Book Title: Jain Tattvasara
Author(s): Niranjanmuni, Chetanmuni
Publisher: Niranjanmuni
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005285/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna darzana che jenA para cAritra GU 0 0 0 0 0 0 0 munI zrI niraMjana 0 0 0 191eciatest! Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | || UTUksa | - zrI jaina tattvasAra (SUBSTANCE OF JAINISM) ( Adya lekhaka AgamoddhAraka, jainadharma divAkara, jainAcArya sva. pUjya zrI amolakhaRSijI mahArAja Adya anuvAdaka)) sva. zrI. jhaveracaMda jAdavajI kAmadAra ( saMkalana kartA lIMbaDI ajarAmara saMpradAyanA kavivarya pU. zrI. nAnacaMdrajI svAmInA suziSya paMDitaratna pU. zrI. cunIlAlajI svAmInA suziSya zrI. niraMjanamuni "avinAza" zrI. cetanamuni (baMdhu belaDI) prApti sthAna che zrI a. bho. je. sthAnakavAsI jaina konpharansa ' tribhuvana bilDIMga, cothA mALe, 1, vijaya vallabha coka (pAyadhUnI) muMbai - 400 003. phona - 342 2927 ( jJAna pracArArtha kiMmata Rs. 20/-) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jene jovasAra prathama AvRttI : 1998 mata 5000 bIjI AvRttI : 2000 prata 5000 preraka :- zrI kezavalAla durlabhajI virANI zrutajJAna anumodakaHzrI ane zrImatI maNilAla zAmajI virANI TrasTa hA. anilabhAI zrImatI dayAkuMvara girajAzaMkara zeTha TrasTa hA. manaharabhAI, hasamukhabhAI zrI cha.zA. virANI TrasTa tathA sau. bhAratI bhUpatarAya virANI zrI maNIlAla talakacaMda zeTha enDa sansa TrasTa hA. jItubhAI zrIyuta narabherAma kamANI TrasTa hA. suzIlAbena kamANI paDatara kiMmata rU. 40/jJAna pracArarthe rUA. 20/(posTeja kharca alaga) mudrakazrI bhAvina zaradabhAI gAMdhI rAjeza prinTarI, virezvara cembarsa, 1le mALe, 21, janmabhUmi mArga, janmabhUmi presanI sAme, phorTa, muMbaI - 400 001. phona : 510 0504 | 513 3934 prakAzaka) zrI a. bho. je. sthAnakavAsI jaina konpharansa tribhuvana bilDIMga, cothA mALe, 1, vijaya vallabha coka, (pAyadhunI) muMbaI - 400 003. phona :- 342 2927 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka najara A tarapha tophAna thAya che jyAre, pavana mAjhA mUkI de che tyAre honArata sarjAya che jyAre, dharatIkaMpa thAya che tyAre bALaka bagaDe che jyAre, kumitrono saMga thAya che tyAre mANaso-janAvaro taNAya che jyAre nadImAM pUra Ave che tyAre * jIvana jhera jevuM lAge che jyAre, vyasanothI phasAi jAya che tyAre tema AtmA saMsAramAM bhame che jyAre, vibhAvamAM jAya che tyAre AtmA vibhAvamAM gayo ane mithyAtvano saMga thayo tyAre 18 pApasthAnakano raMga lAgyo ane karmanI geMga AkhI ubhI thai gai. A karmoe AtmAne durgatinA dvAra batAvyA, duHkhanA DuMgara nIce dabAvI nAkhyo ane zarU thaI paribhramaNanI yAtrA. A yAtrAmAMthI mukta thavuM che? to "zrI jaina ttatvasAra' vAMcavuM ja rahyuM. jemAM chalochala bhareluM che paramAtmAnuM tatvajJAna. jemAM tamane maLaze jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA, paMca parameSTinI oLakhANa, 24 tIrthakaronI vizeSa mAhitI 3ra AgamonI sAra-e sivAya anya mAhitI to kharI ja. duHkhathI chuTavAnI, pApathI bacavAnI, mokSamAM javAnI anekavidha cAvIo batAvavAmAM AvI che. lagADo cAvI ane kholI do tALA.... sukha tamArI sAme ja che. A pustakanA Adya lekhaka zAstrajJa pUjya AcArya zrI. amolakhaRSijI ma. sAhebane kema bhUlAya? jemaNe jina zAsana upara mahAna upakAra karI "zrI jaina tatasAra prakAza"nA nAme varSo pahelA pustaka bahAra pADela. je 859 pAnAnuM che. AvA mahAna upakArIne vaMdana karIe-vartamAna samayane najaramAM rAkhIne 400 jeTalAM pAnAnuM pustaka banAvI samAja sAme mukIe chIe jeno samAja suMdara lAbha leze ja evI zraddhA che... A pustakanA mULamAM zrI kezubhAi vIrANI che. jeo jaipha vaye paNa yuvAnone zaramAve tevu sphartimaya jIvana jIvI rahyA che. zAsananI adbhuta sevA bajAvI rahyA che. goMDala saMpradAyanA yuvA praNetA pU. zrI. dhIrajamuni ma. sAheba ke jemane samayano abhAva hovA chatAM paNa pustakanuM suMdara mupha riDIMga karI Apela che. temaja rAjeza prinTarInA zrI zaradabhAI gAMdhI tathA zrI bhAvIna gAMdhI jemanI zraddhA-bhaktine jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA ochA. khubaja cIvaTa pUrvaka kAma karI Apela che te badala lAkha lAkha abhinaMdana muni niraMjana tA. 01-05-2OOO jhAlAvADa nagara upAzraya, maMgaLavAra aMdherI (vesaTa), muMbaI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Adya lekhakanI manobhAvanA devAnupriya! zrI jinavarendra bhagavAne prakArelAM ane zrI gaNadharoe gUMthelAM sUtronA tathA pUrvAcAryo dvArA banAvela graMthonA avalaMbanathI vidvAnothI saMmatipUrvaka tathA nija matyanusAra A "zrI jaina tatva prakAza' graMthanI racanA karavAmAM meM je zrama lIdho che, te kevaLa mArA jJAnadAna dharmanuM kartavya bajAvavA tathA bhavyAtmAone lAbha pahoMcADavAne mATe ja upakAraka dRSTithI A sAhasa karyuM che; nahi ke mArI vidvatA batAvavA. kemake huM vidvAna hovAno dAvo karato nathI. eTalA mATe mArA Azayane lakSamAM rAkhI, A graMthamAM mArA sthapaNAthI je kaMi doSo rahI gayA hoya tene bAju para rAkhI mane kSamA Apazo. ane temAM kahelA saddhodha ane sadgaNonA guNAnurAgI banI mAtra guNone ja " grahaNa karazo eTalI ja ' mArI namra vinaMti che. ("zrI jaina stavasAra prakAza bIjI AvRttimAMthI sAbhAra) ityalam vijJepu kimadhikam / hitecchu amolaka RSi Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavabhavanI sArthakatAH samyaktanI prApti mAnava bhava devo karatA paNa zreSTha che, kemake devo tapa, vrata niyama, . pratyAkhyAna aMgIkAra karI zakatA nathI; teo mAtra puNyanI kamANI khAya che. te uparAMta devo tyAMthI cyavIne sIdhA mokSamAM jaI zakatA nathI. mokSamAM javAnI yogyatA prApta karavA mATe eka mAtra manuSya bhavaja che; tethI ja mAnavabhava zreSTha gaNavAmAM Avela che. mAnava bhava prApta thavA sAthe Arya kSetra, ucca kuLa, taMdurasta zarIra, kevaLI prarUpita dharma ane paMca mahAvrata dhArI sAdhu-sAdhvIjIono suyoga prApta thavo durlabha-ati durlabha che. Avo ati durlabha yoga ApaNane saune prApta thayela che. AvI mahAdurlabha anukuLatAono haiya, jJaya ane upAdeyanI samyam samajaNa prApta karavAmAM, puNyAnubaMdhI puNyanuM upArjana karavAmAM temaja saMvara ane nirjarA karavAmAM zreSTha upayoga karavAmAM samyam samajaNa rahelI che. puNya e sonAnI beDI che e kharuM, paranta puNyAnubaMdhI puNya dharmArAdhanA karavAmAM saMvara ane nirjarA karavAmAM dareka prakAranI anukULatA karI Ape che te daSTie te kAmacalAu upAdeya bane che. A kALamAM A kSetramAMthI mokSa prApta thaI zakato nathI, parantu mokSa prApti mATeno bhagavAna mahAvIre prarUpela mArga vidyamAna che ane A mArganI samyam samajaNa ApanAra bhagavAna mahAvIranA vArasadAro pU. sAdhu-sAdhvIjIono suyoga paNa che; teno zreSTha lAbha laIne, ochAmAM ochA bhavamAM mukti dhAmamAM praveza meLavI zakAya tevI yogyatA prApta karavAmAM ja A badhA durlabha yogo prApta thayAnI sArthakatA che. te mATe A bhavamAM ochAmAM ochuM samyagu darzana (samyakatva) prApta karI levAno tamAma purUSArtha samya prakAre karI levo ghaTe che. samya darzana e muktidhAmamAM praveza mATeno pAsaporTa che. A pAsaporTa ochAmAM ochA bhavamAM muktidhAmamAM praveza ApavAnI khAtrI Ape che. samyam darzananI prApti mATe "upAsaka dazAMka sUtra ane pU. amolakhaRSijI ma. sA. racita jaina tatva prakAzanA sAra rUpe pU. niraMjanamuni ma.sA., saMpAdita "zrI jaina ttatvasAra" pustakano ciMtana-mananapUrvaka niyamita svAdhyAya, pU. sAdhu-sAdhvIjIono satsaMga sahAyaka banI zake tema che. ApaNe sau ApaNane maLela durlabha-ati durlabha suyogono zreSTha upayoga karIne, A bhavamAM sabhya darzana prApta karavAmAM saphaLatA prApta karavA zaktimAna banIe e ja aMtaranI bhAvanA-abhyarthanA. goMDala saMpradAyanA bA.bra. yuvA praNetA pU. dhIraja muni Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina ttatvasAra udbhavana parama sthAna evA mokSane meLavavA (1) manuSya bhava (2) sUtra zravaNa (3) dharmapratye zradhdhA ane (4) saMyama mArgamAM zakti pho2vavI. A cAra parama aMga jIvane maLavA ati durlabha che. anaMtA janma maraNanA pherA pharyA bAda koI prabaLa pUNyodaye, AryakSetra, manuSya janma, uttamakuLa, nirogI zarIra sAthe jinavANInuM zravaNa ane sadguruno samAgama vigere saMyogo maLyA che. tethI A janmamAM mokSamArga meLavavAnuM mukhya lakSa nakkI ka2vAnuM che. je deva arihaMta, gurU nigraMtha ane kevaLI prarUpIta dayAmaya dharmanI ArAdhanAthI sahaja ane saraLa bane che. zrI jaina AgamodhdhAraka divAkara AcArya sva. zrI amolakhaRRSijI ma. sA. likhita jaina graMthonA arka samAna "zrI jaina tattva prakAza" sahu prathama 1914 mAM prakAzIta karela. lagabhaga 850 pAnAnuM daLadAra pustaka AjanA Short & Sweet nA jamAnAmAM vAMcavAnuM muzkela banI jAya, ane jijJAsuo tattva jJAnathI aparicita na rahe tevA zubhAzayathI bA.bra.pU.zrI. niraMjana munijIe amArI bhAvanA anusAra saMkSiptIkaraNa karIne 400 pAnA AsapAsa karavA khUba jahemata uThAvI kArya karela che. te badala huM pUjyazrIno hRdayapUrvaka RNI chu. "zrI jaina tattvasAra" pustakanA saMkalananuM kArya pUrNa thayA bAda zAstrokta ane anya je kAMI kSatio rahevA pAmI hoya te zuddhi vigerenuM kArya yuvA praNetA bA.bra.pU.zrI. dhIrajamunI ma.sA. e vividha pravRtti vacce je ka2I ApyuM temaja pratyakSa, parokSa je mArgadarzana prApta thayela che te badala temano huM sadAno RNI chuM. dareka dharmanI alaga alaga oLakha hoya che. jema ke hiMduomAM gItA, krizvanomAM bAIbala, muslImomAM kurAna, svAmI nArAyaNamAM zikSApatrI, zIkhomAM gurugraMtha sAhiba, tema jaina dharmamAM Agama zAstro che. A Agamono abhyAsa karanAra zrAvako nahivata haze. pratyeka jainonAM gharamAM Agamo hoya te IcchAvA yogya che. paraMtu saMyogonI pratikULatAnA kAraNe na hoya to jaina dharmanA hArda samAna "zrI jaina tattvasAra" pustaka to avazya hovuM joie, je potAnA ucca saMskAra ane urdhvagamana mATe nimitta samAna che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA pAyA samAna arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, ane sAdhu bhagavaMto che. 9 ttatva, 12 bhAvanA, 25 mithyAtva, 12 ArA, 6 kAya, 14 guNasthAnaka, 6 vezyA, cArItra dharma, vyavahAra samakita tathA nizcaya samakitanI savistAra samajaNa che. mokSa meLavavA mATenA purUSArthamAM AtmA che, Adi pado che, mithyAtva, avRtta, pramAda, kaSAya ane azubha yoga heya eTale choDavA yoga che. jyAre samyagu zraddhA, vRtta aMgIkAra, samatAbhAva, jAgRti, ane zubha upayoga (zuddhanA lakSe) upAdeya che. sAdhuonA 5 mahAvRtta ane zrAvakonA 12 aNuvRtta yathAzakti aMgIkAra karavA jevA che. hiMsA, asatya, corI, maithuna, 18 pApasthAnaka temaja rAtrI bhojana vigerenA kAraNe jIva adhogatImAM jAya che. jyAre ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, parigraha parimANa, 12 prakAranI tapazcaryA, 14 niyamonI nitya dhAraNA, rAtrI bhojana tyAga tathA sAmAyika, pratikramaNa Adi Avazyaka krIyAthI jIvanI unnatti thAya che je krame karIne mokSa maMjhIle pahoMcI AtmA paramAtmA bane che. - jJAnI bhagavaMtoe AjanA paMcamaArAnA samayane duSamakALa kahyo che. sAthe kuMDAmAM ratana samAna gaNAvela che. agAunA samayamAM samudramAM ratana kahevAtA. je meLavavA khUba kaThIna hatA ! kuMDAnuM ratana to samparka puruSArtha karavAmAM Ave to sahelAIthI maLI zake tema che. AjanA mAnavIne kohInura hIro keTalo kiMmatI che tenI samajaNa che. tevI ja rIte A pustakanA tattva ane bhAvo yathArtha rUpe samajavAmAM Ave to anaMtA janma maraNanA pherA TaLI jAya ane mokSamArga tarapha gati-vikAsa thAya tevA amUlya jhaverAta samAna "zrI jaina tatvasAra" pustakamAM jJAnano khajAno bharyo che. vadhu nahIM to ochAmAM ochuM "samyagadarzana" nuM bIjAropaNa paNa A janmamAM thaI jAya to paNa ardhapugaLa parAvartana kALamAM AtmA avazya siddhatvane pAme tema zAstronuM kathana che. tattva jijJAsu AtmAo rUci ane lagana pUrvaka purUSArtha karI nirdhArita maMjhIle pahoMce tevI aMtaranI abhilASA che. zvata jJAnanA amUlya vArasA samA A pustakanA keTalA vecANa thayA te zrI anilabhAI virANIe pUchaparacha karela ane doDheka varSanA TUMkAgALAmAM badhA pustakonA vecANanI vAta sAMbhaLyA pachI bIjI prata chapAvavAnI utsAhapUrvaka sAmethI ophara karI. je saharSa svIkArI. Aja rIte zrI hasamukhabhAI (zeTha TrasTI zrI bhUpatabhAI, zrImatI suzIlAbena tathA zrI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jItubhAIe temanA nAmo lakhAvatA 5 nAmono eka seTa pUro thayo che. dareka DonaranA rUA.25,000/- che. A vakhata pustakanI paDatara kIMmata rUA. 48/- thAya che. paNa samyagajJAna ane zrutajJAna prasAra ane pracAra arthe alpa mUlya rUA. 20/- rAkhela che. je pUnyavaMtA bhavya AtmAne jJAnadAnanA umadA zubha kAryamAM potAnuM eka nAma lakhAvavAnI bhAvanA thAya temaNe mane phona naM. 3641811 athavA konpharansanI ophIsa naM. 3422724 mAM khabara ApavA vinaMtI che. je zubha kAryanI anumodanA paNa mokSa maMjhIle pahoMcavA sahAyaka banI zake che. zrI ramezabhAI daphatarI tathA taralAbena dozI taraphathI sahakAra temaja mArgadarzana maLyA che temaja rAjeza prinTarInA zaradabhAI tathA bhAvina gAMdhIe pustaka prakAzanamAM jahemata uThAvI che te badala badhA mahAnubhavone hArdika AbhAra mAnuM chuM. chuTe dehAdhyAsa to, nahIM kartA tuM karma nahIM bhoktA tuM tehano, eja dharmano marma Atmasiddhi zAstra gAthA 115 zrI sadguru bhakti rahasya, zrI Atmasiddhi zAstra, kSamApanA, amUlya tattva vicAra zrImad rAjacaMdra racita che ke jeo samya dharmane pAmI gayA che. zAstramAM jJAnazya phaLa viratI batAvela che. je koi mumukSa AtmAne vRtto levAnI bhAvanA hoya temaNe pholDaramAM rAkhela vastuonI maryAdA rAkhIne paNa vRtAdhArI banI zake che. - eka jIjJAzu bhAIe kahela ke A pustakamAM vivaraNa vadhAre che. teno javAba e che ke zAstramAM to zruta jJAnanI vAto hoya pachI temAMthI heya zeya ane upAdeya zuM che te sabaMdhI pU. sAdhu bhagavaMto ApaNane mArga darzana Ape che je sahelAIthI samajI zakAya che. koI vivaraNa ApaNI alpa buddhi anusAra na samajI zakAya tyAre vAMcana baMdha nahi karatA te pAnA choDI AgaLa abhyAsa karavAnuM cAlu rAkhavA vinaMtI che. "zrI jaina tattvasAra" pUstakamAM zrI jinezvara bhagavaMtanI AjJA virUddha kazuMe lakhAela hoya to trIvidhIe trIvidhIe micchAmI dukkaDaM. kezavalAla dulabhajI virANI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramArtha draSTA mAnava jIvanamAM maLelI bharapUra zaktine saupayoga kaI rIte karavo joIe ? iMdriyone kyA rAha jaDavI joIe, mananI amApa zaktine kyA raste lagADavI joIe teno sacoTa ane zAzvata mArga AgamamAM darzAvyo che. zaktinA kALamAM bhakti karavI zaktinA kALamAM sevAnuM sarvocca kArya karavuM. zakti kALamAM sAdhanA karI levI teja AtmA mATe hitAvaha che. uttarAdhyayana sUtranA 10mAM adhyayanamAM prabhujagatanA jIvane cetave che ke jIvAtmA jAgo "sabeleya hAyapha' prApta thayela prANazaktinI pratikSaNa kSaya thaI rahI che. emAM AyuSyanI zakti khalAza thaI eTale badhI zaktionA phayusa uDI gayA. to samajI rAkhajo ke paraloka bhayAnaka ane bIhAmaNo banI jaze. pachI pUnaH A zaktionA svAmI banavu bahuja durlabha banI jaze. mATeja jJAnI bhagavaMtanI vAta para zraddhA rAkhI dharma mArge zaktione joDavI joIe. mAnava bhavamAM maLelI zaktio kSaya thAya e pahelA AtmAnA akSaya sukhane prApta karavAmAM lagAvI do. AMkhanI zaktine saMta darzanamAM kAnanI zaktine jina vacana zravaNamAM jIbhanI zaktine prabhu guNa kirtanamAM ane dehanI zakti sevA sAdhanAmAM ane mananI zaktine zubha bhAvanAmAM Ama zaktino upayoga samyaka bane to AtmA akSaya zaktine prApta karavAmAM saphaLa banI zake. sAvadhAna ! pramAdamAM na rahezo. tamone thaze mArI zakti to khAlI thAya evI nathI, tevI bhramaNAmAM na rahezo. kaI ghaDIe kaI zakti khalAsa thaI jaze te khabara paNa nahI paDe. ane hA ! e vAta kyAreya bhUlazo nahIM, ke maLelI zaktio para ahaMkAra to karazo ja nahI. tana-mananI zakti para ahaMkAra karIne AtmAna AtmAnuM bhAvI dhuMdhaLu karI nAMkhe che. samaya goyama mA pamAeH prabhu bIju sUtra batAve che. amulya zaktio khUTatA vAra nahI lAge. e jeTalu satya che eTaluja satya che ke kiMmatI samaya hAthamAMthI sarakI gayA bAda pUnaH Avaze nahI. samayanI mahAmuDIno upayoga karavo eja zreSTha upAya che. samayane oLakhe te paMDita. samayayajJa banavuM eja jJAnIjanonuM lakSaNa che. zakti to koInI pAse vadhAre ke koInI pAse ochI prApta thAya che. paraMtu samaya ane kalAka pratyeka jIvane samAna maLe che. zrImaMtane paccIza klAka ane garIbane trevIza klAka maLe tevuM kyAreya banatuM nathI. kAraNake samaya nirbhara che. mAtra ApaNeja A samayano sadghapayoga karIne abhedatAne prApta karavAnI sAdhanA karavAnI che. jo abhedatAno anubhava thayo eTale samaya saphaLa thayo samajavo. zakti A jIvane pahelI vAra ja nathI maLI. anaMtA bhavamAM anaMtI vAra zaktinA svAmI banyA hatA. tananI zakti evI maLI hatI ke e tananA mAdhyamathI dhAryA kAryo karyA hatA, deva bhavanA zarIranI zakti kevI gajabanI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI? AMkhanA palakArAmAM aneka rUpo sarjana karI eka capaTI vAge eTalA samayamAM tA sRSTimAM aneka cakkara mArIne pAchA AvI jAya. AvI zaktino mAlIka mAro ane tamAro AtmA banIne Avyo, chatAM kyAM kalyANa thayuM che ApaNuM ? to samaya paNa anaMtA bhavamAM anaMtI vAra prApta thayA che. hajAro varSanA AyuSyo A AtmAne maLyA hatA. pUra bahAra samaya prApta thayo hato, paraMtu e samayano sadupayoga karavAnI kaLA hAthamAM na AvatA, samaya hAthamAMthI sarakI gayo. have A bhavamAM kiMmatI samaya prApta thayela che. rakhe saMsAranA kAvAdAvAmAM, saMsAra sukhanA vamaLamAM phasAtA nahI. AtmAne pAmavAno bahuja suMdara yAMga prApta thayo che. pahelAM yAMga bharapUra zakti ane bIjA yoga che. suMdara samaya, samaya ane zaktino tAla maLe ane sAdhanA mArge joDAya to samaya sva samayamAM sthira banAve ane zaktio akSaya nA svAmI banAve. tAva dharmo samAcare : A trIju sutra jaNAve che ke hAthamAM che IndrIya zaktiH tana-mana-vacananI zakti ane mUlyavaMto sonerI samaya maLyo che tyAM sudhI jinezvara bhagavaMta prarUpIta dharmathI ArAdhanA karI lo. zakti dvArA ArAdhanA ane samaya dvArA gurvAdIkanI bhAvayukta upAsanA basa, A be kAmaja A mAnava janmamAM agatyanA ane mahatvanA che, aphasosa ! mAnava janma pAmI zaktione veDaphavAmAM, zaktione vAparavAmAM ane zaktionA pradarzanamAMja kharcI rahyo che. TI.vI, viDIo, kalabo ane pharavA pAchaLa A samaya kharcI nAkhyo che. dharma ArAdhavAnI gurUdeva taraphathI preraNA maLatA bhAI sAheba kahe che no TAIma jyAre karma baMdhanamAM iMdriyonA viSaya poSaNamAM haravA pharavAmAM badhe TAImaja TAIma che. paraMtu mahatvanI bAbata e che ke mAnavIne jyAM rasa che tyAM samaya che samaya nathI sAro, samaya nathI kharAba, samaya to raMge maramara che. kAMIka zIlpa kuMDA bI che, badhuja tArI aMdara che. dharmanA mArge javA, samaya kADho, dharmanA mArge zaktine kAme lagADo. dharma kone kahevAya ? dharma kevo che ? dharma zA mATe karavo joIe ? dharmanuM svarUpa kevu che ? A prazno tamArA aMtara AtmA ne jagADanAra che. dharmane jANyA vinA, samajyA vinA karavAthI dharma kSetre, dharmanA anuSThAna mAdhyamathI je pariNAma jIvanamAM maLavuM joIe te nahI maLe. dharmanA hRdayane ane yarthAthatAne prApta karavI e sau prathama kartavya dharma karanAra sAdhakonuM che. dharmane pAmavA mATe dharmAcaraNa karo toja dharmano sAkSAtkAra thaze. dharma eTale svabhAva, vatyu saNavo dhammoH vastunA svabhAva eja dharma. jaDa cetananA nIja svabhAva jANe nahI tyAM sudhI vAstaviktAne pAmI zakAya nahi. mukhya vAta thaIke vastuno svabhAva e eno dharma che. jaDano paNa svabhAva che. cetanano paNa svabhAva che. jaDanA svabhAvane jANavAthI AtmAno jaDa pratyeno moha ghaTe che. jyAre AtmAno svabhAva jaNAI javAthI svabhAva sahaja bane che. svabhAvane jANyA vinA thato dharma samabhAvamAM saphaLatA apAvato nathI. nIja svabhAvane ane jaDa svabhAvanA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpane yathArtha nahI jANanArane dharma karatI veLA jo koI upasarga ke pariSaha AvyA, eTale dharmathI ukhaDI jatA ke dharmanA rAhethI utarI jatA jarAya vAra lAgatI nathI. samajIne dharmaka2nA 2nu lakSaNa che samabhAva. svabhAvanI jANakArI vinA, dharma AcAranAra vyaktinuM lakSaNa viSamabhAva. dharma tenu nAma je Atma svabhAva pamADe ane viSamabhAva ghaTADe. pratyeka paristhitImAM samabhAva rakhAve te dharma AvA dharmanA lakSe dharma anuSThAna karavAmAM Ave to karmonI nIrjarA thAya che anyathA nahI. je aNaNNadaMsI se aNaNaNArAme, je aNaNNA rAme se aNaNNa daMsI / je mokSa mArge ramaNatA kare che teja 5ramArtha draSTA che. je anya tarapha draSTI nahI rAkhanA raja paramArthe draSTI rAkhe che te tattva draSTA che. teo mokSa bahA2 2maNa karatA nathI. dharma karo, dharmane samajo dharma bahuja amUlya che. dharma eTale parama arthamAM jANa. atre yathA tattvanA vastu svarUpanuM jJAna skula ja nahI, sUkSmanI paNa jANa. svabhAvaja nahI vibhAvanI paNa jANa baMnnene jANI AtmA mAdhyastha ane sthitaprajJa bane che. paramArtha draSTA eTale samabhAvamAM mAsTara arthane jANe, anarthane jANe, rAgane jANe, dveSane paNa jANe, pApa ane punyane paNa jANe che to jIva-ajIvane paNa jANe temaja uparoktano yathArtha artha paNa jANe. jIva caitanya svabhAvI, jaDa cetanA rahita puNya mAtra sagavaDatA ApavAno svabhAva dharAve jyAre pApa agavaDatA ane duHkhamAM dhakelI, devAno svabhAva dharAve. jyAre paramArtha draSTA sahitano dharma pratyeka paristhitImAM samabhAva rakhAve ane samabhAva eja nirjarAnI sarvazreSTha sAdhanA che. jo dharma kriyA samabhAvanA sthAne viSamabhAva janmAve, rAga-dveSa-IrSA-adekhAI karAve mArA tArAno bheda karAve ane vikhavAda karAve tevI dharmakriyAne dharma kahevAya e bahu moTI AjanA yuganI bhramaNA che. A bhramaNAmAM phasAyelo AtmA dharAra paramArtha draSTA banI zakato nathI. dazavaikAlika sUtramAM mATeja zAstrakAre jaNAvyuM ke : soccA jANAI kalANaM, soccA jANai pAvagaM / umayaMpi jANAi soccA, caM seyaM taM samAyare // kalyANa ane pApano mArga sAMbhaLe, samaje tyArabAda ubhayane sAMbhaLe, samaje ane pachI jemAM AtmAnuM zreya hoya te AcaraNa kare. anAcaraNIya bAbatathI AtmAne bacAvI le AnuM nAma dharma samaja kahevAya 5ramArtha draSTAnI paramasImAnA darzana karo. juo doraDe nRtya karatA IlAyacI. doraDA uparajU paramArtha draSTA banI gayA to paramAtmA banatA vAra na lAgI. dharmane jeTalo dravya-kSetra-kALa sAthe sabaMdha nathI ethI vadhu bhAva sAthe che, dravya sArU hoya, kSetra sArA hoya, kALa samyaka hoya paraMtu bhAvaja moharaMgathI raMgAela hoya to pachI anya bAbata zuM kAma AvavAnI che? hoya dharmanuM kSetra, vAta cAlatI hoya dharmanI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane mokSanI, saMto sAme bIrAjIta che chatA A jIva bhAvathI saMsAranI avasthAmAM joDAyelo hoya to bolAM karmanirjarAnA sthAne karma baMdha thAya ke nahi ? are samosaraNanuM kSetra hoya, mahAvIra prabhu parama sAnidhya hoya, kALamAM cotho Aro hoya, dezanAnI avirata gaMgA vahetI hoya, tevA sthaLe bhAva bagaDe kharA ? nA, haragIja nahI. chatA rUpavaMtI naranArIne joI AryAjIo e niyANAMkarI lIdhA ke amArA cArItranuM phaLa hoya to amane paNa AgaLanA bhavamAM AvA purUSanI prAptI hojo. hAya ! moha samosaraNamA paNa jIvana dharmISTa banavA deto nathI. paramArtha draSTAnI sAdhanAne khaMDIta karI nAkhe che. to ApaNI hAlata zuM ? mane jANavAno ane jItavAno sarvazreSTha mArga che, paramArtha draSTA banavuM. paramArthane jANyAvinA paramanA sthAne pahoMcavuM azakya che. paramArtha draSTA banelo AtmA, saMsAra kSetre paNa samabhAva rAkhI, sAco zrAvaka banI, kamanI nirjarA karI zake che. to saMyamanA sthAne, saMyamanA viSamAM, je jAgata na raheto paramArtha draSTAnA abhAve anaMta kama bAMdhI paNa zake che. tame kyAM raho cho tenA karatA, tamArA bhAva kyAM rame che ? te vadhu mahatvanuM che. saMsAramAM hovA chatA jIvanA dharmanA parINAma rahetA hoya to te paramArtha draSTAno mAlIka che. ane dharmanA kSetre rahevA chatA saMsAranA kAvAdAvAnA bhAvamAM ramatAM hoya to te paramArtha draSTAno svAmI nathI. bhagavAna mahAvIra potAnA jJAnamAM niyANA karanArane jANI upadeza ApI niyANAmAMthI choDAve che. juo, tamane paramArtha draSTAno saraLa artha samajAvuM. tame jamavA beThA cho. bahuja garamAgarama thALImAM AvI gayuM che. bhukha paNa che, ane bhAvatuM bhojana paNa che. A samaye tamAro khAvAnA utsAha AnaMda cahero kevo ? udAsInatAe peTane bhADu Apazo ke ullAsapUrvaka bhAvathI svAda mANazo ? have bIju drazya sAme lAvI do. bhUkha nathI, bhojana vAsI ke ThaMDu che, svAdanuM nAma nathI. pIrasanArane mUDa nathI. jamavA beThA tyAM saphAI nathI. have tamAre jamavuM paDe temaja che. nahItara sAmenI vyakitanuM mAna sAcavavuM muzkela che. have tame jamo cho, tyAre tamAro cahero kevo raheze ? tamAro umaMga, tamArI khAvAnI jhaDapa kevI ? basa A be citroja tamane tamo paramArtha draSTA cho ke nahI tenuM mApa kADhI Ape che. Ama tamAma paristhitInI vicAraNA karI, ApaNe dharmane pAmyA chIe ke nahIM ? paramArtha draSTAnA svAmI chIe ke nahI ? teno yathArthapaNe khyAla Avaze. sAcA ane saraLa bane che paramArtha draSTAvALo. samabhAvamAM ramato hoya, svabhAvane joto hoya ane mokSa mArgamAM vicarato hoya to ApaNe paNa ApaNA sAdhanA jIvanamAM paramArtha draSTrAnAM svAmI banI mokSa mArganA mArgI banIe eja maMgala kAmanA. savaMta. 2055 vAlakezvara upAzrayamAM cArtumAsa prasaMge pU. rAjendra muninA zISya pU. tejendra munie Apela pravacana no sAra ... sAbhAra sAthe - tathA pU.kamaLAbAI mahAsatIjI pU. zAradAbAI ma.sa.nA. zIdhyAe gAthA temaja lakhANanuM zuddhikaraNa karI ApyuM te mATe huM temanA RNI chuM. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sadgurU bhakti rahasya doharo he prabhu ! he prabhu ! zuM kahuM, dInAnAtha dayALa, huM to doSa anaMtano, bhAjana chuM karUNALa. 1 zuddha bhAva mujamAM nathI, nathI sarva tuja rUpa, nathI laghutA ke dInatA, zuM kahuM parama svarUpa. 2 nathI AjJA gurUdevanI, acaLa karI uramAMhI, Apa taNo vizvAsa daDha, ne paramAdara nAhIM. 3 joga nathI satsaMgano, nathI satsavA joga kevaLa arpaNatA nathI, nathI Azraya anuyoga. 4 huM pAmara zuM karI zaku, evo nathI viveka, caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI cheka. 5 aciMtya tuja mahAbhyano, nathI praphullita bhAva, aMza na eke snehano, na maLe parama prabhAva. 6 acaLarUpa Asakti nahIM, nahI virahano tApa. kathA alabhya tuja premanI, nahIM teno paritApa. 7 bhaktimArga praveza nahIM, bhajana deDha bhAna, samaja nahIM nijadharmanI, nahI zuddha deze sthAna. 8 kALa doSa kaLIthI thayo, nahIM maryAdA dharma, toye nahIM vyAkuLatA juo prabhu muja dharma 9 sevAne pratikuLa che, te baMdhana nathI tyAga, dehendriya mAne nahIM, kare bAhya para rAga 10 tuja viyoga skurato nathI, vacana nayana maya nahI, nahIM udAsa anyabhaktithI, tema gRhAdika mAMhI, 11 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaM bhAvathI rahita nahi, svadharma saMyama nahIM, nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya dharmanI kAMi 12 ema anaMta prakArathI, sAdhana rahIta huMya, nahIM eka saguNa paNa, mukha batAvuM zuMya 13 kevaLa karUNAmUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha. 14 anaMtakALathI AthaDayo, vinA bhAna bhagavAna, sevyA nahIM gurU saMtane, mUkayuM nahIM abhimAna 15 saMta caraNa Azraya vinA, sAdhana karyA aneka, pAra na tethI pAmiyo, ugyo na aMza viveka 16 sahu sAdhana baMdhana thayA, rahyo na koI upAya, sat sAdhana samajyo nahIM, tyAM baMdhana zuM jAya 17 prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDayo na sadguru pAya dIThA nahIM nija doSa to, tarI e koNa upAya ? 18 adhamAdhama adhio , patita, sakaLa jagatamAM huMya, e nizcaya AvyA vinA, sAdhaka karaze zuMya ? 19 paDI paDI tuja pada paMkaje, pharI pharI mAMgu eka sadgurU saMta svarUpa tuja, deDhatA karI deja. ra0 jina sohI he AtmA, anya hoI so karma karma kare so jina vacana, tatvajJAnI ko marma jaba jAnyo nijarUpako, taba jAnyo saba loka nahi jAnyo nijarUpako, sabajAnyo sophoka he jIvA kayAM Icchata have ? he icchA duHkha mUla, jaba IcchAkA nAza taba, miTe anAdi bhUla Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jena ratnasAra - anukramaNikA : krama viSaya maMgalAcaraNa prathama khaMDa 2 2 2 4 6 2 8 1 1 0 * 2 ja che , prakaraNa 1 : arihaMta arihaMtanA bAra guNo arihaMtanA 34 atizaya arihatanI vANInA 35 bola arihaMta 18 doSa rahita hoya che bharata kSetranA vartamAna covIsInA tIrthakaro tirthaMkaronI janmanagarI-dIkSA sthAna tirthakaronI janmatithi dIkSA tithi tirthaMkaronI UMcAI-prathama bhikSA devAvALA tirthaMkaronI prathama-ziSyA-dIkSA tirthakaronI gRhastha-dIkSA paryAya tathA kula Ayu tirthaMkaronI gaNa-gaNadhara-zramaNa-zramaNI tirthakaronI kevaLajJAna-mana:paryavajJAnI-avadhijJAnI kevaLajJAna-nirvANatithi, dIkSA-nirvANapa tirthaMkaronA caudapUrvI-vaikriyalabdhi-aMtara jaMbuddhipanA dakSiNa bharatakSetranI (bhaviSyanI) AgAmI covIzInA nAma vartamAnakALamAM paMcamahAvidehakSetramAM ra0 tIrthakaranA nAma - prakaraNa 2 H siddha 18 sidhdha adhikAra 19 lokanuM varNana Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ra1 22 23 24 pa 26 27 28 29 30 31 32 3333x5 33 34 adholoka... narakanuM varNana 15 jAtinA paramAdhAmI devo dvArA nArakIne devAtAM duHkho 10 prakAranI kSetra vedanA bhavanapati devanuM varNana manuSya lokanuM varNana merU parvatanuM varNana jaMbudvipanuM varNana 45 46 1ra ArA - kALacakranuM varNana cha ArAnuM koSTaka pAMcamA ArAnA 32 lakSaNo jyotiSa cakra urdhva (UMcA) lokanuM varNana sidhdha bhagavAnanuM varNana prakaraNa 3 : AcArya AcAryajInA 35 guNa-paMca mahAvrata paMcAcAranuM varNana 35 zAnanA 8 AcAra 36 37 38 39 40 41 42 43 44 darzanAcAranA-samyagdarzananA 8 AcAra cAritranA 8 AcAra udgamananA 16 doSa tapanA 12 AcAra cha prakAranA ApyaMtara svAdhyAyanA pAMca prakAra vIryAcAra pAMca indriya nigraha brahmacaryanI nava vADa prakaraNa 4 : upAdhyAya upAdhyAya upAdhyAyajInA 25 guNo 32 35 39 41 46 46 47 49 50 para 54 56 63 * ja ru kara 75 76 82 84 6 4 4 i 99 100 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 48 121 129 13ra 29 13pa. 13pa 51 para bAra upAMga sUtra cAra chedasUtra cAra mULasUtra karaNa sittarI sAdhunI 1ra paDimAM rapa prati lekhanA 1ra bhAvanA 4 abhigraha caraNa sittarI 8 prabhAvanA zrI upAdhyAyanI 16 upamAo 54 nh ty ty ty ty ty papa pa6, 57 1.40 pa8 144 147 14 7 149 1pa0 prakaraNa 5 : sAdhujI sAdhujInA 20 guNa rara pariSaha bAvana anAcAra ra0 asamAdhinA doSa ra1 sabaLA (moTA) doSa 3ra yoga saMgraha 6 prakAranA niyaMThA nigraMtha) : 5 prakAranA avaMdanIya sAdhu sAdhunI 84 upamA sAdhujInI bIjI 1ra upamA upasaMhAra 151 15ra 154 1pa6 162 166 dvitIya khaMDa pravezikA uttarArdha gAthA 69 168 169 prakaraNa 1 70 dharma prApti adhikAra 71 pudgala parAvartana 7ra dasa bolanI durlabhatA 73 saddhakatAnA ra5 guNo 17ra 174 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 179 7pa. 180 uda 180 77 194 98 197 prakaraNa 2 sUtra dharma navatatvanuM varNana jIva tatva ajIva tatva puNya tatva pApa tatva Azrava tatva saMvara tatva nirjarA tatva baMdha tatva mokSa tatva 199 80. ra01 ra11 212 213 84 213 8pa rarapa prakaraNa 3 cAra nikSepa cAra pramANanuM varNana cauda guNasthAnaka 6 vezyA yaMtra 228 87 239 88 244 prakaraNa 4 mithyAtva mithyAtvanA paccIsa prakarA 363 pAkhaMDInA matanuM varNana sAta nirnava cAritra dharma ra45 ra46. 249 254 ra67 95 sa0 prakaraNa 5 samakita samakitanA pAMca prakAra nizcaya samakitanAM lakSaNa vyavahAra samakitanAM lakSaNa sakhyatvanI 10 rUci samakitIne hitazikSA ra68 ra7ra ra79 ra80 315 99 318 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra1 3ra3 3ra9 33ra 33ra 333 349 prakaraNa 6 100 zrAvaka dharma 101 zrAvakanA ra5 guNa 10ra zrAvakanA ra1 lakSaNa 103 zrAvakanA guNa 104 zrAvakanA 1ra vrata 105 pAMca aNuvrata 106 pAMca vratanA pAMca aticAra 107 AThamAM vratanA pAMca aticAra 108 sAmAyikanuM phaLa 109 17 niyama 110 agiyAramuM paripUrNa pauSadhazata 111 pauSadhavratanA 18 doSa 11ra pauSadhavratanA pa aticAra 113 bAramuM atithi saMvibhAga vata 114 bAramAM vratanA pa aticAra 115 sAcA zrAvakanA lakSaNa 369 370 372 373 374 375 377 379 384 385 385 389 - prakaraNa 7 117 aMtima zuddhi adhikAra 118 mRtyunA 17 prakAra 119 zrAvakanA saMthArAnI vidhi . 120 aNagArI saMthAro-saMlekhanA 121 saMlekhanAnA paMca aticAra 1rara samAdhimaraNa (saMthAro) vALAnI bhAvanA 123 samAdhi mRtyu sthitinA 4 dhyAna 124 kSamApanA-zrImad rAjacaMdrakRta 390 395 396 405 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI je tAva sAra maMgalAcaraNa siddhANaM Namo kiccA saMjayANaM ca bhaavo| atyadhammagaiM taccaM aNusaTuiM suNeha me // (zrI uttarAdhyayana sUtra, adhyayana - 20 gAthA - 1) artha : "siddha' (arihaMta, siddha) ane "saMyati' (AcArya, upAdhyAya ane sAdhu) ne vizuddha bhAvathI namaskAra karIne yathArtha - satya sarva arthanI siddhi karanAro evo je AcaraNIya dharma che tenuM svarUpa anukrame kahuM chuM. aho bhavyajIvo! ene mana, vacana ane kAyA rUpa traNe yogone sthira karIne zravaNa karo ! 9 prathama khaMDa che "siddhA ane livyA," vizeSArthaH siddha bhagavAna be prakAranA hoya che. (1) "bhASaka' (arthAt bolatA siddha) eTale ke arihaMta bhagavAna. jemake zrI uttarAdhyayana sUtranA 9mA adhyayanamAM namirAjarSine saMsAra avasthAmAM "jAI saritu bhayavaM" "eTale ke bhagavAne jAtinuM smaraNa karyuM" ema kahI bhagavaMta rUpe saMbodhyA che ane ukta sUtranA 19mAM adhyayanamAM mRgAputrane mATe "yuvarAyA damIsare" e pada mUkIne yuvarAja pada bhogavatAM ja temane damIzvara -- RSIzvara kahyA che. e ja pramANe arihaMta bhagavAna paNa bhaviSyakALamAM siddha thanAra che tethI temane paNa siddha kahyAM che ane (2) "abhASaka sarva kArya siddha karI sakaLa karmarUpa kalaMkane khapAvI nijAtma svarUpa saccidAnaMda padane prApta thayA che temane "abhASaka' siddha kahela che. e banne siddha bhagavAnanuM savistRta varNana AgaLanA prakaraNomAM kramathI karavAmAM Avaze. "karavA mAMDyuM te karyuM" te apekSAthI paNa arihaMtane siddha kahevAya. zrI jaina tatva sAra | 1 | | Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1.... arihaMta" arihaMtanA be bheda : (1) tIrthaMka2, (2) sAmAnya kevaLI bhagavAna. je caitanya (jIva) A pahelAnA trIjA bhavamAM nIcenA bolo paikI koIpaNa eka bola athavA ghaNA bolonuM yathArtha rUpe ArAdhana kare te AgaLa trIjA bhavamAM tIrthaMkara padane prApta kare che. tIrthaMkara nAma gotra bAMdhavAnA 20 bola gAthA :- arihaMta siddha pavayaNa, guru thera bahussu vassI / vacchalayAe tesiM abhikkhaNaM nAkhovaone ya ! k|| daMsaNa viNae Avassae ya sIlavvae niraiyAre / khaNalava tava cciyAMe veyAvacce samAhIya // 2 // apuvvaNANagahaNe suyabhattI pavayaNe pabhAvaNayA / eehiM kAraNehiM, titthayarattaM lahai nIvo / / 3 / / artha : (1) arihaMta (2) siddha (3) pravacana (zAstra) (4) guru (5) sthavira (vRddha) (6) bahusUtrI-paMDita (7) tapasvI e sAtenAM guNakIrtana karavAthI (8) jJAnamAM vAraMvAra upayoga lagAvavAthI (9) doSarahita nirmaLa samyaktvanA ArAdhanathI (10) guru Adi pUjyajanono vinaya karavAthI (11) devasiya, rAiya, pAkSika, caumAsI ane saMvatsarI ema pAMce prakAranAM pratikramaNa karavAthI (12) zIla ane vrato doSa rahita pAlana karavAthI (13) nivRtti- vairAgyabhAva sadaiva rAkhavAthI, (14) bAhya ane AtyaMtara (gupta) tapazcaryA karavAthI (15) tyAga, abhayadAna ane supAtre dAna devAthI (16) guru, rogI, tapasvI, vRddha ane navadIkSita e sarvanI vaiyAvRtya-sevAbhakti karavAthI (17) samAdhibhAva rAkhavAthI (18) apUrva-nitya navo jJAnAbhyAsa ka2vAthI (19) sUtra bhakti tathA (20) tana mana ane dhanathI pravacananI unnati prabhAvanA karavAthI A 20 bolamAMthI koI paNa eka athavA ekathI vadhu bolanuM pAlana karanAra prANI tIrthaMkaragotranuM upArjana kare che ane te daramyAna deva athavA nArakIno eka bhava karIne trIjA bhavamAM tIrthaMkara-arihaMtapadane prApta thAya che. 2 66 arihaMta adhikAra Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkara padane prApta karanAro AtmA manuSyalokanA 15 karmabhUminA kSetramAM AryadezamAM uttama nirmaLa kuLamAM (1) mati (2) zrata ane (3) avadhi e traNa jJAna sAthe laIne devagati ke narakagatimAMthI cyavana karIne mAtAnI kukSie utpanna thAya che. tyAre mAtA uttama evA 14 svapna jue che. suMdara dohA (vicAra) utpanna thAya che. savA nava mahinA pUrNa thatAM, uttama yoga hoya tyAre prabhu janma dhAraNa kare che. te samaye 64 indrAdi devo pa6 diku kumArikA devIo a prabhune meruparvatanA paMDaga vanamAM laI jaIne dhAmadhUmathI janma mahotsava ujave che. A rivAja indromAM paraMparAthI cAlyo Ave che. pachI tIrthakaranA pitA janma-mahotsava karI uttama nAmakaraNa saMskAra kare che. te tIrthakara bAlakrIDA karI yauvanAvasthAne prApta karyA bAda ane dIkSA dhAraNa karyA pahelA nitya pratidina eka karoDa ATha lAkha sonAmahoro eTale ke eka varSamAM 3 abaja ane 88 karoDa sonAmahoranuM dAna de che. tyAra bAda nava lokAMtika devo devalokathI AvIne prabhujIne vinaMti kare che. he prabhu! Apa dharma pravartana karo! vinaMti ane nimitta maLatAM prabhu AraMbha ane parigrahano tyAga karIne dIkSA aMgIkAra kare che. ane tarata ja cothA naMbaranA manaH paryavajJAnanI prApti thAya che. pUrva karma sattAmAM hoya to deva, dAnava, tiryaMca ane manuSya saMbaMdhI aneka prakAranA upasargo prApta thAya che. te ka 14 svapnonA nAma (1) airAvata hAthI (2) dhorI baLada (3) zArdUlasiMha (4) lakSmIdevI, (5) puSpanI be mALA (6) pUrNa caMdramAM (7) sUrya (8) indradhvajA (9) pUrNa kaLaza (10) padma sarovara (11) kSIra samudra (12) deva vimAna (13) ratnono Dhagalo ane (14) nidhUma agni jvAlA. narakathI AvanAra tIrthakaranI mAtA 12mAM svapnamAM devavimAnane sthAne bhavanapati devanuM bhavana jue che. che (1) avataravuM e vyavana kalyANaka (2) janma te janma kalyANaka (3) dIkSA te dIkSA kalyANaka (4) kevaLajJAnanI prApti te jJAna kalyANaka ane (5) nirvANa te mokSa kalyANaka kahe che. - a 56 diku kumArIkAnAM nAmI- pUjya zrI ghAsIlAlajI ma. sA. likhita "sthAnAMga" sUtra bhAga-5, pAnA 17ramAM Apela che. zrI jaina tatva sAra sAra [3 ] Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasargo samabhAva pUrvaka sahana kare che. aneka prakAranI duSkara tapazcaryA karIne cAra ghanaghAtI karmano kSaya kare che. mohanIya karmano sarvathA kSaya thatAM ja jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya e traNe karmo aMtarmuhUrtamAM kSaya pAme che. (1) jJAnAvaraNIyakarmanA kSayathI kevaLajJAna prApta thAya che. (2) darzanAvaraNIya karmanA kSayathI kevaLadarzana prApta thAya che. (3) mohanIya karmanA kSayathI kSAyaka samakita ane yathAkhyAta cAritra prApta thAya che. (4) aMtarAya karmanA kSayathI anaMta dAna-lAbha-bhoga-upabhoga ane vIrya labdhinI prApti thAya che. jethI teo anaMta zaktizALI thAya che. zeSa-vedanIya-AyuSya, nAma ane gotra e cAra karma zekelA bIjanI mAphaka niraMkUra (utpanna karavAnI zaktithI rahita) banI jAya che ane te AyuSya karmanA kAyanI sAthe ja kSaya pAme che. uparokta cAre ghanaghAtI karmano kSaya karavAthI tIrthaMkara padanI prApti thAya che. te arihaMta bhagavAna bAra guNa, cotrIza atizaya, pAMtrIza vANInA guNe karI sahita ane aDhAra doSa rahita hoya che. guNonI apekSAe kevaLI bhagavAna (arihaMta) ane tIrthakara (arihaMta) sarakhA ja che. paraMtu tIrthakaramAM ATha mahAprAtihArya, cotrIza atizaya, pAMtrIza prakAranI satya vacana vANI ane eka hajAra ATha uttama lakSaNanI vizeSatA che. sarvazreSTha puNyazALI AtmA tIrthaMkara gaNAya che. arihaMtanA 12 guNo (1) anaMtajJAna, (2) anaMta darzana, (3) anaMta cAritra, (4) anaMta tapa, (5) anaMta baLavIrya, (6) anaMta lAyaka samyakta, (7) vajaRSabha nArA saMtanana, (8) samacaturasa saMsthAna, (9) cotrIsa atizaya, (10) pAMtrIsa vANInA guNo, (11) eka hajAra ATha uttama lakSaNanA dhAraNahAra | [4] arika, arihaMta adhikAra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane (12) cosaTha indrAnA pUjanIya A bAra ja guNothI yukta arihaMta bhagavAna hoya che. arihaMta bhagavAnanA 34 atizaya-samavAyAMga sUtra (1) mastakAdi vagere aMganA vALa maryAdAthI vadhAre (kharAba lAge tema) vadhe nahi. (2) ramela vagere azubha lepa zarIrane coTe nahi. (3) lohI, mAMsa, gAyanA dUdha karatAM paNa vadhAre ujjavaLa ane mIThAM hoya. (4) zvAsocchavAsamAM padmakamaLathI paNa vadhAre sugaMdha Ave. (5) AhAra ane nihAra, carmacakSuvALAM jIvo na joI zake. paNa avadhijJAnavALA jaI zake. (6) dharmacakra AkAzamAM gharagharAhaTa dhvani karatAM jyAre bhagavAna cAle tyAre AgaLa cAle ane bhagavAna thobhe tyAre te paNa thobhe che. (7) lAMbI lAMbI motIonI jhAlaravALAM ekanAM upara eka ema traNa chatro bhagavAnanA mastaka upara AkAzamAM dekhAya che. (8) gAyanuM dUdha ane kamaLanA taMtuothI paNa ati ujjavaLa vALavALA ratnajaDita daMyukta cAmara bhagavAnanI banne bAju * keTalAka arihaMtanA 12 guNAM A pramANe paNa kahe che. (1) jyAM jyAM tIrthaMkara prabhu samAre tyAM tyAM prabhunAM zarIrathI bAra gaNuM UMcuM azoka vRkSa thaI Ave. tenI nIce besIne prabhu dezanA de. (ra) prabhunA samosaraNamAM pAMca varNanAM phUlAnI vRpti thAya te phUlonAM bITAM nIce ane mukha upara rahe. (3) jyAre prabhu dezanA de tyAre prabhuno svara akhaMDa purAya. (4) bhagavaMtanI banne bAjue ratnajaDita suvarNanI dAMDIvALAM zveta cAmaro vIMjhAya. (5) bhagavaMtane besavA mATe siMhanA rUpe zobhAyamAna ratnajaDita siMhAsana thaI Ave te upara besIne prabhu dezanA de che. (6) bhagavaMtanA mastakanA pAchalA bhAge sUryathI paNa adhika prakAzavALuM bhAmaMDaLa thaI Ave. (7) bhagavaMtanA samosaraNamAM garjArava zabdavALI bherI vAge. (8) bhagavaMtanA mastaka upara atizaya ujjavaLa evA traNa chatrA thaI Ave. (9) jyAM jyAM bhagavaMta vicare tyAM tyAM bhagavaMtanI cAre bAju pacIsa pacIsa jojana sudhImAM prAyaH roga, vera, udara, mArI, marakI, ativRSTi, anAvRSTi, dukALa, sva ane paranA sainyano bhaya prAyaH hAya nahi. (10) kevaLa jJAna ane darzana vaDe bhagavaMta loka ane alokanuM svarUpa sarva prakAre jANIdekhI rahyA che. (11) bhagavaMtanI rAjA, baLadeva. vAsudeva cakravartI, bhavanapati, aMtara jyotiSI ane vaimAnika pramukha bhavya jIvo saMvAbhakti karavAnI abhilASA rAkhe che. (1ra) bhagavaMta evI vANIthI dezanA de che ke, manuSya deva ane tiryaMca e badhA pAta potAnI bhASAmAM samajI jAya. zrI jaina tattva sAra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ najare paDe. (9) sphaTika ratna samAna nirmaLa dedIpyamAna siMhanA skaMdhanA saMsthAnavALAM aneka ratnothI jaDelAM, aMdhakAranA nAzaka pAdapIThIkAyukta siMhAsana dekhAya che. (10) ratnajaDita thAMbhalAvALI ghaNI UMcI aneka nAnI nAnI dhvajAonA samudAyathI pariveSThita indradhvajA bhagavAnanI AgaLa AgaLa dekhAya che. (11) aneka zAkhA prazAkhA, patra, phUla ane sugaMdhI chAMyAyukta dhvajApatAkAothI suzobhita azokavRkSa bhagavAna upara chAyA karato temanAthI bAra gaNo UMco dekhAya che. (12) zarada RtunA jAjavalyamAna sUryathI paNa atyadhika tejavALuM aMdhakAranuM nAzaka prabhAmaMDaLa arihaMtanI pAchaLa dekhAya che. (13) arihaMta jyAM jyAM vihAra karatA thakA vicare che tyAM tyAM pRthvI khADA TekarA rahita samatala banI jAya che. (14) prabhu je mArge vihAra kare che te mArganA kAMTA adhomukha thaI jAya che. (15) zItakALamAM uSNatA ane uSNakALamAM zItaLatAnI jema Rtu sukhasparza rUpe badalAya che. (16) maMda maMda zItaLa sugaMdhI vAyu bhagavAnathI eka yojana cAre tarapha prasare che, jethI azucikAraka vastuo dUra thaI jAya che. (17) jhINI jhINI ane sugaMdhI arcata pANInI vRSTi bhagavAnanI cAre bAjue eka yojana sudhI thAya che. jethI dhULa dabAI jAya che. (18) devatAoe banAvelAM arcata phUlonI DhIMcaNa sudhInI vRSTi bhagavAnanI cAre bAjumAM eka yojana sudhI thAya che. (19) amanojJa (kharAba) varNa, gaMdha, rasa ane sparzano nAza thAya che. (20) manojJa (priyakArI) varNa, gaMdha, rasa ane sparzano udbhava thAya che. (21) bhagavAnanI cAre bAjue eka yojana sudhI rahelI pariSada barAbara dezanA (vyAkhyAna) sAMbhaLe che. ane dezanA badhAne priya lAge che. (22) bhagavAna dezanA ardhamAgadhI , eTale ke magadha dezanI ane bIjA dezanI mizrita bhASAmAM pharamAve che. (23) AryadezanA temaja anAryadezanAM manuSya pazu, pakSI ane apada (sarpAdi) vagere badhAMya bhagavAnanI bhASA samaje che. (24) bhagavAnanI dezanA sAMbhaLavAthI jAtIya vaMra (javuM ke siMha ane bakarImAM graMthamAM lakhyuM che ke prabhAmaMDaLanAM prabhAvathI cAre dizAmAM tIrthakaranAM judA judAM cAra mukha dekhAya che. jethI zrotA ema samaje che ke bhagavAna amArI ja sAme joI rahyA che. brahmAne caturmukhI kahevAnuM e ja kAraNa jaNAya che. - "bhagavaM ca Na addhamAgahIi bhAsAi dhamma AekkhaI" - uvavAi sUtra arihaMta adhikAra Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che) tema ja bhavAntaranuM vera paNa nAza pAme che. (25) bhagavAnane dekhatAM ja matAbhimAnI anya darzanI potAnA abhimAnane choDIne namra bane che. (26) bhagavAnanI pAse vAdI-prativAdI vAda karavA Ave, to te uttara ApavAmAM asamartha bane che. (27) bhagavAnanI cAre bAjue 25-25 yojana sudhI 'itibhIti' (tIDa muSakAda) upadravo thatAM nathI. (28) kolerA ke plegAdinI bimArI thatI nathI. (29) svadezanA rAjA ke senAnA upadravo thatAM nathI. (30) paradezanA rAjA ke senAnA upadravo thatAM nathI. (31) ativRSTi (bahu ja varasavuM) paNa thatI nathI. (32) anAvRSTi (bilakula na varasavuM) paNa thatI nathI. (33) durbhikSa ke duSkALa paDatAM nathI. (34) jyAM upadravo, bimArIo ke yuddhanA bhaya hoya tyAM jo bhagavAna padhA2e to te ja kSaNe badhA bhaya nAza pAme che. A 34 atizayo mAMhelA 4 atizayo janmathI ja hoya. 11 kevaLajJAna thayA bAda thAya che, jyAre bAkInA 19 devatAonA karelA mAnavAmAM Ave che. arihaMtanI vANInA 35 guNo (1) saMskAra yukta vacana bole. (2) eka yojanamAM rahelI pariSada sArI rIte sAMbhaLI zake evA ucca svarathI bole. (3) 're', 'tuM' ityAdi tucchatArahita sAdAM ane mAna bharyA vacana bole. (4) meghanAdanI jema bhagavAnanI vANI sUtrathI temaja arthathI gAMbhIrya bharelI hoya che. uccAra ane tattva baMnemAM vANInuM rahasya ghaNuM UMDuM hoya che. (5) jema guphA ke vizALa bhavanamAM bolavAthI pratidhvani uThe che tema bhagavAnanI vANImAM paNa pratidhvani (Thundering tone) UThe che. (6) bhagavAnanAM vacano zrotAne ghI ane madha jevAM snigdha lAge che. (7) bhagavAnanA vacano 6 rAga ane 30 rAgiNImaya (Harmonious tone) nIkaLavAthI jema sarpa baMsarI para ane mRga vINA 52 tallIna thaI jAya che, tema zrotA paNa tallIna thaI jAya che, (8) bhagavAnanAM vacano artha rUpe hoya che. jemAM zabda thoDA ane artha vistRta hoya che. (9) bhagavAnanAM vacano paraspara virodha rahita hoya che. pahelAM ''ahiMsA paramo dharma '' kahIne pachI 'dharmArthe hiMsA karavAmAM doSa nahi" evAM virodhI vacanA kadI bolatAM nathI. (10) cAlu arthane pUrNa karyA bAda bIjA arthane grahaNa kare. zrI jaina tattva sAra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema judAM judAM artho pharamAve. (11) eTaluM spaSTatAthI kahe ke zrotAone jarAya paNa saMzaya na thAya. (12) mahA buddhizALI manuSyo paNa bhagavAnanAM vacanamAM jarAya doSa na kADhI zake evAM nirdoSa vacano bole. (13) jemane sAMbhaLatAM ja zrotAonAM mana ekAgra thaI jAya. badhAMne manojJa (managamatAM) lAge evA vacano bole. (14) ghaNI ja vilakSaNatA pUrvaka dezakALane anusarIne bole. (15) prAsaMgika vacanothI arthano vistAra to kare paNa ADI-avaLI vyartha vAto kahIne samaya pasAra na kare. (16) jIvAdi nava padArthanAM svarUpane prakAzita karatAM sAra sArane kahe asArane choDI de. (17) sAMsArika kriyA ane nissAra bAbatone saMkSepathI ja kahe. (18) dareka bAbata kathArUpe eTalI spaSTatAthI kahe nAnuM bALaka paNa sahelAIthI vastune samajI zake. (19) AtmaprazaMsA ane paraniMdA na kare. pApanI niMdA kare paNa pApInI niMdA na kare. (20) dUdha ane sAkarathI paNa vadhAre madhuratA bhagavAnanI vANImAM hovAthI zrotA dezanA choDI javA na icche. (21) koInA paNa gupta rahasyo pragaTa thAya tevAM mArmika vacano na kahe. (22) yogyatAthI vadhAre guNAnuvAda karI, koInI paNa khuzAmata na kare, paNa yogyatAnusAra vakhANa kare. (23) jethI upakAra thAya ane AtmakalyANa thAya evAM sArtha dharmanuM pratipAdana kare. (24) arthane chedIbhedIne anartha na kare. (25) vyAkaraNanA niyamAnusAra zuddha vacana kahe. (26) ucca svarathI ke ekadama dhImA avAjathI ke ghaNI zIvratAthI na bole paNa madhyama svarathI vacana kahe. (27) zrotAgaNa prabhunI vANI sAMbhaLI acaMbo pAmI jAya ane kahI UThe ke "aho! prabhunI kahevAnI zakti ane vAkcAturI AzcaryakArI che." (28) eTalAM harSathI kahe ke zrotA enA yathArtha 2sano anubhava karI zake. (29) dezanA daramyAna vizrAMti lIdhA vagara vilaMba rahita kahe. (30) zrotA kAMI prazna manamAM dhArIne Avyo hoya enuM samAdhAna pUchayA vagara ja thaI jAya. (31) eka vacananI apekSAthI bIjuM vacana kahe ane je kaMI kahe te zrotAnA hRdayamAM besI jAya. (32) artha, pada, varNa, vAkaya, badhuMya juduM juduM kahe. (33) eTalAM sAttvika vacano kahe ke iMdrAdi mahApratApIothI paNa kSubdha na bane. (34) pracalita arthanI siddhi jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI bIjo artha na kADhe. eka kathananA nizcaya ane daDhatA pachI bIjo artha batAve. (35) dezanA detAM game teTalo kALa vyatIta thaI jAya paNa bhagavAna kadI paNa thAke nahi paNa utsAha vadhato ja jAya. arihaMta adhikAra . Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta 18 doSarahita hoya che. (1) mithyAtva. (2) ajJAna. (3) mada. (4) krodha. (5) mAyA. (6) lAbha. (7) rati (AnaMda). (8) arati. (9) nidrA. (10) zoka. (11) alika (khoTuM bolavuM). (12) corI. (13) matsara (irSA). (14) bhaya. (15) hiMsA. (16) prema (svArthamaya). (17) krIDA. (18) hAsya A pramANe arihaMta bhagavAna 18 doSothI sarvathA rahita che. zakastava-namotthaNamAM paNa arihaMta bhagavAnanA guNonuM yatkiMcit varNana karavAmAM AvyuM che paraMtu anaMtAnaMta guNonA dhAraka arihaMta bhagavAna hoya che. bharatakSetranA traNa kALanA tIrthakaronI covIsInA nAma jaMbUdvIpanA bharatakSetranA bhUtakALanA 24 tIrthakaronAM nAma : (1) zrI kevaLajJAnIjI. (2) zrI nirvANIjI. (3) zrI sAgarajI. (4) zrI mahAyazajI. (5) zrI vimalaprabhajI. (6) zrI sarvAnubhUtijI. (7) zrI zrIdharajI. (8) zrI dattajI. (9) zrI dAmodarajI. (10) zrI sutajajI. (11) zrI svAmInAthajI. (12) zrI munisuvratajI. (13) zrI samitijinajI, (14) zrI zivagatijI. (15) zrI astAMgajI. (16) zrI namIzvarajI. (17) zrI anilanAthajI. (18) zrI yazodharajI. (19) zrI kRtArthajI. (20) zrI jinezvarajI. (21) zrI zuddhamatIjI. (22) zrI zivazaMkarajI. (23) zrI svAdananAthajI. (24) zrI sammAtajI. jaMbUdvIpanA bharatakSetranA vartamAnanA 24 tIrthakaronA nAma ane vigata bhUtakALanI utsarpiNInI covIsInA aMtima (24mAM) tIrthaMkaranA mokSe gayA kaMIka nyUna 18 2 kroDAkoDI _ sAgaropama bAda IkSAga bhUmi che (zeraDInA khetaranA kinAre) mAM prathama tIrthakara RSabhadeva bhagavAnano janma thayo. 