAtmani sphUrjati // 178 // A pramANe vicAra karIne tathA samagra paradravyane baLapUrvaka tyAgIne 52dravya jenuM mULa che evA ghaNA bhAvonI paraMparAne ekasAthe uDAvI devAnI icchAvALA jJAnI, atyaMta dhArAvAhIpaNe potAmAM pariNamatA evA pUrNa eka caitanyathI yukta AtmAne meLave che, ke jethI baMdhane mULamAMthI ukheDIne mukta thayelA bhagavAna paramAtmA AtmAmAM sphurAyamAna thAya che. (kalaza 178) maMdAkrAMtA rAgAdInAmudayamadayaM dArayatkAraNAnAM kAryaM baMdhaM vividhamadhunA sadya eva praNudya / jJAnajyoti : kSapitatimiraM sAdhu sannaddhametat tadvadyadvatprasaramaparaH ko'pi nAsyAvRNoti // 179 // kAraNarUpa rAgAdinA udayane nirdayapaNe vidAravAthI kAryarUpa aneka prakAranA baMdhano zIghra nAza karIne jeNe ajJAnatimirano kSaya karyo che ane potAnA zuddha guNothI sArI rIte sajja thaI che, evI A jJAnajyoti e rIte phelAI che ke je rIte tene have anya koI AvaraNa karI zakatuM nathI. (kalaza 179) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zrI samayasAra cAra gatinA sarva du:khanuM kAraNa baMdha che, tethI te heya che. teno nAza karavA mATe vizeSa bhAvanA kahe che : zuddhanizcayanayathI huM sahaja zuddha jJAnAnaMdarUpa eka svabhAvavALo chuM, nirvikalpa chuM, udAsIna chuM, niraMjana evA potAnA zuddhAtmAnI samyak zraddhA, jJAna ane anuSThAnarUpa nizcayaratnatraya sahita nirvikalpa samAdhithI pragaTatA, vItarAga sahajAnaMdarUpa sukhAnubhava lakSaNa che jenuM, evA svasaMvedanajJAna vaDe jaNAvAyogya chuM, AtmaguNothI bharapUra chuM, traNa lokamAM traNe kALe manavacanakAyA kRtakAritaanumodanathI sarva prakAranA vibhAvothI huM sarvathA rahita chuM; sarva jIvo zuddha nizcayanayathI e ja pramANe che- evI niraMtara bhAvanA karavI joIe. ema jIvathI bhinna thaIne baMdha raMgabhUmiparathI nIkaLI gayo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. mokSa adhikAra have mokSa praveza kare che : zikhariNI dvidhAkRtya prajJAkrakacadalanAdbaMdhapuruSau nayanmokSaM sAkSAtpuruSamupalaMbhaikaniyatam / idAnImunmajjatsahajaparamAnaMdasarasaM paraM pUrNa jJAnaM kRtasakalakRtyaM vijayate // 180 // prajJArUpI karavata calAvavAvaDe baMdha ane AtmA bene judA karIne je nizcita eka (anubhavarUpa bhinna) AtmAnI prApti thaI tene sAkSAt mokSa pratye laI jatuM, sahaja paramAnaMda rasavALuM, utkRSTa pUrNa jJAna have udaya thAya che, te potAnI pUrNatAne prApta karIne sarvathA kRtakRtya thayuM hovAthI jayavaMta varte che. (kalaza 180) mokSanI prApti kevI rIte thaI zake te dRSTAMtadvArA samajAve cheHjh NAma kovi puriso baMdhaNayammi cirakAlapaDibaddhI / tivvaM maMdasahAvaM kAlaM ca viyANae tassa // 288 // jai gavi kuNai cchedaM Na muccae teNa baMdhaNavaso saM / kAle u bahueNa vi Na so Naro pAvar3a vimokkhaM // 289 // iya kammabaMdhaNANaM paesaThiipayaDimevamaNubhAgaM / jANato vi Na muccai muccai so ceva jar3a suddho // 290 // jema puruSa ko baMdhamAM, baMdhAyo cirakAla; jANe prakRti baMdhanI, ne baMdhanano kALa. 288 chede ke choDe nahIM, jo nara baMdhana eha; baMdhamukta to thAya nA, bahu kALe paNa teha. 289 Jain Educationa International 221 For Personal and Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zrI samayasAra pradeza rasa sthiti prakRti, karma taNA je bheda; jANyAthI ja chedAya nA, zuddha svarUpe cheda. 290 jema koI puruSa baMdhanamAM paDyo hoya tene huM baMdhAyo chuM ema prathama bhAna thAya, pachI jyArathI baMdhAyo chuM? zAnAthI baMdhAyo chuM ? te baMdha kevA prakArano che ? arthAt beDI, sAMkaLa ke doraDAthI baMdhAyo chuM te jANe. paNa tethI kaMI baMdhathI mukta thaI zake nahi. vaLI te baMdhanI prakRti-tIvra maMda Adi svabhAva vicAre, temaja te baMdhathI kevI rIte chUTI zakAya tenA upAya roja mAtra vicAryA kare topaNa kaMI te baMdhathI mukta thaI zake nahi. paraMtu baMdhanuM svarUpa jANIne ane upAya vicArIne te pramANe puruSArtha kare eTale doraDuM, sAMkaLa ke beDIthI baMdhAyo hoya tene choDI nAkhe, kApI nAkhe, chedI nAkhe ke bhedI nAkhe tyAre baMdhathI mukta thAya. tevI rIte saMsAramAM jIva anAdino baMdhanamAM paDyo che ema tene dharmanI prApti thatAM samajAya che. pachI te je karmovaDe baMdhAyo che, tenI bhinna bhinna prakRti sthiti anubhAga pradeza vagere karmagraMtha AdithI jANe tethI zubhabhAva thavAthI puNya bAMdhe, paNa baMdhathI chUTI zake nahi. vaLI te baMdhanuM svarUpa ane mukta thavAnA upAya ciMtavavArUpa zubhabhAvamAM pravarte, tethI svargAdinuM kAraNa evuM puNya bAMdhe paNa baMdhathI mukta thAya nahi. paraMtu jyAre te baMdhanuM svarUpa jANIne ane chUTavAnA upAya vicArIne te pramANe puruSArtha kare eTale ke zuddhabhAvamAM sthira thaIne karmabaMdhane chedI nAkhe tyAre mukta thAya. jANavA mAtrathI mokSa nathI te kahe che : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. mokSa adhikAra jaha baMdhe ciMtaMto baMdhaNabaddho Na pAvar3a vimokkhaM / taha baMdhe ciMtaMto jIvo vi Na pAvai vimokkhaM // 299 // kevala baMdha vicArathI, baddha na pAme mokSa; karma vicAre jIva paNa, pAme nahIM vimokSa. 291 223 jema baMdhanamAM paDelo puruSa pote jenAthI baMdhAyo che, tenA prakAra vagere jANavAthI ke chUTavAnA upAya mAtra vicAravAthI chUTI zakato nathI; tema jIva pote je karmavaDe baMdhAyo che, tenA prakAra vagere jANavAthI ke chUTavAnA upAya mAtra vicAravAthI chUTI zake nahi. tyAre mokSano hetu zo che ? te kahe che : jaha baMdhe chittUNa ya baMdhaNabaddho u pAvar3a vimokkhaM / taha baMdhe chittUNa ya jIvo saMpAvai vimokkhaM // 292 // baMdhana chelle baddha jana, pAme jema vimokSa; karmabaMdha ucchedIne, tema lahe jIva mokSa. 292 jema bapuruSa beDI vage2e chedIne mukta thAya che, tema jIva karmabaMdhana chedIne mokSa pAme che. ahIM AtmA ane karmane bhinna bhinna karavAM e ja mokSano hetu che, ema batAvyuM. temAM prathama baMdhane jANe, tenuM svarUpa tathA chedavAnA upAya vicAre, pachI chedI zake, tethI yathArtha jJAna ane vicArapUrvaka ja baMdhane chedavAnuM kArya karI zakAya che te yathArtha samajavA pharI pUche che : zuM baMdhacheda e ja mAtra mokSahetu che ? tenA uttaramAM kahe baMdhANaM ca sahAvaM viyANio appaNo sahAvaM ca / baMdhesu jo virajjadi so kammavimokkhaNaM kuNai // 293 // For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 24 pasAra jANI baMdha svabhAva para, ne nija zuddhasvabhAva; virakta baMdha viSe rahe, tene karma-abhAva. 293 je potAnuM svarUpa nirvikAra anaMtajJAnAdirUpa che ema jANe ane tene vikAra karanAra baMdhanuM svarUpa mithyAtva-rAgAdirUpa che ema jANe, ema bannenA bhinna bhinna svabhAvane jANIne baMdhathI virakta thAya eTale baMdha ane baMdhanA kAraNane klezarUpa jANI tethI virame, te jIva sarva karmathI mukta thAya che. e prakAre AtmA ane baMdhane jAdA karavA te mokSano hetu che. AtmA ne baMdha zA vaDe judA karAya che? te kahe che - jIvo baMdho ya tahA chijjati salakkhaNehiM NiyaehiM / paNNAchedaNaeNa u chiNNA NANattamAvaNNA // 294 // . nizcita nija nija lakSaNe, jIva baMdha bhedAya; prajJA chINIthI chedatAM, ubhaya alaga thaI jAya. 294 AtmAne ane baMdhane judA karavAnA kAryamAM karaNa eTale sAdhana zuM che ? teno vicAra karatAM jaNAya che ke nizcayathI AtmAthI bhinna anya karaNano abhAva che; tethI AtmAthI abhinna evI vivekazakti athavA divya prajJA e ja sAdhana che. tenAvaDe AtmA ane baMdha potapotAnAM nizcita lakSaNathI avazya bhinna karAya che. AtmA ne baMdha cetakacetyapaNe atyaMta nikaTa hovAthI bhedavijJAnanA abhAvamAM ekapaNe vyavahAra karAya che te prajJAvaDe bhinna kevI rIte thaI zake ? tenA uttaramAM kahe che ke jema be padArtha joDelA ekarUpa lAgatA hoya, paraMtu nizcita bhinna bhinna lakSaNakArA te be vacceno sUkSma sAMdho zodhIne tyAM sAvadhAnapaNe chINI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 8. mokSa adhikAra (kArIgaranuM eka hathiyAra) paTakavAmAM (ThokavAmAM) Ave, to te be padArtha bhinna thaI jAya che. tevI rIte AtmA ane baMdha cetakacetyapaNe anAdinA atyaMta nikaTa hovAthI vyavahArathI ekarUpa manAya che. temAM AtmAnuM asAdhAraNa lakSaNa caitanya che te bIjA koI dravyamAM nathI. te caitanya lakSaNa jemAM vyApIne rahyuM che ane jene vyApIne varte che te AtmAnA sahavartI ane kramavartI anaMta guNa ane paryAyo che, temAM caitanyalakSaNa avinAbhAvipaNe niraMtara vyApIne rahe che; tethI te sarva AtmAnuM svarUpa che, ema nizcaya karavo. AtmA ne karmanA saMyogathI thatA je rAgAdi che te baMdhanuM lakSaNa che. rAgAdi AtmAnA asAdhAraNa lakSaNa nathI, kAraNake te AtmAnA zuddha guNone viparIta karanArA bhAse che ane te AtmAnA badhA paryAyane vyApIne rahetA nathI. zuddha dazAmAM rAgAdi nathI. e rIte AtmAnA guNa ne paryAyamAM vyApatA na hovAthI rAgAdi AtmAnA svabhAva nathI. paraMtu jyAM rAgAdi hoya tyAM cetana hoya evuM je sAthe udbhavavuM thAya che te cetyacetaka saMbaMdhathI thAya che; jemake aMdhArAmAM dIvo hoya to ghaDo vagere prakAze che athavA divase sUrya che tethI badhA padArtho prakAze che, tyAre brAMtithI ApaNe ghaDAne ke padArthone potAthI ja prakAzatA mAnIe chIe. paraMtu kharI rIte te ghaTanuM ke padArthonuM prakAzavuM dIvAnA ke sUryanA ja astitvane jAhera kare che. tevI rIte AtmA cetaka (jonAra jANanAra) che ane rAgAdi cetya che. te banne atyaMta nikaTa hovAthI ekarUpa hovAnI bhrAMti thAya che paraMtu tyAM prajJArUpI AtmAnI bhedajJAnazakti vaDe vicArIe to jema prakAzaka dIvo ane prakAzya ghaTAdi bhinna bhinna che, tema cetaka AtmA ane cetya rAgAdi bhinna bhinna jaNAya che. je rAgAdi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 * zrI samayasAra bhAyamAna thAya che te paNa kharI rIte bhinna evA AtmAnA ja astitvane jAhera kare che. te bhedajJAna yathArtha rIte kyAre thAya ke jyAre AtmA sAvadhAnapaNe potAnA zuddhasvarUpamAM sthira thAya ane prajJA athavA bhedajJAnavaDe udaya AvatA rAgAdine zuddha caitanya AtmAthI bhinna evA karmabaMdhanAM lakSaNa jANe. | stragdharA prajJAchetrI ziteyaM kathamapi nipuNaiH pAtitA sAvadhAnaiH sUkSme'ntaHsaMdhibaMdhe nipatati rabhasAdAtmakarmobhayasya / AtmAnaM magnamaMtaH sthiravizadalasaddhAni caitanyapUre baMdhaM cAjJAnabhAve niyamitamabhitaH kurvatI bhinnabhinnau // 181 // A tIkSNa prajJArUpa chINI sAvadhAna thayelA kuzaLa jJAnIo vaDe koI evI rIte paTakAya che ke te AtmA ane karmano baMdha thavAmAM je svabhAva ane vibhAvanA sUkSma lakSaNabhedarUpa aMtaraMga saMdhi che tyAM ekAeka paDe che. zuM karatI paDe che ? AtmAne aMtaranA sthira ane nirmaLapaNe dedIpyamAna prakAzavALA caitanya pravAhamAM magna karatI ane baMdhane ajJAnabhAvamAM niyamita karatI, ema cAre taraphathI AtmAne ane baMdhane bhinna bhinna karatI paDe (kalaza 181) AtmA ne baMdhane judA pADIne pachI zuM karavuM? temAM prayojana athavA sAdhya zuM che ? te kahe che :jIvo baMdho ya tahA chijjati salakkhaNehiM NiyaehiM / baMdho chaeyavvo suddho appA ya ghittavvo // 295 // nizcita nija nija lakSaNe, jIva-baMdhano bheda; chedo baMdha ane laho, AtmA zuddha abheda. 295 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 27. 8. mokSa adhikAra AtmA ne baMdhane tenA nizcita potapotAnA lakSaNanA jJAnavaDe sarvathA bhinna karavAyogya che, pachI rAgAdi jenuM lakSaNa che evA samasta baMdhane choDI devA yogya che ane upayoga jenuM lakSaNa che evo zuddhAtmA ja grahaNa karavAyogya che. ema AtmA ne baMdhane chUTA karavAmAM baMdhatyAga ane zuddhAtmAnI prApti e ja mAtra prayojana che. AtmAne grahaNa karavAmAM sAdhana paNa prajJA ja che te kahe che:kh so dhippai appA paNNAe so u dhippae appA / jaha paNNAe vihatto vaha paNNAeva cittavvo // 296 // AtmA kema grahAya te ? prajJA vaDe grahAya; bhinna karyo prajJA vaDe, prajJAthI ja pamAya. 296 ziSya pUche che ke baMdhathI bhinna karelo zuddhAtmA zA vaDe grahaNa karAya che ? tenA uttaramAM kahe che ke prajJA vaDe ja A zuddhAtmA grahaNa karavA yogya che. kAraNa ke svayaM AtmAne bhinna karanAranI samAna, zuddhAtmAne grahaNa karanAra divya prajJA e ja eka karaNa athavA sAdhana che. tethI jema prajJA vaDe bhinna karAyo tema prajJA vaDe ja grahaNa karavA yogya che. arthAt prajJArUpI AtmAnuM divya astra eka abhinna karaNa che. te vaDe potAnA upayoga lakSaNe karIne jema AtmA baMdhathI choDAvAya che tema te vaDe ja svabhAvanuM grahaNa paNa karAya che. te prajJA e ja AtmAnI divya buddhi ke vivekazakti che ke je vaDe karma-nokarmathI AtmA bhinna avalokAya che, ema sAvadhAna thaIne te prajJA vaDe aMtaramAM jotAM tyAM svabhAva vibhAva rUpa be prakAranI pariNAmadhArAno bheda dRSTigocara thAya che, pachI te prajJA vaDe ja vibhAvathI viramIne 11 che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra svabhAvamAM sthiratA paNa karAya che. e sarva kriyA prajJA vaDe eka ja kSaNamAM karI zakAya che. evuM te prajJAnuM adbhuta mAhAtmya hovAthI ahIM mokSaprakaraNamAM tene bhagavatI prajJA kahI che. 228 AtmA prajJA vaDe kevI rIte grahaNa karAya che ? te kahe che paNAe ghittavvo jo cedA so ahaM tu Nicchayado / avasesA je bhAvA te majjha pareti NAyavvA // 297 // nizcaya prajJAgrAhya je, cetana te huM-rUpa; sakala bhAva avazeSa te, mujathI bhinna svarUpa. 297 prajJA vaDe potAnA lakSaNothI oLakhIne bhinna karAyelo je A zuddhAtmA te huM chuM. ane tenAM bhinna lakSaNothI oLakhAtA je A rAgAdi bhAvo vyavahArathI AtmAnA kahevAya che te caitanyasvarUpa AtmAmAM vyApatA na hovAthI nizcayanaye mArAthI atyaMta bhinna che. tethI huM pote ja, mArA vaDe ja, mArA mATe ja, mArAthI ja, mArAmAM ja, mane ja grahaNa karuM chuM. ane ceta eTale jJAnadarzanarUpe upayoganuM pariNamavuM temAM kartA karma ne kriyA traNe abhedapaNe AtmArUpa hovAthI je zuddhAtmAne grahaNa karuM chuM te cetanAra evo huM cetuM chuM, cetanAra vaDe cetuM chuM, cetanAra mATe cetuM chuM, cetanArathI cetuM chuM, cetanAramAM cetuM chuM, cetanArane cetuM chuM. athavA nirvikalpa samAdhimAM sarva vikalpa rahita hovAthI cetanAra evo huM cetato nathI, cetanAra vaDe cetato nathI, cetanAra mATe cetato nathI, cetanArathI cetato nathI, cetanAramAM cetato nathI, cetanArane cetato nathI; paraMtu sarvavizuddha caitanyamAtra bhAva huM chuM. zArdUlavikrIDita bhittvA sarvamapi svalakSaNabalAd bhettuM hi yacchakyate cinmudrAMkitanirvibhAgamahimA zuddhazcidevAsmyaham / For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 29 8. mokSa adhikAra bhiyaMte yadi kArakANi yadi vA dharmA guNA vA yadi bhidyatAM na bhidAsti kAcana vibhau bhAve vizuddhe citi // 182 // potAnA lakSaNanA baLathI sarva bhedyane bhedIne je bhedAvA mATe zakya nathI te cimmudrAthI aMkti arthAt eka cetanA lakSaNathI lalita nirvibhAga mahimAvALo zuddhacaitanyamAtra huM chuM. AtmAnA kArako, dharmo ke guNo bheda sahita kadApi vicArAya che to bhale tema ho, paraMtu vizuddha caitanyarUpa je paramAtmabhAva che temAM kaMI bheda paDato nathI. te (kalaza 182) - te zuddha cetanA darzana ane jJAna e be bhede che, te kahe che - paNNAe cittavvo jo daTThA so ahaM tu nnicchydo| . avasesA je bhAvA te majjha paretti NAyavvA // 298 // paNNAe cittavyo jo NAdA so ahaM tu Nicchayado / avasesA je bhAvA te majjha paretti NAyavvA // 299 // nizcaya prajJAgrAhya je, drA te huM rUpa; sakala bhAva avazeSa te, mujathI bhinna svarUpa. ra98 nizcaya prajJAgrAhya je, jJAtA te huM rUpa; sakala bhAva avazeSa te, mujathI bhinna svarUpa. 299 dareka padArtha sAmAnya ane vizeSa ema be prakAre hoya, tethI cetanA paNa sAmAnya darzanarUpa ane vizeSa jJAnarUpa ema be prakAre che. cetayitA (cetanA)nI samAna draSTApaNuM ane jJAtApaNuM AtmAnuM svalakSaNa che tethI cetayitAnA kArako pramANe draSTApaNAnA ane jJAtApaNAnA kArako paNa thAya che. te nIce mujaba che. huM draSTA AtmAne grahaNa karuM chuM. je huM grahaNa karuM chuM te vAstavika mAtra jouM ja chuM. jonAra evo huM jouM chuM, jonAra vaDe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 230 jouM chuM, jonAra mATe jouM chuM, jonArathI jouM chuM, jonAramAM jouM chuM, jonArane jouM chuM. athavA nirvikalpa samAdhimAM sarva vikalpa rahita hovAthI jonAra evo huM joto nathI, jonAra vaDe joto nathI, jonAra mATe joto nathI, jonArathI joto nathI, jonAramAM joto nathI, jonArane joto nathI paraMtu sarvavizuddha darzana mAtra bhAva huM chuM. .. vaLI huM jJAtA AtmAne grahaNa karuM chuM. je huM grahaNa karuM chuM te vAstavika mAtra jANuM ja chuM. jANanAra evo huM jANuM chuM, jANanAra vaDe jANuM chuM, jANanAra mATe jANuM chuM, jANanArathI jANuM chuM, jANanAramAM jANuM chuM, jANanArane jANuM chuM. athavA nirvikalpa samAdhimAM sarva vikalpa rahita hovAthI jANanAra evo huM jANato huM nathI, jANanAra vaDe jANato nathI, jANanAra mATe jANato nathI, jANanArathI jANato nathI, jANanAramAM jANato nathI, jANanArane jANato nathI, paraMtu sarvavizuddha jJAna mAtra bhAva huM chuM. ema cetanA darzanajJAnarUpa potAnA sAmAnya ane vizeSa svarUpane oLaMgatI nathI, jo oLaMge to sAmAnyavizeSa rahita thavAthI cetanA ja na rahe, te cetanAnA abhAvamAM be doSa Ave-1. svaguNanA nAzathI cetanAnuM acetanapaNuM thAya athavA 2. vyApaka evA guNonA abhAvathI vyApya evA dravyano abhAva thAya. tethI te doSo dUra karavA darzanajJAnamayI cetanA mAnya karavAyogya che. zArdUlavikrIDita advaitApi hi cetanA jagati ced dRgjJaptirUpaM tyajet tatsAmAnyavizeSarUpaMvirahAtsA'stitvameva tyajet / tattyAge jaDatA cito'pi bhavati vyApyo vinA vyApakAdAtmA cAntamupaiti tena niyataM dRgjJaptirUpAsticit // 183 // For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. mokSa adhikAra saMsAramAM cetanA adbhuta che, paNa jo te potAnA darzanajJAna svarUpane taje to sAmAnyavizeSarUpano tyAga thavAthI potAnA astitvane ja tajI de, arthAt darzanajJAnano tyAga karavAthI cetanane jaDatA prApta thAya athavA vyApaka vinA vyApya AtmA nAzane pAme. paraMtu tema thavuM saMbhavatuM nathI tethI nakkI cetanA darzanajJAna svarUpavALI che. (kalaza 183) iMdravajA ekazcitazcinmaya eva bhAvo bhAvAH pare ye kila te pareSAm / grAhyastatazcinmaya eva bhAvo bhAvAH pare sarvata eva heyAH // 184 // cinmaya-jJAnadarzanamaya cetanA-e eka ja bhAva caitanyano potAno che, te sivAya je bIjA bhAvo che te paranA-pudgalanA che. tethI eka cinmayabhAva ja grahaNa karavA yogya che. te sivAyanA bIjA bhAvo sarvathA tyAgavA yogya che. (kalaza 184) te kahe che : - 231 ko nAma bhaNija buho NAuM savve parAie bhAve / majjhamiti ya vayaNaM jANaMto appayaM suddhaM // 300 // parabhAvo para jANIne, lahI nija AtmA zuddha; koNa kahe para mAruM A ? zAne jeha prabuddha. 300 A pramANe je kharekhara paranA ne AtmAnA nizcita sva sva lakSaNavaDe vibhAga pADanArI prajJAvaDe jJAnI thAya, te kharekhara eka cinmAtra bhAvane ja potAno jANe che ane bAkInA mithyAtvarAgAdi sarva karmajanita vibhAvabhAvone zuddhAtmAthI bhinna 52nA jANe che. ema jANanAra samyagdaSTi A parabhAva mArA che ema kema kahe ? arthAt na ja kahe. kAraNa ke nizcayathI para sAthe AtmAne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zrI samayasAra svasvAmIsaMbaMdhano asaMbhava che. tethI sarvathA caitanyabhAva grahaNa karavA yogya che ane te sivAyanA sarve bhAvo choDavAyogya che ema siddhAMta che. zArdUlavikrIDita siddhAMto'yamudAttacittacaritairmokSArthibhiH sevyatAM zuddhaM cinmayamekameva paramaM jyotiH sadaivAsmyaham / ete ye tu samullasaMti vividhA bhAvA pRthaglakSaNAste'haM nAsmi yato'tra te mama paradravyaM samagrA api // 185 / / A siddhAMta udAracittavALA tathA udAracaritravALA mokSArthIoe sevavAyogya che ke huM to eka zuddha (karmarahita) caitanya svarUpa paramajyoti mAtra sadA chuM A mArAthI bhinna lakSaNavALA nAnA prakAranA bhAvo udbhave che te huM mAruM svarUpa) nathI, kAraNake te sarva mArAthI bhinna evA paradravya che. (kalaza 185) anuSTrapa paradravyagrahaM kurvan badhyetaivAparAdhavAn / badhyetAnaparAdho na svadravye saMvRto yatiH // 186 // paradravyane grahaNa karato (vibhAvamAM pariNamato) aparAdhI jIva baMdhAya che; ane potAnA dravyamAM (svarUpamAM) saMvRta thayelA anaparAdhI muni baMdhAtA nathI. (kalaza 186) AgaLa e vAtane draSTAMtathI kahe che :theyAI avarAhe jo kuvbai so u saMkido bhamaI / mA bajhejaM keNavi corotti jaNahi viyaraMto // 301 // jo Na kuNai avarAhe so NissaMko ujaNavae bhamaI / Na vi tassa bajjhiduM je ciMtA uppajadi kayAi // 302 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. mokSa adhikAra 233 evahmi sAvarAho bajjhAmi ahaM tu saMkido ceyA / . jai puNa NiravarAho NissaMkohaM Na bajjhAmi // 303 // cauryAdi aparAdha yuta, je jana jagamAM hoya; janapadamAM zaMkita phare, rakhe na bAMdhe koya. 301 je jana kadI kare nahIM, cauryAdi aparAdha; phare baMdhaciMtA rahita, niHzaMka niraparAdha. 302 aparAdhI sAzaMka che, huM baMdhAIza ema; niraparAdhI niHzaMka ke, huM baMdhAuM ja kema ? 303 A lokamAM paradravya Adi haraNa karanAra aparAdhI corane huM baMdhAIza evI zaMkA rahe che ane koTavAla Adi pakaDe tyAre chUTavA mATe te daMDa bhare che. paraMtu pAradravyAdi haraNa na karanAra nirdoSane tevI zaMkA thatI nathI ane daMDa paNa bharavo paDato nathI. tevI rIte je zuddhasvarUpathI bhinna evA rAgAdibhAvone grahaNa kare che- parabhAvamAM pariName che. te aparAdhI thAya che. tene huM ATha karmovaDe baMdhAIza evI zaMkA rahe che, tyAre karmabaMdhathI na baMdhAvA te prAyazcitta, pratikramaNa Adi karavArUpa daMDa Ape che. paraMtu je zuddha caitanya lakSaNavALA svasthabhAvamAM pariName che, te mithyAtvarAgAdi rahita niraparAdha hovAthI, tene koI karmavaDe baMdhAvAnI zaMkA thatI nathI, tethI prAyazcitta, pratikramaNa Adi vinA paNa anaMta jJAnAdirUpa nirdoSa paramAtmabhAvanAthI ja zuddha thAya che, ema niyama che. AthI sarvathA sarva parabhAvanA tyAgavaDe zuddha AtmA grahaNa karavo joIe. tema karavAthI ja jIva niraparAdhI thAya che. A aparAdha te zuM che ? te niraparAdha zabdanI vyutpatti dvArA samajAve che : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra saMsiddhirAdhasiddhaM sAdhiyamArAdhiyaM eyaTTaM / avagayarAdhoM jo khalu ceyA so hoi avarAdho // 304 // jo puNa NiravarAdhI ceyA NissaMkio u so hoi / ArAhaNAi NiccaM vaTTei ahaMti jANaMto // 305 // ekArthe saMsiddhi ne, sAdhita siddhArAdha; rAdha gaNo sau; je vinA, jIva bane aparAdha, 304 niraparAdhI cetanA, nitya rahe niHzaMka 'cidrUpa' huM saMvedane, dRDha ArAdhana-raMga. 