4 avasarpiNIno pahelo Aro 4 kroDAkoDI sAgaropamano, bIjo Aro traNa kroDAkoDI sAgaropamano trIjo Aro be kroDAkoDI sAgaropamano A pramANe 9 kroDAkoDI sAgaropama utsarpiNI kALanA traNa ArA (cotho, pAMcamo, chaThTho) ema cha ArAnA kula maLI dezeuNA 18 kroDAkroDI sAgaropama sudhI tIrthakara utpanna thavAno utkRSTa AMtaro che. 0 karoDanI saMkhyAne eka karoDathI guNatAM je saMkhyA Ave tene kroDAkroDa kahe che. te vakhate gAmo vasyA na hatA. zrI jaina tattva sAra Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharatakSetranA vartamAna covIsInA tIrthakaranI vigata. krama | tIrthakaronA nAma | tIrthakaronI mAtA | tIrthakaronA pitA (1) | zrI RSabhadeva | marudevI nAbhirAjA (2) | zrI ajitanAtha vijayArANI jitazatru rAjA (3) [ zrI saMbhavanAtha senArANI jitArirAjA zrI abhinaMdanajI | siddhArthAdevI saMvara rAjA (5) zrI sumatinAtha maMgalAdevI megharatharAjA (6) zrI padmaprabha susImAdevI zrIdhararAjA (7) zrI supArzvanAtha pRthvIdevI pratiSTharAjA (8) zrI caMdrapabha lakSmaNAdevI mahAsenarAjA (9) zrI suvidhinAtha rAmArANI sugrIvarAjA (10) zrI zItalanAtha naMdArANI daDharatharAjA (11) zrI zreyAMsanAtha viSNudevI viSNurAjA (12) zrI vAsupUjyanAtha jayAdevI vasupUjyarAjA (13) zrI vimalanAtha zyAmAdevI kRtavarmarAjA (14) zrI anaMtanAtha suyazA rANI siMhasenarAjA (15) zrI dharmanAtha suvratA rANI bhAnurAjA (16) zrI zAMtinAtha acirA rANI vizvasenarAjA (17) zrI kuMthunAtha zrIdevI sUrarAjA (18) zrI aranAtha devIrANI sudarzanarAjA (19) zrI mallinAtha prabhAvatI rANI kuMbharAjA (20) zrI munisuvratanAtha padmAvatI rANI sumitrarAjA zrI naminAtha viprAdevI vijaya rAjA zrI neminAtha zivAdevI samudravijayarAjA zrI pArzvanAtha vAmAdevI azvasenarAjA zrI vardhamAnajI trizalAdevI sidhdhArtharAjA (21) (22). (23) (24) 10 arihaMta adhikAra Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama cyavana tIrthakaronI janma | varNa nagarI tathA-dIkSA sthAna (3) pILo pILo pILo pILo pILo (6) lAla pILo sapheda (9) sapheda (1) [ sarvArthasidhdha- 33sAgara vijaya- 31sAgara raiveyaka-7mI 29sAgara jayaMta 3rasAgara (5) | vijayaMta 3rasAgara raiveyaka 9mI- 31sAgara (7) raiveyaka 6ThThI 28sAgara (8) | vijaya- 31sAgara Anata 19tsAgara (10) prANata 20sAgara (11) azruta 21sAgara (12) | prANata 20sAgara (13) | sahastrAra 18sAgara (14) | prANata 20sAgara (15) | vijaya 3rasAgara (16) sarvArtha sidhdha 33sAgara (17) sarvArtha sidhdha 33sAgara (18) | sarvArtha sidhdha 33sAgara (19) | jayaMta 3rasAgara vinItA ayodhyA zrAvastI ayodhyA ayodhyA kauzAmbI vArANasI caMdrapurI kAkaMdI bhadrIlapura siMhapura caMpA kAMDilyapura ayodhyA ratnapurI hastinApura hastinApura hastinApura mithilA pILo pILo lAla pILo pILo pILo pILo pILo | pILo nIla (lIlo) zyAma (kALo) pILo (20) | aparAjIta 3rasAgara rAjagRhI (21) yAma prANata - (22 aparAjIta (23) | prANata - | (24) | prANata - 20sAgara 3rasAgara 20sAgara 20 sAgara mithilA saurIpura vArANasI kSatriyakuMDa nila pILo zrI jaina tattva sAra |11| | Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama (1) (2) (3) (4) (5) (6) janma tithi phAgaNavada-8 mahAsuda 8 mahAsuda - 14 mahAsuda - 2 vaizAkhasuda - 8 Asovada 12 (7) | jeThasuda - 12 (8) (9) (10) (11) (12) mahAvada (13) mahAsuda - 3 (14) caitravada - 13 mAgasa2vada -12 kArataka vada - 5 poSavada - 12 mahAvada 12 12 - (15) mahAsuda - 3 (16) vaizAkhavada (17) caitravada - 14 (18) mAgasarasuda - 10 (19) (20) (21) (22) zrAvaNasuda - 5 (23) mAgasaravada (24) | caitrasuda - 13 14 .. 13 mAgasarasuda - 11 vaizAkhavada - 8 aSADavada 8 - 10 dIkSAtithi phAgaNavada poSasuda - 9 mAgasarasuda - 15 mahAsuda - 12 vaizAkhasuda - 9 Asovada - 13 jeThasuda - 13 mAgasaravada kAratakavada 6 poSavada - 12 mahAvada 13 mahAvada 15 mahAsuda - 4 caitravada 14 - - 11 mahAsuda - 13 vaizAkhavada - 14 caitravada - 5 mAgasarasuda - 11 mAgasarasuda 11 13 - - phAgaNasuda - 12 jeThavada - 9 zrAvaNasuda - 6 mAgasaravada kAratakavada arihaMta adhikAra 11 10 chadmastha kAla 1000 varSa 12 varSa 14 varSa 18 varSa 20 varSa 6 mAsa 9 mAsa 6 mAsa 4 mAsa 3 mAsa 2 mAsa 1 mAsa 2 mAsa 3 varSa 2 varSa 1 varSa 16 varSa 3 varSa 1 prahara 11 mAsa 9 mAsa 54 dina 83 dina 12varSa, 6||mAsa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama (1) (2) vRSabha hAthI (3) ghoDA (4) (5) kauMca pakSI (6) (6) lAMchana (8) kipa (vAMdaro) kamaLa (padma) sAthiyo caMdra (9) (10) (11) (12) mahiSa (13) (14) siMcANa (15) vaja (16) mRga (17) bakaro (18) (19) | (20) (21) (22) (23) (24) magaramaccha zrI vatsa khaDgI-geMDo sUvara (varAha) naMdAvarta kuMbha (kaLaza) kAcabo nIlakamaLa zaMkha sarpa kesarI siMha UMcAI 500 dhanuSya 450 dhanuSya 400 dhanuSya 350 dhanuSya 300 dhanuSya 250 dhanuSya 200 dhanuSya 150 dhanuSya 100 dhanuSya 90 dhanuSya 80 dhanuSya 70 dhanuSya 60 dhanuSya 50 dhanuSya 45 dhanuSya 40 dhanuSya 35 dhanuSya 30 dhanuSya 25 dhanuSya 20 dhanuSya 15 dhanuSya 10 dhanuSya 9 hAtha 7 hAtha prathama bhikSA devAvALA zreyAMsa kumAra brahmadatta surendradatta indradatta zrI jaina tattva sAra padma somadeva mahendra somadatta puSya punarvasu naMda sunaMda jayarAjA vijayarAjA dharmasiMha sumitra vyAghrasiMha aparAjita vizvasena brahmadatta dina varadatta dhanya bahula 13 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama | prathama ziSya prathama ziSyA keTalAnI sAthe dIkSA ke je je che te che 4000 1000 1000 1000 100 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 : 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 RSabhasena siMhasena cAru vajanAbha camara suvrata vidarbha dinna varAha AnaMda gokhubha sudharma maMdara (14) yaza (15) | ariSTa cakAyudha svayaMbhU kuMbha 1 0 0 0 0 0 1000 600 brAhmI philtha zyAmAM ajitA kAzyapI rati somA sumanA vAruNa sulasA dhAraNI dharaNI zivA zuci aMjukA bhAvitA rakSitA rakSitA baMdhumatI puSpavatI amalA yakSiNI puSpaculA caMdanA 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 (16) 1 0 0 0 (17) 1000 1000 indra 2 kuMbha 1 0 0 0 0 0 zubha 0 0 (21) (rara) naradatta dinna (24) [. indrabhUti (23) 1 0 0 0 1000 300 svayaM-ekalA [14] arihaMta adhikAra Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama gRhastha paryAya (1) |83 lAkha pUrva (2) |71 lAkha pUrva (3) | 59 lAkha pUrva (4) |49 lAkha pUrva - (5) | 39 lAkha pUrva - (6) | 29 lAkha pUrva - (7) | 19 lAkha pUrva (8) |9 lAkha pUrve - (9) 1 lAkha pUrva (10) | 75000 pUrva (11) |63 lAkha varSa (12) | 18 lAkha varSa-(kumArAvasthA) | 54 lAkha varSa (13) |45 lAkha varSa 15 lAkha varSa (14) | 22 / / lAkha varSa gI lAkha varSa (15) |1 lAkha varSa (16) | 75000 varSa (17) | 71250 varSa (18) | 63000 varSa (19) | 1000 varSa-(kumArAvasthA) |(20) | 22 / / hajAra varSa (21) | 7 / / hajAra varSa (22) | 300 varSa-(kumArAvasthA) (23) | 30 varSa (24) | 30 varSa dIkSA paryAya 1 lAkha pUrva 1 lAkha pUrva 1 lAkha pUrva 1 lAkha pUrva 1 lAkha pUrva 1 lAkha pUrva 1 lAkha pUrva 1 lAkha pUrva 50 hajAra pUrva 25 hajAra pUrva | 21 lAkha varSa 9 lAkha varSa 25 hajAra varSa 23750 varSa 21 hajAra varSa 54 hajAra varSa 7500 varSa 2500 varSa 700 varSa 70 varSa 42 varSa zrI jaina tattva sAra | kulaAyu 84 lAkha pUrva 72 lAkha pUrva 60 lAkha pUrva 50 lAkha pUrva 40 lAkha pUrva 30 lAkha pUrva 20 lAkha pUrva 10 lAkha pUrva 2 lAkha pUrva 1 lAkha pUrva 84 lAkha varSa 72 lAkha varSa 60 lAkha varSa 30 lAkha varSa 10 lAkha varSa 1 lAkha varSa 95000 varSa 84000 varSa 55000 varSa 30000 varSa 10000 varSa 1000 varSa 100 varSa 72 varSa 15 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNa gaNadhara zramaNa zramaNI 181c 87 3 lAkha 330000 336000 630000 pa30000 420000 43OOOO 380008 107 gaNa 22 3 lAkha 83 gaNa i che ke huM ha ha ha ka Ta ke he che ke huM 66 22 ( iTa || 84 gaNadhara ! '84000 90 gaNadhara 1 lAkha 102 gaNa 10ra gaNadhara 2 lAkha 116 gaNa 116 gaNadhara ! 3 lAkha 100 gaNa 100 gaNadhara 320000 107 gaNadhara 338000 95 gaNa 95 gaNadhara 3 lAkha 93 gaNa 93 gaNadhara 250000 86 gaNadhara 2 lAkha 83 gaNadhara 1 lAkha 66 gaNadhara 84000 6ra gaNa 6ra gaNadhara 72OOO 56 gaNa pa6 gaNadhara 68000 54 gaNa 54 gaNadhara 66000 48 gaNa 48 gaNadhara 64000 90 gaNa 90 gaNadhara 62000 37 gaNa 37 gaNadhara 600OO 33 gaNa 33 gaNadhara paOOOO. 28 gaNa 28 gaNadhara 40000 18 gaNadhara 30OOO 17 gaNa 17 gaNadhara 20000 11 gaNa 11 gaNadhara 18000 8 gaNa 8 gaNadhara 16000 9 gaNa | 11 gaNadhara | 14000 120000 106000 103000 1 lAkha 100800 62400 89000 60600 60000 pa5OOO 18 gaNa 0000 OOObA 40OOO 38000 36000 (24) | arihaMta adhikAra Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) |(11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) (18) (19) (20) (21) (22) (23) (24) zrAvaka 305000 298000 293000 288000 281000 276000 250000 250000 229000 289000 279000 215000 208000 206000 204000 290000 179000 184000 183000 172000 170000 169000 164000 159000 zrAvikA 554000 545000 636000 527000 516000 505000 4983000 491000 471000 458000 448000 436000 424000 414000 413000 393000 381000 302000 300000 350000 248000 336000 327000 318000 zrI jaina tattva sAra vAdI 12650 12400 12000 11000 10450 9600 8600 7600 6000 5800 5000 4700 3600 3200 2800 2400 2000 1600 1400 1200 1000 800 600 400 17 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama kevaLajJAnI mana:paryavajJAnI | avadhijJAnI 9OOO 9400 i e n e a al e 2OO00 22000 15000 14000 13OOO 12000 11000 10000 7500 7000 6500 6000 13500 12500 12150 11650 10450 10300 9150 2000 7500 75OO 6000 6OOO papa00 5000 96OO 980) 11000 10000 9000 8000 8400 720) 11) 6OOO (12) (13) papa00 pa400 4800 4300 ( 1 ) 4500 pa000 4500 4300 3200 3600 3000 4OOO (17) 4340 2500 2800 2551 (18) (19) (20) 1570 1500 1250 2200 1800 1600 1500 1000 9OO 2600 2200 1800 1600 1500 1000 750 paOO 1000 700 (24) [18] arihaMta adhikAra Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama | kevaLajJAna tithi nirvANa tithi dIkSAtapa nirvANapa 6 upavAsa mAsakSamaNa 0 mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa, mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa. mahA vada - 11 | poSavada - 13 (2) poSa suda - 11 | caitrasuda - 5 Aso vada - 5 | caitrasuda - 5 (4) poSa suda - 14 | vaizAkhasuda - 8 (5) caitra suda - 11 | caitra suda - 9 caitra suda - 15 | kArtika vada - 11 | (7) mahA vada - 6 | mahAvada - 7 (8) mahA vada - 7 | zrAvaNavada - 7 | kArtika suda - 3 | bhAdaravA suda - 9 (10) mAgasara vada-14, caitra vada - 2 pauSa vada - 15 | aSADa suda - 3 upavAsa mahA suda - 2 | aSADa suda - 14 poSa suda - 6 | jeTha vada - 7 caiitra vada - 14 (caitra suda - 5 (15) |poSa suda - 15 | jeTha suda - 5 | (16) |poSa suda - 9 | vaizAkha vada - 13 | caitra suda - 3 | caitra vada - 1 | chaThTha (18) kArtika suda - 12 mAgasara suda - 10 chaThTha (19) mAgasara suda-11, phAgaNa suda - 12 | (20) mahA vada - 12 | vaizAkha vada - 9 | mAgasara vada-11 caitra vada - 10 aTTama (22) bhAdaravA vada-15 aSADa suda - 8 chaTTa (23) phAgaNa vada - 4 | zrAvaNa suda - 8 (24) vaizAkha suda - 10 Aso vada - 0)) chaTTa mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa a8 mAsakSamaNa cha mAsakSamaNa (21). mAsakSamaNa mAsakSamaNa mAsakSamaNa aDhama cha zrI jaina tattva sAra 19 Jain Educatiot International Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 | ma | caudapUrvI vikriyalabdhi 4750 20600 3720 20400 2150 19800 1pa00 19000 2400 18400 2330 16108 2030 15300 2000 14000 1500 13000 (10) 1400 12000 (11) [1300 11000 2 23 6 6 aMtara aMtara nathI 50 lAkha karoDa sAgara 30 lAkha karoDa sAgara 10 lAkha karoDa sAgara 9 lAkha karoDa sAgara 90 hajAra karoDa sAgara 9 hajAra karoDa sAgara 900 karoDa sAgara 90 karoDa sAgara 9 karoDa sAgara 1 karoDa sAgaramAM 100 sAgaraane 66ra6000 varSa ochA 54 sAgara 30 sAgara 9 sAgara 4 sAgara 3 sAgaramAM 3/4 palya ochA 1/2 palya 1/4 palyamAM 1karoDa,1hajAravarSa ochA 1karoDa 1hajAra varSa 54 lAkha varSa 6 lAkha varSa 5 lAkha varSa 83750 varSa 2 250 varSa 10000 9OOO (12) 1200 1100 1000 600 800 8OOO 7OOO 6000 pa10O 670 610 73OO 668 (20) 500 450 400 (23) 3i50 (24) |300 (21) (22) 2900 2000 5000 1500 1100 700 A 83750 varSa raramAM tathA 23mAM tIrthakaronA nirvANanuM aMtara kahevAya che. paraMtu jo raramAM ane 23mAM tIrthakaronA nirvANanuM aMtara 57750 laIe to cothA ArAno kALa 1 kroDAkoDI sAgaramAM 42000 varSa ochA teno meLa barAbara maLI jAya che. 1lA tIrthaMkaranA nirvANanuM ane 24mAM tIrthaMkaranA nirvANanuM aMtara paNa teTaluM ja che kAraNake 1lA tIrthaMkaranA nirvANa pachI 3 varSa 8 | mahIne cotho Aro bese che. ane aMtima tIrthaMkaranA nirvANa pachI 3 varSa 8 || mahine pAMcamo Aro bese che. | 20 arihaMta adhikAra Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adya tIrthaMkara zrI RSabhadevanA janmathI laIne aMtima tIrthaMkara zrI mahAvIra sudhInuM aMtara eka kroDAkroDIthI kaMIka vadhAremAM 42000 varSa ochAnuM jANavuM. uparokta vartamAna covIsInuM aMtara zAzvata che. bhUtakALamAM anaMta covIsI ATalA ja AMtarAthI thaI che. ane bhaviSyakALamAM paNa eTalAM ja aMtarathI anaMta covIsI thaze. badhAya tIrthaMkaronuM dehamAna, AyuSya upara kahela vartamAna covIsI mujaba jANavuM. vizeSatA eTalI ja che ke avasarpiNIkALamAM prathamathI aMtima tIrthaMkara sudhI uparokta pramANe krama cAle che. ane utsarpiNImAM aMtima tIrthaMka2thI prathama tIrthaMkara sudhIno evo UlaTo krama cAle che. A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM vartamAnakALanA bIjA tIrthaMkara zrI ajitanAthajInAM samayamAM thayelA utkRSTa pade 170 tIrthaMkaronAM nAma kahyAM temAMthI 16 tIrthaMkara to nIlama jevA zyAma varNanA thayA, 38 pannA jevA lIlA varNanA thayA, 30 mANeka jevA lAla varNanA thayA, 36 suvarNa jevA pILA raMganA ane 50 hIrA jevA sapheda raMganA thayA. ema graMthakAranuM kathana che. 5 bharatanA, 5 iravatanA, 160 mahAvidehanA kula 170. jyAre utkRSTa tIrthaMkaro tIrthaMkara pade hoya tyAre A pramANe hoya cheH dareka bharatamAM ekeka, dareka iravatamAM ekeka mahAvidehanA dareka vijayamAM ekeka. jyAre bharata, iravatamAM tIrthaMkara na hoya ane mahAvidehamAM utkRSTA hoya to 160 hoya. jyAre bharata I2vatamAM tIrthaMkara na hoya ane mahAvidehamAM jaghanya pade hoya to 20 tIrthaMkara hoya. jema atyAre che. *huM kadI bhUlI jAuM to prabhu tuM mane saMbhAraje huM kadI DUbI jAuM to prabhu tuM mane ugAraje huM vasyo chuM rAgamAM ne tuM vasyo vairAgyamAMrAgamAM rakhaDI rahyo bhavapAra tuM utAraje.' zrI jaina tattva sAra 21 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbudvIpanA dakSiNa bharatakSetranI (bhaviSyanI) AgAmI covIzInA nAma hAla kyAM che? ) 1 tIrthakaranuM nAma kono jIva ? 1lA zrI padmanAbhajI zreNikarAya rajA zrI suradevajI supArzvajI 3jA zrI supArzvajI udayarAya 4thA zrI svayaMprabhajI poTIla aNagAra pamAM zrI sarvAnubhUtijI diDhA, zrAvaka 6ThThA zrI devazrutajI | kArtikazeTha 7mAM zrI udayanAthajI |zaMkha zrAvaka 8mAM zrI peDhAlajI , AnaMda zrAvaka 9mAM zrI poTilajI sunaMda zrAvaka 10mAM zrI zatakIrtijI zataka zrAvaka 11mAM zrI munisuvratajI divakIjI 12mAM zrI amamanAthajI zrIkRSNa 13mAM zrI niSkaSAyajI satyanI 14mAM zrI niSkalAkajI | baLabhadrajI 15mAM zrI citraguptajI | rohiNI 16mAM zrI nirmaLajI sulAsA 17mAM zrI samAdhinAthajI revatI 18mAM zrI saMvaranAthajI satatilaka zrAvaka 19mAM zrI anaddhIkajI 20mAM zrI yazodharajI dvipAyana 21mAM zrI vijayajI nArada 22mAM zrI mallicaMdrajI JaMbaDa 23mAM zrI devacaMdrajI amara 24mAM zrI anaMtavIryajI svAtibuddhijI | pahelI naraka devaloka devaloka devaloka devaloka devaloka devaloka devaloka devaloka devaloka devaloka trIjI naraka trIjI naraka devaloka devaloka devaloka devaloka devaloka devaloka vyaMtaradeva 'karNa devaloka devaloka devaloka devaloka | | 22 arihaMta adhikAra Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna kALamAM paMcamahAvideha kSetramAM 20 tIrthakaranAM nAmAM A vIsa tIrthaMkara prabhu atyAre A pRthvI upara vicarI rahela che. jyAre koI sAdhu-sAdhvIjIo na hoya tyAre ApaNe 20mAMnA prathama zrI sImaMdhara svAmInI AjJA laIe chIe. A mAMhenA 1 thI 4 tIrthakaro atyAre jaMbUdIpanA mahAvideha kSetramAM vicarI rahela che. 5 thI 8 tIrthakaro atyAre pUrvadhAtakI khaMDanA mahAvideha kSetramAM vicarI rahela che. 9 thI 12 tIrthakaro pazcimadhAtakI khaMDanA mahAvideha kSetramAM vicarI rahela che 13 thI 16 tIrthaMkara atyAre pUrva puSkarAI dvIpanA mahAvideha kSetramAM vicarI rahela che. 17 thI 20 tIrthakaro atyAre pazcima puSkarAI dvIpanA mahAvideha kSetramAM vicarI rahela che. ekaeka mahAvideha kSetramAM 4-4 pramANe judAM judAM pAMca kSetromAM A badhA tIrthakaro birAje che. ApaNA jevA bhavya jIvone bodha ApI rahela che. bharatakSetramAM AyuSya, kALa vadhaghaTa thayA kare che kAraNake ahIM ApaNe tyAM avasarpiNI kALa cAle che paNa mahAvideha kSetramAM tevuM nathI. tyAM sadA cothA ArAnI zarUAta jevo ja kALa cAle che, tIrthakaronI hAjarI sadAya tyAM hoya che, viraha paDato nathI. pAMca mahAvidehamAM 160 vijayo (bhAgo) che jyAre utkRSTa tIrthakaranI saMkhyA hoya tyAre dareka vijayomAM tIrthakara prabhu hoya che. pahelA khAmaNAmAM jaghanya 20 utkRSTa 160 tIrthakara ApaNe bolIe chIe te uparanA hisAbe maLI jAya che. jyAre bharatakSetramAM pa, iravata kSetramAM 5 ane pAMca mahAvidehamAM 160 ema kula vadhAremAM vadhAre 170 tIrthaMkara prabhuo eka ja samaye hoI zake (1) zrI sImaMdhara svAmIjI jaMbUdvIpanAM sudarzana meru parvatathI pUrva dizAnA mahAvideha kSetranI 8 mI puSkalAvatI nAmanI vijayanI puMDarikINI nagarInAM zreyAMsa rAjAnI, satyanI rANInI kukSIe utpanna thayA. emane vRSabhanuM lakSaNa che. ane strInuM nAma rUkamaNi. (2) zrI yugamaMdhara svAmIjI jaMbUdIpanA sudarzana meruparvatathI pazcima dizAnA mahAvideha kSetranI 25mI viprovijayanI vijayAnagarInA susaDharAjAnI, sutArA rANIthI thayA. bakarAnuM lakSaNa ane strInuM nAma priyaMgamAM. zrI jaina tattva sAra | 23 | Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) zrI bAhusvAmIjI jaMbUdrIpanA sudarzana meruthI pUrvanA mahAvideha kSetranI 9mI vaccha vijayanI susImA nagarInA sugrIva rAjAnI, vijayAdevI rANIthI thayA. lakSaNa mRganuM, strInuM nAma mohanA. (4) zrI subAhusvAmIjI jaMbUdvIpanA sudarzana meru parvatathI pazcima mahAvideha kSetranI 24mI salIlAvatI vijayanI vItazokA nagarInA niSedha rAjAnI, vijayArANIthI thayA. lakSaNa markaTa (vAMdarA)nuM strInuM nAma kiMpuriyA. (5) zrI sujAtasvAmIjI pUrvadhAtakIkhaMDa dvIpanA vijaya meruthI pUrva dizAnA mahAvideha kSetranI 8 mI puSkalAvatI vijayanI puMDarikiNI nagarInAM devarsana rAjAnI devasenA rANIthI thayA. lakSaNa sUryanuM, strInuM nAma jayasenA. (6) zrI svayaMprabha svAmIjI pUrva dhAtakIkhaMDa dvIpanA vijaya meruthI pazcima mahAvideha kSetranI 25mI viprA vijayanI vijayA nagarInA citrabhavana rAjAnI sumaMgalA rANIthI thayA. lakSaNa caMdranuM ane strInuM nAma vIrasenA. (7) zrI RSabhAnana svAmIjI pUrva dhAtakIkhaMDa dvIpanA vijaya meruthI pUrvanA mahAvideha kSetranI 9mI vaccha vijayanI susImA nagarInA kIrtirAjAnI vIrasenArANIthI thayA. lakSaNa siMhanuM ane strInuM nAma jayavaMtI. (8) zrI anaMtavIrya svAmIjI pUrva dhAtakI khaMDa dvIpanA vijayameruthI pazcima mahAvideha kSetranI 24mI salIlAvatI vijayanI vItazokA nagarInA megharAjAnI maMgalArANIthI thayA. lakSaNa- bakarAnuM ane strInuM nAma vijayavaMtI. (9) zrI suraprabha svAmIjI pazcima dhAtakIkhaMDadvIpanA acala merUthI pUrva mahAvideha kSetranI 8mI puSkalAvatI vijayanI puMDarikiNI nagarInA nAgarAjAnI bhadrArANIthI thayA. lakSaNa sUryanuM ane strInuM nAma nirmaLA. (10) zrI vizAlaprabha svAmIjI pazcima dhAtakIkhaMDa dvIpanA acalameruthI pazcima mahAvideha kSetranI 25mI viAvijayanI vijayAnagarInA vijaya rAjAnI vijayA rANIthI thayA. lakSaNa caMdramAnuM ane strInuM nAma naMdasenA. (11) zrI vajradhara svAmIjI pazcima dhAtakIkhaMDadvIpanA acalameruthI pUrvanA mahAvideha kSetranI 9mI vacchavijayanI susImA nagarInA padmastha rAjAnI sarasvatI rANIthI thayA. lakSaNa-vRSabhanuM ane strInuM nAma vijayAdevI. (12) zrI caMdrAnana svAmIjI pazcima dhAtakIkhaMDa dvIpanA acalameruthI arihaMta adhikAra 24 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcima mahAvidehanI 24mI salIlAvatI vijayanI vAtazokA nagarInA vAlmika rAjAnI padmAvatI rANIthI thayA. lakSaNa-vRSabhanuM ane strInuM nAma lIlAvatI. (13) zrI caMdrabAhu svAmIjI pUrva puSkarAI dvIpanA maMdira meruthI pUrva mahAvidehanI 8mI puSkalAvatIvijyanI puMDarikiNInagarInA devakara rAjAnI yazojjavala reNukA rANIthI thayA. lakSaNa-padmakamalanuM ane strInuM nAma suMdharAdevI. (14) zrI bhujaMgadeva svAmIjI pUrva puSkarAI dvIpanA maMdira maruthI pazcima mahAvidehanI rapamI vaprAvijayanI vijayanagarInA kulasena rAjAnI yazojjavalA rANIthI thayA. lakSaNa-caMdramAnuM ane strInuM nAma bhadrAvatI. (15) zrI izvara svAmIjI pUrva puSkarAI dvipanA maMdira meruthI pUrva mahAvidehanI 9mI vacchavijayanI susImA nagarInA mahAbala rAjAnI mahimAvatI rANIthI thayA. lakSaNa-paprakamalanuM ane strInuM nAma garvarsanA. (16) zrI nemiprabhu svAmIjI pUrva puSkarArdha dvIpanA maMdira meruthI pazcima mahAvidehanI 24mI salIlAvatI vijayanI vItazokA nagarInA vIrasena rAjAnI senAdevI rANIthI thayA. lakSaNa-sUryanuM ane strInuM nAma mohanAdevI. (17) zrI vIrasena svAmIjI pazcima puSkarAI dvipanA vidyutamAlI methI pUrva mahAvidehanI 8mI puSkalAvatI vijayanI puMDarikiNI nagarInA bhUmipAla rAjAnI bhAnumatI rANIthI thayA. lakSaNa vRSabhanuM ane strInuM nAma rAjasenA. (18) zrI mahAbhadra svAmIjI prazcima puSkarArdha dvIpanA vidyutamAlI merathI pazcima mahAvidehanI rapamI vaprAvijayanI vijayA nagarInA devasena rAjAnI umAdevI rANIthI thayA. lakSaNa hAthInuM ane strInuM nAma sUryakAMtA. (19) zrI devarsana (devayaza) svAmIjI puSkarAI hIpanA vidyutamAlI meruthI pUrva mahAvidehanI 9mI vaccha vijayanI susImA nagarInA sarvAnubhUti rAjAnI gaMgAdevI rANIthI thayA. lakSaNa-caMdramAnuM ane strInuM nAma padmAvatI. (20) zrI ajitavIrya (ajitasena) svAmIjI puSkarArdha dIpanA vidyutamAlI methI pazcima mahAvidehanI ra4mI salIlAvatI vijayanI vItazokA nagarInA rAjapAla rAjAnI kananI rANIthI thayA. lakSaNa svastikanuM ane strInuM nAma ratnamAlA. zrI jaina tattva sAra Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparokta vIsa viharamAna tIrthakaronA janma jaMbUDhIpanA bharatakSetranA sataramAM zrI kuMthunAthajInA nirvANa thayA bAda eka ja samayamAM thayA. ane vIsamA zrI munisuvratanA nirvANa bAda vIsa tIrthaMkaroe eka sAthe dIkSA aMgIkAra karI ane vIsa tIrthakaro eka mAsa sudhI chadmastha rahIne kevalajJAnI thayA. ane vasaMya bhaviSyakAlanI covIsInA 7mAM tIrthakara zrI udayanAthajInA mokSe gayA bAda eka sAthe mokSe jaze. e vIseya viharamAna tIrthakaronuM dehamAna 500 dhanuSyanuM ane AyuSya 84 lAkha pUrvanuM che. jemAM 83 lAkha pUrva gRhavAsamAM rahyA ane eka lAkha pUrva saMyama pALI mokSa padhAraze. e viseya vartamAna tIrthaMkaranAM 84-84 gaNadharo che. dasa dasa lAkha kevaLajJAnI che. ekeka abaja sAdhuo che. ane eka eka abaja sAdhvIo che. ema sarvanA kula maLI be kroDa kevalajJAnI, be hajAra kroDa sAdhu ane be hajAra kroDa sAdhvIonI saMkhyA che. e vIsa tIrthakara je samaye mokSa padhAraze te ja samaye bIjA vijayamAM je je tIrthakara 2 utpanna thayA haze te dIkSA grahaNa karI tIrthakarapada prApta karaze e krama anAdi kALathI cAlyo Ave che. ane AgaLa paNa anaMta kALa sudhI cAlaze. ' arthAt javanya (ochAmAM ochAM) 20 tIrthakarothI to ochA ane 0 jaghanya 20 tIrthaMkarAthI kadI paNa ochA hoya ja nahi. eTale vartamAnanA 20 tIrthaMkaronA mAM gayA bAda eja vakhata bIjA vIsa tIrthaMkara padane prApta thavA joIe. A hisAbe eka tIrthakara gRhavAsamAM eka lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa kare tyAre bIjA kSetramAM bIjA tIrthaMkarana janma thaI ja javo joIe. ane te paNa eka lAkha pUrvanA thAya tyAre anya kSetramAM trIjA tIrthakarano janma paNa thaI ja javo joIe A pramANe koI eka lAkha pUrvanA AyuSyavALAM, koi be lAkha pUrvanA AyuSyavALAM e ja pramANe kAMI 83 lAkha pUrvanA AyuSyavALA ema eka aMka tIrthaMkaranI pAchaLa 83-83 tIrthakaro gRhavAsamAM rahe che ane eka tIrthaMkarapada bhAgavatAM hoya che. jyAre corAzImAM tIrthaMkara mokSa cAlyA jAya tyAre 83mAM tIrthakara anya kSetramAM tIrthaMkara padane prApta kare che. ane koI anya kSetramAM eka tIrthakarano janma thAya che. ema eka-eka tIrthaMkara pAchaLa 83-83 tIrthakaro gRhasthAvAsamAM hovAthI 20 tIrthakaronI pAchaLa 83 X 20 kula 1660 tIrthakara gRhasthAvAsamAM ane 20 tIrthaMkarapada bhogavatAM hoya ema 1680 tIrthaMkaro ochAmAM ochA eka ja vakhata hovA joIe. ATalAM tIrthakara hovA chatAM paNa kyAreya te paraspara maLatAM nathI. e rIta anAdikALathI cAlI Ave che. bhaviSyamAM paNa anaMtakALa sudhI e ja rAta cAlatI raheze. | 26 arihaMta adhikAra Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkRSTa (vadhAremAM vadhAre) 170 tIrthaMkarathI vadhAre bhaviSyamAM kadI paNa thaze nahi ema anaMtA tIrthakara bhUtakALamAM thaI gayA. 20 vartamAna kALamAM che. ane anaMtA tIrthakara bhaviSyakALamAM thaze. - bharatanA ane iravatanA sarve tIrthakaronuM jaghanya AyuSya 7ra varSanuM, ethI ochuM hoya ja nahi. ane utkRSTa AyuSya 84 lAkha pUrvanuM ethI vadhAre paNa na ja hoya. sarve tIrthakaronuM dehamAna jaghanya 7 hAthanuM ja hoya che. ethI ochuM na ja hoya. utkRSTa 500 dhanuSyanuM, ethI vadhAre paNa na hoya. p. sarve tIrthakaronA zarIra raja, mela, parasevo, kapha, zleSma (nAkano mela) kAgarekhA Adi durlakSaNo ane tila, masA Adi duvyaMjanothI rahita ane candra, sUrya, dhvajA, kuMbha, parvata, magara, sAgara, cakra, zaMkha svastika vagere 1008 uttamottama lakSaNothI alaMkRta sUrya samA prakAzaka, nidhUma agni mAphaka tejasvI ane ati manohara hoya che. bhaktAmara zloka : strINAM zatAni zatazo janayanti putrAn, nAnyA sutaM tvadupamaM jananI prsuutaa| sarvA dizo dadhati bhAni sahasra razmi, prAcyeva digjanayati sphUradaMzujAlam // 22 // artha jema graha, nakSatra, tArAone janma ApanArI to aneka dizAo che, paraMtu sUryane janma ApanArI mAtra pUrva dizA ja che, te ja pramANe putrano prasava karanArI to aneka mAtAo vizvamAM che. paNa tIrthakara samA putraratna pedA karanAra to mAtra eka tIrthakaranI ja mAtA hoya che. anya koI paNa strI - zAstramAM jIvonI avagAhanA (dahapramANa)nuM je pramANa batAvyuM che te A vartamAna pAMcamAM ArAnAM 10500 varSa pasAra thaze. eTale ke pAMcamo Aro artho vyatita thaI jaze. tyAre je manuSya haze temanA hAthanA pramANathI kahevAmAM AvyuM che. e ja mApathI ukta tIrthakaronuM dehamAna jANavuM ane ema to tIrthakaro pota potAnI AMgaLInA pramANathI 108 AMgaLa UMcA hoya che. n mahAvideha kSetranA sarva tIrthakaronuM 84 lAkha pUrva AyuSya ane 500 dhanuSya dehamAna hoya che. zrI jaina tattva sAra Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA putraratnane janma nathI ApI zakatI. eTale ke A jagatamAM tIrthaMkara tulya bIjuM koI hotuM ja nathI. AvA anaMtAnaMta guNonA dhA2ka sakaLa pAponA nAzaka, akhila vizvanA sudhAraka narendra, surendra, munIndra, trijagatanA vaMdanIya, pUjanIya arihaMta bhagavAna mahApuruSa hoya che. (AryA che.) kittiyavaMdiya mahiyA, je o logassa uttamA siddhA / bohilAbha samAhivaramuttamaMdituM // Arugga artha : je sarva lokamAM uttama, siddha sthAnane prApta thanAra tIrthaMkara bhagavAna che temanuM huM vacana thakI kIrtana karuM chuM. kAyA thakI vaMdanA namaskAra karuM chuM, mana thakI pUjA-mahimA karuM chuM. aho tIrthaMkara bhagavAna ! muja ''2 prasanna thaIne rogarahita, samakita ane uttama, pradhAna samAdhi mane arpaNa karo. Shi Shi Shi 'jinazAsana jevuM A jagamAM, zAsana .bIjuM che ja nahIM arihaMtoe sthApyuM jene, utthApe ene koI nahIM laI lo jinazAsananuM zaraNuM, sAco sahAro eja ahIM bhavasAgara taravAno moko, pharI pharI Avo maLe nahIM" "AjJA tamArI nAtha jinavara, jIvanamAM avadhArI lauM zraddhA karuM pratIti karuM, AgamanA bhAvo vadhAvI lauM aMdhAruM dUra dUra cAlyuM jAze, prakAza to patharAI jaze AzA bharI che eka dilamAM, arihaMta zaraNa svIkArI lauM' 20 arihaMta adhikAra Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2..... ""siddha) fsava-prayatna-maya-mavita-maHvaya-vyAvAda mapuNarAvitti sidvigai nAmadheyaM // artha "sivaM' jyAM zIta, uSNa, kSudhA, pipAsA Adi tathA daMza, macchara, sarpa vagere koI paNa prakAranA upadrava nathI, tatha "ayela jyAM kadI paNa halanacalana nathI arthAt je acala che, tathA "aruya" jyAM koI prakAranA roganI utpatti nathI, "asaMta' je aMta rahita che. "akhayaM" je kSayarahita che. tathA avyAbAI' jyAM zArIrika (rogAdi) mAnasika (zokAdi) bAdhApIDA nathI. apuNarAvitti' jyAM pahoMcyA pachI prANIne saMsAramAM AvI pharI bhramaNa (janma maraNa) karavuM paDatuM nathI, evuM nirAmaya paramAnaMda paramasukhanuM dhAma je lokanA agrabhAge che, tene "siddhagati" athavA "mokSa' kahe che ane tyAM je paramAtmA rahe che. tene siddha bhagavAna kahe che. prazna gAthA : kahiM paDihayA siddhA kahiM siddhA paiTThiyA / hiM vaoNhiM tA, zrI tu sirpha zA (utta. 36 a.) artha aho bhagavan! siddha bhagavAna kyAM jaI thobhyA che? kyAM jaI siddha bhagavAna sthira thayA che? siddha bhagavAne zarIra kyAM choDayuM che? ane siddha bhagavAna kyAM jaI siddha thayA che? uttara gAthA - aloe paDihayA siddhA, loyaggeya paiTThiyA / / rUAM vaoNrti tApa, tatya jaMtu sipha rAA (utta. 36 a.) artha : he ziSya ! aloka lAgatAM siddha bhagavAna rokAyelA che. ane lokanA agrabhAgamAM jaIne siddha bhagavAna sthirarUpe rahelAM che. ane je siddha bhagavAna thayA che temaNe A lokamAM dehano tyAga karyo che. ane lokanA agrabhAge jaIne siddha thAya che. zrI jaina tattva sAra Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM e prazna svAbhAvika thAya ke je lokanA agrasthAnamAM siddha che to loka zuM che ? ane kevA AkAravALo che? lokanuM varNana loka zabda 'lu' dhAtuthI banyo che jeno artha 'jovuM' thAya che. arthAt je jovAmAM Ave che tene loka kahevo ane teno pratipakSI arthAt je na joI zakAya tene aloka kahevAya che. aMgrejImAM Look eTale jovuM thAya che. ane ardha mAgadhine te maLato Ave che. aloka anaMtAnaMta, akhaMDa, amUrtika kevaLa AkAzAstikAya (polANa) maya che ane jema koI vizALa sthAnamAM zIkuM laTakAvyuM hoya tema alokanA madhyamAM loka rahelo che. 'bhagavatI' sUtramAM kahyuM che ke jema jamIna upara eka koDiyuM UMdhu rAkhIne enA upara bIjuM savaLuM koDiyuM mUkAya ane vaLI enA upara trIjuM UlaTuM koDiyuM mUkavAthI jevo AkAra bane, tevo AkAra A lokano che. A loka nIce to 7 2jju * pahoLo che. tyAMthI uparanI bAju anukramathI pradeze pradeza ochA thatAM sAta rajju upara Ave tyAM (banne koDiyAMnA saMdhibhAgamAM) eka rajju pahoLo rahI gayo che. AgaLa kramathI vadhatAM vadhatAM (bIjA ane trIjA koDiyAnA saMdhisthAne) 3 2ju u52 Ave tyAre pAMca rajju pahoLo che ane AgaLa kramazaH ghaTatAM ghaTatAM (trIjA koDiyAnAM uparanA aMtanA cheDe) 3 rajju Ave tyAM eka rajju pahoLo che. ema saMpUrNa loka nIcethI upara sudhI sIdho 14 2jjuno lAMbo ane ghanAkAranA mApathI 343 ghana 2jju pramANa thAya che. (arthAt saMpUrNa lokanA viSama sthAnane sama karavAthI 7 rajju pramANa thAya che. e pramANe ghanAkAramAM 7 X 7 X 7 = 343 rajju thAya che. arthAt eka rajju lAMbA eka rajju pahoLA ane eka rajju jADA evA khaMDanI kalpanA karIe to lokanA rajju pramANa : 3,81,27,970 eTalA maNanA vajanane eka bhAra kahe che. evA 1000 bhAra loDhAnA goLAne koI devatA uparathI nIce nAkhe, tyAre te goLo 6mAsa 6 divasa 6 praha2 ane 6 ghaDImAM jeTaluM kSetra pasAra karI nIce Ave teTalA kSetrane eka 2jju kahevo joIe. 30 siddha adhikAra Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA 343 khaMDa arthAt TukaDA thaI zake. jema gharanA madhyabhAgamAM thAMbhalo Ubho hoya che. tema lokanA madhyabhAgamAM eka raju pahoLI ane 14 raju nIcethI upara sudhI lAMbI trasanAla che. 1 trasanAlanI aMdara trasa ane sthAvara banne prakAranA jIva che. bAkInA lokano bhAga kevaLa sthAvara jIvothI bharAyelo che. e lokanA traNa bhAga karavAmAM AvyA che. (1) adho (nIco) loka (2) madhya (vacala) loka (3) urdhva (UMco) loka. emAM pahelAM adholokanuM varNana karavAmAM Avaze. adholoka..... narakanuM varNana lokanI nIce alokanI upara AvaraNanI aMdara eka raju UMcI ane 46 rajunA ghanAkAra vistAramAM 7mI mAghavatI (tamastamAM prabhA) nAmanI naraka che, emAM 1,08,000 yojana jADo pRthvImaya piMDa che. emAMthI parI hajAra yojana upara temaja nIce choDIne vacamAM 3 hajAra yojananI polAra che, temAM eka pAthaDo (guphA jevI jagyA) che. jemAM kALa, mahAkALa, rUdra, mahArUdra ane apaIDhANa nAmaka pAMca narakAvAsa * (naraIyA - nArakInA jIvone rahevAnA sthAna) che. temAM asaMkhyAta kuMbhIo ane asaMkhyAta "meraIyA' che. temanuM 500 0 trasanAlanI bahAra trasajIva traNa kAraNothI rahI zake che. (1) koI trasajIve trasanAlanI bahAra sthAvarajIvamAM utpanna thavAnuM AyuSya bAMdhyuM te mAraNAntika samudyAta kare tyAre Atma pradezo trasanAlanI bahAra prasare tyAre, (2) trasanuM Ayu bAMdhI vigraha gatithI sthAvara nADImAM tIrtho jAya ane vakragatithI bIje athavA trIje samaye trasa nADImAM utpanna thAya tyAre, (3) kevaLI kevaLa samuddhAta karatI vakhate 4thA samaye sarvalokamAM Atma pradeza phelAve tyAre. * jema makAnanA mALa hoya che tema narakanA mALa hoya che, ane be mALa vacceno bhAga AMtarA kahevAya che, ane mALanI vacamAM je jamIna hoya che te pramANe AMtarAnA vacamAM piMDa hoya che ane te pAthaDA kahevAya che. A badhAya pAthaDA 3-3 hajAra yojananA jADA ane asaMkhyAta yojanAnA lAMbA pahoLA hoya che. emAMthI 1000 yojana upara ane 1000 yojana nIceno bhAga choDIne vacamAM 1000 yojananA polA hoya che. emAM narakAvAsa che, jemAM 'neraIyA' nArakInA jIvo rahe che. zrI jaina tattva sAra 31 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanuSyanuM dehamAna (Height) ane jaghanya rara sAgaropama, utkRSTa 33 sAgaropamanuM AyuSya che. e 7mI narakanI hada (samA) upara eka raju UMcu ane 40 rajaju ghanAkAra vistAramAM chaThThI maghA (tama prabhA) nAme naraka che. jemAM 1,16,000 yojanano pRthvIpiMDa che. emAMthI 1000 yojana nIce ane 1000 yojanA upara choDIne vacamAM 1,14,000 yojananI polAra che, jemAM 3 pAthaDA ane 2 AMtarA che, jemAM pratyeka pAthaDo 3000 yojanAno che. ane pratyeka AMtarA para,500 (bAvana hajAra pAMcaso) yojanAnA che. AMtarA to khAlI che. ane pratyeka pAthaDAnI madhyamAM 1000 yojananI polAramAM 99,995 narakAvAsa che. jemAM asaMkhyAta kuMbhio ane asaMkhyAta neIyA rahe che, jemanuM 250 dhanuSyanuM dehamAna ane jaghanya 17 sAgaropama ane utkRSTa 22 sAgaropamanuM AyuSya che. e chaThThI narakanI hada upara eka raju UMcI ane 34 raju ghanAkAra vistAramAM pAMcamI riThThA (dhUmaprabhA) nAme naraka che. jemAM 1,18,000 yojanano pRthvIpiMDa che. emAMthI eka hajAra yojana upara ane eka hajAra yojana nIce choDIne vacamAM 1,16,000 yojanano polAra bhAga che, jemAM 5 pAthaDA ane 4 AMtarA che. pratyeka pAthaDo 3000 yojanano ne pratyeka AMtaro para,500 yojanano che. AMtarA to khAlI che. pratyeka pAthaDAnA madhyanI 1000 yojananI polAramAM 3,00,000 narakAvAsa che, jemAM asaMkhyAta kuMbhIo ane asaMkhyAta neraIyA' che. jemanuM 125 dhanuSyanuM dehamAna ane jaghanya 10 sAgaropama utkRSTa 17 sAgaropamanuM AyuSya che. e pAMcamI narakanI hada upara eka raju UMcI ane 28 raju ghanAkAra vistAramAM cothI aMjanA (paMkaprabhA) nAme naraka che. jemAM 1,20,000 yojanano pRthvIpiDa che. emAMthI 1000 yojana upara ane 1000 yojana nIceno bhAga choDIne madhyamAM 1,18000 yojanAno polAra bhAga che. jemAM 7 pAthaDA ane 6 AMtarA che. jemAM pratyeka pAthaDo 3000 yojanAno che. ane pratyeka AMtaro 16,166 yojanAno che. badhAMya AMtarAM khAlI che. ane pratyeka pAthaDAnA madhyanI 1000 yojananI polAramAM 10,00,000 narakAvAsa che. jemAM asaMkhyAta kuMbhIo ane aMsakhyAta nArakInA jIvo che. temanuM dehamAna 6rA dhanuSyanuM ane AyuSya jaghanya 7 sAgaropamanuM, utkRSTa 10 sAgaropamanuM che. | |32 siddha adhikAra Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cothI narakanI sImA upara eka rajju UMcI ane 22 2jju ghanAkAra vistAramAM trIjI 'zilA' (vAluprabhA) nAme naraka che. jemAM 1,28,000 yojanano pRthvIpiMDa che. emAMthI 1000 yojana nIce ane 1000 yojana upa2 choDIne vacamAM 1,26,000 yojananI polAra che jemAM 9 pAthaDA ane 8 AMtarA che. temAM pratyeka pAthaDo 3000 yojanano che ane pratyeka AMtaro 12,375 yojanano cho. badhA AMtarA khAlI che. ane pratyeka pAthaDAnA madhyanI 1000 yojananI polAramAM 15,00,000 narakAvAsa che. jemAM asaMkhyAta kuMbhIo ane asaMkhyAta nArakInA jIvo che. temanuM dehamAna 31 dhanuSyanuM ane AyuSya jaghanya 3 sAgaropama, utkRSTa 7 sAgaropamanuM che. e trIjI narakanI sImA upara eka rajju UMcI ane soLa rajju dhanAkAra vistAramAM bIjI vaMsA (zarkarAprabhA) nAme naraka che. jemAM 1,32,000 yojanano pRthvIpiMDa che. jemAMthI 1000 yojana nIce ane 1000 yojana upara choDIne madhyamAM 1,30,000 yojananI polAra che. jemAM 11 pAthaDA ane 10 AMtarA che. emAM dareka pAthaDo 3000 yojanano che. ane pratyeka AMtaro 9,700 yojanano che. badhAya AMtarA to khAlI che. ane pratyeka pAthaDAnI madhyanI 1000 yojananI polAramAM 25,00,000 narakAvAsa che. jemAM asaMkhyAta kuMbhIo ane asaMkhyAta nArakIo che. temanuM dehamAna 15 dhanuSya ane 12 AMgulanuM ane AyuSya jadhanya 1 sAgara utkRSTa 3 sAgaranuM che. e bIjI narakanI hada upara eka rajju UMcI ane 10 2jju ghanAkAra vistAramAM pahelI ghammA (ratnaprabhA) nAme naraka che. jemAM kALA koyalA jevA ratno che. evo prathamano ratnakAMDa 1000 yojanano che. kula 16 kAMDa che. te sarva maLI 16,000 yojanano kharakAMDa che. 80,000 yojanano apabahulakAMDa che. ane 84000 yojanano paMka bahula kAMDa che. ema sarva maLIne kule 1,80,000 yojanano pRthvIpiMDa che. emAMthI 1000 yojana nIce ane 1000 yojana upara choDIne madhyamAM 1,78,000 yojananI polAra che. jemAM 13 pAthaDA ane 12 AMtarA che. pratyeka pAthaDo 3000 yojanano che ane AMtaro 11583. yojanano che. eka u52no ane eka nIceno AMtaro khAlI che bAkInA madhyanA 10 AMtarAomAM asurakumA2 Adi 10 jAtinA bhavanapatinA devo rahe che. pratyeka pAthaDAnI madhyamAM 1000 yojananuM polA zrI jaina tattva sAra 33 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jemAM 30,00,000 narakAvAsa che. jemAM asaMkhyAta kuMbhIo ane asaMkhyAta nArakInA jIvo che. temanuM dehamAna kA dhanuSya ane 6 AMgula ane AyuSya jaghanya 10,000 varSanuM utkRSTa 1 sAgaropamanuM che. A sAte narakanA badhA maLI 49 pAthaDA ane 4 AMtarA tathA 84,00,000 nArakAvAso che, badhA narakAvAsa aMdarathI goLAkAra ane bahArathI cokhaMDAkAra, paththaranI pharsavALA, mahA durgadhavALA ane hajAro vIMchIonA DaMkhathI paNa adhika duHkhada sparzavALA che. sAtamI narakanuM "apaIDhANanAmanuM narakAvAsa 1,00,000 yojananuM lAMbuM, pahoLuM ane goLAkAra che. ane prathama narakano sImaMta nAme narakAvAsa 45 lAkha yojanAno lAMbo, pahoLo goLAkAra che. bAkI badhA narakAvAsa asaMkhyAta yojanAnA lAMbA pahoLA che. traNa-traNa hajAra yojananA UMcA che. jemAM 1000 yojana upara ane 1000 yojana nIce choDIne madhyamAM 1000 yojananI polAramAM narakanA jIvo rahe che. pratyeka narakanI nIce judA judA goLArdha (ardha valayAkAra) che. paheluM goLArdha ghanodadhi (jAmelA pANI)nuM 20,000 yojanAnuM che. enI nIce bIju goLArdha ghanavAta (jAmelI havA)nuM tenAthI asaMkhyAta gaNuM vadhAre che. enI nIce asaMkhyAta yojana tanuvAta che. tenI nIce asaMkhyAta yojana AkAza che. jema pArA upara paththara ane havAmAM vAyuyAna rahe che tema uparanA 4 goLArdhanA AdhAre 7 naraka rahelI che. (1) ratnaprabhA naraka-kALA raMganA bhayaMkara ratnothI vyApta che. zarkaraprabhA naraka-bhAlA ane barachIthI paNa vadhAre tIkSNa kAMkarAothI bharapUra che. vAlukAprabhA naraka-bhAMDamuMjAnI retI karatAM paNa vadhAre uSNa retIthI bharapUra che. (4). paMkaprabhA naraka-mAMsa, lohI para vagerenA kIcaDathI bharelI che. dhUmaprabhA naraka-rAI-maracAMnA dhUmADAthI paNa vadhAre tIkhA dhUmADAthI vyApta che. tamAM prabhA naraka- ghora aMdhakArathI vyApta che. (7) tamastamAM prabhA naraka-mahAna ghora aMdhakArathI vyApta che. (3) 34 siddha adhikAra Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakAvAsanI bhIMtamAM upa2 bilanA AkAranA yoni sthAno (nArI jIvone utpanna thavAnI jagyA) che. tyAM pApI prANIo utpanna thaIne (1) tyAM rahelAM azubha pudgalono AhAra grahaNa karI AhAra paryApti prApta kare che. (2) tethI vaikriya zarIra prApta thavAthI zarIra paryAptine prApta kare che. (3) pachI zarIrathI indriyono AkAra banavAthI indriya paryApti prApta kare che. (4) pachI indriyo vaDe vAyune letAM ane choDatAM hovAthI zvAsocchvAsa paryApti prApta kare che. (5) pachI bhASA ane mana paryApti sAthe ja bAMdhIne 6 paryAptithI yukta thaI bilanI nIce rahelI kuMbhIomAM nIce mAthuM ane u52 paga karIne paDe che. te kuMbhIo cAra prakAranI kahela che. (1) UMTanA gaLA jevI vAMkI (2) ghI--tela vagerenA ghaDA jevI uparathI pahoLI ane nIcethI sAMkaDI (3) DabbA jevI uparathI nIce sudhI eka ja sarakhI (4) aphINanA DoDavA jevI peTa pahoLuM ane mAthuM sAMkaDuM ane aMdara cArebAju tIkSNa dhAravALI. AmAMthI koIpaNa eka kuMbhImAM paDayA pachI nA2kI jIvonuM zarIra phUlAya che. jethI kuMbhImAM phasAIne tIkSNa dhAra vAgavAthI ati du:khI thaI pokAra kare che tyAre paramAdharmI (yama) devo tene cIpiyAthI kheMcI kADhe che. tyAre tenA zarIranA kaTakA kaTakA thaI jAya che. tyAre temane ghora du:kha thAya che. paNa maratA nathI. kemake karelAM karmane bhogavyA vinA chUTakAro maLato nathI jema vikharAyela pAro maLI jAya che tema te nArakInA zarIranA kaTakA maLIne pharI jema hatuM tema banI jAya che. 15 jAtinA paramAdhAmI devo dvArA nArakIne devAtAM duHkho (1) te nArakI jIvo jyAre bhUkha, tarasathI vyAkuLa thaI bhojana pANInI yAcanA kare che. tyAre jema kerIne ghoLIne narama kare tema 'aMba' nAmanA 52mAdharmI nA2kI jIvone mardana karI temanI nasone DhIlI karI nirbaLa banAvI de che. (2) jema kerIno 2sa kADhI goTalone chotaruM pheMkI de che tema 'aMbarasa' nAmanA 52mAdhAmI devo nArakInA zarIrane lohI, mAMsa, hADakAM, cAmaDI, vagere pudgalone judAM karI pheMkI de che. zrI jaina tattva sAra 35 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) jema sipAI corane mAre che tema "zyAma' nAmanA paramAdhAmI nArakI jIvone mAre che. (4) jema siMha, kUtarAM, bilADA vagere potAnA bhakSyane pakaDI ciraphADa karI mAMsane kADhe che, te ja pramANe "sabaLa' nAmanAM paramAdhAmI devo nArakIonAM zarIrane ciraphADa karIne mAMsa jevA pudgalo kADhe che. (5) jema devInA bhUvA bakarAne trizUlathI chede che, zULIthI bhede che. tema "rudra" nAmanA paramAdhAmI devo nArakInuM chedana-bhedana kare che. (6) jema kasAI loko mAMsanA kakaDA kakaDA kare che, tema "mahArudra' nAmanA paramAdhAmI devo nArakInA zarIranA kakaDA kakaDA kare che. (7) jema kaMdoI garama telamAM pUrI bhajiyAM taLe che tema "kAla" nAmanA paramAdhAmI devo nArakInAM mAMsane kApI kApIne telamAM taLIne khavarAve che. (8) jema marelA jAnavaronuM mAMsa pakSIo chUMdI khUMdIne khAya che tema "mahAkAla" nAmanA paramAdhAmI devo cIpiyA vaDe tenuM ja mAMsa phreMdI chUMdIne tene khavarAve che. (9) jema vIra puruSa saMgrAmamAM talavArathI zatruono saMhAra kare che tema "asipatra' nAmanA paramAdhAmI devo talavArathI nArakInAM zarIranAM tala tala jevA kakaDA kare che. (10) jema zikArI, dhanuSya tANI bANathI pazunA zarIrane bheTe che tema dhanuSya' nAmanA paramAdhAmI deva dhanuSya bANathI nArakIne chede che. (11) jema gRhasthI lIMbune kApI masAlo bharI baraNImAM athANuM kare che tema "kuMbha' nAmanA paramAdhAmI deva nArakInAM zarIrane kApI masAlo bharI kuMbhimAM nAkhe che. (12) jema bhADabhaMjo garama retIthI caNAM vagere bhuMje che tema "vAlu nAmanA paramAdhAmI nArakIne garama retImAM bhUMje che. zeke che. (13) jema dhobI vastrane dhoe che tema "vaitaraNI' nAmaka paramAdhAmI deva nArakIne vaitaraNI nadInI zilAo upara pachADI pachADIne dhUe che, nIcove che. (14) jema zokhIno bagIcAonI havA khAya che tema "kharasvara' nAmanA paramAdhAmI deva vaikriyathI banAvelA zAlmalI vRkSanA vanamAM nArakIne besADI 36 siddha adhikAra Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ havA calAve che. jethI te talavAra ane bhAlAnI dhAra jevA tIkSNa pattAo nArakInAM zarIra para paDatAM ja aMga kapAI jAya che ema AkhA zarIranuM chaMdana bhadana kare che. (15) govALIyAo bakarAMne vADAmAM ThAMsI ThAMsIne bhare che tema mahAghoSa' nAmanA paramAdhAmI devo mahA aMdhakArathI vyApta evA sAMkaDA koThAmAM nArakInA jIvone ThAMsI ThAMsIne bhare che. je mAMsAhArI prANI narakamAM utpanna thayAM che, temanA zarIranuM mAMsa cIpiyAthI kApI kApI telamAM taLIne, retImAM sekIne te ja jIvone khavarAvatAM paramAdhAmI devo kahe che, "tuM mAMsa bhakSaNamAM lubdha hato eTale tuM Ane paNa pasaMda kara ! tAre Ane paNa khAvuM ja joIe." madyapAna karanAra tathA vagara gALeluM pANI pInAra nArakInA moDhAmAM tAMbuM sIsuM vagereno rasa ukALIne reDatAM kahe che ke "lo! A pIo! A paNa ghaNu majedAra che." vezyA ane parastrIgamana karanArane tapAvI lAla karelA loDhAnA thAMbhalA sAthe balAtkArathI bAtha bharAvIne kahe che ke "are duSTa! tane parastrI sArI lAgatI hatI to have kema rUe che?" kumArge cAlanAra tathA kumArge javAno upadeza denArane AgathI dhagadhagatA aMgArA upara calAve che. jAnavaro ane manuSyo upara vadhAre bhAra lAdanArane DuMgaromAM kAMTA kAMkarAvALA rastAmAM saMkaDo Tana vajananA ratha kheMcAve che. upara tIkSNa dhAravALA cAbukano prahAra kare che. kuvA, taLAva. nadInA pANImAM krIDAmastI karanArane tathA aNagaLa pANI kAmamAM lenArAna, pANI nakAmu DhALanArane vetaraNI nadInA uSNa ane tIrNodhAra vALA pANImAM nAkhI tenA zarIrane chinna bhinna kare che. sApa, vIMchI, pazu, pakSI vagere prANIne mAranArAone yamadeva sApa, vIMchI, siMha vagerenuM svarUpa dhAraNa karI cIrI nAkhe che. tIkSNa jherIlA DuMkhothI temane trAsa Ape che. vRkSa chedana karanAranA zarIranuM chedana kare che. mAtA pitA vagere vRdhdha ane gurujanone saMtApa pahoMcADanAranA zarIranuM bhAlAthI bhedana kare che, dagAcorI karanArAone UMcA pahADothI pachADe che. zrotendriya priya' rAga rAgiNInA atyanta zokhInonA kAnamAM UkaLatA sIsAno rasa nAMkhe che, cakSurindriyanA viSayamAM Asakta rahenArAonI AMkho tINa zULothI phoDI nAkhe che. dhrANendriyamAM Asakta rahelA jIvone tIkho rAI zrI jaina tattva sAra Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maracAno dhUmADo suMghADe che. jIbhathI cADI niMdA karanAranA moDhAmAM kaTAra mAre che ema keTalAMkane ghANImAM pIle che. agnimAM bALe che, havAmAM uDADe che. ema pUrvakRtyo anusAra aneka prakAranAM mahAna duHkhothI du:khI kare che. te nArakI jIvo A duHkhothI gabharAIne ghaNI ja dInatAthI banne hAthonI dase AMgaLIone moDhAmAM nAkhI paramAdhAmInA pagamAM paDI prArthanA kare che. "have ame evAM pApo nahi karIe, amane na mAro, amane na mAro". paNa e karuNAmaya zabdothI paramAdhAmIone jarAya dayA AvatI nathI. emanI prArthanA upara jarAya lakSya ApyA vagara temanA kathananI mazkarI karatAM temane vizeSa du:kho Ape che. ahIM be prazna thAya che ke (1) nArakIne 52mAdhAmI deva kema duHkha Ape che? (2) ane paramAdhAmIone te pApa lAge che ke nahi? uttara : jema keTalAka nirdaya loko zikAra khelavAmAM hAthI, ghoDA, pADA, gheTA kUtarAM vagerene laDAvavAmAM AnaMda mAne che tevI ja rIte paramAdhAmI devo nArakI jIvone duHkha devAmAM AnaMda mAne che. agni, pANI, vanaspati Adi jIvonI jethI ghAta thAya tevA ajJAna tapanA prabhAvathI jIvo marIne paramAdhAmI devo thAya che, ane te paramAdhAmI devo nArakI jIvone saMtApa pahoMcADavAmAM ja AnaMda mAne che, ane pApa to je kare te badhAne lAge ja che. AvA pApanA yogathI ja te devo tyAMnuM AyuSya pUruM karIne bakarAM maraghA vagere nIca yonimAM utpanna thaI Ayu pUrNa thatAM pahelAM ja marI jAya che. e prakAranI paramAdhAmAM kRta vedanA to trIjI naraka sudhI ja che. cothIthI sAtamI naraka sudhI anyonya kRta vedanA hoya che. jema navA kUtarAMnA AvavAthI badhAM kUtarAo tenA upara tUTI paDe che, tene trAsa pahoMcADe che. tema cothI pAMcamI narakamAM eka nArakIno jIva bIjA jIvone duHkha de che. temane mahAkilAmanA upajAve che. eTaleke teo parasparamAM du:kha dIdhA kare che. e vakhata je samyagdaSTi jIvo hoya che te pUrva karmano udaya bhAva jANIne samabhAva pUrvaka du:kha sahana kare che, bIjAne du:kha ApatA nathI ane je mithyAdaSTi hoya che te paraspara lAto mAre che. vaikriya zastro banAvIne paraspara prahAra kare che. mArAmArI kare che. ane chaThThI sAtamI narakanA jIvo chANanA kIDA jevA vajramaya mukhavALAM kaMthavAnA rUpa banAvIne paraspara aMka bIjAnAM zarIramAM 38 siddha adhikAra Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArapAra nIkaLI jAya che. AkhA zarIramAM cALaNI jevAM chidra karIne mahA bhayaMkara paritApa upajAve che. A pramANe mahAduHkha bhogave che. 10 prakAranI kSetra vedanA (1) anaMta sudhA : jagatamAM jeTalA khAdya padArtha che. e badhA eka ja nArakI jIvane daI devAmAM Ave to paNa tenI tRpti na thAya evA kSudhAtura teo sadA hoya che. kAraNake temane narakamAM khAvAnuM kaMI ja maLatuM nathI. (2) anaMta tRSA : badhA samudranuM pANI eka ja nArakI jIvane devAya to paNa tenI tRSA zAnta na thAya evA tarasyA haMmezA teo hoya che. (3) anaMta zIta : lAkha maNa loDhAno goLo narakanI zIta yonimAM mUkavAmAM Ave to te zItaLatAnA prabhAve tenA aNuo chUTA paDI rAkha jevA banI jAya evI tIvra tyAM TADha hoya che. jo koI tyAMnA nArakI jIvane upADIne himAlayanA baraphamAM mUkI de to te tene ghaNAM ja ArAmanuM sthaLa samaje evI ThaMDI tyAM haMmezA rahe che. (4) anaMta tApa : narakanA uSNa yoni sthAnamAM lAkha maNa loDhAno goLe mUkatAMja te pIgaLIne pANI thaI jAya ane jo koI te nArakI jIvane tyAMthI upADI baLatI bhaThThImAM mUkI de to tene ghaNA ja ArAmanuM sthAna samaje evI garamI tyAM sadaiva rahyA kare che. (5) anaMta mahAvara: nArakInA zarIramAM haMmezA ghaNo tAva bharyo rahe che jethI zarIra baLyA kare che. (6) anaMta khujalI nArakI jIvo haMmezAM zarIra khaNyA ja kare che. (7) anaMta roga jalodara, bhagaMdara, udharasa, zvAsa vagere 16 mahArogo ane 5,68,99, 585 prakAranA nAnA nAnA rogo nArakInA zarIramAM sadA rahyA kare che. (8) anaMta anAzraya: nArakI jIvane koI paNa jAtano Azaro ke madada ApanAra tyAM koI ja hotuM nathI. zrI jaina tatva sAra [39] | Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) anaMta zokaH nArakI jIvo sadA ciMtAgrasta rahyA kare che. (10) anaMta bhaya: jyAM karoDo sUrya maLIne paNa prakAza na karI zake evuM aMdhakAramaya narakanuM sthAna che. vaLI nArakIonAM zarIra paNa kALAM mahA bhayaMkara che. cAre bAju mArakUTa hAhAkAra hoya che. e kAraNothI nArakI jIvo pratikSaNa bhayathI vyAkuLa banI rahe che. A 10 prakAranI vedanAne sAte narakanA jIvo pratikSaNa anubhavI rahyA hoya che. AMkhanuM maTakuM mArIe eTalo vakhata paNa ArAma nathI. "nira-nirgatam, ayama, iSTa phala prApaka karma yevyaste nirayA" zAstromAM neraiyA zabda Ave che. tenuM saMskRta "nairayikANAm thAya che. nirgatA : ayAt zubhA, iti nirayAH narakAvAsAH teSabhava narayikA" zAtA vedanIya Adi zubharUpa karmothI je sthAna nirgata (rahita) hoya che, te sthAnane niraya kahe che. A nirayomAM (narakAvAsamAM) janma lenArA jIvone narayiko kahe che. narayikonuM bIjuM nAma nArako che. (juo pU. zrI ghAsIlAlajI ma. sA. zruta sthAnAMga sUtra bhAga-1 pAnuM 156, bhagavatI bhAga-1 pAnuM 195) praznaH AvA mahAduHkhaprada narakamAM kyA pApodayathI jIva jAya che? uttaraH sUyagaDAMga sUtranA pahelA zruta skaMdhanA paMcama adhyayanamAM kahyuM che? tivvaM tase pANiNo thAvare ya, je hiMsati AyasuhaM paDucA / je lusae hoI adattahArI, Na sikkhati seyaviyassa kiMci // . pAgabdhi pANe bahuNaM tivAtI, aNibuDe ghAtamuveti baale| NihoNisaM gacchati aMtakAle, ahosiraM kaTTa uvei duggaM // 5 // " arthAt H je prANI potAnA sukhane mATe trasa (beIndriya, teindriya, caurendriya, paMcendriya) ane sthAvara (pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati)nA jIvonI nirdayatAnA bhAvathI hiMsA kare che. ane adattanuM grahaNa karI bIjAne " lUMTI mAnavone duHkhI kare che. grahaNa karavA yogya zikSA-vrata-pratyAkhyAna Adine grahaNa karato nathI. hiMsAdi pApa katyone puNyakArI batAvavAnI spaSTatA kare che, krodhAdi cAra kaSAyothI nivRtta thato nathI, te ajJAnI maraNa thayA bAda nIcuM mAthuM karIne aMdhakAramaya mahAbhayaMkara naraka sthAnamAM jAya che ane mahAduHkha - pAme che. siddha adhikAra Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanapati devanuM varNana pUrva kathita pahelI narakanAM 12 AMta2A asaMkhyAta yojana lAMbApahoLAM che. ane 11583 yojana UMcA che. jenA be vibhAga che. (1) dakSiNa, (2) uttara, bAra AMtarAmAMthI prathamanA be AMtarA khAlI paDayA che. ane 10 AMtarAmAM judI judI jAtanA 10 bhavanapati devo rahe che ane te dasa AMtarAmAMthI uparanA pahelA AMtarAmAM asurakumAra jAtinA devatA rahe che. jemAMnA dakSiNa vibhAgamAM 44 lAkha bhavano che. jenA mAlika camarendrajI che. camarendrajInA 64,000 sAmAnika deva, 2,56,000 AtmarakSaka deva, 6 agramahiSI (mukhya) indrANIo ane eka eka indrANIne 6-6 hajArano parivAra che ane 7 aNikA (senA) che. 3 pariSadA H- (1) AvyaMtara pariSadanA 24,000 devo (2) madhya pariSadanA 28000 devo (3) bAhya pariSadanA 32,000 devo che. ane te ja pramANe AtyaMtara pariSadanI 350 devIo, madhya pariSadanI 300 devIo ane bAhya pariSadanI 250 devIo paNa che. devatAonuM AyuSya jaghanya 10,000 varSanuM utkRSTa 1 sAgara, temanI devInuM AyuSya jaghanya 10 hajAra varSa utkRSTa. 3! palyopamanuM che. uttaranA vibhAgamAM 40 lAkha bhavana che. jemanA mAlika balendrajInA 60,000 sAmAnika devo, 2,40,000 AtmarakSaka devo 6 agramahiSI (mukhya) indrANIo che. ane eka ekane 66hajA2no parivAra che. 7 aNikA eTale ke senA che. 3 pariSada (1) ApyaMtara pariSadanA 20,000 devo, (2) madhya pariSadanA 24,000 devo, (3) bAhya pariSadanA 28,000 devo che. te ja pramANe AtyaMtara pariSadanI 450 devI, madhya pariSadanI 400 devI ane bAhya pariSadanI 350 devI che. e devatAonuM AyuSya jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 1 sAgaropamathI kaMIka adhika che. ane emanI devIonuM AyuSya jaghanya 10, 000 varSa ane utkRSTa 4 / / palyopamanuM che. paMdara jAtanA paramAdhAmIka deva asurakumAramAM gaNavAnA che bIjA AMtarAmAM nAgakumAra jAtinA devo vase che. jemanA dakSiNa vibhAgamAM 44 lAkha bhavana che. jenA dharaNendrajI mAlika che. ane uttara vibhAgamAM 40 zrI jaina tattva sAra 41 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkha bhavana che. jemanA bhUtendrajI mAlika che. trIjA AMtarAmAM suvarNakumAra nAmanA devo 2he che. emanA dakSiNa vibhAgamAM 38 lAkha bhavano che. jenA mAlika veNuindra che ane uttara vibhAgamAM 34 lAkha bhavana che, jemanA mAlika veNudevendra che. cothA AMtarAmAM vidyutakumAra jAtinA devatA rahe che. dakSiNanA indra harikAMta che ane uttaranA harizekharendra che. pAMcamAM AMtarAmAM agnikumAra jAtinA devatAM rahe che. dakSiNanA agni zekharendra che ane uttaranA agni mANavendra che. chaThThA AMtarAmAM dvIpakumAra jAtinA devatA rahe che. dakSiNanA pUraNendra che ane uttaranA viziSyendra che. sAtamAM AMtarAmAM udadhikumAra jAtinA devatA rahe che. dakSiNanA lakAMtendra che ane uttaranA jalaprabhendra che. AThamAM AMtarAmAM dizAkumAra jAtinA devo rahe che. dakSiNanA amitendra che ane uttaranA amitavahanendra che navamA AMtarAmAM vAyukumAra jAtinA devo rahe che. dakSiNanA balavakendra che ane uttaranA prabhajanendra che. dasamA AMtarAmAM stanitakumAra jAtinA devo rahe che. dakSiNanA ghoSendra che ane uttaranA mahAghoSendra che. emAM cothA vidyutakumArathI stanitakumAra sudhI dakSiNa vibhAgamAM pratyekanAM judAM judAM 40-40 lAkha ane uttaramAM 3535 lAkha bhavano che. bIjA nAgakumArathI stanitakumAra sudhInA devone navanikAya (navajAti)nA devo kahe che. dakSiNanA navanikAyanA badhA indrone judAM judAM 6-6 hajA2 sAmAnika devo che. 24-24 hajAra Atma rakSaka devo che. 5-5 agramahiSI (indrANI)o che. ane eka ekane 5-5 hajArano parivAra che sAta-sAta aNikA che. traNa-traNa pariSado che. AtyaMtara pariSadanA 60,000 devo, madhya pariSadanA 70,000 devo, bAhya pariSadanA 80,000 devo che. te ja pramANe, AtyaMtara pariSadanI 175 devIo, madhya pariSadanI 150 devIo ane bAhya pariSadanI 125 devIo che. e navajAtinA devatAonuM siddha adhikAra 42 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya jaghanya 10, 000 varSanuM ane utkRSTa 1 // palyopamanuM che. ane devInuM AyuSya jaghanya 10,000 varSanuM ane utkRSTa poNA palyanuM che. ane uttaranA navanikAyanA badhAya indrane paNa judA judA 6-6 hajAra sAmAnika devo che. 24-24 hajAra AtmarakSaka devo che. 5-5 agramahiSI (indrANI)o che, eka ekane 5-5 hajArano parivAra che. 7 aNikA (senA) che. 3 pariSado che. AtyaMtara pariSadanA 50,000 devo, madhya pariSadanA 60,000 devo, bAhya pariSadanA 70,000 devo che. te ja pramANe AtyaMtara pariSadanI 225 devIo, madhya pariSadanI 200 devIo, bAhya pariSadanI 175 devIo che. navanikAya jAtinA devatAonuM AyuSya jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa 2 palyopamamAM thoDuMka ochuM che. devIonuM AyuSya jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa eka palyopamamAM kaMIka ochuM che. daseya AMtarAnA dakSiNa dizAnAM badhAM maLIne kula 4,06,00,000 bhavano hoya che ane uttara vibhAganA badhA maLIne kula bhavana 3,66,00,000 hoya che. emAMthI nAnAmAM nAnuM bhavana to jaMbudrIpa pramANe (eka lAkha yojana) che. madhya bhavana aDhIdvIpa pramANe (45lAkha yojananuM) che ane moTAmAM moTuM bhavana asaMkhya dvIpa samudra pramANe (asaMkhyAta yojananuM) che. badhAM bhavano aMdarathI cokhaMDAkAra, bahArathI golAkAra, ratnajaDita, mahAprakAzavALAM, ane sarva sukha sAmagrIothI paripUrNa che. saMkhyAta yojananAM bhavanamAM saMkhyAta deva-devIo ane asaMkhyAtA yojananA bhavanamAM asaMkhyAta deva-devIo che. kumAro (bALako)nI jema krIDA karatAM hovAthI kumAro kahevAya che. Aso mAse aMtaranAM tAra, joDI arihaMtamAM, tuMhi! tuMhi! raTo dinarAta, kharekharI khaMtamAM; ApI auSadhi amRta tulya, kare bhava aMtane, kahe 'saMtano ziSya' sadAya, sevo evA saMtane. zrI jaina tattva sAra 43 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvarNa lIlo lIlo bhavanapati devanI jAti zarIravarNa vastra varNa - mukuTanuM cihna che 1) asura kumAra kRSNa lAla cUDAmaNi 2) nAga kumAra sapheda lIlo nAgapheNa 3) suvarNa kumAra sapheda garuDa 4) vidyuta kumAra lAla vaja 5) agni kumAra lAla kalaza 6) dvIpa kumAra lAla lIlo siMha 7) udadhi kumAra sapheda ghoDA 8) dizA kumAra suvarNa sapheda hAthI 9) vAyu kumAra lIlo gulAbI magara 10) svanita kumAra suvarNa sapheda sarAvaluM A sAtamI narakanI nIcenA caramAntathI te pahelI ratnaprabhA pRthvInI upara lokanA madhya AkAzAntara sudhInuM 7 rajju UMcA ane 169 raju ghanAkAravALA adholokanuM varNana saMpUrNa thayuM. lIlo tirjI lokanuM varNana pahelAM batAvelI ratnaprabhAnI uparanuM 1000 yojanAno pRthvIpiDa che. emAMthI 100 yojana nIce ane 100 yojana upara choDIne 800 yojananI polAra che. temAM asaMkhyAtA nagara che. emAM 8 jAtinAM vyaMtara devo rahe che. jemake (1) pizAca, (2) bhUta, (3) yakSa, (4) rAkSasa, (5) kinnara, (6) jhiMpuruSa, (7) mahoraga, (8) gAMdharva. je 100 yojanano piMDa choDela temAMthI 10 yojana upara ane 10 yojana nIce choDIne vacamAM 80 yojananI polAra che, temAM paNa asaMkhyAtA. nagara che. temAM paNa 8 jAtinA vANavyaMtara devo vase che. temanA nAma (1) ANa pakSI (2) pANapatrI (3) isivAI (4) bhUIvAI (5) kandirya (6) mahAkandriya (7) kohaMDa (8) payaMgadeva. e 800 yojananI ane 80 yojananI polAramAM paNa be vibhAga che. * A raMganA vastro paheravAno zokha vadhAre che. ja A cihna devatAonA mukuTamAM hoya che ethI emanI jAtino paricaya maLe che. Aja siddha adhikAra Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) dakSiNa ane (2) uttara. jemAM vasanArAM 16 jAtinAM aMtara ane vANavyaMtara devonI eka eka jAti upara babbe indro che. ema 16 jAtinA 32 indro che. jemanA nAmo yaMtramAM che. e eka eka indrane cAra cAra hajAra sAmAnika devo 16-16 hajAra AtmarakSaka devo che. 4-4 agramahiSI-indrANIo che. pratyeka indrANIne hajAra hajAra devIno parivAra che. 7 aNikA che. 3 pariSadA (1) AtyaMtara pariSadanA 8000. devo (2) madhya pariSadanA 10,000 devo (3) bAhya pariSadanA 12,000 devo che. e soLa jAtinA devonuM jaghanya AyuSya 10,000 varSanuM utkRSTa eka palyopamanuM che. temanI devIonuM AyuSya jaghanya 10,000 varSanuM utkRSTa ardha palyopamanuM che. vyaMtara ane vANavyaMtara deva caMcaLa svabhAvavALAM manohara nagaramAM devIonI sAthe nRtya gAyana karatAM bhoga bhogavatAM pUrvopArjita puNyanA phaLa anubhavatAM vicare che. vanamAM pharavAthI vadhAre AnaMda mAnatAM hovAthI vANavyaMtara deva kahevAya che. 800 yojananA prathama prataranA 8 jAtinA vyaMtara devono koTho vyaMtara dakSiNa devonA |dizAnA nAmo |indra zarIra, mukuTa dizAnA dizAnA varNa cihna |indra vidhArtandra | kALo zAlIvRkSa 2) bhUta |indra 1) pizAca| kAlendra mahAkAlendra 9) ANapatrI satrihitendra sanamAnendra kALo kadaMbavRkSa surUpendra pratirUpendra 10) pANapannI dhAtendra 3) yakSa pUrNabhadrendra maNIbhadrendra 11) isivAI IsIndra 4) rAkSasa bhImendra mahAbhImendra 12) bhUI vAI Izvarendra 5) kinnara kinnarendra |kiMpuruSendra 13) kaMdIya suvachendra 6) kiMpuruSa supuruSendra mahApuruSe 14) mahAkadIya hAsyendra 7) mahoraga atikAyendra mahAkAyendra 15) koThaMDa zvetendra 9) gaMdharva |gItaratIndra gItarasendra 16) payaMgadeva pahaMgendra 800 yojananA bIjI prataranA 8 jAtinA vANavyaMtara devono koTho uttara dizAnA indra 8 vANa- dakSiNa uttara aMtara deva banne prataranAM divanAMzarIra varNana ane mukuTa cihna isIpatendra kALo vaDavRkSa mahezvarendra sapheda pADalIvRkSa vizAlendra lIlo azokavRkSa hAsyarase sapheda caMpaka vRkSa zrI jaina tattva sAra mahAkSetendra kALo nAgavRkSa pataMgapatendra kALo TIMbaruvRkSa 45 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya lokanuM varNana jyAM ApaNe rahIe chIe te manuSyaloka, pahelAM kahelI ratnaprabhA pRthvInI upara che. emanA madhyabhAgamAM sudarzana meru parvata che. meru parvatanI jamInanA aMdaranA bhAgamAM gaustananA AkAranA 8 rUcaka pradeza che. tyAMthI 900 yojana nIce ane 900 yojana upara ema 1800 yojana UMco ane 10 raju ghanAkAra 8 vistAramAM tithya loka che. emAM 900 yojananA kSetramAM dvIponI nIce vyaMtara ane vANavyaMtara devo rahe che. jemanuM varNana pahelAM karela che. dvIpone pharatAM pramANamAM bamaNA vistAranA samudro che. uparanA 900 yojanamAM samudrano AMzika bhAga ane jyotiSI devanA cakra che tenuM varNana karavAmAM Ave che. samudro UMDA che tethI tenI nIce vyaMtara ke vANavyaMtaranAM nagaro nathI. meru parvatanuM varNana pRthvInI madhyamAM je sudarzana meru parvata che, te malastaMbha maLalakha)ne AkAre goLa che. nIcethI pahoLo ane uparathI anukrame sAMkaDo thato gayo che. nIcethI upara sudhI eka lAkha yojana UMco che. jemAMthI 1000 yojanA pRthvImAM che ane 99000 yojana pRthvI upara che. pRthvInI aMdara mULamAM 10,090 | yojana pahoLo che. pRthvI upara 10,000 yojana pahoLo che. ane anukrame ghaTatAM ghaTatAM Toce 1000 yojana pahoLo rahI gayo che. pUrNa parvatanA 3 vibhAga che. (1) pRthvInI aMdara mATI, paththara, kAMkarA, ane vajaratnamaya 1000 yojanAno pahelo bhAga che, (2) pRthvI upara sphaTika ratna, aMkarana, cAMdI ane sonAvALo 63,000 yojanAno bIjo kAMDa(vibhAga) che. ane (3) tyAMthI AgaLa lAla suvarNamaya 36,000 yojanano trIjo kAMDa che. meru parvata upara 4 vana (bAga) che. (1) pRthvI uparanA 4 gajAMtA parvata ane sItA sItAdA nadIthI jenA ATha bhAga thAya che tathA je pUrvapazcimamAM 22,000 yojanAnuM lAMbu ane uttara dakSiNa dizAmAM 250 yojana eka rajju lAMbu, eka raju pahoLuM ane eka raju jADuM kSetra te ghanaraju siddha adhikAra Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahoLuM 'bhadrazAla" nAmanuM paheluM vana che. (2) tyAMthI 500 yojana UMce meru parvatanI upara cAre bAju gherAyeluM valayAkAra (kaMkaNAkRti) 500 yojana cakavALuM pahoLuM bIju naMdanavana" che. (3) tyAMthI 63,500 yojana UMce meru parvatanI upara merunI cAre bAju pharatuM valayAkAra 500 yojananuM pahoLuM trIju "somanasa vana' che. (4) somanasa vanathI 36,000 yojana UMce cothuM khaMDagavana' che. te 494 yojana cakravALu pahoLuM che. A paMDagavananI cAre dizAmAM sapheda suvarNamaya ardha candrAkAra cAra 'zilA che. jenA nAmo (1) pUrvamAM pAMDuka zilA ane (2) pazcimamAM raktazilA, e banne zilAo upara 292 siMhAsana che. jenA upara jaMbUdIpanA pUrva ane pazcima mahAvideha kSetramAM janmelA cAra tIrthakaronA janmotsava eka sAthe thAya che. ane (3) dakSiNa dizAmAM trIjI pAMDukaMbala zilA che. enA upara bharatakSetramAM janmelAM tIrthakaronA ane (4) uttaramAM rakta pAMDukaMbala zilA che enA upara airAvata kSetramAM janmelA tIrthakarono n janmotsava thAya che. A vananI madhyamAM 40 yojananI UMcI, taLiyAmAM 12 yojananI, madhyamAM 8 yojanAnI ane aMtamAM 4 yojananI pahoLI vairya (lIlA) ratnamaya eka cUlikA (zikhA samAna TekarI) che. jaMbUDhIpanuM varNana pRthvI upara merunI cAre bAju pharato thALInA AkAravALo pUrvathI pazcima ane uttarathI dakSiNa sudhI eka lAkha yojanAno lAMbo pahoLo goLa jaMbudvIpa nAmano dvIpa che. emAM meru parvatathI 45,000 yojana dakSiNa dizAmAM, vijaya dvAranI aMdara "bharata' nAmanuM kSetra che. te vijaya dvArathI cUla himavaMta parvata sudhI sIdhuM parapa1/pahoLuM che. A bharata kSetranA madhyamAM 10,7202, yojanA (12 kalA ) @ nI jIlDAvALo, uttara dakSiNamAM 50 yojana pahoLo, 25 yojana UMco bhUmimAM 6 yojana UMDo rUpAno vaitADhaya nAmano parvata che. 0 A cAre zilA 500-500 yojananI lAMbI ane 250-250 yojananI pahoLI che. ane e 6 e siMhAsano 500-500 dhanuSyanAM lAMbA, pahoLAM 250-250 dhanuSyanAM UMcA che @ eka yojananA 19mAM bhAgane eka klA kahe che. zrI jaina tattva sAra | 47 | Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A parvatamAM pa00 yojana lAMbI (ArapAra) 1ra yojana pahoLI ane 8 yojana UMcI mahA aMdhakArathI vyApta be guphA che. eka to pUrvamAM khaMDaprapAta guphA ane bIjI pazcimamAM tamasa guphA. A guphAnA madhyamAM bhIMtamAMthI nIkaLelI ane 3-3 yojana dUra jaIne gaMgA ane siMdhu nadImAM jaI maLanArI . umagnajalA ane bIjI nimagnajalA * nAmanI be nadIo che. pRthvIthI 10 yojana upara vaitADhaya parvata upara 10 yojana pahoLI ane vaitADhya parvata jeTalI lAMbI be vidyAdhara zreNI che p. dakSiNanI zreNImAM gagana vallabha vagere 50 nagaro che. ane uttaranI zreNImAM rathanupura cakravAla pramukha 60 nagara che. jemAM rohiNI, prajJapti, gagana gAminI vagere hajAro vidyAone siddha karanArA vidyAdharo (manuSya) rahe che, tyAMthI 10 yojana upara evA prakAranI bIjI paNa be Abhiyogika devonI zreNI che. tyAM pahelAM devalokanA zakendrajInA dvArapAla pUrva dizAnA mAlika soma mahArAja, dakSiNa dizAnA mAlika "yama mahArAja', pazcima dizAnAM "varuNa mahArAja ane uttara dizAnA mAlika "vaizramaNa mahArAjanA AjJAdhAraka (1) anna rakSaka "ANa jaMbhakA', (2) pANInA rakSaka "pANa jaMbhakA', (3) suvarNa vagere dhAtanA makAnanA rakSaka "layaNa jaMbhakA', (4) pathArInA rakSaka "zayaNa jaMbhakA', (5) vastranA rakSaka "vattha jaibhakA', (6) phala rakSaka "phala jaMbhakA', (7) phUlanA rakSaka "puSpa jaibhakA', (8) vijaLInAM (prakAza) rakSaka 'viju jaibhakA', (9) pANI bhAjInA rakSaka "aviyata cUMbhakA'. (10) bIja dhAnya vagerenA rakSaka "bIja jaMbhakA' e 10 jAtinA devatAonA AvAsa che. A devo pota-potAnA nAma pramANenI vastuonI vANavyaMtara devothI rakSA karavA nimitte traNe kAla (savAra, bapora ane sAMja) mAM cokI karavA magnajalA nadImAM sajIva nirjIva koI paNa vastu paDI jAya to tene traNa vakhata pheravI ne bahAra pheMkI de che. nimagnajalA nadImAM paDelI vastu ne traNa vakhata pheravIne pAtALamAM besADI de che D parvata upara khullI pharavAnI jagyAne zreNI kahe che. | 48] 48 siddha adhikAra | Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLe che. A traNe kAlamAM sukhAbhilASI jIvoe jarUra dharmArAdhana karavuM joIe. te AbhiyogI zreNIthI 5 yojana upara, 10 yojana pahoLuM ane parvata jeTaluM lAMbu vaitADhaya parvatanuM zikhara che. ahIyAM 6ii yojananI UMcI judI judI nava DuMgarIo che. tyAM mahAddhinA svAmI vaitADhaya parvatanA mAlika "vaitADhayagiri kumAra" devatAno vAsa che. bharatakSetranI madhyamAM vaitADhaya girinA AvavAthI dakSiNArdha bharata ane utarArdha bharata evA be vibhAgo thaI gayA che. ane bharatanI utaranI sImAno kartA cullahimavaMta parvata che. jenA madhyanI padmadrahanI pUrva ane pazcimanA dvArathI nIkaLelI gaMgA ane siMdhu nadI vaitADhaya parvatanI nIcethI nIkaLIne lavaNa samudramAM jaIne maLavAthI bharatakSetranA 6 vibhAga thaI gayA che. jene "SakhaMDa (6 vibhAga) kahe che. jabUdIpanA pUrva dizAnA vijayadvAranA nIcenA nALAthI lavaNa samudranuM pANI bharata kSetramAM AvavAthI nava yojana vistAravALI khADI che. jenA kinArA upara traNa deva sthAna che. (1) pUrvamAM mAgadha (2) madhyamAM varadAma ane (3) pazcimamAM prabhAsa che. e taTa (kinArA) upara hovAthI tIrtha kahevAya che. gaMgA nadIthI pazcime, siMdhu nadInI pUrve lavaNanI khADIthI uttare ane vaitADhaya parvatanI dakSiNe ema cArenI madhyamAM 114 11, yojanAnA aMtare 12 yojana lAMbI ane 9 yojana pahoLI ayodhyA nagarI che. 12 ArA-kALacakranuM varNana | bharatakSetramAM 20 kroDAkoDa sAgaropamanuM kALacakra (1ra ArAvALu) sadA pharatuM rahe che. je kALamAM pratyeka samaye zubha pudgalo (sukho)nI nyUnatA ane azubha pudgalo (duHkho)nI vRdhdhi thAya tene "avasarpiNI kALa' kahe che. azubha pudgalonI nyUnatA ane zubha mugalonI vRdhdhi thAya tene "utsarpiNI kALa' kahe che. te banne kALanAM 6-6 ArA hoya che, ahIM avasarpiNIkALanA tathA utsarpiNIkALanA 6-6 ArAno koTho Apela che. * zrI jaina tattva sAra [49] | Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha ArAnuM koSTaka Hhala Aro nAma | keTalA manuSya | AyuSya, pAMsaLI | saMghayaNa saMThAza dharatI | putra AhAra samayano dehamAna nI pratipAlanA icchA sarasAI | suSama | 4 | 3 gAu 3 7 256 | vraja | sama sAkara jevI 49 suSama krioDAkoDautarate- palyopama utarate-|Sabha | cau-| utarate 1 divasa | traNa sAgaropama Are | utarate-1 Are rasa khAMDa jevI! |divase 2 gAu| Are ! 128 baba ie Jtra [2 palyo. bIja suSama | 3 |2 gAu| 2 ) 128 ] vraja | sama JkhAMDa jevI 64 be - be doDAdoDI utarate-palyopama. Ara. aSabha| cau-1 u.Are 7 divasa divase sAgara. Are | utarate- 64 | | rasa |goLa jevI T1 gAu| Are 1 palyo. trIjo suSama | 2 |1 gAuT1 palyo 64 | vraja | sama goLa jevI 79 | eka duSama | kroDAkoDA u.Are T3. Arau. AraSabha, ca8- u.Are 1 divasa | eka sAgaro.| 500 koDa pUrvanuM 32 u. Are | rasa | sArI divase dhanuSya ] 6 u.Ara jANavI boya ti sudhI cotho duSama | 1 [ 500 kioDa pUrvanuM 32 | suSama kroDAkroDa dhanuSa | u.Ara. Are [sAgaro. u.Are- 2005 16 mAM 7i hAthaT varSathI 42000 ochuM varSa ocho sArI 1 yogya ! jANavI samaya | dina u.Are pratye ochI (eka jANavI vakhata bhojana) puruSa 32 kavala strI 24 kavala divasa mAM be vakhata pAMcamo duSama ra1000[ 7 hAtha] 2005 16 | 6 | 6 | thoDerI varSa | u.Are | varSathI Iu. Are u.Are u.Are u.Are 1 hAtha ochuM | 8 | chevaTuM | huMDa | kuMbhAranA u.Are niMbhADAnI 20 chAra varSa sarakhI amaryAdita chaThTho] duSama ra1000 1 hAtha| 20 | 8 | chevaTuM | huMDA | duSama varSa u.Are varSa . Are chevaTuM | huMDa muMDhA | u.AreT 4 | hAthanI | varSanuM kuMbhArAnA niMbhADAnI chAra sarakhI u.Are hIna 0 siddha adhikAra Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-2-3 ArAmAM gati 1- devanI, trIjA ArAnA aMte ane cothA ArAmAM pAMce gati, pAMcamAM ArAmAM cAragati ane chaThThAmAM be naraka ane tiryaMca gati hoya che. cothA ArAmAM janmelA hoya te pAMcamA ArAmAM mokSe jaI zake che. avasarpiNI kALanI mAphaka ja utsarpiNIkALanA cha ArA che. te avasarpiNI kALanA ArAthI UMdhA krame eTale ke temAM pahelo Aro - duSama duSama, bIjo Aro- duSama e pramANe cha e ArA samajavA. avasarpiNIkALamAM dinapratidina hAni thatI jAya che. jyAre utsarpiNIkALamAM pratidina vRddhi thatI jAya che. utsarpiNIkALano prathama Arno aSADa vada-1 nA bese che, bIjo Aro paNa aSADa vada-1 nA bese tyAre bharatakSetramAM sarvatra pAMca prakAranI vRSTi thAya che. (1) prathama 'puSkara' nAmano varasAda sAta ahorAtri paryaMta satata varase che. jethI dharatInI uSNatA dUra thAya che. (2) 'kSIra' (dUdha) nAmano varasAda sAta ahorAtri paryaMta satata varase che jethI durgaMdha dUra thAya che. (vacce be saptAha vRSTi baMdha rahe tema graMthamAM ullekha che.) (3) 'dhRta' (ghI) nAmano varasAda sAta ahArAtri paryaMta satata varase che jethI pRthvImAM snigdhatA (cIkAza) Ave che. (4) pachI 'amRta' nAmano varasAda sAta ahorAtri varasavAthI 24 prakAranAM dhAnya vagere sarva vanaspatinA aMkuro jamInamAMthI ugI nIkaLe che, pachI 7 divasa varasAda baMdha rahe che. (5) pachI 'rasa' nAmano zeraDInA rasa jevo varasAda sAta ahorAtri varase che. AthI ukta vanaspatimAM pAMce rasanI utpatti thAya che. tyAre bilavAsI manuSyo bahAra Ave che ane Azcaryacakita thAya che tathA phaLAdino ati svAdiSTa AhAra karI mAMsAhArano parityAga kare che. (pAMca saptAha varSAnA ane be saptAha virAmanA maLI kula-7 X 7 = 49 divasa aSADa vada-1thI bhAdaravA suda-5 sudhInA thAya che. vyavahAramAM te ja divase saMvatsarIno prAraMbha thato hoya, aSADa pUnama pachI 49-50mAM divase 'saMvatsarI'nI ArAdhanA thAya. saMvatsarI parva anAdithI che ane anaMtakALa sudhI raheze.) yugalIyAo temanI icchA 10 prakAranA 'kalpavRkSa' dvArA pUrNa kare che zrI jaina tattva sAra 51 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA nAma (1) 'mataMgavRkSa' thI phaLo maLe che. (2) 'bhiMgAvRkSa'thI suvarNa ratnanA vAso maLe che. (3) 'tuDiyaMgAvRkSa' thI 49 jAtinAM vAjiMtronA manohara nAda saMbhaLAya che. (4) 'jyotivRkSa' thI rAtrimAM sUrya samAna prakAza kare che, (5) 'dIpavRkSa' dIpakanI jema prakAza kare che. (6) 'citraMgAvRkSa' thI sugaMdhI phUlonA bhUSaNa prApta thAya che. (7) 'cittarasAvRkSa' thI 18 jAtanAM manojJa bhojana maLe che. (8) 'manovegA' vRkSathI suvarNa ratnanA AbhUSaNo maLe che. (9) 'gihaMgArA' vRkSathI 42 mALanA mahela jevA thaI jAya che ane (18) 'aNiyagaNA' vRkSathI uttamottama vastro prApta thAya che. traNa ArA sudhI yugalIyA hoya che. jeo puNyano bhogavaTo kare che. vajraRSabhanArAca saMhanana tathA samacaurasa saMThANa, mahAsvarUpavAna, saraLa svabhAvI hoya che. strI-puruSa yugala rUpe sAthe ja janme che. AyuSyanA cha mAsa bAkI rahe tyAre joDalu prasarva che. eka ne chIMka ekane bagAsu Ave che ane mRtyu pAme che. tathA devagatimAM jAya che. trIjA ArAnA aMte prathama tIrthaMkarano janma thAya che. kALakrame kalpavRkSano hrAsa thavA mAMDayo. kSudhA pIDita manuSyo para dayA lAvI RRSabha mahArAjAe asi (talavAra) misa (syAhI) kRSi (khetI)nI samajaNa ApI. puruSonI 7ra kaLA, strIonI 64 kaLA, 18 prakAranI lipi, batAvI. (vadhu mahitI mATe juo samavAyAMga sUtrano 72mo tathA 18mo bola) trIjA tathA cothA ArA daramyAna 24 tIrthaMkara, 12 cakravartI, 9 vAsudeva, 9 baLadeva, 9 prativAsudeva, thAya che. jemane 63 zalAkA puruSa kahevAmAM Ave che tathA 9 nArada thAya che. pAMcamAM ArAmAM 10 bolano abhAva hoya che. (1) kevaLajJAna. (2) mana:paryavajJAna. (3) parama avadhijJAna. (4) parihAra vizuddha cAritra. (5) sUkSma saMparAya cAritra. (6) yathAkhyAta cAritra. (7) pulAka labdhi. (8) AhAraka zarIra. (9) kSAyika samyaktva. (10) jina kalpI sAdhu. nIcenA 32 bolamAM pheraphAra thaI jAya che. pAMcamA ArAnA 32 lakSaNo (1) zahera gAmaDAM jevAM thaI jAya. (2) gAmaDAM zmazAna jevAM banI jAya. (3) sukulotpanna te dAsadAsI thAya. (4) pradhAno lAlacI thaze. (5) rAjAo yama jevA krUra thaI jAya, (6) kulIna strI durAcAriNI thAya. siddha adhikAra para Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) sArA kuLanI strI te vezyA sarakhI thaze. (8) pitAnI AjJA putra na pALe. (9) ziSya gurunI niMdA kare. (10) kuzIla manuSyo sukhI thAya. (11) suzIla manuSyo duHkhI thAya, (12) sApa vIMchI, DAMsa, mAMkaDa Adi zudra jIvonI utpatti adhika thAya. (13) dukALa ghaNAM paDe. (14) brAhmaNa lobhI bane. (15) hiMsAdharma pravartakonI saMkhyA vadhe. (16) eka matamAMthI aneka matamatAMtara cAle. (17) mithyAtvanI vRddhi thAya. (18) devatAnAM darzana durlabha thAya. (19) vaitADhya parvatanA vighAgharonI vidyAno prabhAva ocho thAya. (20) dUdha vagere sarasa vastuonuM satva ghaTI jAya. (21) pazuo alpAyuSI thAya. (22) pAkhaMDIonI pUjA vadhe. (23) sAdhuone cAturmAsa karavA jevA kSetro ghaTI jAya. (24) sAdhuonI 12 ane zrAvakonI 11 pratimAnA dhAraka rahe nahi. (rapa) guru ziSyane bhaNAve nahIM. (ra6) ziSya avinIta ane kalezI thAya. (27) adharmI, kadAgrahI dhUrta dagAbAja evA manuSyono vadhAro hoya. (28) dharmAtmA suzIla, saraLa svabhAvavALAM manuSya thoDAM hoya. (29) usUtra prarUpaka, lokone bhramamAM phasAvanAra evA manuSyo dharsIjana nAma dharAve. (30) AcAryo alaga alaga saMpradAya sthApI ApasthApanA parautthApanA kare. (31) pleccha rAjA ghaNAM thAya. (32) lokono dharmaprema ghaTato jAya. A pramANe kramazaH hAnI thatAM thatAM pAMcamAM ArAnA chellA divase zakrendranuM Asana calAyamAna thAya che. tyAre indra kahe che " he manuSyo kAle chaThTho Aro besavAno che. mATe sAvadhAna thAo dharma ArAdhanA karI lo." A sAMbhaLI uttama AtmAo mamatvane tyAgI anazanavrata ArAdhI samAdhistha banaze. pachI mahAsaMvartaka vAyaro vAse. tene lIdhe vaitADhaya parvata, RSabhakUTa, lavaNa samudranI khADI, gaMgA ane siMdhu nadI e pAMca sivAyanA badhA parvato, killA, mahela, ghara vigere jamInadosta thaI jaze. pahele pahore jainadharma. bIje pahore 363 pAkhaMDInA mata, trIje pahore rAjanIti ane cothe pahore bAdara agnikAya viccheda thaze. chaThTho Aro ekAnta duHkhamaya hoya che. game teTaluM khAya chatAM tRpti thatI nathI. divase puSkaLa garamI ane rAtre atizaya ThaMDI paDavAthI manuSyo bila (guphAnI) bahAra nIkaLI zakatA nathI. paraMtu savAra sAMja be ghaDI bahAra nIkaLe che. gaMgA siMdhu sarpAkAre vAMkIcUkI gatie vahetI hoya che. gADAnA be cIlA vacce aMtara rahe teTalo pahoLo, paiDAnI dharI DUbe teTalo UMDo nadIno pravAha rahe che temAM maccha-kaccha ghaNAM hoya che. te manuSyo pakaDIne nadInI zrI jaina tatva sAra pi3 | Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ retImAM dATI daIne bilamAM nAsI jAya che. ugra tApanA kAraNe maccha, kaccha Adi baphAI jAya che. tene bahAra kADhI AhAra karaze. mANasonI khoparI dvArA pANI pIze. dharma ke puNya rahita hovAthI mRtyu pAmI naraka tiryaMcagatimAM jaze. jyotiSa cakra jaMbudrIpanA sudarzana meru parvatanI najIka samabhUmithI 790 yojana upara tArAmaMDaLa che. ardho gAu lAMbA pahoLA ane `/, gAu UMcA tArAnAM vimAna che. jaghanya palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTa pa| palyanuM tArA devanuM AyuSya che ane dhanya palyano AThamo bhAga ane utkRSTa palyanA AThamA bhAga jhAjheruM tArAnI devIonuM AyuSya che. tArAnA vimAnane 2000 devo upADe che. tArAmaMDalanA 10 yojana upara sUryanuM vimAna che. te 4/ yojana lAMbu pahoLuM tathA 4/, yojana UMcuM aMka ratnamaya che. sUrya vimAnavAsI devonuM jaghanya 0 / (pA) palyanuM utkRSTa 1 palyopama ane 1000 varSanuM AyuSya che. tenI devIonuM jaghanya 0 (5) palyanuM utkRSTa ardhA palyane 500 varSanuM AyuSya che. sUryanA vimAnane 16000 devo upADe che. sUryanA vimAnathI 80 yojana upara caMdramAnuM vimAna che. / yojana lAMbu pahoLuM ane / yojana UMcuM sphaTika ratnamaya che. caMdra vimAnavAsI devonuM jaghanya 0 palyanuM utkRSTa 1 palyopama 1 lAkha varSanuM tathA devInuM jaghanya 0 palyanuM, utkRSTa ardho palyopama ane 50,000 varSanuM AyuSya che. caMdra vimAnane paNa 16000 devo upADe che. caMdravimAnathI 4 yojana upara 'nakSatramALA' che. tenAM vimAna pAMce ratnamaya che. te eka eka gAunAM lAMbA pahoLAM ane ardhA gAunAM UMcAM che nakSatra vimAnavAsI devonuM jaghanya 0 / (pA) palyopamanuM utkRSTa ardha palyopamanuM AyuSya che. tathA devInuM jadhanya 0 / (pA) palyanuM utkRSTa l (5!) palya jhAjheruM nakSatranA vimAnane 4000 devatAo upADe che. 61 za nakSatramALathI 4 yojana upara UMce 'grahamALa' che. grahanAM vimAno paNa pAMce varNanAM ratnamaya che. grahanAM vimAna be be kosanAM lAMbA pahoLAM ane eka kosanAM UMcAM che. grahavimAnavAsI devonuM AyuSya jaghanya 5 / palyanuM // jyotiSInA vimAnavAhaka devo jeTalA kahyA che tenA cAra vibhAga karavA jemAM eka vibhAga pUrva dizAmAM siMharUpe, bIjo dakSiNamAM hastirUpe, trIjo pazcimamAM baLadarUpe ane cotho uttara dizAmAM ghoDAnA rUpe vimAna uThAvI pharato rahe che. 54 siddha adhikAra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkRSTa 1 palyanuM tathA devInuM jaghanya pI palyopamanuM utkRSTa ardhA palyopamanuM che. grahanAM vimAnane 8000 devo upADe che. " grahamALathI 4 yojana UMce lIlA ratnamaya "budha'no tAro che. tyAMthI 3 yojana sphaTika ratnamaya "zukra'no tAro che. tyAMthI 3 yojana UMce pILA ratnano "bRhaspati' nAma tAra che. tyAMthI 3 yojana UMce rakta ratnamaya maMgaLano tAro che. tyAMthI 3 yojana UMce jAMbUnada ratnamaya "zani' nAme tAro che. A cArenAM AyuSya tathA vimAna vAhaka devo grahamALamAM kahyA mujaba jANavA upara pramANe sarva jyotiSa cakra samabhUmithI 900 yojananI UMcAI sudhImAM tiskRlokamAM che. jaMbUdvIpanA meru parvatathI 1121 yojana cotarapha dUra rahI jyotiSka vimAno pharatAM rahe che. jaMbudvIpamAM 2 caMdra ane 2 sUrya, lavaNa samudramAM 4 caMdra ane 4 sUrya, dhAtakIkhaMDamAM 12 caMdra ane 12 sUrya, kAlodadhi samudramAM 42 caMdra ane 42 sUrya, puSkarAI dvIpamAM 7ra caMdra ane 72 sUrya ema aDhIdvIpanI aMdara badhA maLI 13ra caMdra ane 132 sUrya pAMce meru parvatanI cAre tarapha sadaiva pharatA rahe che. aDhIdvIpanI bahAra asaMkhyAta caMdra, asaMkhyAta sUrya sadA sthira rahe che. aDhIdvIpanI bahAra caMdrasUryAdi jyotiSInAM vimAna laMbAI, pahoLAI ane UMcAImAM aMdaranA karatAM ardhA jANavAM aDhIdvIpanI aMdaranA jyotiSInAM vimAno ardhA kaviTha (koThuM) phaLanA AkAra nIcethI goLa ane upara samatala che. ane aDhIdvIpanI bahAranA jyotiSInAM vimAna iMTanA AkAre (laMbAI vadhAre ane pahoLAI ochI) che. bahAranA vimAnono prakAza paNa maMda hoya che. eTale udaya thatAM sUryacaMdranA jevuM teonuM teja hoya che. aDhIdvIpanI aMdaranA jyotiSI pharatAM rahevAthI rAtridivasa Adi samaya palaTo thayA kare che. ane tenAthI AvalikA, muhUrta Adi kALanuM pramANa thaI zake che. ane bahAranA jyotiSI sthira rahevAthI jyAM rAtri tyAM rAtri ane divasa tyAM divasa kAyama rahe che. sarva jyotiSInA indra, caMdramA ane sUrya che. pratyeka caMdrasUryanI sAthe 88 graha 28 nakSatra ane chAsaTha hajAra navaso paMcatara kroDAkroDa tArA che. pratyeka jyotiSInA mAlikane 4 agramahiSI (indrANI) che. zrI jaina tattva sAra pipa | Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka agramahiSIne cAra-cAra hajAra devIono parivAra hoya che. cAra hajAra sAmAnika deva che. soLa hajAra AtmarakSaka deva che. AtyaMtara pariSadanA 8000 deva che. madhya pariSadanA 10,000 deva che. ane bAhya pariSadanA 12,000 deva che. 7 prakAranI senA che, bIjo paNa ghaNo parivAra che. pUrvopArjita puNyonAM phaLo bhogavI rahyA che. upara pramANe 900 yojana upara ane 900 yojana nIce ema kula 1800 yojanamAM tirthAloka che. tenuM varNana saMpUrNa thayuM. meru parvate traNe loka spardhA che. te 100 yojana aolokamAM 1800 yojana tiAlokamAM ane 98100 yojana urdhvalokamAM che. urdhva (UMcA) lokanuM varNana zanizcara vimAnanI dhvajAthI 1 / / 2ju u52 19 // ghanarajju jeTalA vistAramAM vanodadhinA AdhAra para lagaDAne AkAre jaMbUnA meru parvatathI dakSiNa dizAmAM paheluM 'sudharma' ane uttara dizAmAM bIjuM 'izAna' devarloka che. A baMne devalokamAM 13-13 pratara che. - temAM pAMcaso pAMcaso yojananAM UMcA ane 2700 yojananAM bhoMyataLiyAvALAM pahelA devalokamAM 32 lAkha vimAna che. ane bIjA devalokamAM 28 lAkha vimAna che. pahelA devalokanA iMdranuM nAma zakrendra che. tene ATha agramahiSI che. ane bIjA devalokanA izAnendrane paNa ATha agramahiSI che. pratyeka iMdrANIne soLa soLa hajAra devIono parivAra che. pahelA devalokanA devatAnuM jaghanya 1 palyopama ane utkRSTa 2 sAgaranuM AyuSya che. tenI parigrahitA devInuM jaghanya 1 palya, utkRSTa 7 palyopamanuM AyuSya che. bIjA devalokanA devonuM jaghanya 1 palyopama jhAjheruM utkRSTa 2 sAgaropama jhAjheruM AyuSya che. tenI parigrahitA devInuM jaghanya 1 palyopama jhAjheruM ane utkRSTa 9 palyopama jhAjheruM AyuSya che. ahIMthI uparanA devalokamAM devIo utpanna thatI nathI. uparanA baMne devalokanI eka rajju u52 16 // ghanarajju vistAramAM ghanavAtane AdhAre dakSiNa dizAmAM trIjuM 'sanakumAra' ane uttaramAM cothuM = jema makAnamAM mALa (Floor) hoya tema devalokamAM pratara che. jema mALanI aMdara oraDA hoya che tema devalokamAM vimAna che. 56 siddha adhikAra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAhendra devaloka che. baMnenA bAra bAra pratara che. temAM 600 yojana UMcA ane ra600 yojana bhUmitalavALAM trIjAmAM 12 lAkha ane cothAmAM 8 lAkha vimAna che. trIjA devalokanA devonuM jaghanya 2 sAgaropamanuM utkRSTa 7 sAgara ane cothA devalokanA devonuM jaghanya 2 sAgara jhAjheruM ane utkRSTa 7 sAgara jhAjheruM AyuSya che. ukta baMne devalokathI ardhI rAju UMce 18 || ghanarajjunA vistAramAM meru parvata para barAbara madhyamAM ghanavAtanA AdhAre pAMcamuM "brahmaloka' devaloka che. temAM 6 pratara che. temAM 700 yojana UMcA tathA 2500 yojana bhUmitalavALAM cAra lAkha vimAna che. ahIMnA devonuM jaghanya 7 sAgara ane utkRSTa 10 sAgaranuM AyuSya che. pAMcamA devalokanA trIjA ariSTanAme prataranI pAse dakSiNa dizAmAM trasanAlanI aMdara pRthvI pariNAmarUpa kALAraMganI akhADAnA AkAre nava kRSNarAjI che. temAM 4 dizAe cAra, 4 vidizAe cAra ane 1 madhyamAM ema nava vimAna che. temAM lokAMtika jAtinA devo rahe che. temanAM nAma A pramANe (1) izAna koNamAM "arcei vimAna' che temAM "sArasvata' deva rahe che. (2) pUrvamAM "arcimAlI' vimAna che temAM "Aditya deva rahe che. e baMne devono 700 devono parivAra che. (3) agnikoNamAM "vairocana' vimAna che "vani deva rahe che. (4) dakSiNamAM 'prabhaMkara' vimAna che. jemAM varUNa deva rahe che. A baMne devono 14000 devono parivAra che. (5) naiRtya koNamAM "caMdrAbha vimAna che temAM 'gaItIyA deva rahe che. (6) pazcimamAM "sUryAbha' vimAna che. temAM "tuSita' deva rahe che. e baMneno 7000 devono parivAra che. (7) vAyavya koNamAM "zakrAbha' vimAna che temAM "avyAbAdha deva rahe che. che asaMkhyAtamAM aruNavara samudramAMthI 1721 yojana pachI bhIMta samAna ane aMdhakAramaya "tamaskAya" nIkaLIne upara caDhatIne cAra devalokane peTALamAM laI pAMcamAM devalokanA trIjA pratara pAse pahoMcI che. te samudramAMthI nIkaLatA eka eka pradezanI hoya che. upara jatAM pradeza pradeze eka eka pradeza vadhatAM pAMcamA devaloke asaMkhyAta jojana jADI hoya che. zrI jaina tatva sAra 57. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) uttara dizAmAM "supratiSTha' vimAna che temAM "agicyA rahe che. (9) sarvanI madhyamAM " riSTAbha' vimAna che temAM "ariSTa' deva rahe che. A traNeno 900 devono parivAra che. A nava devatA samakitI hoya che. ane tIrthakarone dIkSA levAne avasare temane vinaMtI kare che. thoDA ja bhavamAM mokSa prApta karavAvALA che. loka (trasanAla)nA kinArA para rahevAvALA hovAthI lokAMtika' kahevAya che. temanI sthiti jaghanya ane utkRSTa 8 sAgaranI che. ukta pAMcamAM devalokathI ardhI rAju upara 18ll ghanajunA vistAramAM ghanavAta ane ghanodadhinA AdhAra para chaThuM lAMtaka devaloka che. temAM pa pratara che temAM 700 yojana UMcA ane 2500 yojana bhUmitalavALAM 50 hajAra vimAna che. chaThThA devalokanA devanuM jaghanya 10 sAgara ane utkRSTa 14 sAgaranuM AyuSya che. - chaThThA devalokathI pI raju upara 7ii ghanaraju vistAramAM ghanavAta ane ghanodadhinA AdhAre sAtamuM "mahAzukra' devaloka che. temAM 4 pratara che. 800 yojana UMcA ane 2400 yojana bhUmitalavALAM 40 hajAra vimAna che. ahIMnA devonuM ja. 14 sAgaranuM ane u. 17 sAgaranuM AyuSya che. sAtamA devalokathI pa rAju upara 7 ghanaraju vistAramAM ghanavAta ane ghanodadhinA AdhAre AThamuM sahastrAra" devaloka che. temAM 4 pratara che ane 800 yojana UMcA ane 2400 yojana bhUmitalavALA 6000 vimAna che. ahIMnA devonuM jaghanya 17 sAgaranuM ane u. 18 sAgaranuM AyuSya che. AThamA devalokathI ll raju UMco 1rI ghanaraju vistAramAM meruthI dakSiNabAju navamuM "ANata' ane uttara tarapha dasamuM prANata' devaloka che. baMne devaloka pUrNa caMdramAnA AkAre che. baMnenA cAra-cAra pratara che. temAM 900 yojana UMcA ane ra300 yojana bhUmitalavALAM baMnenAM maLI 400 vimAna che, navamA devalokanA devonuM jaghanya 18 sAgaranuM ane u. 19 sAgaranuM AyuSya che. ane dasamAM devalokanA devonuM jaghanya 18 sAgaranuM ane utkRSTa 19 sAgaranuM AyuSya che. navama --dasamA devalokathI vAAM raju UMce 10 ghanaraju vistAramAM meruthI dakSiNa dizAmAM 11muM "AraNa' ane uttara dizAmAM 12muM "azruta" devaloka che. baMnemAM cAra-cAra pratara che. temAM 1000 yojana UMcA ane siddha adhikAra Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220) yojananAM bhUmitalavALAM bannenAM maLI 300 vimAna che. agiyAramAM devalokanA devonuM jaghanya 20 sAgaranuM ane utkRSTa 21 sAgaranuM tathA bAramA devalokanA devonuM jaghanya 21 sAgaranuM ane utkRSTa 22 sAgaranuM AyuSya che. pahelA sudharmA devalokamAM "aparigrahitA' devIonAM 6 lAkha vimAna che. temAM rahenArI devIonuM jaghanya 1 palya. u. 50 patyanuM AyuSya che. temAMthI 1 palyanA AyuSyavALI devIo ja pahelA devalokanA upabhogamAM Ave che. eka palya. thI eka samaya adhikathI te 10 palyanA AyuSyavALI devIo trIjA devalokanA devone bhoga yogya hoya che. 10 palyathI samayAdhika ra0 palya. sudhI AyuSyavALI devI pAMcamA devalokanA devone bhogayogya, 20 palyothI samayAdhika 30 palya. sudhInA AyuSyavALI devIo sAtamA devalokanA devone bhAMgayogya, 30 patya thI samayAdhika 80 palyanA AyuSyavALI devIo navamA devalokanA devone bhoga yogya, 0 palyathI samayAdhika 50 patyanA AyuSyavALI devIo 11 devalokanA devonA bhoga yogya hoya che. bIjA devalokamAM aparigrahitA devIonAM 4 lAkha vimAna che. temAM rahenArI devInuM jaghanya 1 palya. jhAjharu ane utkRSTa papa palyanuM AyuSya che. jemAMthI 1 palya jhAjherAnA AyuSyavALI devIo ja bIjA devalokanA devonA upabhogamAM Ave che. 1 palya jhAjherAthI samayAdhikathI te 15 palya. sudhInI cothA devaloka, 15 thI 25 palya sudhInI chaThThA devaloke 25 thI 35 AThamA, devaloka 35 thI 45 palya sudhInI dasamA devaloka ane 45 thI 55 palya sudhInA bAramAM devaloke vasatA devone upabhogamAM Ave che. pahelA-bIjA devalokanA devA manuSyanI jema kAmabhAga seve che. trIjA, cothA devalokanA devo devInA sparza mAtrathI tRpta thAya che. pAMcamAM, chaThThA devalokanA deva devInA viSayajanaka zabda sAMbhaLI tRpta thAya che. sAtamA, AThamA devalokanA deva devInAM aMgopAMganA nirIkSaNa (rUpa) thI ja tRpta thAya ahIM sudhI pahelAM bIjA devalokanI aparigrahitA devIone devatA teDAve che. navamAM, dasamA, agiyAramAM ane bAramA devalokanA deva svasthAnake rahI bhoganI icchA kare che te vakhate pahelA, bIjA devalokamAM rahelI temane bhoga yogya devInuM mana temanA tarapha AkarSAya che. deva avadhijJAnathI tenA zrI jaina tattva sAra pi9| | Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikArI mananuM avalokana karIne ja tRpta thai jAya che. bAramA devalAkathI uparanA devone bhoganI icchA thatI nathI. A ekeka indrane 7 prakAranI aNikA (senA) che. (1) gaMdharva (2) nATaka (3) hastI (4) ghoDA (5) ratha (6) pAyadaLa (7) vRSabha. jema ahIM rAjAone umarAva hoya che tema 64 iMdrone sAmAnika deva hoya che. purohitanI samAna pratyeka indrane trAyatriMzaka devo hoya che. aMgarakSaka samAna AtmarakSaka devo hoya che. salAhakAra maMtrInI jema ApyaMtara pariSadanA deva hoya che. teo indra jyAre bolAve che tyAre ja jAya che. kAmadAro samAna zreSTha kAma karanAra madhyama pariSadanA devo hoya che. teo indranA teDAvyA paNa jAya ane vaNateDAvyA paNa jAya. kiMkaranI peThe saghaLAM kAma karanArA bAhya pariSadanA devo hoya che. teo vaNateDAvyAM Ave che ane potapotAnAM kAryamAM tatpara rahe che. dvArapALa samAna 4 lokapALa deva hoya che. senA samAna sAta aNikAnA deva hoya che. teo potapotAnA adhikAra pramANe hAthI. ghoDA. ratha. pAyadaLa AdinAM rUpa banAvI yathocitta rIte indranA kAmamAM Ave che. gaMdharvonI aNikAnA deva madhura gAnatAna kare che. nATaka aNikAnA deva manorama nRtya kare che. Abhiyogika deva indranA AdezathI kArya karavAmAM tatpara rahe che. ane prakIrNa deva vimAnomAM rahenArA prajA samAna hoya che. dareka indronuM AyuSya utkRSTa hoya che A pramANe devatA pUrvopArjita puNyanAM phaLa bhogavatA thakA sukhathI kAlAtikramaNa kare che. jema manuSyamAM caMDAla Adi nIca jAtinA manuSyo hoya che, tema devomAM kurUpa, azubha kriyA karanArA mithyAtvI ane ajJAnI 'kikvitrika' nAme devo traNa prakAranA hoya che. pahelA bIjA devalokamAM 3 palyopamanA AyuSyavALA, cothAmAM 3 sAgara AyuSyavALA ane chaThThA devalokamAM 13 sAgaranA AyuSyavALA kikviSika hoya che. teo anukrame traNa paliyA, traNa sAgariyA, ane tera sAgariyA kahevAya che. deva, guru, dharmanI niMdA karanAra ane tapa saMyamanI corI karanArA marIne philviSika deva thAya che. saMkhyAta yojananA devasthAnamAM saMkhyAtI ane asaMkhyAta yojananA devasthAnamAM asaMkhyAtI devone utpanna thavAnI 'utpAta zayyA' che. upara deva duSya (vastra) DhaMkAyeluM rahe che. temAM puNyAtmAo utpanna thAya che tyAre te zayyA 60 siddha adhikAra Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgAra upara nAMkhelI roTalInI jema phUle che. tyAre nikaTavartI devo ghaMTanAda kare che, tyAre tenA tAbAnAM badhAM vimAnomAM ghaMTanAda thAya che. AthI deva devIo utpAta zayyA pAse ekaThAM thaI jAya che. ane jayadhvanithI vimAna gajAvI mUke che. aMtarmuhUrtamAM te deva AhArAdi cha paryAptithI paryApta thaI, tarUNa vayavALA jevuM zarIra dhAraNa karI tathA devaduSya dhAraNa karI beThA thAya che. tyAre devo prazna kare che ke Ape zAM dAna dIdhA? zAM puNya karyuM ke amArA nAtha thayA? tyAre te avadhijJAnathI pUrva janmanuM avalokana karI kahe che ke, huM mArA svajano mitrone jarA sUcana karI AvuM ema kahI taiyAra thAya che. tyAre te devadevIo kahe che ke tyAM jaIne Apa ahIMnI zI vAta karazo? jarA eka muhUrta mAtra nATaka to jotA jAo. tyAre nRtyakAra aNikAnA deva jamaNI bhujAthI 108 kumArikAo kADhIne 32 prakAranuM nATaka kare che ane gaMdharvanI aNikAnA deva 49 jAtinAM vAjiMtronI sAthe 6 rAga, 36 rAgaNInA madhura svarathI AlApa kare che. temAM to ahIMnA be hajAra varSa vItI jAya che. te deva tyAMnA sukhamAM lubdha thaI pUrvopArjita puNyanAM phaLo bhogavavAmAM tallIna thaI jAya che. agiyAramAM bAramAM devalokathI 2 raju upara ane 8 ghanaraju vistAramAM gAgara beDAne AkAre uparA upara AkAzane AdhAre "nava raiveyaka che. tenI traNa trikamAM 9 pratara che. pahelI trikamAM (1) bhadra, (2) subhadra, (3) sujAtA A traNa raiveyaka che. traNenAM 111 vimAna che. - bIjI trikamAM (4) sumAnasa, (5) priyadarzana, (6) sudarzana e traNa raiveyaka che. temAM 107 vimAna che. - trIjI trikamAM (7) Amoha, (8) supratibhadra, (9) yazodhara e traNa raiveyaka che. traNenA 100 vimAna che. A badhA vimAna 1000 yojana UMcA che ane 2200 yojananAM bhUmitala che. ahIMnA devone be hAthanuM dehamAna che. pahelI raiveyakamAM AyuSya jaghanya 22 sAgaropama utkRSTa 23 sAgaropama che. bIjImAM ja.23 u-24, trIjImAM ja.24 u. 25, cothImAM ja.25 u.26, pAMcamImAM ja.26 u.27, chaThThImAM ja. 27 u.-28 sAtamImAM ja.28 zrI jaina tattva sAra ' | 61 | Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u.29, AThamImAM ja. 29 u. 30, navamImAM ja.30 u.31 sAgaropamanuM AyuSya hoya che. nava raiveyakathI 1 raju upara 6ii ghanarajjunA vistAramAM cAre dizAmAM cAra anuttara vimAna 1100 yojana UMcA ane 2100 yojana bhUmitalavALAM asaMkhyAta yojanAnA lAMbA pahoLAM che. madhyamAM 1 lAkha yojana lAMbu, pahoLu, goLa pAMcamuM anuttara vimAna che. tenAM nAma (1) pUrvamAM vijaya, (2) dakSiNamAM vaijayaMta, (3) pazcimamAM jayaMta, (4) uttaramAM aparAjita ane (5) madhyamAM sarvArtha sidhdha vimAna che. e pAMce vimAnavAsI devAnuM eka hAthanuM dehamAna che. ane cAra vimAnonuM devonuM ja. 31 ane u. 33 sAgaropamanuM AyuSya che. ane sarvArtha sidhdha vimAnanA devonuM ja. u. 33 sAgaropamanuM AyuSya che. badhA vimAnomAM A pAMca vimAna zreSTha hovAthI tene anuttara vimAna kahe che. sarvArtha sidhdha vimAnanI chatanI madhyamAM 253 motIno eka caMdaravo che. temAM madhyanuM 1 motI 64 maNanuM che. cotarapha cAra motI 3ra-3ra maNanAM che. tenI pAse ATha motI 16 - 16 maNanAM che. tenI pAse soLa motI 88 maNanAM che. tenI pAse batrIsa motI 4-4 maNanAM che. tenI pAse 64 motI 2-2 maNanA che. ane tenI pAse ekaso aThayAvIsa motI 1-1 maNanA che. te motI havAthI paraspara athaDAya che. tyAre temAMthI 6 rAga, 36 rAgaNI nIkaLe jema madhyAhUnano sUrya sarvane mastaka para dekhAya che tema A caMdaravo paNa sarvArthasidhdha vimAnanA sarva devone potAnA mastaka para dekhAya che. A pAMce vimAnomAM zudhdha saMyama pALanAra sAdhu ja utpanna thAya che. tyAM teo sadaiva jJAna dhyAnamAM nimagna rahe che. jyAre temane kaMIka saMdeha utpanna thAya che, tyAre te zayyAthI nIce UtarIne ahIM birAjamAna tIrthaMkara bhagavAnane namaskAra karI prazna pUche che, ane bhagavAna te praznanA uttarane dravya manomaya pudgalomAM pariNamAve che. tene teo avadhijJAnathI grahaNa karI samAdhAna pAme che. pAMca anuttara vimAnanA devo ekAMta samyagdaSTi hoya che. cAra anuttara vimAnanA devo saMkhyAta bhava (13 bhava) karIne ane sarvArthasidhdhanA devo eka ja bhava karI mokSa pAme che. ahIMnA devo sarvathI adhika sukhI che. 15, paramAdhAmI, 3, kilviSika ekAMta mithyAtvI devo che. siddha adhikAra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je devanuM jeTalu AyuSya hoya teTalA pakhavADiye zvAsocchavAsa le che. ane teTalAM ja hajAra varSe AhAranI icchA upaje che. devo roma AhAra kare che. ukta sarvArthasidhdha mahAvimAnathI 12 yAMjana upa2 11 rajju vistAra jeTalI jagyAmAM zeSa badho loka rahyAM che. sarvArtha sidhdha vimAna 12 yojana upa2 45 lAkha yojana lAMbI, pahoLI, goLa madhyamAM yojana jADI ane cAre taraphathI kramazaH ghaTatI ghaTatI kinArA para mAkhInI pAMkhathI paNa pAtaLI 1,42,30,248 yojananA paridhivALI zveta suvarNamaya nagArAne AkAre sidhdhazilA che. tenAM 12 nAma che. (1) isItivA, (2) isIprabhArAtivA, (3) taNutivA (4) taNuyariyativA, (5) siddhitivA (6) siddhAlaya tivA (7) muktitivA, (8) muktAlayativA, (9) loyangativA, (10) loyanga thubhiyA tivA, (11) loyagna bujhjhamAnativA, (12) savvapANa bhUya jIva satta suhAvahAtivA. A sidhdhazilAthI 1 yojana upara jatAM upalA gAunA chaThThA bhAgamAM manuSyalokanI barAbara upara agrabhAga upara 45 lAkha yojana lAMbA pahoLAM ane 333 dhanuSya 32 aMgUla jeTalAM UMcA kSetramAM anaMta sidhdha bhagavaMto birAje che. sidhdha bhagavAnanuM varNana 15 prakAre jIvo sidhdha thAya che. (1) tIrthaMkarapada pAmIne sidhdha thAya te 'tIrthaMkara sidhdhA", (2) sAmAnya kevaLI tarIke sidhdha thAya te atIrthaMkara sidhdhA" (3) tIrthaMkaranA zAsananAM sAdhu sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA sidhdha thAya te "tIrtha sidhdhA", (4) tIrthanI sthApanA thayAM pahelAM sidhdha thAya tathA tIrtha viccheda gayA pachI sidhdha thAya te "atIrtha sidhdhA", (5) jAtismaraNAdi jJAnathI guru vinA svayaM dIkSA dhAraNa karI sidhdha thAya te 'svayaMbudhdha sidhdhA", (6) vRkSa, vRSabha, smazAna, viyoga, rogAdine joI anityAdi bhAvanAthI prerita thaI svayaMmeva dIkSA laI sidhdha thAya te "pratyekabudhdha sidhdhA", (7) AcAryAdinA pratibodhathI dIkSA laI sidhdha thAya te 'budhdha bodhi sidhdhA", (8) veda vikArano kSaya karI phakata strInA avayava rUpa zarIrathI siddha thAya te 'strIliMga sidhdhA", (9) tevI ja rIte zrI jaina tattva sAra 63 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purapaliMgathI siddha thAya te "purUSaliMga sidhdhA", (10) tevI ja rIte napuMsaka liMgathI siddha thAya te "napuMsakaliMga sidhdhA" (11) muhapattI rajoharaNa Adi sAdhuno veSa dhAraNa karI sidhdha thAya te "svaliga sidhdhA", (12) koI anya varSa duSkara tapAdi karI virbhAgajJAnI thAya, pachI jaina zAsanano anurAgI thaI ajJAna maTADI avadhijJAnI thAya ane pachI vizudhdha pariNAme caDatAM parama avadhi ane pachI kevaLajJAna pArma ane AyuSya alpa hovAthI veSapalaTo karavA pahelAM ja siddha thAya te "anyaliMga sidhdhA", (13) gRhasthaliMgamAM dharmAcaraNa karatAM vizudhdha pariNAmonI vRdhdhi thatAM kevaLajJAna thAya ane AyuSya alpa hovAthI muniveSa dhAraNa karyA pahelAM ja mokSe jAya te "gRhasthaliMga sidhdhA", (14) eka samayamAM eka sidhdha thAya te "eka sidhdhA' (15) eka samayamAM be thI mAMDIne 108 sidhdha thAya te "aneka sidhdhA." bIjA paNa 14 prakAre sidhdha thAya che. (1) tIrthanI pravRttimAM eka samayamAM 108 sidhdha thAya, (ra) tIrthanA vicchedamAM eka samayamAM 10 sidhdha thAya, (3) eka samayamAM tIrthakara 20 sidhdha thAya, (4) sAmAnya kevaLI 108 sidhdha thAya, (5) svayaM budhdha 108, (6) pratyeka budhdha 10 sidhdha thAya, (7) budhdha baudhika 108 sidhdha thAya, (8) svaliMga paNa 108 siddha thAya. (9) anyaliMgI 10 siddha thAya, (10) gRhasthaliMga 4 sidhdha thAya, (11) strIlige ra0 sidhdha thAya, (12) purapaliMge 108 sidhdha thAya, (13) napuMsaka liMga eka samayamAM 10 sidhdha thAya ane (14) badhA ekatra maLI eka samayamAM 108 sidhdha thAya. pUrvabhava Azrita pahelI, bIjI trIjI narakanA nIkaLyA eka samayamAM 10 sidhdha thAya cothI narakanA nIkaLyA 4 sidhdha thAya. pRthvI pANInA nIkaLyA. 