305 234 traNe kALanA mithyAtvaviSayakaSAyAdi vibhAva pariNAmathI rahita nirvikalpa samAdhimAM rahIne potAnA zuddha AtmAnuM ArAdhana sevana karavuM te rAdha che. saMsiddhi, siddhi, sAdhita, ArAdhita ityAdi sarva rAdhanA paryAyavAcI zabdo che. je bhAvamAM A rAdha nathI te aparAdha che. jenAmAM rAdha eTale zuddhAtmAnuM ArAdhana nathI, te pote abhedanayathI aparAdha kahevAya che athavA to sAparAdha kahevAya che. ane tethI viparIta je trigupti yukta zuddhAtmAnuM ArAdhana karanArA che te niraparAdha kahevAya che. ema je sAparAdha che te zuddhAtmasiddhinA abhAvamAM paradravyane grahaNa karato baMdhazaMkAyukta svayaM azuddha hovAthI anArAdhaka ja che. ane je niraparAdha che te zuddhAtmasiddhinA sadbhAvamAM samagra paradravyanA parihArathI baMdhazaMkAno asaMbhava thatAM upayoga eka lakSaNavALo huM eka zuddha AtmA ja chuM ema nizcaya karato sadA zuddhAtmasiddhilakSaNavALI ArAdhanA sahita vartato ArAdhaka ja hoya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. mokSa adhikAra ra3pa mAlinI anavaratamanaMtairbadhyate sAparAdhaH spRzati niraparAdho baMdhanaM naiva jAtu / niyatamayamazuddhaM svaM bhajansAparAdho bhavati niraparAdhaH sAdhu zuddhAtmasevI . // 187 // sAparAdha jIva niraMtara anaMta karmovaDe baMdhAya che ane niraparAdha jIva kadI paNa baMdhane sparzato nathI. potAnA azuddha svarUpane bhajato A jIva niyamathI sAparAdha hoya che ane zuddhAtmAne sevanAra sAdhupuruSa niyamathI niraparAdha hoya che. (kalaza 187) ahIM ziSya prazna pUche che : he bhagavan ! pratikramaNa Adi anuSThAna karavA vaDe ja AtmA niraparAdha thaI zake che to pachI A zuddhAtmAnI ArAdhanAmAM prayatna karavAnuM zuM prayojana che ? vaLI sAparAdhane apratikramaNAdi, aparAdhano nAza karanAra na hovAthI viSakuMbha che ane pratikramaNAdi, aparAdhano nAza karanAra hovAthI amRtakuMbha che. vyavahArasUtramAM kahyuM che ke : appaDikamaNamapaDisaraNaM appaDihAro adhAraNA ceva / / aNiyattI ya aNiMdA'garuhA'sohI ya visakuMbho // 1 // paDikamaNaM paDisaraNaM parihAro dhAraNA NiyattI ya / / NiMdA garuhA sohI aTThaviho amayakuMbho du // 2 // apratikramaNa, apratisaraNa, apratiharaNa, adhAraNA, anivRtti, aniMdA, agaI, azuddhi, e ATha prakAre viSakuMbha che. tathA pratikramaNa, atisaraNa, pratiharaNa, dhAraNA, nivRtti, niMdA, gartA, zuddhi e ATha prakAre amRtakuMbha che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zrI samayasAra uparyukta praznano uttara Ape che :paDikamaNaM paDisaraNaM parihAro dhAraNA NiyattI ya / jiMdA garahA sohI aTThaviho hoi visakuMbho // 306 // appaDikamaNamapyaDisaraNaM apparihAro adhAraNA ceva / aNiyattI ya aNiMdA'garahA'sohI amayakuMbho // 307 // pratikrama pratisara dhAraNA, nivRtti parihAra; niMdA gaI zuddhi e, aDa viSakuMbha prakAra. 306 pratikrama pratisara dhAraNA, nivRtti parihAra; niMdA gaha zuddhithI, atIta amIghaTa dhAra. 307 (1) pratikramaNa--thayelA doSone choDavA, (2) pratisaraNa-- samyaktvAdi guNomAM prerAvuM, (3) pratikaraNa athavA parihAra-- mithyAtvarAgAdi doSone dUra karavA, (4) dhAraNA--paMca namaskAra Adi maMtra athavA pratimA vagere bAhyadravyanA avalaMbanathI cittane sthira karavuM. (5) nivRtti-bAhya viSayakaSAyamAM pravartatA cittane pAchuM pheravavuM, (6) niMdA--AtmasAkSIe potAnA doSa vicAravA, (7) gaU--gurusAkSIe potAnA doSa pragaTa karavA, (8) zuddhi-- thayelA doSa mATe prAyazcitta laIne vizuddhi karavI. e ATha prakAranA vikalparUpa zubhopayoga che, te savikalpa sarAga cAritra avasthAmAM mithyAtvaviSayakaSAya pariNatirUpa azubhapayoganI apekSAe amRtakuMbha che, paraMtu nirvikalpa zuddhopayoga lakSaNavALI svayaMzuddha trIjI bhUmikA che, te bhUmikAmAM eTale vItarAga cAritramAM pravartanArA jJAnIone A zubha upayogarUpa pratikramaNAdi viSakuMbha che. apratikramaNAdi be prakAre che. (1) ajJAnIjana Azrita (2) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. mokSa adhikAra 237 jJAnIjana-Azrita. ajJAnIjana-Azrita apratikramaNAdi viSayakaSAyanI pariNatirUpa hovAthI viSakuMbha ja che. paraMtu jJAnIjana-Azrita apratikramaNAdi to zuddhAtmAnAM samyapha zraddhAjJAnapariNatirUpa triguptiyukta hovAthI amRtakuMbha che. te apratikramaNAdirUpa trIjI bhUmikA to svayaM zuddhAtmasiddhirUpe sarva aparAdha ane doSarUpa viSane nAza karatI hovAthI sAkSAt svayaM amRtakuMbha ja che. - je dravyapratikramaNAdirUpa bIjI bhUmikA che te zuddhabhAvarUpa trIjI bhUmikAne lakSe karavAmAM Ave to sarva aparAdharUpa viSane dUra karavAne samarthapaNe amRtakuMbha che. paraMtu e trIjI bhUmikA na jonArane arthAta zuddhabhAvanA lakSa vinA dravyapratikramaNAdi doSa dUra karavAne asamarthapaNe vipakSakArI arthAt zubhAzubha baMdhanuM kAraNa hovAthI viSakuMbha che. ema trIjI bhUmikAnA lakSe vyavahArathI pratikramaNAdine amRtakuMbhapaNuM che ane te lakSanA abhAvamAM dravyapratikramaNAdine paNa aparAdhapaNuM che. tethI tRtIyabhUmikAthI ja niraparAdhapaNuM che ema nakkI thAya che. te bhUmikAnI prApti mATe ja A dravyapratikramaNAdi karavAyogya che. AthI ema na samajavuM ke vyavahArasUtra anusAra pratikramaNAdi jayavaMta che, kAraNa ke pratikramaNAdi vaDe mokSa nathI. paraMtu apratikramaNa ane pratikramaNa sivAyanI je jJAnIjana-Azrita apratikramaNAdirUpa zuddhAtmasiddhilakSaNavALI duSkara bhUmikA che tethI mokSa che. nizcayathI e ja amRtakuMbha che ane e lakSa dravyapratikramaNAdi karAya to vyavahArathI amRtakuMbha che. nizcayathI to te paNa viSakuMbha ja che. vyavahArathI amRtakuMbha thavAnuM kAraNa trIjI bhUmikAno lakSa che tethI trIjI bhUmikA ja jayavaMta varte che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zrI samayasAra ato hatAH pramAdino gatAH sukhAsInatAM pralInaM cApalamunmUlitamAlaMbanam / AtmanyevAlAnitaM ca cittamAsaMpUrNavijJAnaghanopalabdheH // 188 // AthI je (dharmakriyAmAM) pramAdI che te to viSayasukhomAM Asakta hovAthI nAza pAmelA che. tema ja je kriyAkAMDanI capaLatAmAM atyaMta lIna thaIne nizcayarUpa dhyeyanA avalaMbanane choDI de che, teo paNa nAza pAmelA che. tethI saMpUrNa vijJAnaghananI prApti thatAM sudhI cittarUpI hAthIne AtmArUpI thAMbhalA sAthe bAMdhI rAkhavo joIe. arthAt dharmadhyAna vaDe yathAzakti cittane AtmAmAM lIna karavuM joIe. (kalaza 188) vasaMtatilakA yatra pratikramaNameva viSaM praNItaM tatrApratikramaNameva sudhA kutaH syAt / / tatkiM pramAdyati janaH prapatannadho'dhaH kiM nordhvamUrdhvamadhirohati niSpramAdaH // 189 / / jyAM zubhakriyArUpa pratikramaNane paNa viSakuMbha kahyo che tyAM azubhakriyArUpa apratikramaNa to amRta kayAMthI ja thAya ? to manuSya nIce nIce paDato pramAda zA mATe kare che ? pramAdarahita thaIne UMce UMce zA mATe caDhato nathI? (kalaza 189) - pRthvI pramAdakalitaH kathaM bhavati zuddhabhAvo'lasaH kaSAyabhara gaura vAdalasattA pramAdo yataH / ataH svarasanirbhare niyamitaH svabhAve bhavan muniH paramazuddhatAM vrajati mucyate vA'cirAt // 19 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. mokSa adhikAra 238 kaSAyanI adhikatAthI thatuM bhArepaNuM-ALasupaNuM che te ja pramAda che. evA pramAdavALA ALasu jIvane zuddhabhAva kyAMthI thAya ? A kAraNe potAnA rasathI bharapUra svabhAvamAM nizcaLa thayelA muni parama zuddhatAne pAme che, tema ja teo zIdhra mukta thAya ' (kalaza 190) have mokSano krama darzAvatuM kAvya kahe che - zArdUlavikrIDita tyaktvA'zuddhividhAyi tatkila paradravyaM samagraM svayaM svadravye ratimeti yaH sa niyataM sarvAparAdhacyutaH / baMdhadhvaMsamupetya nityamuditaH svajyotiracchocchalaccaitanyAmRtapUrapUrNamahimA zuddho bhavanmucyate // 191 // azuddhatAnA karanAra saMpUrNa pAradravyane kharekhara tyAgIne je pote potAnA dravyamAM rati kare che, te sarva aparAdhathI rahita eTale ArAdhaka thayelA muni, baMdhano nAza karIne nitya pragaTa evI je potAnI caitanyajyoti temAM nirmaLapaNe UchaLatA caitanyarUpI amRtanA pUrathI pUrNa mahimAvALA zuddha AtmA thatA, karmabaMdhathI mukAya che. mokSa pAme che. (kalaza 191) have aMtamaMgalarUpe pUrNajJAnanA mahimAnuM kAvya kahe che : maMdAkrAMtA baMdhacchedAtkalayadatulaM mokSamakSayyameta - nityodyotasphuTitasahajAvasthamekAMtazuddham / / ekAkArasvarasabharato'tyaMtagaMbhIradhIraM pUrNa jJAnaM jvalitamacale svasya lInaM mahimni // 192 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrI samayasAra baMdhano cheda thavAthI akSaya atula mokSane anubhavatuM, nitya prakAzita evI potAnI sahaja avasthAne pragaTa karatuM, ekAnta zuddha, potAnA ekAkAra-abheda rasathI bharapUra hovAthI atyaMta dhIra gaMbhIra, dedIpyamAna, potAnA acaLa mahinAmAM lIna thayeluM evuM pUrNajJAna pragaTa thayuM, arthAt kevalajJAna pragaTa thayuM. (kalaza 192) ema rAgAdi rahita zAMtarasamAM pariNamelA zuddhAtmArUpe mokSa zRMgArarahita pAtranI samAna raMgabhUmiparathI nIkaLI gayo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra have sarvavizuddhajJAna praveza kare che. | maMdAkrAMtA nItvA samyak pralayamakhilAn kartRbhoktrAdibhAvAn dUrIbhUtaH pratipadamayaM baMdhamokSapraklRpteH / zuddha: zuddha svarasavisara pUofpuLyAvasArvissttN kotkIrNa prakaTamahimA sphUrjati jJAnapuMjaH // 193 // sarva kartAbhoktAdi bhAvone sArI rIte kSaya karIne ane dareka avasthAmAM jemAMthI baMdhamAkSanI kalpanA paNa dUra thaI che, je rAgAdithI ane karmAvaraNathI rahita hovAthI zuddha zuddha atyaMta zuddha che, je potAnA rasanA phelAvathI saMpUrNa, pavitra ane acaLa jyotirUpa che tathA je TaMkotkIrNa sadA pragaTa rahevArUpa mAhAlyavAna che evo A jJAnakuMja udaya thAya che. arthAt sarvavizuddha kevaLajJAna udaya thAya che. (kalaza 193) A chello adhikAra samayasAra graMthanI cUlikA eTale upasaMhArarUpe che. cUlikAmAM ukta-kahelI vAta agatyanI hovAthI pharI kahe, anukta--koI vAta kahevAnI rahI gaI hoya te kahe ane mizra, ema rahyuMsahyuM kathana saMkSepathI karAya che, tema ahIM paNa karyuM che. azuddha saMsArI jIva azuddha nizcayanayathI kartutvabhoknatva, baMdhamokSAdi sahita che; paraMtu sarvavizuddha pAriNAmikabhAvagrAhakapaNe, zuddha upAdAnarUpe athavA zuddha dravyArthikanayathI te kartutvabhAknatva, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra baMdhamokSAdi azuddha pariNAmothI rahita che. e viSe pahelI 13 gAthAmAM kaheze. 242 anuSTupa kartRtvaM na svabhAvo'sya cito vedayitRtvavat / ajJAnAdeva kartAyaM tadabhAvAdakArakaH // 194 // A cetanano jema bhotvasvabhAva nathI, tevI rIte kartRtvasvabhAva paNa nathI. ajJAnathI ja A jIva kartA che ane ajJAnano abhAva thavAthI akartA che. (kalaza 194) prathama AtmAnuM akartApaNuM dRSTAMtapUrvaka batAve che :daviyaM jaM uppajjai guNehiM taM tehi jANasu aNaNaM / jaha kaDayAdIhiM ju pajjaehiM kaNayaM aNaNNamiha // 308 // jIvassAjIvassa du je pariNAmA du desiyA sutte / taM jIvamajIvaM vA tehimaNaNNaM viyANAhi // 309 // Na kudoci vi uppaNNo jahmA kajjaM Na teNa so AdA / uppAdedi Na kiMci vi kAraNamavi teNa Na sa hoi // 310 // kammaM paDucca kattA kattAraM taha paDucca kammANi / uppajjaMti ya NiyamA siddhI duNa dIsae aNNA // 311 // dravya svaguNa paryAyathI, sadAya ekAkAra; kaDAM Adi paryAyamAM, kanaka na anya prakAra. 308 sUtre jIva-ajIvanAM, darzAvyAM pariNAma; tene jIva-ajIvathI, ananyarUpe jANa. 309 AtmA parathI na Upaje, tethI na kArya gaNAya; upajAve nahIM avarane, kAraNa kema manAya ? 310 kartA karmApekSa ne, karNApekSita karma ; nahIM anyathA siddhi che. samajo teno marma. 311 . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 243 jevI rIte suvarNa potAnA paryAyo kaMkaNa kaDAM vagere sAthe ekarUpa ananya che, tevI rIte dareka dravya potapotAnA paryAyo sAthe ananya che. cetananA paryAya cetana ja che, acetana nathI; ane acetananAM paryAya acetana ja che, cetana nathI. jinokta paramAgama sUtramAM jIvaajIva dravyanAM je je paryAya pariName che. tethI dravya ne tenAM pariNAma ananya che ema jANo. AtmA karma-nokarmathI utpanna thato nathI tethI ajIvanA kAryarUpa nathI ane upAdAnapaNe karma-nokarmane utpanna karato nathI tethI ajIvanA kAraNarUpa paNa nathI. paraMtu karma-nokarmanuM nimitta pAmIne AtmA naranArakAdirUpe utpanna thAya che, ane AtmAnA vibhAvabhAvonuM nimitta pAmIne karma-nokarsa utpanna thAya che, te samajAvavA mATe anya upAya na hovAthI mAtra upacArathI kartA karmanI siddhi che. nizcayathI jIvane ajIvanA kartApaNAnI siddhi thatI nathI, tethI AtmA paradravyano artA ja sthita rahe che. " zikhariNI akartA jIvo'yaM sthita iti vizuddhaH svarasataH sphuraccijyotirbhizchuritabhuvanAbhogabhavanaH tathA'pyasyAsau syAdyadiha kila baMdhaH prakRtibhiH sa khalvajJAnasya sphurati mahimA ko'pi gahanaH // 195 / / ema A jIva potAnA rasathI vizuddha hovAthI akartA che. te skurAyamAna thatI caitanyajyoti vaDe lokanA sarva padArthone pratibiMbita thavAnuM sthAna che. tema chatAM AtmAne saMsAramAM prakRtio vaDe A baMdha thAya che ema kahevuM e kharekhara ajJAnano koI gahana mahimA che. (kalaza 195) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 zrI samayasAra bhAvArtha - zuddhanayathI jIva paradravyano kartA nathI, paraMtu kevaLajJAna svarUpa hovAthI samasta padArthone pratibiMbita thavAnuM sthAna che. Avo prabhAvavALo chatAM ajJAnano koI evo gahana mahimA che ke jethI AtmA prakRtithI baMdhAIne janmamaraNa kare che. zuddha evA AtmAne jJAnAvaraNAdi karmano baMdha thAya che e ajJAnanuM mAhAbhya kevI rIte che te batAve che : ceyA u payaDIaTuM uppajjai viNassai / payaDI vi ceyayaTuM uppajai viNassai // 312 // evaM baMdho u duNhaM vi aNNoNNappaccayA have / appaNo payaDIe ya saMsAro teNa jAyae // 313 // cetana Upaje viNase, prakRti nimitta tyAMya; jIva nimitte prakRti- vyaya utpAda jaNAya. 312 ema paraspara hetuthI, thAya baMdha vyavahAra; AtmA prakRti ubhayathI, udbhavato saMsAra. 313 anAdi kALathI jIva nizcita svalakSaNanA ajJAnathI para ne AtmAno ekatva adhyAsa karavAthI kartA thato prakRtinimitte parabhAvamAM pariNamato Upaje che ne nAza thAya che. arthAt vibhAvabhAve pariName che. prakRti paNa AtmAnA rAgAdi vibhAva pariNAmonuM nimitta pAmIne jJAnAvaraNAdi karmarUpe Upaje che ane nAza thAya che. ema AtmA ne prakRtine vAstavika kartAkarmapaNAno abhAva thatAM anyonyanA nimittanaimittikabhAve baMdha thAya che. tethI saMsAra thAya che. e rIte kartAkarmano vyavahAra che, te ajJAnano ja mahimA che. ema kyAM sudhI ajJAnI rahe che ? te kahe che - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. savizuddhajJAna adhikAra 245 jA esa payaDIaTuM ceyA va vimuMcae / ayANao have tAva micchAiTThI asaMjao // 314 // jayA vimuMcae ceyA kammaphalamaNaMtayaM / tayA vimutto havai jANao pAsao muNI // 315 // e prakRti-nimittano, jIva kare nahi tyAga; tyAM sudhI te che ajJa ne, mithyAvRSTi sarAga. 314 sakala karamaphalano yadA, tyAge bhoktAbhAva; jJAtA draSTA te muni, varte mukta svabhAva. 315 prakRtisvabhAva eTale jJAnAvaraNAdi ATha prakRtinA udayathI thato svabhAva, arthAt cAra gati, zarIra, rAgAdibhAva, sukhadu:kha Adi vedana vagere karmanA udayamAM ekatA karavI te prakRtisvabhAva che. jyAM sudhI AtmA potAnA zuddha paramAtmasvabhAvarUpa nizcita lakSaNanA ajJAnathI AtmAne baMdhanuM kAraNa evA prakRti svabhAvane choDato nathI, tyAM sudhI svaparanA ekatva jJAnathI ajJAnI thAya che, svaparanA ekatva darzanathI mithyAdraSTi thAya che, svaparanI etvapariNatithI asaMyamI thAya che ane tyAM sudhI ja para evA dehAdi ane AtmAno ekatva adhyAsa karavAthI te kartA thAya che. paraMtu jyAre te ja AtmA potAnA zuddha paramAtmasvabhAvarUpa nizcita lakSaNanA jJAnathI AtmAne baMdhanuM kAraNa evA prakRtisvabhAvane choDe che, tyAre svaparanA bhedajJAnathI jJAnI thAya che, svaparanA bhadadarzanathI samyagdaSTi thAya che tathA svaparanI bhedapariNatithI saMyamI thAya che ane tyAre ja para evA dehAdi ane AtmAno ekatva adhyAsa na karavAthI akartA thAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zrI samayasAra, anuchupa bhoktRtvaM na svabhAvo'sya smRtaH kartRtvavaccitaH / ajJAnAdeva bhoktAyaM tadabhAvAdavedakaH // 196 // A cetanano jema kartRtvasvabhAva nathI tevI rIte bhostRtvasvabhAva paNa nathI. ajJAnathI ja A jIva bhoktA che. ane ajJAnano abhAva thavAthI abhoktA che. (kalaza 196) tathA prakAre AtmAnuM abhoktApaNuM batAve che - aNNANI kammaphalaM payaDisahAvaTThio du vedei / NANI puNa kammaphalaM jANai udiyaM Na vedei // 316 // karma taNAM phaLa vedato, prakRtivaza jo ajJa, udita karmaphaLa jANatA, paNa veda nahi vijJa. 316 ajJAnI jIva zuddhAtmajJAnanA abhAvamAM AtmA ane karmano bheda samajavAne asamartha hovAthI AtmasvarUpa ane prakRti svabhAvane eka jANe che, eka zraddhe che ane temAM tanmaya thaIne ekarUpe pariName che, tethI karmanA phaLane ahaMbhAvapUrvaka anubhavato karmano bhoktA thAya che. jJAnI to zuddhAtmajJAnanA sadbhAvathI AtmasvarUpano ane prakRti svabhAvano bheda jANavAne samartha che; tethI bhedajJAnavaDe AtmasvarUpa ane prakRti svabhAvane bhinna jANe che, bhinna zraddha che ane bhinnapaNe pariName che; tethI prakRtisvabhAvane choDIne eka zuddhAtmabhAvane ja ahaMpaNe anubhavatA udayAgata karmaphalane mAtra jANe che, paraMtu potAne te rUpa na mAnatA temAM harSaviSAdapUrvaka na pariNamatA hovAthI bhoktA thatA nathI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra zArdUlavikrIDita ajJAnI prakRtisvabhAvanirato nityaM bhaved vedako jJAnI tu prakRtisvabhAvavirato no jAtucit vedakaH / ityevaM niyamaM nirUpya nipuNairajJAnitA tyajyatAM zuddhaikAtmamaye mahasyacalitairAsevyatAM jJAnitA ||117 || 247 ajJAnI prakRtinA svabhAvamAM nirata (Asakta, tallIna) hovAthI hamezAM bhoktA thAya che; jJAnI to prakRti-svabhAvathI virata (anAsakta, udAsIna) che tethI kyAreya bhoktA thatA nathI. A prakAranA niyamane yathArtha vicArIne potAnuM hita icchanAra catura puruSoe ajJAnatA tajI devI ane kevaLa zuddhAtmasvarUpa tejamAM acaLapaNe pariNamavAvaDe jJAnabhAvanuM sevana karavuM yogya che. (kalaza 197) ajJAnI prakRtisvabhAvane choDato na hovAthI avazya karmano bhoktA thAya che e niyamane dRSTAMtapUrvaka kahe che : Na muyai payaDimabhavvo suDDuvi ajjhAiUNa satthANi / guDadurddhapi pibaMtA Na paNNayA NivvisA huMti // 317 // abhavya bhaNI suzAstrane, taje na prakRti-darpa; dUdha madhura pIvA chatAM, viSa taje nahi sarpa. 317 jema viSabhAva dUra karavAne samartha evuM sAkaravALuM mIThuM dUdha pIvA chatAM sarpa nirviSa thato nathI, tevI rIte karmabhAva dUra karavAne samartha evAM vItarAga zAstro sArI rIte bhaNavA chatAM abhavya jIva zuddhAtmajJAnarUpa bhAvazrutanA abhAvamAM mithyAtva, rAgAdirUpa prakRtisvabhAvane choDato nathI. tethI evo niyama karAya che ke ajJAnI prakRtisvabhAvamAM ja pariNamato hovAthI vedaka (udayAgata Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 karmano bhoktA) ja che. paraMtu jJAnI avedaka che evo niyama che H NivveyasamAvaNNo NANI kammaphalaM viyANei / mahuraM kaDuyaM bahuvihamaveyao teNa so hoI // 318 // jJAnI jANe karmaphala, madhura kaTuka bahuvidha; aMtaramAM nirvedamaya, tethI avedaka kIdha. 318 zrI samayasAra jJAnI to abheda evA bhAvazrutajJAna lakSaNavALA zuddhAtmajJAna sahita hovAthI 52thI potAne atyaMta bhinna jANatA prakRtisvabhAvane svayameva taje che. tyArabAda jJAtApaNuM e AtmAno guNa hovAthI udaya AvatA madhura, kaTuka karmaphaLane mAtra jANe che; paraMtu AtmajJAna thatAM paradravyane ahaMpaNe anubhavavAne ayogya hovAthI vedatA nathI. ema jJAnI prakRtisvabhAvathI virakta hovAthI avedaka ja che. tAtparya ke tattvajJAnI to saMsAra zarIra ane bhogathI virakta thayelA, udayAgata karmane AtmAthI bhinna jANe che. teo zubhAzubha karmanA phaLane aneka prakAranA madhurA ane kaDavA rasa ApanAra paradravyarUpa jANe che ne te sarvathI virakta rahe che. ema jJAnI aMtaramAM nirvedamaya eTale vairAgya sahita hovAthI abhoktA ja kahevAya che. vasaMtatilakA jJAnI karoti na na vedayate ca karma jAnAti kevalamayaM kila tatsvabhAvam / karaNavedanayorabhAvA jAnanparaM cchuddhasvabhAvaniyataH sa hi mukta eva // 198 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 249 jJAnI karmane karatA nathI ane tenA phaLane vedatA nathI. A karmano svabhAva che ema mAtra jANe che; paraMtu jANatA chatAM paNa kartAbhoktApaNAno abhAva hovAthI zuddhasvabhAvamAM nizcaLa rahelA teo mukta ja che. (kalaza 198) e ja vAtanuM samarthana kare che. : vi kuvva Navi veyai NANI kammAi bahupayArAI / jANai puNa kammaphalaM baMdhaM puNNaM ca pAvaM ca // 399 // kare nahIM vede nahIM, jJAnI karma prabaMdha; kevala jANe karmaphala, puNya pApa ne baMdha. 319 jJAnIne karmacetanA ane karmaphalacetanAnA abhAvathI svayaM akartApaNuM ane abhoktApaNuM che. tethI teo karma karatA nathI ane vedatA paNa nathI. paraMtu jJAnacetanAyukta hovAthI jJAtApaNe zubhAzubha karmabaMdha-karmaphalane mAtra jANeja che. e kevI rIte ? te dRSTAMtathI kahe che : diTThI jaheva NANaM akArayaM taha avedayaM ceva / jANai ya baMdhamokkhaM kammudayaM NijjaraM ceva // 320 // kAraka vedaka jJAna nahi, cakSusama nirdoSa; kevala jANe baMdha ne, udaya, nirjarA mokSa. 