4 sidhdha thAya. vanaspatinA nIkaLyA 6 sidhdha thAya. paMcendriya gabhaMja tiryaMca, tiryaMcaNI tathA manuSyanA manuSya thayelAM 10 sidhdha thAya. manuSyaNInA AvelAM 20 siddha thAya. bhavanapati, vANavyataMra ane jyotiSInA nIkaLelA 10 sidhdha thAya. bhavanapati, vANavyaMtaranI devInA nIkaLyA 5 sidhdha thAya, jyotiSI devInA nIkaLyA 20 sidhdha thAya. vaimAnika devanA nIkaLyA 108 sidhdha thAya ane vaimanika devInA nIkaLyA ra0 sidhdha thAya. * navamA suvidhinAthajI ane sattaramA kuMthunAthajI sudhI vaccenAM AMtarAMmAM tIrtha 'viccheda gayuM, te vakhate sidhdha thayA te atIrtha sidhdha jANavA. marUdevI mAtA paNa atIrtha sidhdhAmAM Ave. siddha adhikAra Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetra Azrita - UMcA lokamAM 4 sidhdha thAya. nIcA lokamAM 20 sidhdha thAya. tiSNu lokamAM 108 sidhdha thAya. samudramAM 9 2, nadI pramukha sarovaramAM 3, pratyeka vijayamAM alaga alaga 20 sidhdha thAya (to paNa 108 thI adhika eka samayamAM sidhdha na ja thAya.) meru parvata para bhadrazAlavana, naMdanavana, somanasavanamAM 4, paMDagavanamAM 2, akarmabhUminA kSetramAM 10, karmabhUminAM kSetramAM 108, pahelA bIjA ane pAMcamAM chaThThA ArAmAM 10-10, trIjA cothA ArAmAM eka samayamAM 108 sidhdha thAya. upara sidhdha hovAnI je saMkhyA darzAvI che te eka samaya AzrI jANavI. avagAhanA Azrita :-jaghanya be hAthanI avagAhanAvALA eka samayamAM 4 sidhdha thAya. madhyama avagAhanAvALA 108 ane utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA eka samayamAM 2 sidhdha thAya. sidhdha kevI rIte thAya?- aDhIdvIpamAM rahelAM 15 karmabhUminAM kSetramAM utpanna thayelAM manuSyo ke jemaNe AThe karma kSaya karyA hoya te audArika, taijasa temaja kArmaNa zarIrane sarvathA tyAgIne jema eraMDAnuM bIja uparanuM paDa tUTavAthI UchaLe che tema jIva zarIra vimukta thavAthI mokSa sudhI pahoMce che. jema paththarathI bAMdhela tuMbaDuM pANImAM DUbeluM hoya te baMdhana chUTavAthI pANInI upalI sapATIe pahoMce che tema karmabaMdhana chUTavAthI urdhva gamana karI jIva sidhdha kSetramAM samazreNIe eka samayamAtramAM pahoMcI jAya che. jeTalA AkAza pradezane te jIve avagAhyA hoya te sivAyanA anya zreNInA AkAza pradezone sparyA vinA vAMkI gatirahita sIdhA mokSamAM jAya che. saMsArAvasthAmAM dUdha ane pANInI jema Atma pradeza ane karmapradeza maLelA hoya che. jyAre sidhdhAvasthA prApta thAya che tyAre karma pradeza bhinna thaI jAya che. ane kevaLa Atmapradeza ja rahe che. te ghanarUpa banI jAya che tyAre ahIMnA zarIrathI trIjo bhAga kama sidhdha avasthAmAM AtmapradezanI avagAhanA rahe che. jemake ahIMthI 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA sidhdha thayA che temanI 333 dhanuSya 3ra aMgUlanI avagAhanA rahe che. je sAta hAthanA zarIravALAM * akarmabhUminAM kSetro ke parvatomAM koI sAharaNa karI samudra, nadI, sarovaramAM nAkhe, te tyAM kevaLajJAna pAmIne mokSe jaI zake che. zrI jaina tatva sAra [65 ] Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sidhdha thayA che temanI 4 hAtha ane 16 aMgUlanI avagAhanA rahe che. ane je be hAthanA vAmana saMsthAnavALA sidhdha thayA che temanI 1 hAtha 8 aMgUlanI avagAhanA rahe che. A pramANe ', bhAga ochI avagAhanAmAM rahelA Atmapradezono ghana, 13mAM guNasthAnanA aMte thayA bAda 14mAM guNasthAnamAM praveza karIne tyAM "3-3-3--7" pAMca hastAkSara samaya pramANa rahIne bAkInAM cAra aghAtI karmono kSaya karIne jIva siddhakSetramAM jAya che. sidhdhanA 8 guNa :- (1) pAMca prakAranAM jJAnAvaraNIya karmano kSaya thavAthI anaMta kevaLajJAna guNa pragaTa thayo che, jethI sarva dravya, kSetra, kALa, bhAvane jANe che. (2) nava prakAranAM darzanAvaraNIya karmano kSaya thavAthI anaMta kevaLadarzana guNa pragaTa thayo che jethI sarva dravyo dekhe che. (3) banne prakAranuM vedanIya karma kSaya thavAthI nirAbAdha (vyAdhi vedanA rahita) Atmika sukhane prApta thayA che. (4) be prakAranAM mohanIya karmano kSaya thavAthI kSAyaka samakita ane sarva guNonI sthiratA pAmyA che. (5) cAra prakAranAM AyuSya karma kSaya thavAthI ajarAmara thayA che. (6) be prakAranA nAmakarma kSaya thavAthI amUrta (nirAkAra) thayA che. (7) be prakAranAM gotrakarma kSaya thavAthI akhoDa (apalakSaNa rahita) agurulaghu thayA che. (8) pAMca prakAranAM aMtarAyakarma kSaya thavAthI anaMta zaktivaMta thayA. "AcArAMga" sUtra prathama zrutaskaMdha pAMcamA adhyayananA chaThThA uddezAmAM sidhdha svarUpanuM varNana nIce pramANe karyuM che. - gAthA : savve sarA niyaTuMti, takkA jattha na vijjai / mai tattha Na gAhiyA, oo appaiThThANassa kheyanne // sUtra : se Na dohe, Na hasse na vaTTe, Na taMse, Na cauraMse Na parimaMDale, Na AitaMse, Na kiNhe, Na nIle, Na lohio, Na hAlide, Na sukkile, Na surabhigandhe, Na durabhigandhe, Na titte, Na kaDue, Na kasAe, Na aMbile, Na kakkhaDe, Na maue, Na gurue, Na lahUe, Na sIe, Na he, niSNa, I tuve, " als, he, " , " rUthI, na purise, Na annahA, pariNe, saNNe, uvamA Na vijjati, aruvIsattA, apayassa payaMNasthi se Na sadde, Na ruve, Na gaMdhe, Na rase, Na phAse, icceva tti bemiH // | 66 siddha adhikAra Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha : sidhdha avasthAnuM varNana karavAne koI paNa zabda samartha nathI, koI paNa kalpanA tyAM pahoMcatI nathI. kevaLa saMpUrNa jJAnamaya ja AtmA tyAM che. mukti sthAnamAM rahelAM jIva dIrgha (lAMbA) nathI, hasva (TUMkA) nathI. goLa nathI, trikoNAkAra nathI catuSkoNAkAra nathI, kaMkaNAkAre nathI. teo kALA nathI, lIlA nathI, rAtA nathI, pILA nathI, dhoLA nathI, sugaMdhI nathI, durgadhI nathI, tIkhA nathI. kaDavA nathI, kaSAyelA nathI. khATA nathI, mIThA nathI, bhAre nathI, halakA nathI, zIta nathI, uSNa nathI, snigdha nathI, rUkSa nathI kaThaNa nathI, sukumAra nathI, teo strI nathI, puruSa nathI, napuMsaka nathI. Ama hovAthI mukta jIvone mATe koI paNa prakAranI upamA ja nathI. teo arUpI ane apada che. eTale teonuM varNana karavAne koIpaNa zabda, rUpa, gaMdha rasa sparzamAM zakti ja nathI. A pramANe anupama, akathya, nirAmaya, sat cit AnaMdarUpa sidhdha svarUpa che. bhaktAmara stotrakAra kahe che:tvaamvyyN vibhu macintyamasaMkhyamAdyaM,brahmANamIzvaramanaMtamanaMga ketum / yogIzvaraM vidita yogamanekamekaM, jJAna svarUpa mamalaM pravadanti sntH||24|| artha :- aho prabho ! Apa sthira eka svabhAvI hovAthI "avyaya cho, parama aizvaryayukta hovAthI 'vibhu cho, jenI kalpanA na thaI zake evA "acinya' cho. guNavAcaka nAma paryAya tathA pradeze karI "asaMkhya" cho, Adi rahita cho, sarvajJa hovAthI "brahma' cho, sarva aizvaryayukta hovAthI "izvara' cho, aMta rahita ane anaMta guNa yukta hovAthI anaMta' cho, ketugrahanI samAna kAmadevanA nAza karanAra hovAthI "anaMgaketu' cho, jJAna darzana, cAritrarUpa yogapathanA jJAtA hovAthI "aneka' cho, sarvanuM eka AtmarUpa hovAthI "eka cho, aDhAra doSarUpa maLa rahita hovAthI nirmaLa' cho. A pramANe saMta puruSa ApanuM svarUpa anyane kahI samajAve che. AryA :- caMdesu nimmalayarA, Aiccesu ahiyaM payAsayarA / sAgara vara gaMbhIrA, siddhA siddhi mama disaMtu // artha :- aho ! caMdra thakI paNa nirmaLa, sUrya thakI paNa adhika prakAza karanAra samudrasamAna gaMbhIra sidhdha bhagavaMto ! mane sidhdha svarUpanuM darzana do. arthAt sidhdha pada apAvo. zrI jaina tattva sAra tattva sAra [67] | Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 3. AcArya 'AcAra' eTale AcaravA yogya, AcaravA yogya kriyA eja hoya che ke, jenAthI sukhanI prApti thaI zake. sukhaprAptinA kAraNabhUta pAMca padArtha che. (1) jJAna, (2) darzana, (3) cAritra, (4) tapa, (5) vIrya. A pAMca AcAranuM jeo samyak prakAre AcaraNa kare che tene AcArya kahevAya che. AcAryajI 36 guNonA dhAraka hoya che. AcAryajInA 36 guNa gAthA:- paMciMdiya saMvaraNo taha navaviha baMbhacera guttidharo / cauviha kasAya mukko, iha aThThArasa guNehiM saMjutto ||1|| paMca mahavvayaM juto paMcavihAyAra pAlaNa samatyo / paMca samii tigutto, iha chattIsa guNehiM guru majhaM ||2|| artha :- 5 mahAvrata, 5 AcAra, 5 samiti, 3 gupti sahita, 5 iMdriya vaza kare, 9 vADa vizuddha brahmacarya pALe ane 4 kaSAyane tyAge, e 36 guNothI yukta te AcAryajI che. paMca mahAvrata paheluM mahAvrata sUtraH ''sabbAo pALAvAyAo veramAM / '' arthAta prANIvadhathI sarvathA prakAre nivarte, prANane dhAraNa kare te prANI. te prANa 10 prakAranAM che. (1) zrotendriyabalaprANa (2) cakSuriMdriyabalaprANa (3) ghrANendriya bala prANa (4) 2sanendriyabalaprANa (5) sparzendriya balaprANa (6) manabalaprANa (7) vacanabalaprANa (8) kAyabala prANa (9) zvAsocchavAsa balaprANa (10) AyuSya balaprANa * A dasa prANomAMthI kevaLa sparzendriya dhAraNa karavAvALA pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, A pAMca sthAvaramAM 4 prANa hoya che. (1) sparzendriya * jenA bala (AdhAra)thI jIva kAryamAM pravRtti karI zake tene 'balaprANa' kahe che. 68 AcArya adhikAra Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) kAyabala (3) zvAsocchavAsa (4) AyuSya bala prANa. kAyA ane mukhavALA zaMkha chIpAdi beIdriya jIvone 6 prANa hoya che. pUrvokta 4mAM rasanendriya ane vacanabaLa e be prANa vadhyA. kAyA, mukha, nAkavALA teIndriya jIvo jU, mAMkaDa vagerene 7 prANa hoya che. dhrANendriya vadhI. kAyA, mukha nAka ane AMkhavALA caurendriya jIvone 8 prANa hoya che. pUrvokta 7 ane 8muM cakSurindriyabalaprANa 4 kAyA, mukha, nAka AMkha ane kAnavALA asaMjJI paMcendriya jIvomAM 9 prANa hoya che. pUrvokta 8 ane 9muM zrotendriya balaprANa. manavALA saMjJI paMcendriya jIvone 10 prANa hoya che. pUrvokta 9 tathA 10muM manobala prANa. A sarva prANIonI hiMsAno traNa karaNane traNa yogathI tyAga kare. pahelA mahAvratanI pAMca bhAvanA:- . (1) iriyA bhAvanA-jamInane joI poMjIne jatanAe cAlavuM, (2) mana bhAvanA-mAdhyasthabhAva dvArA samasta jIvo mATe manathI zubha bhAvanA bhAvavI. (3) vacana bhAvanA-sAvadya vacana na bole, (4) eSaNA bhAvanAAhAra, pAtrA, upadhi, AdinI nirdoSa gaveSaNA kare, (pa) AyANa bhaMDa mattanikukhevaNA bhAvanA-bhaMDa upakaraNane yatnA pUrvaka grahaNa kare. pahelAM mahAvratanA 36 bhAMgA (1) prANa 0 (2) bhUta, (3) jIva ane (4) sattva e cArenI hiMsA 9 koTie na kare, ema 9 x 4 = 36 bhAMgA thAya keTalAMka (1) sUkSma 4 (2) bAdara (3) trasa ane (4) sthAvara A a je mAtApitAnA saMyoga vinA samUrchAima utpanna thAya che, tene mana nathI hotuM te asaMzI kahevAya che. p sAdhu-sAdhvIjI saMyama pAlanArthe je pAtra, pothI, vastrano upayoga kare che, tene bhaMDa upakaraNa kahevAya che. che prANa = vikasendriya, bhUta = vanaspati, jIva = paMcendriya ane sattva = pRthvI, pANI agni ane vAyukAya. # je dRSTithI dekhAya nahi vajaya bhIMtamAMthI nIkaLI jAya ane koInA mAryA mare nahi. AyuSya pUrNa thaye ja mare te sUkSma jIva. te 343 ghanarantu pramANa lokamAM sarvatra ThAMsI ThAMsa bharelAM che. che je pratyakSa dekhAya che, bIjAnA mAravAthI mare ane lokanA deza vibhAgamAM che te bAdara jIva, beindriyAdi 4 trasa jIva ane pRthvI Adi 5 sthAvara jIva. - - zrI jaina tattva sAra dila | Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAranI hiMsA 9 koTie na kare. e rIte 36 bhAMgA kahe che. e 36 prakAre (1) divase, (2) rAtre, (3) ekalo rahIne, (4) pariSadamAM rahIne, (5) nidrAvasthAmAM ke (6) jAgratAvasthAmAM ema cha prakAre hiMsA kare nahi. eTale 36 4 6 = 216 bhAMgA pahelA mahAvratanA thayA. keTalAMka 486 bhAMgA kahe che. te A pramANe (1) pRthvI, (2) pANI, (3) agni, (4) vAyu, (5) vanaspati, (6) beiMdriya, (7) teiMdriya, (8) cariMdriya ane (9) paMcendriya ema 9 ne nava koTie guNatAM 81 thAya ane e 81ne divasa rAtri vagere 6 bolonI sAthe guNatAM 486 thAya. 9 bIjuM mahAvrataH- sUtra ''savvAso musAvAyAo veramAM / '' arthAt krodha, lobha, bhaya ane hAsyane vaza thaIne kadApi trividhe jUTha na bole. bIjA mahAvratanI pAMca bhAvanA : (1) vagara vicAryuM bolavuM nahi, (2) krodhe karI bolavuM nahi, (3) lobhe karI bolavuM nahi, (4) bhaye karI bolavuM nahi, (5) hAsya karI bolavuM nahi. krodha, lobha, bhaya ane hAsya e 4 ne 9 koTie guNavAthI 36 bhAMgA thAya che. te 36ne divasa rAtri vagere 6 e guNavAthI 216 bhAMgA bIjA mahAvratanA thAya che. trIjuM mahAvrata :- sUtra ''savvAno ganniAvALAe veramAM / '' arthAt gAma, nagara ke jaMgalamAM alpa mUlyavALI, bahu mUlyavALI, aNu, sthUla, sacitta, acitta vastu mAlikanI AjJA vinA trividhe grahaNa kare nahi sarvathA prakAre corI kare nahi. trIjA mahAvratanI pAMca bhAvanA : (1) aNayAcI vastu levI nahi - vastra, pAtra Adi AjJA vinA le nahi, (2) aNayAcyuM sthAnaka bhogavavuM nahi - AjJA vinA koI paNa sthAnamAM rahevuM nahi, (3) sthAnakanI sAra saMbhALa karavI nahi, (4) AhAra pANIno saMvibhAga karavo, (5) vRdhdha glAna gurvAdikanI vaiyAvacca ka2vI. alpa, bahu, nAnI, moTI, sacitta, acitta e 6 ne 9 koTie guNavAthI 54 bhAMgA thAya che. divasa rAtri vagere 6 e guNavAthI 324 bhAMgA thAya che. AcArya adhikAra 70 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM mahAvrata sUtra - ''mantrAo meduLAo veramAM / '' arthAt sarva prakAre maithunathI, viSayothI viramavuM cothA mahAvratanI pAMca bhAvanA : (1) strI pazu paMDaga (napuMsaka) sahita sthAnaka bhogavavA nahi, (2) strInA aMgopAMga nirakhavA nahi, (3) pUrvanA kAmabhoga saMbhA2vA nahi, (4) strInI kathAvArtA karavI nahi, (5) dina dina pratye sarasa AhAra karavo nahi. strI, pazu, paMDaga e traNene 9 koTie guNavAthI 27 bhAMgA cothA mahAvratanA che. * pAMcamuM mahAvrata :- sUtra ''sannAe pAidAo veramAM / '' arthAta alpa, bahu, nAnA, moTA, sacitta, acitta parigrahano trividhe tyAga karavo. pAMcamAM mahAvratanI pAMca bhAvanA : (1) zabda, (2) rUpa, (3) gaMdha, (4) rasa, (5) sparza e pAMce manojJa maLavAthI rAga na kare ane amanojJa maLavAthI dveSa na kare, nArAja na thAya. alpa, bahu vagere ne 9 koTie guNavAthI 54 bhAMgA pAMcamAM mahAvratanA thAya che. ane te 54 ne divasa Adi 6 vaDe guNatAM 324 bhAMgA thAya che. # mUlameya- mahammassa mahAdosasamussayaM, tamhA mehuNa saMsaggaM niggaMthA vajjayaMti NaM // deza a. 6 gA 17 artha : maithunanuM sevana mahA anarthanu mULa che. e vadhumAM vadhu 9 lAkha saMjJI manuSya ane asaMkhyAta saMmUrcchima (asaMzI) manuSyanI ghAtarUpa mahAdoSanuM sthAna ane pAMca mahAvratonuM ghAtaka che. eTalA mATe nigraMtha munio maithunanI icchA thAya tevA saMsarga paricayano tyAga kare che. 0 zrI ''dazavaikAlika"nA chaThThA adhyayanamAM kahyuM che ke, saMyama pALavA ane lajjAnuM rakSaNa karavA je vastra, pAtra, kaMbala, rajoharaNAdi sAdhu rAkhe che te parigraharUpa nathI paNa dharmopakaraNa che. paraMtu vastrAdi 52 mamatvabhAva rAkhe to te parigraha kahevAya che. upadhi to bAjue rahI paNa zarIra paranuM mamatva te paNa parigraha che. zrI jaina tattva sAra 71 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcAranuM varNana jJAnAcAra - 'za' = jANavuM e dhAtu parathI jJAna zabda banyo che. jJAna vinA arthanI sidhdhi na hoya tethI jJAna AcaraNIya che. AcAryajI pote jJAna saMpanna hoya che ane anyane jJAnavAna banAvavA prayatna kare che. zrI tIrthaMkara praNita ane gaNadhara racita dvAdazAMgI zAstrane nimnokta 8 doSa rahita pote bhaNe che ane bIjAne bhaNAve che. jJAnanA 8 AcAra | kAle viNae bahumANe uvahANe taha aNiNhavaNe / vaMjaNe attha tadubhae aviho nANamAyAro / / artha : (1) ne - divasanA ane rAtrinA pahelAM ane chellA 4 pahoramAM kAlika sUtra ane anya kALamAM utkAlika sUtra 3 34 asakjhAya TALIne yathA yogya kALe zAstra paThana kare. (2) vipaIU - jina zAsananuM mULa vinaya che. jJAnIo kahe tyAre "tahara pramANa" "jI" ityAdi vacanothI AdarapUrvaka temanA vacanono svIkAra kare. jJAnanA upakaraNone vinaya pUrvaka le ane mUke. vinaya pUrvaka grahaNa kareluM jJAna suprApya ane cirasthAyI thAya che. (3) vahumALe - jJAnadAtAno bahu Adara kare ane 33 AzAtanA TALe. (4) 3 - zAstrapaThana karatAM pahelA ane karI rahyAM pachI upadhAna tapa (AyaMbila Adi tapa) vidhi saha kare. (5) pAva - vidyA guru nAnA hoya, prasidhdha na hoya to paNa temanA guNone chupAve nahi. 0 32 sUtromAM 11 aMga 7 upAMga (jaMbudvIpa prajJapti, caMdra prajJapti, nirayAvalikA paMcaka) 4 cheda sUtra ane 1 uttarAdhyayana sUtra e 23 sUtra kAlika che. bAkInA 5 upAMga ane 3 mULa ulkAlika che. ane 3ramuM Avazyaka sUtra "nokAlika noutkAlika' che. arthAt Avazyaka bhaNavAmAM koI prakAranA samayano bAdha nathI. M.C vageremAM paNa sAmAyika pratikamaNa, mALA karI zakAya che. AcArya adhikAra Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) vaMza - zAstranA vyaMjana, svara, gAthA, akSara, pada, anusvAra visarga, liMga, kAlAdika jANe, nyUnAdhika ke viparIta prarUpaNA na kare. (7) satya - zAstranA yathAtathya artha kare paNa manaHkalpita arthana kare. (8) taluma - mULapATha ane artha satya bhaNe, bhaNAve sAMbhaLe ane saMbhaLAve. jJAnanA AcAramAMthI "viNae, bahumANe ane aNihavaNe" jotAM, sAdhue guru (dIkSAcArya, vAcanAcArya ke upAdhyAya) pAsethI ja sUtra jJAnano abhyAsa karavo ema sAbita thAya che. darzanAcAranA 8 AcAra darzanAcAra - padArthanA bhAva hRdayamAM dekhavA tene darzana kahe che. darzananA be prakAra che. (1) satya padArthanuM svarUpa ane asatya padArthanuM svarUpa. ema je padArthanuM jevuM svarUpa hoya tevo ja bhAva hRdayamAM darzAya te samyagu darzana" (2) jema kamaLAnA rogavALo zveta padArthane paNa pILo dekhe tema asatyane satya ane satyane asatya je darzAve te "mithyAdarzana." AcAryajIne mithyAdarzanano kSaya thayo hoya che. ane samyagdarzananA nIce jaNAvela 8 doSothI teo pote dUra rahe che ane bIjAnA doSo choDAve che. nissaMkia nikkaMkhia, nirvitigicchA amUDhadiTThia / uvabUha thirIkaraNe, vacchalla ppabhAvaNe atttth|| samyagadarzananA 8 AcAra (1) nisaMviya : potAnI alpamatithI zAstranI koI vAta samajamAM na Ave to temAM zaMkA kare nahi kAraNake sAgaranuM pANI jema gAgaramAM samAya nahi tema anaMtajJAnI praNita gahana tattvajJAnane ApaNI alpa budhdhi pahoMce nahi. paraMtu jema mUlyavAna ratnonI kiMmata niSNAMta jhaverI karI Ape tyAre tenI para vizvAsa bese che, tevI ja rIte jinavacana para pratIti rAkhavI. vItarAga bhagavAna kadI paNa nyUnAdhika ke asatya prarUpe nahi. teoe anaMta kevaLajJAna mAM je bhAva dIThA te ja prakAzyA che, evo vizvAsa rAkhe. zrI jaina tatva sAra Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) nilavijhA : anya matAvalaMbInA gAna, tAna, bhoga, vilAsa, mahimA, pUjA camatkAra Adi ADaMbara joIne te matano svIkAra karavAnI abhilASA kare nahi tathA ema kahe nahi ke ApaNA dharmamAM evuM hota to ThIka thAta. mithyA DhoMgathI AtmakalyANa thatuM nathI. bAhya-AtyaMtara tyAga ane AtmadamanathI ja kalyANa thAya che. (3) nirvittinachI : mane tapa, saMyamAdi dharmAcaraNa karatAM karatAM ATalo dIrghakALa vItyo, chatAM Aja paryata tenuM kazuM phaLa daSTigocara na thayuM to have zuM thavAnuM hatuM ? na mAlUma A kaSTanuM kazuM phaLa haze ke nahi ? Ama karaNInA phaLamAM saMdeha kadApi na karavo. jema yogya kSetramAM vAveluM bIja vRSTinA yogathI kALAMtare phaLadAyI nIvaDe che tema AtmarUpa kSetramAM vAveluM karaNIrUpa bIja zubha pariNAma rUpa jalavRSTithI yathAyogya kALe paripakva thaI avazya phaLadAyI nIvaDe che. karaNI kadApi vAMjhaNI hotI nathI. evI dRDha zradhdhA rAkhavI. (4) samUha vi : jema mUDha manuSya goLa, khoLa, sonuM, pItaLa sarakhAM mAne che. tema bhoLA manuSyo badhA dharma samAna mAne che, paraMtu jinendra praNita dayAmaya parama dharmanI barAbarI koIpaNa mata karI zake nahi. Avo sarvotkRSTa dharma mane prApta thayo che. e mArA ahobhAgya che. AvI dRDha zradhdhA rAkhavI. (5) 3vadhUra H samyakatvI ane sAdharmikanA alpa guNanI paNa zudhdha manathI prazaMsA tathA vaiyAvRtya karI tene utsAhI karavo. (6) thirI rapa : koI sAdharmikanuM mana upasarga prApta thavAthI athavA anya darzanInA saMsargathI satya dharmathI vicalita thayuM hoya to tene svayaM upadeza ApIne satsamAgama karAvIne, yathocitta sahAya dvArA zAtA pamADIne tene dharmamAM sthira karavo dRDha zradhdhAvaMta banAvavo. (7) vachanna : gAya jema vAcharaDA para prIti rAkhe che tema sAdharmika sAtmanaH pratini jevAM na samAraMtu je potAne bUruM lAgatuM hoya te bIjA pratye paNa na AcaravuM ja AcArya adhikAra Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prati prIti rAkhavI, rogIne auSadhopacArathI, vRdhdha, jJAnI, bAla ane tapasvIne AhAra, vastrAdi icchita padArthathI zAtA upajAvI vAtsalya kare. dharmamAM premanI vRddhi kare. (8) pAvaLe : yadyapi jaina dharma potAnA guNothI svayaM prabhAvaka che, to paNa duSkara kriyA, vratAcaraNa, abhigraha, kavitvazakti, avadhAna, sadbodhAdi dvArA saddharmane vizeSa pradIpta kare. A badhA sadguNono svIkAra AcAryajI svayaM kare che ane bIjAne karAve che. cAritranA 8 AcAra cAritrAcAra - krodhAdi cAre kaSAyothI athavA nakAdi cAra gatithI choDAvI AtmAne mokSagati prApta karAve te cAritrAcAra, zudhdha AtmasvarUpanI prAptimAM gamana karAve te cAritrAcAra. paNihANa joga jutto, paMca samiihiM tihiM guttihiM / esa carittAyAro, aTThaviha hoi nAyavvA // // ' artha : (1) iryA samiti yatanA pUrvaka cAle tenA AlaMbana, kALa, mArga ane yatanA ema 4 prakAra che. (1) AlaMbana : iryAsamitivaMta sAdhune jJAna, darzana ane cAritranuM ja avalaMbana che. (2) kALa : rAtre mArgatikramaNa karavAthI trasa sthAvara jIvonI tathA rAtrimAM sadaiva varasI rahelAM sUkSma snehakAya - pANInI rakSA thaI zakatI nathI. tethI sAdhu sUryAsta pahelAM makAna, vRkSAdi je AzrayasthAna maLe tyAM rahI jAya. rAtre laghuzaMkAdi mATe gamanAgamana karavAno prasaMga paDe tyAre vastrathI zarIranuM AcchAdana karI, rajoha2NathI bhUminuM pramArjana karato thako divase joI rAkhelA sthAnamAM jaI paraThIne tatkALa svasthAnamAM AvI jAya. (3) mArga : unmArgamAM udhaI, kIDInA dara ane aspRzya bhUmimAM sacetapaNuM tema ja kAMTA kAMkarA hovAthI jIvahiMsA thAya ane zarIrane bAdhA pahoMce tethI unmArgamAM gamanAgamana na kare. (4) yatanA : yatanA eTale viveka, jAgRti tenA cAra prakAra thAya cheH zrI jaina tattva sAra 75 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) dravyathIH nIcI dRSTi rAkhI cAle. (2) kSetrathI : deha pramANe (3ii hAtha) AgaLa joine cAle. (3) kALathIH divase joIne ane rAtre poMjIne cAle. (4) bhAvathI : raste cAlatAM nIce pramANe 10 bola varje (raste cAlatAM bIjA kAma karavAthI upayoga zUnyatAne lIdhe barAbara yatanA jaLavAtI nathI.) (1) zabda : vArtAlApa kare nahi, sAMbhaLe nahi. (2) rU5 : zRMgAra tamAzAdi jue nahi. (3) gaMdha : koI vastu suMghe nahi. (4) rasa : koI vastu cAkhe nahi. (5) sparza : komaLa, kaThaNa ke zIta, uSNAdi sthAnamAM pariNAma caMcala rAkhe nahi. (6) vAcanA : paThana kare nahi. (7) pRcchanA : prazna pUche nahi. (8) parivartanA zIkheluM pharI gokhe nahi. (9) anuprekSA: saMbhAre nahi. (10) dharmakathA : upadeza kare nahi. |(2) bhASA samiti yitanA pUrvaka bole tenA 4 prakAra : (1) dravyathI : karkaza, kaThora, chedakArI, bhedakArI, hiMsaka, pIDAkArI, sAvadha, mizra, krodhakAraka, mAnakAraka, mAyAkAraka, lobhakAraka, rAgakAraka, dveSa kAraka, apratItakArI, ane vikathA e 16 prakAranI bhASA bole nahi. (2) kSetrathI : raste cAlatAM vArtAlApa kare nahi. (3) kALathI : pahora rAtri vItyA pachI moTA avAje bole nahi. (4) bhAvathI : deza kAla ucita satya, tathya, pathya vacana bole. (3) eSaNA samiti { (1) zadhyA (sthAnika), (2) AhAra, (3) vastra, (4) pAtra nirdoSa grahaNa kare tenA 4 bheda : (1) dravyathI : 42, 47 tathA 96 doSarahita zayAdi cAre vastu bhogave. ( 96 doSa udagamananA 16 doSa 1. dalima - samuccaye sAdhu mATe banAvela Ape te AdhAkarmI. 2. sarSa - eka sAdhune uddezIne banAvela te uddezika. rU. puti - gRhastha nimitte banelA AhAramAM sAdhu nimitte banAvelA AhAramAMthI eka kaNa paNa paDI gayo hoya to te paNa levo kalpa nahi. 4. mizra - gRhastha ane sAdhu mATe bheguM banAve te mizra 5. vaI - A cIja to sAdhune ja ApIza ema sthApana karI rAkhe 6. pADiyA - kAle sAdhujI gocarI karavA AcArya adhikAra Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padhAraze to kAle mahemAnone paNa jamADIza ema kahI de. 7.hara - dIpaka AdithI aMdhArAmAM prakAza karIne Ape. 8.riyAda- sAdhu mATe vecAtu laIne Ape te. 1.pamitte - udhAra lAvIne Ape 20 vike- bIjAnI pAse adalabadala karIne Ape. 22.madike - sthAnakamAM ke rastAmAM sAme lAvIne Ape 22.fbane - mATI, lAkha vagerethI baraNI ke zazInuM moDhuM baMdha karyuM hoya te sAdhune mATe kholIne Ape zarU.mAnodaka - uparathI nIce lAvIne Ape 24 chinne - sabaLa vyakti nirbaLanI pAsethI chInavIne Ape. 25. khisake - mAlika ke bhAgIdAranI AjJA vinA Ape 26.moyare - sAdhune AvatA sAMbhaLI loTamAM loTa, dALamAM dALa ityAdi adhika bheLavI de. A 16 doSa udgamananA te bhadrika sarAgI manuSya dAna devAnA utsAhathI lagADe che. paNa muni tene karma baMdhana hetu jANI kahe ke, aho AyuSyamAn! mane A kahyuM nahi. A 17thI 32 sudhInA 16 doSa utpAdananA, te rasanA lolupI sAdhu lagAve che. 7.ghADuM - gRhasthanAM bALakone ramADIne muni AAra le te dhAtrIkarma AthI brahmacaryamAM zaMkAdi upaje. 28-Tu-grAmAMtare ke gRhAMtare saMdezo pahoMcADIne AhAra le. 22.nimitte - bhUta, bhaviSyanI vAta saMbhaLAvIne ke svapna- sAmudrikanAM phaLa. batAvIne le. 20.mAnava - jAti ke sagAI batAvIne le. 22. vaghAma - bhikSukanI peThe dInatA karIne le 22.ti - auSadhopacArAdi batAvIne le. 23. re - krodha karIne le. 24.mATe - abhimAna karIne le. 21 mA - kapaTa karIne le 26 node - lobha-lAlaca karIne le. ra7.putra pacchA saMgha - dAna lIdhA pahelA ke pachI dAtAranA guNAnuvAda kare 28 vijJAna - vidyAnA prabhAvathI rUpa badalIne le. 21.maMtta' - vyaMtara, sApa, viMchI AdinA maMtra, vazIkaraNa sthaMbhanAdi maMtra karIne le. 30 june - pAcakAdi cUrNa karI ApIne ke karavAnI vidhi zIkhavIne le. rU.gone-taMtravidyA iMdrajALa Adi tamAzA batAvIne le. 32. pUnaviSe - garbhadhAraNa, garbhapAta, sthaMbhana Adi prayoga batAvIne le. A 10 doSa sAdhu ane gRhastha banne maLIne lagAve. 33.viNa - AdhAkarmI Adi doSanI zaMkA paDavA chatAM le. 34 vitaraNa - sacita pANI Adi hAthanI rekhAmAM kiMcitmAtra hoya tenA hAthathI le. rUpa.viviE - sacita pRthvI pANI agara kIDInA dara upara rAkhelI vastu le 36.dipa - sacita vastunI nIce acita vastu rAkhI hoya te le. 37. sAhig - sacita vastunI madhyamAM rAkhelI acitta vastu le. 38.lAyo - ati vRdhdha, nAnuM bALaka, napuMsaka, bImAra, khasano dardI, stanapAna karAvatI mAtA, sAta mahinA thayA pachInI garbhavatI strI, Adi dAtAnA hAthathI le. 31.pitra - caNAnA oLA, ghauM, bAjarI, juvAra makAIno poMka ityAdi mizra vastu le. 40.gata - tAju dhovaNa, taratanI vATelI caTaNI (pUrA jIva cavyA na hoya) zrI jaina tatva sAra ON Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka muhUrta vItyA agAu le. 4.tttitta - taratanuM lIMpela hoya te upara gamanAgamana kare 42.aMDiC - DhoLatAM ke veratAM thakA vahorAveluM che. A pAMca mAMDalAnA doSa te AhAra karatI veLA lagAve. 43.saMgoyaLA - bhikSA laI sthAnake AvyA bAda dUdha che, mATe sAkara lAvo e rIte svAda nimitte saMyoga meLave te 44.5mALe - pramANathI adhika lAvavuM ke khAvuM te 46.DuM - svAdu AhAranI prazaMsA kare to aMgAra eTale kolasA jevo saMcama bane. 46.vrUdra besvAda AhAranI niMdA kare to dhUmra jevo saMyama bane. 47.nALe - sAdhu 1. kSudhA vedanIya upagamAvavA 2. gurvAdinI vaiyAvacca karavA 3. iryA samitinuM pAlana karavA AMkhanI rakSA mATe 4. saMyamano nirvAha karavA 5. prANI rakSA karavA, pratilekhanAdi kriyA karavA ane 6. dharmadhyAna karavA, e cha kAraNe AhAra kare ane 1. rogotpatti thaye 2. upasarga Avye 3. brahmacaryamAM ddaDha rahevA 4, jIva rakSA karavA pa. tapa karavA 6. anazana karavA e cha kAraNe AhArano tyAga kare. vinA kAraNa AhAra kare te doSa. - A paMdara doSa daza vaikAlika sUtramAM kahyA che. 48,35ADa vAGa dvAra kholAvIne le to doSa 46.maMDI pAduGiJAge - deva devIne caDAvavA karela AhAra le. 10.vRtti padghattizAtre - bali bAkuLA uchALavA karela AhAra le. 11.avika bhIMta ke kapaDAMne aMtare rahelI na dekhAtI vastule. 12.vaLA pATTuDiyAse - sAdhune mATe sthApanA karI rAkhelI vastu le. brU.pariyA - prathama nIrasa AhAra Avyo hoya te paraThI de ane bIjo sAro AhAra lAve, 14.vALakA - brAhmaNAdine dAna devA mATe banAvela AhAra le. 1.puLAkA - mRta manuSyanI pAchaLa puNyArthe banAvela AhAra le. 16.samaLaThThA - zAkyAdi zramaNa bAvA jogIne arthe banelo AhAra le. 17.vaLImADDA - dAnazALA (sadAvrata)nuM le. 18.niyAn - nitya eka ja gherathI le. 11.sembAMtara jenI AjJA laI makAnamAM utare tenA gharanuM le. 60.rapiMDa - rAjAnA gherathI balISTha kAmottejaka AhAra ke auSadhi le. 66.iipaccha - kAraNa vinA manojJa cIja lAve ke khAya. 12.saMghaTTa - mATI, pANI, agni, vanaspati Adi sacitano saMghaTTo thayeluM le. 63.mocane - khAvuM thoDu ane nAkhI devuM jhAjhu evuM le. 64.paraDI - vezyA, bhIla, cAMDAlAdi nIca kuLano AhAra le. 61.mAma jeNe manA karI hoya ke amAre tyAM AvavuM nahi tenA gharano AhAra le. 66.punama pAAE - gRhastha AhAra vahorAvyA pahelAM ke pachI citta pANIthI hastaprakSAlanAdi doSa lagAve tyAMthI le. 67. ciyata vyabhicAriNI strI ke jAti bahAra mUkelA evA apratItakArI gharano AhAra le. - A be doSa uttarAdhyayana sUtramAM kahyA che. 68. sayALapiMDa-sAmudANI bAra kuLanI gocarI na kare, paraMtu svajAtinI ja bhikSA le to doSa. 61. parIvADI jJAti Adi paMgata jamavA beThI hoya tene oLaMgIne le. 7. AcArya adhikAra Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | A pAMca doSa sthAnAMga sUtramAM kahyA che. 70.5ETmatte - mahemAnone mATe banAvelo AhAra teo jamyA pahelAM la. 72.jaMsa - jaLacara, sthalacara, khecarAdi jIvonuM mAMsa le. 72 uDI - sarva jAtine kiMvA gAmane jamADavA bhojana karyuM hoya te le. 73.3naMga - dvAra para bhikhArI Ubho hoya tene oLaMgIne le. 74. sIravayaM - gRhasthanuM kaMI kAma karI ApavAnuM vacana ApIne le, A doSa AcArAMga sUtramAM che.' 7, nIpharjata - sUryodaya pahelAM ke sUryAsta pachI le. 76 sIjhaMta - tIrthakaranI AjJAnuM ullaMghana karIne le. athavA bhogave. pahelA pahoranuM lAveluM cothA pahoramAM bhogave. 77.mati - mArganI maryAdA (baMgAu) uparAMta jaI bhogave. 78.mA=5 - je AmaMtraNa kare tenA gharanuM le. 72.tArama7 - aTavInuM ullaMghana karIne Avela tene mATe banAveluM le. 80.tumitta - duSkALa pIDita loko mATe banAveluM che. 82.pitAmara - rogI ke vRdhdhane mATe banAveluM le. 82.vaniyamitta - ativRSTi prasaMge garIbo mATe banAveluM hoya te le. rU.roSa - khulluM rAkhavAthI sacita raja caDI gaI hoya te le. A pAMca doSa prazna vyAkaraNamAM che. 84.rayatakoSa - jenA varNa, gaMdha, rasa, sparza badalI gayA hoya te le. 85 sayAdI - gRhasthanA gharamAMthI potAnA hAthe UThAvIne le. (gRhasthanI AjJAthI pANI levAnI manAI nathI) 86 vAhiM - ghara bahAra UbhA rAkhI aMdarathI lAvIne Ape te le. 87.paraMva - dAtAranA guNAnuvAda karIne le. 88.vATTA - bALakone mATe banAvyuM hoya te tenA khAdhA pahelA le. A sAta doSa nizItha sUtramAM kahyA che. 81. Ifbag-garbhavatI mATe banAveluM tenA khAdhA pahelAM le. 10. utta-koI dAtA che? ema pokArIne le. 12. vimatta-aTavI parvatAdinA nAkA paranI dAnazALAmAMthI lAve. 22. tisthamatta-gRhastha bhikSA karI lAvyo hoya tenI pAsethI le. 13. pArasthAnatta-AcAra bhraSTa sAdhuno veSa paherI AjIvikA karato hoya tenI pAsethI le. 24. Dumachamatta-ayogya durgachanIya, eThuM vagere le. 25. sAparINiIyA-gRhasthanI sahAyathI AhAra pANI Adi prApta kare. A doSa nizItha tathA bRhatkalpa banemAM kahyA che. 66. pariyAMzaya-bhikSukone ApavA mATe ghaNA vakhatathI saMgharI rAkhela hoya te bhikSuka na laI jAya ane pachI sAdhune Ape te sAdhu le to doSa. uparyukta 96 doSa rahita AhAra, vastra, pAtra, zayyAdi grahaNa karIne sAdhuoe saMyama tapano nirvAha karavo joIe. zrI jaina tatva sAra | 79 | Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi. (2) kSetrathI : khAnapAnAdika vastu be koSathI vadhu dUra laI jaI bhogave (3) kALathI : pahele pahore lAvela khAnapAnAdi cothA pahoramAM bhogave nahi. (4) bhAvathI : saMyojanAdi mAMDalAnA doSo varjIne AhArAdi bhogave. AhAra, vastra, pAtrAdi para mamatva rAkhe nahi. samaya para nirdoSa je maLe tenAthI saMtoSa mAne ane zAstrokta kriyA samaya para kare. (4) AdAna bhaMDamatta nikSepaNA samiti :yatanA pUrvaka bhaMDopakaraNa grahaNa kare, sthApita kare te bhaMDopakaraNa be prakAranAM hoya che. (1) sAdhune sadaiva upayogamAM Ave jevAM ke 2joharaNa mukhavastrikAdi tene 'aughika' upadhi kahe che. (2) prayojanathI kAmamAM Ave te pATa-pATalA vagere te 'aupagrahika' kahevAya che. sAdhune upakaraNa saMbaMdhI zAstramAM A pramANe AjJA che. (1) kASTanuM, (2) tuMbaDAnuM ane (3) mATInuM e traNa prakAranAM pAtra AhAra, pANI auSadhAdi grahaNa karavA mATe rAkhe, koI jIvanI hiMsA na thAya tevo Una, aMbADI ke zaNano rajoharaNa bhUmi AdinuM pramArjana karavA mATe rAkhe. AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke chIMka, bagAsu ane zvAsocchvAsathI jIvahiMsA thAya che. tethI vastranAM ATha paDanI mukhavastrikA dorA sahita mukha para aharniza bAMdhI rAkhe, Una, sUtara, rezama ane zaNanI zveta raMganI ane pramANopeta (mApasara) vastranI 3 cAdara (oDhavA mATe) rAkhe, eka colapaTo (paheravA mATe) rAkhe. eka bichAnAnuM vastra rAkhe, eka gucchaka (guccho) vastra, pAtra tathA zarIra para rahetA jIvonuM pramArjana ka2vA rAkhe. khALa, gaTara vageremAM laghunIta (pezAba) karavAthI durgaMdha utpanna thAya rogAdi Upaje, cepI rogano paNa Dara rahe. tenI sAthe saMmUrcchima manuSyanI hiMsA thAya. tethI eka pAtramAM laghunIta karI ekAMta jagyAmAM chUTuM chUTuM paraThI de. bhikSA lAvavAnAM pAtra rAkhavAnI jhoLI, pANI gALavAnuM gaLaNuM pAtra 80 AcArya adhikAra Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sApha karavAnuM kapaDuM vagere upakaraNo sAdhu sadeva pAse rAkhe che ane khapa paDe tyAre pATa, pATalA parALa (ghauM ke cAvalanAM chotarAM) gRhasthane tyAMthI yAcI lAve che ane jarUriyAta pUrNa thayA pachI parata kare che. ukta upakaraNone (1) dravyathI : yatanAthI grahaNa kare, yatanAthI rAkhe binajarUrI bagADa ke nAza na kare. (2) kSetrathI H gRhasthanA gharamAM upakaraNo rAkhIne grAmonugrAma vihAra kare nahi. kAraNake pratibaddha thavAya che ane pratilekhananA pramAdano doSa lAge . (3) kALathI : prAtaHkALa ane saMdhyAkALa banne vakhata badhAM vastra, pAtra ane upakaraNonuM pratilekhana kare. paDilehaNa karatAM vAto kare nahi temaja Ama tema jue nahi. pratilekhana karela vastrAdi pratilekhanA vinAnAM vastrAdi sAthe bheLavI de nahi. prathama muhapattI pachI guccho, colapaTo, cAdara, rajoharaNa vagerenI kramazaH pratilekhanA kare. (4) bhAvathI : upayoga sahita upakaraNo vApare. zrI uttarAdhyayana sUtranA 23mAM adhyayanamAM 3ramI gAthAmAM kahyuM che ke pajhalve 2 noTsa' arthAt sAdhunA veSathI lokone pratIti thAya che ke, A sAdhu che eTalA mATe vastrAdi dhAraNa karavAnI jarUra che, nahi ke abhimAna kiMvA deha mamatvane kAraNe. T(5) pAriThAvaNiyA samiti : uccAra' = vaDInIta, "pAsavaNa" = laghunIta, khela' - baLakho, jala = mela', "siMghANa = lIMTa' vagerene (1) dravyathI : yatanApUrvaka pAThave jyAM jIva jaMtu na hoya. dhro, bIja vagere na hoya tyAM jatanAthI parahe. (2) kSetrathI H jenI mAlikInI je jamIna hoya tenI AjJA le agara mAlika na hoya ane jagyA apratItakArI kleza utpanna karAvavAvALI na hoya to tyAM zakrendrajInI 8 AjJA laIne paraThe. che dakSiNArdha lokanA mAlika zakrendra bhagavAna mahAvIrane kahI gayA che ke: sAdhu Adi cAre tIrthane niravadya kAmamAM mArI mAlikInI jagyAno upayoga karavAnI mArI AjJA che. | zrI jaina zrI jaina tattva sAra | 81 | Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) kALathI : divase sArI rIte jaoNIne ane rAtre divase joI rAkhelI niravadha jagyAmAM paraThe. (4) bhAvathI : zudhdha upayogayukta yatanApUrvaka paraThe. jatI vakhate 'Avasahi' (huM Avazyaka kAme jAuM chuM) kahe. paraThatI vakhate mAlikanI AjJA che eTalA mATe 'aNujANaha memi uggahaM' kahe paraThavyA pachI A vastuthI have mAre kaMI prayojana nathI eTalA mATe 'vosireha' zabda 3 vAra kahe. svasthAnake pAchAM AvatA 'nisIhi' zabda 3 vAra kahe. pachI iryAvahI paDikkame. A pAMca samiti thaI. * 6-7-8 manogupti, vacanagupti, kAyagupti : mana, vacana ane kAyA e traNe evAM prabaLa zastra che ke ghaNIvAra mahAghAtakI vicAra, uccAra ane AcAra vaDe jIva nirarthaka karmabaMdha karI le che. traNa prakAra : (1) saMraMbha : paritApa upajAvavAno vicAra. (2) samAraMbha : paritApa upajAvavAnI sAmagrI ekaThI karavAno vicAra ane (3) AraMbha : jIvakAyA judAM karavAno vicAra. e traNe prakAranA vicArathI manano nigraha karI dharmadhyAnamAM manane joDe te manogupti. (2) vacanagupti : ukta traNa prakAranA saddoSa vyavahArathI vacanano nigraha kare te. (3) kAyagupti : ukta traNe prakAranAM AcaraNothI kAyAno nigraha karI tapa, saMyamAdi satkAryamAM kAyAne joDe te. e traNa gupti thaI. ema 5 samiti ane 3 guptie cAritrAcAranA ATha guNa che. AcAryajI tenA doSane dUra karI guNonuM pAlana pote kare ane bIjA pAse karAve. tapanA 12 AcAra te tapAcAra H jevI rIte mATI mizrita suvarNAdi dhAtune agnimAM tapAvavAthI dhAtu mATIthI chUTI paDI potAnuM asalI rUpa dhAraNa karI zake che, tema karma rUpI melathI kharaDAyelo jIva tapazcaryA rUpa agninA prayogathI zudhdha thaI nijarUpane prApta kare che. zrI uttarAdhyayana sUtranA 30mAM adhyayanamAM tathA zrI uvavAI sUtramAM tapanA bheda nIce pramANe kahyA che. 82 AcArya adhikAra Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : so tavo vada 3ttA vAhano tahIM ! bAhiro chavviho vutto evamabbhataro tavo // 7 // aNasaNa muNoyariyA, bhikkhAyariyA ya rasa priccaao| kAyakileso saMlINayA, ya bajjho tavo hoI // 8 // pAyacchitaMviNao, veyAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ca viussaggo, eso anbhitaro tavo // 30 // artha : tapanA be prakAra (1) bAhya, (2) AtyaMtara. temAM bAhya tapanA cha prakAra temaja AtyaMtara tapanA paNa cha prakAra kahyAM che. (1) anazana, (2) UNodarI, (3) vRtti saMkSepa, (4) rasa parityAga, (5) kAyakaleza, (6) pratisalInatA A cha prakAranA tapane bAhya arthAt pratyakSa tapa kahyAM che. (1) prAyazcita, (2) vinaya, (3) vaiyAvacca, (4) svAdhyAya, (5) dhyAna, (6) kAyotsarga A ja prakAranA vaipane AtyaMtara (gupta) tapa kahyA (1) anazana : asaNa=anna, pANa=pANI, khAIma mevo, sukhaDI, sAIma=mukhavAsa A cAre prakAranA AhArano tyAga karavo tenuM nAma anazana tenA be prakAra (1) itvarika maryAdita samaya mATe (2) yAvat kathita jAvajIvanuM (2) uNodarIH AhAra, upadhi tathA kaSAya ochA kare te uNodarI tapa. tenA be prakAra (1) dravya ane (2) bhAva (1) dravyathI uNodarI : 3UT: + 3ra bhojana karatAM samaye jeTalI bhUkha hoya tenAthI eka, be, traNa.... koLIyA ochA khAvA, jarUrIyAtanI vastu paNa ghaTADavI te dravya uNodarI tapa. (2) bhAva uNodarI : krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga dveSa Adi doSo ghaTADavA te bhAva uNodarI tapa. (3) vRtti saMkSepa : dravya (bhojana saMbaMdhI) tathA bIjI paNa upayogI vastuonI maryAdA karavI. (4) rasa parityAga : jIbhane svAdiSTa lAge, bala vRdhdhi thAya evI vastuono tyAga kare te rasa parityAga tapa. rasano lolupI rogI bane che. mATe lolupatA tyAgavI. zarIra sAdhanA mATe che, svAda mATe nathI evA zrI jaina tattva sAra | 83 | Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvathI bhojana kare. vigaya ane manane game tevA AhArano tyAga kare. (5) kAyakleza tapa : svecchAe, svAdhInapaNe, nirjarA arthe kAyAne kaSTa de te kAyakleza. Asano, paDimA, abhigraha dvArA dehAdhyAsane toDavA mATe satata kAyakaleza tapa kare za2I2nuM damana kare. (6) pratisaMlInatA H tenA 4 bheda (1) indriya, (2) kaSAya, (3) yoga, (4) vivikta zayanAsana. (1) rAga dveSa utpanna thAya tevA zabdathI kAnane, rUpathI AMkhane, gaMdhathI nAkane, rasathI jIbhane ane sparzathI zarIrane rokI rAkhe.iMdriyonA viSayano saMbaMdha prApta thatAM manane vikArI na kare to iMdriya pratisaMlInatA tapa. (2) krodhano kSamAthI, mAnano vinayathI, mAyAno saraLatAthI ane lobhano saMtoSathI nigraha kare te kaSAya pratisaMlInatA tapa. (3) asatya ane mizra mananA yogano nigraha karI satya ane vyavahAra mana pravartAve. asatya ane mizra vacanano tyAga karI satya ane vyavahAra vacana pravartAve. audArika, audArika mizra, vaikiya, vaikiya mizra, AhAraka, AhAraka mizra ane kAryaNa e sAta kAyayogamAMthI azubhane choDI zubha yoga pravartAve te yoga pratisaMlInatA tapa kahevAya che. (4) vADI, bagIcA Adi 18 prakAranA sthAnamAM jyAM strI, pazu ane napuMsaka na rahetA hoya, tyAM eka rAtri Adi yathocitta kALa rahe te vivakta zayanAsana pratisaMlInatA tapa kahevAya che. cha prakAranAM AtyaMtara tapa (1) prAyazcitta : pApanA paryAyanuM chedana kare te prAyazcitta tapa, pramAdavaza thaI pAMca prakAranA Azrava dvArA je pApanuM sevana thAya che, AtmA kalaMkita bane che tyAre zudhdha thavA mATe, nirmaLa banavA mATe, ArAdhaka banavA mATe prAyazcitta nAmanuM tapa batAvyuM che. ThANAMga sUtranA dasame ThANe dasa prakAranA prAyazcitta batAvyA che. (2) vinaya : guru Adi vaDIlonA, vayovRdhdha, guNIjanonA satkAra, sanmAna kare te vinaya tapa. 84 AcArya adhikAra Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayanA 7 prakAra che. triratna vinaya, triyoga vinaya, loka vyavahAra vinaya. (3) vaiyAvaccaH gurnAdikone, vaDIlone, samasta jIvonuM koI paNa kArya hoya temAM upayogI thavuM zAtA upajAvavI, anukULa thavuM tenuM nAma che vaiyAvacca (sevA) utkRSTa bhAve karavAthI tIrthaMkara nAma gotra upArjana thAya che. vaiyAvaccanA 10 prakAra che. (1) AcArya, (2) upAdhyAya, (3) zaikSa-navadIkSita, (4) glAna (rogI), (5) tapasvI, (6) sthavira, (7) svadharmI, (8) kula, (gurubhAI), (9) gaNa (saMpradAyanA sAdhu), (10) saMgha (tIrtha). (4) svAdhyAya : Akha puruSonI vANIne satata yAda karavI pramAdane TALI apramatuM banavuM AtmA sAthenuM anusaMdhAna joDavuM te svAdhyAya (sajhAya). svAdhyAyanA pAMca prakAra (1) gItArtha guru pAse zAstrAbhyAsa karavo te vAcanA. (2) saMzaya thatAM vinaya pUrvaka prazna pUchIne saMdehanI nivRtti kare te pRcchanA. (3) saMdeha rahita jJAnane vAraMvAra yAda kare jethI jJAna nizcala thAya, smaraNa zakti vadhe te pariyaTTaNA. (4) vadhu arthane jANavA mATe enA upara ciMtana kare te anuprekSA. (5) ukta cAra prakArane grahaNa karIne zAsananI unnati arthe pariSadamAM upadeza de te dharmakathA. (5) dhyAna : dhyAnanA 4 prakAra che. (1) ArtadhyAna, (2) raudradhyAna, (3) dharmadhyAna, (4) zukla dhyAna. Arta-raudra e be azubha che ane dharma-zukla e be zubha dhyAna che. (1) ArtadhyAna: (1) manojJa padArthono saMyoga, (2) amanojJa padArthono viyoga, (3) rogono nAza, (4) kAmabhogo acala rahe tevI icchA. ArtadhyAnanA 4 lakSaNa : AkaMda, zoka-ciMtA, azrapAta, valopAta kare. (2) raudradhyAnaH (1) hiMsA, (ra) jUTha, (3) corI, (4) bhogapabhogano vicAra rodradhyAnanA 4 lakSaNa : vAraMvAra hiMsA, hiMsAmaya dharmanI sthApanA zrI jaina tattva sAra [85] | Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmazAstrano abhyAsa, mRtyu paryanta pApanuM prAyazcitta kare nahi. (3) dharmadhyAna : (1) Atma udhdhAra mATe paramAtmAe batAvelA tattvajJAnano vicAra te AjJA vicaya, (2) paribhramaNa rUpa rAga dveSathI nivRta thavuM te apAya vicaya, (3) zubhAzubha karmano vicAra te vipAka vicaya, (4) traNe lokanA svarUpano vicAra te saMsthAna vicaya. | dharmadhyAnanA 4 lakSaNaH (1) zAstrAnusAra kriyA karavI te AjJA rUci, (2) tattvanuM svarUpa jANavAnI svAbhAvika rUci te nisarga ruci, (3) guru AdinA upadezane zravaNa karavAnI ruci te upadeza ruci, (4) AcArAMga Adi sUtra sAMbhaLavAnI ruci te sUtra ruci. | dharmadhyAnanA 4 AlaMbanaH (1) vAcanA, (2) pRcchanA, (3) paripaTTaNA, (4) dharmakathA. dharmadhyAnanI 4 anuprekSA : (1) anitya bhAvanAno vicAra karavo te anityAnuprekSA, (2) azaraNa bhAvanAno vicAra karavo te azaraNAnuprekSA, (3) ekatvabhAvanAno vicAra karavo te ekatvAnuprekSA, (4) saMsArabhAvanAno vicAra karavo te saMsArAnuprekSA. (4) zukla dhyAnanA 4 pAyA : (1) eka eka dravya para utpatti, sthiti, nAza Adino vicAra karavo te pRthakatva vitarka savicAra, (2) AtmAnA eka zudhdha bhAvaparyAyamAM lIna thaI javuM te ekatva vitarka avicAra, (3) teramA guNasthAnavartI sayogI kevaLInA yogonuM rUMdhana karatI vakhatanuM dhyAna te "sUkSmakriyA apratipAti', (4) zvAsa Adi sUkSma kriyAo aTakI jAya tyAre Atma pradezanuM sarvathA merunI peThe akaMpapaNuM pragaTe ane Atmapradeza ghana banI jAya tyAre te dhyAna "samucchinna kriyA nivRtti'. zukla dhyAnanA 4 lakSaNaH (1) triratnanI kSAyika bhAve ArAdhanA dvArA AtmAne mukta karavo parabhAvano tyAga karI AtmabhAvamAM lIna thavuM te viveka, (2) mAtApitAdino saMyoga viSaya kaSAyAdi tathA rAgadveSano tyAga te vyutsarga, (3) strI AdinA anukULa upasarga. deva-dAnava kRta duHkha te pratikULa * upasarga. banne upasargathI calita na thavuM, dhyAnamAM koIpaNa calita na karAve te avvake', (4) manojJa-amanojJa-zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparzamAM rAga dveSa na kare te asaMmohe. zukla dhyAnanA 4 avalaMbanaH (1) sAra - sAra grahaNa karavuM, asArane |86 AcArya adhikAra Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choDI devuM, krodhAdi na karavA ane samatA rasamAM lIna rahevuM te "kSAnti", (2) koIpaNa vastu para mamatva na kare ane Atma saMtoSamAM lIna rahe te mukti', (3) koIno doSa na jue ane bAhya-AtyaMtara sarala rahe te "Arjava", (4) sadeva dravya-bhAvathI komaLa namra rahe te "mAdava". - zukla dhyAnanI 4 anuprekSAH (1) hiMsAdi pAMce Azravane duHkhanuM mULa jANI tyAge te sukhI, evo vicAra te "apAyAnuprekSA', (2) saMsAra bhramaNa ane tenA kAraNo badhA azubha che tene tyAge te sukhI thAya, evo vicAra te azubhAnuprekSA', (3) bhavabhramaNamAMthI nivRtta thAya te sukhI che AvA vicAra te "anaMtavartinAnuprekSA', (4) saMdhyAnA raMgo, jhAkaLa biMdu samAna saMsAranA vaibhavo paNa kSaNa bhaMgura che ema jANI icchAne tyAge te sukhI, AvA vicAra te vipariNAmAnuprekSA' Arta-raudradhyAnanA 16 bheda heya (tyAya) che dharma-zukladhyAnane 3ra bhedo upAdeya (AdaravA yogya) che. (6) vyutsarga : choDavA yogya vastune choDe te vyutsarga, dravya ane bhAvathI 7 prakAra che. - dravya vyutsarganA 4 prakAra : (1) zarIra paranuM mamatva choDe te zarIra vyutsarga, (2) jJAnavaMta, kSamAvaMta jitendriya, avasarano jANa, ghIra vIra, daDha zarIrI, zudhdha zradhdhAvaMta e ATha guNono dhAraka sAdhu, gurunI AjJA laI ekala vihArI thAya te gaNa vyutsarga, (3) navakArazI, porasI Adi tapa kare khAnapAnAdi padArthonuM parimANa kare te bhaktapAna vyatsarga, (4) vastra pAtra ochA rAkhe te "upAdhi vyutsarga bhAva vyutsarganA 3 prakAra (1) krodhAdi cAre kaSAyo ochA kare te kaSAya vyutsarga', (2) mahAraMbha, mahAparigraha magha, mAMsa sevana ane paMcendriya ghAta e cAra kAraNe narakamAM jAya, kapaTa, vizvAsaghAta, jUTha ane khoTA tolamApa rAkhavA e cAra kAraNe jIva tiryaMcagatimAM jAya che. vinaya, bhadrika pariNAma, dayALutA ane guNAnurAgI e cAra kAraNe jIva manuSyagatimAM jAya che. sarAga saMyama, saMyamasaMyama, akAma nirjarA, bAla tapa e cAra kAraNe jIva devagatimAM jAya e cAre gatimAM gamana karAvanAra upara kahela 16 kAraNono tyAga kare ane jJAna, zrI jaina tattva sAra Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana, cAritra, tapa e ja mokSagatinA kAraNonuM pAlana kare te saMsAra vyutsarga, (3) jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya mohanIya, AyuSya, nAma, gotra, aMtarAya e ATha karmane bAMdhavAnA kAraNono tyAga kare te "karmabhutsarga" A cha prakAranA AtyaMtara tapanuM varNana thayuM ane tapAcAranuM varNana paNa samApta thayuM. pUrvokta prakArathI (1) jJAnAcAranA 8 prakAra, (2) darzanAcAranA 8 prakAra, (3) cAritrAcAranA 8 prakAra ema 8 X 3 = 24 prakAra, temAM aticAra doSa na lagADe ane guNo grahaNa kare ane karAve tathA tapAcAranA 1ra prakAra kahyA te mujaba tapa kare ane karAve. e pramANe 24 + 12 = 36 guNonA vikAsamAM AcAryajI pote vIrya phorave che ane bIjAne vIrya sTrarAve che. vIrvAcAra viryAcAra : zrI bhagavatIjI tathA vyavahArasUtramAM pAMca prakAranA vyavahAra kahyA che "paMviSe vahAre pAre, nahIM mAne, sUpa, sAI, thARUA, niNa' arthAt (1) tIrthaMkara bhagavAna, kevaLajJAnI, tathA 14 pUrvathI 10 pUrva sudhInA sUtranA pAThaka (jJAtA) emanI upasthitimAM emanI AjJAmAM vicare te "Agama vyavahAra (2) temanI anupasthitimAM tIrthaMkara praNita gaNadhara graMthita AcArAMgAdi sUtra vartamAnamAM jeTalAM upalabdha hoya temAM kathita AcAra anusAra pravRtti kare te "sUtra vyavahAra (3) Agama tathA sUtra vyavahAranA abhAve je vakhate je AcAryajI hoya temanI AjJAmAM varte tathA teo dezAMtara rahyA thakA anya dvArA AjJA kare te pramANe varte te "AjJA vyavahAra" (4) uparanA traNa vyavahAranA abhAve AcArya pAsethI ApaNA gurvAdie je prakAranI dhAraNA karI hoya tathA paraMparAthI dhAraNA cAlI AvatI hoya te pramANe varte te "dhAraNA vyavahAra" (5) uparokta cAra vyavahAranA abhAve dravya kSetra, kALa, bhAvamAM pharaka - AcArya adhikAra Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDyo jANI saMghayaNa AdinI hInatA joI caturvidha saMgha ekatra thaI je niravadya maryAdA niyama kare ane te pramANe varte te "jita vyavahAra" A pAMce vyavahAranA AcAryajI samyaka prakAre jJAtA hoya che ane te pramANe pravRtti kare, karAve che. niraMtara jJAna, dhyAna, tapa, saMyamamAM tathA sadupadezAdi dharmavRdhdhinA pratyeka kAryamAM pravRtta rahI baLa, vIrya, parAkrama phorave che ane anyane samajAve che ke "aho bhavya jIvo ! A jIve bhava bhramaNa karatA sudhA, tRSA, zIta, tApa ityAdi duHkha paravazapaNe anaMta sahyA sakAma nirjarA na thaI paraMtu karmabaMdhana thayuM pariNAme durgatinA baMdhane baMdhAyo. he jIvo ! have sukhI thavuM hoya to dharmanA zaraNe jAo. saMyamanuM AcaraNa karo. anukULa pratikULa pariSahone sahana karo. kaSAyonuM damana karo. jenA phaLa rUpe trividha tApa TaLaze ane mokSano parama AnaMda prApta thaze...." cAre tIrthane yathocitta sahAya pote ApIne tathA bIjA pAse apAvIne dharma vRdhdhinA kAmamAM vIryabaLa phorave che te "vIryAcAra' varyAcAranA traNa bheda : (1) upayoga pUrvaka dharma karavo, (2) dharma kAryamAM vIrya gopavavuM nahi, (3) yathAzakti dharmakArya karavuM. AcAryajI A pramANe kare ane bIjA sAdhuo pAse karAve che. pAMca samiti ane traNa guptinuM varNana cAritrAcAramAM batAvela che. pAMca indriya nigraha (1) zrotendriya tenA 3 viSaya (1) manuSya pazu, pakSI Adi bole te "jIva zabda", (2) bhIMta vagerenA paDavAthI je zabda thAya te "ajIva zabda", (3) vAjIMtra vagADanAra jIva tathA vAjIMtra ajIva e baMnenA saMyoge zabdotpatti thAya te "mizra zabda". zrotendriyanA 12 vikAra che. jema puNyAtmA bole to sAruM lAge, pApAtmA bole to kharAba lAge. e jIva zabdanA be prakAra. rUpiyAno avAja sAro lAge bhIMta paDavAno avAja kharAba lAge, te ajIva zabdanA be prakAra. utsavanA vAjiMtra sArAM lAge, mRtyunA vAjiMtra kharAba lAge te mizranA be prakAra, ukata 3 zabdo zubha ane 3 azubha ema cha prakAra thayA. e 6 prakAranA zabdo kyAreka kharAba lAge kyAreka sArA lAge jema lagnanA phaTANA kharAba zrI jaina tatva sAra |89] [. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM koI sArA mAne ane lagna prasaMge "rAma bolo bhAI rAma" e vAkya sAruM hovAM chatAM kharAba lAge. ukta ne rAga, dveSathI bamaNAM karatAM zrotendriyanA bAra vikAra thAya che. zrotendriyanA viSayamAM Asakta thavAthI haraNa prANamukta thAya che, sarpa baMdIvAna bane che to manuSyanI zI gati thaze ema vicArI rAga dveSa utpanna thAya tevA zabdo sAMbhaLe nahi. kadApi sAMbhaLavAmAM Ave to kyAre paNa rAga dveSa karI karmabaMdha kare nahi. zrotendriyano avaLo upayoga karanAra bhavAMtaramAM baherA, kAnanA aneka rogavALA thAya che. caturindriyAdi bhavone pAme che. je zrotendriyane kAbUmAM rAkhe che tene suMdara vacano sAMbhaLavA maLe che sAMbhaLI kramazaH viSayone jItI mokSa prApta kare che. (2) cakSurindriya : tenA 5 viSaya (1) kALo, (2) lIlo, (3) rAto, (4) pILo, (5) sapheda. A pAMca viSayone uparokta prakAre sajIva, nirjIva ane mizra e traNe guNatAM 15 bheda thAya, tene zubha azubha e be e guNatAM 3) vikAra, tene rAga ane dveSa e be vaDe guNatAM 60 vikAra cakSurindriyanA thAya che. cakSurindriyanA viSayamAM Asakta thavAthI pataMgIyuM dIpaka para jhaMpApAta karI maraNane zaraNa thAya che mATe rAga-dveSa thAya tevA rUpa jovA nahi. jovAmAM Ave to karma baMdhana karavA nahi. A karmabaMdhanathI jIva AMdhaLo kANo ke, AMkhanA rogavALo thAya che. te IndriyAdi gatimAM jAya che. je AMkhone saMyamita rAkhe che te divya cakSune pAme che. kramazaH mokSane paNa prApta kare che. ' (3) ghrANendriya : (1) surabhigaMdha ane (2) dUrabhigaMdha e be viSaya che. tenA sacitta-acitta ane mizra ema 38ra06 bheda thAya. te cha upara rAga ane dveSa karavAthI dhrANendriyanA 12 vikAra thAya. dhrAndriyamAM Asakta thaI bhamaro puSpamAM phasAI mRtyu pAme che. mATe rAga, dveSa upaje tevI gaMdha suMghavI nahi. vAsa Ave tyAre rAga-dveSa karavA nahi. karmabaMdha karavAthI nAkanA vividha roga thAya che. beindriyAdi gatine pAme che je saMyamita rahe che te kramazaH mokSa gati pAme che. (1) rasanendriya H tenA pAMca viSaya (1) tIkho, (2) kaDavo, (3) kasAyelo (4) khATo, (5) mITho. A pAMca rasamaya sacitta, acitta, mizra, AcArya adhikAra Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa prakAranA padArtho hoya che ema 5 x 3 = 15 thayA 15 zubha ane 15 azubha maLI 30 thayA tene rAga ane dveSa guNatA 60 vikAra rasanendriyanA rasanendriyanI lolupatAne lIdhe mAchalAM akAma mRtyu pAme che. mATe rAga-dveSa upaje tevA rasa bhogave nahi. bhAMgave to samabhAva rAkhe. svAda khAtara jIva bhaviSyamAM muMgo, totaDA ke jIbhanA aneka rogothI pIDita thAya che athavA jyAM jIbha nathI tevI ekendriya jAtimAM utpanna thAya che. je jIbhane vaza rAkhe che te miSTabhASI bane che. tapasvI bane che. kramazaH mokSa pAme che jIbha thAke saMyama pAke. (5) sparzendriya H tenA ATha viSaya (1) karkaza, (2) suMvALo, (3) bhAre, (4) haLavo, (5) zIta, (6) uSNa, (7) rUkSa, (8) snigdha. e ATha sacita, acita mizra e traNe prakAre hoya eTale 24 bheda thayA 24 zubha ane 24 azubha maLI 48 bheda tene rAga-dveSe guNatA 96 vikAra sparzendriyanAM che. | sparzendriyane vaza thaI hAthI jAna gumAve che. mATe rAga-dveSa vadhAranArA sparza sevavA nahi. prApta thayelA sparza para rAga-dveSa karavo nahi, karmabaMdha thavAthI gaDa, guMbaDa, kuSTa Adi aneka rogo tathA apagapaNuM vagere duHkha pAme che. saMyamita banavAthI bhoga upabhoga pratye udAsIna bhAva pragaTa thAya che, kramazaH mokSanA anaMta sukhone prApta kare che. brahmacaryanI nava vADa jema kheDUta khetaranI rakSA mATe cotarapha vADa kare che, tema brahmacArI puruSane brahmacaryanI rakSArthe nava vADa zrI uttarAdhyayana sUtra a. 16 mAM kahI che. Alao thIjaNAiNNo, thokahA ya mnnormaa| saMthavo ceva nArINaM tAsiM iMdiyadarisaNaM / 11 / / kuiyaM ruiyaM gIyaM, hAsabhuttAsiyANi ya paNiyaMbhattapANaM ca, aimAyaM pANabhoyaNaM // 12 // gattabhUsaNamiLU ca, kAmabhogA va dujjayA / narassa'ttagavesissa visaM tAlauDaM jahA // 13 // zrI jaina tatva sAra [91 | Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1). mI. uMdara ane bilADI sAthe rahe to uMdaranuM mRtyu thAya, tevI ja rIte jyAM strI, pazuM ke napuMsaka vasatAM hoya te ja sthAnamAM brahmacArI vase to tenA brahmacaryano nAza thAya che. zrI dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che hattha pAya paDicchinnaM, kana nAsa vigappiyaM / avi vAsasayaM nArI, baMbhayArI vivajjae / (adhya. 8, gAthA - pa6) artha : jenAM hAtha, paga, nAka, kAna chedAyelAM hoya tevI so varSanI vRdhdhA paNa je makAnamAM rahetI hoya tyAM brahmacArIe rahevuM nahi. (2) thI hAM strInA sauMdarya, zRMgAra, hAvabhAvanuM varNana. Adi viSaya vardhaka vikathA karavI nahi. (3) saM. jema ghauMno loTa bAMdhyA pachI tenI pAse bhUruM koLuM rAkhavAthI , loTano kasa uDI jAya che tema strI puruSa eka Asane besavAthI brahmacaryano nAza thAya che. (4) tA. jema surya sAme vadhu samaya jovAthI AMkhanuM teja ghaTe che tema strInA aMga upAMga viSaya budhdhie jovAthI brahmacarya naSTa thAya che. (1) kuM. meghagarjanAthI mora harSa pAme che tema najIkamAM rahetAM daMpatInA zabda sAMbhaLavAthI vikAra utpanna thAya che. 9) pu. saMsAra avasthAmAM bhogavelA bhogonuM smaraNa karavAthI brahmacarya naSTa thAya che. 7) . haMmezA sarasa kAmottejaka AhAra levAthI brahmacarya nAza pAme che () . bhUkhathI adhika khorAka levAthI brahmacaryano ghAta thAya che. (9) mata. sthAna, maMjana, vilepana, zRMgArAdi vaDe zarIranI vAraMvAra vibhuSAkaravAthI brahmacarya nAza pAme che. bAma vicArI brahmacArIjanoe uparokta nava vADa sahita vizudhdha brahmacarya pALavuMjoIe. 92 AcArya adhikAra Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 kaSAyathI mukta p = saMsAra, Aya = lAbha arthAt jenAthI saMsAranI vRddhi thAya te kaSAya. jevI rIte kalaI vinAnA pItaLanA pAtramAM rahela dUdha Adi uttama vastu kaTAyelI (besvAda) banI jAya che tevI ja rIte kaSAya rUpa durguNathI AtmAnA saMyamAdi guNo naSTa bhraSTa thaI jAya che. kaSAyanA 4 prakAra che. (1) krodha, (2) mAna, (3) mArca, (4) lobha. Ama 5 mahAvrata, 5 AcAra, 5 indriya nigraha, 5 samiti, 3 gupti, 9vADa brahmacarya ane 4 kaSAyano nigraha maLI kula 36 guNayukta AcArya bhagavAna hoya che. 36 guNanA dhAraka AcArya (1) jemanI jAti (mAtRpakSa) nirmaLa hoya te 'jAti saMpanna', (2) kuLa (pitRpakSa) nirmaLa hoya, te 'kuLa saMpanna', (3) kALa pramANe uttama saMghayaNa (parAkramI) hoya te 'baLa saMpanna', (4) samacaturasAdi uttama saMsthAna (zarIrano AkAra) hoya te 'rUpa saMpanna', (5) komala (namra) svarUpa hoya te 'vinaya saMpanna', (6) mati zrutAdi, nirmaLa, jJAnavaMta tathA aneka matamatAranAM jJAtA hoya te 'jJAnasaMpanna', (7) zudhdha zradhdhAvaMta hoya te 'darzana saMpanna', 8) nirmaLa cAritrI zudhdhAcArI hoya te 'cAritra saMpanna', (9) apavAda (niMdA) ii lajjita thAya te 'lajjAvaMta', (10) dravyathI upadhi (bhaMDopakaraNa) e o bhAvathI krodhAdi kaSAyoe karI haLavo hoya te 'lAghava saMpanna' (A 10 guNa avazya hoya), (11) pariSaha Avye dhairya dhAraNa kare te 'oyaMsI' (ojasTa), (12) pratibhAzALI hoya te 'teyaMsI' (tejasvI), (13) koInI jALamAM 1 phasAya evI caturAIthI bole te 'vacceti' (varcasI), (14) jasaMsI 'yazavI' (A cAra guNa svAbhAvika hoya che), (15) kSamAthI krodhane jIte te 'aai kohe', (16) vinayathI mAnano parAjaya kare te 'jiyamANe', (17) saraLatAthIAyAno parAjaya kare te jiya mAye', (18) saMtoSathI lobhane jIte te 'jiTaloke', (19) indriyone kAbUmAM rAkhe te 'jiindie', (20) pApanI niMdA re paNa pApInI niMdA na kare tathA niMdakonI darakAra na kare tema ja svalpa nidrale te 'jiyaniMde', (21) kSudhA tRSAdi bAvIsa pariSahane jIte te 'jiya SaDe' zrI jaina tattva sAra 93 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) jIvitanI AzA ane mRtyuno bhaya na rAkhe te 'jIviyAsamaraNa-bhayavimukkA' (A AThano jaya karanAra hoya che.) (23) mahAvratAdimAM pradhAna zreSTha hovAthI 'vayappahANe' (24) kSAnti Adi guNomAM pradhAna hovAthI 'guNappahANe' (25) yathocitta kriyA yathAsamaya kALe kare te kriyAnA 70 guNamAM pradhAna hovAthI 'karaNappahANe', (26) nitya pAlana kare te cAritranA 70 guNamAM pradhAna hovAthI 'caraNappahANe', (27) anAcaraNane niSedhamAM pradhAna arthAt askhalita AjJAnA pravartaka hovAthI 'niggahappahANe', (28) iMdra ke rAjAdithI paNa kSobha na pAme dravya,naya pramANAdinA sUkSma jJAnano nizcaya ka2vAmAM pravINa hovAthI 'nizcaya pradhAna', (29) rohiNI, prajJapti pramukha vidyAnA dhAraka hovAthI 'vidyApradhAna', (30) viSayaapahAra vyAdhinivAra, vyaMtaropasarganAzaka Adi maMtranA jJAtA hovAthI 'maMtra pradhAna' 2 (31) RRgvedAdi cAre vedanA jJAtA hovAthI 'vedapradhAna', (32) brahmacaryamAM sthita hovAthI tathA Atma svarUpanA yathAtathya jJAtA hovAthI (ne mAM nALapha te maLyuM nALapha) ane paramAtma svarUpanA anubhavI hovAthI 'brahmapradhAna', (33) nigamAdi sAte naya sthApavAmAM pradhAna hovAthI 'nayapradhAna', (34) abhigrahAdi niyamanA dhAraka tathA prAyazcitta vidyAnA jJAtA hovAthI 'niyamapradhAna', (35) satya ane acala vacana bolatAM hovAthI 'satya pradhAna' ane (36) dravyathI loko niMdA kare tevAM malina vastrAdi dhAraNa kare nahi ane bhAvathI pAparUpa mela na rAkhe te 'zaucapradhAna' (e 14 guNomAM pradhAna hoya che.) A 36 guNa yukta je sAdhu hoya che temane AcArya pada para sthApe che ane temane caturvidha saMghanA nAyaka banAve che. AcAryanI 8 sampradA gRhastha jema dhana kuTuMbAdinI sampadAthI zobhe che, tevI rIte AcAryajI ATha sampadAthI tathA pratyeka sampadAnA cAra cAra prakAra ema 32 tathA 4 vinayanA guNa maLI kula 36 guNe karI zobhAyamAna hoya che. (1) jJAnAdi pAMca AcAra AcaraNIya che. tenuM AcaraNa kare te 'AcArasaspadA' jenA 4 prakAra (1) mahAvrata, samiti, guptirUpa 13 cAritranA 2 AcAryajI vidhi maMtranA jJAtA hoya paNa upayoga na kare. AcArya adhikAra 94 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNamAM dhRva, nizcala, aDolavRtti niraMtara rAkhe te 'caraNa guNa vajoga jutte' (2) jAtyAdi 8 madanuM mardana karI sadeva nirabhimAnI rahe te 'maddava guNa saMpanna' (3) zIta, uSNa kALamAM gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtrithI adhika vinA kAraNa na rahe ane cAturmAsanA cAra mAsa eka sthAnamAM rahe ema navakalpI * vihAra karatA rahe te 'aniyata vRtti'.0 (4) manohara divya rUpa sampadAnA dhAraka hovA chatAM paNa nirvikArI saumya mudrAvALA rahe te 'acaMcalaguNa'. (2) zAstranA artha paramArthanA jJAtA hoya te bIjI 'sUtra sammadA' tenA 4 prakAra (1) je kALamAM jeTalA zAstra hoya te sarvanA jJAtA hovAthI sarva vidvAnomAM zreSTha hoya te 'yuga pradhAna' (2) zAstrIya jJAnanI pariyaTTaNA (parivartanA) karatAM rahI nizcala jJAnI banavAthI 'Agama paricita' (3) kadApi kiMcitmAtra doSa na lagAve te 'utsarga mArga' ane anivArya kAraNe pazcAtApa yukta kiMcit doSa lAge to prAyazcitta karI zudhdha thaI jAya te 'apavAda mArga' A banne mArganA vidhinA yathAtathya jJAtA hoya te utsarga apavAda kusalA, ane (4) svasamaya (jainadarzana) tathA parasamaya (anya darzana)nAM zAstranA jJAtA hovAthI 'svasamaya parasamaya dakSa' guNa. (3) suMdarAkRti tejasvI zarIranA dhAraka hoya te trIjI 'zarIra sammadA' tenA 4 prakAra (1) potAnA mApathI potAnuM zarIra eka dhanuSya lAMbu hoya te 'pramANopeta' (2) laMgaDo, phUlo, kANo 19 ke 21 AMgaLIvALo ityAdi apaMga doSa rahita hoya te 'akuTaI' (3) badhira aMdhatvAdi doSa rahita hoya te 'pUrNendriya' ane (4) tapa vihArAdi saMyamanA tema ja upakAranA kAryamAM thAke nahIM evA daDha saMghayaNanA dhAraka hoya te 'daDha saMghayaNI' guNa. (4) vAkcAturya yukta hoya te cothI 'vacana sampadA' tenA 4 prakAra (1) koI paNa khaMDana na karI zake tevA sadaiva uttama vacananA bolanAra, koIne tukAre * ravivArathI ravivAra sudhI rahe te eka rAtri ane 5 ravivAra paryaMta rahe te pAMca rAtri eka mAsamAM 5 ravivAra Ave che. jyAM eka dinano AhAra maLe tyAM eka rAtrithI adhika na rahe ane moTuM zahera hoya tyAM pAMca rAtri (eka mahinAthI) adhika na rahe. 0 jJAnAdi guNanI vRdhdhi arthe vRdhdhAvasthA ke rogAdi kAraNe adhika rahevuM paDe to te vAta alaga che. zrI jaina tattva sAra 95 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na bolAve, emanAM vacana sAMbhaLI parapravAdI paNa AnaMdAzcarya pAme te. 'prazasta vacanI' (2) komaLa, madhura, gAMbhIryayukta susvarathI bole te "madhuratA (3) rAga dveSa, pakSapAta tathA kaluSitapaNA rahita bole te "anAzrita" ane (4) gaNagaNATa Adi doSarahita spaSTa bALaka paNa samajI zake tevAM vacana bole te "phuTatA' guNa. (5) zAstra ane graMtha vAMcavAnI kuzaLatA te pAMcamI vAcanA sampadA' tenA ja prakAra (1) ziSyanI yogyatAno jANa, yogya ziSyane te grahaNa karI zake teTaluM ja jJAna Ape. dugdhapAna sApane viSapaNe pariName che tevI rIte kuziSyane ApeluM jJAna durguNavardhaka nIvaDe che tethI tevAne jJAna na de te. (2) samajAya nahi, rUce nahi tevuM jJAna samyak prakAre pariNamatuM nathI ane dIrgha kALa TakatuM nathI ema jANI ziSyane rUce ane te pacAvI zake teTaluM jJAna Ape te 'praNita" (3) je ziSya vizepa budhdhimAna hoya, saMpradAyano nirvAha karavA tathA dharma dIpAvavA samartha hoya tene anyonya kAryomAM thoDo rokI AhAra vastrAdinI zAtA upajAvI tathA protsAhana ApI zIghratAthI sUtra pUrNa karAve te 'nirayApayitA ane (4) jema pANImAM telanuM bindu phelAI jAya tema anyane jJAna pariName te pramANe zabda thoDA ane artha ghaNo evA sarala zabdomAM vAcanA Ape te nirvAhaNA' guNa. (6) budhdhi prabaLa hoya te chaThThI "mati sammadA' tenA ja prakAra (1) zatAvadhAnInI peThe dekhI, sAMbhaLI, cAkhI, suMghelI ke sparzelI vastunA guNane eka ja kALamAM grahaNa kare te "avagraha', (2) ukta pAMcano tatkALa nirNaya kare te "ahA' (3) ukta prakAra vicAraNA karI tatkALa nizcayAtmaka bane te "apAya' ane (4) niNita vastunuM dIrghakALa paryata vismaraNa na thAya, samaya para zIdhra smRtigocara thAya, acUka hAjara javAbI hoya te "dhAraNA" guNa. (7) para pravAdIono parAjaya karavAnI kuzaLatA te sAtamI prayoga sammadA'. tenA 4 prakAra (1) AnI sAthe saMvAdamAM, praznottaramAM huM jItIza ke nahi e pramANe prativAdInI ane potAnI zaktino vicAra karI vAda kare te 'zaktijJAna" (2) vAdI kyA matano anuyAyI che te jANI laI tenA ja matanAM zAstrothI samajAve te puruSajJAna' (3) A kSetranA loko udhdhatAithI apamAna AcArya adhikAra Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare, prathama mIThuM mIThuM bole ane pachI badalI jAya, prativAdIne maLI jAya evA kapaTI to nathI ne? mithyAtvInA ADaMbarathI calita thaI jAya evA asthira to nathI ne? ityAdI kSetrano vicAra karI vAda kare te kSetrajJAna ane (4) kadAca vivAha prasaMgamAM rAjAdinuM Agamana thaI jAya to te rAjAdi nyAyI che ke anyAyI? saraLa che ke kapaTI namra che ke abhimAnI? ityAdi jANa hoya. kemake AgaLa jatAM koI rIte apamAna to nahi kare vagere vicAra karI vAda kare te vastujJAna' (8) sAdhuone upayogI vastuono pahelethI ja saMgraha karI rAkhe te saMgraha sammadA' tenA 4 prakAra (1) bALaka, durbaLa, gItArtha, tapasvI, rogI navadIkSita evA sAdhuono nirvAha thaI zake tevAM kSetro dhyAnamAM rAkhe te "gaNayoga' (2) potAnA ke bahAranA sAdhuone samaya para kAmamAM Ave evA sthAna pATa pATalA parAla vagereno saMgraha rAkhe te "saMsakta" (3) je je kALamAM je je kriyAo karavAnI hoya te te kALamAM te kriyAnA upayogI sAdhanono saMgraha rAkhe te "kriyA vidhi' ane (4) vyAkhyAnadAtA, vAdI 'vijayI vaiyAvaccI ityAdi ziSyono saMgraha rAkhe te "ziSyopasaMgraha guNa. cAra prakAranA vinaya (1) sAdhuone AcaravA yogya guNonuM AcaraNa kare te "AcAra vinaya' tenA 4 prakAra (1) pote saMyama pALe, bIjAne paLAve, saMyamathI DagamagatAne sthira kare te "saMyama samAcArI' (2) aSTamI ane pAkhI Adi parvanA tapa pote kare tema ja bIjA pAse karAve te tapa samAcArI' (3) tapasvI, jJAnI, navadIkSita vagerenuM pratilekhanAdi kArya svayaM kare bIjA pAse karAve te gaNasamAcArI' ane (4) avasarocita pote ekalo vihAra kare, anyane yogya jANI ekalo vihAra karAve te "ekAkI vihAra samAcArI'. (2) sUtrAdino vinaya kare te 'zrata vinaya' tenA 4 prakAra (1) pote bhaNe, bIjAne bhaNAve (2) artha yathAtathya dharAve (3) je ziSya je jJAnano adhikArI hoya tene te jJAna Ape ane (4) AraMbhela sUtra pUrNa karAvI bIjuM bhaNAve. zrI jaina tattva sAra 197] | Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) aMtaHkaraNamAM dharmanI sthApanA kare te nikSepa vinaya' tenA 4 prakAra : (1) mithyAtvane samakitI banAve (2) samakitIne cAritrI banAve (3) samakita cAritrathI bhraSTa thatAMne sthira kare, ane (4) navA samakitI navA cAritrI banAvI dharmanI vRdhdhi kare. (4) kaSAyAdi doSono parighAta (nAza) kare te "doSa parighAta vinaya tenA ja prakAra (1) krodhIne krodhanA avaguNa ane kSamAnA guNa batAvI kSamAvaMta banAve te "krodha paridhAta' (2) viSayathI unmatta banelAne viSayanA avaguNa, zIlanA guNa batAvI nirvikArI banAve te viSaya parivAta" (3) rasa lolupI hoya tene lubdhatAnA avaguNa ane tapanA guNa batAvI tapasvI banAve te "AtmadoSa parighAta'. A 8 saMpadAnA 3ra ane 4 vinaya ema AcAryajInA 36 guNanuM varNana thayuM. AvA jJAna pradhAna, darzana pradhAna, cAritra pradhAna, tapa pradhAna, zUra vIra, dhIra, sAhasika, zAnta, dAtta cAre tIrthanA vAlezvara, jinezvaranI gAdInA adhikArI, jaina zAsananA nirvAhaka, pravartaka Adi Adi aneka guNagaNAlaMkRta AcArya bhagavaMtane mArA trividha trividhe vizuddha bhAve vAraMvAra namaskAra ho. * * * 'aMtaranA eka koDiyAmAM, dIpa baLe che jhAMkho jIvananA jyotirdhara ene nizadina jalato rAkho UMce UMce uDavA kAje, prANa cAhe che pAMkho tujane oLakhuM nAtha niraMjanA evI Apo AMkho " tejasvI cho zAsana sitArA, grahI jene dharmadhUrA ojasvI AcAryothI zobhe, prakAzavaMtI A dharA chatrIza guNothI zobhatAM, AcAryavaMta munIzvarA. AcAryane karuM vaMdanA, sukhadAyI ApanI che girA!' AcArya adhikAra Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 upAdhyAya jeo guru vagere gItArtha mahAtmAonI pAse haMmezA rahI, vinaya bhakti karI, vicakSaNatA pUrvaka tene prasanna rAkhI temanI AjJAnusAra zubhayoga upadhAnatapa (tapazcaryA) AdarIne madhura vacanothI saMpUrNa zAstrono abhyAsa karI pAraMgata thayA che. jeo ghaNA sAdhu tathA gRhasthonI pAtra apAtranI parIkSA karIne yathAyogya jJAnano abhyAsa karAve che, tevA sAdhuone upAdhyAya kahe che. ..... jJAna grahaNa karavAne ayogya vyakti mATe zrI uttarAdhyayana sUtranA 11mAM adhyayanamAM kahyuM che. aha paMcahiM ThANehiM jehiM sikkhA na labbhai / thaMbhA kohA pamAeNaM rogeNAlassaeNa ya // 3 // A pramANe je pAMca kAraNothI hitazikSA meLavAtI nathI te pAMca kAraNa (1) ahaMkAra (2) krodha (3) pramAda (4) roga ane (5) ALasa. jJAna grahaNa karavAne yogya (1) thoDuM hasanAra (2) haMmezA AtmAne damanAra (3) nirAbhimAnI (4) paramArthane zodhanAra (5) potAnA cAritrane thoDe yA ghaNe aMze kalaMka na lagADanAra (6) rasanendriyanA alolupI (7) kSamAvaMta ane (8) satyavAdI e ATha guNavALA manuSyo hitanI vAto grahaNa karI zake che. avinItanAM 14 lakSaNo (1) vAraMvAra krodha kare athavA dIrghakaSAyI (2) nirarthaka kathA vArtA kare (3) sanmitrano dveSa kare, (4) mitranI gupta vAta pragaTa kare (5) jJAnano garva kare (6) potAno vAMka pArakA upara oDhADe (7) mitra para gusso kare, (8) saMbaMdha rahita (meLa vagaranuM) bhASaNa kare (9) drohI (10) ahaMkArI (11) ajitendriya (12) asaMvibhAgI (maLelI vastu samabhAve vaheMcI na Ape te) (13) apratItakArI (14) ajJAnI. e pramANe 14 avaguNavALAne avinIta kahe che. evAne jJAna yathAtathya pariNamatuM nathI, UlaTuM nukazAna kAraka nIvaDe che. vinItanA 15 lakSaNo (1) gatimAM zAMta, nivAsasthAne zAMta, vANImAM zrI jaina tattva sAra 99 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMta ane bhASAmAM zAMta ema cAra prakAre sthira ke zAMtasvabhAvI (2) saraLa cittavALo (3) kutUhala rahita (4) koInuM apamAna ke tiraskAra na karanAra (5) vadhu samaya krodha na rAkhanAra (6) mitrothI haLamaLIne rahenAra (7) jJAnanA garva rahita (8) potAnA doSa pragaTa karanAra paNa bIjA upara ALa nahi caDAvanAra (9) svadharmI upara krodha na karanAra (10) duzmananA guNane paNa vakhANanAra (11) koInI chAnI vAta pragaTa na karanAra (12) vizeSa ADaMbara na karanAra (13) tattvane jANanAra (14) jAtivaMta (15) lajjAvaMta tathA jitendriya e 15 guNo dhAraNa karanAra vinIta kahevAya. evA vinIta ghaNI saraLatAthI jJAna grahaNa karI zake che ane bhaviSyamAM svaparahita sAdhI zake che. upAdhyAyajInA 25 guNo gAthA : vIrasaMga vaDa vRddhA 2UT rara nu | pabbhAvaNA joga niggo, uvajjhAya guNaM vaMde // artha : (1 thI 12) 12 aMganA pAThaka, (13 thI 14) karaNa sittarI caraNa sittarInA guNayukta (15 thI 22) ATha prabhAvanAthI jaina dharmane dIpAve (23 thI 25) mana, vacana, kAyAnA yogane kAbUmAM rAkhe tevA guNayukta upAdhyAyane vaMdana karuM chuM. dvAdazAMga sUtra : jema aMga (zarIra)nA AdhAre jIva jagatamAM rahe che, tevI ja rIte jJAnanA AdhArathI dharma A vizvamAM rahe che. AvA mukhya jJAnamaya je graMtho che tene aMga sUtra kahe che te bAra che. (1) AcArAMga sUtra: tenA be zruta skaMdha che, temAM prathama zrutaskaMdhanA 9 adhyayana che. (1) "zastra parijJA adhyayana' tenA sAta uddezA che. jemAM anukrame dizAonuM, pRthvIkAyana, akAyanuM, agnikAyanuM, vAyukAyanuM, vanaspatikAyanuM ane trasakAyanuM kathana che. (2) "loka vijaya adhyayana' tenA cha uddezA che. jemAM anukrame viSaya tyAganuM, mada tyAganuM, svajanathI mamatva tyAganuM. dravyathI mamatva tyAganuM ane hita zikSaNanuM kathana che. 100 upAdhyAya adhikAra Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) "zItoSNIya adhyayana' tenA 4 udde zA che. jemAM kramazaH supta tathA jAgRtanuM, tattvajJa-atattvajJanuM, pramAda tyAganuM ane "je eka jANe te sarva jANe'nuM kathana che. (4) "samyakatva adhyayana' tenA 4 uddezA che. jemAM anukrame dharmanuM mULa dayA, sajJAna, ajJAna, sukha prAptino upAya ane susAdhunAM lakSaNanuM kathana che. (5) "AvatI keyAvaMtI' (bIjuMnAma "lokasAra") adhyayana tenA cha uddezA che, jemAM kramazaH viSayAsakta sAdhu nahi, sAvaghAnuSThAnanA tyAgI te sAdhu, aparipakva sAdhu ekalA na vicare, jJAnI ajJAnImAM zuM taphAvata ane pramAdI apramAdImAM zo taphAvata tenuM varNana che. (6) "dhUtAkhya adhyayana' tenA pAMca uddezA che, jemAM kAmAsakatanA duHkhanuM, rakta viraktanA duHkha sukhanuM, jJAnI sAdhunI dazAnuM, gaurava (traNa gArava) tyAganuM ane uttama sAdhunAM lakSaNanuM kathana che. (7) "mahA parijJA' (A adhyayana viccheda gayuM che.) . (8) vimokSa' tenA ATha uddezA che. temAM matAntara ane sAdhu akalpanikano parityAga, zaMkAnuM nivAraNa, vastra tyAMganuM ane bhakta pratyAkhyAna maraNa, iMgita maraNa ane pAdapogamana maraNa, A traNe paMDita maraNanI vidhi che. (9) "upadhAna zruta' tenA cAra uddezA che. jemAM anukrame mahAvIra svAmI vastra sahitanuM, mahAvIra svAmInA sthAnanuM, mahAvIra svAmInA pariSahonuM, mahAvIra svAmInA AcAra ane tapanuM varNana che. bIjA gruta skaMdhanAM 16 adhyayano che. temAM anukrame (1) piMDeSaNA' temAM AhAra levAnI vidhi (2) "zayyA" sthAnakanI vidhi (3) "iryAkhyA" IryA samiti (4) bhASA samitinuM (5) "vaaiSaNA' vastra levAnI vidhinuM (6) pAraiSaNA' pAtra grahaNa karavAnI vidhi (7) "avagraha-AjJA levAnI vidhi (8) "ceSTikA' UbhA rahevAnI vidhi (9) "nisahiye besavAnI vidhi (10) 'uccAra pAsavaNa' laghunIta vaDInIta paraThavavAnI vidhi (11) "zabda-zabda sAMbhaLavAnI vidhi (12) "rUpAkhyA' rUpa jovAnI vidhi (13) "prakriyAgRhastha pAse kAma karAvavAno vidhi, (14) "anyonyakriyAkhyA' paraspara kriyA karavAnI vidhi (15) bhAvanAkhyA' mahAvIra svAmInA cAritranuM tathA pAMca zrI jaina tattva sAra 101 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvratanI 25 bhAvanAnuM kathana ane (16) 'vimukta' adhyayana temAM sAdhunI upamAnuM varNana che. AcArAMga sUtranAM agAu 18000 pada * hatAM have mULamAM phakta 2500 zloka che. (2) sUyagaDAMga sUtra : tenA paNa be zruta skaMdha che. prathama zruta skaMdhanAM 16 adhyayana che. (1) 'svasamaya parasamaya' adhyayanamAM bhUtavAdI, sarvagata vAdI, tajjava taccha2IravAdI, akriyAvAdI, AtmavAdI, aphalavAdI, niyativAdI, ajJAnavAdI, kriyAvAdI, izvaravAdI, devavAdI, iMDAmAMthI loka utpanna thayo vagere mata matAntaronuM svarUpa darzAvyuM che. tathA keTaluMka sAdhunA AcAranuM kathana che. (2) 'vaitAlaya' adhyayanamAM zrI RSabhadevajInA 98 putrone upadeza che tathA viSaya tyAgavAnI yukti ane dharmanuM mAhAtmya batAvyuM che. (3)'upasarga parijJAkhyA' adhyayanamAM zrIkRSNa ane zizupAlanA dRSTAMtathI vIratva kAyaratvanuM varNana karyuM che. tathA svajanonA pariSahano adhikAra che. (4) 'strI parijJA' adhyayanamAM strI cAritranuM, strInA saMgathI duHkha prAptinuM kathana che. (5) 'naraka vibhakti' adhyayanamAM narakanAM duHkhonuM varNana che. (6) 'vIra stuti' adhyayanamAM mahAvIra prabhunI stuti aneka upamAo sahita karelI che. (7) 'kuzIla paribhASA' adhyayanamAM paramatanA kuzIla ane svamatanA suzIlanuM kathana che tathA hiMsAnuM khaMDana karyuM che. (8) 'vIryAkhyA' adhyayanamAM bAlavIrya ane paMDitavIryanuM svarUpa che. (9) 'dharma' adhyayanamAM dayAdharmanuM tathA sAdhunA AcAranuM varNana che. 32 akSarano eka zloka evA 15,08,86,840 zlokanuM eka pada gaNAtuM hatuM. A kathana digambara AmnAyanA 'bhagavatI ArAdhanA' zAstramAM che. upAdhyAya adhikAra |102 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) 'samAdhi' adhyayanamAM dharmanuM sthAna je samAdhibhAva che. tenuM svarUpa darzAvyuM che. (11) 'mokSamArga' adhyayanamAM sAdhunA AcAranA mizra praznottara che. (12) 'samavasaraNa' adhyayanamAM kriyAvAdI vagere cAre vAdIonA matanuM khaMDana karyuM che. (13) 'yathAtathya' adhyayanamAM svacchaMdAcArI tathA avinItanAM lakSaNa tathA zudhdhAcArI dharmopadezakanAM lakSaNa batAvyAM che. (14) 'graMthAkhyA' adhyayanamAM ekalavihArI sAdhunAM doSa batAvI hitazikSA ApI che. (15) 'AdAnAkhyA' adhyayanamAM zradhdhA, dayA, vIratva, daDhatA Adi mokSanA sAdhanonuM kathana che. (16) 'gAthA' adhyayanamAM sAdhunAM 4 nAmonA guNa batAvyA che. A sUtranA bIjA zrutaskaMdhanAM 7 adhyayana che. (1) 'poMDarika' adhyayanamAM puMDarika kamaLanA dRSTAMtathI cAre vAdIonuM svarUpa samajAvyuM che. ane pAMcamAM madhyastha udhdhAra karyo te batAvyuM che. (2) 'kriyA sthAna' adhyayanamAM 13 kriyAnuM kathana che. (3) 'AhAraprajJA' adhyayanamAM jIvone AhAra grahaNa karavAnI rItanuM tathA utpattinuM kathana che. (4) 'pratyAkhyAna' adhyayanamAM duHpratyAkhyAna ane supratyAkhyAnanuM svarUpa che. tathA aviratithI duHkhaprAptinuM kathana che. (5) 'anAcAra zrutAkhyA' adhyayana mAM anAcAranA doSanuM tathA zUnyavAdInA matanuM khaMDana karyuM che. (6) 'ArdrakumAra' nuM adhyayanamAM ArdrakumAre paramatavAdIonI sAthe dharmacarcA karI te adhikAra che. (7) 'udaka peDhAla putra' nuM adhyayanamAM udaka peDhAla putra zrI gautama svAmI sAthe carcA karI te adhikAra che. zrI jaina tattva sAra 103 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sUyagaDAMga sUtranA pahelAM to 36O)0 pado hatAM hAla 2100 zloka mULanA che. (3) ThANAMga sUtra : teno eka zruta skaMdha che ane 10 sthAna (adhyayano) che. pahelA sthAnamAM eka eka bola, bIjA ThANAmAM be be bola. trIjA ThANAmAM traNa traNa bola ema anukrame dasamA ThANAmAM dasa dasa bola. A saMsAramAM koNa koNa che teno adhikAra che. dvibhaMgI, tribhaMgI, cobhaMgI, saptabhaMgI uparAMta sUkSma bAdara aneka bAbatonuM jJAna che. tathA sAdhu zrAvakanA AcAra vicAranuM kathana che. A sthAnanI gaNatarI karatAM vidvAna loko jyAre cobhaMgI goThave che tyAre jJAnarasanI adbhuta jamAvaTa ane AnaMdanI relamachela thAya che. zrI ThANAMgasUtramAM pahelAM to 42000 pada hatAM. hAla 3770 zloka mULa (4) samavAyAMga sUtra : teno paNa eka ja zrutaskaMdha che. adhyayana nathI. AmAM eka be yAvat so, hajAra, lAkha ane kroDAkroDa bola saMsAramAM kyAM kyAM lAbhe che tenuM saMkSipta kathana che ane dvAdazAMgInI saMkSipta huMDI paNa AmAM che tathA jyotiSacakra, daMDaka, zarIra avadhijJAna, vedanA, AhAra AyubaMdha, virAdhaka saMghayaNa, saMsthAna, traNe kALanA kulakara, vartamAna covIsInA lekha, cakravartI, baLadeva, vAsudeva, prativAsudevanAM nAma, tenAM mAtApitAnAM pUrvabhavanAM nAma tIrthakaranA pUrvabhavanAM nAma, iravata kSetranI covIsI vagerenAM nAma che. A zAstra anekavidha gahana jJAnano khajAno che. A sUtranAM pahelAM 164000 pada hatAM. have to mULanA 1667 zloka (5) vyAkhyA prajJapti (bhagavatI sUtra) AmAM eka ja zruta skaMdha ane 41 zatakanA 1000 uddezA che. zrI gautama svAmIe mahAvIra prabhune pUchelA 36000 praznottara tathA bIjA paNa aneka praznottara che. (1) prathama zatakanA pahelAM uddezAmAM navakAra, brAhmI lipi, namotthaNa, gautamasvAmInA guNa, 9 praznottara, AhAranA 63 bhAMgA, bhavanapati, sthAvara, vikasendriya AtmAraMbhI, saMvuDa, asaMvuDa, avirati ane vyaMtara devonA sukhanuM kathana che, bIjA udezAmAM narakanI legyAno saMciThThaNa kALa, bAra prakAranA jIva 104 upAdhyAya adhikAra Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devalokamAM jAya tathA asaMjJInA AyuSyanuM kathana che, trIjA uddezAmAM kAMkSA mohanIya karma ane ArAdhakanAM lakSaNa batAvela che, cothA uddezAmAM karmaprakRti, apakramaNa, karma bhogavyA vinA mokSa nahi. pudgala, jIva chabastha, ane kevaLInuM kathana che, pAMcamA uddezAmAM narakanuM, bhavanapatinuM, pRthvInuM, jyotiSanuM, vaimAnikanuM varNana che tathA kaSAyanA bhAMgA ane daMDaka che. chaThThA uddezAmAM sUrya dRSTi viSaya, lokAloka, kriyA, rohA aNagAranA praznottara, lokanI sthiti tathA AdhAra, jIva ane pudgala saMbaMdha ane sUkSma varasAdano adhikAra che. sAtamA udde zAmAM nArakInI utpati, vigraha gati, devanI durgA garbhotpati, mAtA pitAnA aMga, ane garbhano jIve naraka ane svargamAM jAya teno adhikAra che, AThamA udde zAmAM ekAMta bAla paMDitanuM Ayu, mRgavadhakanI kriyA, agni saLagAvavAnI kriyA, jaya parAjayanuM kAraNa ane vIrya avIryanuM kathana che. navamA uddezAmAM guru laghunA praznottara, susAdhunuM, eka samayamAM AyubaMdhanuM, prAsuka AhAranuM ane asthira padArthanuM kathana che. dasamA uddezAmAM anyatIrthI tathA eka samayamAM be kriyAnuM kathana che. (2) bIjA zatakanA : pahelA uddezAmAM zvAsocchavAsanuM, prAsukabhojI sAdhunuM, baMdhaka saMnyAsInuM, sAMta ananta jIvanuM, sidhdhanuM bAla paMDita maraNanuM, bhikSunI pratimAnuM tathA guNaratna saMvatsara tapanuM varNana che, bIjA udde zAmAM samudyatanuM varNana che, trIjA uddezAmAM 8 pRthvInuM varNana che, cothA uddezAmAM indriyonuM kathana che. pAMcamAM uddezAmAM garbhasthitinuM, manuSyanA bIjanuM, eka jIvanA pitAputranuM, maithunamAM hiMsAnuM, tuMgIyA nagarInA zrAvakonuM ane drahanA garama pANInuM kathana che. chaThThA uddezAmAM hAriNI (avadhAriNI) bhASAnuM kathana che. sAtamA uddezAmAM devatAno adhikAra che. AThamA uddezAmAM asurendranI sabhAnuM varNana che. navamA uddezAmAM aDhI dvIpanuM varNana che ane dasamA uddezAmAM AkAzAstikAya tathA utthAnAdinA guNa che. (3) trIjA zatakanA : pahelA uddezAmAM indronI ridhdhinuM, tiSyagupta aNagAranuM, kurudatta aNagAranuM, tAmalI tApasanuM, saudharmendra- izAnendranA jhaghaDAnuM tathA sanakumArendranA pUrvabhavanuM varNana che, bIjA udde zAmAM asurakumAra, vaimAnika devanI corInuM, asurakumAra saudharma devaloke gayA tenuM, pUraNatApasanuM ane vajanI gatinuM varNana che. trIjA uddezAmAM maMDita pUtra gaNadharanA praznottara, zrI jaina tattva sAra 105 | Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtakriyAnuM ane samudranI bharatInuM varNana che, cothA uddezAmAM sAdhunA ane devanA jJAnanA bhAMgAnuM, vAyukAyanA vaikriyanuM, vAdaLAMnAM vicitra rUpa ane parabhavanI lezmAnuM kathana che pAMcamAM uddezAmAM sAdhunuM vaikriya rUpa banAvavAnuM varNana che. chaThThA uddezAmAM vibhaMgajJAnanuM, sAtamA uddezAmAM cAra lokapAlanuM, AThamA uddezAmAM dasa prakAranAM devatAnuM, navamA uddezAmAM indronI pariSadanuM varNana che. (4) cothA zatakamAM H IzAnendranA cAra lokapAlanuM, temanI rAjadhAnInuM, nArakInuM ane lezyAnuM varNana che. (5) pAMcamAM zatakanA H pahelA uddezAmAM cAre dizAmAM sUryodayanuM dina rAtrinuM parimANa, Rtu pariNamavAnuM ane aDhIdvIpanuM, sUryodayanuM kathana che. bIjA uddezAmAM vAyukAyanuM, dhAnya, dhAtu AdinuM ane lavaNa samudranuM kathana che. trIjA uddezAmAM AyuSyanuM kathana che, cothA uddezAmAM chadmastha ane kevaLInuM, hasavAthI tathA nidrAthI karmabaMdhananuM, hariNagameSI deva ane garbhaharaNanuM, evaMtAkumAre pAtaruM pANImAM tarAvyAnuM, zukra devalokanA devonuM, deva asaMyatinuM devatAnI ardhamAgadhI bhASAnuM, cAra pramANanuM, anuttara vimAnavAsI devanA praznottaranuM, kevaLI noIndriya che ane pUrvadhArI sAdhunI zaktinuM varNana che. pAMcamA uddezAmAM chadmastha sidhdha na thAya tenuM ane bharatakSetranA 15 kulakaranA nAma che. chaThThA uddezAmAM alpAyu ane dIrghAyu, zubha Ayu ane azubha Ayu kevI rIte baMdhAya, corInA mAlanI vastu levA- vecavAvALAnI kriyAnuM, agni saLagAvanAra karatAM bujhAvanAra ne ochuM pApa lAge te, dhanuSyanA bANanI kriyAnuM, nA2kI jIvo 400-500 yojana sudhI narakalokamAM ThAMsoThAMsa bharelA che tenuM, sadoSa sthAnakanuM, AcAryAdikanA sanmAnathI mokSa prAptinuM ane kalaMkano badalo laMkathI maLavAnuM kathana che. sAtamA uddezAmAM paramANu pudgalanuM ane pAMca hetunuM kathana che. AThamA uddezAmAM nArada putra nigraMthanI carcA, jIvanI avasthitatA, sovacayA sAvacayAnuM kathana che. navamA uddezamAM rAjagRhInuM, udyota tathA aMdhakAranuM, manuSya lokamAM ja kALa hovAnuM, asaMkhya lokanuM, anaMta ahorAtrinuM kathana che. dasamA uddezAmAM caMdramAnA nivAsasthAnanuM varNana che. (6) chaThThA zatakanA : pahelA uddezAmAM mahAvedanA mahAnirjarAnI cobhaMgI tathA karaNavedanA ane nirjarAnuM, bIjA uddezAmAM AhArano adhikAra, trIjA upAdhyAya adhikAra |106 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezAmAM vastra karmanuM dRSTAMta ane karmanA 16 dvAra, cothA uddezAmAM jIva, kALa, sapradezI - apradezInuM tathA 24 daMDakamAM pratyAkhyAnanuM, pAMcamA uddezAmAM tamaskAyanuM, kRSNarAjInuM tathA lokAMtika devonuM varNana che. chaThThA udezAmAM naraka ane devanA AvAsanuM ane mAraNAMtika samuddAtanuM kathana che sAtamA uddezAmAM dhAnyanI yoninuM kALa pramANa che tathA pahelA ArAnuM varNana che. AThamA uddezAmAM narakanuM, cha prakAranA AyubaMdhanuM, lavaNa samudranA pANInuM kathana tathA dvIpa samudronA nAma che. navamA uddezAmAM eka karmanI sAthe anya karma bAMdhavAnuM, devatAnAM vaikriyanuM, zudhdhAzudhdha lezyAnuM varNana che. dasamA uddezAmAM sukha duHkhanAM pudgalanuM, jIva ane caitanya ekanuM, jIva ane prANa alaganuM, bhavya abhavyanuM, sukha duHkhanuM, AhA2nAM kSetranuM ane kevaLI noIndriyanuM kathana che. (7) sAtamA zatakanA H prathama uddezAmAM AhA2ka aNAhA2ka, lokanA saMsthAnanuM, zrAvakanI sAmAyikanuM, pRthvI khodatAM trasanA ghAtaka nahIM hovAnuM, zudhdha AhAradAtA sahAyaka thaI mokSa prApta karavAnuM, karmarahita jIvanI gati gamana karavAnuM, sAdhune kriyA, iMgAla, dhumra, kSetrAtikrAMta, kAlAtikrAMta, mArgatikrAMta, zAstrAtIta, eSaNIya, gaveSaNa, sAmudANI, AhAranA arthanuM varNana che. bIjA uddezAmAM supratyAkhyAna, duSpratyAkhyAnanuM ane jIva zAzvata azAzvatanuM svarUpa che. trIjA udezAmAM vanaspatikAya, anaMtakAyanuM, lezyAnusAra karmasaMcayanuM, vedanA nirjarAnuM ane nA2kInI sAtA asAtAnuM varNana che. cothA uddezAmAM saMsArI jIvanuM, pAMcamA uddezAmAM khecaranI traNa yoninuM, chaThThA uddezAmAM ahIM Ayu bAMdhe tyAM bhogave, ahIM alpa vedanA tyAM mahAvedanA, Abhoga nivartita Ayu, anAbhoga nivartita AyunuM, 18 pApathI karkaza karmabaMdhananuM, dayAthI zAtA prApta karavAnuM, duHkha devAthI duHkha prApta karavAnuM ane chaThThA ArAnuM varNana che. sAtamA uddezAmAM saMvRtta sAdhunI kriyAnuM, kAmabhoganuM, avadhi parama avadhinuM, asaMjJInI akAma vedanAnuM kathana che. AThamA uddezAmAM hAthI ane kaMthavAnA samAna jIvanuM, dasa saMjJAnuM ane narakanuM varNana che, navamA uddezAmAM sAdhunA vaikriyanuM, koNika ane ceDA rAjAnA saMgrAmanuM, zakrendra koNika rAjAnA mitra, saMgrAmamAM mare te deva kevI rIte thAya tenuM kathana che, dasamA uddezAmAM anyatIrthInuM, pApa puNyanuM, agni saLagAvanAra karatAM bujhAvanAra alpakarmI, zrI jaina tattva sAra 107 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acitta pudgala prakAzavAnuM ane tejolezyAnuM kathana che. (8) AThamA zatakanA pahelAM uddezAmAM prayogasA, mizraNA ane visasA, pudgalonuM, bIjA uddezAmAM sApa vIMchI ane manuSyanA viSanuM, chadmastha dasa vAto na jANe tenuM tathA jJAna ane ajJAnanuM kathana che. trIjA udde zAmAM vRkSonA prakAra, zarIranA TukaDAmAM pradezanuM, pRthvInA carAcaramanuM kathana che. cothA uddezAmAM pAMca kriyAnuM varNana che. pAMcamAM uddezAmAM corI konI hoya, gatakALanA pratikramaNAdinuM ane gozALAnA zrAvakanuM varNana che. chaThThA uddezAmAM sAdhune zudhdha AhAra ApavAthI ekAMta nirjarA, azudhdha ApavAthI alpa pApa bahu nirjarA, tathArUpa asaMyatIne devAmAM pApa, je sAdhune mATe AhAra lAvyA hoya te ja sAdhune Apavo, AlocanAno arthI mare to paNa ArAdhaka, dIpakanuM ane zarIranI kriyAnuM kathana che. sAtamA uddezAmAM sthavira ane anyatIrthinI gati pravAhanuM kathana che. AThamAM udde zAmAM guru pudgalonI gatinA samUhanuM, pAMca vyavahAranuM, iriyAvahI ane sAMparAyika kriyAnA bhAMgA tathA 22 pariSada kayA karmathI hoya te, sUryanA tApanuM, aDhIdvIpanI aMdara bahAra, jyotiSInuM kathana che navamAM uddezAmAM baMdhanuM ghaNA vistArathI varNana che. dasamA uddezAmAM jJAna kriyAnI cobhaMgI che, jJAnAdi traNe ArAdhanAno adhikAra che. pudgala pariNAma, karma, jIva pudgala pudgalInuM svarUpa che. (9) navamA zatakanA : pahelA udezAmAM jaMbudvIpanuM varNana che. bIjA uddezAmAM aDhIdvIpanA jyotiSInI saMkhyA che. trIjA udde zAthI trIsa uddezA sudhI dakSiNa dizAnA 28 aMtara dvIponuM varNana che. ekatrIsamAM uddezAmAM asoccA kevaLInuM varNana che. batrIsamA udde zAmAM gAMgeya aNagAranA bhAMgA. tetrIsamAM udezAmAM RSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdA brAhmaNIno ane jamAlIno adhikAra che. cotrIsamA uddezAmAM puruSa, ghoDAnI ghAta, RSine mAranAra anaMta jIvano ghAtaka, ekane mAratAM anekathI vera kare ane sthAvaranA zvAsocchavAsanuM varNana (10) dasamA zatakanA : pahelA udde zAmAM dizAnuM tathA pAMca zarIranuM kathana che. bIjA udezAmAM saMvRtta sAdhunuM, yoninuM, vedanAnuM, ane AlocanAthI ArAdhanAnuM kathana che. trIjA uddezAmAM AtmaridhdhinuM, alparidhdhinuM, maharNika devanuM, azvanA zabdanuM ane bhASAnuM kathana che. cothA uddezAmAM trAyanTiMzaka 108 upAdhyAya adhikAra Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devanuM, pAMcamA uddezAmAM agramahiSI devInuM ane chaThThA uddezAmAM saudharma sabhAnuM tathA uttara dizAnA 28 aMtaradvIpanuM varNana che. (11) agiyAramA zatakanA : ATha uddezAmAM anukrame utpalanuM, sAlanuM palAzanuM, kuMbhInuM, nAlikanuM, padmapatranuM, karNikAnuM ane nalinInuM varNana che. navamA uddezAmAM zivarAja RSinuM varNana che. dasamAM uddezAmAM lokAlokanuM pramANa agiyAramAM uddezAmAM sudarzana zeThanuM ane mahAbala kumAranuM varNana che. bAramA uddezAmAM AlaMbhikA nagarInA zrAvakanuM, pulonuM ane parivrAjakanuM kathana che. (12) bAramA zatakanA : pahelA uddezAmAM zaMkha, pokhalIjI zrAvakanuM varNana che. traNa jAgaraNAnuM, paraspara kalezathI karma baMdhanuM svarUpa, bIjA udde zAmAM jayaMtizrAvikAnA praznottara, trIjA uddezAmAM narakanAM nAma gotra, cothA uddezAmAM paramANu pudgalanuM, pugala parAvartananuM varNana, pAMcamAM uddezAmAM cAra kaSAyanA nAma ane rUpI arUpIno thoka, chaThThA uddezAmAM caMdra sUryanAM grahaNa, rAhunuM kathana, sAtamAM uddezAmAM jIve sarva loka sparyo, sarva jIvo sAthe sarva prakAranA saMbaMdha joDayAM. AThamAM uddezAmAM devatA nAganI maNimAM utpanna thaI pUjAvAnuM. ane hiMsaka pazu durgatimAM jAya tenuM kathana che. navamA uddezAmAM pAMca devano thokaDo, dasamA uddezAmAM ATha AtmAno paraspara saMbaMdha, AtmAnA praznottara che. (13) teramA zatakanA : pahelA udezAmAM narakAvAsamAM jIvanI utpatti ane vezyAnAM sthAna, bIjAmAM devasthAna, trIjAmAM devatAnI paricAraNAno adhikAra, cothAmAM narakanuM, traNa lokanuM, dasa dizAnA lokanuM, astikAyanuM ane loka saMkoca vistAranuM kathana che. pAMcamAmAM traNa prakArano AhAra, chaThThAmAM bhAMgA, camaracaMcA rAjadhAnInuM ane udAyana rAjAnuM varNana che. sAtamAmAM bhASAnuM ane pAMca mRtyunuM kathana che. AThamAmAM karma prakRtinuM svarUpa, navamAmAM gaganagAmI sAdhunuM kathana, dazamAmAM chaMbasthanA samudyAtanuM varNana che. (14)caudamA zatakanA pahelA uddezAmAM sAdhunuM maraNa, parabhava gati anantara paraMparanuM kathana, bIjAmAM yakSanA unmAdathI mohano unmAda, jvara, kALathI ane indrathI varasAda varase, tamaskAyamAM devakRta kAryanuM kathana, trIjAmAM sAdhunI vacce thaI deva na jaI zake, 24 daMDakamAM satkAra, devanI vacce thaI deva zrI jaina tattva sAra 109 | Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI zake. ane narakamAM pudgala pariNAma, cothAmAM pudgala, sukhaduHkhanI joDa, paramANunuM svarUpa ane carAcaramanuM kathana che. pAMcamAmAM 24 daMDakanA jIvo agnimAM jAya che? dasa sukha ane 24 daMDakamAM devone pudgala grahaNa karavAnuM, chaThThAmAM AhAra pariNAma ane indronA bhogano adhikAra sAtamAmAM bhagavAna mahAvIra pratye gautama svAmIno prema, dravyAdinI tulanA bhakta pratyAkhyAnIno AhAra ane lava saptama devanuM kathana che. AThamAmAM ratnaprabhAthI vaimAnika sudhInuM aMtara, zAla vRkSanuM varNana, aMbaDa saMnyAsInA 700 ziSyono AcAra, devanAM sukha ane zakti, jAMbhaka devonuM kAma, navamAmAM sAdhunA karma, vezyA, sukhadu:khanA pudgala, deva hajAro rUpo banAvI hajAro bhASA bole. sUrya zuM che? adhika dIkSita, adhika tejolezI. dasamAmAM kevaLI sidhdhane jANe, kevaLIne badhA dekhe. (15) paMdaramA zatakamAM : eka uddezo che. temAM gozALI nimittajJAna bhaNyo. tejovezyA prApta karI, jinanAma dharAvyuM bhagavaMta pAse gayo, sAta paTTalAdi mithyAvAda karyo, be sAdhuone bALyA bhagavaMtane bALavA jatAM pote ja baLyo, maratI vakhate samyakatva prApta karyuM. revatI gAthApatnI e koLApAka vahorAvyo, bhagavAna zAtA pAmyA, AgalA bhavamAM sumaMgala sAdhu gozALAnA jIvane bALaze, gozALo anaMta saMsAra rakhaDI daDhapratijJa kevaLI thaI mokSamAM jaze vagere kathana che. (16) soLamA zatakanA pahelAM udde zAmAM agni vAyuno saMbaMdha, bhaThThI sANasInI kriyA, jIvanI adhikaraNI kriyA, bIjAmAM zArIrika mAnasika duHkha, zakrendra bhagavAnane AjJA ApI, ughADe moDhe bolatAM pApa, jIvakRta karma, trIjAmAM jIva svayaMti karma veda, sAdhunA auSadhopacAramAM kriyA nahi. cothAmAM tapanuM phaLa, tapathI karmakSayanuM daSTAMta, pAMcamAmAM zakrendrathI uparanA devo adhika tejavAna, deva riddhi kevI rIte maLe? chaThThAmAM svapnano adhikAra, tIrthaMkaranI mAtA dekhe te 14 svapna, mahAvIra svAmIe dekhelAM 10 svapna, mokSagatinAM 16 svapna, sAtamamAM be prakAranA upayoga, AThamAmAM lokanuM, dizAmAM jIvapradezanuM, eka ja samayamAM paramANu lokAMta sudhI jAya, varasAdamAM hAtha laMbAvatAM pApa, navamAmAM balendranI sabhA, dasamAmAM avadhijJAna, agiyAramAmAM dIpakumAranuM kathana ane bAramAmAM udadhikumAranuM kathana. 110. upAdhyAya adhikAra Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) sattaramA zatakanA : prathama uddezAmAM udAyana ane bhUtAnanda hAthInuM kathana tathA kriyAnuM kathana, bIjAmAM dharma adharmI, paMDita bAla vratIavratInuM kathana, trIjAmAM zailezI halanacalana na kare, pAMca prakAre halanacalana, mokSanAM phaLa, cothAmAM prANAtipAtAdi kriyA, duHkha AtmakRta, pAMcamAmAM izAnendranI sabhA, chaThThAthI bAramA sudhI sthAvaranuM kathana, teramAMthI sattaramAM sudhI bhavanapati devonuM kathana. (18) aDhAramA zatakanA : pahelA uddezAmAM carAcaramanuM, bIjAmAM kArtikazeThano adhikAra, trIjAmAM pRthvI Adi manuSya thAya, carama nirjarAnAM pudgala loka sparze. dravya baMdha bhAvabaMdha, pApa karyuM ane karaze temAM pharaka, nArakInA AhAra pariNAma, cothAmAM 18 pApa, 18 dharma, chakAya, cha dravya, kRtyummAdi, pAMcamAmAM be deva be nArakI bhalAM bUrA kevI rIte? vartamAna Ayu veda, AgaluM bAMdhe. chaThThAmAM bhramara popaTano varNa, paramANu skaMdha, sAtamAmAM kevaLI satya ja bole, upadhi parigraha traNa prakAre, supraNidhAna, duSmaNidhAna, maMDuka zrAvake anyamatIne harAvyo, devatA rUpo banAvI paraspara laDe, deva rucaka dviIpa sudhI jaI zake, AThamAmAM sAdhune kUkaDInA IMDAnI kriyA, gautama svAmI sAthe anya tIrthanI carcA, chadmastha paramANu na dekhe. navamAmAM bhavya dravya nArakInuM kathana, dasamAmAM bhAvitAtmA sAdhu zastrathI chedAya nahi, vAyu paramANune sparze, mahAvIra svAmI somila brAhmaNanA praznottara. (19) ogaNIsamA zatakanA : pahelA bIjA uddezAmAM lezyAdhikAra, trIjAmAM pRthvI AdinAM 12 dvAra, sUkSma bAdarano alpabadutva, pAMce sthAvaramAM sUkSma bAdaranuM dRSTAMta, pRthvInA zarIranI sUkSmatA, saMghaTTAthI duHkha, cothAmAM Azrava kriyA nirjarA vedanAnA 16 bhAMgA, pAMcamAmAM carama paramano adhikAra, 24 daMDaka, chaThThAmAM dvIpa samudranAM parimANa, sAtamA mAM naraka devanA vAsa, AThamAmAM nivRttinA 8ra bola, navamAmAM karaNanA papa bola. (20) vIsamA zatakanA : pahelA uddezAmAM trasa tiryaMcano AhAra, bIjAmAM lokAlokamAM AkAza, trIjAmAM 18 pApa, cothAmAM pAMca indriyono upacaya, pAMcamAmAM bhAMgA, chaThThAmAM 5 sthAvara AhAra grahaNa utpatti pahelA ke pachI, sAtamAmAM traNa baMdha karmo upara, AThamAmAM karmabhUmi akarmabhUmi manuSya, bharata, iravata ane mahAvideha kSetramAM dharmanuM vizeSapaNuM, covIza tIrthaMkaranAM zrI jaina tattva sAra 111 | Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMtarAno kALa, bharatamAM 1000 varSa sudhI pUrvanuM jJAna rahe 21 hajAra varSa jaina dharma rahe. tIrthaMkara te tIrthaMkara, caturvidhasaMgha te tIrtha, dharmArAdhaka mokSa pAme, navamAmAM vidyAcA2Na jaMghAcAraNanI gati viSe, dasamAmAM sopakramI nirupakramI AyuSya Atmariddhi parariddhi, Atmaprayoga, paraprayoga katti, akatti saMcaya cha bAra corAzI pirimArjita vagere. (21) ekavIsamAM zatakanA : sAta varga, pratyekanA dasa dasa uddezA jemAM dhAnya tRNanuM kathana. (22) bAvIsamAM zatakanA H cha varga, pratyekanA dasa dasa uddezA temAM tADa Adi vRkSa latAdinuM kathana. (23) trevIsamAM zatakanA : cha varga, pratyekanA dasa adhyayanamAM baTeTA Adi sAdhAraNa vanaspatinuM kathana. (24) covIsamAM zatakamAM : 24 daMDakanuM kathana. (25) pacIsamAM zatakanA H pahelA uddezAmAM 14 prakAranA jIvanuM, bIjAmAM jIva ajIva dravyano upabhoga trIjAmAM 5 saMsthAna, AkAzazreNI dvAdazAMga, cothAmAM kRtayugmAdithI dravyAdino alpa bahutva, pAMcamAmAM kAla parimANa be prakAranA nigodanuM varNana, chaThThAmAM 6 prakAranA nigraMthano thoka, sAtamAmAM 5 prakAranA saMyatino thoka. AThamAmAM nakotpatti gati, gamana, navamAmAM naraka prativAda. (26) chavvIsamAM zatakanA : 11 uddezAmAM kramazaH pApakarmabaMdhanA 10 dvAra anantarotpannanAM 11 dvAra anantara paramparAvagADha AhAra paryAptA, aparyAptA caramAcaramanuM kathana che. (27) satyAvIsamA zatakanA : 11 uddezAmAM pApakarma saMbaMdhI 26mAM zataka jevuM ja che. (28) aThThAvIsamA zatakanA : 11 uddezAmAM pApakarma samAcaraNa bAbata. (29) ogaNatrIsamA zatakanA : 11 uddezAmAM pApakarma vedavA bAbata. (30) trIsamA zatakanA : 11 uddezA kriyAvAdI Adi 4 samavasaraNa. (31) ekatrIsamA zatakanA : 28 uddezA - khuDAga kRtayugma. (32) batrIsamA zatakanA : 28 uddezAmAM khuDAga kRtayugma, nArakInI utpatti. 112 upAdhyAya adhikAra Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) tetrIsamA zatakanAM pratizataka 12 che. pratyekanA 11-11 uddezA che. temAM ekendriyanuM kathana che. (34) cotrIsamA zatakanA : pratizataka 12 che. pratyekanA 11-11 uddezA che. temAM ekendriyanuM zreNIsvarUpa che. (35) pAMtrIsamA zatakanAM : pratizataka 1ra che. pratyekanA 11-11 uddezA che. temAM mahAkRtayugmanuM kathana che. (36) chatrIsamAM zatakanAM pratizataka 1ra che. pratyekanA 11-11 udde zA che. temAM ekeMdriyanA tayugmanuM kathana che. (37) sADatrIsamA zatakamAM teInDiyanuM. (38) ADatrIsamA zatakamAM : caurindriyanuM. (39) ogaNacAlIsamA zatakamAM asaMjJI paMcendriyanuM. (40) cAlIsamA zatakamAM saMjJI paMcendriyanuM. (41) ekatAlIsamA zatakamAM 196 uddezA che. temAM-rAzi kRta yuma nArakI Adi covIse daMDakanuM kathana che. sAmprata samaye sarvathI moTuM ane vividha adhikArothI bharapUra A 'bhagavatIjI sUtra che.. A sUtranAM pahelAM to 22,88,000 pada hatAM, hAla phakata 157para zloka pramANa mULa sUtranA rahyAM che. (6) "jJAtA dharmakathAga sUtra" tenA be zrutaskaMdha che. pahelA zrutaskaMdhanAM 19 adhyayana che.H- (1) meghakumAranuM, (2) dhannA sArthavAhanuM, (3) moranA iMDAnuM, (4) be kAcabAnuM, (5) thAvasyA putranuM, (6) tuMbaDInuM, (7) rohINInuM, (8) mallinAthajInuM, (9) jinarakSita jinapAlitanuM, (10) caMdramAnuM, (11) dAvadrava vRkSanuM, (12) subuddhi pradhAnanuM, (13) naMda maNiyAranuM, (14) tetalI pradhAnanuM, (15) naMdI phaLanuM, (16) draupadInuM, (17) AkIrNa dezanA ghoDAnuM, (18) susumAputrInuM ane (19) puMDarika kaMDarikanuM, kathA rUpe uttama dRSTAMto ApIne satyanI ane zIlanI vAta ghaNI majabUta rIte karI che. zrI jaina tattva sAra 113 ] Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA zrutaskaMdhamAM 8 varga ane ra66 adhyayano che. temAMthI pahelA varganA 6 adhyayanamAM camarendranI 6 agramahiSIonuM kathana che. bIjA varganA 6 adhyayanamAM balendranI 6 agramahiSIonuM varNana che. trIjA varganA papa adhyayanamAM dakSiNa dizAnA navanikAya devonA 9 iMdronI pAMca pAMca agramahiSIonuM kathana che cothA varganAM papa adhyayanamAM uttara dizAnA navanikAya devonA 9 iMdronI pAMca pAMca agramahiSIonuM kathana che. pAMcamA varganA 64 adhyayanamAM dakSiNanA vANavyaMtara devonA 16 iMdronI cAra cAra agramahiSIonuM kathana che. chaThThA varganA 64 adhyayanamAM uttara dizAnA vANavyaMtara devonA 16 iMdronI cAra cAra agramahiSIonuM kathana che. sAtamA varganAM ATha adhyayanamAM saudharmendranI ATha agramahiSIonuM kathana che. ane AThamA varganAM ATha adhyayanamAM izAnendranI ATha agramahiSIonuM kathana che. zrI pArzvanAtha bhagavAnanI 266 AryAjIo saMyamathI zithila banI devIo thaI tenuM saMkSepamAM varNana che. pahelAM A sUtranAM 55,56,000 padomAM 35,00,00,00 dharmakathAo hatI. have to phakata 55OO zloka vidyamAna che. (7) "upAsaka dazAMga" - A sUtramAM eka zrutaskaMdha che ane tenAM 10 adhyayano che. temAM bhagavAna mahAvIranA 10 uttama zrAvakono adhikAra che. teoe 20 varSa zrAvakanA vrata pALyAM temAM 14 varSa gharamAM rahyAM ane pA varSa gRhakArya choDI pauSadhazALAmAM rahI zrAvakanI 11 paDimAnuM ArAdhana karyuM. upasarga prApta thavA chatAM calAyamAna na thayA. badhA eka mahinAno saMthAro karI pahelA devalokamAM devapaNe upajyA. badhA 4 palyopamanuM AyuSya pAmyAM. tyAMthI mahAvideha kSetramAM janma laI mokSe jaze. 'A sUtramAM zrAvakonI dinacaryAnuM paNa rUDI rIte digdarzana karAvavAmAM AvyuM che. Adarza gRhastha ane uttama zrAvaka thavA icchanAra dareka vyaktie A sUtrano abhyAsa avazyameva karavo joIe. jethI temanA dhArmika jIvanamAM parama sahAyatA utsAha ane daDhatAnI prApti thavA pAme. kAraNake gRhasthadharmanA 12 vrata ane 11 paDimAnuM AmAM savistRta varNana che. zrAvaka zabda to avirati samyak daSTi ane dezavirati ema banne guNasthAnakone mATe rUDhithI pracalita che, paraMtu "zramaNopAsaka" zabda to kevaLa deza virati gRhasthane mATe ja vaparAyelo che. A sUtranA prathamato 11,70,000 pada hatAM, jemAMthI atyAre mAtra 812 zloka pramANa sUtra rahela che. upAdhyAya adhikAra Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasarga 1 vimAna | kramA zrAvakanAM | nagaronAM | strInAM | gAyonI | dhananI nAma nAma saMkhyA | saMkhyA nAma arUNa AnaMda vANijyagrAma zivA- 40,000 1ra koDa | $ naMdA sone cA 2. kAmadeva | caMpAnagarI | bhadrA 60,000 18 kroDa ! pizAcAdi- | arUNAbha sonaiyA | 3 rUpamAM 3. cUlaNI. pitA vArANasI | zyAmA 60,000 ra4 kroDa, bhadrA | arUNaprabha sonaiyA | mAtAno 4. |surAdeva | vArANasI | dhanyA 60,000 18 krAMDa | 16 rogano | arUNakAMta sataiyA 5. cUlaNI zata AlaMbhikA | bahulA 60,000 18 koDa | strIno |arUNasiddhA sonaiyA 6. kuMDakolika | kapilapura | pusA 60,000 18 kroDa | dharma |arUNadhvaja sonaiyA | carcAno 7. | kaDAla putra polAsapura | agni- 10,000 3 kroDa | strI. ghAtano arUNabhUta mitrA sonaiyA 8 mahAzataka | rAjagRhI | revatI. 80,000 ra4 kroDa | revatI erUNAAdi13. sonaiyA | strIno vaMtasaka 9.1naMdinI pitA zrAvastI | azvinI 40,000 1ra kroDa | upasarga e. rUgava _sonaiyA | nahi 10.| sAlihIpiyA thAvastI | phAlganI 40,000 12 kroDa upasarga | arUNakIla sonaiyA | nahi 8) "aMtagaDa dazAMga" - AmAM 8 varga che. prathama varganAM 10 adhyayana (1) gautamakumAra, (2) samudrakumAra, (3) sAgarakumAra, (4) gaMbhIrakumAra, (5) svimitakumAra, (6) acalakumAra, (7) kapilakumAra, (8) akSobhakumAra, (9) prasena kumAra ane (10) viSNukumAra, ema 10 adhyayana che. bIjA varganAM 8 adhyayanaH (1) akSobha, (2) sAgara, (3) samudravijaya, (4) himavanta, (5) acala, (6) dhAraNa, (7) pUraNa ane () abhicaMdra, A AThe aMdhakaviSNunA putra jANavA. trIjA varganA 13 adhyayana : (1) aNiyasena (2) anantasena ja AmAM dvArikA nagarInuM varNana che. zrI jaina tattva sAra Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) ajitasena (4) anihataripu (5) devasena (6) zatrusena (7) sAranakumAra (8) gajasukumAla (9) sumukha (10) durmukha (11) kupaka (12) dAruka ane (13) anAdRSTikumAra. cothA varganAM 10 adhyayana : (1) jAlIkumAra, (2) mayAlIkumAra, (3) uvayAlI, (4) puruSasena, (5) vArisena, (6) pradyumna, (7) sAMba, (8) anirudhdha, (9) satyanemi ane (10) daDhanemi. pAMcamA varganAM 10 adhyayana : (1) padmAvatI rANI, jJa (2) gaurI, (3) gAMdhArI, (4) lakSmaNA, (5) susImA, (6) jAMbuvatI, (7) satyabhAmA (8) rukmiNI (A ATha kRSNanI paTarANIo), (9) mUlazrI ane (10) mUladattArANI. chaThThA varganA 16 adhyayana H (1) makAI gAthApati, (2) kiMkarma gAthApati, (3) mogarapANi yakSa (arjunamALI), 7 (4) kAzyapa gAthApati, (5) kSemaka gAthApati, (6) kRtidhara gAthApati, (7) kailAsa gAthApati, (8) haricandana gAthApati, (9) vAsta gAthApati, (10) sudarzana gAthApati, (11) pUrNabhadra gAthApati, (12) sumana bhadra gAthApati, (13) supraSThita gAthApati, (14) megha gAthApati, (15) atimukta kumAra * ane (16) alakha rAjA. sAtamA varganA 13 adhyayana : (1) naMdArANI, (2) naMdamatI, (3) naMdottarA, (4) naMdasenA, (5) mahyA, (6) sumarutA, (7) mahAmarutA, (8) marudevI, (9) bhadrA, (10) subhadrA, (11) sujAtA, (12) sumati, (13) bhUtadinA rANI (A tere zreNika rAjAnI rANIo jANavI). AThamA varganAM 10 adhyayana : (1) kAlI rANI, (2) sukAlI, (3) mahAkAlI, (4) kRSNA, (5) sukRSNA, (6) mahAkRSNA, (7) vIrakRSNA, (8) rAma kRSNA, (9) pitRsenakRSNA, (10) mahAsena kRSNA rANI (A dase zreNika rAjAnI rANIo che) A rANIoe kanakAvalI, ratnAvalI, muktAvalI Adi ghora tapa karelAM. vistArathI rasika varNana che. 7 AmAM dvArikA saLagI tenuM tathA zrI kRSNa tIrthaMkara thaze te varNana che. je A 1141 manuSyano ghAtaka cha mahinAmAM mokSamAM gayo tenuM varNana che * ATha varSanI vaye dikSA dIdhI tenuM camatkArIka varNana che. upAdhyAya adhikAra 116 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kula 90 jIvo kevaLajJAna prApta karI mokSamAM padhAryA che. pahelAM A aMtagaDa sUtramAM 23,28OOO pado hatA. atyAre mULa pAThanA 900 zloka rahyA che. (9) anuttarovavAda: A sUtranA 3 varga che. prathama varganA 10 adhyayana (1) jAlIkumAra, (2) mAlIkumAra, (3) uvayAlIkumAra, (4) puruSasenakumAra, (5) vAriSaNakumAra, (6) dIrghadaMtakumAra, (7) laSThadAMtakumAra, () vehallakumAra, (9) vaihAyakumAra ane (10) abhayakumAra. bIjA varganA 13 adhyayana (1) dIrghasenakumAra, (2) mahAsenakumAra, (3) laSThadaMtakumAra, (4) gUDhadaMtakumAra, (5) zudhdhadaMtakumAra, (6) hallakumAra, (7) ThumakumAra (2) drumasena (9) mahAdrumasena (10) siMha (11) siMhasena, (12) mahAsiMhasena, (13) puNyasena kumAra. (banne vargamAM kahelA trevIse kumAra zreNika rAjAnA putro samajavA.) trIjA varganA 10 adhyayana (1) dhannA aNagAra, 4 (2) sunakSatra aNagAra, (3) RSidAsa, (4) pellaka, (5) rAmaputra, (6) caMdrikumAra, (7) puSTi mAtRka (2) peDhAlakumAra, (9) poTilakumAra, (10) vihalla kumAra (A dase gAthApati jANavA.) - 33 mahApuruSo anuttara vimAnamAM devapaNe utpanna thayA che. badhA eka bhava karIne mokSamAM jaze. tenuM varNana che. A sUtranA pahelAM 94, 04,000 pado hatA hamaNAM phakata 292 zloka mULapAThanA che. (10) prazna vyAkaraNa: AmAM be zruta skaMdha che. prathama zrata skaMdhamAM 5 AzravAranAM 5 adhyayana che. jemAM (1) hiMsA (2) jUTha (3) corI (4) maithuna ane (5) parigrahathI pApa niSpanna hovAnA kAraNa tathA tenA phaLanA kathana che. ' aMtagaDa sUtramAM jAlIkumAra kahyA che, te jAdavakuLanA jANavA ane aMhi jAlIkumAra te zreNika rAjAnA putra jANavA. * A sUtramAM ghannA aNagAranuM caritra savistRta che. bAkI nava kumAranA kathana saMkSepamAM che. zrI jaina tattva sAra 117 | Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA zrutaskaMdhamAM saMvara dvAranA 5 adhyayana che. jemAM (1) dayA, (2) satya, (3) acaurya, (4) brahmacarya ane (5) nirmamatva. A pAMcenA aneka nAma niSpanna thavAnAM kAraNa ane tenAM phaLanuM kathana che. AmAM pahelAM 9,31,16000 pado hatA hamaNAM 1250 zloka mULa pAThanA che. (11) 'vipAka sUtra' = : AmAM paNa be zruta skaMdha che. prathama zrutaskaMdha duHkha vipAka che. temAM 10 adhyayana che. (1) mRgA loDhiyo, (2) ujjitakumAra, (3) abhaMgasena cora, (4) zakaTakumAra, (5) bRhaspatidatta, (6) naMdIsenakumAra, (7) umbara datta, (8) zauryadattamacchI, (9) devadattA rANI ane (10) aMju rANI A dase jaNa pApAcaraNa karI tenAM phaLa svarUpe ghora duHkho pAmyAM. aneka bhavabhramaNa karI mokSamAM jaze. bIjo zrutaskaMdha sukhavipAka che. temAM 10 adhyayana che. (1) subAhukumAra, (2) bhadranaMdIkumA2, (3) sujAtakumAra, (4) suvAsavakumAra, (5) jinadAsa kumAra, (6) dhanapatikumA2, (7) mahAbalakumAra, (8) bhadraMnaMdIkumAra, (9) mahAcaMdra kumAra, (10) varadattakumAra. A dase kumAro tapodhana sAdhuone uttama dAna ApI mahA sukhanA bhoktA thayA. AgaLa tapasaMyamanuM ArAdhana karI keTalAka jIvo sAta bhava devanA ane ATha bhava manuSyanA karI sukhe mokSa prApta karaze. ane keTalAMka jIvo te ja bhave mokSe jaze. A sUtranAM pahelAM 110 adhyayana ane 1,84,32,000 pado hatA. hamaNAM 1216 zloka mULapAThanA che. (12) dRSTivAda sUtra : AmAM 5 vattha (vastu) che. (1) parikarma, (2) sUtra, (3) pUrvagata, (4) anuyoga ane (5) cUlikA AmAM pahelA parikarmanA 7 prakAra : (1) siddha zreNikA, (2) manuSya zreNikA (A benA 11 prakAra che.) (3) puSTa zreNikA, (4) avagADha zreNikA, # du:kha vipAkanuM varNana to savistAra che. sukhavipAkamAM prathama adhyayana sivAya zeSa saghaLAnuM varNana saMkSiptamAM che. upAdhyAya adhikAra 118 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) upasampAdAna zreNikA, (6) viprahANa zreNikA, (7) atAgruta zreNikA (AnA 11-11 prakAra che.) sUtranA 88 prakAra : (1) RjusUtra, (2) paritApariNata, (3) bahubhaMgika, (4) vijaya carita, (5) anantara, (6) paraspara, (7) AsAnasUtra, (8) saMyutha, (9) saMbhinna, (10) yathAvAda, (11) sauvastika, (12) naMdAvarta, (13) bahula, (14) pRSya pRSTa, (15) vyAvarta, (16) evuM bhUta, (17) dvikArta, (18) vartamAna pada, (19) samabhirUDha, (20) sarvatobhadra, (21) praziSya, (22) duSpatigraha A 22 ne (1) saMgraha, (2) vyavahAra, (3) jusUtra ane (4) zabda A cAra nayathI cAra guNA kare tyAre 88 thAya che. pUrvagatanA cauda prakAra te nIce pramANe : (1) "utpAdapUrva" emAM cha dravyanI paryAya utpanna thavAnuM kathana hatuM, e pUrvanI 10 vastu ane 4 cUlikA vattha hatI, ane tenAM eka kroDa pada hatAM. (2) "agrAyaNIya pUrva emAM dravya, guNa, paryAya viSe varNana hatuM. e pUrvanI 14 vastu ane 12 cUlikA vaLyuM hatI ane temAM chalAkha pada hatAM (3) "vIrya pravAda pUrva' emAM sarva jIvonAM baLa, vIrya, puruSAkAra parAkrama viSe varNana hatuM. e pUrvanI 8 vastuo tathA 8 cUlikA vattha hatI. ane temAM sittera lAkha pad hatAM (4) "asti nAsti pravAda pUrva" emAM zAzvatI ane azAzvatI vastunuM svarUpa darzAvela hatuM e pUrvanI 18 vastuo ane cUlikA vatyu hatI ane temAM sATha lAkha pada hatAM. (5) "jJAna pravAda pUrva" emAM pAMca jJAnanuM varNana hatuM e pUrvanI 12 vatyu ane temAM eka kroDamAM eka pada ochu hatuM. (6) "satya pravAda pUrva emAM 10 prakAranA satyanuM varNana hatuM e pUrvanI be vanyu ane temAM eka koDane cha pada hatAM. (7) "Atma pravAda pUrva" emAM ATha prakAranA AtmAnuM varNana hatuM. e pUrvanI 15 vatyu ane temAM chavvIsa kroDa pada hatAM. (8) "karma pravAda pUrva emAM ATha karmonuM varNana hatuM e pUrvanI 30 zrI jaina tattva sAra 119. | Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhu ane temAM eka kroDa ne eMzI hajAra pada hatAM. (9) pratyAkhyAna pravAda pUrva': emAM 10 paccakakhANanA bhedanuM varNana hatuM e pUrvanI 20 vatyu ane temAM corAzI lAkha pada hatAM. (10) "vidyAnuM pravAda pUrva' : emAM rohiNI, prajJapti Adi vidyA, maMtra jaMtra vigere vidhiyukta hatA e pUrvanI 15 vatyu ane temAM eka kroDa dasa lAkha pada hatAM. (11) "avadhya pravAda pUrva : emAM AtmAnuM tapa, saMyamathI zI rIte kalyANa thAya tenI vAto hatI e pUrvanI 12 vatyu ane temAM chavvIsa kroDa para hatAM. (1ra) "prANAyu pravAda pUrva : emAM cAra prANathI mAMDIne dasa prANa sudhInA jIvonuM varNana hatuM e pUrvanI 13 vatyu ane temAM eka kroDa chappana lAkha pada hatAM. (13) kriyA vizAla pUrva' : emAM sAdhu ane zrAvakanA AcAra tathA 25 kriyAonAM varNana hatA. e pUrvanI 30 vatyu ane temAM nava karoDa pada hatAM. (14) loka biMdusAra pUrva': emAM sarva akSaronA sannipAta (utpattisaMyoga) ane sarva lokanA sAra sAra padArthonuM varNana hatuM. e pUrvanI 25 valtha ane temAM sADA bAra koDa pada hatAM. ema kahevAya che ke, eka hAthI DUbI jAya teTalI zAhI pahelA pUrvanuM jJAna lakhatAM vAparavI paDe. bIjA pUrvanuM jJAna lakhatAM be hAthI DUbe teTalI zAhI trIjA mATe cAra hAthI DUbe teTalI. ema ThAma bamaNAM karatAM caudamAM pUrvane lakhatAM 8192 hAthI DUbe teTalI zAhI joIe. e hisAbe cauda pUrva lakhavAne kula 16383 hAthI DUbe teTalI zAhI joIe. Ama koIe lakhela . nathI; paNa anumAnathI darzAvyuM che. dRSTivAda aMganI pAMca valthamAMnI trIjI vaghumAM upara pramANenA 14 pUrvanuM jJAna hatuM. have cothI vanyumAM cha bAbato hatI. pahelI bAbatamAM pAMca hajAra pada hatA. bIjI, trIjI, cothI, pAMcamI ane chaThThI bAbatanAM judAM judAM 20 karoDa, 98 lAkha, 9 hajArane, 200 pada hatAM AvuM mahAna dRSTivAda aMga viccheda thatAM jaina dharmamAM jJAnane ghaNo jabaro dhakko lAgyo che. 120 upAdhyAya adhikAra Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je vakhate A bAre aMga pUrNa ane vidyamAna hatAM. e vakhate upAdhyAyajI e badhAmAM pAraMgata hatA. hAla agiyAra aMga je pramANe rahyAM che te pramANe jeo jANe temane upAdhyAyajI kahIe. bAra upAMga sUtra-| dRSTivAda sivAyanAM bAkInAM agiyAra aMganA bAra upAMga zrI gaNadharaAcAryo banAvyAM che, aMga eTale zarIra ane upAMga eTale zarIranA, hAtha, paga, AMgaLI e pramANe kahe che. have bAre upAMganA nAma ane saMkSepe varNana kahe che. (1) "zrI vivAda" : A upAMga "AcArAMga" sUtranuM che. A upAMgamAM caMpAnagarI, koNikarAjA, zrI mahAvIra prabhu, sAdhujInA guNo, tapanA bAra prakAra. zrI tIrthaMkara prabhunA samosaraNanI racanA, cAra gatimAM javAnA kAraNo, dasa hajAra varSanA AyuSyathI mAMDIne mokSa maLe tyAM sudhInI karaNI, kevaLa samudyAta, mokSanuM sukha ityAdi bAbatonuM bahu vistArathI varNana che. e upAMganA mULa zloka 1167 che. (2) "zrI rAyaparoNIya' : A upAMga "sUyagaDAMga' sUtranuM che. emAM zrI pArzvanAtha prabhunA saMtAniyA (celAnA celA) zrI kezI svAmI sAthe zvetAMbikA nagarInA nAstika matavALA paradezI rAjAno saMvAda che. enA mULa zloka 2078 che. (3) "zrI jIvAbhigama': A upAMga zrI ThANAMga sUtranuM che. tenI nava pratipattI che. prathama navakAra maMtra che. pachI arUpI, rUpI jIvanA bheda che. jemAM sidhdhanA 15 prakAra kahyA che. tyArabAda saMsArI jIvonI 9 pratipattI che. prathama pratipattImAM 6 kAyamAM traNa traNa sthAvara tenA upara 23 dvAra che. bIjI pratipattImAM traNe vedanI sthiti, aMtara, alpa bahutva ane viSayanA bheda che. trIjI pratipattImAM narakanA traNa uddezAmAM narakanuM varNana che. tiryaMcanA 2 uddezAmAM tiryaMcanuM varNana che. sAdhunA avadhinuM, vezyAnuM, aMtaradvIpa manuSyanuM karma bhUminAM manuSyanuM, bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI devonuM varNana che. asaMkhyAta dvIpa samudronuM tathA jaMbUdIpanuM vistArathI varNana che. vijayadevanuM zrI jaina tattva sAra 121 | Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistArathI varNana che. lavaNa samudra pAtALa kaLazA, pANInI zikhA, nAgadeva, velaMdhara deva, dhAtakIkhaMDadvIpa, kAlodadhi samudra, puSkara dvIpa, mAnuSottara parvata, jyotiSInA iMdranuM avana, puSkara samudra, varuNa, kSIra, dhRta, iluM, naMdIzvara, aruNa A nAmanA dvIpa tathA samudranuM yAvat svayaMbhUramaNa samudra sudhI varNana che. tathA dvIpa samudronuM parimANa, samudranA macchanuM parimANa, indriyono viSaya, samabhUtalathI jyotiSI devanuM aMtara, jyotiSInI gati, Rdhdhi, vaimAnika devanA be uddezA ityAdi varNana che. cothI pratipattimAM ekendriyanA 5 prakAranuM varNana che. pAMcamI pratipattimAM cha kAyanuM kathana. chaThThI pratipattimAM sAta prakAranA jIvanuM varNana. sAtamImAM ATha prakAranA jIvanuM varNana. AThamImAM nava prakAranA jIvanuM varNana navamI pratipattimAM dasa prakAranA jIvonuM varNana tathA aMtamAM samuccaya jIvAbhigama che. A jIvAbhigama sUtramAM mULa zloka 4700 che. (4) pannavaNA sUtra : A upAMga zrI samavAyAMga sUtranuM che. tenAM 36 pada che. (1) prajJApanApadamAM temAM jIvanA pa63 bheda, sidhdhanA 15 prakAra, pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya azAliyAnI utpatti, kula koDInI saMkhyA. manuSyanA prakAra, anArya dezonA nAma, sADI pacIsa Arya dezanAM nAma, Arya jAti, Aryakarma, Arya bhASA, Arya lipi ane jJAna darzana, cAritranA prakAra tathA devatAnA 198 bhedonuM varNana che. (2) saMsthAna padamAM 24 daMDakanA jIvonA nivAsasthAnanuM vistArathI varNana che. sidhdhazilA ane sidhdha bhagavAnanuM kathana che. (3) bahu vaktavya padamAM (1) gati, (2) jAti,(3) kAya, (4) joga, (5) veda , (6) kaSAya, (7) vezyA. (8) dRSTi, (9) jJAna, (10) darzana, (11) saMyati, (12) upayoga, (13) AhAraka, 914) bhASaka, 915) parita, (16) paryApta, (17) sUkSma, (18) saMjJA, (19) bhavya, (20) astikAya, (21) carama, (22) kSetra, (23) baMdha, (24) pudgala. A 24 dhAro upara 14 jIvanA bheda, 14 guNasthAna, 15 yoga, 12 upayoga, 6 vezyA e 61 ane bAsaThamo alpabadutva ema 62 bola utAryA che. jIvanA rapa6 DhagalI ane 98 bolano alpabadutva dvAra paNa AmAM che. |122 upAdhyAya adhikAra Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sthitipadamAM 24 daMDakanA aparyAptA paryAptAnI, narakanA pAthaDAnI, bhavanapati deva, pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tathA tIrthakara, cakravartI, baLadeva, vAsudeva, akarmabhUmi, jyotiSI, devaloka e badhAMnI alaga alaga sthiti (AyuSya) batAvela che. (5) paryAyapadamAM 24 daMDakanAM AyuSya avagAhanA tathA rUpI arUpI, ajIva paramANuthI anaMta pradeza skaMdha AdinuM kathana che. (6) virahapadamAM cyavana, udvartananuM, prati samaya AzrayI viraha (aMtara) paDavAnuM gatAgatinuM ane parabhavanA AyubaMdhanuM kathana che. (7) zvAsocchavAsapadamAM 24 daMDakanA zvAsocchavAsanuM parimANa che. (8) saMjJApadamAM 10 saMjJAnAM nAma tathA saMjJA kyA karmathI thAya che. te tathA 24 daMDakamAM keTalI saMjJA lAbhe, tathA te saMjJAno alpa bahutva che. (9) yonipadamAM bAra prakAranI yonino 24 daMDaka para alpabadutva che. (10) carama padamAM sAte narakanuM, lokAlokanuM paramANuthI mAMDI anaMtapradezI skaMdha sudhInuM tathA sthiti, bhAva, bhASAdinA carAcaramanuM kathana che. (11) bhASApadamAM avadhAraNI bhASA, satya bhASA, asatyabhASA mizrabhASA ane vyavahAra bhASA A cAra bhASAnA 42 prakAra kahyAM che. tathA bhASAnI Adi batAvI che. bhASaka, abhASakanuM bhASAnAM dravya grahaNa karavAnuM pAMca pudgalanA pariNAmanA 26 prakArathI khulAso vagere che. (12) zarIrapadamAM pAMca zarIranAM nAma ane artha 24 daMDakanAM zarIra, badhelagA, muzkelagAnuM kathana che. aDhIdvIpanA manuSyonI saMkhyAno ra9 AMka tenI gaNatarInI vidhi batAvI che. (13) pariNAma padamAM jIva pariNAmapadamAM 41 bheda covIsa daMDaka upara utAryA che. ajIva pariNAmanAM 36 bheda kahyA che. pariNAmanA 50 bola 24 daMDaka upara utAryA che. (14) kaSAyapadamAM pa200 bhAMgA cAra kaSAyanA kahyA che. (15) indriya pada tenA be uddeza che. prathama uddezAmAM pAMca indriyanAM 25 dvAra che. te 24 daMDaka upara utAryA che. indriya sparzano viSaya batAvyo che. arIsAnA praznottara che. AkAza pradeza ane avagAhanAnuM kathana che. 40 dvIpa zrI jaina tattva sAra 123 | Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudranA nAma che. alokanA AkAzanuM kathana che ane bIjA udezAmAM pAMca indriyonAM 13 dvAra che. te 24 daMDaka upara utAryA che. eka jIva, aneka jIvanA pRthak pRthak tathA paraspara bhAvendriya keTalI hoya te kathana che. (16) yogapadamAM 15 yogamAMthI 24 daMDakamAM keTalAM yoga hoya te kathana che. tathA 5 zarIranA bhAMgA ane pAMca prakAranI gati batAvI che. (17) lezyA padamAM cha uddezA che. temAMthI pahelAM uddezAmAM lezyAnAM 9 dvAra che. te 24 daMDaka upara utAryA che. bIjA uddezAmAM 24 daMDakanI lezyAno alpa bahutva ane ridhdhinuM kathana che. trIjA uddezAmAM gatimAM utpanna thavAnI lezyAnuM avadhi jJAnanI lezyAnuM ane lezyAmAM jJAnanuM kathana che. cothA uddezAmAM cha lezyA upara 14 dvAra che. pAMcamA uddezAmAM cha lezyAnAM paraspara pariNAma che. chaThThA uddezAmAM manuSyamAM lezyA pariNAmanuM vizeSa batAvyuM che. (18) kAyasthitipadamAM kAya sthitinAM 22 dvAronuM vistArapUrvaka varNana che. (19) dRSTipadamAM traNa dRSTimAMthI 24 daMDakamAM keTalI dRSTi lAbhe te. (20) aMtakriyA padamAM aMtakriyAnAM 9 dvAro 24 daMDaka upara utAryA che. aMtakriyA karanAranI saMkhyA tathA sidhdha svarUpa darzaka 8 dvAra upara 16 dvA2 utAryA che. jIvanI paraspara utpatti, dharma ane mokSa prAptinuM kathana che. 23 padavI kyA kyA jIvo prApta kare? kyA kyA jIva kevA kevA deva thAya tathA asaMjJInA prakAra ityAdi varNana che. (21) zarIrapadamAM 5 zarIranAM 8 dvAra, 24 daMDakanI avagAhanA, saMsthAna, narakanA pAthaDA ane devalokanA prataranI alaga alaga avagAhanA, AhA2ka, tejasa ane kArmaNa zarIranuM svarUpa, mAraNAMtika samuddAta kevI rIte hoya? zarIrano paraspara saMbaMdha ane dravya pradezano alpabahutva che. (22) kriyApadamAM kAyikI Adi 5 kriyA, sakriya akriya, kriyAthI karmabaMdha paraspara kriyA kAla kSetra jIva AzrayI kriyA, AraMbhiyA Adi 5 kriyA 24 daMDaka upara paraspara kriyAthI nivRttinA cAra bhAMgA ityAdi kathana che. (23) karmabaMdha padanA be uddezA che. prathama uddezAmAM karmabaMdhanAM 5 dvAra ane karmabaMdhanI vidhi che. bIjA uddezAmAM ATha karmanI uttara prakRtinI sthiti, upAdhyAya adhikAra |124 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekandriyathI paMcendriya sudhInI karmaprakRtinI sthiti ane karmaprakRtinAM baMdhanuM kathana che. (24) karmasthitipadamAM : eka karma prakRtimAM anya karma prakRtino baMdha thAya ane baMdhanA bhAMgA batAvyA che. (25) karmavedanA padamAM eka karma bAMdhatAM keTalAM karma vede te batAvyuM che. (26) karma prakRtipadamAM eka karma vedatAM keTalAM karma bAMdhe tenA bhAMgA (27) kriyApadamAM eka karma vedatAM keTalAM karma vede te darzAvyuM che. (28) AhArapadamAM AhAranAM 11 dvAra 24 daMDaka upara utAryA che. (29) upayoga padamAM 12 upayoga 24 daMDaka upara utAryA che. (30) pazyatApadamAM dekhavAvALA 9 upayoganuM kathana che. (31) saMzapadamAM 24 daMDakamAM saMjJI asaMjJInA bheda batAvyA che. (32) saMjayApadamAM saMyati Adi 24 daMDakamAM koNa te batAvyuM che. (33) avadhipadamAM avadhijJAnanuM svarUpa 10 dvAre karI batAvyuM che. (34) paricAraNA padamAM devadevInA bhoganuM varNana che. (35) vedanA padamAM vividha vedanAnuM kathana che. (36) samudyAta padamAM sAte samudyatanuM bahu vistArathI kathana che. A pannavaNA sUtramAMthI seMkaDo thokaDA nIkaLe che gahana jJAnano sAgara A zAstra che tenA mULapAThanA 7787 zloka che. . (5) jaMbudvIpa prajJapti : A zrI bhagavatI sUtranuM upAMga che. AmAM jaMbudvIpanI jagatI, bharatakSetra, vaitADhaya parvata, RSabhakUTa, cha ArA, 28SabhadevajInuM caritra, nirvANa mahotsava, utsarpiNInuM varNana vagere che. bharata cakravartInuM varNana cakraratnanI utpatti, digvijaya pakhaMDasAdhanA, traNa tIrtha, vaitADhayanI timisA guphA, umagajalA ane nimaggajalAnadI, ApAta calAta, maleccha sAthe laDAI, gaMgA siMdhu devI, nava nidhinI prApti, vinItA nagarImAM cakravartIno praveza, rAjyArohaNa mahotsava, cakravartInI Rddhi, arIsAbhavanamAM bharatajIne kevalajJAnanI prApti, culla himavaMta parvata, hemavaya kSetra, mahAhimavaMta parvata parivAsa kSetra, niSadha parvata, mahAvideha kSetra, gajAMtA zrI jaina tatva sAra 125 | Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvata, uttarakurukSetra, yamaka devanI rAjadhAnI, jaMbUvRkSa kacchAdi 3ra vijya, sItAmukha vana, meru parvata nIlavaMta parvata, ramyavAsa kSetra, rUpI parvata, hiraNyavayakSetra, zikharI parvata, iravatakSetra A badhAnuM savistAra varNana che. tIrthakaronA janmAbhiSekanuM savistRta varNana che. khaMDAjoyaNAno thoka 10 dvAra. caMdra sUryanI saMkhyA, sUryamaMDalanuM aMtara, lAMbA pahoLAM, methI aMtara, hAni vRdhdhi, udaya astanI rIta, saMvatsaranAMnAma, mahinAnA nAma, pakSanAM nAma, tithinAM nAma, rAtrinAM nAma, muhUrtanAM nAma, karaNanAM nAma, cala sthira karaNa nakSatra, nakSatranA deva tArAnI saMkhyA, nakSatranAM gotra, nakSatranAM saMsthAna, nakSatrano caMdra sAthe saMyoga, kula, upakula nakSatra, rAtri pUranArA nakSatra, porasInuM parimANa, adho urdhva tArA, vimAna vAhaka devo, jyotiSInI riddhi paraspara aMtara, agramahiSI, 88 grahonAM nAma, jaMbudvIpanA uttama puruSo, jaMbudvIpanI laMbAI, pahoLAI, jaMbudvIpanI sthiti ityAdi varNana tenA mULa zloka 4146 che. (6-7) caMdraprajJapti tathA sUryaprajJapti sUtra : A jJAtAsUtranAM be upAMga che. bannenA vIsa vIsa prAkRta che. pahelAM prAbhRtanAM 8 prati prAbhUta che. temAM pahelA pratiprAbhUtamAM maMDalanA pramANa che. bIjAmAM maMDala saMsthAna che. trIjAmAM maMDalanA kSetra che. cothAmAM jyotiSInA aMtara che. pAMcamAmAM dvIpAdimAM jyotiSanI gati ane aMtara che. chaThThAmAM rAtridinanA kSetra sparza che. sAtamAmAM maMDala saMsthAna ane AThamAmAM pramANa batAvyuM che. bIjA prAbhRtanAM 3 prati prAbhRta che. temAM pahelAM pratiprAbhUtamAM tirkIgatinuM pramANa che. bIjAmAM maMDalasaMkramaNa kevI rIte thAya te kathana che. ane trIjAmAM eka muhUrtamAM gatinuM pramANa che. trIjA prAbhUtamAM kSetra pramANa che. cothA prAbhRtamAM tApakSetranuM pramANa che. pAMcamA prAbhRtamAM saMkSipta pratighAtanuM svarUpa che. chaThThI prAbhRtamAM prakAzanuM pramANa che. sAtamAM prAkRtamAM saMkSipta prakAzanuM pramANa che. AThamA prAbhUtamAM udaya astanuM pramANa che. navamA prAbhRtamAM temAM agAu 305000 pada hatAM, caMdra prajJaptinAM 55OOO pada hatAM, sUrya prajJaptinAM 350000 pada hatAM. ra6 upAdhyAya adhikAra Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSa chAyAnuM pramANa che. dasamA prAbhRtanAM 21 pratikAta che. jemAM pahelA prati prAbhRtamAM nakSatrano caMdra sAthe yoga batAvela che. bIjA pratiprAbhUtamAM nakSatranI muhurtagatinuM pramANa che. trIjAmAM nakSatranI dizA batAvI che. pAMcamAmAM kula, upakula ane kulIpakula nakSatra batAvyAM che. chaThThAmAM pUrNimA amAvAsyAe nakSatranA yoga batAvyA che, tathA parva, tithi, nakSatra batAvyAM che. sAmAmAM nakSatranA sannipAta batAvyA che. AThamAmAM nakSatranAM saMsthAna kahyAM che. navamAmAM nakSatranA tArAnI saMkhyA kahI che. dasamAmAM ahorAtri pUrNa karavAvALAM nakSatra kahyA che. agiyAramAmAM caMdra sAthe nakSatranA mArga batAvyA che. bAramAmAM adhiSThita devonAM nAma kahyAM che. teramAmAM 30 muhUrtanAM nAma, caudamAmAM tithinAM nAma, paMdaramAmAM tithi zodhavAnI vidhi batAvI che. soLamAmAM nakSatronAM gotra kahyAM che. sattaramAmAM 28 nakSatramAM sukhaprada bhojana batAvyAM che. aDhAramAmAM caMdra sUryanI gatinuM pramANa che. ogaNIsamAmAM 12 mahinAnAM nAma, vIsamAmAM 5 saMvatsaranuM varNana, ekavIsamAmAM cAre dizAnAM nAma tathA bAvIsamAM pratiprAbhRttamAM nakSatronA yoga batAvyA che. agiyAramA prAbhUtamAM saMvatsaranA Adi aMtanuM svarUpa che. bAramA prAbhUtamAM saMvatsaranA pariNAma che. teramAmAM caMdranI hAni vRdhdhinuM svarUpa che. caudamAmAM zuklapakSa kRSNapakSanuM kAraNa batAvyuM che. paMdaramAmAM jyotiSInI zIdhra - maMda gati batAvI che. soLamAmAM udyotanA lakSaNa kahyA che. sattaramAmAM caMdra sUryanA cyavananuM kathana che. aDhAramAmAM jyotiSInI UMcAI batAvI che. ogaNIsamAmAM caMdrasUryanI saMkhyA kahI che. vIsamA prAbhRtamAM caMdrasUryanA anubhava, jyotiSInA bhogonI uttamatAnAM dRSTAMta ane 88 grahonAM nAma che. A banne upAMgono samAsa eka sarakho ja che. nAma mAtranI bhinnatA che. A sUtro jJAnIgamya che. bannenA pRthaka pRthak mULapAThanA 2200 zloka che. (8) "niriyAvalikA" : e zrI upAsakadazAMganuM upAMga che. tenA 10 adhyayana che. temAM zreNika rAjAnA (va) kAla, (2) sukala, (3) mahAkAla, (4) kRSNakumAra, (5) sukRSNakumAra, (6) mahAkRSNakumAra, (7) vIrakRSNakumAra, (8) rAmakRSNakumAra, (9) priyasenakumAra, (10) mahAsena kRSNakumAra e 10 kumArono adhikAra che. zreNikano putra koNika potAnA pitAne mArIne rAjA thayo. tyArabAda potAnA nAnA bhAI vihallakumAra pAsethI hAra ane secanaka hAthI baLajabarIthI zrI jaina tatva sAra 12| | Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDAvI levA tatpara thayo. vihallakumAra potAnA nAnA ceDA mahArAjAne zaraNe gayo. banne vacce ghora saMgrAma thayo. ceDA rAjAe potAnA dharmamitra 9 mallI ane 9 lacchI ema 18 rAjAonA pa7,000 hAthI ghoDA, ratha ane 57,00 O0 000 pAyadaLa sAthe ane koNika potAnA 10 bhAIonA 33,000 hAthI, ghoDA, ratha ane 33 kroDa pAyadaLa sAthe sAmasAmA saMgrAmamAM UtaryA. ceDA rAjAe koNikanA 10 bhAIone mArI nAMkhyA. chevaTe koNika rAjAe camarendra ane kendranI sahAyathI rathamuzala ane mahAzilAkaMTaka saMgrAma karyo. jemAM 1,80,00000 manuSyo mAryA gayA. temAM eka manuSya devagatimAM ane eka manuSyagatimAM ane bAkInA badhA naraka, tiryaMca gatimAM gayA hAra devatA laI gayA ane secanaka hAthI agninI khAImAM paDIne marI gayo. ceDA rAjAne bhavanapati deva laI gayA ane vihallakumAre dIkSA laI AtmArtha sAdhyo vagere varNana che. (9) "kampavaDisiyA" : e zrI aMtagaDadazAMga sUtranuM upAMga che. tenAM 10 adhyayano che. emAM zreNikarAjAnA pautra te kAliyAdika dasakumAranA dIkarA padma, mahApadma vageree dIkSA lIdhI. ane kALa karI devalokamAM UpajyA, teno adhikAra che. (10) "puphiyA": e zrI anuttarovavAI sUtranuM upAMga che. enAM 10 adhyayano che. ane emAM caMdra, sUrya, zukra, maNibhadra, pUrNabhadra, ityAdinI pUrvabhavanI karaNIno tathA somila brAhmaNa tathA zrI pArzvanAtha svAmIno saMvAda, bahuputtiA devI vagereno adhikAra che. (11) "puSka cUliyA" : e zrI praznavyAkaraNa sUtranuM upAMga che. tenAM 12 adhyayano che. temAM zrI, haiM, kIrti, buddhi, lakSmI, ilA, surA, rasa ane gaMdha devI ke je pArzvanAtha bhagavAnanI sAdhvIo hatI ane saMyamanI virAdhanA karI devIo thaI teno adhikAra che. (12) "vanidazA' : e zrI vipAka sUtranuM upAMga che. enAM 10 adhyayano che. temAM baLabhadrajInA niSakumAra vagere ke jeo saMyama laI anuttara vimAnamAM devatA thayA. tenA pUrvabhava vagerenuM varNana che. (niriyAvalikA, kappavaDisiyA, puphiyA, puSkazuliyA ane vahnidazA e upAMganuM eka jUtha che. e pAMcanuM jUtha "nirayAvalikA" e nAmathI prasiddha |128. upAdhyAya adhikAra | Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. enA mULa zloka 1109 che.) 4 chedasUtra jevI rIte vastra phATe ke pAtra phUTe to tene thIgaDAM Adi lagAvI sAMdhIne barAbara ThIka karI levAmAM Ave che tevI ja rIte, grahaNa karelAM saMyamavratamAM nAnAmoTA doSa lAgavAthI te khaMDita thAya tyAre prAyazcitta laIne tene sAMdhavA ke zuddha karavAnuM nimnokta sUtromAM kathana che. tethI tene chedasUtra kahevAmAM Ave (1) vyavahAra sUtraH tenA 10 uddeza che. pahelAM uddezAmAM niSkapaTa, sakapaTa AlocakanuM prAyazcita. prAyazcita lIdhA pachI pharI prAyazcitanuM kAma kare tenuM, parihArika tapa vaccamAM choDavAnuM. ekala- vihArInuM, zithilane pAcho gacchamAM levAnuM kAraNa ane prAyazcita batAvyAM che, paramata AzrayI gRhastha thaI punaH sAdhu thavAnuM ane AlocanA konI pAse karavI tenuM kathana che. bIjA uddezAmAM be athavA ghaNA sAdhu ekasarakhI samAcArIvALA sadoSI hoya tene sadoSI rogInI paNa vaiyAvacca karavAnuM, anavasthita punaH saMyamAropaNa, ALa caDAvanArA, gaccha choDI pAchA gacchamAM Ave tathA eka pakSI sAdhu sAdhunA parasparanA saMbhoganuM kathana che. trIjA uddezAmAM gacchAdhipati koNa thaI zake ? temanA AcAra, thoDA kALanAne paNa AcArya banAve, yuvAvasthAvALA sAdhu kevI rIte rahe. gacchamAM rahIne ke choDIne anAcaraNa seve ane mRSAvAdIne padavI na devAnuM kathana che. cothA uddezAmAM AcAryano parivAra AcAryano vihAra AcAryanuM mRtyu. thaye zuM karavuM ? yuvAcArya sthApana, bhogAvalI upazamana, vaDI dIkSA zAstrAdi artha anya gacchamAM javAnuM, sthavirane vinA AjJAe vicaravAnuM, guru kevI rIte rahe? banne barAbarInA thaIne na rahevuM ityAdi kathana che. pAMcamAM uddezAmAM sAdhvIno AcAra, sthavira sUtra bhUle to paNa padavI yogya, sAdhu sAdhvInA 1ra saMbhoga, prAyazcitta devA yogya AcArya ane sAdhu sAdhvI paraspara vaiyAvacca kevI rIte kare tenuM kathana che. chaThThA udde zAmAM sAdhune sAMsArika saMbaMdhIone ghera javAnI vidhi, AcArya, zrI jaina tattva sAra 129 | Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya AdinA atizaya, apaMDita tathA paMDita sAdhu, khullA ane DhaMkAyelAM sthAnaka AzrayI, maithuna icchAnuM prAyazcitta, anya gacchathI sAdhu sAdhvI kema vartAva kare ityAdi kathana che. sAtamAM uddezAmAM saMbhogI sAdhu sAdhvIno AcAra, parokSa visaMbhogIe zuM karavuM? sAdhu - sAdhvIjIne dIkSA kevI rIte ApavI ? sAdhu - sAdhvInA AcAranI bhinnatA rUdhirAdi asajjAya TALavI, sAdhu sAdhvIne padavI ApavAno kALa, ociMtA sAdhu mRtyu pAme to zuM karavuM? rAjAno palaTo thAya to AjJA levI ityAdi kathana che. AThamA udde zAmAM comAsAne mATe zayyA pATa yAcavAnI vidhi, bhUleluM upakaraNa grahaNa karavAnI vidhi sAdhue anya sAdhu mATe upakaraNa yAcavAnI vidhi batAvI che. navamA uddezAmAM zayyAtaranA mahemAna pAsethI AhAra levAnI vidhi, sAdhunI pratijJAnI vidhi batAvI che. dasamAM uddezAmAM javamadhya pratimA, vajamadhya pratimA, pAMca vyavahAra savistAra, vividha cobhaMgI, bAlakane dIkSA devAnI vidhi, keTalAM varSanI dIkSAvALAM sUtra bhaNe? dasa prakAranI vaiyAvaccathI mahAnirjarA prAyazcitano khulAso ityAdi che. A sUtra agragaNya sAdhu sAdhvIe avazya bhaNavuM joIe A vyavahAra sUtranA mULa zloka 600 che. (2) bRhat kalpa sUtra : tenA cha udde zA che. pahelAM uddezAmAM keLA levAnI vidhi, sthAnaka 16 prakAranA kalpa, mAtariyA rAkhavAnI vidhi, jaLAzayanA kAMThe 16 kAma karavAM. paraspara kaleza upazamAvavo, cAturmAsa ane zeSakALamAM kevI rIte rahevuM, gaucarI karatAM AhAra sivAyanI vastu levAnI vidhi rAtrie sthAnaka pATa levAnI vidhi, rAtrie vastrapAtra levAnI tathA vihAra karavAnI manA ane AryadezanI hada batAvI che. bIjA uddezAmAM dhAnyavALA makAnamAM rahevAnI vidhi, madirA, pANI, miSTAnnavALA makAnamAM rahevAnI vidhi, sAdhu sAdhvIne rahevA yogya sthAnaka, zadhyAMtaranA gherathI AhAra levAnI manA ane vastra grahaNa karavAnI vidhi batAvI che. lo 20 upAdhyAya adhikAra Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA uddezAmAM sAdhune sAdhvInA upAzrayamAM javAno niSedha, carma levAnI vidhi vastra laMgoTa paheravAnI vidhi, gaucarI karatI vakhate vastra levAnI vidhi, dIkSA letI vakhate upakaraNa levAnI vidhi, comAsAmAM vastra levAno niSedha, nAnAmoTAnI maryAdA, gRhasthanA gharamAM 14 kAma karavAno niSedha, pATa pATalA levAnI vidhi, bIjA sAdhu Ave tyAre makAnanI AjJA levAnI vidhi, vyaMtaravALAM ane nadhaNiyA makAnamAM rahevAnI vidhi, senAno paDAva hoya tyAM rahevAno niSedha ane savA yojana AhAra Adi kalpavAnI vidhi batAvI che. cothA uddezAmAM moTA prAyazcittano adhikArI dIkSAne ayogya, sUtrajJAna ApavAno yogAyoga, sAdhu sAdhvInuM saMghaTTana, prathama praharano AhAra, be gAu uparano AhAra, sadoSa AhAranuM zuM karavuM ? AhAra levAnI cobhaMgI, bIjA gacchamAM javAnI vidhi, anya gacchanA sAdhu pAsethI jJAna grahaNa karavAnI vidhi, mRtaka sAdhune paraThavavAnI vidhi, kaleza thAya tyAre khamAvyA vinA AhAra karavAnI manA, parihAra vizudhdha cAritranI vidhi, nadI UtaravAnI vidhi ane tRNanA gharamAM rahevAnI vidhi batAvI che. pAMcamAM uddezAmAM vaikriya strI puruSanA saMghaTTAno doSa, sAdhu-sAdhvIe paraspara kalezopazamana ka2vuM, sUryodaya astamAM AhAra levAnI cobhaMgI, rAtrie DakAro (ghacarako) Ave to doSa sAdhvIno sAdhuthI vizeSa AcAra, mAtrA grahaNa karavAnuM kAraNa prathama praharamAM lAveluM aMtima praha2mAM vAparavAnI manA, sugaMdhI dravya zarIre lagADavAnI manA, parihAra vizuddhinI vaiyAvacca, sarasa AhAra karIne tarata tapa ka2vo ema kahyuM che. chaThThA uddezAmAM cha prakAranAM vacana na bole, cha prakAranAM prAyazcitta le, sAdhu sAdhvI paraspara saMghaTTana karavAnuM kAraNa, cha prakAre palImanthu ane cha saMyamanA kalpa batAvyA che. A bRhatkalpa sUtranA 473 zloka che. (3) nizItha sUtra : AnA 20 uddezA che. pahelA uddezAmAM guru mAsika prAyazcitta, bIjAthI pAMcamA uddezA sudhI laghumAsika prAyazcitta, cha thI agiyAramAM uddezAmAM guru caumAsika prAyazcitta, bAramAthI ogaNIsamAM uddezA sudhI laghu caumAsika prAyazcitta ane kyA kyA kAma karavAthI kyA kyA prAyazcitta Ave che tenI 1590 niyamo batAvela che. ane vIsamA uddezAmAM prAyazcitta zrI jaina tattva sAra 131 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavAnI vidhi batAvI che. sAdhu - sAdhvIe A sUtra bhaNyA sivAya agresara thaI vihAra karavo nahI. tenA mULa 815 zloka che. (4) dazAzrutaskaMdha sUtra : AmAM 10 dazA che. pahelI dazAmAM vIsa asamAdhi doSa, bIjImAM 21 sabaLA doSa, trIjImAM 33 AzAtanA, cothImAM AcAryanI 8 saMpadA, pAMcamImAM cittasamAdhinA 10 sthAna chaThThImAM zrAvakanI 11 pratimA, sAtamImAM sAdhunI 12 pratimA, AThamImAM mahAvIra svAmInA 5 kalyANaka, navamImAM mahAmohanIya karma bAMdhavAnAM 30 sthAna ane dasamI dazAmAM nava niyANAnuM vistArathI varNana karyuM che. A sUtranA 183) mULa zloka che. | 4 mULa sUtra jema vRkSanuM mULa dRDha hoya to te cirakALa TakI sArAM phaLo ApatuM rahe che, tema nIce batAvelAM 4 sUtronAM paThana ane zravaNathI samyakatvarUpa vRkSanuM mULa dRDha thAya che, tethI tene mULa sUtra kahyAM che. (1) dazavaikAlika sUtraH A sUtranAM 10 adhyayana che. pahelAM adhyayanamAM dharmano mahimA ane dharmAcaraNa karavAnuM kartavya batAvyuM che. bIjA adhyayanamAM brahmacaryano mahimA ane sAdhunuM mana sthira karavAnA upAya batAvyA che. trIjA adhyayanamAM bAvana anAcAra, cothAmAM chakAya jIvanuM, 5 mahAvratanuM jJAnathI dayA ane dayAthI kramazaH mokSanI prApti zI rIte thAya tenuM varNana che. pAMcamA adhyayanamAM sAdhue AhAra grahaNa karavAnI tathA bhogavavAnI vidhi, chaThThA adhyayanamAM sAdhune 18 sthAna anAcaraNIya batAvyAM che. sAtamA adhyayanamAM bhASA samitinI vidhi che. AThamA adhyayanamAM AtmAne tAravAno vividha prakAre bodha che. navamA adhyayanamAM vinaya avinayanuM phaLa daSTAMta, vinItanAM lakSaNa batAvyAM che. dasamA adhyayanamAM sAdhunuM kartavya samajAvyuM che. zrI dazavaikAlika sUtranA mULa 700 zloka che. (2) uttarAdhyayana sUtra : tenA 36 adhyayana che. pahelA adhyayanamAM vinItanA lakSaNa, vinayanI vidhi ane phaLa batAvyuM che. bIjAmAM 22 pariSaha sahevAnI vidhi upadezayukta batAvI che. trIjAmAM manuSyatva, zruti, zraddhA ane upAdhyAya adhikAra Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamamAM baLa parAkrama phoravavuM e cAra aMganI durlabhatA batAvI che. cothAmAM AyuSya tUTayA pachI saMdhAtuM nathI mATe pramAda na karo vagere vairAgyopadeza che. pAMcamAmAM sakAma, akAma maraNa, chaThThAmAM vidyAvaMta avidyAvaMtanuM lakSaNa, sAtamAmAM bokaDAnuM daSTAMta ApI rasalolupI na thavAno bodha, AThamAmAM kapila kevaLIe tRSNAno tyAga karavA vagere bAbatono amUlya upadeza karela che, navamAmAM nami rAjarSi ane zakrendrano saMvAda, dasamAmAM AyuSyanI asthiratA, agiyAramAmAM vinIta avinItanA lakSaNa ane bahusUtrInI 16 upamA, bAramAmAM cAMDAla jAtimAM upajelA harikezI aNagAranA tapanuM mahatva ane brAhmaNothI saMvAda tathA jAtithI nahi paNa guNakarmathI mahAna thavAya che. vagere hakIkata che. teramAmAM cittamuni ane brahmadatta cakravartInA cha bhavanA saMbaMdhanuM ane cittamunie karelA upadezanuM varNana che. caudamAmAM isukAra rAjA kamaLAvatI rANI bhRgupurohita tenI bhAryA ane be putro maLI che. jIvono adhikAra che. paMdaramAmAM sAdhunuM kartavya, soLamAmAM brahmacaryanI navavADa ane dasamo koTa tenuM svarUpa, sattaramAmAM pApazramaNa sAdhunAM lakSaNa, aDhAramAmAM saMyati rAjA zikAre gayo tyAM gardabhAlI munino bheTo thayo, gadaMbhAlInA upadezathI rAjA bodha pAmyo, dIkSita thayo, saMyatI ane kSatriya rAjarSino saMvAda, tema ja cakravartI baladeva Adi rAjAonAM guNakathana che. ogaNIsamAmAM mRgAputrano mAtApitAthI saMvAda che. temAM saMyamanI duSkaratA tema ja durgatinAM duHkhonuM hRdayadrAvaka varNana che. vIsamAmAM anAthI muni ane zreNika rAjAno saMvAda, ekavIsamAmAM pAlita zrAvakanA putra samudrapAlajIno vairAgya ane AcAranuM varNana che. bAvIsamAmAM neminAtha bhagavAne prANI rakSA mATe rAjula jevI strIne choDI, rAjule rathanemi sAdhune saMyamamAM daDha karyA, vagere varNana che. trevIsamAmAM pArzvanAthanA saMtAnika kezIkumAra zramaNa ane gautama gaNadharano saMvAda, covIsamAmAM pAMca samiti, traNa guptinuM varNana paccIsamAmAM jayaghoSa RSi vijayaghoSa brAhmaNane yajJanI hiMsAthI bacAve che. tenuM varNana, chavvIsamAmAM sAdhunI 10 samAcArI ane pratikramaNanI vidhi, sattAvIsamAmAM gargAcArye duSTa ziSyono parityAga karyo te aThThayAvIsamAmAM dravya, guNa paryAyanuM svarUpa ane jJAna, darzana, cAritra ane tapae mokSano mArga ogaNatrIsamAmAM 73 praznottara (bola) dvArA dharmakRtyanuM phaLa batAvyuM che. trIsamAmAM 1ra prakAranA tapanuM varNana. ekatrIsamAmAM cAritranA guNa, batrIsamAmAM pramAda sthAna temAM pAMca indriyone jItavAno upadeza, tetrIsamAmAM zrI jaina tatva sAra 133 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma prakRti, karmanI sthiti anubhAga, pradezanuM kathana che. cotrIsamAmAM 6 lezyAnAM 11 dvAra, pAMtrIsamAmAM sAdhunA guNo ane chatrIsamAmAM jIvAjIva vibhakti nAmanA adhyayanamAM pa63 bheda jIvanA, pa60 bheda ajIvanA, sthitinuM, sthAnanuM ane siddhanA svarUpanuM kathana che. bhagavAna mahAvIre mokSa padhAratI vakhate 18 dezanA rAjA vagere pariSada samakSa vipAkanAM 110 ane uttarAdhyayananAM 36 adhyayananuM vyAkhyAna 16 prahara paryata ApeluM. uttarAdhyayananA mULa zloka 2100 che. (3) naMdIsUtra: temAM prathama sthavirAvalImAM mahAvIra prabhu pachI anukrame thayela 27 AcAryonAM guNa kathana, yogya ayogya zrotAonuM kathana, 5 jJAna, 4 buddhi, zAstronAM nAmonI TIpa vagere che. enA mULa zloka 900 che. (4) anuyoga dvAra sUtraH AmAM zrutajJAnano mahimA, dravya bhAva Avazyaka upakrama, AnupUrvI, samavatAra anugama dravya-kSetra-kAla bhAvanI AnupUrvI 10 nAma vistArathI 6 bhAva, 7 svara, 8 vibhakti, 9 ratnapramANa 3 prakAranAM AMgUla, palyopama- sAgaropamanuM parimANa, 5 zarIra, garbhaja manuSyanI saMkhyA, 4 pramANa, 7 naya, saMkhyAta, asaMkhyAta anaMtanuM kathana, 5 upakrama, sAdhunI 84 upamA, sAmAyikanA praznottara ityAdi A zAstramAM ghaNo ja gahana viSaya che. anuyogadvAra sUtranA 1899 mULa zloka che. (1) Avazyaka sUtra : AmAM cha adhyayana che. AmAM cha Avazyaka (pratikramaNa sUtranAM) che. temAM sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAnI Avazyaka karaNI ane temAM doSotpattinAM kAraNa saMkSiptamAM paraMtu badhA jijJAsu samajI zake evI khUbIthI darzAvela che. AnA jJAnanI caturvidha saMghane prathama AvazyakatA che. tethI A sUtranuM Avazyaka nAma che. tenA mULapAThanA 100 zloka che. e pramANe 11 aMga, 12 upAMga, 4 cheda ane 4 mULa sUtra maLI 31 ane 32muM Avazyaka sUtra gaNatAM hAla kula 32 sUtro pramANa gaNAya che. (A badhA sUtrono samAveza pUrvokta dvAdazAMgI sUtromAM thaI jAya che. A sarva zAstrone pATha, artha, hetu niyukti sahita saMpUrNa jANanArA upAdhyAyajI hoya che.) 134 upAdhyAya adhikAra Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNa sittarI upAdhyAyajInA guNa viSenI gAthAmAM "karaNa caraNa sitterI" arthAt karaNanA 70 ane caraNanA 70 bola kahyAM che. tethI yukta caraNa eTale cAritra ane karaNa eTale je vakhate jevo avasara tevI kriyA karavAmAM Ave te. karaNanA 70 bola che. gAthAH pavimodI samir3a bhAvaLA paDamA phaiyi nido / paDilehaNA guttio, abhiggahaM ceva karaNaM tu // artha : 4 piMDa vizudhdhi, 5 samiti, 12 bhAvanA 12 DimA, pa indriya nigraha, 25 pratilekhanA, 3 gupti ane 4 abhigraha ema kula 70 bola karaNa sittarInA che. temAM AhAra, vastra, pAtra ane sthAna e 4 nirdoSa bhogave te piMDavizudhdhi, tenuM varNana eSaNA samitimAM thaI gayuM. samitinA pAMca bheda H tenuM varNana cAritrAcAramAM thaI gayuM. 5 indriya nigraha karavAnuM kathana pratisaMlInatA tapamAM thayuM ane 3 guptinuM kathana cAritracAramAM thaI gayuM che. eTale bAkI raheluM 12 bhAvanA, 12 paDimA, 25 pratilekhanA ane 4 abhigrahanuM varNana ahIM karavAmAM Ave che. sAdhunI 12 paDimA (1) pahelI piMDamAmAM eka mahinA sudhI eka @ tti AhAranI ane eka ditta pANInI le. (2) bIjI paDimAmAM eka mahinA sudhI be tti AhAranI be datta pANInI le. (3) trIjI paDimAmAM eka mahinA sudhI traNa datta AhAranI, traNa tti pANInI le. (4) cothI paDimAmAM eka mahinA sudhI cAra datti AhAranI, cAra ditta pANInI le. @ sAdhune vahorAvatI vakhate jeTaluM annAdi pAtarAmAM paDe te AhAranI eka tti ane pANInI dhAra khaMDita na thAya tyAM sudhI pANInI eka dadatta gaNAya che. abhigraha hoya tethI vadhu tti na levAya, ochI le to harakata nahi. zrI jaina tattva sAra 135 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) pAMcamI paDiyAmAM eka mahinA sudhI pAMca datti AhAranI, pAMca datti pANInI le. (6) chaThThI paDiyAmAM eka mahinA sudhI cha datti AhAranI, cha datti pANInI le. (7) sAtamI paDiyAmAM eka mahinA sudhI sAta datti AhAranI sAta dAta pANInI le. (8) AThamI paDikAmAM 7 dina sudhI ekAMtara cauvihAra upavAsa kare, divase sUryanI AtApanA le, rAtre vastrarahita rahe, rAtrinA catto athavA ekaja paDakhAbhera suI rahe agara kAusagnamAM besI rahe. A traNa paikI koI paNa eka Asane sthira rahe. deva, manuSya, tiryaMcanA upasarga Ave to sahana kare. paNa calita thAya nahi. (9) navamI DimA paNa AThamI jevI jANavI. paNa eTaluM vizeSa ke, rAtre daMDAsana (Ubho rahe) ke lagaDAsana (paganI eDI ane mAthAnuM zikhAsthAna jamInane lagADI AkhuM zarIra kamAnanI peThe adhdhara rAkhe) ke ukkaDu Asana (banne ghUMTaNa vacce zira jhukAvIne rahe) e traNamAMthI koI paNa eka Asane AkhI rAta rahe. (10) dasamI paDimA paNa AThamI jevI jANavI. vizeSamAM goduhAsana, (gAya dohavA bese tema raha) vIrAsana (khurazI upara beThA pachI khurazI laI lIdhI hoya ane eja sthitimAM rahe te) zIrSAsana (mAthuM nIce ane paga upara) A 3 mAMthI koI eka Asane rAtri pUrNa kare. (11) agiyAramI paDikAmAM chaThTha kare, bIje divase gAmabahAra ATha pahore kAyotsarga karI UbhA rahe. ahorAtranI (divasa-rAtanI) (12) bAramI paDikAmAM aThThama kare. trIje divase mahAkALa (bhayaMkara) smazAnamAM eka ja vastu para acala dRSTi sthApI kAusagga kare. deva, manuSya, tiryaMca saMbaMdhI upasarga Ave te samabhAve sahana kare. AmAMthI kadAca calita thaI jAya to (1) vikaLatA (unmAda) prApta thAya. (2) dIrghakALaparyata rahe tevo roga utpanna thAya ane (3) jinapraNita dharmathI bhraSTa thAya ane jo nizcaLa rahe to (1) avadhijJAna, (2) manaH paryavajJAna, (3) kevaLajJAna. A traNamAMthI koIpaNa eka jJAna utpanna thaI zake. 136 upAdhyAya adhikAra Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 pratilekhanA vastranA 3 vibhAga karI pratyeka vibhAganI upara, nIce ane madhyamAM ema 3 ThekANe dRSTithI dekhe, e 3X3=9 akhoDA thayA. e ja pramANe vastranI bIjI bAju jue to 9 pakhoDA. e 18 thayA temAM jIvanI zaMkA paDe to AgaLanA 3 ane pAchaLanA 3 ema 6 vibhAganI gucchAthI pramArjanA kare. e cha purImA. e 24 prakAra thAya. ane 25mo prakAra zudhdha upayoga rAkhavo te. 12 bhAvanA (1) anitya bhAvanA, (2) azaraNa bhAvanA, (3) saMsAra bhAvanA, (4) ekatva bhAvanA, (5) anyatva bhAvanA, (6) azca bhAvanA, (7) Azrava bhAvanA, (8) saMvara bhAvanA, (9) nirjarA bhAvanA, (10) loka saMsthAna bhAvanA, (11) bodhibIja bhAvanA, (12) dharma bhAvanA. 4 abhigraha abhigrahanA cAra prakAra : (1) dravyathI (2) kSetrathI (3) kALathI (4) bhAvathI AvA cAra prakAranA abhigraha karanAra hoya che. karaNasittarInA bolamAM 4 piMDa vizudhdhi, 5 samiti, 12 bhAvanA, 12 paDimA, 5 indriya nigraha, 25 paDilehaNA, 3 gupti, 4 abhigraha e pramANe sarva maLI 70 bola thayA. caraNa sittarI gAthA : vaya samaNa dhamma, saMjama veyAvaccaM ca baMbhaguttIo / nANAi tiyaM tava, koho niggahADaM caraNameyaM // artha : pAMca mahAvrata, dasa prakA2no zramaNadharma, sattara prakAre saMyama, dasa prakAre vaiyAvacca, nava prakAre brahmacaryanI gupti, traNa prakAre jJAnAdi ratno bAra prakAre tapa, ane cAra prakAre krodhAdi kaSAyano nigraha e pramANe cAritra guNanA 70 bola che. 