320 jevI rIte lokamAM drazyathI dRSTi atyaMta bhinna hovAthI dRzyane karavA bhogavavA asamartha che, tethI te dRzyane karatI ke vedatI nathI. nahi to agnine jotAM baLataNanI jema tene prajvalita karanArI thAya ane loDhuM jema agnimAM tape tema pote tapI paNa jAya. paraMtu dRSTi mAtra darzana svabhAvavALI hovAthI vastune kevaLa jAe ja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrI samayasAra che. tema jJAna-svarUpa AtmA paNa svayaM draSTirUpa-draSTA che. te karmathI atyaMta bhinnapaNAne lIdhe nizcayathI karmane karavA bhogavavAne asamartha che. tethI karmane karato ke vedato nathI. paraMtu jJAnasvabhAvavALo hovAthI karmanA udaya, baMdha, mokSa, nirjarA vagerene mAtra jANe ja che. A pramANe sAdvAdathI kartApaNuM ane bhoktApaNuM hovA viSe ane na hovA viSe samajAvyA pachI have je ekAntavAdIo jainamAM temaja anya matomAM che teonI mAnyatAomAM je doSa Ave che te darzAvI syAdvAdayukta anekAMta vastusthitine pragaTa kare che : anurupa ye tu kartAramAtmAnaM pazyaMti tamasA tatAH / sAmAnyajanavatteSAM na mokSo'pi mumukSutAm // 199 // ajJAnAMdhakArathI vyApta thayelA jeo AtmAne kartApaNe jAe che teone mumukSatA hovA chatAM sAmAnya manuSyonI samAna mokSa thato nathI. (kalaza 199) jeo AtmAne ekAnta rtA mAne che teone Izvara ke viSNu kartA che ema mAnanAra lokasamudAyanI samAna mokSa thato nathI. te kahe che :loyassa kuNai viNhU suraNArayatiriyamANuse satte / samaNANaM pi ya apyA jai kuvvai chavihe kAye // 321 // loyasamaNANameyaM siddhaMtaM jai Na dIsai viseso / loyassa kuNai viNhU samaNANa vi appao kuNai // 322 // evaM Na kovi mokkho dIsai loyasamaNANa doNhaM pi / NiccaM kuvvaMtANaM sadevamaNuyAsure loe // 323 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra kahe loka viSNu kare, sura nara nAraka jema; AtmA kare chakAyane, zramaNa gaNe jo ema, 321 loka zramaNa mata eka to, bheda na bhAse tyAMya; viSNu kartA jana gaNe, zramaNa gaNe jIva jyAMya; 322 loka zramaNa e ubhayano, mokSa na ema bhaLAya; suranara nAraka lokatraya, karatAM ema sadAya. 323 . vItarAga dharma syAdvAdathI yukta tathA mokSane ApanAra lokottara-alaukika che ane anya mato mAtra sAMsArika phaLa ApanAra hovAthI laukika che. lokanA mata pramANe sura nAraka tiryaMca manuSyathI yukta A sRSTine viSNu athavA Izvare utpanna karI che ema mAnavAmAM Ave che, tevI ja rIte zramaNa-lokottara vItarAga matamAM paNa jo ema mAnavAmAM Ave ke chakAya jIva athavA deha, karma vagerene AtmA utpanna kare che, to lokanA mithyAmatamAM ane zramaNonA matamAM khAsa vizeSatA na rahe. kAraNa ke lokanA mata pramANe viSNu kartA che, tevI rIte zramaNanA mata pramANe AtmA kartA thAya. e banne siddhAMta sarakhA bhUlavALA che, tethI viSNune kartA mAnanAra lokonI jema, AtmAne e kAnta dehAdino kartA mAnavAthI tene nityadbhUtvapaNAne prasaMga Ave. ema haMmezAM kartA mAnavAthI lokottara matavALA munio paNa mokSa pAme nahi. anuSupa nAsti sarvo'pi saMbaMdhaH paradravyAtmatattvayoH / kartRkarmatvasaMbaMdhAbhAve tatkartRtA kutaH // 200 // paradravya sAthe AtmAno sarva saMbaMdhamAMthI koI paNa prakArano Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 zrI samayasAra saMbaMdha nathI. te rIte kartAkarmasaMbaMdhanA abhAvamAM AtmAne kartApaNuM kyAMthI hoya ? (kalaza 200) vyavahAranA kathanane ekAnte nizcayarUpa mAnanAra mithyAvRSTi thAya che te dRSTAMtathI batAve che : vavahArabhAsieNa u paradavvaM mama bhAMti avidiyatthA / jANaMti NicchayeNa u Na ya maha paramANumiccamavi kiMci // 324 // jaha kovi Naro jaMpar3a ahyaM gAmavisayaNayararaTuM / Naya huMti tassa tANi u bhAi ya moheNa so appA // 325 // emeva micchadiTThI NANI NissaMsayaM havai eso / jo paradavvaM mama idi jANaMto appayaM kuNai // 326 // tahmANa metti NiccA doNha vi eyANa kattavivasAyaM / paradavve jANaMto jANijo diTThirahiyANaM // 327 // 'anya dravya mArAM' kahe, vyavahAre mUDha ajJa; paramANuya mAruM nahi, jANe nizcaya-vijJa, 324 gAma nagara rASTrAdine, 'muja' kahe jana jema; paNa te tenAM thAya nA, kahe mohathI ema. 325 jJAnI paNa paradravyane, jANe 'mArAM' ema; mithyAvRSTi te bane, saMzaya temAM kema ? 326 tethI paranI kartRtA, lahe lokamuni ajJa; gaNe ubhayane dRSTihIna, parathI virakta vijJa. 327 tattvajJa evA jJAnI vyavahArathI paradravyane mAruM che ema kadAca kahe paraMtu nizcayathI to kaMI paNa paradravya pa2mANu mAtra paNa vastutaH mAruM nathI ema jANe che. tethI UlaTuM ajJAnI paradravya mAruM che ema kahe che ane e rIte ja vAstavika mAne paNa che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 53 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra - jemake vyavahArathI mAruM gAma, mAruM nagara, mAruM rASTra, mAro deza ema bolAya che te vyavahArano ekAtta Agraha karIne koI mohathI ema kahe ke A gAma, nagara, rASTra, deza mArAM-mArI mAlikInAM che ! to loko tene vyavahAramUDha, miththAmAnyatAvALo, ajJAnI jANe che; kAraNa ke vAstavika te gAma, nagara, rASTra ke deza tenAM nathI. tevI rIte potAne jJAnI kahevaDAvanAra paNa paradravyane "mArAM che' ema potAnAM nahi chatAM potAnAM kare to te paNa mithyAvRSTi thAya che emAM kaMI zaMkA nathI. tethI loko tathA ekAntavAdI munio e banneno bhinna evA padravyamAM je kartApaNAno nizcaya che te teonA samyagdarzana rahitapaNAthI che, ema tattvane jANanAra sujJajano nakkI jANe. vasaMtatilakA ekasya vastuna ihAnyatareNa sArddha saMbaMdha eva sakalo'pi yato niSiddhaH / tatkartRkarmaghaTanAsti na vastubhede pazyantvakartR munayazca janAzca tattvam // 201 // eka vastuno bIjI vastu sAtheno saMbaMdha A lokamAM sarva prakAre jethI niSedha karAyelo che tethI vastubheda hovAthI temAM kartAkarmanI ghaTanA banatI nathI; mATe loko temaja munio Atmatattvane akartApaNe jue e icchavAyogya che. (kalaza 201) vasaMtatilakA ye tu svabhAvaniyamaM kalayaMti nemamajJAnamagnamahaso bata te varAkAH / kurvaMti karma tata eva hi bhAvakarma - kartA svayaM bhavati cetana eva nAnyaH // 20 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra jeo A vastusvabhAvanA niyamane jANatA nathI teo, ajJAnamAM DUbI gayuM che teja-varcasa jenuM evA te, bicArA karma kare che, tyAre paNa AtmA to mAtra bhAvakarmano ja kartA thAya che. kAraNa ke rAgAdi bhAvakarmano kartA cetana pote ja che, anya pudgala Adi rAgAdinA kartA nathI. (kalaza 202) ahIM ziSya prazna pUche che ke Ape karma be rUpe kahyAM temAM dravyakarma pudgalarUpa che ane teno kartA AtmA nathI ema kahyuM. have A bhAvakarma cetanarUpa che ema Apa kaho cho to teno kartA ne bhoktA cetana che ? acetana che ? ke banne che ? 254 tenA uttaramAM AcArya mithyAtvaprakRtinuM dRSTAMta ApIne samajAve che ke bhAvakarmano kartAbhoktA anya nathI paNa AtmA ja che : micchattaM jai payaDI micchAiTThI karei appANaM / talA aceyaNA te payaDI NaNu kArago patto // 328 // ahavA eso jIvo puggaladavvassa kuNai micchattaM / tahmA puggaladavvaM micchAiTThI Na puNa jIvo // 329 // aha jIvo payaDI taha puggaladavvaM kuNaMti micchattaM / tahmA dohi kayaM taM doNNivi bhuMjaMti tassa phalaM // 330 // aha Na payaDI Na jIvo puggaladavvaM karedi micchattaM / tahmA puggaladavvaM micchattaM taM tu Na hu micchA // 339 // jaDaprakRti mithyAtvathI, jIva mithyAtvI karAya; to to pudgala prakRti, kartA banI gaNAya. 328 AtmA pudgalane kare, jo mithyAtvasvarUpa; pudgala mithyAtvI bane, paNa nahi jIva tadrupa. 329 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra pudgalane mithyAtva jo, kare prakRti jIva beya; to hiSkRta phala tehanuM, vede paNa banneya. 330 prakRti, jIva kare na jo, pudgalane mithyAtva; pudgala mithyAtvI Thare, mithyA mata sAkSAta. 331 (1) jo mithyAtvaprakRtino udaya AtmAne mithyAvRSTi kare che ema huM mAne to te tArI acetana pudgala prakRti kartA thaI ane AtmA akartA thayo. tethI baMdhano abhAva thatAM saMsArano paNa abhAva thAya. e pratyakSa virodha che. (2) athavA jo A jIva pudgala dravyane bhAvamithyAtvarUpa kare che paraMtu pote tema pariNamato nathI ema mAne to ekaluM pudgaladravya mithyAtvarUpa thayuM. e rIte AtmAne ekAnte apariNAmI mAnatAM tene baMdha ane saMsArano abhAva thAya. emAM paNa pratyakSa virodha che. 255 (3) pUrvokta dUSaNa TALavA tuM ema kahe ke jIva ane prakRti banne maLIne te bhAvamithyAtvane kare che to jIvanI samAna acetana prakRtine paNa bhoktApaNAno prasaMga Ave. paraMtu tema ghaTatuM nathI. (4) athavA pudgalane mithyAtvarUpa na to prakRti kare che na to jIva kare che. pudgala pote ja bhAva mithyAtvarUpe pariName che ema mAnavuM te zuM sAkSAt asatya nathI ? arthAt te paNa mithyA athavA asatya che. zArdUlavikrIDita kAryatvAdakRtaM na karma na ca tajjIvaprakRtyordvayo rajJAyAH prakRteH svakAryaphalabhugbhAvAnuSaMgAtkRtiH / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 naikasyAH prakRteracittvalasanAjjIvo'sya kartA tato jIvasyaiva ca karma taccidanugaM jJAtA na yatpudgalaH // 203 // zrI samayasAra bhAvakarma kArya hovAthI koInA karyA vagara thatAM nathI. te jIva ane prakRti e bannenAM nathI, kAraNa ke tethI jJAnarahita evI prakRtine potAnA karmanuM phaLa bhogavavArUpa bhAvano prasaMga Ave; vaLI te bhAvakarma (kRtiH) ekalI prakRtinAM nathI, kAraNa ke prakRti to acetana prakAze che. tethI jIva ja teno kartA che ane te bhAvakarma jIvanAM karma che, kAraNa ke te pariNAma jJAnasvarUpa evA AtmAne anusaranArAM che, jJAnarahita evA pudgalane anusaranArAM nathI. (kalaza 203) have AtmA ekAnte akartA che ane jJAna, ajJAna, sukha, du:kha Adi sarva karmaprakRti vaDe ja karAya che, evI sAMkhyamata anusAra ekAnta mAnyatA karanAra prati, AtmA kathaMcit kartA che, evI vastusthitine syAdvAdayukta vacanathI darzAve che. te viSe Adyakalaza kahe che : zArdUlavikrIDita karmaiva pravita kartR hatakaiH kSiptvAtmanaH kartRtAM kartAtmaiSa kathaMcidityacalitA kaizcicchrutiH kopitA / teSAmuddhatamohamudritadhiyAM bodhasya saMzuddha syAdvAdapratibaMdhalabdhavijayA vastusthitiH stUyate // 204 // AtmAnA kartApaNAnuM sarvathA khaMDana karanArA evA keTalAka matavAdIoe, karma ja kartA che ema tarka karIne, AtmA kathaMcit kartA che evI je acalita zruti tene kopAyamAna karI che; arthAt trikAlAbAdhita satya evAM bhagavAnanAM vacanono virodha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 9. savizuddhajJAna adhikAra karyo che. te uddhata ane mohayukta buddhivALA matavAdIonA bodhasamajaNanI samyaphaprakAre zuddhi karavA mATe, syAdvAda sAthe joDANa hovAthI je vijaya pAmI che evI vAstavika vastusthitinI prazaMsA 42 / 5 cha. (12. 204) prathama karma ja kartA che e mithyA mata darzAvI tenuM nirAkaraNa recha :- pa. kammehiM du aNNANI kijai NANI taheva kammehi / kammehiM suvAvijai jaggAvijjai taheva kammehiM // 332 // kammehiM suhAvijjai dukkhAvijai taheva kammehiM / kammehiM ya micchattaM Nijai Nijai asaMjamaM ceva // 333 // kammehiM bhamADijjai uDDhamaho cAvi tiriyaloyaM ca / kammehiM ceva kijai suhAsuhaM jitti yaM kiMci // 334 // jahmA kammaM kuvvai kammaM deI haratti jaM kiMci / tahmA u savvajIvA akArayA huMti AvaNNA // 335 // purisitthiyAhilAsI itthIkammaM ca purisamahilasai / esA AyariyaparaMparAgayA erisI du suI // 336 // tahmA Na kovi jIvo abaMbhacArI u ajha uvaese / jahmA kammaM ceva hi kamma ahilasai idi bhaNiyaM // 337 // jahyA ghAei paraM pareNa ghAijae ya sA payaDI / eeNaccheNa kira bhaNNai paraghAyaNAmitti // 338 // tahmA Na kovi jIvo vaghAyao atthi ahma uvaese / jahmA kammaM ceva hi kammaM ghAedi idi bhaNiyaM // 339 // evaM saMkhuvaesaM je u parUviMti erisaM samaNA / tesiM payaDI kuvvai appA ya akArayA savve // 340 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zrI samayasAra ahavA maNNasi majhaM appA appANamappaNo kuNaI / eso miccha sahAvo tumheM eyaM muNaMtassa // 341 // appA Nicco asaMkhijapadeso desio u samayahi / Na vi so sakkai tatto hINo ahio ya kAuM je // 342 // jIvassa jIvarUvaM vittharado jANa loyamittaM khu / tatto so kiM hINo ahio ya kahaM kuNai davvaM // 343 // * aha jANao u bhAvo NANasahAveNa atthi itti mayaM / tahmA Na vi appA appayaM tu sayamappaNo kuNai // 344 // jIvane karatuM jJAnI ne, ajJAnI paNa karma; karma suvADe jIvane, jagADatuM paNa karma. 332 sukhI kare paNa karma ne, duHkhI kare paNa karma; karma kare mithyAtvI ne, asaMyamI paNa karma. 333 Urdhva adho iha lokamAM, bhramaNa karAve karma; kArya zubhAzubha thAya che, kare sarva te karma. 334 jethI karma saghaLuM kare, hartA dAtA soya; tethI TharatuM ema ke, jIva akAraka hoya. 335 puruSaveda strIne cahe, narane cahe strIveda; e AcAryaparaMparA, zrutino paNa saMketa. 336 tethI ama upadezamAM abrahmacArI na koya; karma ja icche karmane, zruti pratipAdana soya. 337 je prakRti parane haNe, parathI vaLI haNAya; nAmakarmanI prakRti te paraghAta kahAya. 338 tethI ama upadezamAM, ghAtaka jIva na koya; karma ja haNatuM karmane, kapilavacana che soya. 339 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra sAMkhyataNo upadeza e, prarUpe zramaNAbhAsa; tethI akartA jIva Thare, prakRti kartA khAsa. 340 "muja AtmA muja AtmAne kare' ema tuM mAna; te mithyAtvasvabhAva tuja, mithyA tuja pramANa. 341 AtmA sazAstra kahyo, nitya asaMkhya pradeza; karavA hInAdhika te, koI samartha na leza. 342 jIvapradeza vistArathI, loka pramANa gaNAya; hInAdhika nA thAya te, na jevadravya karAya. 343 jJAyakabhAva rahe kaho, jJAyakabhAve, sthita; to paNa AtmA Atmano, kartA nahIM khacIta. 344 sAMkhyamata pramANe prakRti kartA che ane AtmA kUTastha apariNAmI hovAthI akartA che. tene anusarIne keTalAka zramaNo paNa ema prarUpe che ke karmaprakRtio ekalI ja kartA che. jemake : jJAnAvaraNa karmanA udayathI ajJAna thAya che ane jJAnAvaraNa karmanA kSayopazamathI jJAna thAya che tethI karmavaDe ja AtmA ajJAnI ke jJAnI karAya che. tevI rIte nidrA nAmanA darzanAvaraNa karmanA udayathI nidrA Ave che ane tenA kSayopazamathI jAgRta thavAya che. tethI karmavaDe ja UMghADAya che, ke jagADAya che. 33ra vaLI zAtAvedanInA udaya vagara sukhanI prApti nathI tethI karma ja sukhI kare che ane azAtAvedanInA udayathI karma ja AtmAne duHkhI kare che. tema darzanamohanA udayathI jIva mithyAdraSTi thAya che ane cAritramohanA udayathI asaMyamI karAya che. 333 AnupUrvI karmanA udayathI jIva UMce devalokamAM, nIce narakamAM ane ticha madhyalokamAM laI javAya che. tethI karma vaDe ja jIvane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 zrI samayasAra traNa lokamAM bhramaNa karAvAya che. e rIte je kaMI zubha ke azubha thAya che te sarva paNa prazasta aprazasta rAga nAmanA karmavaDe ja karAya che. 334 kAraNa ke karma ja kare che, karma ja Ape che ane karma ja harI le che. te mATe sarva jIvo haMmezAM akartA ja che. Ama nizcaya karIne pachI teo bhagavAnanA vacanone sAMkhyamata anusAra ekAnta ghaTAve che ke, 335 AcArya paraMparAthI AvelI zruti paNa e ja artha kahe che ! ke puruSaveda nAmanuM karma strInI icchA kare che ane strIveda nAmanuM karma puruSanI icchA kare che. - 336 temAM karma ja karmanI abhilASA kare che. tethI amArA mata pramANe koI jIva abrahmacArI thato nathI. 337 vaLI paraghAta nAmakarma vaDe jIva parane haNe che ane upaghAta nAmakarmavaDe potAne haNe che ke duHkhI kare che, - 338 temAM karma ja karmano ghAtaka che. AtmA kadApi ghAtaka thato nathI. kAraNa ke te to sarvathA akartA che. 339 A pramANe je zramaNo sAMkhyamata anusAra zAstranuM prarUpaNa kare che teonA mata pramANe prakRti ekAnta karyA che ane sarva AtmAone ekAnta artApaNAnI prApti thAya che. 340 paraMtu jinavANI syAdvAdayukta che tethI ekAnta mAnanAra para te vANIno kopa Utaraze evA bhayathI teo apekSA palaTIne kahe che ke prakRti karma kare che ane "AtmA AtmAno kartA che." tathA prakAre vivAda karatA sAMkhyamatAnuyAyI ziSya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra pratye AcArya kahe che ke ema mAnavAno tAro svabhAva paNa mithyA che. 341 kAraNa ke AtmA nitya che ane asaMkhyAtapradezI che. tene hInAdhika karavAne koI samartha nathI, ema zAstramAM kahyuM che. arthAt AtmA nitya hovAthI tene banAvavAnuM prayojana nathI kAraNa ke nityapaNuM ne karAvApaNuM e bene virodha che. 342 261 vaLI lokAkAzanA pradezapramANa dareka AtmAnA pradezo che tene vadhaghaTa karavA koI samartha nathI. temaja sUkA ane bhInA cAmaDAnI jema niyamathI je saMkoca vistAra thAya che, tene paNa AtmA pote karato nathI. e prakAre AtmA AtmAno kartA nathI. 343 athavA ema kaho ke AtmA jJAyaka bhAvavALo hovAthI potAnA jJAnasvabhAvane kare che ane karmano kartA karma ja che, to te paNa mithyA che. kAraNa ke AtmA potAnA jJAnasvabhAvamAM sthira rahe, tyAre te jJAtApaNAne ane kartApaNAne atyaMta virodha hovAthI mithyAtvAdi thAya nahi. paraMtu mithyAtvAdi to thAya che ane te mithyAtvAdirUpa bhAvakarmanA kartA karma che ema je prarUpaNa karAya che te ajJAnarUpa vAsanAno ughADa che. AtmA jJAnasvabhAvI chatAM anAdithI mithyAtvAdinA udayamAM jJeyajJAnanA bhedarahitapaNe parane AtmA jANato, paryAya vizeSanI apekSAe ajJAna pariNAme pariNamavAthI tene bhAvakarmanuM kartApaNuM che. paraMtu e rIte anAdithI ajJAnabhAve pariNamatA AtmAne jyAre zeyajJAnanuM bhedavijJAna thAya che, tyAre AtmAne AtmA jANato paryAya vizeSanI apekSAe paNa jJAnasvarUpe eTale jJeyathI bhinna jJAnapariNAme pariNamato, mAtra jJAtA ja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 zrI samayasAra rahe che tyAre sAkSAt arjA thAya che. tyAre svabhAvano ja mAtra kartA hovAthI AtmA AtmAno kartA che ema kahI zakAya. paraMtu te pahelAM akartA athavA AtmA AtmAno kartA kahI zakAya nahi. 344 zArdUlavikrIDita mA'kartAramamI spRzantu puruSaM sAMkhyA ivApyArhatAH kartAraM kalayaMtu taM kila sadA bhedAvabodhAdadhaH / UrdhvaM tUddhatabodhadhAmaniyataM pratyakSamenaM svayaM pazyantu cyutakartRbhAvamacalaM jJAtAramekaM param // 205 // ahitanA matavALA jaino paNa AtmAne sAMkhyamatavAdInI peThe sarvathA akartA na mAno. paraMtu bhedajJAna thAya te pahelAM AtmAne sadA karmano kartA che ema jANo ane bhedajJAna thayA pachI prabaLapaNe potAnA jJAnadhAmamAM rahelA A AtmAne potAne kartAbhAvathI yuta thayelo eka parama acaLa jJAtA tarIke pratyakSapaNe jAo. (kalaza 205). have bauddha AtmAne kSaNika mAne che tene anusarIne koI ekAnta paryAyArthika nayanuM prarUpaNa kare che te mithyA che ema kahe che. mAlinI kSaNikamidamihaikaH kalpayitvAtmatattvaM nijamanasi vidhatte kartRbhoktrorvibhedam / apaharati vimohaM tasya nityAmRtaughaiH svayamayamabhiSicaMzciccamatkAra eva // 206 // ahIM koI eka A Atmatattvane ekAnta kSaNika mAnIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 263 potAnA manamAM kartA ne bhoktAmAM bheda kare che. paraMtu A adbhuta caitanyacamatkAra nitya amRtanA samudAyathI siMcAto pote ja tenA mohane dUra kare che. arthAt "huM chuM" "huM chuM" ema niraMtara anubhavamAM Ave che ane "bALAdi vaya traNyanuM jJAna ekane thAya" evA pratyakSa anubhavathI kSaNikavAda mithyA Thare che. (laza ra06) anuSTrapa vRttyaMzabhedato'tyaMtaM vRttimannAzakalpanAt / anyaH karoti bhuMkte'nya ityekAMtazcakAstu mA // 207 // avasthAnA palaTavAthI jo vastuno paNa sarvathA nAza kalpavAmAM Ave to anya kare anya bhogave, ema mAnavuM paDe. mATe tevuM ekAnta na prakAzo. (kalaza 207) tathA prakAre anekAMtane pragaTa karIne kSaNikavAdane niSedhe che :kehiMci du pajjaehiM viNassae Neva kehiMci du jIvo / jahyA tahmA kuvvadi so vA aNNo va NeyaMto // 345 // kehiMci du pajjaehiM viNassae Neva kehiMci du jIvo / jahmA tahmA vedadi so vA aNNo va NeyaMto // 346 // jo ceva kuNai so ciya Na veyae jassa esa siddhaMto / so jIvo NAyavvo micchAdiTThI aNArihado // 347 // aNNo karei aNNo paribhuMjai jassa esa siddhaMto / so jIvo NAyavvo micchAdiTThI aNArihado // 348 // koI paryAye jIva sthira, koI vaDe palaTAya; na to kartA e anya vA, nA ekAnta manAya. 345 koI paryAye jIva sthira, koI vaDe palaTAya; to bhoktA e anya vA, nA ekAnta manAya. 346 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 kartA te bhoktA nahIM, e mata gaNe pramANa; jANo mithyAvRSTi te, jinasiddhAnta-ajANa. 347 eka kare bhoktA avara, e mata gaNe pramANa; jANo mithyAvRSTi te, jinasiddhAnta-ajANa. 