'caraNa'nA 70 bolano vistAra have darzAve che. zrI jaina tattva sAra 137 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaya eTale pAMca mahAvrata teno adhikAra trIjA prakaraNanI zarUAtamAM AvI gayo che. samaUT I' zramaNa eTale sAdhujI. temano dharma 10 prakArano che. gAthAH vaMti putti ya nava matava nAdhava saMDyuM che saMjama tava ceiya baMbhaceravAsIyaM // # artha: (1) kSamA - krodhano tyAga, (2) mukti-nirlobhatA, (3) ArjavasaraLatA, (4) mArdava-namratA, (5) lAdhava-laghutA, (6) satya, (7) saMyama, (8) tapa, (9) jJAna, (10) brahmacarya. e dasa prakArano sAdhujIno dharma che. sattara prakArano saMyama : pAMca mahAvratanA pAlaNahAra, pAMca indriyano nigraha, cAra kaSAyano tyAga, traNa yogathI gupta rahe e pramANe saMyama 17 prakArano che. | bIjI rIte 17 prakArano saMyama pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya ? e pAMca sthAvarano saMyama, beIMdriya, teIdriya, caherendriya e traNa vikasendriyano saMyama, paMcendriya saMyama, ajIvakAya saMyama, pehA saMyama, upehA saMyama, prArthanA saMyama, pariThAvaNIA saMyama, mana, vacana, kAyA e traNeno saMyama rAkhe. evI rIte saMyamanA sattara prakAra che. e sattara prakAranA saMyamane zrI upAdhyAya saMpUrNa rIte pALe che. dasa prakAranI vaiyAvacca : (1) AcArya, (2) upAdhyAya, (3) tapasvI, (4) nava dIkSita, (5) glAna (rogI), (6) sthavira, (7) svadharmI, (8) kuLa, (9) gaNa, (10) saMgha e dasanI yathAyogya sevAbhakti kare. e 10 prakAranI vaiyAvacca upAdhyAyajI haMmezA kare che. # pRti kSamA moDasteya, zaundriyanigraha: _dhI vidyA satyamakrodho, dazakaM dharmalakSaNam // manusmRti a.6 lokara3. artha : dhRti, kSamA, dama, asteya, zauca, indriyanigraha, dhairya, vidyA, satya akrodha ane namratA e dharmanA 10 lakSaNa manue paNa kahyAM che. C upAdhyAya adhikAra Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMbha guttio H nava vADa vizuddha brahmacarya pALe e viSenuM vivecana trIjA AcAryajInA prakaraNamAM vistArathI karyuM che. nANAditiya : jJAnAdi traNa ratnanI samyak prakAre ArAdhanA kare. (1) jJAnathI pratyeka vastunuM yathAtathya svarUpa jANe, (2) darzanathI pratyeka vastune yathAtathya zradhdha, (3) cAritrathI grahaNa karavA yogya grahaNa kare. tava : bAra prakAranuM tapa kare. e bAbatanuM varNana AcAryajI viSenA trIjA prakaraNamAM vistArathI ApeluM che. koho nigRhiiya : cAra kaSAyano nigraha kare. A pramANe 70 guNa caraNanA thayA. karaNa sittarI ane caraNa sittarInA sittera sittera guNathI upAdhyAyajI bhagavaMta sadA zobhe che. (je kAma haMmezAM karavAmAM Ave tene 'caraNa' kahe che, ane kAraNasara eTale prayojana Avye karavuM paDe tene "karaNa" kahe che.) 8 prabhAvanA dharmane phelAvavo, dIpAvavo, ane pragaTa karavo tene "prabhAvanA" kahe che. evI dharma prabhAvanA ATha jAtanI che. (1) pravacana prabhAvanA H sarva zAstramAM pravINa hoya tIrthaMkaranA vacanone jagajAhera karavA te pravacana prabhAvanA. (2) dharmakathA prabhAvanA H 'kathA'no ulaTo akSara thAya che 'thAka'. je kathA bhavobhavano thAka utArI de tene dharmakathA kahe che. ThANAMgasUtramAM cAra prakAranI kathA kahI che. te darekanAM cAra cAra bheda gaNatA 16 prakAranI dezanA thAya che. te 16 dezanA eTale dharmakathA karI jaina matane dIpAve. ghavijJA hA pannattA taM jahA kathA. (1) AkSepaNI, (2) vikSepaNI, (3) saMvedanI, (4) nirvedinI. (1) sAMbhaLanAranA hRdayamAM jainadharma AbehUba ThasI jAya te AkSepaNI (2) sanmArga choDI unmArge jato hoya evAne pAcho sanmArga para zrI jaina tattva sAra 139 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthira kare. sanmArga para sthAyI dRDha kare te vikSepaNI kathA, (3) je kathA sAMbhaLatAM sAMbhaLanAranA aMtaHkaraNamAM vairAgya upaje ane mokSanI icchA thAya te saMvedaNI kathA. (4) je kathA sAMbhaLatAM saMsAra uparathI mana UtarI, saMyama levAnI icchA thAya te nirvedanI kathA. (3) nirapavAda prabhAvanA : svamata ane paramata zAstranA jANakAra hoya. vAdI prativAdI rUpe kharAkhoTAM pakSanuM svarUpa batAvI svamata sthApe te. (4) trikALajJa prabhAvanA : jaMbudrIpaprajJapti, caMdraprajJapti, sUryaprajJapti vagere zAstromAM khagoLa, bhUgoLa, nimitta, jyotiSamAM pAraMgata hoya, bhUta, bhaviSya, vartamAna e traNe kALanI sArI ane naThArI tamAma vAtanuM jJAna hoya. (5) tapa prabhAvanA : tapazcaryA kevI rIte karavI, karAvavI, zuM lAbha thAya ? pote tapazcaryA karI loko para prabhAva pADe. (6) vrata prabhAvanA : vigayano tyAga, alpa upadhi, mauna abhigraha, bharayuvAnImAM indriya nigraha karI lokone Azcarya pamADI prabhAvanA kare. (7) vidyA prabhAvanA : rohiNI prajJapti Adi vidyAono sakAraNa upayoga kare, janazradhdhA sthira karI prabhAvanA kare. (8) kavi prabhAvanA : chaMda, kavitA, stavana dvArA janasamUhane eka citta sthira karI prabhAvanA kare. A ATha prabhAvanA dvArA jainamatane dIpAve. "yoga nigraha" mana, vacana ane kAyA e traNa yogane saMyamamAM rAkhe. e pramANe upAdhyAya (1 thI 12) aMganA jANakAra (13-14) karaNa sittarI ane caraNa sittarInA guNo sahIta (15 thI 22) ATha prabhAvanAthI yukta (23 thI 25) traNa yogane vaza rAkhe. kula 25 guNa zrI upAdhyAya bhagavaMtanA pUrNa thayA. zrI upAdhyAyanI 16 upamAo zrI uttarAdhyayana sUtranA 11mAM adhyayanamAM upAdhyAyajI bhagavaMtane 16 upamAthI alaMkRta kahyA che. |140 upAdhyAya adhikAra Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) zaMkha rUpa, (2) azvarUpa, (3) subhaTa rUpa, (4) hAthIrUpa, (5) vRSabharUpa, (6) siMharUpa, (7) vAsudevarUpa, (8) cakravartI rUpa, (9) indrarUpa, (10) sUryarUpa (11) caMdrarUpa (12) koThArarUpa (13) jaMbU sudarzana vRkSa rUpa, (14) sItA nadI rUpa, (15) meruparvatarUpa, (16) svayaMbhUramaNa samudrarUpa. ityAdi aneka zubha upamAyukta zrI upAdhyAyajI bhagavaMta birAje che. gAthA : samud mIra samI kupAyI, kavi verU tuuhaMyA ! suyassa puNNAviulassa tAiNo, khavittu kammaM gaimuttamaM gayA / (uttarAdhyayana sUtra a. 11-31) artha samudra jevA gaMbhIra eTale koI divasa chalake nahi, koI parAbhava karI na zake tevA, koIthI pAchA haTe nahi tevA, sUtranA jJAne karI pUrNa bharelA, cha kAyanA jIvonA rakhevALa, evA upAdhyAyajI bhagavaMta karmano kSaya karI jarUra mokSa padhAraze. teone mArI-tamArI trikALa ane trikaraNa zuddha vaMdanA namaskAra hojo. 6 'bhagavaMta upAdhyAya sohe, Agama jJAna prakAzathI ajJAnanA aMdhakArane, vihAratAM zraddhA thakI dvAdazAMgI pAchI vaLI, paccIsa guNothI zobhatAM vaMdana karuM upAdhyAyajIne, sohAya jJAna suvAsathI " gura mArA paramAtmA, pragaTa pUrNa svarUpa uttama bhakita bhAvathI, sevA karuM anupa guru bhakti mAruM jJAna che, guru bhakita mAruM dhyAna darzana mAruM gurubhakita che, bhakita banAve bhagavAna " zrI jaina tattva sAra 141 | Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 5.. jema maMtravAdI potAno artha siddha karavA mATe tamAma lakSa te tarapha kheMcI aneka upasargo pUrNa daDhatAthI sahana kare che, tema je puruSa potAnA AtmAnI siddhi karavA tarapha najara rAkhIne eTale ekAMta mokSanA hetu mATe ja AtmA sAdhanA kare che tene sAdhu kahe che. zrI sUyagaDAMga sUtranA pahelA zrutaskaMdhanA soLamAM adhyayanamAM sAdhujI ne cAra nAmathI varNavyA che. sUtraH "mahaha ma+vaM parva, re saMte ravi, voTTA ri vacce 1 mAhaNettivA, 2 samaNetti vA, 3 bhikkhUtti vA, 4 NiggaMthetti vA, _| | paDiAha - bhaMte ! kahaM nu daMte davi vosalukAetti vacce, mAhaNetti vA / samaNetti vA, bhikkhUtti vA, NiggaMthetti vA, taM no bUhi mahAmuNI ! // 2 // artha : zrI tIrthakara bhagavAna damitendri, muktiyogya ane jene azubha yogano tyAga karyo che evA sAdhune cAra nAmathI varNave che. (1) mAhaNa, (2) samaNa, (3) bhikSu, (4) nirjhantha. tyAre ziSya prazna karyo ke aho bhagavaMta! e cAra nAmanA guNanI judI judI vyAkhyA kahI batAvazo ? (1) mAhaNa kone kahe? (2) samaNa kone kahe ? (3) bhikSu kone kahe? ane (4) nirjhantha kone kahe ? (1) sUtra : "ti viraNa satra pAvahiM , pena, to, kalaha-abbhakkhANa-pesunna-paraparivAya-arai rai, mAyAmosa-micchA-daMsaNasalla-virae-samie sahie sayA jaai, No kujjhe No mANI mAhaNe'tti vcce|| artha : tethI zrI bhagavaMta mAyaNa vagere zabdanA artha ane guNa anukrame pharamAve che. he ziSya ! je kAyika vagere sarve kriyAthI tathA sarva pApa karma, rAga dveSa, 142 sAdhujI adhikAra Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaleza, cADI, niMdA, harSa, zoka, kapaTasahita jUThuM bolavuM, khoTA matanI zradhdhA ityAdithI nivatya che ane pAMca samiti sahita cha kAyanA jIvonI ane saMyamanI sadAkALa rakSA karanAra, krodha vagere cAra kaSAyathI rahita ane guNadhArI chatAM guNonA garva vagaranA che temane "mAhaNa' eTale 'mahAtmA' kahevA. (ra) sUtra: "patha vimaLa-|i LiyA mAvA ra tivArtha ca, musAvAyaM ca bahiddhaM ca, kohaM ca, mANaM ca, mAyaM ca. lohaM ca, pejjaM ca, dosaM ca, icceva jao jao AdANaM appaNo paddosa heU tao tao AdANAto puvvaM paDivirie, siA daMte davie, vosaTTakAe samaNe tti vacce // artha : have samaNa (zramaNa sAdhu)nAM lakSaNo kahe che. koInA pratibaMdha eTale nizrA temaja Azrayarahita, karaNInA phaLanI vAMchanArahita, kaSAya rahita (zAMta), hiMsA, jUTha, corI, maithuna, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga dveSa, vagere pApasthAnakanA sarvathA tyAgI, je je evA karma baMdhananA ane avaguNakAraka kAraNo dekhe tenAthI prathamathI ja nivartanAra, potAnI indriyonuM sadA damana kare, ane je mamatAne choDe tene "samasa" arthAt sAdhujI kahevA. (3) sUtra : alya vi fmavaralU - punna, nAviUS, phate viU vosaTTakAe saMvidhuNIya, virUvarUve parIsahovasagge, ajjhappajoga, sudhdhAdANe uvaTTie, bIappA, saMkhAe, paradatta bhoI bhikkhU'tti vacce // artha "bhikhu" arthAt bhikSuka nAM lakSaNo kahe che. jeo niravadya (pApathI rahita) bhikSA mAgIne potAnA zarIrano nirvAha kare che, abhimAnathI rahita ane vinaya - namratA Adi guNo sahita che, indriyonuM damana kare che, deva-dAnava mAnava vagerenA upasargo samabhAvathI sahana karI niraticAra potAnAM mahAvrato pALe che, adhyAtmayogI eTale AtmajJAnamAM sadA joDAyelA che, mokSane meLavavA mATe sAvadhAna thaI saMyama tapa vagere zubha karaNImAM sthira che. koInA nimitte banAvela AhAra vagere grahaNa karatA nathI tene "bhikhu" arthAt bhikSaka kahe che. mAhaNa' zabdano artha "brAhmaNa" paNa thAya che. e pramANe guNo jenAmAM hoya tene "brAhmaNa" kahevA. zrI jaina tatva sAra 143 | Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sUtra : stya vivipaMthe - zne vika, yuddhe maMchinnor susaMgaC, sumir, musAmAttve, AyaLavAyatte, vi duhavo vi soyapalichinne No pUyaNasakkAra lAbhaTThI, dhammaTThI dhammAviU, NiyAgapaDivanne, samiyaM care daMte davie vomaThThANu 'nizaMthe' tti vaLye / artha : have nigraMthanA lakSaNo darzAve che. sadA rAgadveSarahita, ekAkI tattvajJa Asravano sarvathA nirodha karyo che evA, rUDA prakAre AtmAne vaza karela che evA, susamitivRMta, Atma tattvanA jANanAra, zudhdha jJAnamAM pravINa, dravya ane bhAva e baMne rIte AsravathI rahita, samAdhi (cittanI sthiratA) sahita, mahimA pUjA-satkAra-sanmAnanI icchA rahita, ekAMta nirjarAnA ane dharmanA arthI, kSamA vage2e dasa vividha dharmanA judAjudA bhedo jANanAra, mokSamArga aMgIkAra karIne temAM samyak prakAre pravarte, damitendriya, zarIranI mamatArahita, AvA guNavALAne "nigraMtha" kahevA. sAdhujInA 27 guNa gAthA : paMca mahavvaya jutto, paMcidiya saMvaraNo / caDaviha kasAya mukko tao samAdhAraNayA // 1 // ti sacca saMpanna tio khaMti saMvega rao / veNa maccu bhayagayaM sAhu guNasattavIsaM // 2 // artha : (1 thI 5) pAMca mahAvrato pacIsa prakAranI bhAvanA sAthe nirdoSa pALe (6 thI 10) pAMca indriyonA trevIsa jAtanA viSayothI nivarte. (11 thI 14) cAra prakAranA kaSAyathI nivarte e pramANe 14 guNono vistAra zrI AcAryanA trIjA prakaraNamAM karyo che. (15) "mana samAdhAraNayA" pApamAMthI manane kheMcIne dharmamArgamAM joDe. (16) 'vaya samAdhAraNayA" khapa jogI nirdoSa vANI bole. (17) "kAya samAdhAraNayA" kAyAnI capaLatA roke. (18) " bhAva sacce" aMtaHkaraNanA bhAvo nirmaLa karI dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM AtmAne joDe. |144| sAdhujI adhikAra Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) 'karaNa sacce karaNa sittarInA sittera guNo sahita tathA sAdhune je je kriyAo je je rIte karavAnuM zAstramAM pharamAvyuM che te sadA yogya vakhate kare. jemake pAchalI rAtano eka prahara bAkI rahe tyAre jAgRta thaIne AkAza tarapha najara karI tapAse ke koI prakAranI "asakjhAya" to nathI ne? jo dizA nirmaLa hoya to zAstranI sajhAya kare. pachI "asakjhAya (asvAdhyAya)nI dizA eTale lAla dizA thAya tyAre pratikramaNa kare. * sUryodaya thayA pachI pratilekhanA (paDilehaNa) eTale vastra vagere sarvaupakaraNa jue pachI iriyAvahIno kAusagga karI guru Adi vaDIla sAdhune vaMdana karI pUche ke huM svAdhyAya karuM ? vaiyAvacca karuM ? athavA auSadhAdi lAvavAnuM kAma hoya to te kare? guvadi AjJA kare te pramANe kare. vaLI, eka pahora pUro thAya tyAM lagI svAdhyAya kare. tathA zrotAono yogya samudAya hoya to dharmopadeza (vyAkhyAna) Ape. te pachI dhyAna ane zAstranA arthonuM ciMtvana kare. bhikSAno samaya hoya to gocarI nimitte jaI zuddha AhAra, zAstranI vidhi pramANe lAvI zarIrane bhADuM Ape zarIrane nabhAve. cothA ArAmAM eka gharamAM 28 puruSa ane 32 strI hoya to te ghara gaNatarImAM levAtuM ane sATha manuSyonI rasoI taiyAra karatAM saheje be pahora divasa vahyo jato. vaLI te vakhate badhA mANaso eka ja ka vakhata bhojana letA hatA. e vagere kAraNothI cothA ArAmAM sAdhuo trIje pahore bhikSA levA mATe jatA hatA. zAstramAM kahyuM che ke "kSatrei niM samAyare ' eTale je sthaLamAM bhikSAne mATe je kALa hoya te vakhate gaucarIe javuM (bhikSAnA kALano vicAra karyA vagara agAuthI ke pAchaLathI jAya to gocarI mATe ghaNuM pharavuM paDe, dhArelo AhAra na maLe zarIrane kilAmanA thAya. lokomAM paNa niMdA thAya ke, "TANuM kaTANuM joyA vagara sAdhu zA mATe pharatA haze?" svAdhyAya ane dhyAnano vakhata paNa cukAya tethI aMtarAya paDe, vagere doSono vicAra karI sAdhue kALano vicAra karI bhikSA levA javuM.) eTale zAstrokta vidhithI AhAra kare. pachI pAchuM dhyAna ane zAstronI ja pahelA ArAmAM mANasone traNa traNa divasanA aMtare, bIjA Are babbe divasanA aMtare, trIjA Are eka eka divasanA aMtare ane cothA ArAmAM eka divasamAM eka vakhata bhojananI icchA thatI hatI. zrI jaina tattva sAra 145 | Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citavanA kare. chevaTe, divasanA cothA pahore pharI paDilehaNa (pratilekhanA) karI svAdhyAya kare, sAMje asakjhAyane vakhate devasiya pratikramaNa kare. ane asakjhAya nivarsI gayA pachI rAtrinA pahelA pahore sakjhAya kare. bIjA pahore dhyAna ane zAstravicAraNA kare ane trIjA pahora ne aMte nidrAmAMthI mukta thAya. rAta divasanI sAdhunI kriyA zrI uttarAdhyayana sUtranA chavvIsamA adhyayanamAM kahelI che. e sivAya kriyAnA nAnA bheda ghaNA che. te guru mahArAja pAsethI dhAraNa karavA. (20) "joga sacce' : mana vacana ane kAyAnA yoganI satyatA tathA saraLatA rAkhe. yogAbhyAsa, AtmasAdhanA, zama, dama, upazama vagere sAdhanAonI pratidina vRdhdhi kare. (21-22-23) "saMpannatiu" : sAdhu traNa vastu sahita che. (1) "nANa saMpanna : te matijJAna, zrutajJAna, aMga, upAMga, pUrva vagere jJAna je kALamAM jeTaluM hoya teno umaMga sahita abhyAsa kare, vAcanA-pRcchanA, pariyaTTaNA vagere karIne jJAnane daDha kare ane bIjAne yathAyogya jJAna ApI jJAna vRddhi kare, (2) "daMsaNa saMpanna': darzana mohanIyano kSayopazama ke kSaya karI zudhdha samyakatvadhArI bane. devAdika upasarga AvI paDe to paNa samatithI Dage nahi, ane zaMkA vagere doSa TALI nirmaLa samyakta pALe, (3) "carita saMpanna : sAmAyika chedopasthApanIya, parihAra vizuddha, sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta e pAMca cAritrathI yukta thAya. (A kALamAM pahelAM be cAritra che.) (24) khetI-kSamAvaMta. (25) "saMvega-sadA vairAgyavaMta A saMsAra zArIrika ane mAnasika vedanAthI atizaya pIDita che, e vedanAne joIne tathA saMsAranA sarva saMjogo indrajALa tathA svapna jevA che ema jANIne saMsArathI DaravuM tene "saMvega" kahe che. (26) vedanA sama ahiyAsaNayAe": kSudhA, tRSA vagere rara pariSada utpanna thAya, to te sama pariNAmathI sahana kare. (27) mAraNAMtiya sama ahiyAsaNayAe mAraNAMtika kaSTa Ave to te vakhate ane maraNa samaye jarA paNa na Dare; paraMtu samAdhimaraNathI AyuSya pUrNa kare. A pramANe sAdhujInA 27 guNo che. 146 sAdhujI adhikAra Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pariSaha (1) sudhAno - bhUkhano, (2) pivAsAno - tRSAnA, (3) zItano - ThaMDIno, (4) uSNano - tApano, (5) dasamasagano - DAMsa, macchara Adino (6) acalano - jIrNa junA vastrono, (7) aratino - anna-vastra Adi na maLavAno, (8) strIno - strInA hAvabhAvano, (9) cariyAno - grAmAnugrAma vicaravAno (10) nisahiyAno - vihAra karatAM besavA mATe sArI narasI jagyAno, (11) sekzAno-zayAno, rahevA mATe na game tevA sthAnano, (12) Akrozano - kaThora vacanano, (13) vadhano - mArano, (14) jayaNAno - yAcanAno, (15) alAbhano - icchita vastu na maLavAno, (16) rogano - vedanAno, (17) taNaphAsano - tRNAdi ghAsano, (18) jalano -mela parasevAno, (19) satkAra puraskArano - mAna sanmAnano, (20) prajJAno - jJAnano (koI pUchavA Ave tyAre) (21) ajJAnano - jJAna na caDavAno, (22) darzanano - zradhdhAno. A 22 pariSaha je samabhAve sahe te sAdhu che. zrI uttarAdhyayananA bIjA adhyayanamAM A rara pariSadanuM vistArathI varNana che. para (bAvana) anAcAra sAdhujIe saMyama zudhdha pALavA mATe nIcenAM bAvana anAcaraNathI bacavuM joIe. (1) "uddezika - AhAra, vastra, pAtra, sthAnaka vagere sAdhune mATe banAveluM hoya te bhogave to anAcaraNa, (2) "kRtagaDa' - sAdhu mATe koipaNa vastu kharIda karIne Ape to anAcaraNa, (3) "nityapiMDa - eka gherathI nitya vahore to anAcaraNa, (4) "abhyahRta" - upAzraye kiMvA anya sthAne koI AhArAdi sanmukha lAvIne vahorAve te le to anAcaraNa, (5) "rAtribhakta' - anna, pANI, sukhaDI, mukhavAsa ke suMghavAnI tamAku sarakhI paNa rAtre bhogave to anAcaraNa, (6) "snAna" - hAtha paga dhovA te deza snAna ane sarva zarIre nahAvuM te sarvasnAna. e baMne prakAranAM snAna kare to anAcaraNa, (7) "gaMdha' - caMdana, attara Adi sugaMdhI padArtha, vinA kAraNa zarIre lagAve to anAcaraNa, zrI jaina tattva sAra 147 | Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) 'mAlya' - puSpAdi ke maNI, motI AdinI mALA pahere to anAcaraNa, (9) 'vIyaNa' - paMkho, pUMThu ke vastrAdithI pavana nAkhe to anAcaraNa, (10) 'snigdha' - ghRta, tela, goLa, sAkara Adi rAtre pAse rAkhe to anAcaraNa, (11) 'gRhapAtra' - gRhasthonAM pAtra thALI, kaTorA AdimAM bhojana kare to anAcaraNa, (12) 'rAjapiMDa' - cakravartI Adi rAjAone mATe banAvelo baliSTa AhAra bhogave to anAcaraNa, (13) 'kimicchika' dAnazALA, sadAvratanI jagyA vagere sthaLethI AhAra le to anAcaraNa, (14) 'saMbAhana' kAraNa vagara zarIre tela vagere * coLe kiMvA mAthAmAM tela nAkhe to anAcaraNa, (15) 'daMtadhAvana' - rAkha, maMjana Adi dAMtonI 2 zobhAne mATe ghase to anAcaraNa, (16) 'saMprazna' - gRhasthane ke asaMyatine sukhazAtA pUche to anAcaraNa, (17) 'deha paloyana' kAca, pANI vageremAM potAno cahero jue to anAca2Na, (18) 'aSTApada' - jugA2 2me tathA aSTAMga nimitta prakAze to anAcaraNa, (19) 'nAlika' - copATa, gaMjIpo, zetaraMja Adi 2me to anAcaraNa, (20) 'chatra'-chatrI dhAraNa kare to anAcaraNa, (21) 'tigiccha'vinA kAraNa balavRdhdhi Adine mATe auSadha le to anAcaraNa, (22) 'vAhanI' - joDA, cAkhaDI, mojA vagere pagamAM pahere to anAcaraNa (23) 'jyotiAraMbha' - dIpaka cUlo Adi agnino AraMbha kare to anAcaraNa (24) 'zayyAMtara piMDa' - jenI AjJA laIne makAnamAM UtaryA hoya tene tyAMthI AhAra pANI le to anAcaraNa, (25) 'AsaMdI' - khurazI khATalo vagere netara ke sIMdarI AdithI bharelA Asana para bese to anAcaraNa, (26) 'gRhAMtarazayyA' - vRddhAvasthA, roga ke tapazcaryAdi kAraNa vagara gRhasthane tyAM bese to anAcaraNa, (27) 'gAtramardana' - pIThi Adi zarIre lagAve to anAcaraNa, (28) 'gRhI vaiyAvRtya' - gRhasthanI vaiyAvacca kare athavA gRhastha pAse vaiyAvacca karAve to anAcaraNa, (29) 'jAtyAjIvI' - sagapaNa, oLakhANa vagere meLavI AhAra pANI le to anAcaraNa, (30) 'taptAnivRtaM' - je vAsaNamAM pANI garama karyuM hoya te vAsaNa u52, nIce temaja madhyamAM garama thayuM na hoya tevA vAsaNanuM pANIne le to anAcaraNa, (31) 'Atura zaraNa' - * rogAdi kAraNe tela coLe to harakata nahi. D dAMtamAM rasI vagere roga thayo hoya tevA prasaMge auSadhI tarIke vApare to harakata nahi. 148 - sAdhujI adhikAra Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - roga duHkha vagerethI gabharAIne kuTuMbIonuM zaraNa vAMche to anAcaraNa, (32 thI 45) mULa, Adu, iSNukhaMDa (zeraDI), sUraNAdi, kaMda, mUla, jaDI, phaLa, bIja, saMcaLa, siMdhAluNa, agaranuM mIThuM, roma dezanuM mIThuM, samudranuM mIThuM pAMzukSAra, kALamIThuM e cauda vastu saceta grahaNa kare to anAcaraNa, (46) vastrAdine sugaMdhI dravyono dhUpa de to anAcaraNa, (47) vinA kAraNe vamana kare to anAcaraNa, (48) bastI karma kare. (gudA dvArA pANI ke davA prakSepa karI maLatyAga kare) to anAcaraNa, (49) virecana - vinA kAraNa julAba le to anAcaraNa, (50) aMjana - zobhAne mATe AMkhamAM kAjaLa, suramo vagere Aje to anAcaraNa, (51) "datavaNe - dAMta raMge to anAcaraNa, (para) gAtrabhaMga' - kasarata, mallakustI vagere kare to anAcaraNa uparokta bAvana anAcaraNano tyAga karI sAdhujI zuddha saMyama pALe che. zrI dazavaikAlika sUtranA trIjA adhyayanamAM bAvana anAcAra batAvyAM che. 20 asamAdhinA doSa (1) jaldI jaldI cAle to, (2) prakAzita sthAnamAM dRSTithI joyA vinA cAle ane aprakAzita sthAnamAM rajoharaNAdikathI pUMjyA vinA cAle to, (3) pUje bIjI jagyAe ne paga mUke bIjI jagAe to, (4) pATa, pATalA bAjoTha vadhAre bhogave to, (5) ratnAdhika, guNavaMtanI sAme bole to, (6) sthavira sAdhunuM mota icche to, (7) sarve prANa, bhUta, jIva ane sattvanI ghAta icche to, (8) ghaDI ghaDImAM gusse thAya to, (9) niMdA kare to, (10) vAraMvAra nizcaya bhASA (A kAma karIza, A sthaLe jaIza, vagere) bole to, (11) navA navA jhaghaDA upajAve to, (12) jUnA kajiyA udIre, bhulAI gayelI vAto pAchI saMbhAre agara khamatakhAmaNA karyA pachI pAchI laDAI kare to, (13) batrIsa prakAranI asakjhAyamAM sajajhAya kare to, (14) rastAnI dhULathI eTale saceta rajathI paga bharyA hoya ne pUMjyA vinA Asana upara bese to, (15) pAchalI eka pahora rAta hoya tyArathI TheTha surya Uge tyAM sudhI jorathI bole to, (16) mota thAya tevo kajiyo kare to, (17) kaTuvacana bole to, (18) potAnI ane bIjAnI asamAdhi thAya evuM vacana bole to, (19) savArathI sAMja lagI gAmamAMthI lAvI lAvIne khA khA kare to (navakArazI vagere paccakhANa na kare to), (20) cokasI karyA vinA AhAra vagere lAve to. zrI jaina tattva sAra 149 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 20 prakAre asamAdhi doSa lAge che. jema mAMdagI AvatAM mANasa nabaLo paDI jAya che tema je kAma karavAthI saMyama zithila paDI jAya tevA kAmane asamAdhi doSa kahe che. AtmasukhanA icchanArA sAdhuo asamAdhinA 20 doSa tajIne vicare 21 sabaLA (moTA) doSa (1) hastakarma kare to, (2) maithuna seve to, (3) rAtrie cAra AhAra bhogave to, (4) AdhAkarmI AhAra (eTale sAdhune nimitte nIpajAvelo AhAra) bhogave to, (5) rAjapiMDa (bahu ja pauSTika AhAra, ke je rAjavaMzIo mATe banAvelo hoya, jemAM dArU mAMsAdika padArtha Ave tevo) AhAra bhogave to, (6) "kIyagaDa" (vecAto lIdhelo) pAmithya" (udhAra lIdhelo) "acche (nirbaLanA hAthamAMthI paDAvI lIdhelo) "aNisirphI' (mAlikanI rajA vinA lIdhelA) "abhiha (sAme lAvIne devA Avelo) A pAMca doSa lagADIne AhAra bhogave to, (7) vAraMvAra paccakakhANa laIne bhAMge to, (8) vagara kAraNe cha mahinA pahelAM saMpradAya badale to, (9) eka mahinAmAM 3 moTI nadI Utare to, (10) eka mahinAmAM 3 vAra kapaTa kare to (11) zejIMtara (makAnamAM UtaravAnI AjJA denAra) nA gharano AhAra bhogave to, (12 thI 14) AkuTI (irAdA pUrvaka) hiMsA kare, asatyabole, corI kare to, (15) saceta pRthvI para bese to, (16) saceta dhULanI rajathI bharelA pATa pATalA bhogave to, (17) saDelI pATo jemAM jaMtuonAM iMDA utpanna thayAM hoya te bhogave to (18) kaMda (mULanI jaDa), "baMdha" (uparanuM thaDa), "zAkhA" (moTI DALo), "pratizAkhA' (nAnI DALo), 'tvacA' (chAla), "pravAla" (kuMpaLo), pAMdaDA, phUla, bIja harita e pramANenI 10 kAcI lIlotarI bhogave to, (19) eka varasamAM 10 vakhata nadI Utare to, (20) eka varSamAM 10 vakhata mAyA sthAna seve to, (21) sacitta pANIthI, lIlotarIthI ke evA koI sacitta padArthathI bharelAM bhojanavALAM AhAra, pANI vagere le to. A pramANe 21 prakAre sabaLA doSa lAge che. jema nabaLo mANasa gajA uparAMta bojo upADe to marI jAya che, tema 150. sAdhujI adhikAra Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ra1 doSita kAma karavAthI saMyama rUpI dhanano nAza thAya che. e 20 asamAdhi doSa ane 21 sabaLA doSanu varNana "dazAzruta skaMdha" sUtranA pahelA-bIjA adhyayanamAM che. 3ra yogasaMgraha yoga eTale mana, vacana kAyAnA zubha yogano 32 prakArano saMgraha je vaDe yogAbhyAsa rUDI rIte thaI zake evAM 3ra kAmo yogIone hRdayakozamAM saMgrahI rAkhavA yogya hovAthI tene yogasaMgraha kahevAmAM Ave che. (1) je doSa lAgyo hoya te turata gurunI pAse kahe, (2) ziSyano vAMka bIjAnI AgaLa guru prakAze nahi, (3) kaSTa paDe to paNa dharmamAM daDha rahe, (4) tapasyA karIne A lokamAM yaza mahimAnI, sukhanI icchA, tema ja paralokamAM devapada, rAjapada maLe tevI icchA kare nahi, (5) "AsevanA' (jJAnAbhyAsa saMbaMdhI) "grahaNA' (AcAra te gocarI saMbaMdhI), zikSA (zikhAmaNa) koI Ape to te hitakArI mAne, (6) zarIranI zobhA vibhUSA (TApa TIpa, ThAThamATha) kare nahI, (7) gupta tapa kare, (gRhasthane khabara na paDavA de ke sAdhune tapa che.) tathA lobha kare nahi, (8) je je kuLomAM bhikSA levAnuM zrI prabhujInuM pharamAna che te tamAma kuLomAM gocarI arthe jAya, (9) pariSaha Ave to caDatA pariNAma rAkhI sahana kare paNa krodha na kare, (10) sadA saraLatAthI eTale niSkapaTapaNAthI vicare, (11) saMyama (Atma damana) kare, (12) samakita sahita eTale zudhdha zradhdhAyukta rahe, (13) cittane sthira kare, (14) jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra tapAcAra ane vIryAcAra e pAMca AcAramAM pravarte, 15) vinaya eTale namratA sahita pravarte, (16) tapa, japa, kriyA, anuSThAna vageremAM sadA vIrya parAkrama phorave, (17) sadA vairAgyavaMta rahe, (18) nija AtmAnA guNane eTale jJAna, darzana ane cAritrane ratnanA khajAnAnI peThe baMdobasta karI sAcave, (19) "pAsatthAnA" eTale jeo DhIlAne zithila paDI gayA che temanA jevAM pariNAma na AvatAM caDatA ane vadhatA pariNAmathI rahe, (20) upadeza rUpe ke pravRttirUpe paNa sadA saMvarakaraNIne puSTi maLe tema rahe, (21) potAnA AtmAnA je je durguNo dhyAnamAM Ave tene TALavAnA upAya kare, (22) kAma (zabda, rUpa saMbaMdhI), bhoga (baMdha rasa ane sparza saMbaMdhI)no saMjoga maLe to lubdha na thAya, (23) niyama, abhigraha, tyAga, vairAgyanI zrI jaina tattva sAra 151 | Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haMmezAM yathAzakti vRdhdhi kare, (24) upadhino :- vastra, pAtra, sUtra, ziSya vagereno ahaMkAra kare nahi, (25) mada, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA e pAMca pramAdano sadA tyAga kare, (26) thoDuM bole ane je je vakhate je je kriyA karavAnI che te barAbara kare, (27) Artta, raudra e be dhyAna choDIne dharma ane zukla e be dhyAna haMmezAM dhyAve, (28) mana, vacana ane kAyAne sadA zubha kAryamAM pravartAve, (29) mAraNAMtika vedanA Ave to paNa pariNAmanI dhArA dharmamAM sthira rAkhe, (30) sarva saMgano tyAga kare, (31) gurunI pAse AloyaNA, niMdA kare eTale gupta pApano prakAza karI prAyazcitta le ane potAnA AtmAnI niMdA kare, (32) maraNano avasara nikaTa jANI saMthAro kare, AhAra ane zarIrano paNa tyAga karI samAdhibhAvamAM dehotsarga kare. A 32 bAbatono sAdhue saMgraha karI eTale hRdayamAM dhArI te pramANe caDatA pariNAme haMmezA yathAzakti pravRtti karavI. puruSArtha karavAthI dareka cIja sAdhI zakAya che. mATe udyama karavo. A 32 yoga zrI ''samavAyAMga" sUtramAM che. e pramANe sAdhune mATenI aneka kriyAonuM zAstramAM varNana che, e varNana pramANe je pavitra AtmAne saMpUrNa guNa prApta thAya to tene yathAkhyAta cAritra kahe che. A paMcamakALamAM saMpUrNa guNadhArI mahAtmA maLavA muzkela che. chatAM ema kadI na mAnavuM ke pAMcamA ArAmAM sAdhu ja nathI. e bAbatanuM samAdhAna karavA zAstramAM 6 prakAranA niyaMThA (nigraMtha) kahyA che. 6 prakAranA niyaMThA (nigraMtha) jeo dravyathI parigrahanI gAMTha bAMdhe nahi ane bhAvathI ATha karmono tathA rAga, dveSa, moha ane mithyAtvano nAza kare teone niyaMThA (nigraMtha) kahe che. enA 6 prakAra che. (1) "pulAka niyaMThA" : jema kamoda tathA ghauMnuM khetara laNI teno parALa sahita Dhagalo kare, temAM ghaNA thoDA ane khaDano bhAga ghaNo tema pulAka niyaMThAmAM guNa thoDA ane durguNa ghaNA hoya che. pulAka niyaMThAnA be bheda che. (1) labdhi pulAka - koIe moTo aparAdha ryo hoya to te prasaMge pulAka labdhithI cakravartInI senAne paNa bALI nAkhe, e sAdhujI adhikAra 152 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "labdhi pulAka nigraMtha" kahevAya, (2) "AsevanA pulAka" - te jJAna, darzana ane cAritranI virAdhanA kare. A prakAranA niyaMThA hAla che nahi. 2) "bakuza niyaMThA" - kamoda tathA ghauMnA choDanA parALa sahita Dhagalo hoya temAMthI ghAsa juduM pADI nAkhe ane uMbIono Dhagalo kare to te DhagalAmAM prathamanA karatAM ghAsa thoDuM che to paNa dANA karatAM vadhAre che te pramANe bakuza nigraMthamAM paNa guNa thoDA ne durguNa vadhAre hoya. bakuza niyaMThAnA vaLI be bheda che. (1) "upakaraNa bakuza" te vastrane pAtarAM (pAtra-bhAjanI vizeSa rAkhe, khArA vagerethI dhove te, (2) "zarIra bakuza" te hAtha paga dhove, keza nakha samAre, zarIranI vibhUSA kare paraMtu karma khapAvavAno udyama to kare. (3) "kaSAya kuzIla niyaMThA" - ghauM ane kamodanA choDanI uMbInA DhagalAmAMthI mATI, kacaro vagere tAravI, khaLAmAM baLadanA pagathI kacarAvI dANA chUTA pADyA te vakhate dANA ane kacaro lagabhaga barAbara hoya che, tema kaSAya kuzIla nigraMtha saMyama pALe, jJAnAbhyAsa kare, tapazcaryA yathAzakti kare, bIjI paNa kriyAo kare. chatAM kaSAyano thoDo udaya thAya te jJAna vaDe dabAve, paNa Akhare hRdaya baLyA kare, koInAM kaDavAM veNa ane niMdA sAMbhaLI thoDo (saMjvalanano) krodha kare, potAnAM jJAna, kriyA, tapa vagerenAM vakhANa sAMbhaLI abhimAna kare, kriyA karavAmAM tathA anya matavALAnI sAthe carcA karI teno parAjaya karavAmAM mAyA kapaTa kare, tema ziSya, sUtranI vRddhino lobha paNa kare. e cAre kaSAya thoDA thoDA Ave to paNa AtmAnI niMdA karI tarata zalyarahita thaI jAya. (4) pratisevanA niyaMThA" - khaLAmAM uMbIo kacarAyA pachI, pavana hoya tyAre tene UpaNe che, e UpaNelA DhagalAmAM dANA ghaNA ane taNakhalA - kacaro - thoDo hoya che. te pramANe pratisevanA niyaMThAvALo sAdhu, mULa guNamAM, pAMca mahAvratamAM ane rAtri bhojanamAM jarA paNa doSa lagADe nahi. paNa dasa paccakakhANa vagere uttama guNomAM zUnya upayogane lIdhe jarA jarA doSa lagADe che. evA doSanI khabara paDe tyAre turata prAyazcita laI zuddha thAya che. (5) "nigraMtha niyaMThA" - khaLAmAM cokhkhA karelA dANAne pAtharI AMkhe joI hAthathI tamAma kAMkarA ane kacaro kADhI vizeSa zuddha kare che. tevI rIte nigraMtha niyaMThAnuM samajavuM. zrI jaina tattva sArI 153 | Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA be bheda che. (1) "upazama kaSAyI" - jema cUlAmAM rAkhanI nIce agni bhArelo che. (dabAyelo che, te pramANe krodhAdi kaSAyane jJAnAdi guNothI dabAyelo paNa hajI e tapAvelA kaSAyano udaya thavAno svabhAva che, (2) "kSaNa kaSAyI - jema devatA upara pANI chAMTI tene sAva ThArI nAkhe che te pramANe kaSAyarUpI agnine zAMta karI potAnA AtmAne mULa guNo, uttara guNo vagereno jarA paNa doSa lAgavA de nahi. phakta koI upazama niyaMThAne maraNa samaye saMjavalanano lobha kiMcit mAtra rahe che. bAkI sarva prakAre zuddha che (guNasthAna 11, 12.) (6) "snAtaka niyaMThA" - kacaro ne kAMkarA vINIne zuddha karelA dANA pANIthI dhoI, sApha lUgaDAthI lUche to rajamalarahita ati zuddha ane nirmaLa thAya che, te pramANe snAtaka nigraMtha cAra ghanaghAtI karma rahita, yathAkhyAta cAritravALA ane khuda tIrthakara bhagavAna agara to kevaLI bhagavAna samajavA (guNasthAna 13, 14.) A 6 prakAranA niyaMThA che, temAMthI 1,4,5,6 e cAra niyaMThAno janma paMcamakALamAM niSedha che. phakta bIjA prakAranA "bakuza" ane trIjA prakAranA 'kaSAya kuzIla" e be jAtanA niyaMThA hoya che. niyaMThA saMbaMdhI varNana jANI, sAdhuonuM nyUnAdhika jJAna ane kriyA jovAmAM Ave to pakSapAta vadhAravo nahi. tema rAga, dveSanI vRdhdhi karavI nahi. mAtra yathAtathya guNanI parIkSA karavI. so rUpiyAno paNa hIro hoya che ane lAkha rUpiyAno paNa hIro hoya che ema vicAravuM, so rUpiyAvALA hIrAne koI kAca nahi kahe paNa hIro ja kaheze. kAca to tene kahevAya ke jeomAM saMyamano jarA paNa guNa nathI, evA pAMca prakAranA saMyama rahita sAdhu avaMdanIya kahyA che. 5 prakAranA avaMdanIya sAdhu (1) "pAsatyA', (2) "usannA', (3) "kuzIliyA', (4) "saMsattA', (5) "apachaMdA' have tenuM varNana kare che. (1) pAsatyA' - enA be bheda che. (1) "sarvavata pAsatyA' te jeo jJAna, darzana ane cAritrathI taddana bhraSTa hoya, bahurUpI bhAMDa bhavAyAnI peThe mAtra vezadhArI ja hoya, (2) dezavrata pAsatyA' te 96 doSavALo AhAra le ane loca kare nahi. | vi54 sAdhujI adhikAra Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) "usannA' - enA be bheda che (1) "sarva usannA" - te sAdhune mATenIpajAvelAM pATa, sthAnaka vagere bhogave, (2) deza usatrA" - te be vakhata - paDilehaNa, paDikamaNuM, gocarI na kare, sthAnaka choDI gharoghara pharato phare ane ayogya sthaLe athavA gRhasthane ghera vinA kAraNe bese. (3) "kuzIliyA' - tenA traNa bheda che. (1) "nANa kuzIliyA" te jJAnanA ATha aticAra doSa lagADe, (2) "daMsaNa kuzIliyA" te darzananA ATha aticAra doSa lagADe, (3) "cAritra kuzIliyA' te cAritranA ATha aticAra doSa lagADe. (e covIsa prakAranA aticAra doSonuM varNana trIjA prakaraNanA paMcAcAranA viSayamAM vistArathI AvI gayuM che.) vaLI, e kuzIliyA sAdhu sAta karma kare che. (1) "kautuka karma'- auSadha, upacAra vagere kare. akhaMDa saubhAgya rahevA strIone snAnAdika kriyA karAve, (2) bhUtakarma' - bhUta, palitanA, tathA vAyu vagerenA maMtra, taMtra, jaMtra kare ane dorA karI Ape, (3) "prazna karma' - ramata vidyA, zakunAvalI vidyA vagerenA yoga jaNAvI praznonA uttara de ane lAbha hAni batAve, (4) nimitta karma - jyotiSanI rIte nimitta bhAkhe ane bhUta, bhaviSya tathA vartamAnanI hakIkata jaNAve, (pa) "AjIvikA karma" - enA sAta bheda che. potAnI jAti jaNAvIne, kuLa jaNAvIne, zilpakaLA jaNAvIne dhaMdho jaNAvIne, vepAra jaNAvIne, guNo jaNAvIne ane sUtrajJAna jaNAvIne, potAno nirvAha kare, (6) "kalka kurUka karma - mAyA kapaTa kare, daMbha kare, DhoMga kare, ane lokone bIvaDAve, (7) lakSaNa karma - strI puruSonAM sAmudrika vidyAnI rIte hAtha paga vagerenAM lakSaNo batAve. tala, masa, lAkhuM vagerenA guNo batAve e sAta karma kare te kuzIliyA sAdhu che. (4) "saMsattA' - jema gAyane khANa ApatI vakhate sAruM narasuM tamAma bheguM karIne Ape tema jenA AtmAmAM guNa avaguNa tamAma bheLaseLa hoya, potAnA guNa avaguNanuM bhAna na hoya, dekhAdekhIthI sAdhuno bhekha laI le, peTabharAI kare. tathA tamAma matavALA sAthe ane pAsatthA vagere sAthe maLIne rahe, kaMI bhinnabhAva samaje nahi ene "saMsattA' kahe che. saMsattAnA be bheda che. (1) saMkliSTa eTale kleza yukta, (2) asaMkliSTa eTale kleza rahita (5) "apazRMdA' - gurunI, tIrthaMkaranI ane zAstranI AjJA toDI, zrI jaina tatva sAra 1papa Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnI icchA pramANe varte. Rdhdhino, rasano ane zAtAno garva kare. usUtra prarUpaNA marajI mAphaka kare te ja apachaMdA, e pAMca prakAranA sAdhu satkAra, sanmAnane lAyaka nathI. ApaNA sanAtana ane satya jaina dharmamAM guNanI pUjA, glAdhA, vaMdanA, satkAra sanmAna che. mATe gurunI parIkSA jarUra karavI joIe. doharo - "IryA, bhASA eSaNA, oLakhajo AcAra, guNavaMta sAdhu dekhIne, vaMdo vAraMvAra" sAdhunI 84 upamA gAthA: 3rA niri nanana, sAkara nahata tApa samo ya no ro. bhamara miya dharaNI jalaruha ravi pavaNa samo ya so samaNo / (1) uraga (sarpa), (2) giri (parvata), (3) jalaNa (agni), (4) sAgara, (5) nahatala (AkAza), (6) tarugaNa (vRkSa), (7) bhramara, (8) miya (mRga), (9) dharaNI, (10) jala ruha, (kamaLa) (11) ravi (sUrya), (12) pavana e bAra upamAmAMnA darekanA sAta guNo gaNatAM 12 x 7 = 84 upamA thAya che. (1) "uraga' - (1) sarpanA jevA sAdhu hoya che. jema sarpa bIjAne mATe nIpajAvelI jagAmAM rahe che, tema sAdhu gRhastha potAnA nimitte banAvelA sthAnakamAM rahe che, (2) jema agaMdhana kuLonA sarpo, vamana karelA jherane pharI vAra bhogave nahi, tema sAdhu choDelA sAMsArika bhogonI vAMchA kadI kare nahi, A paMcamakALamAM phATaphUTa pADavAnuM, saMvatsarI jevA moTA dharma parvamAM paNa bhaMga paDavAnuM ane najIvI bAbatamAM kaleza karI dharmane lajAvavAnuM kharuM kAraNa, apachaMdA sAdhune vaMdanA karavI, tenI sAthe vyavahAra rAkhavo, je kharA guruonI niMdA kare tenI ja AjJA pALavI, jarA jJAna ke kriyAno guNa dekhavAmAM Ave ke tarata bIjI kaMI paNa parIkSA karyA vagara temAM lubdha thaI javuM vagere che. kharI vAta e che ke, jeNe gurunI AjJA toDI ane svacchaMda AcArI thayo tene koIe satkAra devo na joIe. ema karavAthI teno rUDo AtmA haze to tarata potAnI meLe ThekANe AvI jaze. ane ThekANe na Ave to teno AtmA jANe, paNa evAne AdhAra na ApavAthI saMghamAM phATaphUTa ke phajetI na thAya. mATe sujJajanoe zAsananI unnati ane saMpanI vRdhdhi arthe apachaMdAne madada na karavAnI bAbata khAsa dhyAnamAM rAkhavI. 156 sAdhujI adhikAra Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) jema sarpa sIdho cAle che tema sAdhu saraLapaNAthI mokSa mArgamAM pravarte che, (4) sarpa jema bIlamAM praveze che tema sAdhu AhArano grAsa moDhAmAM Ama tema nahi mamaLAvatAM sIdho gaLe utAre, (5) jema sarpa potAnI kAMcaLI choDIne tarata nAsI jAya ane te ta2pha pAchI najara sarakhI paNa na kare tema sAdhu saMsAra tyAga karyA pachI tenI leza mAtra icchA na kare, (6) jema sarpa, kAMTA, kAMkarA vagerethI DarIne potAnuM zarIra saMbhALIne cAle che tevI rIte sAdhu doSothI tathA pAkhaMDIothI saMbhALI vicare, (7) jema sarpathI tamAma Dare che tema labdhivaMta sAdhuthI rAjA, deva indra sau Dare che to bIjA sAmAnya manuSyo Dare temAM zI navAI ? (2) "giri" - sAdhu parvatanA jevA hoya che. (1) jema parvatamAM aneka prakAranI jaDIbuTI auSadhio hoya che. te pramANe sAdhu paNa akSINa, mANasI vagere aneka labdhi dharAvanArA hoya che, (2) jema parvatane vAyu DolAvI zakato nathI tema sAdhu upasargo, pariSaho paDe chatAM, kaMpAyamAna na thAya, aDaga rahe, (3) jema parvata sarva jIvono AdhArabhUta (ghAsa, lAkaDAM, paththara, mATI, phaLa vagerethI anekanI upajIvikA calAvanAra) che, tema sAdhu cha kAyanA jIvonA rakSaka AdhArabhUta che, (4) jema parvatamAMthI nadIo vagere nIkaLe che tema sAdhumAMthI jJAna vagere guNo pragaTe che, (5) jema meru parvata sarva parvatomAM UMco che tema sAdhu sarve jIvomAM ucca guNonAM dhA2ka hoya che, (6) jema keTalAka parvato ratnamaya che, tema sAdhu paNa traNa ratna (jJAna-darzana-cAritra) nA ArAdhaka che, (7) jema parvata mekhalAthI zobhe che tema sAdhu ziSyo tathA zrAvakothI zobhe che. - (3) "jalaNa" - sAdhu agni jevA che. (1) jema agnimAM lAkaDAM, khaDa vagere iMdhaNa nAkhavAthI tRpti pAme nahi tema sAdhu jJAnAdi guNothI tRpti na pAme, (2) jema agni potAnA teja vaDe dIpe che tema sAdhu tapa, saMyama vagere Rddhi vaDe dIpe che, (3) jema agni kacarAne bALI nAkhe che tema sAdhu karma rUpI kacarAne tapa vaDe bALI nAkhe che, (4) jema agni aMdhakArano nAza karI prakAza kare che tema sAdhu mithyAtva rUpI aMdhakArano nAza karI dharmano udyota kare che, (5) jema agni suvarNa, cAMdI vagere dhAtune zodhIne nirmaLa kare che tema sAdhu bhavya jIvone vyAkhyAna vANI vagerethI mithyAtva rUpI maLathI zrI jaina tattva sAra 157 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahita kare che, (6) jema agni dhAtu ane mATIne judA pADI Ape che tema sAdhu jIva ane karmane judA pADe che, (7) jema agni mATInAM kAcAM ThAmane pakAvI pAkAM kare che tema sAdhu kAcA ziSyone ane zrAvakone upadeza ApI dharmamAM daDha kare. (4) "sAgara" - sAdhu samudra jevAM che. (1) sAgaranI peThe sadA gaMbhIra rahe, (2) jema samudra motI paravALAM vagere ratnonI khANa che ane tethI ratnAkara kahevAya che tema sAdhu jJAnAdi ratnonI khANa che, (3) jema samudra maryAdA choDe nahi tema sAdhu zrI tIrthaMkara paramAtmAnI AjJA - maryAdA oLaMge nahi, (4) jema samudramAM tamAma nadIo AvIne maLe che tema sAdhumAM 'utpAtiyA" vagere cAre buddhi hoya che, (5) jema samudra magara maccha vagerenA tophAnothI kSobha pAme nahIM tema sAdhu parigrahathI tathA pAkhaMDIothI kSobha pAme nahi, (6) jema samudra chalake nahIM tema sAdhu chalake nahi, (7) samudranA pANInI peThe sAdhunuM hRdaya sadA nirmaLa rahe. (5) "nahatala"- sAdhu AkAza jevA che. (1) AkAzanI peThe sAdhunuM mana sadA nirmaLa rahe, (2) jema AkAza thAMbhalA, bhIMta vagerenA AdhAra rahita rahela che tema sAdhu gRhasthIo vagerenAM Azraya ke nezrI rahita vicare che, (3) jema AkAzamAM sarva padArtho samAya che tethI te sarva padArthonA rahevAne pAtra rUpe che tema sAdhu jJAnAdi sarva guNonuM pAtra che, (4) jema AkAza TADha tApathI karamAya nahi tema sAdhu apamAna, niMdA vagere thAya to paNa udAsa na bane, (5) jema AkAza varasAda vagerenA yogathI praphUllita na bane tema sAdhu satkAra, vaMdanA, mAna pAmatAM khuzI thAya nahi, (6) jema AkAza zastraastra vagerethI chedana bhedana na pAme tema sAdhunA cAritra vagere guNono koI nAza karI zake nahi, (7) jema AkAza anaMta che tema sAdhunA pAMca AcAra vagere guNo paNa anaMta che. (6) "tarugaNa" - sAdhu vRkSa (jhADa) jevA che. (1) jema vRkSa TADha, tApa vagere duHkho sahana karIne mANasa, pazu, paMkhI vagere Azritone zItala chAyA vagere sukha Ape che tema sAdhu paNa aneka upasarga , pariSaha sahana karIne chakAyanA jIvone saddhodha vagere ApI AzrayabhUta ne sukhadAtA thAya che, (2) jema vRkSanI sevAthI phaLanI prApti thAya che tema sAdhunI sevAthI dasa guNonI prApti thAya che, (3) jema vRkSa musApharone, vaTemArguone vizrAmadAtA che tema 158 sAdhujI adhikAra Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu paNa cAra gatimAM bhaTakatAM jIvonA AdhArabhUta che, (4) jema jhADane kuhADAthI kApavAmAM Ave chatAM gusse thAya nahi tema sAdhu paNa upasarga ApanAra ke niMdA karanAra vagere para krodha kare nahi, (5) jema jhADane koI sukhaDa, kaMku kesara copaDe to AnaMda na pAme tema sAdhu satkAra sanmAna maLatAM khuzI na thAya, (6) jema vRkSa potAnAM phaLa, patra, phUla vage2e bIjAne ApIne badalo levAnuM icche nahi, tema sAdhu jJAnAdi guNa daIne ke upadeza ApIne badalo levAnuM icche nahi, (7) jema vRkSa TADha, tApa, pavana, duSkALa vagerenI asarathI sukAI jAya chatAM potAnuM sthAna choDe nahi tema sAdhu paNa prANAMta kaSTa prApta thAya to paNa cAritrAdi dharmano nAza thavA na de, Dage nahi paNa sthira rahe. - (7) "bhramara" - sAdhu bhamarA jevAM che. (1) jema bhamaro phUlamAMthI rasa grahaNa kare chatAM phUlane pIDA na upajAve, tema sAdhu AhAra pANI vagere levA chatAM dAtArane jarA paNa duHkha na upajAve, (2) jema bhamaro phUlano makaraMda (rasa) grahaNa kare chatAM koIne aTakAva na kare temA sAdhu gRhasthane tyAMthI AhArAdika vahore chatAM koIne aMtarAya na pADe, (3) jema bhamaro aneka phUlomAM paribhramaNa karI potAno nirvAha calAve tema sAdhu aneka gAmomAM paribhramaNa karI, aneka gharo pharI AhArAdika meLavI zarIranuM poSaNa kare, (4) jema bhamaro ghaNo rasa maLavA chatAM saMgraha na kare tema sAdhu AhArAdino saMgraha na kare, (5) jema bhamaro vagara bolAvye phUlomAM ociMto bhame che; tema sAdhu paNa bhikSA nimitte gRhasthanA bolAvyA vinA ociMtA jAya che, (6) jema bhramarano prema kamaLa upara vadhAre hoya che tema sAdhuno nirdoSa AhAra para tathA cAritra dharma para adhika prema hoya che, (7) jema bhamarA mATe vADI bagIcA banAvyAM nathI tema gRhastha taraphathI je AhAra vagere sAdhune mATe na nIpajAvyuM hoya te ja sAdhune kAma Ave che. (8) "miya" - sAdhu mRgatulya che. (1) jema mRga siMhathI Dare che tema sAdhu pApathI Dare che, (2) je ghAsa u52 thaIne siMha cAlyo hoya te ghAsa haraNa khAya nahi, tema je AhAra doSita hoya te sAdhu kadI paNa bhogave nahi, (3) jema mRga siMhanA DarathI eka sthaLe rahe nahi. tema sAdhu pratibaMdhathI Dare ane maryAdA ullaMghI eka sthAnamAM na rahe, (4) jema mRgane roga thAya to paNa te zrI jaina tattva sAra 159 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ osaDa kare nahi tema sAdhu paNa pApakArI temaja sacitta auSadha kare nahI, (5) jema rogAdine kAraNe mRga eka sthAnamAM rahe tema, roga, vRddhapaNuM, vagere kAraNothI sAdhu eka sthAnamAM rahe, (6) jema mRga rogAdi kAraNomAM svajanonI sahAya icche nahi tema sAdhu paNa roga, pariSaha, upasarga thAya tyAre gRhasthonuM tathA svajanonuM zaraNa icche nahi, (7) jema mRga nirogI thatAM te sthAna choDI anya sthAne vicare tema sAdhu paNa kAraNamukta thatAM grAmAnugrAma vihAra kare. (9) "dharaNI" - sAdhu pRthvI tulya che. (1) jema pRthvI TADha tApa chedana, bhedana vagere duHkha samabhAvathI sahana kare che, tema sAdhu paNa samabhAvathI pariSaha, upasarga vagere sahe che, (2) jema pRthvI dhanadhAnya vagerethI bharapUra che tema sAdhu saMvega, zama, dama vagere guNothI bharelA che, (3) jema pRthvI tamAma bIja utpattinuM kAraNa che tema sAdhu sarva sukhadAtA dharmabIjanI utpattinuM kAraNa che, (4) jema pRthvI potAnA zarIranI saMbhALa kare nahi tema sAdhu potAnA dehanI mamatvabhAvathI sArasaMbhALa kare nahi, (5) jema pRthvIne koI chede, bhede maLamUtra kare to paNa koInI pAse rAva phariyAda na kare tema sAdhune koI mAre pachADe, apamAna kare to paNa gRhasthane jaNAve nahi, (6) jema pRthvI anya saMyogothI utpanna thayelAM kAdavano nAza kare che tema sAdhu rAga, dveSa, kaleza vagere kAdavano nAza kare che, (7) jema pRthvI sarve prANI bhUta vagerenA AdhArarUpa che tema sAdhu paNa AcArya, upAdhyAya, ziSya zrAvaka vagerenA AdhArarUpe che. (10) "jalaruha" sAdhu kamaLanA phUla tulya che. (1) jema kamaLanuM phUla kAdavamAMthI utpanna thayuM, pANInA saMjogothI vadhyuM, chatAM temAM pharIvAra lepAya nahi tema sAdhu gRhasthane tyAM UpajyA, gRhasthane tyAM bhoga bhogavI moTA thayA chatAM te ja kAmabhogamAM lepAya nahi paNa nyArA rahe, (2) kamaLanuM phUla sugaMdha, zItaLatA vagerethI vaTemArguone sukha upajAve che. tema, sAdhu upadeza ApIne bhavya jIvone sukha upajAve che, (3) jema puMDarika kamalanI sugaMdha cAre tarapha phelAya che tema sAdhunA zIla, satya, tapa, jJAna, darzana vagere guNonI sugaMdha cotarapha vistare che, (4) jema caMdravikAsI, sUryavikAsI kamaLo anukrame caMdra ane sUryanA darzanathI khIle che. tema guNajJonA meLApathI mahAmunionA 160 sAdhujI adhikAra Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdayakamaLa khIle che, (5) jema kamaLa sadA praphUllita rahe che tema sAdhu sadA khuzI rahe che, (6) jema kamaLa sadA sUrya ane caMdranI sanmukha rahe che tema sAdhu tIrthaMkara devanI AjJAnI sanmukha rahe che eTale AjJAnusAra varte che, (7) jema puMDarika kamaLa ujjavaLa che tema sAdhunuM hRdaya paNa dharmadhyAna tathA zukladhyAna vaDe sadA ujjavaLa che. (11) "ravi" sAdhu sUryatulya che. (1) jema sUrya potAnA tejathI aMdhakArano nAza karI jagatanA sarva padArthone prakAzamAM lAve che tema sAdhu jIva, ajIva vagere nava padArthonuM kharekharuM svarUpa bhavya jIvonAM hRdayamAM pragaTa kare che, (2) jema sUryanA udayathI kamaLonuM vana praphullita thAya che tema sAdhunA AgamanathI bhavyajIvonAM mana praphUllita thAya che, (3) jema sUrya rAtrinA cAra pahoramAM ekaThA thayelA aMdhakArano kSaNa mAtramAM nAza kare che. tema sAdhu anAdikALanA mithyAtvano nAza kare che, (4) jema sUrya tejanA pratApe dIpe che tema sAdhu taparUpI tejathI zobhe che, (5) jema sUryano prakAza thatAM graha, nakSatra ane tArAonuM teja jhAMkhuM paDI jAya che tema sAdhunA padhAravAthI mithyAtvIo ane pAkhaMDIonuM teja maMda paDI jAya che, (6) sUryanoprakAza thatAM jema devatAnuM (agninuM) teja phikkuM paDI jAya che tema sAdhuno jJAna rUpa prakAza krodharUpI agnine maMda kare che, (7) jema sUrya potAnAM hajA2 kiraNothI zobhe che tema sAdhu jJAnAdika hajAro guNo vaDe tathA cAra tIrthanA parivAra vaDe zobhe che. - - (12) "pavaNa" - sAdhu pavana tulya che. (1) jema pavana sarvasthAnamAM gamana kare che tema sAdhu sarva sthaLe svecchAcAre vicare che, (2) jema pavana apratibaMdha vihArI che tema sAdhu gRhastha vagerenA pratibaMdhathI rahita thaIne vicare che, (3) jema vAyu halako che tema sAdhu dravye ne bhAve (cAra kaSAya pAtaLA pADayA che) tethI halakA che, (4) jema vAyu cAlatAM cAlatAM kayAMno kyAM nIkaLI jAya che tema sAdhu paNa aneka dezamAM vicare che, (5) jema vAyu sugaMdhI ane durgaMdhIno prasAra kare che tema sAdhu dharma, adharma, puNya, pApa vagere zubha azubha padArthonuM svarUpa batAve che, (6) jema vAyu koIno aTakAvyo aTake nahi tema sAdhu maryAdA uparAMta koInA rokyA rokAya nahi, (7) jema vAyu uSNatAne maTADe che tema sAdhu saMvega vairAgya ane sodharUpI pavanathI Adhi, vyAdhi, upAdhi rUpI uSNatAne nivArI zAMti zAMti prasarAve che. zrI jaina tattva sAra 161 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhujInI bIjI 3ra upamA | (1) "kAMsI patraiva' - jema kAMsAno vATako pANIthI bhedAya nahi tema muni moha, mAyAthI bhedAya nahi. (2) "saMkhaiva' - jema zaMkhane raMga caDe nahi tema muni snehathI raMgAya nahi. (3) "jIva gai iva' - jema jIvane parabhavamAM jatAM tenI gati koI rokI zake nahi tema muni apratibaMdha vihArI thaI vicare che. (4) "suvannaiva' - jema sonAne kATa lAge nahi tema sAdhune pAparUpa kATa lAge nahi. (5) "miMgAva' - jema arIsAmAM rUpa dekhAya tema sAdhu jJAna vaDe nijAtma svarUpa dekhe. (6) "kumbhoiva' - jema koI vananA sarovaramAM ghaNA kAcabA rahetA hatA. teo AhAra karavA mATe pANImAMthI bahAra nIkaLatA, te vakhate vanamAM rahenAra aneka ziyALa temano bhakSa karavA AvatAM jeo hoMziyAra hatA teo ziyALane joI AkhI rAta potAnAM paMcAMga (cAra paga ane pAMcamuM mAthuM ema pAMca aMga) DhAla nIce chupAvI sthira paDyA rahetAM ane sUrya udaya thavA TANe sau ziyALa jatAM rahetAM tethI potAne ThekANe (pelA sarovaramAM) pahoMcI sukhI thatA. paNa keTalAka kAcabAo utAvaLA thaI ziyALiyAM jatAM rahyA che ke nahi te jovA DhAlanI bahAra mAthuM kADhatAM ke tarata ja saMtAI beThelAM pApI ziyALiyAM temanA zarIra kheMcI toDI mArIne khAI jatAM. e pramANe sAdhu pAMca indriyone jJAnarUpI DhAla nIce AkhI jiMdagI dabAvI rAkhe che. strI. AhAra vagere bhoga rUpI ziyALanA kabajAmAM AvI paDatA nathI ane chevaTe zAMtithI AyuSya pUrNa karI mokSarUpI sarovaramAM samAI sukhI thAya che. (3) padmakamaLa iva' - jema padma kamaLa kAdavamAM pedA thAya che, pANImAM vRddhi pAme che. chatAM pANIthI asaMga rahe che. lekhAtuM nathI tema sAdhu saMsAramAM utpanna thayA moTA thayA