348 jIva pratisamaye thatA agurulaghuguNarUpa pariNamananI apekSAe kSaNika hovAthI ane acalita caitanya sAthe sadA rahenArA anvaya guNonI apekSAe nitya hovAthI koI prakAre nAza pAme che ane koI prakAre nAza pAmato nathI, ema jIvanuM svarUpa dvisvabhAvI che. tethI je kare che te ja bhogave che, ke eka kare che ane anya bhogave che ema ekAnte kahI zakAya nahi. zrI samayasAra ? ' tevI ja rIte paryAyArthika nayavibhAgathI jotAM jIva kSaNe kSaNe nAza pAme che ane dravyArthika nayavibhAgathI jotAM jIva jJAnAdiguNe nitya rahe che; tethI je kare che te ja bhogave che athavA eka kare che ane anya bhogave che ema ekAnte kahI zakAya nahi. A pramANe anekAnta hovA chatAM je vartamAnanI kSaNa che te ja paramArthathI vastupaNuM che, ema vastunA aMzamAM saMpUrNa vastupaNuM kalpIne, zuddha vartamAnabhAvarUpa ekAMta RRjIsUtranayanA pakSamAM sthita thaIne, jeo bauddhamatanI samAna kahe che ke, je kare che te to nAza pAme che tethI te vedato nathI ema ekAnte jeo mAne che teo arhatanA syAdvAda matane na jANatA hovAthI mithyAvRSTi che. Jain Educationa International athavA phaLa bhogavatI vakhate anya paryAya Upaje che tethI anya kare che anya bhogave che, ema ekAnte je mAne che te paNa mithyAdRSTi che, arhatanA matamAM nathI; kAraNake vRttiaMza-paryAya For Personal and Private Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra avasthAbhedonuM kSaNikapaNuM hovA chatAM vRttima-dravya-vasturUpa caitanyacamatkAra je TaMkotkIrNa che teno aMtaramAM pratibhAsa thAya che. tethI vastu ekAnte nitya ke anitya nathI. zArdUlavikrIDita $ AtmAnaM parizuddhamIpsubhirativyAptiM prapadyAndhakaiH kAlopAdhibalAdazuddhimadhikAM tatrApi matvA paraiH / caitanyaM kSaNikaM prakalpya pRthukaiH zuddharjusUtreritai - rAtmA vyujjhita eSa hAravadaho niHsUtramuktaikSibhiH // 208 // 265 sarvathA zuddha AtmAne grahaNa karavAnI icchAvALA potAne mAnatA, vadhAre samayavALo AtmA letAM temAM kALanI upAdhi lAgIne ativyApti thavAthI ghaNI azuddhi Avaze ema mAnIne, vartamAna samayavartI paryAyane grahaNa karanAra zuddha RsUtranayathI prerAyelA evA keTalAka TUMkI dRSTivALAo tathA pRthuko (bauddho)e AtmAne kSaNika kalpIne, sUtra rahita mAtra eka eka motIne jonAra jema hArane tajI de tevI rIte, dravya ane paryAyathI nityAnitya evo je vAstavika AtmA tene choDI dIdho che. (kalaza 208) vA zArdUlavikrIDita karturvedayituzca yuktivazato bhedo'stvabhedo'pi kartA vedayitA ca mA bhavatu vA vastveva saMciMtyatAm / protA sUtra ivAtmanIha nipuNairbhettuM na zakyA kvacit ciccintAmaNimAlikeyamabhito'pyekA cakAstveva naH // 209 // yuktinA vazathI bhale AtmAmAM kartA ane bhoktAno bheda ho ke abheda ho athavA AtmA kartA ane bhoktA nathI ema paNa ho paraMtu temAM vastuno ja yathArtha vicAra thavo joIe, kAraNa ke A Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zrI samayasAra lokamAM buddhimAna puruSo vaDe sUtramAM parovelI mALA samAna AtmAmAM parovAyelI caitanyanA bhAvarUpa ciMtAmaNinI mALA kadApi bhinna karI zakAtI nathI, tethI te amane cAre bAjAthI akhaMDa ekarUpe ja prakAzo. (kalaza 209) bhAvArtha - paryAya sahita chatAM AtmA vastupaNe eka akhaMDa che. rathoddhatA vyAvahArikadRzaiva kevalaM kartR karma ca vibhinnamiSyate / nizcayena yadi vastu ciMtyate kartR karma ca sadaikamiSyate // 210 // vyavahAradRSTithI ja mAtra kartA ane karma bhinna manAya che. jo nizcaya-paramArthadraSTithI vastuno vicAra karavAmAM Ave to kartA ane karma sadA ekarUpe manAya. ' (kalaza 210) have vastusthiti jema che tema vyavahAra ane nizcayanayathI syAdvAdapUrvaka darzAve che. arthAt vyavahArathI bhAvakarmane nimitte je dravyakarma baMdhAya che ane AtmAne vibhAvamAM preranAra puNyapAparUpe je dravyakarma udaya Ave che, teno AtmA bhinnapaNe kartA ne bhoktA manAya che; ane nizcayathI to potAnAM samaye samaye thatAM pariNAmarUpa bhAvakarmano ja AtmA kartA tema ja bhoktA che. te dRSTAMta dvArA kahe che : jaha sippio u kammaM kuvvai Na ya so u tammao hoi| taha jIvo vi ya kammaM kuvvai Na ya tammao hoi // 349 // jaha sippio u karaNehiM kuvvai Na so u tammao hoi / taha jIvo karaNehiM kuvvai Na ya tammao hoi // 350 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra jaha sippio u karaNANi gilai Na ya so u tammao hoi / taha jIvo karaNANi u gilai Na ya tammao hoi // 351 // jaha sippio u kammaphalaM bhuMjai Na ya so u tammao hoi / taha jIvo kammaphalaM bhuMjai Na ya tammao hoi // 352 // evaM vavahArassa u vattavvaM darisaNaM samAseNa / suNu Nicchayassa vayaNaM pariNAmakayaM tu jaM hoi // 353 // jaha sippio u ciTuM kubvai havai ya tahA aNaNNo se / taha jIvovi ya kammaM kuvvai havai ya aNaNNo se // 354 // jaha ciTuM kuvvaMto u sippio Nicca dukkhio hoi / tatto siyA aNaNNo taha ciTuMto duhI jIvo // 355 // karma kare zilpI chatAM, bane na tanmaya jema; karma kare oNva te chatAM, bane na tanmaya ema. 349 karaNa vaDe zilpI kare, bane na tanmaya jema; karaNa vaDe jIMva paNa kare, bane na tanmaya tema. 350 karaNa grahe zilpI chatAM, bane na tanmaya jema; karaNa grahe oNva te chatAM, bane na tanmaya tema. 351 zilpI karmaphaLa bhogave, bane na tanmaya jema; jIva karmaphaLa bhogave, bane na tanmaya tema. 35ra saMkSepe vyavahArano, e mata kahyo vicAra; sAMbhaLa nizcaya vacana je, nijapariNati AdhAra. 353 zilpI je ceNa kare, te tenAthI ananya; tema jIva ceSTA kare, tethI teya ananya. 354 ceSTA karato zilpI je, duHkhI bane sadaiva; duHkhathI jema ananya te, ceSTAthI duHkhI jIva. 355 jema koI zilpI, suvarNakArAdi potAthI bhinna evAM kuMDalAdi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 268 karmane kare che, potAthI bhinna evAM hathoDI vagere karaNa (sAdhano) vaDe kare che; tathA te karmanA badalAmAM gAmamAMthI je dhanAdi maLe tene bhinnapaNe bhogave che paraMtu pote kuMDala sAthe, karaNa sAthe ke dhana sAthe ekarUpa tanmaya thato nathI, tevI rIte jIva paNa potAthI bhinna evAM dravyakarmane kare che, potAthI bhinna evA manavacanakAyArUpa karaNavaDe kare che; tema ja karmanA phaLarUpa puNyapApanA udayane bhinnapaNe bhogave che paraMtu pote karma sAthe, karaNa sAthe ke karmaphaLa sAthe ekarUpa tanmaya thato nathI. ema vyavahAranuM kathana uparokta cAra gAthAmAM dRSTAMta sahita saMkSepamAM karyuM. have be gAthAmAM he ziSya ! tuM nizcayanuM kathana sAMbhaLa ke je AtmAnAM pariNAmanA AdhAre . karAyeluM che. jema koI zilpI-suvarNakAra Adi kArIgara huM kuMDalAdi A A prakAre karuM chuM evA AtmapariNAmarUpa karmane tanmayapaNe kare che tevI rIte jIva paNa potAnI zuddha pariNatinA abhAvamAM mithyAtvarAgAdi bhAvarUpa karmane tanmayapaNe kare che. kArya karato suvarNakAra jema zramathI duHkha lakSaNavALA AtmapariNAmanI ceSTAnnurUpa karmaphalane tanmayapaNe bhogave che tema potAnA zuddha AtmAnubhavarUpa sukhanA abhAvamAM jIva vibhAvathI duHkhalakSaNavALA AtmapariNAmanI ceSTAnnurUpa karmaphalane tanmayapaNe bhogave che. arthAt zilpIne harSazokanA je pariNAma thAya che te kAryanA zrama sahita hovAthI duHkharUpa ja che. tema jIvane karmajanita harSazokanAM je pariNAma thAya che te vibhAvasahita hovAthI vAstavika duHkharUpa ja che. ema AtmA bhAvakarmano tanmayapaNe kartA ne bhoktA che paNa dravyakarma sAthe tanmaya nathI, mAtra nimittanaimittika saMbaMdha che tethI dravyakarmano kartA-bhoktA vyavahArathI kahevAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra nardaTaka nanu pariNAma eva kila karma vinizcayataH sa bhavati nAparasya pariNAmina eva bhavet / na bhavati kartRzUnyamiha karma na caikatayA sthitiriha vastuno bhavatu kartR tadeva tataH // 211 // 269 nizcayathI je pariNamanAra vastu-kartA che, te ja kharekhara karma thAya che. kAraNa ke karma-pariNAma potAnAM (pariNAmI dravyanAM) ja thAya che, anya dravyanAM nahi. A jagatamAM kartA vinAnuM karma nathI ane vastunI sthiti ekarUpe-phUTastha apariNAmI-nathI; tethI AtmAnA pariNamavArUpa kartApaNAthI ja pariNAmarUpa karma thAya che, te bhale ho. (kalaza 211) have eka dravya anya dravyarUpe pariNamatuM nathI. dareka potapotAnA guNomAM ja pariName che evI vastusthitine nizcaya ane vyavahArathI daza gAthAmAM AgaLa darzAvaze. te viSe prathama traNa kalaza kahe che : pRthvI bahirluThati yadyapi sphuradanaMtazaktiH svayaM tathApyaparavastuno vizati nAnyavastvantaram / svabhAvaniyataM yataH sakalameva vastviSyate svabhAvacalanAkulaH kimiha mohitaH klizyate // 212 // jo ke vastumAM anaMta zakti prakAze che-vikase che, to paNa eka vastunI aMdara anya vastu praveza karatI nathI, bahAra ja rahe che. ema sarva vastu potapotAnA svarUpamAM niyamathI 2he te iSTa che, chatAM zA mATe A jIva saMsAramAM mohane vaza thaIne potAnA svabhAvathI calita thavAnuM mAnIne vyAkuLa thato klezayukta For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 zrI samayasAra thAya che ?! (kalaza ra12) rathoddhatA vastu caikamiha nAnyavastuno yena tena khalu vastu vastu tat / nizcayo'yamaparo parasya kaH / kiM karoti hi bahirjuThannapi // 213 // eka vastu anya vastunI thatI nathI, tethI kharekhara te vastu vasturUpa ja rahe che. A nizcaya che. tethI bAhya saMsarga chatAM eka bIjIne zuM kare? (kalaza 213) rathoddhatA yattu vastu kurute'nyavastunaH kiMcanApi pariNAminaH svayam / vyAvahArikadRzaiva tanmataM nAnyadasti kimapIha nizcayAt // 214 // eka vastu anya svayaM pariNAmI vastune kaMI paNa kare che, evI je mAnyatA che te mAtra vyavahAradraSTithI che. paraMtu nizcayathI to vastu svayaM pariName che. tene pariNamAvanAra anya koI vastu A jagatamAM che nahi. (kalaza 214) te nizcaya ane vyavahAra draSTine ahIM kSetikA athavA khaDIcUnAnA draSTAMtathI samajAve che :jaha seDiyA du Na parassa seDiyA seDiyA ya sA hoi / taha jANao du Na parassa jANao jANao so du // 356 // jaha seDiyA duNa parassa seDiyA seDiyA ya sA hoi / taha pAsao du Na parassa pAsao pAsao so du // 357 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra jaha seDiyA du Na parassa seDiyA seDiyA ya sA hoi / taha saMjao du Na parassa saMjao saMjao so du // 358 // jaha seDiyA du Na parassa seDiyA seDiyA ya sA hoi / taha daMsaNaM du Na parassa daMsaNaM daMsaNaM taM tu // 359 // evaM tu NicchayaNayassa bhAsiyaM NANadaMsaNacaritte / suNu vavahAraNayassa ya vattavvaM se samAseNa // 360 // jaha paradavvaM seDadi hu seDiyA appaNo sahAveNa. / taha paradavvaM jANai NAyA vi sayeNa bhAveNa // 361 // jaha paradavvaM seDadi hu seDiyA appaNo sahAveNa / taha paradavvaM passai jIvo vi sayeNa bhAveNa // 362 / / jaha paradavvaM seDadi hu seDiyA appaNo sahAveNa / taha paradavvaM vijahai NAyA vi sayeNa bhAveNa // 363 // jaha paradavvaM seDadi hu seDiyA appaNo sahAveNa / taha paradavvaM saddahai sammadiTThI sahAveNa // 364 // evaM vavahArassa du viNicchao NANadaMsaNacaritte / bhaNio aNNesu vi pajaesu emeva NAyavvo // 365 // sebha 5 52nI nahIM, uii to 52535; , jJAyaka tema na para taNo, jJAyaka jJAyakarUpa. 356 jema khaDI paranI nahIM, khaDI to khaDI svarUpa; darzaka tema na anyano, darzaka darzakarU5, 357 jema khaDI paranI nahIM, khaDI to khaDI svarUpa; saMyata tema na anyano, saMyata saMyatarUpa. 358 jema khaDI paranI nahIM, khaDI to khaDIsvarUpa; darzana tema na anyanuM, darzana darzanarUpa. 359 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27ra zrI samayasAra darzana jJAna caraNa viSe e nizcaya-bhASita; have suNo saMkSepathI, nayavyavahAra kathita. 360 parane zveta kare khaDI, nija svabhAve jema; jJAtA parane jANato, sahaja svabhAve tema. 36 1 parane zveta kare khaDI, nija svabhAve jema; parane dekhe jIva paNa, sahaja svabhAve tema. 362 parane zveta kare khaDI, nija svabhAve jema; jJAtA parane tyAgato, sahaja svabhAve tema. 363 parane zveta kare khaDI, nija svabhAve jema; parane zraddhe samakitI, sahaja svabhAve tema. 364 darzanazAnacaraNa viSe, nirNata e vyavahAra; tema bIjA paryAyano, laho spaSTa nirdhAra. 365 - jemake kSetikA-khaDIno svabhAvathI ja zvetaguNathI bharapUra che. tenAthI bhIMta vagere sapheda karAya che evo vyavahAra che, paraMtu temAM khaDI bhIMtanuM zuM kare che ? ane zuM nathI karatI ? e banne prakAra vicArAya che. jo khaDI bhIMtane sapheda karavAthI bhIMtanI thatI hoya to te khaDIno nAza thAya paraMtu ema eka dravya anya dravyarUpe pariNamatuM nathI; tethI khaDI bhIMtarUpa thatI nathI, paraMtu svasvAmIaMza che. arthAt khaDI to khaDIrUpe ja rahe che, ema nizcaya che. e rIte khaDI pote khaDIrUpe ja rahevA chatAM potAnA kSetaguNanA samudAyathI bhIMtane sapheda kare che ema vyavahAra che. tevI rIte Atmadravya svabhAvathI ja jJAnaguNathI bharapUra che. tenAthI pudgalAdi paradravya jaNAya che evo vyavahAra che, paraMtu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 203 temAM AtmA jJeyanuM zuM kare che ? ane zuM nathI karato ? e banne prakAra vicArAya che : jo AtmA jJeyane jANavAthI zeyarUpa thato hoya to AtmAno nAza thAya, paraMtu ema eka dravya anya dravyarUpe pariNamatuM nathI; tethI AtmA jJeyarUpa thato nathI. paraMtu svasvAmIaMza che. arthAt AtmA AtmAno ja svAmI che eTale AtmA AtmArUpe ja rahe che ema nizcaya che. e rIte AtmA AtmArUpe ja hovA chatAM potAnA jJAnaguNanA pariNamanathI zeyane jANe che ema vyavahAra che. jJAnanA dRSTAMta pramANe darzana (dekhavuM), saMyama (cAritra, tyAga), darzana (zraddhA) ityAdi guNo AtmAnA svabhAvarUpa ja che. paradravyane dekhavA, tyAgavA ke zraddhavA chatAM AtmA AtmArUpe ja rahe che ema nizcaya che. AtmA paradravyane dekhe che, tyAge che, zraddhe che ema kahevuM e vyavahAra che. bhAvArtha:- jema zvetatA khaDIno svabhAva che tema jJAna, darzana, saMyama, zraddhA ityAdi AtmAnA aneka svAbhAvika guNo che. te guNone AdhAre AtmA jANe, dekhe, tyAge, zraddhe chatAM AtmAne paradravya sAthe abhedatA thatI nathI ema nizcaya che; ane jema khaDI bhIMtane zveta kare che tema AtmA parane jANe che, dekhe che, tyAge che, zraddhe che ityAdi kahevAya che te vyavahAra che. arthAt AtmA 52mAM jato nathI ke paradravya AtmAmAM AvatuM nathI tethI nizcayathI to AtmA potAnA svarUpane ja tanmayapaNe jANe che, dekhe che, zraddhe che ane potAnA ja vibhAvone tyAge che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 zrI samayasAra zArdUlavikrIDita zuddhadravyanirUpaNArpitamatestattvaM samutpazyatonaikadravyagataM cakAsti kimapi dravyAMtaraM jAtucit / jJAnaM jJeyamavaiti yattu tadayaM zuddhasvabhAvodaya: kiM dravyAMtaracuMbanAkuladhiyastattvAccyavaMte janAH // 215 // zuddhadravyanA kathanamAM arpita che buddhi jenI evA tattvane samyaka prakAre jonAra manuSyane eka dravyamAM anya dravya kaMI paNa praveza karIne raheluM che ema kadApi bhAsatuM nathI. jJAna je zeyane jANe che te tenA zuddha svabhAvano ja udaya che. tema chatAM anya dravyane grahaNa karavAnI icchAthI vyAkuLa buddhivALA loko nirarthaka zA mATe potAnA svarUpathI zruta thAya che ? (kalaza 215) maMdAkrAMtA zuddhadravyasvarasabhavanAtkiM svabhAvasya zeSamanyad dravyaM bhavati yadi vA tasya kiM syAtsvabhAvaH / jyotsnArUpaM snapayati bhuvaM naiva tasyAsti bhUmirjJAnaM jJeyaM kalayati sadA jJeyamasyAsti naiva // 216 // zuddha Atmadravya svarase pariName tyAM svabhAva sivAya bIjAM zuM hoya? athavA jo te anya dravyarUpa thAya to pachI teno svabhAva zuM rahe ? cAMdanInuM rUpa bhUmine ujALe che paraMtu bhUmi cAMdanInI thatI nathI ja, tema jJAna zeya padArthone sadA jANe che paraMtu joya padArtho jJAnarUpa thatA nathI ja. zeya zeya rahe che ne jJAna jJAna rahe che. (kalaza ra16) maMdAkrAMtA : rAjayamudate tAvatatra yAvat jJAnaM jJAnaM bhavati na punarbAdhyatAM yAti bodhyam / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra jJAnaM jJAnaM bhavati tadidaM nyakkRtAjJAnabhAvaM bhAvAbhAvo bhavati tirayan yena pUrNasvabhAvaH // 217 // 275 AtmAmAM rAgadveSa tyAM sudhI udaya thAya che ke jyAM sudhI jJAna jJAnarUpe ane jJeya jJeyarUpe bhinna jaNAtAM nathI. tethI jeNe te ajJAnabhAva dUra karyo che evuM A jJAna jJAnarUpe pariNamo ke jethI te bhAvAbhAva-rAgadveSa zamAI jaI pUrNa svabhAva pragaTa thAya. (uAza 217) AtmA anyadravyarUpe pariNamato nathI chatAM je padravyamAM rAgadveSa thAya che te zAthI thAya che ? e have vicArAya che. temAM prathama rAgadveSane choDavA mATe viSayAdi nimittakAraNono ghAta karavA mAgatA ziSyane upAdAna kAraNanI mukhyatA darzAve che. rAgadveSa TALavAno upAya ajJAnabhAva dUra karavo e che te duhe che : daMsaNaNANacaritaM kiMci vi Natthi du aceyaNe visaye / tahmA kiM ghAdayade cedayidA tesu visaesu // 366 // daMsaNaNANacaritaM kiMci vi Natthi du aceyaNe kamme / tahmA kiM ghAdayade cedayidA tammi kammamhi // 367 // daMsaNaNANacaritaM kiMci vi Natthi da aceyaNe kAye / tahyA kiM ghAdayade cedayidA tesu kAyesu // 368 // NANassa daMsaNassa ya bhaNio ghAo tahA caritassa / Navi tahiM puggaladavvassa ko'vi ghAo u NichiTTo // 369 // jIvassa je guNA kei Natthi khalu te paresu davvesu / tahmA sammAiTThissa Natthi rAgo u visaesu ||370 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra76 zrI samayasAra rAgo doso moho jIvasseva ya aNaNNapariNAmA / eeNa kAraNeNa u saddAdisu Natthi rAgAdi // 371 // darzana-jJAna-caritra to, jaDa viSaye na jarAya; tethI te viSayo taNo, oNva hattA na gaNAya. 366 darzana-jJAna-caritra to, jaDa karme na jarAya; tethI te jaDa karmano, oNva hattA na gaNAya. 367 darzana-jJAna-caritra to, jaDa kAye na jarAya; tethI te jaDa kAyano, jIva hattA na gaNAya. 368 darzana-zAna-caritrano, jIva kare upaghAta; paNa nahi pudgala dravyano, siddhAnta vikhyAta. 369 paradravya ekeya nA, jIvaguNa khare jaNAya; tethI na samyavruSTine, viSaye rAga jarAya. 370 rAga dveSa ne moha e, oNvanA ananya bhAva; tethI na zabdAdika viSe, rAgAdika-sadbhAva. 371 je jethI abhinna hoya te tenA ghAtathI haNAya che. jemake pradIpanA ghAtathI prakAza haNAya che ane prakAzanA ghAtathI pradIpa haNAya che. paraMtu je jethI bhinna hoya te tenA ghAtathI haNAya nahi. jemake ghaDAmAM rahela dIpaka ghaDAthI bhinna che, tethI te dIpakanA ghAtathI ghaDAno nAza thato nathI ane ghaDAnA ghAtathI dIpakano nAza thato nathI. tevI rIte AtmAnA dharma jJAnadarzanacAritra che te pudgaladravyanA ghAtathI haNAtA nathI ane jJAnadarzanacAritranA ghAtathI 5gala dravyano nAza thato nathI. tethI darzanazAnacAritra pudgaladravyamAM nathI, ema siddha thAya che. nahi to pudgaladravyanA ghAtathI jJAnAdino ghAta ne jJAnAdinA ghAtathI pudgaladravyano ghAta anivAryapaNe thAya. e ja pramANe je koI paNa jIvanA guNo che, te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 277 sarve paradravyamAM nathI ema samyapha rIte ame dekhIe chIe. nahi to upara kahyuM tema jIvaguNanA ghAtathI pudgaladravyano ghAta ane pudgaladravyanA ghAtathI jIvaguNano ghAta anivAryapaNe thavo saMbhave. jo ema che to samyagdaSTine viSayomAM rAga kyAMthI thAya? arthAt na ja thAya. to pachI rAgAdine utpanna karanArI khANa kaI che ? arthAt rAgadveSanI utpatti zAthI che? rAgadvepamodAdi jIvanAM ja ajJAnamaya. pariNAma che, tethI cetana che ane viSayo acetana paradravya hovAthI te rAgadveSAdi viSayomAM vartatA nathI. vaLI te ajJAnamaya bhAva hovAthI samyagdaSTine saMbhavatA nathI. ema viSayomAM na vartatA ane samyagadRSTine na saMbhavatA te rAgadveSa nizcayathI abhAvarUpa ja che. arthAt rAgadveSanI utpatti ajJAnathI che, jJAnavRSTithI jotAM te jaNAtA nathI. - tAtparya ke darzanajJAnacAritra cetananA guNo che te acetana evA zabdAdi pAMca indriyanA viSayomAM, jJAnAvaraNAdi dravyakarmamAM ane audArikAdi pAMca zarIramAM nathI. tethI te viSayAdino ghAta karavAnuM AtmAne zuM prayojana che ? paraMtu zabdAdi paMcendriyanA viSayonI abhilASArUpa, dravyakarmanA nimittabhUta ane kAyAnA mamatvarUpa je mithyAjJAna che teno nirvikalpa samAdhidvArA ghAta karavo joIe. tevI ja rIte mithyAcAritrano tyAga karavo e ja rAgadveSa dUra karavAno upAya che. maMdAkrAMtA rAgadveSAviha hi bhavati jJAnamajJAnabhAvAt tau vastutvapraNihitadRzA dRzyamAnau na kiMcit / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 zrI samayasAra samyagdRSTiH kSapayatu tatastattvadRSTyA sphuTatau jJAnajyotirvvalati sahajaM yena pUrNAcalArciH // 218 // A jagatamAM jJAna ajJAnabhAve pariNamavAthI ja rAgadveSa thAya che, paraMtu vAstavika rIte sthira upayogarUpa jJAnacakSuthI jovAmAM Ave to te rAgadveSa kyAMya dekhAtA nathI. tethI samyagdaSTi jIve tattvadRSTithI spaSTapaNe jovAvaDe te rAgadveSano kSaya karavo, ke jethI pUrNa ane acaLa prakAzavALI jJAnajyoti sahaja pragaTa thaIne dIpe che. (kalaza 218) zAlinI rAgadveSotpAdakaM tattvadRSTyA nAnyad dravyaM vIkSyate kiMcanApi / sarvadravyotpattirantazcakAsti vyaktAtyaMtaM svasvabhAvena yasmAt // 219 // tattvadraSTithI jotAM rAgadveSane utpanna karanAra koI paNa anya dravya dekhAtuM nathI kAraNa ke sarva dravyonI utpatti atyaMta pragaTapaNe potapotAnA svabhAvavaDe aMtaramAM thatI prakAze che. (kalaza 219) nizcayanayamAM upAdAna kAraNanI mukhyatA che tethI AtmAnAM azuddha pariNAma te ja rAgadveSa thavAmAM mukhya kAraNa kahyAM che. acetana evA viSayAdi cetana rAgAdine utpanna karavAmAM kAraNa nathI, ema nizcaya che. te kahe che : aNNadavieNa aNNadaviyassa Na kIrae guNuppAo / tahmA u savvadavvA uppajaMte sahAveNa // 372 // Upaje nahi ko dravyathI, paranA guNa jarAya; dravyomAM pariNAma to, sahaja svabhAve thAya. 37ra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 279 jevI rIte mATIno ghaDo bane che te kuMbhArarUpe thato nathI paraMtu acetana mATIrUpe ja rahe che, tema dareka dravya paryAya palaTavA chatAM potAnA svabhAve ja utpanna thAya che. eka dravya anya dravyanA guNone utpanna karI zake nahi; kAraNake dravya potAnA guNomAM ja pariName che, potAthI bhinna evA nimittanA guNone dhAraNa karatuM nathI. tethI rAgAdine utpanna karanAra pAradravya che ema ame mAnatA nathI. mATe te viSayAdi paradravya pratye ame kopa karatA nathI. ' mAlinI yadiha bhavati rAgadveSadoSaprasUtiH kataradapi pareSAM dUSaNaM nAsti tatra / svayamayamaparAdhI tatra sarpatyabodho bhavatu viditamastaM yAtvabodho'smi bodhaH // 220 // A jagatamAM je rAgadveSanI utpatti thAya che, temAM paradravyano jarA paNa doSa nathI. A AtmA pote aparAdhI thAya tyAre tyAM ajJAna phelAya che, ema sarvane vidita thAo, ane te ajJAna asta pAmo. huM to jJAnarUpa chuM. (kalaza 220) rathoddhatA rAgajanmani nimittatAM paradravyameva kalayaMti ye tu te / uttaraMti na hi mohavAhinIM / zuddhabodhavidhurAMdha buddhayaH // 221 // rAgadveSanI utpattimAM je paradravyane ja kAraNa mAne che, te zuddhabodhathI rahita aMdhabuddhivALAo moharUpI nadIne oLaMgI zaktA ja nathI. " (kalaza 221) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 zrI samayasAra tAtparya ke anAdikALathI saMsAramAM bhamatAM mokSamArga eTale kAraNasamayasAranI prApti thavI uttarottara atyaMta durlabha che. te jyAre kALalabdhi pAmIne jIva mithyAtvAdi sAta prakRtino upazama, kSayopazama ke kSaya kare ane cAritramohano paNa upazama, kSayopazama ke kSaya kare tyAre tattvanI zraddhA, jJAna ane rAgadveSarahita cAritra ema bheda ratnatrayAtmaka vyavahAra-kAraNasamayasAra prApta thAya che, jenAthI zuddhAtmatattvanA zraddhAnajJAnacAritrarUpa abheda ratnatrayAtmaka, nirvikalpasamAdhirUpa nizcaya-kAraNasamayasAranI prApti thAya che. tenAthI kevalajJAnAdi anaMtacatuSTayanI prAptirUpa kAryasamayasAranI prApti thAya che. bAhya upAyorUpa vyavahAra mokSamArga ane AtmAnI zuddhirUpa nizcaya mokSamArga ema kAraNasamayasAra be prakAre che. te kAraNasamayasArathI rahita ajJAnI jIvane viSayomAM rAgadveSa thAya che. tenAM ajJAna ane rAgadveSa dUra karavA ahIM upadeza Ape priMdiyasaMthuyavayaNANi poggalA pariNamaMti bahuyANi / tANi suNiUNa rUsai tUsai ya puNo ahaM bhaNio // 373 // poggaladavvaM saddattapariNayaM tassa jai guNo aNNo / tahmA Na tumaM bhaNio kiMcivi kiM rUsasi abuddho // 374 // asuho suho va saddo Na taM bhaNai suNasu maMti so ceva / Na ya ei viNiggahiuM soyavisayamAgayaM sadaM // 375 // asuhaM suhaM va rUvaM Na taM bhaNai piccha maMti so ceva / Na ya ei viNiggahiuM cakkhuvisayamAgayaM rUvaM // 376 // asuho suho va gaMdho Na taM bhaNai jiggha maMti so ceva / Na ya ei viNiggahiuM ghANavisayamAgayaM tu gaMdhaM // 377 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra asuho suho va raso Na taM bhaNai rasaya maMti so ceva / / Na ya ei viNiggahiuM rasaNavisayamAgayaM tu rasaM // 378 // asuho suho va phAso Na taM bhaNai phusasu maMti so ceva / .. Na ya ei viNiggahiuM kAyavisayamAgayaM phAsaM // 379 // asuho suho va guNo Na taM bhaNai bujha maMti so ceva / . Na ya ei viNiggahiuM buddhivisayamAgayaM tu guNaM // 380 // asuhaM suhaM va davvaM Na taM bhaNai bujjha maMti so ceva / Na ya ei viNiggahiuM buddhivisayamAgayaM davvaM // 381 // eyaM tu jANiUNa uvasamaM va gacchaI mUDho / NiggahamaNA parassa ya sayaM ca buddhiM sivamapatto // 382 // niMdA stuti vacanorUpI, pula pariNati thAya; mane kahyuM" gaNI suNI dhare, roSa toSa jIva tyAMya. 373. zabdapaNuM pudgalataNuM, jaDa guNa tujathI anya; tane kahI te zuM zake ? roSa kare zuM ajJa ? 374 zabda zubhAzubha nA kahe, "tuM suNa mujane" ema; jIva paNa grahavA jAya nA, zabda karNagata tema; 375 rUpa zubhAzubha nA kahe, "tuM jo mujane' ema; jIva paNa grahavA jAya nA, cakSugata rU5 tema; 376 gaMdha zubhAzubha nA kahe, "sUMgha mane tuM" ema; jIva paNa grahavA jAya nA, gaMdhaghANagata tema; 377 zubha azubha rasa nA kahe, "cAkha mane tuM ema; jIva paNa grahavA jAya nA, rasanAgata rasa tema; 378 sparza zubhAzubha nA kahe, "sparza mane tuM" ema; jIva paNa grahavA jAya nA, sparza kAyagata tema; 379 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 zrI samayasAra guNa zubhAzubha nA kahe, "jANa mane tuM' ema; jIva paNa grahavA jAya nA, matigocara guNa tema; 380 dravya zubhAzubha nA kahe, "jANa mane tuM ema; jIva paNa grahavA jAya nA, dravya matigata tema. 381 mUDha AvuM jANyA chatAM, bane na upazamavaMta; zivabuddhi pAmyA vinA, paragrahaNe matimaMta 382 ghaTa vagere padArthone pradIpa prakAze che tyAre jema koI devadatta yajJadattane hAtha pakaDIne kahe tema ghaTAdi bAhya padArtho "mane prakAzita karo" ema pradIpane preraNA karatA nathI ane pradIpa paNa lohacuMbakathI AkarSAyelI soyanI jema potAnuM sthAna choDIne prakAzavA mATe ghaTAdinI samIpa jato nathI. paraMtu prakAzavuM e pradIpano svabhAva che. te vastusvabhAva hovAthI parathI utpanna thavA tathA parane utpanna karavAne azakya che. tethI ghaTAdinI hAjarImAM ke gerahAjarImAM paNa pradIpa potAnA svarUpathI ja prakAze che. ema svarUpathI ja prakAzatA te pradIpane, vastusvabhAvathI ja vicitrarUpe pariNAmelA sArA narasA ghaTapaTAdi padArtho leza paNa vikriyA mATe thatA nathI. tevI rIte AtmA bAhya padArthone jANe che tyAre te padArtho ne tenA guNo zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza Adi jema koI devadatta yajJadattane hAtha pakaDIne kahe tema "mane sAMbhaLa ," "mane jo" "mane suMdha" mane cAkha," "mane sparza" ema potAne jANavAnA kAryamAM AtmAne joDatA nathI; ane AtmA paNa lohacuMbakathI AkarSAyelI soyathI jema potAnuM sthAna choDIne jANavA mATe te viSayonI samIpa jato nathI. paraMtu jANavuM e AtmAno svabhAva che. te vastu svabhAva hovAthI parathI utpanna thavA tathA parane utpanna karavAne azakya che. tethI viSayonI hAjarImAM ke gerahAjarImAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 283 paNa AtmA potAnA svarUpathI ja jANe che. ema svarUpathI ja jANatA te AtmAne, vastusvabhAvathI ja vicitra pariNatine prApta thatA sArA narasA zabdAdi bAhya padArtho leza paNa vikriyAne mATe thatA nathI. A pramANe AtmA jANavAmAM AvatAM padArthothI sadA udAsIna ja che, ema vastusthiti che. tema chatAM je rAgAdi thAya che, tenuM kAraNa ajJAna che. kemake potAnuM svarUpa na jANanAra ajJAnI jIvane rAga dveSa thAya che. kAraNa-samayasArathI yukta jJAnIne rAgadveSa thatA nathI. - zaMkA :- baMdha adhikAranI gAthA ra78,279 mAM Ape kahyuM hatuM ke rAgAdimAM para evuM dravyakarma nimitta che ane AtmA to sphaTika samAna zuddha che ane ahIM rAgAdi thavAmAM paradravya kAraNa nathI paraMtu AtmAno buddhidoSa athavA ajJAna kAraNa che ema kaho cho, e pUrvApara virodha che. samAdhAna - tyAM baMdha adhikAramAM jJAnI jIvanI mukhyatA hatI, tethI jJAnI rAgAdimAM pariNamatA nathI ema kahyuM hatuM ane ahIM ajJAnI jIvane saMbodhIne kahyuM che, tethI virodha nathI. vyavahAra ane nizcaya kAraNasamayasArathI rahita ajJAnI jIva potAnI buddhinA doSathI zabdAdi viSayone bahAne rAgAdi rUpe pariName che, temAM para evA zabdAdino doSa nathI ema ahIM kahevuM che. zArdUlavikrIDita pUrNakAcyutazuddhabodhamahimA bodho na bodhyAdayaM / yAyAtkAmapi vikriyAM tata ito dIpaH prakAzyAdiva / tadvastusthitibodhavaMdhyadhiSaNA ete kimajJAnino rAgadveSamayI bhavaMti sahajAM muMcaMtyudAsInatAm // 222 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra pUrNa eka acyuta zuddha bodhamahimAvALo, jJAnasvarUpa AtmA bodhya evA padArthothI kaMI paNa vikriyAne pAmato nathI, jemake dIvo prakAzita karAyelA padArthothI vikriyAne pAmato nathI. te vastusthitinAM jJAnathI rahita buddhi che jenI evA A ajJAnIo kema nirarthaka rAgadveSavALA thAya che, ane potAnI sahaja udAsInatAne choDI de che ?! (kalaza 222) 284 zArdUlavikrIDita rAgadveSavibhAvamuktamahaso nityaM svabhAvaspRza: pUrvAgAmisamastakarmavikalA bhinnAstadAtvodayAt / dUrArUDhacaritravaibhavabalAccaMcaccidarcirmayIM viMdanti svarasAbhiSikta bhuvanAM jJAnasya saMcetanAm // 223 // rAgadveSarUpa vibhAvathI mukta thayelA tejavALA, niraMtara potAnA svabhAvane sparza karatA, bhUta ane bhaviSyanAM karmathI chUTA paDelA ane vartamAnanA karmodayathI bhinna vartatA AtmAmAM pariNamavArUpa cAritramAM atyaMta ArUDha thayelA tathA te cAritrarUpa vaibhavanA baLathI prakAzatI caitanyarUpa jyotivALA jJAnIo potAnA rasathI traNa bhuvanane abhiSeka karatI jJAnacetanAne anubhave che. (kalaza 223) jJAnI ane ajJAnInI apekSAe cetanA be prakAranI che : jJAnacetanA ane ajJAnacetanA. jJAnacetanAmAM rASarahita zuddhAtmasvarUpamAM viharavArUpa nizcayacAritra hoya che ane te cAritra nizcayapratikramaNa, nizcayapratyAkhyAna ane nizcayaAlocanA sahita hoya che. te jJAnacetanA viSe kahe che : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra kammaM jaM puvvakayaM suhAsuhamaNeyavittharavisesaM / tatto Niyattae appayaM tu jo so paDikkamaNaM // 383 // kammaM jaM suhamasuhaM ja iya bhAvahni bajjhai bhavissaM tatto Niyattae jo so paccakkhANaM havai ceyA // 384 // jaM suhamasuhamudiNNaM saMpadi ya aNeyavittharavisesaM ! / taM dosaM jo ceyai so khalu AloyaNaM ceyA // 385 // NiccaM paccakkhANaM kuvvai NiccaM paDikkamadi yo ya / NiccaM Aloceyai so hu caritaM havai ceyA // 386 // karma zubhAzubha pUrvakRta, bahu vistAra prakAra; AtmA tethI nivartato, pratikramaNa te sAra. 383 bhAvi zubhAzubha karmanA, bhAvo baMdha-nidAna; tethI nivarte AtamA, te che pratyAkhyAna. 384 udaya zubhAzubha karmano, vartamAnamAM hoya; jJAyaka jANe doSa te, jIva Alocana soya. 385 pratyAkhyAna sadA kare, vaLI pratikramaNa pavitra; Alocana karato khare, AtmA te cAritra. 386 kharekhara je AtmA pudgalakarmavipAkathI thatAM bhAvothI potAne pAcho vALe che, te AtmA kAraNabhUta pUrvakarmane pratikramato (oLaMgI jato) pote ja pratikramaNarUpa thAya che, karmanA kAryabhUta bhaviSya karmanuM pratyAkhyAna karato pote ja pratyAkhyAnarUpa thAya che, ane vartamAna karmavipAkane AtmAthI atyaMta bhinna vicArato pote ja AlocanArUpa thAya che. 285 e pramANe niraMtara pratikramaNa karato, niraMtara pratyAkhyAna karato, niraMtara AlocanA karato-pUrvakarmanA kAryarUpa ane AgAmI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zrI samayasAra be prakAra che. te ajJAnacetanAvaDe jIvane saMsAra-duHkhanAM bIja evAM ATha karma baMdhAya che. tethI mokSanI icchAvALA puruSe ajJAnacetanAnA nAzane mATe sarvakarmasaMnyAsatyAga)nI tathA sarvakarmaphalasaMnyAsanI bhAvanAne nacAvIne (sArI rIte bhAvIne) AtmasvabhAvabhUta eka mAtra bhagavatI jJAnacetanA ja sadA dhAraNa karavI joIe. te ajJAnacetanAnA tyAganI bhAvanAne vividha prakAre nIce mujaba bhAve che. (1) prathama sakala karmacetanAtyAganI bhAvanAne bhAve che - AryA kRtakAritAnumananaistrikAlaviSayaM manovacanakAyaiH / parihatya karma sarvaM paramaM naiSkarmyamavalambe // 225 / / manathI, vacanathI ane kAyAthI karavuM, karAvavuM ane anumodavuM e trividha trividharUpa tathA bhUtakALa vartamAnakALa ane bhaviSyakALa e trikAla saMbaMdhInA sarva karmone choDIne huM parama niSkarmatArUpa jJAnacetanAnuM avalaMbana karuM chuM. (kalaza 225) uparanA kalazamAM ApelA nava bhedonA saMbaMdha karavAvaDa karmacetanAtyAganI bhAvanAne vistArathI bhAve che. temAM bhUtakALa saMbaMdhI pratikramaNanA 49 bheda thAya che te nIce pramANe : (1) manathI (2) vacanathI (3) kAyAthI (4) manavacanathI (5) vacanakAyAthI (6) manakAyAthI (7) manavacanakAyAthI... (1) karyuM (2) karAvyuM (3) anumodhuM (4) karyuM karAvyuM (5) karAvyuM anumodhuM (6) karyuM anumoghuM (7) karyuM karAvyuM anumodhuM. 1. manathI meM je karma karyuM te mAruM duSkata mithyA thAo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 2. vacanathI meM je karma karyuM te mAruM duSkRta mithyA thAo. 49 manathI vacanathI kAyAthI meM je karma karyuM karAvyuM anumoLuM te mAruM duSkRta mithyA thAo. ema prathamanA sAta sAthe pachInA sAtane anukrame letAM bhUtakALa saMbaMdhI pratikramaNanA 49 bheda thAya che te vicArI levA. AryA mohAdyadahamakArSaM samastamapi karma tatpratikramya / Atmani caitanyAtmani niSkarmaNi nityamAtmanA varte // 226 // mohane vaza thaIne bhUtakALamAM meM je karmo karyA te samasta karmonuM pratikramaNa karIne caitanyasvarUpa niSkarma AtmAmAM AtmAvaDe huM nitya vartu chuM. (kalaza 226) have vartamAna saMbaMdhI AlocanAnA 49 bheda e ja rIte thAya che te nIce pramANe - (1) manathI huM karma karato nathI. (2) vacanathI huM karma karato nathI. (49) manathI vacanathI kAyAthI huM karma karato karAvato anumodato nathI. ' ema vartamAnakALa saMbaMdhI AlocanAnA 49 bheda thAya che te vicArI levA. AryA mohavilAsavibhitamidamudayatkarmaM sakalamAlocya / Atmani caitanyAtmani niSkarmaNi nityamAtmanA varte // 227 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 zrI samayasAra pUrve mohanA vilAsathI utpanna karelAM je A karma, vikAsa pAmIne vartamAnamAM udaya Ave che, te samasta karmane AlocIne, bhinna vicArIne caitanyasvarUpa niSkarma AtmAmAM AtmAvaDe huM nitya vartu chuM. (kalaza 227) e ja pramANe bhaviSya saMbaMdhI pratyAkhyAnanA 49 bheda thAya che te nIce pramANe : (1) manathI huM karma karIza nahi. (2) vacanathI huM karma karIza nahi. (49) manathI vacanathI kAyAthI huM karma karIza karAvIza anumodIza nahi. ema bhaviSya saMbaMdhI pratyAkhyAnanA 49 bheda thAya che te vicArI levA. AryA pratyAkhyAya bhaviSyat karma samastaM nirastasaMmohaH / / Atmani caitanyAtmani niSkarmaNi nityamAtmanA varte // 228 // ema bhaviSya saMbaMdhI sarva karmanuM pratyAkhyAna karIne moha rahita thayelo evo huM caitanyasvarUpaniSkarma AtmAmAM AtmAvaDe nitya vartu chuM. (kalaza 228) | upajAti samastamityevamapAsya karma traikAlikaM zuddhanayAvalaMbI / vilInamoho rahitaM vikAraizcinmAtramAtmAnamathAvalaMbe // 229 // A pramANe traNe kALanAM samasta karmane AtmAthI bhinna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 291 karIne--tyAgIne, zuddha nizcayanayanuM avalaMbana lenAro ane moha jeno vilaya pAmyo che evo huM, vikArothI rahita caitanyamAtra AtmAnuM avalaMbana karuM chuM. (kalaza 229) (2) have sakala karmaphalacetanAtyAganI bhAvanAne bhAve cheH AryA vigalaMtu karmaviSataruphalAni mama bhuktimantareNaiva / saMcetaye'hamacalaM caitanyAtmAnamAtmAnam 230 // pUrve upArjana karelAM karmarUpI viSuvRkSanAM phaLo mArA bhogavyA sivAya ja gaLI jAo ! arthAt puNya tathA pApa banne vinA bhogavye nAza pAmo. huM to caitanyasvarUpa mArA AtmAne ja acaLapaNe samyak prakAre bhogavuM chuM. (klaza 230) have karmalacetanAno vistAra karatAM dareka prakRtine anukrame laIne tenA tyAganI bhAvanAne bhAve che : (1) huM udaya AvatA matijJAnAvaraNIya karmanA phaLane bhogavato nathI, caitanyasvarUpa mArA AtmAne ja samya prakAre bhogavuM chuM anubhavuM chuM. e pramANe 5 jJAnAvaraNIyanI, 9 darzanAvaraNIyanI, 2 vedanIyanI, 28 mohanIyanI, 4 AyunI, 93 nAmakarmanI, 2 gotranI, ane 5 aMtarAyanI ema kula 148 karmaprakRtinA phalanA tyAganI bhAvanAne anukrame bhAvIne caitanyasvarUpa AtmAmAM ja sabhyaprakAre sthiratA kare che. vasaMtatilakA niHzeSakarmaphalasaMnyasanAnmamaivaM sarvakriyAMtaravihAranivRttavRtteH Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292. zrI samayasAra caitanyalakSma bhajato bhRzamAtmatattvaM kAlAvalIyamacalasya vahatvanaMtA // 231 // " ema saMpUrNa karmaphalano tyAga karavAthI, sarva anya kriyAnA pravartanathI jenI vRtti nivartI che evA mane, AtmasvabhAvamAM acaLa thayelAne-caitanyalakSaNavALA Atmatattvane atyaMtapaNe bhajatAM anaMta kALapravAha e pramANe ja vyatIta thAo. arthAt karmacetanA ane karmaphalacetanAthI nivatane jJAnacetanAmAM pravartatAM huM temAM ja cirakALa sthira rahuM. | (kalaza 231) | vasaMtatilakA yaH pUrvabhAvakRtakarmaviSadrumANAM bhuMkte phalAni na khalu svata eva tRptaH / ApAtakAlaramaNIyamudarkaramyaM niSkarmazarmamayameti dazAMtaraM saH // 232 // pUrve ajJAnabhAvathI upArjana karelAM karmorUpI viSavRkSonAM phaLo udaya Ave che tene je bhogavatA nathI (puNya pApanA udayamAM ruci aruci karatA nathI, huM bhogavuM chuM evo bhAva karatA nathI) paraMtu svAnubhavathI ja tRpta rahe che, teo vartamAnakALa (saMsAramAM svargAdi sukhothI) ramaNIya ane bhAvimAM paNa (mokSarUpa phaLane ApanAra hovAthI) ramya evI karmabhAvathI rahita svAdhIna sukharUpa anya dazAne pAme che. . (kalaza 232) stragdharA atyaMtaM bhAvayitvA viratimavirataM karmaNastatphalAcca praspaSTaM nATayitvA pralayanamakhilAjJAnasaMcetanAyAH / pUrNaM kRtvA svabhAvaM svarasaparigataM jJAnasaMcetanAM svAM sAnaMdaM nATayaMtaH prazamarasamitaH sarvakAlaM pibaMtu // 233 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 293 karmathI ane karmanA phaLathI atyaMta viratine niraMtara bhAvIne ane e rIte spaSTapaNe saMpUrNa ajJAnacetanAno pralaya karIne tathA cArebAjuthI potAnA rasane prApta karatA svabhAvane pUrNa karIne potAnI jJAnacetanAne AnaMdapUrvaka nacAvatA evA jJAnIjano have pachI sarvakALa mATe prazamarasane pIo-AtmazAMtine anubhavo. (laza 233) vaMzastha itaH padArthaprathanAvaguMThanAd vinA kRterekamanAkulaM jvalat / samastavastuvyatirekanizcayAd vivecitaM jJAnamihAvatiSThate // 234 // A pachI padArthanA vistAra sAthe zeyajJAyaka saMbaMdhapUrvaka gUMthAvAthI je ekatArUpa kriyA thatI hatI te vinAnuM, eka jJAnacetanArUpe vyAkuLatA rahita prakAzatuM, ane samasta paravastunI bhinnatAno nizcaya thavAthI, bhinna-nirmaLa karAyeluM jJAna ahIM avasthita rahe che. (kalaza 234) te jJAna zuM nathI ane zuM che? te bheda pADIne samajAve che :satthaM NANaM Na havai jahyA satthaM Na yANae kiMci / tahmA aNNaM NANaM aNNaM satthaM jiNA viMti // 390 // saddo NANaM Na havai jahmA saddo Na yANae kiMci / . tahmA aNNaM NANaM aNNaM sadaM jiNA viMti // 391 // rUvaM NANaM Na havai jahmA rUvaM Na yANae kiMci / / tahmA aNNaM NANaM aNNaM rUvaM jiNA viMti // 392 // vaNNo NANaM Na havai jahmA vaNNo Na yANae kiMci / tahmA aNNaM NANaM aNNaM vaNNaM jiNA viti // 393 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 294 gaMdho NANaM Na havai jahyA gaMdho Na yANae kiMci / tahyA aNNaM NANaM. aNNaM gaMdhaM jiNA viMti // 394 // Na raso duhavai NANaM jahmA du raso Na yANae kiMci / / / // 398 // tahyA aNNaM NANaM rasaM ya aNNaM jiNA viMti // 395 // phAso Na havai NANaM jahyA phAso Na yANae kiMci / tA aNNaM NANaM aNNaM phAsaM jiNA viMti // 396 // kammaM NANaM Na havar3a jahmA kammaM Na yANae kiMci tahyA aNNaM NANaM aNNaM kammaM jiNA viMti // 397 // dhammo NANaM Na havai jA dhammo Na yANae kiMci tahmA aNNaM NANaM aNNaM dhammaM jiNA viMti NANamadhammo Na havAi jahyAdhammo Na yANae kiMci tahyA aNNaM NANaM aNNamadhammaM jiNA viMti kAlo NANaM Na havai jahmA kAlo Na yANae kiMci tahyA aNNaM NANaM aNNaM kAlaM jiNA viMti // 400 // AyAsaM pi Na NANaM jahmAyAsaM Na yANae kiMci / tahmAyAsaM aNNaM aNNaM NANaM jiNA viMti // 401 // jhavANaM gANaM ajjhavasANaM acedaNaM jahmA / tahmA aNNaM NANaM ajjhavasANaM tahA aNNA // 402 // jahmA jANai NiccaM tahyA jIvo du jANao NANI / gANaM ca jANayAdo avvadirittaM muNeyavvaM // 403 // NANaM sammAdiTThi du saMjamaM suttamaMgapuvvagayaM / dhammAdhammaM ca tahA pavvajjaM abbhuvaMti buhA // 404 // zAstra kAMI jANe nahIM, zAstra na tethI jJAna; jJAna bhinna ne zAstra paNa, bhinna kahe bhagavAna. 390 zabda kAMI jANe nahIM, zabda na tethI jJAna; jJAna bhinna ne zabda paNa, bhinna kahe bhagavAna. 391 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only / // 399 // / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra rUpa kAMI jANe nahIM, rUpa na tethI jJAna; jJAna bhinna ne rUpa paNa, bhinna kahe bhagavAna. 392 varNa kAMI jANe nahIM, varNa na tethI jJAna; jJAna bhinna ne varNa paNa, bhinna kahe bhagavAna. 393 giMdha kAMI jANe nahIM, gaMdha na tethI jJAna; jJAna bhinna ne gaMdha paNa, bhinna kahe bhagavAna. 394 svAda kAMI jANe nahIM, svAda na tethI jJAna; jJAna bhinna ne svAda paNa, bhinna kahe bhagavAna. 35 sparza kAMI jANe nahIM, sparza na tethI jJAna; jJAna bhinna ne sparza paNa, bhinna kahe bhagavAna. 396 karma kAMI jANe nahIM, karma ne tethI jJAna; jJAna bhinna ne karma paNa, bhinna kahe bhagavAna. 397 dharma kAMI jANe nahIM, dharma ne tethI jJAna; jJAna bhinna ne dharma paNa, bhinna kahe bhagavAna. 398 adharma kaMI jANe nahIM, tethI te nahi jJAna; jJAna bhinna ne bhinna che, adharma kahe bhagavAna. 399 kAla kAMI jANe nahIM, kAla na tethI jJAna; jJAna bhinna ne kAla paNa, bhinna kahe bhagavAna. 400 vyoma kAMI jANe nahIM, vyoma ne tethI jJAna; jJAna bhinna ne vyoma paNa, bhinna kahe bhagavAna. 401 jANe adhyavasAna nA, tethI te nahi jJAna; jJAnathI adhyavasAnane, bhinna kahe bhagavAna. 402 jANe che jIva sarvadA, tethI jIva ja jJAna; jJAyaka jJAna abhinna che, jJAnI te ja pramANa. 403 jJAnI mAne jJAnane, saMyama sUtra samasta; dIkSA dharma-adharma sau, samakita prazasta. 404 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 zrI samayasAra vyavahArathI AtmA navatattvathI abhinna che, paraMtu nizcayathI to nave tattvathI bhinna saMkotkIrNa eka jJAyaka padArtha hovAthI jJAna saMjJAthI oLakhAya che. te jJAna gadyapadyAdi vicitra racanApUrvaka racAyelA zAstrathI bhinna che tethI jJAna jAdu che ne te viSayo jAdA che. tema ja jJAnAvaraNIya Adi dravyakarmo acetana hovAthI kaMI jANatA nathI tethI jJAna juduM che ne te dravya karma jAdAM che, ema jinezvara kahe che. te pramANe bAkInAM dravyo dharma, adharma, kAla, AkAza paNa jJAna nathI kAraNa ke te te dravyo kaMI jANatA nathI; tethI jJAna jAdu che ane te acetana dravyo jAdAM che ema jinezvaro kahe che. vaLI manamAM je vikalparUpa adhyavasAna thAya che te paNa jJAna nathI, kAraNa ke te adhyavasAna acetana hovAthI kaMI jANatA nathI, tethI jJAna juduM che ne te adhyavasAna judA che, ema jinezvara kahe che. A pramANe jJAnanuM sarva paradravyathI bhinnapaNe nizcayathI siddha che. eka mAtra AtmA ja jJAyaka hovAthI jJAna ane AtmAnuM abhinnapaNuM siddha che. AtmA guNI che ne jJAna guNa che tethI be bhinna padArtho che ? evI koIe zaMkA karavI nahi. kAraNa ke AtmA ne jJAna e banne abhinna ja che tevI rIte AtmAnA anya guNo paNa AtmAthI abhinna hovAthI jJAna ja samyagdarzana che, jJAna ja saMyama che, jJAna ja aMga-pUrvarUpa bhAvakRta che, jJAna ja dharmaadharma (zubhAzubha bhAva) che, jJAna ja dIkSA athavA tyAga che. ema jJAnanI AtmAnA sarva guNa ane svabhAva-vibhAva paryAyo sAthe nizcayathI abhinnatA siddha che. A prakAre sarva paradravyathI bhinnatA ane samyagdarzanAdi svaparyAyothI jJAnanI abhinnatA jANavAvaDe avyApti ane ativyApti doSone dUra karanAruM, anAdi vibhramanuM mULa je dharmAdharma Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 297 (zubhAzubhabhAva) rUpa parasamaya tene tyAgIne svayaM dIkSAsvarUpa banIne, darzanajJAnacAritramAM sthiti karavArUpa svasamayane dhAraNa karIne ane e rIte mokSamArgane AtmAmAM pariNamAvIne, saMpUrNa vijJAnaghana svabhAvane sArI rIte prApta thayeluM, temaja parabhAvanA tyAgagrahaNathI rahita sAkSAt samayasAra evuM paramArtharUpa zuddha jJAna ja eka avasthita raheluM jovuM joIe. zArdUlavikrIDita anyebhyo vyatiriktamAtmaniyataM bibhratpRthagvastutAmAdAnojjhanazUnyametadamalaM jJAnaM tathAvasthitam / madhyAdyantavibhAgamuktasahajasphAraprabhAbhAsuraH zuddhajJAnaghano yathA'sya mahimA nityoditastiSThati // 235 // anyathI bhinna ane potAnA svarUpamAM niyata, potAnI bhinnavastutA-svataMtra vyaktitvane dhAraNa karatuM, anyanA grahaNatyAgathI rahita, evuM A nirmaLa jJAna evI rIte raheluM che ke je rIte AdimadhyaaMta rahita sahaja phelAyelI prabhAvaDe dedIpyamAna evo eno zuddha jJAnadhana mahimA sadA udayamAna rahe che. (kalaza 235) evA jJAnasvarUpa AtmAnuM dhAraNa karavuM te ja kRtakRtyatA che te kahe che : ' upajAti unmuktamunmocyamazeSatastat tathAttamAdeyamazeSatastat / yadAtmanaH saMhRtasarvazakteH pUrNasya saMdhAraNamAtmanIha // 236 // potAnI sarva zaktione paramAM jatI rokIne jeNe AtmAmAM lIna karI che-aMtarmukha karI che, evA pUrNa AtmAnuM AtmAmAM je sArI rIte dhAraNa thavuM, te A lokamAM azeSa tyAga karavA yogya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 zrI samayasAra sarvathA tyAga karAyuM ane azeSa grahaNa karavA yogya sarvathA grahaNa karAyuM. (kalaza ra36) jIva padArtha dravya ane paryAya banne rUpe hovAthI jJAna zuddha pAriNAmika bhAvathI jotAM sadA dravyarUpe rahe che, ane matidhRtAdi pAMca tenA paryAyo che. temAM jJAnanA kayA paryAyathI mokSaprApti thAya che te vicArIe. e pAMcamAM kevaLajJAna e to phaLarUpa hoI chevaTe pragaTa thAya che ane avadhi mana:paryava e be para evA mUrta padArthane jANanAra hovAthI mokSanAM kAraNa nathI. bAkI rahyAM mati ne zrata. te bAhya padArthamAM pariNamI rahyAM hoya tyAre mokSanAM kAraNa nathI, paraMtu jyAre bAhya padArtha saMbaMdhI vikalpothI nivartI potAnA zuddhAtmAnI sanmukha upayoga lakSaNavALuM nizcaya nirvikalpa bhAvarUpa je mAnasamatijJAna ne zrutajJAna che, te pAMca indriyonA viSayothI para hovAthI atIndriya che, te dvArA zuddha pariNAmika zuddhAtmadravya pratye je bhAvanA thavI te rUpa nirvikAra svasaMvedana zabdathI oLakhAtuM saMsArI jIvane kSAyikajJAnanA abhAvamAM kSayopazamarUpa je viziSTa bhedajJAna che te muktinuM kAraNa thAya che. zAthI ? samasta mithyAtva rAgAdi vikalparUpa karmanI upAdhithI rahita potAnA zuddhAtmAnI bhAvanAthI utpanna thatA, parama AhvAda lakSaNavALA sukhAmRtanA anubhava sAthe ekAkAra evA parama samarasa rAgadveSarahita bhAve pariNamavAthI kArya je anaMtasukharUpa mokSaphaLa, tenuM apekSAe ekadeza zuddha nizcayanayathI, zuddha upAdAna kAraNa hovAthI te nirvikalpa svasaMvedanarUpa bhedajJAna muktinuM kAraNa thAya che. tethI kalaza 131mAM kahyuM che ke "je koI siddha thayA che te kharekhara bhedajJAnathI ja siddha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 299 thayA che ane je koI baMdhAyA che te kharekhara bhedajJAnanA abhAvathI ja baMdhAyA che.'' anuSTupa vyatiriktaM paradravyAdevaM jJAnamavasthitam / kathamAhArakaM tatsyAdyena deho'sya zaMkyate // 237 // pUrvokta rIte jJAna paradravyathI bhinna che ema nakkI thayuM to pachI te karma-nokarmarUpa AhArane grahaNa karanAruM kevI rIte thAya ? ane jo AhAraka nathI to tene deha hovAnI zaMkA kema karavI ? (kalaza 237) jJAnane dehadhArIpaNuM saMbhavatuM nathI, te kahe che :attA jassAmutto Na hu so AhArao havai evaM / AhAro khalu mutto jahmA so puggalamao u // 405 // Na visakkar3a ghittuM jaMNa vimottuM jaM ya jaM paradavvaM / so ko viya tassa guNo pAugio vissaso vAvi // 406 // tA u jo visuddho ceyA so Neva giNhae kiMci / Neva vimuMcai kiMci vi jIvAjIvANa davvANaM // 407 // jIva amUrtika nizcaye, AhAraka nahi teha; pudgalamaya AhAra to, tethI mUrtika eha. 405 grahaNa-tyAga paradravyanuM, karI zake na lagAra; prAyogika ke vaijJasika, apUrva jIvapurNa dhAra. 406 tethI vizuddha cetanA, grahe na kadI kiMcita; tyAge paNa nahi kAMI te, vastu sacita acita. 407 AtmA amUrta che ane karma-nokarmarUpa AhAra pudgalamaya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 zrI samayasAra mUrta che. tethI nizcayathI AtmA prAyogika (karmajanya) ke vaiRsika (svabhAvajanya) guNathI pudgala AhArane grahaNa karI zakato nathI. jIva karmajanita-prAyogika guNathI AhAraka che ema kahevuM e vyavahArathI che, paraMtu ahIM to nizcayanayanuM kathana che tethI vAstavika rIte AtmA sacitta acitta pAMca prakAranA AhAra (karma-nokarmalepya-ojasa-mAnasa)ne jarA paNa grahaNa karato nathI ke choDato nathI, tema nokarma AhAramaya evuM A zarIra te jIvasvarUpa thatuM nathI. tethI zuddha jJAnane deha nathI. anuSupa evaM jJAnasya zuddhasya deha eva na vidyate / tato dehamayaM jJAturna liMgaM mokSakAraNam // 238 // A prakAre zuddhanayathI jJAnane AhAramaya evo deha ja hoto nathI tethI dehamaya evuM je dravyaliMga athavA veSa te AtmAne mokSanuM kAraNa nathI. (kalaza 238) pAsaMDIliMgANi va gihiliMgANi va bahuppayArANi / ghittuM vadaMti mUDhA liMgamiNaM mokkhamaggotti // 408 // Na du hoi mokkhamaggo liMgaM jaM dehaNimmamA arihA / ligaM mucittu daMsaNaNANacarittANi seyaMti // 409 // muni ke gRhastha liMgane, dhArI vividha prakAra; mUDha kahe ke liMga A, mokSamArganuM dvAra. 408 nahIM liMga to mokSa patha, tana-nirmama arihaMta; liMga tajI tethI bhaje, ratnatraya zivapaMtha. 409 dravyaliMga athavA veSa mokSanuM kAraNa nathI te kahe che - keTalAka ajJAnathI dravyaliMgane mokSamArga mAnatA, mohathI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 301 koI eka dravyaliMgano ja svIkAra kare che. te paNa yogya nathI. kAraNa ke sarve ahaMta bhagavaMto zuddha jJAnamaya dazA prApta thatAM liMganA AdhArarUpa zarIranI mamatAne sarvathA tyAge che. tethI teo dehane Azraye rahelA veSanA tyAgavaDe darzanajJAnacAritrane mokSamArga tarIke upAsatA jovAmAM Ave che. rAgAdi vikalpanI upAdhithI rahita parama samAdhirUpa je bhAvaliMga athavA mokSamArga che tene na jANanArA mUDha puruSo. aneka prakAranA pAkhaMDI (tyAgI, sAdhu, muni) nA veSa tathA gRhasthaveSa aneka prakAre hoya che temAMthI koI ekane grahaNa karIne - mAnIne, ema kahe che ke A dravyaveSa ja mokSanuM kAraNa che. paraMtu dravyaliMga vAstavika mokSanuM kAraNa nathI; kAraNa ke ahaMta bhagavAna sarve liMga ane dehamAM paNa manavacanakAyAthI mamatvane tyAgIne samyagdarzanajJAnacAritrarUpa bhAvaliMgane mokSamArgamAM seve che. arthAt bhagavAnanA vastratyAgano Azaya vividha bAhyaveSono Agraha mukAvavAno paNa che. e darzanajJAnacAritra ja mokSamArga che ema siddha kare che. Na vi esa mokkhamaggo pAsaMDIgihimayANi liMgANi / daMsaNaNANacarittANi mokkhamaggaM jiNA viMti // 410 // munigRhI liMga na mokSa patha, bhAkhe jina nigraMtha; darzanajJAnacaritra che, te ja mokSano paMtha. 410 dravyaliMga che te zarIrane AdhAre hovAthI paradravya che tethI kharekhara te mokSamArga nathI paraMtu darzanajJAnacAritrarUpa AtmAnA bhAva AtmAne AdhAre hovAthI svadravya che tethI kharekhara te ja mokSamArga che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 zrI samayasAra ema hovAthI upadeza che ke :tahmA jahittu liMge sAgAraNagAraehiM vA gahie / daMsaNaNANacaritte appANaM juMja mokkhapahe // 411 // tethI munigRhIliMganI, mamatA sarve choDa; ratnatrayamuktipathe, AtmAne tuM joDa. 411 dravyaliMga mokSamArga nathI tethI samasta dravyaliMganI mamatAne tajIne, darzanajJAnacAritra e mokSamArga hovAthI temAM ja AtmAne joDavo joIe. tAtparya ke sAdhuveSa ke gRhasthaveSane jinezvaro mokSamArga kahetA nathI paraMtu samyagdarzanajJAnacAritra e ja mokSano mArga che ema kahe che, tethI AcArya upadeza che ke, he bhavya ! tuM sAgAra (gRhastha) ke anAgAra (muni) vaDe grahaNa karAtA veSano Agraha choDIne, kevalajJAnAdi anaMta catuSTaya svarUpa zuddhAtmAnA samyagdarzanajJAnacAritrarUpa mokSamArgamAM AtmAnA upayogane joDelo rAkha. anuSTrapa darzanajJAnacAritratrayAtmA tattvamAtmanaH / eka eva sadA sevyo mokSamArgo mumukSuNA // 239 // zuddhAtmAnAM darzana (zraddhA)-jJAna-cAritra e traNanI ekatArUpa AtmAnuM tattva che, mATe mumukSue te ja AtmatattvarUpa mokSamArga sadA sevavA yogya che. (kalaza 239) kevI rIte sevavAyogya che? te kahe chemokkhphe appANaM Thavehi taM ceva jhAhi taM ceya / tattheva vihara NiccaM mA viharasu aNNadavvesu // 412 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 303 sthApa Atmane zivapathe, dhyAna anubhava dhAra; vihAra karI temAM sadA, paradravya na lagAra. 412 anAdikALathI saMsAramAM A AtmA potAnI prajJAnA doSathI paradravyane AdhAre thatA rAgadveSamAM varte che, tyAMthI e ja prajJAnA guNavaDe AtmAne pAcho vALIne have he bhavya ! sadAne mATe darzanajJAnacAritrarUpa mokSamArgamAM AtmAne nizcitapaNe sthApana kara. tathA cittane parabhAvamAM jatuM rokIne atyaMta ekAgra thaIne darzanajJAnacAritrarUpa te mokSamArganuM dhyAna kara. tathA karmacetanA ne karmaphalacetanAno sarvathA tyAga karavA vaDe zuddha jJAnacetanAvALo thaIne, darzanajJAnacAritrarUpa te mokSamArgano parama samatArasabhAve anubhava kara. pratikSaNe svAbhAvikapaNe vadhatA te svAnubhavamAM tanmaya pariNAmavALo thaIne, darzanazAnacAritrarUpa te mokSamArgamAM vihAra kara. e rIte jJAnasvarUpa eka mokSamArganuM ja acaLapaNe avalaMbana karato, zeyarUpe upAdhinA kAraNe thatA evA je cAre bAjuthI doDI AvatAM sarva paradravyo, temAM gamana karIza nahi. arthAt AtmAnI pariNatine svasvarUpamAM ja joDI rAkha; jJAnamAM jhaLakatA evA paradravyomAM bilakula javA daIza nahi. zArdUlavikrIDita eko mokSapatho ya eSa niyatA dagjJaptivRttAtmakastatraivasthitimeti yastamanizaM dhyAyecca taM cetasi / tasminneva niraMtaraM viharati dravyAMtarANyaspRzan so'vazyaM samayasya sAramacirAnnityodayaM viMdati // 240 // je A darzanajJAnacAritrarUpa nizcita eka mokSamArga che temAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 zrI samayasAra ja jeo sthiti kare che, tenuM ja niraMtara dhyAna kare che tathA teno ja anubhava kare che ane bIjAM dravyone na sparzatA-upayogamAM na ANatA--temAM ja niraMtara vihAra kare che, teo sadAne mATe pragaTa rahenAra evA samayasAra zuddhaparamAtmAne alpakALamAM prApta kare che. (kalaza 240) zrIbanArasIdAse "nATaka samayasAra"mAM te viSe gAyuM che ke : "zuddhatA vicAre dhyAne zuddhatAmai keli kare, zuddhatAmaiM thira vahe amRtadhArA barase.' zArdUlavikrIDita ye tvenaM parihatya saMvRtipathaprasthApitenAtmanA liMge dravyamaye vahanti mamatAM tattvAvabodhacyutAH / nityodyotamakhaMDamekamatulAlokaM svabhAvaprabhAprAgbhAraM samayasya sAramamalaM nAdyApi pazyaMti te // 241 / / paraMtu jeo uparokta mokSamArgane choDIne vyavahAramokSamArgamAM AtmAne sthApana karavAvaDe dravyaliMganI mamatA kare che, arthAt bAhyaveSa Adine mokSamArga mAne che ane tattvajJAnathI rahita che, teo nityapragaTa, akhaMDa, eka, atula, jemAM sarvaloka dekhAya che ane je svabhAvanI prabhAthI bharapUra che evA sarva karmamalathI rahita samayanA sAra-zuddhAtmAne haju sudhI jotA nathI. (kalaza 241) sahaja zuddha paramAtmAnubhUti lakSaNavALA bhAvaliMgathI rahita dravyaliMgamAM jeo mamatA kare che, teo A zuddhAtmArUpa samayasArane jANatA nathI ema prakAze che - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30pa 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra pAsaMDI liMgesu va gihiliMgesu va bahuppayAresu / kuvvaMti je mamattaM tehiM Na NAyaM samayasAraM // 413 // muni ke gRhastha liMganA vikalpa vidhavidha jAta; temAM mamatA dhArato, samayasAra-ajJAta. 413 jeo mAtra paraMparAthI cAlI AvatI vyavahAranI rUDhi anusAra grahaNa karAtA muni ke gRhasthanA cihnarUpa veSane AdhAre, huM muni athavA huM dravyaliMgI munino upAsaka zrAvaka chuM, ema dravyaliMganI mamatAthI mithyA ahaMkAra kare che, ane sahaja zuddha paramAtmAnA anubhavarUpa bhAvaliMgathI rahita che, teo nizcayanayane na jANatA paramArtharUpa bhagavAna samayasArane jotA nathI. viyoginI vyavahAravimUDhadRSTayaH paramArthaM kalayaMti no janAH / tuSabodhavimugdhabuddhayaH kalayaMtIha tuSaM na taMDulam // 242 // jema koI choDAMnA rAgI hoya teo mAtra choDAM khAMDe tethI temane cokhA maLe nahi, tevI rIte jeo mAtra bAhyaveSa, kriyA Adi vyavahAramAM rAgadgaSTivALA che, teo paramArtharUpa AtmasvarUpane anubhavatA nathI. (kalaza 242) svAgatA dravyaliMgamamakAramIlitairdRzyate samayasAra eva na / dravyaliMgamiha yatkilAnyato jJAnamekamidameva hi svataH // 243 // je A dravyaliMga che te anya evA dehane AdhAre che ane je A eka jJAna che te potAthI ja che. te dravya liMganI mamatAthI jenI dRSTi miMcAI gaI che arthAt jeo ekalA dravyaliMgane ja joI zake che, teo samayasArane joI zakatA nathI. arthAt zuddhAtmAne pragaTa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 zrI samayasAra karanAra kAraNasamayasAra pratye teonuM lakSa hotuM nathI. (kalaza 243) nizcayathI dravyaliMga mokSamArga nathI te kahe che :vavahArio puNa Nao doNNi vi mAr3a mo+9pade ! NicchayaNao Na icchai mokkhapahe savvaliMgANi // 414 // banne liMge mokSapatha, bhAkhe naya vyavahAra; nizcayathI zivapaMthamAM, koI na liMga prakAra. 414 je kharekhara zramaNa ane zramaNopAsaka athavA muni ane gRhastha evA bhedathI be prakAranA dravyaliMga mokSamArgarUpa che, ema prarUpaNa karAya che te mAtra vyavahAra che, paramArtha nathI; kAraNa ke te dravyaliMgane svayaM azuddha dravyanuM anubhavAtmakapaNuM hovAthI temAM paramArthapaNAno abhAva che. ane muni-gRhInA vikalpothI para, darzanajJAnacAritra-mAtra zuddha AtmAno ja paranA saMga rahita anubhava karavo te paramArtha che; kAraNa ke te bhAvaliMgane zuddha dravyanuM anubhavAtmakapaNuM hovAthI, temAM paramArthapaNAno sadbhAva che. tethI jeo vyavahArane ja paramArtha mAnIne anubhava kare che, teo samayasArane vAstavika anubhavatA ja nathI; paraMtu jeo paramArthane paramArtha mAnIne anubhava kare che, teo samayasArane vAstavika anubhave che. ema 408 thI 414 sudhI 7 gAthAmAM dravyaliMganI mamatA mUkIne bhAvaliMgamAM tatpara thavAno upadeza karyo che. A uparathI AcArya dravyaliMgano niSedha karyo che ema mAnavAnuM nathI. mAtra bhAvaliMga vinAnuM je dravyaliMga che te niSphaLa hovAthI teno niSedha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra karyo che. je munio tathA zrAvako muniveSa, vrata, niyama Adi bAhyakriyArUpa vyavahArane ja potAnuM dhyeya mAnatA hatA teone AtmAnA zuddhabhAvarUpa nizcayamokSamArgano upadeza karavA AcArye A samayasAra graMtha racyo che. bhAvaliMgathI ja mokSa che ema kahyuM tethI dravyaliMgano niSedha nathI karyo, paraMtu mokSamArgamAM nizcayanI mukhyatA batAvI che. vyavahAra che te nizcayanuM bahiraMga sahakArI kAraNa che. jema zAlitaMdulanuM aMdaranuM paDa UkhaDe to uparanuM choDuM to UkhaDeluM hoya ja, tema mokSamArga sAdhya thAya tene bAhyatyAga saheje hoya evo niyama che; paraMtu bAhyatyAga hoya tene zuddhAtmAno lakSa hoya ke na paNa hoya. munigRhInA liMgarUpa veSa ane vratanA bhedo dezakALa pramANe phare paNa che, paraMtu nizcayamokSamArga to traNe kALamAM abheda ekarUpa ja rahe che. vaLI anubhava vakhate deha ane dehAzrita veSa AdinuM mamatva sarvathA tyAgavuM paDe che, te thavA A 7 gAthAmAM pharI pharI upadeza karyo che. 307 prazna :- kevalajJAna thatAM pahelAM AtmA to AvaraNa sahita che, to pachI tene zuddhabhAva kevI rIte thAya ? uttara H- AvaraNa sahita chadmastha jJAna amuka apekSAe azuddha che ane amuka apekSAe zuddha paNa che. jo ke kevalajJAnanI apekSAe chadmasthajJAna AvaraNa sahita hovAthI azuddha che to paNa samyagdaSTine mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI rAgAdino upazama, kSayopazama ke kSaya thavAthI teno AtmA aMze nirAvaraNa thAya che. ema jeTalo zuddhAtmA pragaTa thayo temAM upayoganI sthiratA karavI terUpa-vItarAga samyagdarzanajJAnacAritranI ekatArUpa-pariNati thAya te zuddhabhAva che. te zuddhabhAvamAM upayoga sthira karatAM ane zrutanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra avalaMbanathI dhyAna karatAM AtmAnI vizeSa vizeSa zuddhatA thatI jAya che. e rIte jyAre saMpUrNa karmakSaya thAya, tyAre mokSa thAya che. kAraNasamayasAramAM jeTale aMze AtmA nirAvaraNa thayo teTale aMze zuddhAtmAno anubhava che ane sarvathA AvaraNa dUra thaye kAryasamayasAra pragaTa thAya che, tyAre kevalajJAna svarUpa saMpUrNa zuddhAtmAno anubhava thAya che. AvaraNa dUra karavA mATe prathamathI ja kevala nirAvaraNa zuddhAtmAnA anubhavanI prApti thaI zake nahi; tethI aMze nirAvaraNa evA kSayopazamabhAvarUpa zuddhAtmAnA anubhavathI mokSa thAya che. 308 prazna :- ahIM koI zaMkA kare ke pAriNAmikabhAva to nirAvaraNa che, tethI zuddha pAriNAmikabhAva e mokSanuM kAraNa che ? uttara :- pAriNAmikabhAva mULadravyasvarUpe che. bhavya jIvane jIvatva ane bhavyatva e be pAriNAmikabhAva hoya che. saMsAra avasthAmAM vibhAvapariNAma vakhate te pAriNAmikabhAvo paNa azuddha avasthAmAM che ane darzanamoha ane cAritramohanA upazama, kSayopazama ke kSaya thavAthI vItarAga samyagdarzanajJAnacAritrarUpe pariNamavArUpa dhyAna karavAvaDe, eTale zuddhAtmAmAM upayogane pariNamAvavAvaDe, jema jema jIva nirAvaraNa thAya che tema tema te pAriNAmikabhAvanI paNa zuddhi thatI jAya che. kevalajJAna thayA pachI zuddha pAriNAmikabhAva hoya che. dhyAna che te AtmAnA paryAyarUpa che, tethI samaye samaye palaTAya che. pAriNAmikabhAvamAM palaTAvApaNuM nathI. pAriNAmikabhAva e paryAyarUpa nathI paraMtu mULa dravyarUpa che. dhyAna e paryAya che; te kSayopazamabhAva che. azuddha avasthAmAM zuddha pAriNAmikabhAva kevalajJAnanI jema zaktirUpe che, vyaktirUpe nathI; zuddhAtmAnA anubhavamAM aMze zuddha pAriNAmikabhAva pragaTe che, paraMtu te dhyeyarUpa che dhyAnarUpa nathI. tethI mokSanuM kAraNa nathI. AthI ema Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 309 siddha thayuM ke upayogane zuddhAtmAmAM sthira karavArUpa je bhAvazrutajJAna athavA kSayopazamabhAva che te ja mokSanuM kAraNa che. te bhAvazruta athavA sadbhuta thavAmAM darzanamoha ane cAritramohano upazama, layopazama ke kSaya e hetu che. tethI paMcAstikAya gAthA pa6nI TIkAmAM kahyuM che ke - mokSaM kurvaMti mizraupazamikakSAyikAbhidhAH / baMdhamaudayiko bhAvo, niSkriyaH pAriNAmikaH // bhAvArtha - kSayopazama, upazama, ane kSAyika e traNa nAmavALA bhAvo mokSanAM kAraNa che, mohanA udaya sahita audayikabhAva baMdhanuM kAraNa che ane zuddhapAriNAmikabhAva niSkriya hovAthI baMdhamokSanuM kAraNa nathI. mAlinI alamalamatijalpairdurvikalpairanalpairayamiha paramArtha zcetyatAM nityamekaH / svarasavisarapUrNa jJAnavisphUrtimAtrA na khalu samayasArAduttaraM kiMcidasti // 244 // ghaNA mithyA vikalpovaDe bahu kahevAthI saryuM. ahIM A eka ja paramArtha haMmezAM ciMtavavo ke potAnA rasano vistAra thavAthI pragaTa thatA pUrNajJAnanI mAtra skuraNArUpa je samayasAra che, tenAthI adhika vAstavika bIjuM kaMI nathI. "AtmAthI sau hIna-arthAt A jagatamAM samayasAra ja sarvazreSTha che. (kalaza ra44) anurupa idamekaM jagaccakSurakSayaM yAti pUrNatAm / vijJAnaghanamAnaMdamayamadhyakSatAM nayat // 245 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 zrI samayasAra AnaMdamaya vijJAnaghana svarUpane adhyakSatA pratye niyata) laI jatuM, arthAt AtmasAkSAtkAra karAvatuM A eka akSaya jagatyakSasamayasAra zAstra pUrNatAne pAme che. chevaTe A samayasAra graMthano abhyAsa karavAnuM phaLa darzAve jo samayapAhuDamiNaM paDihUNaM atthataccao NAuM / atthe ThAhI ceyA so hohI uttamaM sokkhaM // 415 // samayasAra A bhaNI gaNI, arthatattvathI pUrNa; arthe TharatAM oNva bane, zreSTha saukhya saMpUrNa. 415 vizvaprakAzapaNe vizvanA padArthonuM pratipAdana karatuM hovAthI samayasArarUpa bhagavAna paramAtmAnA svayaMzabdabrahmarUpa A samayasArazAstra che. tene bhaNIne, arthathI ane tattvathI jANIne tenA ja arthabhUta-vizvane prakAzavAmAM samartha paramArthabhUtacaitanyaprakAzarUpa paramAtmAne nizcaya karato je AtmA, bhagavAna eka pUrNa vijJAnaghana parabrahmamAM sarva prayatnathI sthiti karaze, te AtmA sAkSAt tatsaNa vadhatA caitanya eka rasathI bharapUra svabhAvamAM susthita nirAkula pariNativaDe, paramAnaMda zabdathI kahevAtuM, uttama anAkula lakSaNavALuM je mokSasukha terUpa pote ja thaze. prazna :- te mokSasukha kevuM che? stragdharA AtmopAdAnasiddhaM svayamatizayavadvItabAdhaM vizAlam vRddhihrAsavyapetaM viSayavirahitaM niHpratidvaMdvabhAvam / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra 311 anyadravyAnapekSaM nirupamamamitaM zAzvataM sarvakAlam utkRSTAnantasAraM paramasukhamatastasya siddhasya jAtam // -- zrI pUjyapAdasvAmI racita siddhabhaktistotra bhAvArtha :- AtmArUpa upAdAna kAraNathI UpajatuM, potAthI ja sarvotkRSTa ane sarva bAdhApIDAthI rahita, atyaMta vizALa, vRddhihAnithI rahita, indriyonA viSayothI para, pratipakSa evA ThaMdrabhAvathI mukta, AtmA sivAya sarva anya padArthanI apekSA vinAnuM, saMsAranA koI sukhanI jene upamA ghaTatI nathI tethI nirupama, jenuM mApa na thaI zake tevuM apAra ane sarvakALa rahevAnuM hovAthI zAzvata, sarvotkRSTa anaMta sAravALuM evuM paramasukha A mokSavaDe siddhone prApta thayuM che. zaMkA - mokSamAM evuM indriyAtIta paramasukha che tenI khAtarI kevI rIte thAya? samAdhAna :- pAMca indriyonA viSaya saMbaMdhI sarva vikalpothI rahita samAdhistha evA munine ahIM paNa aMze te sukha anubhavAya che. te vakhate temane saMsAra saMbaMdhI koI sukha na hovA chatAM AtmAmAM paramasukhano anubhava thAya che. te uparathI mokSamAM je atIndriya sukha che, tenuM mAtra anumAna karAya che. vAstavika rIte to mokSasukhano khyAla paNa Avavo azakya che. kahyuM che ke : anuchupa yaddevamanujAH sarve saukhyamakSArthasaMbhavaM / nirvizaMti nirAbAdhaM sarvAkSaprINanakSamaM // sarveNAtItakAlena yacca bhuktaM maharddhika / bhAvino ye ca bhokSyaMti svAdiSTaM svAMtaraMjakaM // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 re, zrI samayasAra anaMtaguNinaM tasmAdatyakSaM svasvabhAvajaM / ekasmin samaye bhuMkte tatsukhaM paramezvaraH // jeTaluM indriyasukha manuSyo tathA devo sarva maLIne traNe kALamAM bhogavI zake tenA karatAM anaMtagaNuM sukha paramezvara siddhabhagavAna eka samayamAM bhogave che. te mokSasukha atIMdriya ane svabhAvajanya hovAthI svAdhIna che ane indriyasukha parAdhIna hovAthI vAstavika rIte duHkharUpa ja che. have sarvavizuddhajJAna adhikAra pUrNa karatAM aMta kalaza kahe itIdamAtmanastattvaM jJAnamAtramavasthitam / akhaMDamekamacalaM svasaMvedyamabAdhitam // 246 // A akhaMDa eka acaLa svasaMvedya (potAthI ja jaNAvAyogya) ane abAdhita koIthI bAdhApIDA ke nAza na karI zakAya) evuM A AtmAnuM tattva vizeSe karIne jJAnamAtrapaNe raheluM che. (kalaza 246) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa anuSTupa atra syAdvAdazuddhayarthaM vastutattvavyavasthitiH / upAyopeyabhAvazca manAk bhUyo'pi ciMtyate // 247 // ahIM syAdvAdanI zuddhi arthe vastutattvanI vyavasthA tathA upAyaupeyabhAva jarA pharIthI vicArAya che. (kalaza 247) 313 [1] syAdvAda ja kharekhara samasta vastutattvane sAdhanAra ekamAtra askhalita zAsana sarvajJa arhata bhagavaMtanuM che. sarva vastuno aneka dharmAtmaka svabhAva che tethI te syAdvAda ''sarva anekAMtAtmaka che'' ema upadeze che. temAM je tat te ja atat, je eka te ja aneka, je sat te ja asat je nitya te ja anitya-ema eka vastumAM, vastunuM pratipAdana karanAra be paraspara viruddha zaktinuM prakAzavuM te anekAMta che. tethI kharekhara Atmavastune jJAnamAtrapaNuM chatAM temAM prakAzatA jJAnasvarUpe tapaNuM che, jJeyapaNAne pAmelA bahAra vartatA anaMta jJeyapadArthathI bhinna para rUpe atatpaNuM che, sAthe ane krame pravartatA anaMta caitanya aMzanA samudAyarUpa avibhAga dravyavaDe ekatvapaNuM che, avibhAga eka dravyamAM vyApta sAthe ane krame pravartatA anaMta caitanya aMzarUpa paryAyovaDe anekapaNuM che. svadravyakSetrakAlabhAve rahevAnI zaktinA svabhAvapaNe sa5NuM che, paradravyakSetrakAlabhAve na hovAnI zaktinA svabhAvapaNe asaNuM che. anAdi anaMta avibhAga eka vRttirUpa pariNatipaNe nityapaNuM che, krame pravartatA eka samayamAM maryAdita aneka vRttiaMza pariNatipaNe anityapaNuM 23 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 zrI samayasAra che. tethI tat-atapaNuM, eka-anekapaNuM, sat-asatpaNuM, nityaanityapaNuM jJAnamAtra vastumAM prakAze ja che. zaMkA :- jo jJAnamAtra chatAM AtmavastunuM svayaM anekAMtapaNuM prakAze che to pachI arhato vaDe zA mATe AtmAnA sAdhanapaNe anekAMta upadezAya che ? samAdhAna :- jijJAsuone jJAnamAtra AtmavastunI siddhi eTale prApti thavA mATe ame ema kahIe chIe. kharekhara anekAMta vinA jJAnamAtra AtmavastunI prasiddhi thatI ja nathI. te A prakAre--ahIM kharekhara svabhAvathI ja bahu bhAvapadArthathI bharelA vizvamAM sarva padArthonuM svabhAvathI ja advaita chatAM caitane niSedhavuM azakya che tethI samasta vastu, svarUpamAM pravRtti ane 52rUpathI vyAvRtti vaDe ubhayabhAvathI yukta ja che. 1. temAM jyAre A jJAnamAtra bhAva bAkInA bhAvo sAthe svarasathI pravartatA jJAtAAya saMbaMdhavaDe anAdi jJeya pariNamanathI jJAnapaNuM 52rUpe pratipAdana karIne ajJAnI thaIne nAza pamADAya che, tyAre svarUpavaDe tattvane prakAzIne jJAtApaNe pariNamanathI jJAnI karato anekAMta ja tene UMco lAve che. 2. paNa jyAre A sarva kharekhara AtmA ja che ema ajJAnapaNAne jJAnasvarUpe pratipAdana karIne vizvane grahaNa karavAvaDe AtmAne nAza pamADe che, tyAre pararUpe atattvapaNuM prakAzIne vizvathI bhinna jJAnane darzAvato anekAMta ja tene nAza pAmavA deto nathI. 3. jyAre aneka zeyAkArovaDe khaMDita sakala eka jJAnAkAra nAza pamADAto hoya che, tyAre dravyathI ekatvane prakAzIne anekAMta ja tene jIvita kare che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 315 4. paNa jyAre eka jJAnAkArane grahaNa karavA mATe aneka joyAkAranA tyAgavaDe AtmAne nAza pamADe che, tyAre paryAyovaDe anekapaNuM prakAzato anekAMta ja tene nAza pAmavA deto nathI. 5. jyAre jANavAmAM AvatA paradravyanA pariNamanathI jJAtAdravyane paradravyapaNe pratipAdana karIne jJAna nAza pamADAtuM hoya che, tyAre svadravyathI satapaNuM prakAzato anekAMta ja tene jIvita kare che. 6. paNa jyAre sarva dravyo huM ja chuM ema paradravyane jJAtAdravyapaNe pratipAdana karIne AtmAne nAza pamADe che, tyAre paradravyavaDe asapaNuM prakAzato anekAMta ja tene nAza pAmavA deto nathI. 7. jyAre parakSetre rahelA zeyapadArthanA pariNamanathI parakSetravaDe jJAnanuM hovApaNuM pratipAdana karIne jJAna nAza pamADAtuM hoya che, tyAre svakSetravaDe jJAnanuM hovApaNuM prakAzato anekAMta ja tene jivADe che. 8. paNa jyAre svakSetramAM rahevA mATe parakSetre rahelA zeyAkAronA tyAgavaDe jJAnane tuccha karatA AtmAne nAza pamADe che, tyAre svakSetramAM rahIne ja jJAnano pArakSetre rahelA jJayAkAre pariNamavAne svabhAva hovAthI parakSetramAM nAstipaNuM prakAzano anekAMta ja tene nAza pAmavA deto nathI. 9. jyAre pUrve avalaMbana karAyelA padArthanA vinAzakAle jJAnanuM asata-paNuM pratipAdana karIne jJAna nAza pamADAtuM hoya che, tyAre svakALavaDe satpaNuM prakAzato anekAMta ja tene jivADe che. 10. paNa jyAre padArthanA avalaMbana kALamAM ja jJAnanuM hovApaNuM pratipAdana karIne AtmAne nAza pamADe che, tyAre paranA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 zrI samayasAra kALathI asatapaNuM prakAzato anekAMta ja tene nAza pAmavA deto nathI. 11. jyAre jANavAmAM AvatA parabhAvanA pariNamanathI jJAyakabhAvane parabhAvapaNe pratipAdana karIne jJAna nAza pamADAtuM hoya che tyAre svabhAvavaDe satpaNuM prakAzato anekAMta ja tene jivADe che. 12. paNa jyAre sarve bhAvo huM ja chuM ema paMrabhAvane jJAyakabhAvapaNe pratipAdana karIne AtmAne nAza pamADe che, tyAre parabhAvavaDe asatapaNuM pragaTa karato anekAMta ja tene nAza pAmavA deto nathI. 13. jyAre anitya jJAnavizeSavaDe khaMDita nitya jJAna sAmAnya nAza pamADAtuM hoya che, tyAre jJAnasAmAnyarUpe nityapaNuM prakAzato anekAMta ja tene nAza pAmavA deto nathI. 14. paNa jyAre nitya jJAnasAmAnyane grahaNa karavA mATe anitya jJAnavizeSanA tyAgavaDe AtmAne nAza pamADe che, tyAre jJAnavizeSarUpe anityapaNuM prakAzato anekAMta ja tene nAza pAmavA deto nathI. uparanA 14 nayAnA spaSTArtha pUrvaka 14 kalazarUpa kAvya have kahe che : (1) yAt tat - AtmA potAnA svarUpe che. jJAnasvarUpa AtmA joya evA bAhyapadArthone jANavAmAM pravarte che te uparathI joyamAM Asakta thayelA koI ekAMtavAdI ajJAnI ema kahe che ke zeyavaDe ja jJAna thAya che. arthAt A deha ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa viSayothI judo AtmA che ja nahIM. tene jJAnI syAdvAda pUrvaka kahe che ke vizvamAM padArtho potAnA svarUpe ja rahe che; anyarUpe thatA nathI tethI zeyathI judo mAtra jJAtArUpa che te AtmA che. zArdUlavikrIDita bAhyArthaiH paripItamujjhitanijapravyaktiriktIbhavadvizrAntaM pararUpa eva parito jJAnaM pazoH sIdati / yattattattadiha svarUpata iti syAdvAdinastatpunadUronmagnaghanasvabhAvabharata: pUrNaM samunmajjati // 248 // bAhya padArthomAM tanmaya thavAthI potAnA vyaktitvane choDIne khAlI thatuM, cAre bAju parapadArthanA svarUpamAM ja vizrAMti karatuM pazutulya ajJAnI ekAntavAdInuM jJAna kleza pAme che, arthAt te pote potAne bhUle che; paraMtu A lokamAM je vastu che te dravyathI potAnA svarUpe ja rahe che ema jANanAra syAdvAdInuM jJAna to dUrathI paradravya jemAM zeyarUpe magna thayAM che evA potAnA jJAnadhana svabhAvanI bharapUratAthI pUrNapaNe udaya thAya che. (kalaza 248) 313 (2) sthAt ataMt AtmA anyasvarUpe nathI. AtmAmAM vizvanA padArtho jJeyapaNe jaNAya che tethI jJAna ane jJeyanI ekatA karIne koI (naiyAyika Adi) evo mata pratipAdana kare che ke samasta vizva AtmArUpa che athavA AtmA eka che ane te sarvavyApI che. ema ekAnte mAnavAthI temane potAnA AtmAnA bhinnasvarUpanI prApti thatI nathI. teone AtmAnuM vAstavika svarUpa samajAvatAM jJAnI kahe che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 318 ke tame kaho cho e rIte AtmA nathI. arthAt AtmA potAthI bhinna evA vizvanA koI anya dravyarUpe ke samasta vizvarUpe che nahi ane thato paNa nathI. e apekSAe AtmA at paNa che. zArdUlavikrIDita vizvaM jJAnamiti pratarkya sakalaM dRSTvA svatattvAzayA bhUtvA vizvamayaH pazuH pazuriva svacchaMdamAceSTate / yattattatpararUpato na taditi syAdvAdadarzI punarvizvAdbhinnamavizvavizvaghaTitaM tasya svatattvaM spRzet // 249 // koI ajJAnI ekAMtavAdI vizva te ja jJAna (AtmA) che evI kalpanA karIne sarvane potAnA AtmatattvanI AzAe joto ane e rIte vizvarUpa thaIne garviSTha banelo pazu samAna svacchaMda ceSTA kare che; ane je che te potAne rUpe che paraMtu pararUpe te nathI, ema syAdvAda pUrvaka jonAra to vizvathI bhinna ane (kevalajJAnathI mAtra parane jANavAnI apekSAe) lokAlokapramANa evA tenA potAnA svarUpane anubhave che. (laza 249) (3) sthAt H- AtmA dravyathI jJAtApaNe eka che. koI ajJAnI ema pratipAdana kare che ke judA judA zeyane jANanAra AtmA paNa bhinna bhinna aneka che. tene anekAMtavAdI jJAnI kahe che ke jagatanA samasta bhinna bhinna padArthone jANavA chatAM AtmA akhaMDa eka jJAnAkAra che. zArdUlavikrIDita bAhyArthagrahaNasvabhAva bharato vizvagvicitrollasajjJeyAkAra vizIrNazaktirabhitastruTyanpazurnazyati / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 319 ekadravyatayA sadApyuditayA bhedabhramaM dhvaMsayatrekaM jJAnamabAdhitAnubhavanaM pazyatyanekAMtavit // 250 // bAhya zeya padArthone grahaNa karavArUpa svabhAvanA bhArathI vicitrapaNe pratibiMbita thatA aneka zeyAkAro vaDe AtmAnI zakti khaMDa khaMDa thaIne cAre taraphathI tUTI jAya che, ema mAnanAra ajJAnI pazu AtmAne ekAMte aneka mAnIne teno nAza kare che; ane anekAMtane jANanAra jJAnI eka dravyapaNe sadA pragaTa rahevAvaDe bhedanA bhramane dUra karatA abAdhita anubhavarUpa jJAnane ekarUpe jAe che. (kalaza 250) (4) cAtuM ane AtmA zeyanI apekSAe aneka paNa che. koI ekAMtavAdI AtmAne sarva zeyonA pratibiMbothI rahita ekAMte zuddhajJAnAkAra ekarUpe karavA dhArIne teno nAza kare che (arthAt evI mithyA mAnyatAne kAraNe teo AtmAno anubhava karI zakatA nathI); tene syAdvAdI kahe che ke jJAnano svabhAva aneka yone pratibiMbita karavAno che te dUra karI zakAya nahIM, tethI jJAnasvarUpa AtmA zeyanI apekSAe aneka paNa che. zArdUlavikrIDita jJeyAkArakalaMkamecakaciti prakSAlanaM kalpayanekAkAracikIrSayA sphuTamapi jJAnaM pazurnecchati / vaicitrye'pyavicitratAmupagataM jJAnaM svataH kSAlitaM paryAyaistadanekatAM parimRzan pazyatyanekAMtavit // 251 // zeyane jANavAthI amecaka-zuddha abheda-AtmAmAM zeyAkAranI anetArUpa kalaMka lAge che tene dhoI nAkhavAnI kalpanA karatA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 zrI samayasAra ane e rIte AtmAne ekAkAra karavA IcchatA koI ajJAnI pazu pragaTa evA jJAnane icchatA nathI; ane anekAMtane jANanAra jJAnI to zeyanI vicitratAmAM paNa pote vicitra thatuM nathI evuM je svataHzuddha jJAna tenI paryAyovaDe anekatA che ema vicAratA joyanI anekatA sahita jJAnAtmAne jue che. (laza 251) (5) dravyathI thAt pti AtmA potAnA dravyanI apekSAe vidyamAna che. AtmA dehAdi zeyane jANe che, te dehAdi sthalapaNe pragaTa hovAthI koI ekAMtavAdI nAstika dehAdine ja mAne che ane kahe che ke te zeya padArtho che paraMtu AtmA nathI. tene syAdvAdI kahe che ke zeyathI bhinna evo AtmA potAnA svarUpe avazya vidyamAna che. zArdUlavikrIDita pratyakSAlikhitasphuTasthiraparadravyAstitAvaMcitaH svadravyAnavalokanena paritaH zUnyaH pazurnazyati / svadravyAstitayA nirUpya nipuNaM sadyaH samunmajjatA syAdvAdI tu vizuddhabodhamahasA pUrNo bhavan jIvati // 252 // indriyothI pratyakSa jaNAtA pragaTa skUlapaNe sthira rahelA pudgalAdi paradravyonI astitAthI bhrAMtimAM paDelo ane te pramANe potAnA AtmAne na joI zakavAthI, AtmAne sarvathA zUnya mAnato ajJAnI nAza pAme che; ane syAdvAdI jJAnI to nipuNapaNe potAnA Atmadravyane astipaNe vicArIne tatkALa pragaTa thatA vizuddha bodha (AtmajJAna)rUpa teja vaDe pUrNa thatA jIve che. (kalaza 2para) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 321 (6) dravyathI thAt nIti - AtmA paradravyanI apekSAe nathI arthAt pararUpe avidyamAna che. jJAnamAM jaNAtA vizvavyApI paradravyone potAnuM svarUpa mAnatA koI brahma-advaitavAdI AtmAnuM vAstavika svarUpa na jANIne sarva paradravyamAM potAnuM svarUpa mAne che tathA koI AtmAne paMcabhUtathI banelA deharUpa hovAnuM kahe che; teo AvI mithyA mAnyatAthI AtmAno nAza kare che. arthAta Atmatattvane pAmI zakatA nathI, paraMtu pAradravyamAM Asakta thaIne gADha karmabaMdha kare che. temane syAdvAdI jJAnI kahe che ke AtmA koI paradravyarUpe che nahi arthAt paradravyanI apekSAe te nAstirUpa che. zArdUlavikrIDita sarvadravyamayaM prapadya puruSaM durvAsanAvAsitaH svadravyabhramataH pazuH kila paradravyeSu vizrAmyati / syAdvAdI tu samastavastuSu paradravyAtmanA nAstitAM jAnannirmalazuddhabodhamahimA svadravyamevAzrayet // 253 // AtmA sarva padravyamaya che ema pratipAdana karIne pApavAsanAthI yukta ajJAnI pazu pAradravyamAM potAnA svarUpanI bhrAMtithI paradravyamAM vizrAMti le che, arthAt tene seve che; ane syAdvAdI jJAnI to samasta paravastuomAM paradravyapaNe AtmA nathI ema jANatA nirmaLa zuddhajJAnarUpa mahimAvALA potAnA dravyano ja Azraya kare che. (kalaza ra53) (7) kSetrathI thAt ta - AtmA svakSetramAM che. parakSetre rahelA padArthone jANavAmAM AtmA pravarte che tethI koI ekAMtavAdI ema mAne che ke AtmA joyAkAra thaIne parakSetramAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 zrI samayasAra rahelo che, ene potAnuM kSetra nathI. tene syAdvAdI jJAnI kahe che ke AtmAnuM potAnuM kSetra che temAM ja te rahe che. zArdUlavikrIDita bhinnakSetraniSaNNabodhyaniyatavyApAraniSTha H sadA sIdatyeva bahiH pataMtamabhitaH pazyanpumAMsaM pazuH / svakSetrAstitayA niruddharabhasaH syAdvAdavedI punastiSThatyAtmanikhAtabodhyaniyatavyApArazaktirbhavan // 254 // bhinna kSetramAM rahelA je zeya padArtha tene jANavArUpa nizcita vyApAramAM tatpara evA ekAMtavAdI ajJAnI AtmAne haMmezA cAre bAjuthI bahAra jato joIne duHkhI thAya che; ane svakSetre astipaNuM mAnavAvaDe jemaNe potAnA vegane bahAra jato rokyo che evA syAdvAdI jJAnI to AtmAmAM pratibiMbita thayelA zeyapadArthone jANavArUpa nizcita vyApAranI zaktivALA thatA potAnA AtmAmAM rahe che. arthAt upayogane AtmAkAra karIne rahe che tyAM paradravyane jANavAnI temanI zakti paNa vadhe che. (kalaza 254) (8) kSetrathI thAt nAti parakSetre AtmA nathI. zeyane jANavAthI AtmA zeyane kSetre jAya che, tene svakSetre lAvavA zeyano tyAga karato ekAMtavAdI e rIte AtmAno nAza thato mAnIne duHkhI thAya che; ane syAdvAdI to jJAnane svakSetramAM rahIne ja joyAkAre pariNamatuM jANIne parakSetre AtmAnuM nAstitva mAne che. zArdUlavikrIDita svakSetrasthitaye pRthagvidhapara kSetrasthitArthojjhanAt tucchIbhUya pazuH praNazyati cidAkArAn sahAthairvaman / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 32.3 syAdvAdI tu vasan svadhAmani parakSetre vidannAstitAM tyaktArtho'pi na tucchatAmanubhavatyAkArakarSI parAn // 255 // koI ekAMtavAdI ajJAnI potAnA kSetramAM sthiti karavA arthe bhinna bhinna prakAre parakSetramAM rahelA padArthone manamAMthI dUra karavA dhArato te padArthonI sAthe caitanya AkArone paNa pote vame che, ema mAnIne tucchatAne anubhavato nAza pAme che; ane syAdvAdI jJAnI to potAnA dhAmamAM vasatA ane parakSetramAM AtmAnuM nAstitva jANatA, parapadArthone tyAgavA chatAM para zeyAkAre AkarSavArUpa jJAnazaktine sAdhatA tucchatAne anubhavatA nathI. (kalaza 255) (9) kALathI sat ati AtmA potAnA kALathI vidyamAna - koI ekAMtavAdI (cArvAka vagere) kahe che ke paradravyano kALa te ja AtmAno kALa che tethI pUrve avalaMbana karAyelA dehAdinA nAzathI--jema vRkSanA nAzathI chAyA nAza pAme tema-AtmA nAza pAme che. maraNa pachI AtmAnuM astitva rahetuM nathI. tene jJAnI kahe che ke AtmA potAnA kALanI apekSAe vidyamAna che tethI dehanI sAthe nAza pAmato nathI. zArdUlavikrIDita pUrvAlaMbitabodhyanAzasamaye jJAnasya nAzaM vidan sIdatyeva na kiMcanApi kalayannatyaMtatucchaH pazuH / astitvaM nijakAlato'sya kalayan syAdvAdavedI punaH . . pUrNastiSThati bAhyavastuSu muhurbhUtvA vinazyatsvapi // 256 / / pUrve avalaMbana karAyelA joya evA dehAdino nAza thatI vakhate jJAnano nAza thato jANIne AtmAne kaMI paNa bhinna na Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra anubhavato ajJAnI pazu pote atyaMta tuccha thato duHkhI thAya che; ane syAdvAdane jANanAra jJAnI to svakAlathI AtmAnA astitvane anubhavatA, bAhya vastuo (dehAdi) pharI pharI utpanna thaIne nAza thatI hovA chatAM pote pUrNa rahe che. (kalaza 256) (10) kALathI myAt nAsti 525dArthanA kALanI apekSAe AtmA nathI. 324 koI ajJAnI ema kahe che ke pRthvI, jala, agni, vAyu ane AkAza e paMcabhUtanA maLavAthI zarIra utpanna thayuM tyAre AtmA utpanna thayo che. te pahelA na hato ane zarIranA nAza pachI raheze nahi. ema zarIrarUpa paradravyanA avalaMbanakALamAM ja AtmAnuM astitva manAvanAra ekAMtavAda AtmAno nAza kare che, tyAre paranA kAlathI AtmAnuM nAstitva batAvanAra anekAMta tene nAza pAmavA deto nathI. zArdUlavikrIDita arthAlaMbanakAla eva kalayan jJAnasya sattvaM bahijJeyAlaMbanalAlasena manasA bhrAmyan pazurnazyati / nAstitvaM parakAlato'sya kalayan syAdvAdavedI punastiSTha tyAtmanikhAtanityasaha jajJAnai kapuMjIbhavan // 257 // ekAMtavAdI ajJAnI pazu 525dArthanA avalaMbana (saMyoga) kALamAM ja AtmAnuM astitva anubhavato bAhya jJeya padArthonA saMyoganI lAlasAthI manavaDe bhramaNa karato nAza pAme che; ane yAdvAdane jANanAra jJAnI to koI para5dArthanA kALanI apekSAe AtmA nathI ema anubhavatA, paravastu jemAM pratibiMbita thAya che evA nitya sahaja jJAnanA eka puMjarUpa thatA, potAnA svarUpamAM rahe che. (kalaza 257) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa (11) bhAvathI svAt asti AtmA potAnA bhAvapariNAmanI apekSAe che. 325 koI ekAMtavAdI ema kahe che ke AtmA acetana padArthanA pariNAmane jANe che tethI cetananA potAnA pariNAma che ja nahi ane jANavAmAM AvatA acetana padArthanA nAzathI AtmA paNa nAza pAme che. tene jJAnI kahe che ke jJeya evA para padArthonA bhAvathI bhinnapaNe jJAna potAnA svabhAve pariName che. te cetanabhAvathI AtmAnuM astitva sadA rahe che. zArdUlavikrIDita vizrAntaH parabhAvabhAvakalanAnnityaM bahirvastuSu nazyatyeva pazuH svabhAvamahimanyekAMtanizcetanaH / sarvasmAnniyatasvabhAvabhavanajJAnAdvibhakto bhavan syAdvAdI tu na nAzameti sahajaspaSTIkRtapratyayaH // 258 // ekAMtavAdI ajJAnI pazu parapadArthanA pariNamanane nimitte thatA vibhAva bhAvane anubhavato haMmezAM bAhya vastuomAM vizrAMta thayelo ane potAnA svapariNAmarUpa mahimAmAM ekAMte nizcetana (jaDa jevo) thayelo avazya nAza pAme che; ane syAdvAdI to sarva niyata evA pa2svabhAve pariNamavArUpa jJAnathI bhinna thayelA, sahaja AtmabhAvathI spaSTa karI che potAnA svarUpanI pratIti jeNe, evA teo nAza pAmatA nathI. (kalaza 258) (12) bhAvathI sthAt nAsti parabhAvarUpe AtmA nathI. jJAnamAM jaNAtA parapadArthonA bhAvarUpa athavA karmanA saMyogathI thatA anaMta vibhAorUpa potAne mAnIne ekAMtavAdI AtmAno Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 zrI samayasAra nAza kare che. tene sAdvAdI jJAnI kahe che ke parabhAvathI AtmAnuM nAstitva che. zArdUlavikrIDita adhyAsyAtmani sarvabhAvabhavanaM zuddhasvabhAvacyutaH sarvatrApyanivArito gatabhayaH svairaM pazuH krIDati / syAdvAdI tu vizuddha eva lasati svasya svabhAvaM bharAdArUDha : para bhAvabhAvaviraha vyAlokaniSkaM pita: // 259 // ekAMtavAdI ajJAnI pazu AtmAmAM sarva parabhAvanA hovApaNAne adhyAsa karIne potAnA zuddha svabhAvathI zruta thayelo koInA paNa aMkuza vagara bhayarahita thaIne sarvatra parabhAvomAM svecchApUrvaka pravartana kare che, ane syAdvAdI to potAnA svabhAvamAM atyaMtapaNe ArUDha ane paravastunA bhAve pariNamavAthI rahita mAtra draSTApaNe niSkapa rahelA vizuddha thaIne zobhe che. (kalaza ra59) (13) yAt nitya - AtmA dravyapaNe nitya che. koI kSaNikavAdI bauddha Adi kahe che ke samaye samaye jJAna palaTAya che tethI eka AtmA nAza thaIne anya navo Upaje che, e rIte AtmA ekAMte anitya che. tene syAdvAdI kahe che ke jJAnanA pariNamavAthI vizeSa jJAna palaTAya che, paraMtu jJAna sAmAnyano nAza thato nathI. jema ke samudramAM taraMgo Upaje che ne nAza thAya che paraMtu tethI samudrano nAza thato nathI. zArdUlavikrIDita prAdurbhAvavirAmamudritavahad jJAnAMzanAnAtmanA nirjJAnAtkSaNabhaMgasaMgapatitaH prAyaH pazurnazyati / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 pariziSTa syAdvAdI tu cidAtmanA parimRzaMzcidvastu nityoditaM TaMkotkIrNaghanasvabhAvamahimA jJAnaM bhavan jIvati // 260 // ekAMtavAdI ajJAnI pazu utpatti ne nAzanA lakSaNane dhAraNa karatA jJAnanA aMzonI anekatAne jANavAthI kSaNe kSaNe palaTAtA evA paryAyanA saMgamAM paDelo ghaNuM karIne nAza pAme che; ane syAdvAdI jJAnI to caitanya svarUpa AtmAvaDe nitya pragaTa evI caitanya vastune vicAratA koI kALe nAza na thAya evA TaMkotkIrNa ghanasvabhAva mahimAvALA jJAnarUpa thatA jIve che. (kalaza 260) (14) thAt nitya- AtmA paryAyanI apekSAe anitya : che. koI ekAMtavAdI jJAna sAmAnya athavA nitya evA Atmadravyane ekAnta prApta karavA mATe nAzavaMta evA sarva jJAnavizeSone tyAga karavAnuM kahe che. tene syAdvAdI jJAnI kahe che ke jJAnasvarUpa AtmA bhinna bhinna jJayane jANavAmAM avazya pariName che. tethI e rIte palaTAtA jJAnanA paryAyonI apekSAe jJAna anitya paNa che. zArdUlavikrIDita TaMkotkIrNavizuddhabodhavisarAkArAtmatattvAzayA vAMchatyucchaladacchacitpariNaterbhinnaM pazuH kiMcana / jJAnaM nityamanityatAparigame'pyAsAdayatyujjvalaM syAdvAdI tadanityatAM parimRzaMzcidvastuvRttikramAt // 261 // ekAMtavAdI ajJAnI pazu saMkotkIrNa vizuddha jJAnavistAranA AkArarUpa AtmatattvanI AzAthI UchaLatI nirmaLa caitanyanI pariNatithI juduM kaMIka icche che; ane syAdvAdI to caitanya vastunI vRtti-pariNatinA kramathI paryAyanI anityatAne vicArato Jain Educationa International - For Personal and Private Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zrI samayasAra nitya evuM jJAna anityapaNe pariNameluM hovA chatAM paNa ujjvala caitanya vastune meLave che. (kalaza 261) anuSTupa ityajJAnavimUDhAnAM jJAnamAtraM prasAdhayan AtmatattvamanekAMtaH svayamevAnubhUyate // 262 // A pramANe ajJAnathI mUDha thayelAone samajAvavA Atmatattvane jJAnamAtra sAdhIne tenuM anekAMtapaNuM batAvyuM, te anekAMta kalpita nathI paraMtu svayaM anubhavAya che. arthAt uparokta nayone potAnA AtmAmAM vicArIne anubhava karavo ema kahevuM che. (kalaza 262) padArtha aneka dharmathI yukta che tethI tenI prApti syAdvAdathI thAya che. ekAMtavAdI eka eka dharmapara dRSTi ApIne teno Agraha karavArUpa mata sthApana kare che, tethI temane vAstavika padArthanI oLakhANa thatI nathI. ahIM upara varNavyA evA matavAdIonA 14 bheda darzAvI temaNe mAnelA ekAMtavAdamAM AvatI bhUlonuM syAdvAda vaDe nirAkaraNa karyuM che. arthAt viparIta nayane syAdvAda sahita samyak prakAre darzAvyA che. e rIte AtmA tat che, AtmA atat che. AtmA eka che, AtmA aneka che, AtmA potAnA dravyakSetrakALabhAvathI sat che paranA dravyakSetrakALabhAvathI asat che, AtmA nitya che, AtmA anitya che e Adi anaMta dharmo AtmA saMbaMdhI ghaTAvAya che. te badhA yogya apekSApUrvaka ane sAt zabdathI yukta hoya to syAdvAdamAM samAya che. temAMthI eka vakhate eka dharma kahI zakAya che tethI vastune te dharmanI apekSAe mukhya karIne kahe ane bAkInA For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 329 dharmone gauNapaNe mAnya rAkhe, to te sunaya kahevAya che ane bIjA dharmone mAnya na rAkhIne athavA je apekSAe te na ghaTe tevI apekSAe vastune mAnavArUpa amuka matano ekAMte Agraha kare to te mithyAnaya athavA durnaya kahevAya che. dareka nayamAM mukhya be bheda che. syAt asti ne sAtuM nAsti teno paraspara saMbaMdha karavAthI dravyanA kathananI apekSAe sAta bhAMgA thAya che tene saptabhaMgI kahe che. jemake : 1. dravya athavA padArtha svadravyakSetrakALabhAvanI apekSAe cAt basti che. 2. paradravyakSetrakALabhAvanI apekSAe dravya thAt nAsti che. 3. sva ane para ema bannenA dravya kSetrakALabhAvanI apekSAe dravya sthAt pti nApti che. 4. svadravyakSetrakALabhAvathI ane pAradravyatrakALabhAvathI eka sAthe kahI zakAya nahi tethI e rIte jotAM dravya yAt savajIvyuM che. - pa. potAnA dravya kSetrakALabhAvathI ane svaparanA dravyakSetrakALabhAvathI kaheluM dravya thAt pti vaktavya che. 6. paranA dravya kSetrakALabhAvathI ane svaparanA dravya kSetrakALabhAvathI kaheluM dravya yAt nAstivaktavya che. che. potAnA dravya kSetrakALabhAvathI, paranA dravyatrakALabhAvathI tathA bannenA sAthe dravyakSetrakALabhAvathI kaheluM dravya yAt ti nApti avatavya che. ema e saptabhaMgI dareka nayamAM ghaTAvI zakAya che. eka ja vastune svapakSathI ke parapakSathI pratipAdana karanArA evA aneka naya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 zrI samayasAra athavA draSTibiMdu che, te darekamAM sAt zabda sarvathAno niSedhaka ane anekAMtano ghAtaka che. teno artha kathaMcit athavA amuka apekSAe evo thAya che. anuSTrapa evaM tattvavyavasthityA svaM vyavasthApayan svayam / alaMghyazAsanaM jainamanekAMto vyavasthitaH // 263 // A prakAre tattvanI vyavasthiti pramANe pote potAne sthApana karato anekAMta, jainazAsananuM avalaMbana karIne rahelo che. (kalaza 263) ahIM koI prazna kare ke AtmapadArtha anaMta dharmothI yukta che tene mAtra ekalA jJAnadharmavaDe kema oLakhAvyo che? uttara :- padArthanuM je prasiddha lakSaNa hoya te vaDe lakSya evA padArthanI siddhi thAya che. jJAna AtmAnuM asAdhAraNa ane prasiddha lakSaNa che, tethI te vaDe AtmAno lakSa thavo saMbhave che. bIjA game te aprasiddha lakSaNavaDe te lakSyanI siddhi thavI muzkela che. tethI jJAnadharmane mukhya karIne lakSa karAvyo che. prazna :- te lakSya zuM che ke je jJAnathI juduM oLakhAya che? uttara :- jJAna ane AtmA eka ja dravyapaNe prasiddha che, tethI jJAnathI jAduM lakSya nathI. prazna :- to pachI lakSya-lakSaNano bheda zA mATe karyo che? uttara :- prasiddha ane prasAdhyamAnapaNe bheda che. jJAna prasiddha che; kAraNa ke jJAnamAtrapaNe AtmA svasaMvedanathI sarva prANIne anubhavamAM Ave che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 331 e jJAnarUpa prasiddha lakSaNanI sAthe avinAbhAvI anaMta dharmonA samudAyanI mUrtirUpa AtmA che. tethI jJAnamAtramAM acaLa sthira dRSTi karavA vaDe te jJAna sAthe avinAbhUta, krame pravartatA (paryAya) ane akrame pravartatA (guNo) evA anaMta dharmonA samUha jeTalA jeTalA dekhAya che te sarva samastapaNe kharekhara eka AtmA ja che. ema badhA dharmo jJAnamAtramAM jaNAtA hovAthI A samayasAra graMthamAM AtmAne jJAnamAtra kahyo che. paraspara bhinna svarUpane dhAraNa karanArA anaMta dharmonA samudAyane prakAzita karavAmAM jJAnaguNa pariName che tethI AtmAnA sarva dharmo eka jJAnanA pariNamanarUpa thAya che. jJAnathI jANe tyAre jaNAya. e rIte jJAnamAM badhA samAya che. vaLI te badhA dharmo lakSaNabhedathI bhinna kahevAya che. paraMtu pradezathI abhinna che. arthAt jyAM jJAna che tyAM ja te sarva dharmo rahelA che, tethI eka jJAna kahetAM te sarva dharmo sahita AtmAnuM grahaNa thAya che. e rIte AtmAmAM je anaMta dharmo athavA zaktio che te sarva jJAnamAtra bhAvamAM jhaLakatI jaNAya che. te zaktiomAMthI thoDIka ahIM gaNAve che : 1. AtmadravyanA mULahetu caitanyabhAvane dhAraNa karanArI jIvatvazakti. 3. 2. AtmAne jaDarUpa na thavA de tevI cit zakti. anAkAra sAmAnya upayoga lakSaNavALI darzanazakti. sAkAra vizeSa upayoga lakSaNavALI jJAnazakti. 4. 5. anAkuLatA lakSaNavALI sukhazakti. potapotAnA svarUpe sarvazaktione pravartAvanA2I vIryazakti. AtmAnA akhaMDa pratApane svataMtra rAkhanArI prabhutvazakti. For Personal and Private Use Only 7. Jain Educationa International Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 zrI samayasAra 8. sarva bhAvamAM jANavArUpe vyApavA chatAM ekarUpa evI vibhutvazakti. 9. samasta vizvane dekhavArUpe sAmAnyabhAve pariNamanArI sarvadarzitvazakti. 10. samasta vizvane jANavArUpe vizeSabhAve pariNamanArI sarvajJatvazakti. 11. rUpa rahita evA svaccha AtmapradezomAM pratibiMbita thatA lokAkAramAM mecaka-bhinna bhinna upayogavALI svacchatvazakti. 12. pote potAne jANavArUpe svayaMprakAzamAna nirmaLa svasaMvedanarUpa - prakAzazakti. 13. kSetra ane kAlanI apekSAthI pheraphAra na pAmatA caitanyavilAsarUpa asaMkocavistArazakti. 14. anyavaDa na karAtA ane anyane na karatA evA eka dravyavALI akAryAkaraNazakti. 15. paranA nimitte thatA joyAkArane grahaNa karAvavArUpa ane potAne nimitte thatA jJAnAkArane grahaNa karavArUpa svabhAvavALI pariNamyapariNAmakatvazakti. 16. jUnAdhika svarUpe na thatI evI niyata rUpavALI tyAgaupAdAnazUnyatvazakti. 17. paguNI vRddhi hAnirUpe pariNamelI chatAM svarUpasthiratAnuM kAraNa evI viziSTa guNavALI agurulaghutvazakti. 18. kramavartI ane akramavartI lakSaNavALI eTale paryAya ane guNothI yukta evI utpAdatrayaUvatvazakti. 19. dravyanA svabhAvabhUta dhrauvya ane utpAdavyayathI jaNAtA samAna rUpavALI ane asamAna rUpavALI chatAM eka mAtra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 333 astitvavALI pariNAmazakti. 20. karmabaMdhathI rahita thavAthI pragaTelI sahaja evI sparzAdi guNa vinAnA AtmapradezovALI amUrtatvazakti. 21. mAtra jJAtRtva pariNAma sivAyanA sarva karmavaDe karAtA pariNAmothI viramelI akartRtvazakti. 22. mAtra jJAtRtvapariNAma sivAyanA sarva karmavaDe karAtA pariNAmanA anubhavathI viramelI abhadrutvazakti. 23. saMpUrNa karmanA aTakI javAthI pravartatI AtmapradezonI nizcalatArUpa niSkriyatvazakti. 24. saMsAramAM anAdikAlathI saMkocavistArathI yukta ane chevaTanA zarIrathI kaMIka nyUna AkAre rahelI tathA lokAkAza jeTalA pradezarUpa lakSaNavALI niyatapradezatvazakti. 25. bhinna bhinna sarva zarIromAM anukrame rahevA chatAM mAtra AtmadravyarUpe ja vyApanArI evI svadharma vyApakatvazakti. 26. potAnA ne paranA samAna dharma, asamAna dharma ane samAnaasamAna dharma evA traNa prakAranA bhAvane dhAraNa karanArI sAdhAraNa-asAdhAraNa-sAdhAraNAsAdhAraNa dharmavazakti. 27. bhinna bhinna anaMta dharmothI yukta eka bhAvavALI anaMtadharmavazakti. 28. tatu atatu evA paraspara virodha lakSaNavALI viruddhadharmazakti. 29. potAnA svarUpe thavArUpa tattvazakti. 30. paranA svarUpe na thavArUpa atattvazakti. 31. aneka paryAyomAM vyApavA chatAM eka dravyapaNe rahetI ekatvazakti. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra 334 32. eka dravya chatAM vyApya evA aneka paryAyanA AkAre thavArUpa anekatvazakti. 33. bhUtakALamAM je paryAyo thaI gayA tenI avasthArUpe bhAvazakti. 34. je paryAyo nathI thayA tenI zUnyaavasthArUpa abhAvazakti. 35. vartamAna samaye je paryAya che teno nAza thavArUpe bhAvAbhAvazakti. 36. vartamAnamAM nathI evA navA paryAyanA utpanna thavArUpe abhAvabhAvazakti. 37. vartamAna paryAyanA rahevArUpe bhAvabhAva zakti. 38. je paryAya nathI tenA na hovArUpe abhAva abhAvazakti. 39. kartA karma Adi kArakanI kriyAthI rahita mAtra hovArUpa te bhAvazakti 40. kAraka anusAra thatI bhAvakriyArUpa kriyAzakti. 41. prApta thatA siddha paryAyavALI karmazakti. 42. prApta thayelA siddha paryAyane pariNamAvanArI kartRtvazakti. 43. siddhabhAva thavAmAM atyaMta sAdhaka evI karaNazakti. 44. te svayaM apAtA bhAvane prApta karAvanArI saMpradAnazakti. 45. utpAdavyayane sparzatA bhAvanA nAza thavA chatAM nAzarahita dhruvatva guNavALI apAdAnazakti. 46. anubhavAtA bhAvanA AdhArarUpa adhikaraNazakti. 47. potAnA ja bhAvanA svAmitvavALI saMbaMdhazakti. vasaMtatilakA ityAdyanekanijazaktisunirbharo'pi yo jJAnamAtramayatAM na jahAti bhAvaH / evaM kramAkramavivartivivartacitraM tadravyaparyayamayaM cidihAsti vastu // 264 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 335 ityAdi aneka potAnI zaktiothI sArI rIte bharapUra chatAM je bhAva jJAnamAtrapaNAne choDato nathI ane upara pramANe krame ne akrame pravartatA paryAya ane guNarUpa pariNAmothI je citravicitra che te dravyaparyAyamaya caitanya A lokamAM eka vasturUpe astitva dharAve che. (kalaza 264) vasaMtatilakA naikAMtasaMgatadRzA svayameva vastutattvavyavasthitimiti pravilokayantaH / syAdvAdazuddhimadhikAmadhigamya saMto jJAnI avaMti ninanItimatsaMdhayenta: ra6 / A pramANe vastutattvanI vyavasthA svayaM anekAMtathI yukta che, evI draSTithI yathArtha jonArA puruSo syAdvAdanI zuddhine adhikapaNe jANIne jJAnI thAya che, ane jinanI nItine ullaMghana karatA nathI. arthAt teo jinezvaranA upadezane anusarIne mokSane sAdhe che. (kalaza 265) ahIM syAdvAdano viSaya pUrNa thayo. have A jJAna mAtra AtmAno upAyaupeyabhAva vicArAya che. [ [2] jJAnamAtra vastu AtmA eka hovA chatAM tenuM sAdhakarUpa ane siddharUpa evAM be mukhya pariNAma thAya che. temAM AtmAnuM je sAdhakarUpa che te upAya che ane je siddharUpa che te upaya eTale prApta karavA yogya che. ethI A AtmAno jJAnamAtra bhAva anAdi evA mithyAdarzanajJAnacAritrane kAraNe potAnA svarUpathI zruta thavAthI saMsAramAM paribhramaNa karatAM jyAre sArI rIte sthiratApUrvaka grahaNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 zrI samayasAra karAyelA vyavahAra samyagdarzanajJAnacAritranA vipAkanI adhikatAthI, paraMparAe krame karIne svarUpamAM AropyamANa thatAM, aMtaramAM magna thavArUpe nizcaya samyadarzanajJAnacAritrane pAmIne tenI vizeSatA karavAvaDe sAdhanA kare che, tyAre sAdhaka kahevAya che; tathA te sAdhakapaNAnI parama prakarSa makarikA-utkRSTa maryAdA--hada upara ArUDha thaIne ratnatrayanI atizayatA pUrvaka pravartatA saMpUrNa karmano kSaya karavAthI prakAzelo akhalita evo je AtmAno acaLa vimaLa svabhAva te vaDe jyAre siddharUpe svayaM pariName che, tyAre je jJAnamAtra bhAva prathama sAdhaka-upAyarUpe hato te ja have siddha-upeyarUpa thAya che. arthAt jJAnamAtra eka AtmA upAya upeya e be bhAvane sAdhe che. e pramANe banne avasthAmAM jJAnamAtranI ananyatAvaDe nitya akhalita eka Atmavastune niSkapapaNe grahaNa karavAthI arthAt jJAnamAtra bhAvamAM acaLa sthiratA karavAthI te ja kSaNe jene saMsAramAM anAdikALathI te bhUmikAnI prApti nathI thaI evA mumukSuone paNa te apUrva jJAnabhUmikAnI prApti thAya che. pachI te jJAnamAtrabhAvamAM nitya aDola rahetA teo pote ja krame ne akrame pravartatA anaMta dharmonI mUrtisamA, sAdhakabhAvathI utpanna thayelI parama utkRSTatAnI koTI-hadarUpa siddhibhAvanA bhAjana thAya che. paraMtu jenI aMdara anaMta dharmo rahelA che evA jJAnamAtra ekabhAvarUpa bhUmikAne jeo prApta thatA nathI teo nitya ajJAnI rahetA te jJAnamAtra bhAvanuM svasvarUpe na thavuM ane pararUpe thavuM evA viparIta pariNAmane jotA jANatA anubhavatA ane e rIte mithyAvRSTi mithyAjJAnI ane mithyAcAritrI thatA upAya upeyathI atyaMta bhraSTa thayelA janmamaraNa karavArUpe saMsAramAM paribhramaNa kare che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 337 vasaMtatilakA ye jJAnamAtranijabhAvamayImakaM pAM bhUmiM zrayaMti kathamapyapanItamohAH / te sAdhakatvamadhigamya bhavaMti siddhA mUDhAstvamUmanupalabhya paribhramaMti // 266 // jeo koI paNa upAya mohane dUra karIne jJAnamAtra potAnA svabhAvavALI akaMpa bhUmikAne Azraya le che, teo sAdhakadazAne ArAdhIne pachI siddha thAya che. paraMtu mohI jIvo te bhUmikAne na pAmIne paribhramaNa kare che. (kalaza 266) vasaMtatilakA syAdvAdakauzalasunizcalasaMyamAbhyAM yo bhAvayatyaharahaH svamihopayuktaH / jJAnakriyAnayaparasparatIvramaitrI pAtrIkRtaH zrayati bhUmimimAM sa ekaH // 267 // je puruSa syAdvAdamAM pravINatA tathA sunizcala saMyama e bavaDe potAmAM upayukta raheto thako pratidina potAne bhAve che te ja eka, jJAnanaya ane kriyAnayanI paraspara tIvra maitrInA pAtrarUpa thayelo, A bhUmikAno Azraya kare che. (kalaza 267) vasaMtatilakA cipiMDacaMDimavilAsivikAsahAsa: zuddhaprakAzabharanirbharasuprabhAtaH / AnaMdasusthitasadAskhalitaikarUpa stasyaiva cAyamudayatyacalArcirAtmA // 268 // caitanya piMDanA pracaMDa vilAsanA vikasavAthI je prallita thayelA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra che, je zuddha prakAzanA samUhathI bharapUra evA suprabhAta (zukla lezyA)thI yukta che, je AnaMdamAM susthita sadA askhalita eka rUpavALA (dhyAnArUDha thayelA) che, tene ja A acaLa jyotivALo anaMtacatuSTayasvarUpa AtmA udaya thAya che. (kalaza 268) 338 vasaMtatilakA syAdvAdadIpitalasanmahasi prakAze zuddhasvabhAvamahimanyudite mayIti / kiMbaMdhamokSapathapAtibhiranyabhAvai rnityodayaH paramayaM sphuratu svabhAvaH // 269 // syAdvAda vaDe pragaTelA tejavALA prakAzamAM zobhato zuddhasvabhAvarUpa mahimA jo mArAmAM udaya thayo che, to have saMsAra ke mokSamArgamAM pADanArA anya bhAvo-baMdhamokSanA vikalpothI mAre zuM prayojana che ? nityapragaTa evo A (zuddha) svabhAva mArAmAM utkRSTapaNe sphurAyamAna thAo. (kalaza 269) vasaMtatilakA citrAtmazaktisamudAyamayo'yamAtmA sadyaH praNazyati nayekSaNakhaMDyamAnaH / tasmAdakhaMDamanirAkRtakhaMDameka mekAMtazAMtamacalaM cidahaM maho'smi // 270 // aneka AzcaryakArI AtmazaktionA samudAyavALo A AtmA nayothI jovAvaDe khaMDa khaMDa thato nAza pAme che. tethI akhaMDa ane jemAMthI koI khaMDa dUra karAyA nathI evo eka, sarvathA zAMta acaLa caitanya tejarUpa huM chuM. (kalaza 270) For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 339 jema pudgalanA rUpa rasa gaMdha sparza pudgalathI abhinna che tema AtmAnA dravya kSetra kALa bhAva, paNa AtmAthI abhinna ja rahe che tethI te vaDe AtmA khaMDita karAto nathI te kahe che : dravyathI huM khaMDita thato nathI, kSetrathI huM khaMDita thato nathI, kAlathI huM khaMDita thato nathI, bhAvathI huM khaMDita thato nathI, suvizuddha jJAnamAtra bhAva huM chuM. zAlinI yo'yaM bhAvo jJAnamAtro'hamasmi jJeyo jJeyajJAnamAtraH sa naiva / jJeyo jJeyajJAnakallolavalgAn jJAnajJe yajJAtRmadvastumAtraH ||27o || koI ema kahe ke A jJAnamAtra bhAva che te huM chuM ane zeya te zeya che arthAt jJeyanA jJAnarUpa je jJeyabhAva te mAruM svarUpa nathI. tene jJAnI kahe che ke jJeyabhAva jJeyapaNe pariNamelA jJAnanA kallolarUpe UchaLe che tethI AtmA jJAna, zeya ane jJAtA e traNethI yukta abheda evI vastumAtra che. arthAt vyavahArathI bheda pADIne kahevAya che. nizcayathI to traNe abheda che. (kalaza 271) pRthvI kvacillasati mecakaM kvacinmecakA mecakaM kvacitpunaramecakaM sahajameva tattvaM mama / tathApi na vimohayatyamalamedhasAM tanmanaH parasparasusaMhataprakaTazakticakraM sphurat // 272 // je mAruM sahaja evuM Atmatattva che te koI apekSAe mecaka (bheda sahita), koI apekSAe amecaka (abheda) ane vaLI banne For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasAra apekSA sAthe vicAratA mecakAmecaka (bhedAbheda) rUpe zobhe che. ema paraspara sumeLapaNe pragaTa thatI zaktionA cakrarUpe sphurAyamAna thatuM hovA chatAM te nirmaLa buddhivALAnA manane bhrAMti pamADatuM nathI. (kalaza 272) 340 pRthvI ito gatamanekatAM dadhaditaH sadApyekatAmitaH kSaNavibhaMguraM dhruvamitaH sadaivodayAt / itaH paramavistRtaM dhRtamitaH pradezairnijairaho sahajamAtmanastadidamadbhutaM vaibhavam // 273 // Atmatattva A taraphathI (paryAyadRSTithI) jotAM anekatAne dhAraNa karatuM jaNAya che, ane A taraphathI (dravya dRSTithI) jotAM te sadAne mATe ekatAne dhAraNa kare che; A taraphathI (kramabhAvI paryAyonI apekSAe) te kSaNa kSaNa vinAza thatuM hovAthI kSaNabhaMgura che ane A taraphathI (sahabhAvI guNonI apekSAe) sadA udayamAna hovAthI dhruva che; vaLI A taraphathI (jJAnamAM jaNAtA pa2padArthonI apekSAthI) jotAM te sarvatra vistAra pAmeluM che ane A taraphathI (svasvarUpanI apekSAthI) jotAM potAnA pradezomAM ja dhAraNa karAyeluM che. aho ! evo A AtmAno sahaja adbhuta vaibhava che. (kalaza 273) pRthvI kaSAyakalirekataH skhalati zAMtirastyekato bhavopahatirekataH spRzati muktirapyekataH / jagattritayamekataH sphurati ciccakAstyekataH svabhAvamahimAtmano vijayate'dbhutAdadbhutaH // 274 // AtmAmAM joIe to eka taraphathI kaSAyano kleza bhulAve che ane eka taraphathI kaSAyanA upazamarUpa zAMti varte che; eka taraphathI For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 341 saMsAranI pIDA sparza kare che ane eka taraphathI saMsAranA abhAvarUpa mukti paNa sparze che; eka taraphathI traNe loka slarI rahyA che ane eka taraphathI kevala caitanya prakAze che. A pramANe AtmAno svAbhAvika mahimA abhutathI abhutapaNe vijaya pAme che. * (kalaza 274) mAlinI jayati sahajatejaH puMjamajatrilokIskhaladakhilavikalpo'pyeka eva svruupH| . svarasavirasapUrNAcchinnatattvopalaMbhaH prasabhaniyamitArcizciccamatkAra eSaH // 275 // jemAM traNa loka magna thAya che evo sahaja tejano paMja hovAthI temAM AvI paDatA saMpUrNa bhedavALo dekhAya che chatAM je eka potAnA ja svarUpavALo che, ane potAnA AtmarasanA vistArathI pUrNa evA tattvanI prApti jenI achinna che (karma dUra thatAM pUrNa svarUpe pragaTa karavAnI zakti dareka AtmAmAM che) evo ane atyaMta baLapUrvaka niyamita thatI jyotirUpa A cicamatkAraadbhuta caitanya-vijaya pAme che. (kalaza ra75) avicalitacidAtmanyAtmanAtmAnamAtmanyanavaratanimagnaM dhArayad dhvastamoham / uditamamRtacaMdrajyotiretatsamaMtAjjvalatu vimalapUrNa ni:sapanasvabhAvam // 276 / / AtmAvaDe AtmAmAM niraMtara nimagna thayelA AtmAne dhAraNa karatI ane jeNe moharUpI aMdhakArano nAza karyo che evI A Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 zrI samayasAra amRta jharatA caMdrarUpa AtmAnI jJAnajyoti avicaLa evA zuddha caitanya AtmAmAM pragaTa thaI che, te vimaLa ane pUrNa evA AtmAnA apratipakSa (karmAvaraNa rahita) svabhAvane cAre bAjuthI prakAzo. (kalaza ra76) A kalazamAM dhvastamoha vizeSaNa samasta aMdhakAra dUra karavAnuM vyakta kare che, vimalapUrNa vizeSaNo lAMchana rahitapaNuM ane sadA saMpUrNapaNuM batAve che, niHsapatnasvabhAva vizeSaNa rAhubiMbathI ke vAdaLathI AcchAdita na hovAnuM jaNAve che, ane samatAt jvalatu vizeSaNa sarvakSetre ane sarvakALe prakAza karavAnuM sUcave che. e guNo caMdramAmAM saMpUrNa nathI tethI te te vizeSaNovaDe caMdra sAthe sarakhAmaNI karavAmAM vyatireka alaMkAra vAparIne AtmAnI AzcaryakArI evI saMpUrNa zuddhatA varNavI che. vaLI A kalazamAM vyAkhyAkAra AcArya zrI amRtacaMdrAcArya potAnA nAmanI sUcanA paNa karI che. anuSTrapa muktAmuktaikarUpo yaH karmabhiH saMvidAditaH / akSayaM paramAtmAnaM jJAnamUrtiM namAmyahaM // 277 // je upeyarUpe karmathI mukta ane upAyarUpe karmathI amukta evA zuddhAtma dravyano ekarUpe lakSa karAvAyo che te akSaya paramAtmA jJAnamUrtine huM namaskAra karuM chuM. (kalaza 277) ahIM pariziSTa samApta thAya che. have bhASATIkonI samApti karatAM bAkInA be kalaza kahe che - zArdUlavikrIDita yasmAd dvaitamabhUtpurA svaparayorbhUtaM yato'trAntaraM rAgadveSaparigrahe sati yato jAtaM kriyAkArakaiH / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa bhuMjAnA ca yato'nubhUtirakhilaM khinnA kriyAyAH phalaM kiMcinna iittaSThita tadvijJAnaghanaughamagnamadhunA 78 // pUrve para evA karmanA udaya sAthe vyApIne AtmAnI pariNati thavAthI dvaita hatuM tethI A mArI zuddha pariNatithI aMtara paDyuM hatuM, te vakhate rAgadveSa sahita thatI kriyA ane kArakovaDe je pariNamana thayuM tene bhogavanArI mArI anubhUti hatI. te sarva khedayukta kriyAnuM phala je kiMcit rahyuM che, te vijJAnadhananA samUha evA AtmAmAM magna thayeluM have kharekhara kaMI asara karatuM nathI. (kalaza 278) A kalazano saMbaMdha AraMbhanA kalaza trIjA sAthe che tyAM je potAnI pariNatinI 52ma vizuddhi thavAnI bhAvanA karI hatI tenI siddhi thaI che, ema sUcavyuM che. 343 chevaTe zrI amRtacaMdrAcArya potAnI AtmakhyAti nAmanI TIkAnI samApti karatAM sarvakartRtvapaNAnA ahaMkArane tyAge che upajAti svazaktisaMsUcitavastutattva - rvyAkhyA kRteyaM samayasya zabdaiH / svarUpaguptasya na kiMcidasti kartavyamevAmRtacaMdrasUreH // 279 // potAnI zaktithI vastutattvane sUcavanArA evA zabdovaDe samayasAra graMthanI A ''AtmakhyAti" nAmanI vyAkhyA (vistRta TIkA) karAI che, potAnA svarUpamAM gupta evA amRtacaMdrasUrinuM te kaMI kartavya ja nathI. (kalaza 279) zrI jayasenAcArya potAnI 'tAtparyavRtti" nAmanI TIkA samApta karatAM lakhe cheH Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 zrI samayasAra jayau risi paumaNaMdI jeNa mahAtaccapAhuDasselo / buddhisireNuddhario samappio bhavvaloyassa // 1 // jemaNe mahA tattvarUpI A prAbhRtazaila (samayasAra-graMtharUpI parvata) potAnI buddhi rUpI zIrSathI uddharIne bhavya lokone bheTa Apyo te padmanaMdI RSi zrI kuMdakuMdAcArya) jayavaMta vartA.1 jaM se lINA jIvA taraMti saMsArasAyaramaNaMtaM / taM savvajIvasaraNaM NaMdau jiNasAsaNaM suiraM // 2 // jemAM lIna thayelA jIvo anaMta saMsArasAgarane tarI jAya che ane je sarva jIvone zaraNarUpa che evuM jinazAsana ghaNA kALa sudhI vRddhi pAmo. 2 - zArdUlavikrIDita yazcAbhyasyati saMzRNoti paThati prakhyApayatyAdarAt tAtparyAkhyamidaM svarUparasikaiH nirvarNitaM prAbhRtaM / zazvadrUpamalaM vicitrasakalaM jJAnAtmakaM kevalaM saMprApyAgrapade'pi muktilalanAraktaH sadA vartate // 3 // svarUparasika evA vidvAno vaDe vakhaNAyeluM A prAkRta athavA "tAtparya" nAmanI TIkA je koI abhyAse che, sAMbhaLe che, vAMce che ane AdarapUrvaka tenuM vyAkhyAna kare che, te zAzvatarUpa, atyaMta AzcaryakArI sakalajJAnasvarUpa evuM kevalajJAna prApta karIne agrapada (mokSa)mAM paNa muktirUpI ramaNImAM sadA rakta rahe che. 3 zrI samayasAra gUrjarAnuvAda samApta zrI sa masta ! 3OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only