paNa tyAgI thayA pachI saMsAranA bhogamAM levAtA nathI. (8) "gagaNa iva' - jema AkAzane koI thAMbhalo nathI nirAdhAra chatAM AbAda TakI rahela che tema sAdhu koInA Azraya vinA rahI AnaMdathI saMyamarUpI jIvana vyatIta kare che. sAdhujI adhikAra Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. (9) 'vAyu iva' - vAyu jema eka ThekANe rahe nahi tema sAdhu vicaryA kare = (10) 'caMdra iva' hRdayavALA ane zItaLa svabhAvI hoya che. - caMdramAnI peThe sAdhu sadA nirmaLa ne ujjavaLa (11) 'AIcca iva' jema sUrya aMdhakArano nAza kare che tema sAdhu mithyAtvarUpI aMdhakArano nAza kare che. (12) 'samudra iva' jema samudramAM aneka nadIonuM pANI Ave che, chatAM chalakAto nathI - maryAdA oLaMgato nathI tema sAdhu sarvanAM zubha azubha vacano sahe, paNa kopa na kare. (13) 'bhAraMDa iva' - bhAraMDa paMkhIne be mukha ane traNa paga hoya che. te paMkhI sadA AkAzamAM ja rahyA kare che phakta AhAra levA TANe ja pRthvI para Ave che tyAre pAMkho pahoLI karI bese che. eka mukhathI cAre tarapha joyA kare che ke koI taraphathI mane kAMI paNa duHkha na thAya ane bIjA moDhAthI AhAra kare che jarA khakhaDATa thAya ke zaMkA paDe to tarata ja UDI jAya che. tevI rIte, sAdhu sadA saMyamamAMja potAnA sthAnamAM rahe. phakta AhAra vagere saMyamanA nirvAhanA kAma prasaMge gRhasthane ghera jAya, tyAre dravya dRSTi (carma cakSu) to AhAranI ta2pha rAkhe, ane aMtara daSTithI avalokana karyA kare ke mane koI prakArano doSa lAgI na jAya. jo jarA paNa doSa lAgavA jevuM dekhe, agara zaMkA paDe to tatkSaNa tyAMthI cAlyA jAya. (14) 'maMdara iva' jema meru parvata pavanathI kaMpe nahi tema sAdhu pariSaha - upasarga vagere Ave to saMyamathI calAyamAna na thAya (15) 'toya iva' jema za2da RRtunuM pANI sadA nirmaLa rahe tema sAdhunuM hRdaya sadA nirmaLa rahe. (16) 'khaMgIhathI iva' - jema geMDA nAmanA pazune eka ja dAMta hoya che ane tenAthI te sauno parAjaya karI zake che, tema sAdhu eka nizcaya para sthira rahI, ATha karmarUpa sarva zatruono parAjaya kare che. (17) 'gaMdha hathI iva' - jema gaMdhahastIne saMgrAmamAM jema jema bhAlAnA ghA lAge tema tema vizeSa vizeSa zUro banI zatruono parAjaya kare che. tema sAdhune jema jema pariSaha vagere AvI paDe tema tema vizeSa baLa vIrya pho2vI zrI jaina tattva sAra 163| Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zUrA banI karma zatruno parAjaya kare. (18) vRSabha iva' - jema mAravADa dezano dhorI-baLada upADelo bhAra prANa jAya to paNa vacamAM paDato mele nahi paNa TheTha pahoMcADe tema sAdhu pAMca mahAvrata rUpI mahAna bhAra prANAMta kaSTa sahana karIne vacamAM mUkI na detAM sahI salAmata TheTha pAra pahoMcADe. (19) "siMha iva' - jema kesarI siMha koI paNa pazune DarAvyo Dare nahi, tema sAdhu koI paNa pAkhaMDIthI calAyamAna thAya nahi. (20) puDhavI iva' - jema pRthvI TADha, tApa, gaMgAjaLa, mUtra, nirmaLa ane malina cIjo sarva samabhAvathI sahana kare che, ane dharatI mAtA kahI jeo pUjA kare che tenI tarapha tema eThavADa, gaMdavADa nAMkhe che ane khode che teonI tarapha samabhAva rAkhe che te ja pramANe sAdhu zatra ane mitro tarapha samabhAva rAkhe tema ja nidaka ane pUjaka baMnene uttama ane eka sarakho upadeza karI saMsAra sAgarathI tAre che. (21) "vahina iva' - jema ghI nAMkhavAthI agni dedIpyamAna thAya che tema sAdhu jJAnAdi guNo vaDe dedIpyamAna thAya che. (22) "gazIrSa caMdana iva' - jema caMdanane kApe tathA bALe tema tema vizeSa sugaMdha Ape che tema sAdhu pariSaha ApanArA tarapha tene potAnAM karma kApanAro upakArI jIva jANI samabhAvathI sahana kare. uparAMta upasarga denArane paNa upadeza ApI tAre. (23) 'draha iva' - draha (pANInA dharo) cAra prakAranA che. (1) callahimavaMta parvatAdi vagere varSadhara parvatanA drahamAMthI pANI bahAra nIkaLe che paNa bahArathI pANI aMdara AvatuM nathI tema koI sAdhu bIjAne zIkhave che paNa pote koinI pAsethI zIkhatA nathI, (2) "samudranI peThe pANI aMdara Ave che paraMtu aMdaranuM pANI bahAra nIkaLatuM nathI, tema keTalAka sAdhu bIjAnI pAsethI jJAna zIkhe che paNa pote koIne zIkhavatA nathI, (3) "gaMgA prapAta kuMDa' - vageremAM pANI bahArathI Ave paNa che ane bahAra paNa jAya che tema keTalAka sAdhu jJAna bIjA pAsethI bhaNe che ane bIjAne bhaNAve paNa che, (4) aDhIdvIpanI bahAranA samudromAM pANI bahArathI aMdara AvatuM nathI, aMdarathI bahAra jatuM paNa nathI tema sAdhu bIjA pAsethI jJAna zIkhatA nathI ane anyane zIkhavatA 164 sAdhujI adhikAra Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa nathI. vaLI, jema drahamAMnuM pANI sadA akhUTa hoya che tema sAdhunI pAse sadA akhUTa jJAnabhaMDAra hoya che. (24) 'khillI iva' jema khIlI para hathoDI mAratAM te eka sarakhI dizAmAM praveza kare che tema sAdhu sadA ekAMta mokSa hetu tarapha najara rAkhI pravarte che. (25)'zUnya geha iva' - jema gRhastha khaMDera jevAM sUnAM gharanI sArasaMbhALa kare nahi tema sAdhu zarIrarUpI gharanI saMbhALa kare nahi. - (26) 'dIve iva' jema samudramAM gothA khAtAM prANIne dvIpa (beTa) AdhArabhUta che tema saMsAra- sAgararUpI pANImAM paDelA trasa, sthAvara vage2e sarve jIvone sAdhu AdhArabhUta eTale anAthanA nAtha che. - (27) 'zastra dhAra iva' - jema karavatanI dhAra eka ja dizAmAM vaheratI AgaLa vadhe che tema sAdhu karma zatrunuM nikaMdana kADhatAM ekAMta AtmakalyANanA mArgamAM cAle che. (28) 'sappa iva' - jema sarpa kAMTA vagerethI DarIne cAle tema sAdhu karma baMdhananA hetuthI DarIne cAle. (29) 'sakuna iva' - jema pakSI kaMIpaNa AhAra rAtavAsI na rAkhe tema sAdhu cAre AhAra rAtre pAse na rAkhe. (30)'miya iva' - jema haraNa nitya navAM navAM sthAna bhogave, zaMkAne ThekANe vizvAsa na kare, te pramANe sAdhu ugravihArI rahe che ane zaMkAne ke doSa lAgavAne sthaLe jarA paNa vizvAsa na kare. (31) 'kaTTa iva' - jema lAkaDu kApanArane ane pUjanArane baMnene sama jANe. tema sAdhu zatru ane mitrane sama jANe. (32) 'sphaTika rayaNa iva' - jema sphaTika ratna bahArathI aMdarathI eka sarakhuM nirmaLa che tema sAdhu bAhyAvyaMtara sarakhI vRttivALA hoya che. ane kapaTa kriyA rahita hoya che. evI evI aneka uttama padArthonI upamA sAdhu munirAjane ApavAmAM Ave che. jemake 'pArasamaNi', 'ciMtAmaNi', 'kAmakuMbha', 'kalpavRkSa', 'citravelI' vagerenI upamA apAya che. eTale e uttama padArtho jenI pAse hoya tenI sarve zrI jaina tattva sAra 165 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manokAmanA pUrNa thAya tema sAdhu bhavya jIvone jJAnAdi uttama guNo ApI teonA manoratha sidhdha kera che. jema chidra vagaranuM vahANa pote tare che ane bIjAne paNa tArIne pAra utAre che tema sAdhu kanaka kAminIrUpI chidrothI rahita che tethI potAnAM Azritajanone saMsAra samudranI pAra utAre che. jema phaLa AvelAM jhADane koI patharo mAre to paNa te jhADa patthara mAranArane phaLa Ape che. tema sAdhuno koI apakAra kare to tevA apakArIo upara paNa sAdhu upakAra varasAve che. vagere aneka upamAo sAdhu munirAjane apAya che. evA aneka zubha upamAyukta AtmArthI, rUkSavRtti (udAsIna athavA niSkAmavartI) mahApaMDita, zUra, vIra, dhIra, zama dama, yama, niyama, upazamavaMta aneka prakAranAM tapanA karanAra aneka AsananA sAdhanAra, saMsAra tarapha pITha daI mokSa mArgane ja najara sAme rAkhanAra, sarve jIvonA hitArthI, anekAneka uttama guNanA dharanAra zrI sAdhu munirAjane mArI traNe kALa, traNe karaNathI zuddha vaMdanA namaskAra hojo. upasaMhAra Namo arihaMtANaM, Namo siddhANaM, Namo AyariyANaM, Namo uvajjhAyANaM. Namo loe savva sAhUNaM / e paMca parameSThI padamAM zrI arihaMta - tIrthaMkaranA 12 guNa, zrI siddhanA 8 guNa, zrI AcAryanA 36 guNa, zrI upAdhyAyanA 25 guNa ane zrI sAdhunA 27 guNa e pramANe sarve guNo maLI 108 thAya che. tethI ja mALAnA pArA (maNakA) paNa 108 rAkhyA che. A saghaLA guNonuM varNana pUrvokta pAMca prakaraNamAM alaga alaga kahevAI gayuM che. jevI rIte vedAntI, zaiva, vaiSNava Adi saMpradAyomAM "gAyatrImaMtrI ane islAma dharmamAM "kalamAM mAnanIya che, tevI rIte balka, tethI paNa adhika jaina saMpradAyamAM navakAramaMtra mAnanIya ane parama AdaraNIya che. gAyatrI ane kalamA to matamatAMtarane kAraNe aneka thaI gayAM che. paraMtu jainanA sarva saMpradAyomAM navakAra mahAmaMtra eka ja che. 166 sAdhujI adhikAra Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtima maMgalAcaraNa arhanto bhagavaMta indramahitA siddhAzca siddhisthitAH / AcAryA jinazAsanonnatikarA, pUjyA upAdhyAyakAH // zrI siddhAMta supAThakA munivarA, ratnatrayArAdhakAH paMcaite parameSThinaH pratidinaM kurvantu vo maMgalam // mahAmaMtra mahimA... (dhUna) dAtAra siddha maMtra navakAra, zreSTha maMtra navakAra maMgalamaya navakAra, mAre mana eka ja che navakAra zAzvata maMtra zAzvata yaMtra, sakala vizvano prANa sakala zrI saMghane haiye vasato, ArAdhakano prANa.. mAre mana.. jaga jayavaMto, karma cUraMto zAMtino enI riddhino nahi pAra, enI siddhino nahi pAra mAre mana eka ja che navakAra, mAro to eka ja che AdhAra mAro to jIvanano zaNagAra, evo e maMgalamaya navakAra.. aDasaTha akSara enAM jANo, aDasaTha tIratha sAra ATha saMpadAthI paramANo, aSTa siddhi dAtAra.. mAre mana.. zrI jaya navakAra zrI navaphAra, maMgalamaya che e navakAra ciMtAmaNI che zrI navakAra, kalpavRkSa che e navakAra japo navakAra, smaro navakAra, sAco sahAro zrI navakAra haiye navakAra, hoThe navakAra, hRdaye sthApo zrI navakAra jaya navakAra, tane namaskAra jaya jaya jaya jaya zrI navakAra om namo arihaMtANaM.. ahitone namo namo.. om namo zrI sidhdhANaM.. sidhdha bhagavaMtone namo namo.. om namo AyariyANaM.. AcAryone namo namo.. om namo uvajjhAyANaM. upAdhyAyone namo namo.. om loe savva sAhUNaM.. sarva sAdhuone namo namo.. evo maMtra tuM japato jA, kAryanI siddhi karato jA evo maMtra tuM japato jA, zivapurIno vAsI thA evo maMtra tuM japato jA, dharmarAjAne zaraNe jA evo maMtra tuM japato jA, cAritra levA tuM taiyAra thA namAni savva jiNANaM.. khamAmi savva jIvANaM.. zrI jaina tattva sAra 167 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( dvitIya khaMDa che pravezikA uttarArdha gAthA attha dhammagaiM taccaM aNusaTuiM suNeha me| A "jene tattva sAra" nAmanA graMthanA prAraMbhamAM je gAthA lakhI che, tenA pUrvArdhano vistAra karI mAMgalika nimitte zrI paMca parameSThi padane guNAnuvAda yukta vaMdanA namaskAra karavAmAM prathama khaMDa pUrNa thayo. temAM zrI arihaMta deva eTale tIrthaMkara prabhu, siddha bhagavAna, zrI AcAryajI zrI upAdhyAyajI ane zrI sAdhujI e paMca parameSThInA guNonuM savistRta varNana prathama khaMDamAM karavAmAM AvyuM che. have e gAthAnA uttarArdha padanuM varNana A bIjA khaMDamAM ApavAmAM AvyuM che. - AtmAno icchita artha sidhdha thAya eTale janma, jarA ane maraNarUpI mahAduHkhono nAza thaI, anaMta, akSaya, avyAbAdha evaM mokSanAM sukhonI prApti kare evA, yathAtathya satya evA, uttama sukhanA arthIo eTale mumukSuone grahaNa karavA yogya kRta ane cAritradharma je gurudevanI kRpAthI jANyo che teno upadeza anya bhavya jIvone karavA ane e rIte mArI jJAnadAnarUpI pharaja barAbara bajAvavA, A bIjA khaMDamAM (1) "dharma prApti" (2) "sUtra dharma" (3) "mithyAtva" (4) "samakita" (5) "zrAvaka dharma" ane (6) "aMtima zuddhi" evA che prakaraNo goThavI varNana karyuM che. he bhavya jIvo! e uttama dharmane nija AtmAnuM hita karanAra samajI sArI rIte mana, vacana ane kAyA e traNe yogane sthira karI eka citta thaI zIkhajo, jethI tamane akathya Atmika sukhanA lAbhanI prApti thaze. chabastha hovAthI agara zaratacUkathI mArAthI kaMI doSa thaI jAya to huM jJAnI puruSa pAse kSamA mAguM chuM ane vinaMti karuM chuM ke, haMsanI peThe pANIrUpa durguNone dUra karI dUdha rUpa sadgaNonA grAhaka banIne jo paThanapAThana karazo to akathya Atmika sukho prApta karI svaparahita sAdhI zakazo. | 168 zrI jaina tatva sAra-dvitIya khaMDa | Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1..... dharma prApti adhikAra gAthA - nalmatti vimalA moha tanmati surasaMpA lamanti puttamittaM ca ego dhammo na labbhai // A jagatanA tamAma jIvone ekAnta sukhanI abhilASA che. abhilASAone pUrNa karanAra eka mAtra dharma ja che. vizvamAM bhoga vaibhava maLavA sulabha che devatAonI vaibhavI vastu maLavI paNa sahelI che, putra Adi paNa maLI jaze paraMtu eka mAtra dharma maLavo durlabha che. je bhAgyazALI hoya tene ja Avo suMdara majAno dharma maLe che mATe uttama dharma meLavavo duSkara che. kahyuM che ke, na sA jAi na sA joNI, na taM kulaM na taM ThANaM / na jAyA na muA jattha, sabve jIvA aNaMtaso // A jagatamAM evI koI jAti, yoni, kuLa ke sthAna nathI jyAM A jIva janmyo na hoya tamAma yoniomAM jIva ekavAra, dasavAra ke hajAra vakhata nahi paNa anaMtIvAra utpanna thayo che. mAtA, pitA Adi saMsAranA saMbaMdho che. te paNa badhAnI sAthe anaMtI vakhata saMbaMdho bAMdhyA che. chatAM paNa akhaMDa sukhanI prApti thaI nathI. zrI uttarAdhyayana sUtramAM paNa kahyuM che ke :gAthA - mAyA piyA husI mAyA, majhA putAya gorasa nAlaM te tava tANAya, luppaMtassa sakammuNA / / artha : mAtA, pitA, patnI, putra, putrI, bhAI, bahena, mitro, saMbaMdhIo koI ja zaraNa rUpa nathI kAraNake e badhA ja azaraNa che. karmanA baMdhanathI baMdhAyelA che. pote ja duHkhI che to bIjAne sukhI kevI rIte karI zake ? anyathA zaraNaM nAsti tvameva zaraNaM mama / tasmAt kAruNya bhAvena rakSa rakSa jinezvara // artha: A vizvamAM dekhAtA badhA ja zaraNa nAzavaMta che tethI he jinezvara paramAtmA! he munivaro ! mArA para karuNA lAvI mAruM rakSaNa karo, mAruM rakSaNa karo. zrI jaina tattva sAra 169 | Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tha kSati ratiH je dharmanA zaraNe jAya che dharma enuM rakSaNa kare che. mATe he jIva! "o thappo na " satya dharma maLavo muzkela che. prathama jIve "nigoda (avyavahAra rAzi)mAM anaMtakALa vyatIta karyo kSaNe kSaNe janma maraNanA duHkho sahana karyA akAma nirjarAthI TADha, tApa, sudhA saMkaDAza vigere kamane sahana karyuM kaMIka karma pAtaLAM paDayA tyAre vyavahAra rAzimAM Avyo jyAM anaMta pugala parAvartana karyA. pudgala parAvartanajIva ATha rIte pudgala parAvartana kare che (1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) kALathI, (4) bhAvathI e cAramAMnA darakenA be bheda (1) bAdara, (2) sUkSma e rIte 8 bhede pudgala parAvartana thAya che teno vistAra kahe che. 1) dravyathI bAdara pula parAvartana' - (1) dArika zarIra hADa, mAMsanuM manuSyane tiryaMcane hoya, (2) vaikriya zarIra sArA pulonuM devatA tathA nArakIne hoya, (3) taijasa zarIra je AhArane pacAve che, (4) kArpaNa zarIra AhAra tathA karma pudgalonA vibhAga karI tenA rasane yathAsthAne pahoMcADe che, (5) mana yoga, (6) vacana yoga, (7) zvAsocchuvAsa e sAta bolanA jeTalA pudgala lokamAM hoya te sarvane jIva pharasI Ave to te dravyathI bAdara pudgala parAvartana thayuM kahevAya. (2) dravyathI sUkSma pula parAvartana' - upara kahI te sAta vastunA pudgalanI vargaNAone anukrame pharasa, pUrA kare tene 'dravyathI sUkSma pudgala parAvartana' kahe che. (3) "kSetrathI bAdara pula parAvartana" - meru parvatathI AraMbha karIne sarva dizAo, vidizAomAM AkAza pradezanI asaMkhyAtI zreNIo je aloka sudhI che te tamAmane janma mRtyuthI sparzI le. eka vAlAgra jeTalI jamIna paNa khAlI na choDe tene "kSetrathI bAdara pudgala parAvartana" kahe che. (4) "kSetrathI sUkSma pula parAvartana' - upara kahyuM te pramANe zreNIone sparzatA eka AkAza pradeza jeTalI jagyA paNa na choDe. AkAzanI asaMkhyAtI zreNInA AkAza pradezane krama pUrvaka janma maraNathI sparze to tene "kSetrathI sUkSma pudgala parAvartana' kahe che. 170 dharma prApti adhikAra Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) "kALathI bAdara pudgala parAvartana' - (1) samaya, (2) AvalikA AMgaLIne jaldI doro vIMTatAM eka AMTAmAM jeTalo vakhata lAge tene eka AvalikA kahe che. (3) zvAsocchavAsa, (4) stoka (7 zvAsocchavAsa jeTalA samayane 1 stoka kahe che), (5) lava (ghaNI utAvaLathI ghAsa kApatAM jeTalA vakhatamAM eka koLI kapAya teTalA samayane eka lava kahe che), (6) muhUrta (be ghaDI), (7) ahorAtri (dinarAta), (8) pakSa (pakhavADiyuM (9) mAsa, (10) Rtu (vasaMta, grISma vagere babbe mAsanI), (11) ayana (dakSiNAyana ane uttarAyana te cha cha mAsanuM), (12) saMvatsara 1 varSa), (13) yuga (5 varSano 1 yuga), (14) pUrva (70 lAkha, pa6 hajAra kroDa varSanuM 1 pUrva), (15) palya (zAstramAM kahela mApano eka kUvo vALanA agra bhAgathI bhare e dRSTAMte eka palya), (16) sAgara (dasa kroDAkoDa patyano 1 sAgara), (17) avasarpiNI kALa (Utarato kALa tenA cha ArA eTale 10 kroDAkroDa sAgara), (19) kALacakra (eka avasarpiNIne ane eka utsarpiNI maLIne thAya eTale vIsa kroDAkroDa sAgara) e sarva kALane janma maraNe karIne pharase tene "kALathI bAdara pudgala parAvartana' kahe che. (6) "kALathI sUkSma pudgala parAvartana" - upara kahyuM te pramANe samayathI mAMDIne kALacakra sudhI anukrame janma maraNa karI sparze tene "kALathI sUkSma pudgala parAvartana thayuM ema kahevAya (7) "bhAvathI bAdara pula parAvartana" - 5 varNa 2 gaMdha, pa rasa 8 sparza e 20 bolavALA sarva pudgalone janma maraNa karI pharaze to bhAvathI bAdara pudgala parAvartana thayuM. (8) "bhAvathI sUkSma pudgala parAvartana- upara kahyA te pramANe darekane anukrame sparze eka paNa bAkI na rahe to tene bhAvathI sUkSma pudgala parAvartana" kahe che. A ATha prakAre parAvartana karatAM eka pudgala parAvartana thayuM. evAM anaMta pudgala parAvartana A saMsAramAM jIve karyA che. he jIva! janma maraNa anaMtIvAra karyA haju paNa saMsAra rUpI khADo purAto nathI evI rIte paribhramaNa karatAM anaMtA puNyano udaya thayo tyAre sarva paribhramaNa maTADanAra manuSya deha mAMDa mAMDa prApta thayo che. zrI jaina tatva sAra 171 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa bolanI durlabhatA (1) manuSyabhava: manuSya dehanI prApti anaMta puNyanI vRdhdhi thAya tyAre manuSya janma maLe che. prakRtinI bhadratA, vinItatA, sAnukozatA(anukaMpA), amatsaratA A cAra bola ArAdhe tyAre manuSya bhavanI prApti thAya che mATe he jIvo ! have pramAdane tajo ane paramAtmAne bhajo, kAraNake manuSyabhava e jaMkazana che. ahIMthI pAMce gatimAM jaI zakAya che bhagavAne paNa kahyuM che. gAthA: kutsade vasu mApure pave, virAne vi salvapat I gADhA ya vivAga kammuNo, samayaM goyama ! mA pamAyae / gADha karmonA vAdaLAM dUra thatAM ghaNA samaya pachI A manuSyabhavanI prApti thaI che he gautama ! have pramAda na karo samasta jIva sRSTine bhagavAne vAta kahI che te jIvo! ghaNuM khAdhuM, pIdhuM, bhogavyuM. jeno vicAra karIe to mApa nIkaLI zake tema nathI tethI suMdara majhAnA maLelAM manuSyabhavano satata vicAra karo. (2) AryakSetra manuSya janma to maLI gayo paNa temAM AryakSetra maLavuM te ati durlabha che. AryadezamAM paNa karmabhUmi maLavI e puNyanI nizAnI che. pa6 aMtaradvIpanA manuSyo ane 30 akarmabhUminA manuSyo e 86 kSetranA manuSyo dharma samajatA nathI pUrvanA puNyane bhogave che. 15 karmabhUmimAM paNa mahAvidehamAM to sadAkALa dharma pravarte che. 5 bharata, 5 iravatamAM dasa kroDAkoDI sAgaramAM eka kroDAkoDI sAgara jeTalo kALa dharma karavAno rahe che. 5 bharata, 5 Iravata, e 10 kSetramAMnA eka eka kSetramAM batrIsa hajAra deza che. emAMthI dharma karavAnA mAtra sADA paccIza Arya deza che. AvA suMdara majAnA AryadezamAM janmIne anAryapaNuM dUra karI sAcA arthamAM Arya banI e to mAnavamAMthI mahAmAnava banatAM vAra nahi lAge. (3) uttamakuLa - AryadezamAM janma thayA pachI uttamakuLamAM janma maLavo bahu ja muzkela che. mahApuNyazALI teno ja uttama kuLamAM janma thAya che. nIcakuLanI saMkhyAmAM uttamakuLanI saMkhyA ghaNI ja alpa che e ja uttamakuLanI mahattA batAve che UMcanIcapaNuM jAtithI nahIM paNa guNa karmathI kahyuM che. zrI uttarAdhyayana sUtranA rUpamAM adhyayanamAM kahyuM che ke ..... |172 dharma prApti adhikAra Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA vemu vaMma homsa , muNT ho ttio ! _vaisso kammuNA hoi, suddo havai kammuNA // 33 // karma pramANe brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra kahevAya che. jJAnAtIti trIdIpa:' AtmAne jANe te brAhmaNa, kSetra trAyate yaH : kSatriya anAthonuM rakSaNa kare te kSatriya, nItithI vepAra kare te vaizya, sevA kare te zuddha kahevAya che. japo nAsti tapo nAsti, nAsti cendriyanigrahaH / dayA dAnaM damo nAsti, iti caMDAlalakSaNam // japa, smaraNa, dhyAna, dAna, kIrtana, vrata niyama karato nathI sadA khAvA pIvAmAM bhoga vilAsamAM AnaMda mAne che te kharekhara cAMDAla che jyAM sadgaNo rahelA che te uttamakuLa che evuM uttamakuLa te jainakuLa ane jainakuLamAM janma thavo te mahAmuzkela che. (4) dIrgha AyuSya : uttamakuLa to maLyuM paNa tenI sAthe lAMbu AyuSya maLavuM e paNa muzkela che. satya bolavAthI, jIvahiMsA na karavAthI. saMyamanI ArAdhanA karavAthI lAMbA AyuSyanI prApti thAya che. dIrgha AyuSya maLI gayuM paNa khAvA pIvAmAM, suvAmAM, bALapaNamAM, vRdhdhAvasthAmAM samaya cAlyo jAya che bAkI rahI yuvA avasthA emAM paNa rogAdimAM parIvAranI paLojaNamAM, khuzAmata karavAmAM samaya cAlyo jAya che. AvuM dIrgha AyuSya paNa nakAmuM che. dharma karavAnuM mana thAya, sadghAMcana, satsaMga karavAnuM mana thAya to dIrgha AyuSya kAmane mATe he jIva! maLelA dIrgha AyuSyano sadupayoga karI sadgaNone prApta karavAmAM ja sAra che. (5) pUrNa indriyo : lAMbu AyuSya paNa puNyanA yogathI maLI gayuM paNa teTalAthI kArya sidhdha thatuM nathI AyuSyanI sAthe "pAMca indriyo pUrI nirogI" maLavI e ghaNuM kaThIna che. indriyo nirogI nahi hoya to dharma karma thaI zakatA nathI. zAstramAM kahyuM che ke "jJAviMdriya na hoyaMti tAva maM samAyare ' jyAM lagI indriyo nirbaLa thaI nathI tyAM sudhImAM dharmakaraNI karI le. zrI jaina tattva sAra 173 | Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) nirogI zarIraH pUrNa taMdurasta zarIranI prApti e vinA dharmakriyA karavI muzkela che. koIka pUrA bhAgyazALIno ja pUrNa nirogI zarIra sadAkALa mATe rahe che. zAstramAM kahyuM che ke "vAhI nAva na vakUpha tAva maM samAya !" jyAM sudhI zarIramAM vyAdhie jora nathI pakaDayuM tyAM sudhImAM dharma karI le. ApaNA zarIramAM (5, 68, 99, 584) rogo guptapaNe rahelAM che. puNyano udaya hoya che tyAM sudhI badhA dabAyelA rahe che. pApono udaya thayo ke tarata ja badhA bahAra nIkaLI thoDIvAramAM ja zarIrano vinAza kare che. zarIramAM roga hoya to dharmakaraNI zI rIte karI zakAya? mATe kahyuM che ke "paheluM sukha te jAte naryA" marAThIbhASAmAM paNa kahe che ke "pahile poTobA maga viThobA" (7) sadguru saMga : agAunI 6 jogavAI jIvane anaMtIvAra maLI chatAM kAryasidhdhi na thaI kemake sAtamuM sAdhana "sadgurunI saMgata" maLavI bahu ja kaThaNa che. sadguru maLavA ghaNAM ja durlabha che doharo :- "guru lobhI celA lAlacu dono khele dAva, dono buDe bApaDA beTha pattharakI nAva." guru ziSya AvA hoya to enA saMga AvatAM badhAne DubADI de mATe saruno saMga maLavo durlabha che. jene paNa satyadharmanI pIchANa karavI hoya teNe kanaka ane kAMtAnA tyAgI, nirlobhI sadgurune zodhI tene svIkAra karavo. evA sadguru ja satya dharmanI prApti karAvaze. ane mithyAtva rUpa aMdhakArano nAza karaze. guru zabdano paNa A ja artha thAya che. gu - aMdhakAra, 2 - prakAza je aMdhakArathI prakAza tarapha laI jAya te ja sAcA guru che. zudhdha upadeza karanArA gurumAM je 25 guNo hoya te darzAve che. sarvaktAnA 25 guNo (1) daDha zradhdhAvaMta, (2) vAMcanA kalAvaMta, (3) nizcaya ane vyavahAranA jANakAra, (4) jinAjJAnA bhaMgathI Dare, (5) kSamAvaMta, (6) nirAbhimAnI, (7) niSkapaTI, () nirlobhI, (9) zrotAonA abhiprAyane jANanAra, (10) dhairyavaMta, (11) haThAgraha nahi (12) niMdya karmathI rahita, (13) kuLa dharma prApti adhikAra Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hina na hoya, (14) aMgahIna na hoya, (15) kusvarI na hoya, (16) budhdhimAna hoya, (17) miSTa vacanI hoya, (18) kAMtivALo hoya, (19) samartha hoya, (20) ghaNA graMthonuM avalokana karyu hoya (21) adhyAtma arthano jANa hoya, (22) zabdanA rahasyano jJAta hoya, (23) arthano saMkoca ane vistAra karI jANe, (24) aneka yukti tathA tarkano jJAtA hoya, (25) sarve zubhaguNa yukta hoya. e 25 guNa jenAmAM hoya te ja asarakAraka ane yathArtha upadeza ApI zake. evA guNa yukta sarvaktA sAdhuno joga maLavo ghaNo muzkela che. - sadgurunA saMgathI 10 guNonI prApti thAya che. ema zrI bhagavatI sUtramAM kahyuM che. gAthA : sava nA ya vinno, pavaravALe ya saMme aNahnae tave ceva, vodANe akiriyA siddhi // (zrI bhagavatI sUtra 2/5) (1) zravaNathI, (2) jJAnathI, (3) vijJAnathI, (4) paccakakhANathI, (5) saMyamathI, (6) AzravarUdhanathI, (7) tapathI, () vyavadAnathI, (9) akriyAvaMtathI, (10) mokSa e pramANe sAdhunA saMga ane darzanathI moTAmoTA lAbha thAya che. (8) zAstra zravaNa : sadguruno yoga hoya paNa sAMbhaLavA na jAya mATe AThamuM sAdhana zAstrazravaNa paNa ghaNuM muzkela che. e taraphano rasa hoya rUcI hoya to ja sAMbhaLavA javAnuM mana thAya bhAgyazALI hoya ene ja Avo yoga maLe. koIka to ema ja kahe ke sAdhu to navarA che. emane bIjuM zuM kAma hoya? ApaNI pAchaLa to parIvAra che. Akho saMsAra paDyo che. upAdhi lAgI che. Ama bahAnA kADhe che. paNa koI AvIne kahe ke Aje pikacara sarasa majAnuM lAgyuM che. suMdara majAnuM sarakasa AvyuM che, TI. vI. para siriyala suMdara che to jovA, sAMbhaLavA tarata ja taiyAra thaI jAya che. tyAM game teTalI muzkelI paDe to sahana karavA taiyAra thaI jAya che. AvA ajJAnI jIvanonA lamaNe duHkha sivAya bIju kAMI ja jovA maLatuM nathI. tethI he bhavya AtmAo! haMmezA sat zravaNa karo. kAnane pavitra karo. zrI jaina tatva sAra Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema khorAka sAro to zarIra sAruM, tema sAruM sAMbhaLazo to vicAra sArA Avaze. sArA vicAra to AcaraNa paNa sAruM thaze. gAya, baLada eka sAthe ghAsa khAI jAya che. pachI vAgoLe che tema sAMbhaLavAnuM che. jyAre vRdhdhAvasthA Ave tyAre je sAMbhaLelu che tene vAgoLavAnuM che. sAMbhaLavAthI zuM grahaNa karavA yogya che? zuM AdaravA yogya che? ane zuM choDavA yogya che? teno viveka thAya che. gAthA : noLA kALarU snAi, soDyA nAjhu pAva | ubhayaM'pi jANai soccA, jaM seyaM taM samAyare // (daza. 4-11) zAstra zravaNa karaze te jANaze ke amuka kAmothI puNya thAya che. ane amuka kAmothI pApa thAya che. e bannene jANI zuM zreyakArI che ? zuM preyakArI che? je suMdara lAge teno svIkAra karavAno eTalA mATe avazya sadguruno upadeza sAMbhaLavo joIe. sAMbhaLanAra zrotAnA 21 guNo (1) dharma parIkSaka hoya, (2) du:khano Dara hoya, (3) sukhano abhilASI hoya, (4) budhdhimAna hoya, (5) manana kartA hoya, (6) dhAraNa karanAra hoya, (7) heyazeya, upAdeyano jJAtA hoya, (8) nizcaya ane vyavahArano jJAtA hoya, (9) vinayavaMta hoya, (10) avasarano jANa hoya, (11) daDha zradhdhAvaMta hoya, (12) phaLamAM nizcayavaMta hoya, (13) utkaMThAvALo hoya, (14) rasagrAhI hoya, (15) sukha, mAna, kIrtinI icchA rahita hoya, (16) mokSAbhilASI hoya, (17) tana, mana, dhanathI yathAyogya sahAyaka hoya, (18) vaktAnuM mana prasanna rAkhanAro hoya, (19) ciMtana karanAra hoya, (20) dharmakathA karI prema utpanna karanAra hoya, (21) sarve zubhaguNono grAhaka hoya. AvA 21 guNo zrotAmAM hoya te barAbara zAstra zravaNa karI zake ane barAbara pacAvI zake. (9) zuddha zraddhA : zAstra zravaNa karavAno yoga to maLyo paNa navamuM sAdhana je "zAstra sAMbhaLI tenA para zuddha zraddhA besavI" e mahAmuzkela che. 176 dharma prApti adhikAra Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLyuM to ghaNIvAra paNa prabhue kahyuM che tema "saddhA parama duhA '' zraddhA parama durlabha che. bhagavAne je kahyuM che te sAcuM che ke khoTuM che ? pANInA eka TIpAmAM bhagavAne asaMkhyAtA jIvo batAvyA che te haze ke nahi? kaMdamULamAM anaMta jIvo batAvyA che te haze ke nahi ? svarga, naraka mokSa haze ke nahi? AvI rIte zaMkAo kare. jethI zuddha zraddhA rahetI nathI. svaccha pANImAM kAMkarIcALo karavAthI DoLa upara AvI jAya che AvI rIte zraddhAmAM paNa khalela paDe che. mithyAtvano udaya che tethI mokSa mArga dUra thatAM satata paribhramaNa thAya che. mATe vItarAga paramAtmAe kevaLajJAna ane kevaLa darzanamAM je joyuM che, jANyuM che. te ja kahayuM che. dharma tarkano viSaya nathI zradhdhAno viSaya che. jema melAM kapaDAMne sApha karavA mATe sAbuno upayoga karavAmAM Ave che. tema zAstra zravaNa rUpI pANI, zraddhA rUpI sAbu dvArA mithyAtva rUpI melane dUra karI zuddha banavAnuM che. tethI zuddha zraddhAne dhAraNa karavI e ja mahatvanI vAta che. (10) vIryanuM skurAyamAnaH zraddhA prApta thaI gaI paNa saMyamamAM vIryanuM skurAyamAna karavuM e enAthI paNa durlabha che. bhagavAnano upadeza tana satya che. chatAM azubhano tyAga na kare ane zubhano Adara na kare to mokSa prApti, Atma kAryanI siddhi zI rIte thAya ? vrata, pratyAkhyAna, saMyama, eka mAtra manuSya ja karI zake che. manuSyamAM paNa haLa karmI ja karI zake che. devalokanA devatAo ghaNAM prayatna kare paNa te kAMI ja prApta karI zakatA nathI. manuSyamAM paNa uttama sAdhano prApta thavA chatAM paNa ghaNAM dharmathI vaMcita rahI jAya che. tenA be kAraNa : : (1) svAbhAvika pratyAkhyAnAvaraNIya cAritra mohanA udayathI pratyAkhyAna karI zakatA nathI. zreNika mahArAjA, kuSNa vAsudeva vigere dharmanuM svarUpa jANatAM hovA chatAM paNa vatAcaraNa rUpa dharma karI zakatA na hatA. (2) yogyatA : vrata, pratyAkhyAna mATenI jemaNe yogyatA prApta karI che temaNe pramAdano tyAga karI sarvaviratipaNuM aMgIkAra karavuM joIe, jo dIkSA levAnI yogyatA na hoya to zrAvakanA vrato avazya svIkAravA joIe. zrI jaina tattva sAra 177 | Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ArAdhananA zAstramAM pAMca sAdhano batAvyA che. (1) utthAna = sAvadhAna thavuM, (2) kamma = pravRtta thavuM, (3) bala = svIkAra karavo, (4) vIrya =pAlana karavuM ane (5) puruSAkAra parAkrama = pAra pahoMcADavuM AvI rIte vIryanuM phUrAyamAna karavuM. AvA amula dasa sAdhano uparathI manamAM dIrgha dRSTithI vicAra karavo ke saddharmanI prApti keTalI badhI muzkela che. mahAna puNyanA udayathI ATha sAdhananI prApti thaI che. chellA be sAdhano zraddhA ane vIrya skurAyamAna A be ja meLavavA bAkI che. jo e baMne maLI jAya to manuSya janma sahajavAramAM ja sArthaka thaI jatAM vAra nahi lAge. Agama maLyA che aNamUlA je zraddhA kare bhAvathI maitrI bhakti virakita taNI sukti Acare dilathI tvameva sacce je jiNe hiM pUjana kare prItathI te tAraka prabhunI jinavANIne vaMdana karuM bhAvathI saMsArasAgara tAravA jinavANI che naukA bhalI, jJAnanI sukAnI maLyA vinA e nAva paNa tAre nahIM; A kALamAM zuddhAtmajJAnI sukAnI bahu bahu dohyalo, muja puNyarAzi phaLyo aho ! guru tuM nAvika maLyo. dharma prApti adhikAra Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prikaraNa 2.sUtra dharma) gAthA : paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciThThai savva saMjae / annANI kiM kAhI, kiMvA nAhI ya seya pAvagaM // ( zrI dazavaikAlika sUtra adhyayana 4, gAthA 10) "prathama jJAna pachI dayA" jJAnathI jIva ajIvane jANe to ja tenI rakSA karI zake. mATe sarve dharmAtmAoe prathama jJAnano abhyAsa jarUra karavo joIe. jene jJAnano abhyAsa nathI te potAnA AtmAnuM sukha-kalyANa kayA karmothI thAya che ? ane duHkho kayA karmothI Ave che, te jANe nahi. je sukhaduHkha lAvanArAM karmone nahi jANe te zuM karI zakaze ? kaMI ja nahi. gAthAH nANasa savvasa paIRI[, sennAI modasa vivaVIE | rAgassa dosassa ya saMkhaeNaM, egaMta sokkhaM samuvei mokkhaM // (zrI uttarAdhyayana adhya. 3ra) hRdayamAM jJAnarUpI divya prakAza thavAthI, ajJAna ane mohano nAza thAya che. ajJAna ane mohano nAza thavAthI hRdayamAM jJAnamaya mahAna divya prakAza pUrNa svarUpe pragaTe che. e divya prakAzathI jagatanA tamAma padArthonuM ane rAgadveSathI thatA karmabaMdhanAM phaLonuM hastAmalakavat jANapaNuM thAya che. e jJAna vaDe je koI tamAma karmonuM mULa rAgadveSa ja che ema jANI teno tyAga karaze te ekAMta zAzvata ane avinAzI mokSanA sukhone sadeva bhogavanAra thaze. mATe sAcA sukhanI icchAvALAM prANIoe sajJAnano abhyAsa prathama karavo joIe. - have ahIM jJAnarUpI mahAsAgaramAMthI biMdurUpe jJAnanI je je khAsa bAbatonI mokSAbhilASI prANIone AvazyakatA che, te saMkSepamAM yathAmati darzAvuM chuM. huM tattva, 7 naya, 8 nikSepa, 4 pramANa vagere upayogI bAbatonuM jJAna thavAthI prANI potAnA AtmAne kayAMthI ane kaI rIte sukha maLaze te zodhI zakaze. zrI jaina tatva sAra sAra 179 | Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava tatvanuM varNana jIvAjIvA ya baMdho ya , punapAvA'savo thaa| saMvo nikkara pavaravo, sane tahiyA navA (uttarA. A. ra8/14) arthAt H (1) jIva, (2) ajIva (3) baMdha (4) puNya (5) pApa (6) Azrava (7) saMvara (8) nirjarA (9) mokSa e nava tattvanA jJAnano je svabhAvathI arthAt jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thavAthI jAtismaraNAdi jJAnane prApta karI gurnAdinA upadeza vinA svabhAvathI jANe. athavA gurnAdinA upadezathI jANe te samakitI jANavo. tattvano jJAtA hoya te ja samakitI thaI zake che. ane samakita e mokSanuM prathama pagathiyuM che. samakita vinA mokSanI prApti thatI nathI eTalA mATe mumukSujanoe prathama nava tattvanuM jJAna prApta karavuM ja joIe. tethI ahIM nava tatvanuM svarUpa naya nikSepAdi sahita darzAvavAmAM AvyuM che. (1) jIva tattva jIva e anAdi zAzvata padArtha che. jIvane kadI koIe banAvyo nathI. arthAt te svayaMsiddha che. sadAkALa jIvita rahe che. tethI te jIva kahevAya che. jema agnino guNa prakAza te agnithI bhinna rahI zake nahi tema jIvano guNa jJAna darzana te jIvathI pRthaka na hoya. sarva bhavya i jIva kevaLajJAna kevaLadarzananI sattAnA dhAraka che. paNa jema vAdaLAMthI AcchAdita sUryano prakAza dabAI rahe che tema karma sahita jIvanA jJAna, darzana guNa jJAnAvaraNIyAdi karma pudgalothI DhaMkAI rahayAM che. che A gAthAmAM baMdhatattva trIjuM jaNAvyuM che, ane kharekhara baMdhatattva trIjuM ja joIe. kAraNa ke jIva ane ajIva banneno saMbaMdha thavo te baMdha che. hAlamAM rUDhinI prabaLatAthI te AThamuM bolAya che. tethI A graMthamAM Theka ThekANe AThamuM lIdhuM che. ja samavAyAMga sUtramAM kahyuM che ke, mohanIya karmanI 28 prakRtimAMthI abhavya jIvone ra6 prakRtinI ja sattA che. samakita mohanIya ane mizra mohanIyanI sattA nathI. eTalA mATe samakitanI sattA na hovAthI kevaLajJAnanI paNa sattA nahi. Ama keTalAMka mAne che. tattva kevaLI gamya. sUtra dharma adhikAra Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdaLAMthI DhaMkAyela hovA chatAM paNa sUrya rAtri ke divasano vibhAga darzAvI zake che. tevI ja rIte nibiDa karmothI AcchAdita banelA AtmAnA paNa jJAnAdi guNo sarvathA aprakaTa rahetAM nathI. arthAt caitanyanuM pratibhAsana sadaiva niraMtara thayA ja kare che. ane tenAthI atirikta jaDa tattva che. te cetanA rahita che. eTale tene jJAna guNa nathI. vAdaLAMmAMthI pasAra thaI AvatAM sUryakiraNo samAna kevaLajJAna kevaLa darzananAM kiraNo te mati, zrata, avadhi, ane manaH paryavajJAna che. ane cakSu acakuM ane avadhi darzana che. te paikI mati, zrutajJAna ane acakSudarzana e traNa upayoga vinAno to koI paNa jIva hoto ja nathI. jevI rIte raMgIna kAcamAMthI paDatAM sUryanAM kiraNo lAla, lIlA vagere raMganA dekhAya che. tevI ja rIte mithyAtvanA udayathI jJAnano viparIta prakAza paDe che. ane tene ja ajJAna kahe jIva jJAna darzanano dhAraka hovAthI caitanya kahevAya che. ane tethI ja sukha duHkhane jANe che ane veda (bhogave) che. ane vedavAne kAraNe te karmathI baMdhAya che. ane chUTe paNa che. Ama karatAM karatAM koI vakhata koI bhavyAtmA karmarUpa badhAM vAdaLAMne dUra karI saMpUrNa nija guNane pragaTa karI kevaLajJAna kevaLadarzanamaya paramAtmA banI jAya che. A ja kAraNe AtmA anaMta zaktivaMta kahevAya che. jema paramANuo ekaThA thaI teno skaMdha bane che. tema asaMkhya pradezAtmaka jIva che. paramANuono to saMyoga viyoga thAya che. ekaThAM maLe che. ane vaLI vikharAI jAya che, paNa AtmAnA pradeza kadI vikhUTA paDatAM nathI. anaMtakALa paryata AtmA asaMkhyAta pradezamaya rahe che. zrI ThANAMga sUtramAM bIjA ThANe be prakAranA jIva kahyA che. "vI navA veva mavI navA veva'' arthAt je kamarahita, zuddha, svaccha, saccidAnaMda siddha paramAtmA che te arUpI jIva che. ane arUpI hovAne lIdhe ja rUpI karmo temane sparzI zakatAM nathI. tethI temanI avasthA athavA svabhAvano palaTo kadApi thato nathI. anaMtakALa sudhI teo eka ja avasthAmAM saMsthita rahe che. ' saMsArI jIvanI bAbatamAM jema mATI ane sonuM anAdi kALathI sAthe ja che tema jIva ane karma anAdi kALathI sAthe ja che ane te karma pudgalo ja lohacuMbakanI peThe anya karma pudgalonuM AkarSaNa karI grahaNa kare che. A zrI jaina tatva sAra 181 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmonI nyUnAdhikatAne lIdhe ja jIva gurutva laghutvane prApta thAya che. (halako bhAre bane che.) tethI ja te UMca nIca yonimAM jAya che. aneka prakAranA zarIro dhAraNa karI rUpAMtara pAmyA kare che. A badhA jIvanA paryAya kahevAya che. jIva judAM judAM rUpo dhAraNa kare che tethI tenA judA judA bheda kahevAya che. evA bhedo jJAnInI dRSTie to anaMta che, paNa mumukSu jIvone sulabhatAthI bodha thavAne mATe zrI jinezvara deve teno maryAdita saMkhyAmAM samAveza karyo che. jIvanA bhedoH- (1) bheda - sarva jIvonuM caitanya lakSaNa eka che tethI saMgrahanaye eka bheda jIva kahevAya, (2) bheda-siddha ane saMsArI, (3) bheda trasa ja sthAvara ane siddha, (4) bheda - strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI ane avedI, (5) bheda - nArakI, tiryaMca, manuSya, devatA ane siddha, (6) bheda - ekendriya, beindriya, indriya, caurendriya, paMcendriya ane anindriya, (7) bheda - pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya, trasakAya ane akAya, (8) bheda - nArakI, tiryaMca, tiryaMcANI, manuSya, manuSyANI devatA, devI ane siddha (9) bheda - nArakI, tiryaMca, manuSya, devatA e cAranA aparyApta che ane paryAptA maLI 8 ane 9 siddha, (10) bheda - pRthvI, apa, teu, vAu, vanaspati, beIndriya, te Indriya, corendriya, paMcendriya, 10 mA siddha (11) bheda - pRthvI apa, tela, vAyu, vanaspati e 5 sUkSma ane 5 bAdara ema dasa ane 11 mAM siddha, (12) bheda - pRthvIkAya Adi chakAyanA aparyAptA ane paryAptA (13) bheda - pRthvI, apa, tela, vAyu vanaspati, trasa e cha nA aparyAptA ane paryAptA maLI bAra ane 13 mA sidhdha, (14) bheda - nArakI, tiryaMca, tiryaMcANI, manuSya, manuSyANI, bhavanapati, cha - trasa eTale hAlatA cAlatA jIva. te beIndriyathI mAMDI paMcendriya sudhI ane sthAvara eTale pRthvIkAya vagere sthira rahenArA ekendriya jIvo. ka AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchuvAsa, bhASA ane mana e 6 paryApti che. temAMthI pahelI traNa paryApti badho jIva bAMdhe che. bAkInI paryAptimAMthI je gatimAM jeTalI bAMdhavAnI hoya teTalI pUrepUrI na baMdhAI rahe tyAM sudhI aparyApyo kahevAya ane jeTalI bAMdhavAnI che teTalI bAMdhI le tyAre paryApta kahevAya. 1 pAMce sUkSma sthAvarakAya saMpUrNa lokamAM ThAMsI ThAMsa bharyA che. temanuM zarIra atyaMta sUkSma hovAthI carmacakSuvALA joI zakatA nathI ane mATI pANI Adi je joI zakAya che te bAdara kahevAya che. | 182 sUtra dharma adhikAra | Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANavyaMtara, jyotiSI, vaimAnika e cAra devatA ane 4 tenI devIo maLI . tera ane 14mAM sidhdha, (15) - bheda - sUkSma ekeMdriya, bAdara ekendriya, beIdriya, taIdriya, caurindriya, asaMsI paMcendriya ane saMjJI paMcendriya , e sAtanA aparyAptA ane paryAptA maLI 14 ane 15mAM sidhdha. jIvanA 563 bheda have vistArathI jIvanA bheda pa63 thAya che. temAM nArakInA 14 bheda, tiryaMcanA 48 bheda, manuSyanA 303 bheda ane devatAnA 198 bheda che. nArakInA 14 bheda (1) ghammA, (2) vaMzA, (3) zIlA, (4) aMjanA, (5) riThThA, (6) maghA, (7) mAghavai e sAta nArakI jIvonA paryAptA ane aparyAptA eTale 7 X 2 =14 bheda nArakInA thayA. narakanA jIvonI 4 lAkha jAti che. 25 lAkha kroDa kuLa che. jaghanya AyuSya 10 hajAra varSanuM che. utkRSTa - 33 sAgaranuM che. tiryacanA 48 bheda (1) idI thAvarakAya (pRthvIkAya) - tenA 4 bheda (1) sUkSma pRthvIkAya, ke je sarva lokamAM kAjaLanI DabbInI jema ThAMsoThAMsa bharelA che paNa ApaNane dRSTigocara nathI te, (2) bAdara pRthvIkAya, ke je lokanA deza vibhAgamAM rahelA che. ane temAMnA keTalAka ApaNe joI zakIe chIe. ane keTalAka joI zakatA nathI. ane tenA aparyAptA ane paryAptA maLIne 4 bheda pRthvIkAya jIvonA jANavA. have temAMthI bAdara pRthvIkAyanA vizeSa bheda kahe che. (1) kALI mATI, (2) lIlI mATI, (3) lAla mATI, (4) pILI mATI, (5) saphedamATI, (6) - je mAtApitAnA saMyogathI manuSya, tiryaMca utpanna thAya, devatAnI zayyAmAM deva utpanna thAya che, tathA narakanI kuMbhIomAM nArakI utpanna thAya che te saMjJI jIva. te sivAyanA badhA saMmUrchAima jIva. je manuSya, tiryaMcamAM utpanna thAya che te asaMzI jIva jANavA, saMjJIne mana hoya che. asaMzIne mana hotuM nathI. zrI jaina tatva sAra 183 | For Private & Persohal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMDu ane (7) gopIcaMdana ema komaLa mATInA 7 prakAra che. khANanI mATI, kAMkarA, retI, paththara, loDhAnI, tAMbAnI, sIsAnI, cAMdInI mATI, sonA AdinI, haratAla, hIMgaLo Adi 22 prakAra kaThaNa pRthvIkAyanA che. ratnanA 18 prakAra che. ityAdi aneka prakAra pRthvIkAya (mATI)nA jANavA. pRthvIkAyanA 4 bheda che. (1) sUkSma pRthvIkAyanA aparyAptA, (2) sUkSma pRthvIkAyanA paryAptA, (3) bAdara pRthvIkAyanA aparyAptA, (4) bAdara pRthvIkAyanA paryAptA. pRthvIkAyanI jAti 7 lAkha che. ane 12 lAkha kroDa kula che. pRthvIkAyanA jIvonuM AyuSya jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa ra2 hajAra varSanuM che. (2) baMbI thAvarakAya (akAya) tenA 4 bheda (1) sarva loka vyApta sUkSma apakAya ane (2) lokanA deza vibhAgamAM rahelA bAdara apakAya te bannenA aparyAptA ane paryAptA ema 4 bheda. bAdara apakAyanA vizeSabheda : varasAdanuM, sadA rAtrinA samaye varase te ThAranuM, dhUmmasanuM, osanuM, ThaMDuM, lavaNanuM, kUvAdinuM pANI ityAdi aneka prakAranuM pANI che. apakAyanA 4 bheda (1) sUkSma akAya aparyAptA, (2) sUkSma akAya paryAptA, (3) bAdara akAya aparyAptA, (4) bAdara akAya paryAptA. apakAyanI 7 lAkha jAti che. 7 lAkha kroDa kuLa che. AyuSya jaghanya aMtarmuhUrtanuM utkRSTa 7 hajAra varSanuM che. (3) saMithAvarakAya: (teukAya) teno pahelo bheda sUkSma che te sUkSma che. teukAyanA jIvo AkhA lokamAM ThAMsoThAMsa bharyA che. sUkSma teukAyanA be bheda che. (1) aparyAptA sUkSma teukAya, (2) paryAptA sUkSma teukAya. teukAyano bIjo bheda bAdara che te bAda teukAya lokanA deza bhAgamAM (amuka ja bhAgamAM) che. tenA paNa be bheda che. (1) aparyAptA bAdara teukAya, (2) paryAptA bAdara teukAya. bAdara teukAyanA 14 bheda che. nirdUma, nibhADAno, tUTatI jvAlAno, akhaMDa vALAno, cakamakano, vIjaLIno, tArA khare teno, araNInA lAkaDAno, sUtra dharma adhikAra Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAvAnaLano, ulkApAtano, vaDavAnaLano (samudramAMthI pANIne zoSaNa karanAra agni), sUryakAMta kAcano (Ai glAsano) vAMsano kASThano ityAdi ghaNI jAtanI teukAya che. teukAyanA mukhya 4 bheda che. (1) sUkSma teukAyanA aparyAptA, (2) sUkSma teukAyanA paryAptA, (3) bAdara teukAyanA aparyAptA, (4) bAdara teukAyanA paryAptA e pramANe 4 bheda thayA. teukAyanI 7 lAkha jAti che. 3 lAkha kroDa kuLa che. AyuSya janya aMtarmuhUrtanuM che ane utkRSTa traNa ahorAtrinuM (traNa rAta ane traNadivasa) che. (4) sumatithAvarakAya : (vAyukAya - pavana) - enA be bheda sUkSma ane bAdara e benA vaLI babbe bheda che. aparyAptA ane paryAptA tethI vAyukAyanA mukhya 4 bheda thayA (1) sUkSma vAyukAyanA aparyAptA, (2) sUkSma vAyukAyanA paryAptA, (3) bAdara vAyukAyanA aparyAptA, (4) bAdara vAyukAyanA paryAptA. sUkSma vAyukAya AkhAlokamAM ThAMsoThAMsa bharyA che. ane bAdara vAyukAya lokanA dezabhAgamAM (amuka bhAgamAM) che. bAdara vAyukAyanA 16 bheda che. (1) pUrvano, (2) pazcimano, (3) uttarano, (4) dakSiNano, (5) UMcI dizAno (6) nIcI dizAno (7) tirthya dizAno (8) vidizAno (izAna, agni, naiRtya, vAyavya) (9) bhramarano (cakkara) vAyu (10) maMDaLavAyu (cArakhUNe phare te) (11) guMDaLa vAyu (UMce caDe tevo) (12) guMja vAyu (vAjAvAge evo avAja Ave te)(13) jhaMjhA vAyu (jhADa ukheDI nAkhe te) (14) zudhdha vAyu (madhura madhura cAle te) (15) ghanavAyu (16) tanavAyu (A be naraka, svarganI nIce che.) e pramANe 16 nAma kahyA ityAdi vAukAyanA aneka prakAra che. vAyukAyanI 7 lAkha jAti che. 7 lAkhakroDa kuLa che. AyuSya jaghanya aMtarmurhatanuM utkRSTa 3 hajAra varSanuM che. (5) payAvacca (vanaspati) sthAvara kAya - enA be bheda : sUkSma ane bAdara temAM sUkSmanA vaLI be bheda che. aparyAptA ane paryAptA bAdara vanaspatikAyanA be bheda che. pratyeka ane sAdhAraNa ema (1) sUkSma, (2) pratyeka ane (3) sAdhAraNa. e traNanA aparyAptA ane zrI jaina tattva sAra 185 | Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAptA ema vanaspati kAyanA kula cha bheda thayA (1) sUkSma vanaspatikAyanA aparyAptA, (2) sUkSma vanaspatikAyanA paryAptA, (3) pratyeka vanaspatikAyanA aparyAptA, (4) pratyeka vanaspatikAyanA paryAptA, (5) sAdhAraNa vanaspatikAyanA aparyAptA, (6) sAdhAraNa vanaspatikAyanA paryAptA sUkSma vanaspatikAya nA jIvo AkhA lokamAM ThAMsoThAMsa bharyA che. bAdara vanaspatikAya lokanA deza vibhAgamAM hoya che. pratyeka vanaspati tene kahe che ke jemAM eka zarIre eka jIva hoya che. te pratyeka vanaspatikAyanA bAra bheda che. (1) rUkhA, (2) gucchA, (3) gummA, (4) latA 9, (5) vallI, (6) taNA, (7) vallayA, (8) padmagA, (9) kUhaNa, (10) jala ruhA, (11) usahI, (12) harikAya, e bArano vistAra karI dekhADe che. (1) rUkhAnA be bheda che. ekaDDiyA ane bahuDDiyA temAM ekakriyAmAM eka ja bIja hoya che te ekaDDiyA jema ke haraDe AmaLAM baheDAM, arIThAM AsopAlava, AMbo, jAMbu, bora, mahuDAM, rAyaNa vagere ghaNA bhedo che. bahukriyA (jemAM ghaNAM bIja che.) jema ke jAmaphaLa, sItAphaLa, dADama, bIlIphaLa koThuM, keraDAM, lIMbu ityAdi bahu bhedo che. (2) gucchA - nAnA choDane gucchA kahe che. jemake - rIMgaNI, javAsA, tulasI, puMvADIA ityAdi bahu bheda che. (3) gummA - phUlanAM jhADone gummA kahe che. jemake jAI, jUI, ketakI, kevaDo vagere. (4) lattA azoka, padmalatA vagere che. - (5) vallI - velA ane velaDI cAle te jemake - ghIsoDAno, kAkaDIno cIbhaDAno, kArelAno, kaMkoDAno, tuMbaDAno, tarabUcano, vAlorano vagere ghaNI jAtanA velA hoya che. (6) tRNa - (khaDa ghAsa) jemake - dharo, DAbha, vagere ghaNI jAtanAM ghAsa (7) vallayA |186 je dharatI para phelAIne UMcI rahe. jemake - nAgalatA, - je jhADa UMce jatA goLAkAra thAya jemake - sopArI sUtra dharma adhikAra Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAreka, khajUra, dAlacInI (taja), tamAla nALiyera, elacI, laviMga, tADa, keLA vagere ghaNI jAtanAM che. (8) paagA - je choDanA thaDa ane DALomAM gAMTha hoya, jemake - zeraDI, eraMDo, netara, vAMsa vagere. (9) kuhaNA - je dharatIne phADIne jorathI nIkaLe te jemake - mIMdaDInA velA, kUtarAnA Topa vagere (10) jalaruha - je pANImAM pedA thAya che jemake - kamaLa, sighoDuM, kamaLakAkaDI, sevALa vagere (11) osahI - covIsa prakAranA anAjane osahI kahe che. enA be bheda che. (1) lahA (dALa na thAya evAM), (2) kaThoLa (dALa thAya evAM). emAM lahAnA 14 bheda che. (1) ghauM, (2) java, (3) jAra, (4) bAjaro, (5) kamoda, (6) varI, (7) varaTI, (8) rAla, (9) kAMgaNI, (10) kodarA, (11) maNI , (12) makAI, (13) kUrI, (14) alasI. - have kaThoLanA 10 bheda che. (1) tuvera, (2) maTha, (3) aLada, (4) maga, (5) coLA, (6) vaTANA, (7) tivaDA, (8) kaLathI, (9) masUra, (10) caNA e sarve maLI 24 prakAranAM anAja (osahI) che. (12) harikAya : bhAjIpAlAne hariphAya kahe che. jemake - mULAnI bhAjI, methInI bhAjI, sUvAnI bhAjI vagere jAtanI bhAjI che. e bAra jAtanI pratyeka vanaspatimAM, ugatI kUNI vanaspatimAM anaMta jIvo, moTI thayA pachI lIlI rahe tyAM sudhI asaMkhyAtA jIvo ane pAkI gayA pachI bI jeTalA jIva agara eka, be ema saMkhyAtA jIvo hoya che. - sAdhAraNa vanaspatikAya - jamIkaMda athavA kaMdamULane sAdhAraNa vanaspatikAya kahe che. tenA ghaNA bheda che. mULAnA kAMdA, Adu piMDALuM, lasaNa, DuMgaLI, suraNa, vajakaMda, gAjara, Alu, (baTeTA), khurazANI, amaravela, thora, haLadara, sihakaraNI, sakarakaMda vagere ghaNI jAta che soyanA agrabhAga upara rahe eTalI sAdhAraNa vanaspatimAM asaMkhyAtI zreNI (gharonI zerI) emAMnI eka eka zreNImAM asaMkhyAtA pratara, (gharanA mALA), emAMnA eka eka prataramAM asaMkhyAtA zrI jaina tattva sAra 187 | Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goLA (aphINanA goTAnI peThe ghara) eka eka goLAmAM asaMkhyAtA zarIra (jama pudgala skaMdhamAM paramANunI racanA che tema) ane eka eka zarIramAM anaMtA jIva rahyA che. soyanA agra bhAga upara rahelI sAdhAraNa vanaspatimAM rahelAM jIvono vicAra karatAM e vanaspatine sparza karatAM paNa anaMta jIvonI hAni thavAthI keTaluM pApa lAge te heje samajI zakAya che. jaina tathA vaiSNavonA dharmamAM batAvyuM che ke e sAdhAraNa vanaspatino AhAra karavo e mahApApanuM kAraNa che. sAdhAraNa vanaspati anaMta jIvono pIMDa che. jamInamAMthI kaMdamULa bahAra kADhavAM e strIno kAco garbha bahAra kADhavA jevuM che. jamInamAM rahetAM kaMdamULa sadA kAcAM hoya che. koI divasa pAkatAM nathI, tethI abhakSya kahela che. sAdhAraNa vanaspatikAyanA jIvo eka zvAsocchavAsa jeTalA samayamAM 1ii vAra janma maraNa kare che. e lekhe eka muhurtamAM 65536 bhava kare che. pRthvI, pANI, agni, vAyu e cAra sthAvarakAyamAM asaMkhyAtA jIvo hoya che tyAre pAMcamI vanaspati kAyamAM saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane anaMta jIvo hoya che. vanaspatikAyanI 24 lAkha jAti che. (10 lAkha pratyeka vanaspatikAya, 14 lAkha sAdhAraNa vanaspatikAya) 28 lAkha kroDa kuLa che. pratyeka vanaspatikAyanuM AyuSya jaghanya aMtamuhUrtanuM utkRSTa 10 hajAra varSanuM tathA sAdhAraNa vanaspatikAyanuM AyuSya jaghanya ane utkRSTa aMtamuhUrtanuM che. koI zaMkA kare ke soyanI aNI upara rahelI kaMdamULanI kaTakI ghaNI nAnI hoIne jagA paNa bahu ja thoDI roke che. eTalI thoDI jagAmAM anaMta jIvono samAveza zI rIte thAya? to teno uttara e che ke eka mANase karoDa auSadhine khUba vATI tenuM cUrNa banAvyuM. have temAMthI soyanA agrabhAga upara je tela ke cUrNa Ave temAM karoDa auSadhi che tevI rIte samajavuM hAla paNa eka vIMTImAM bAjarAnA dANA jeTalo kAca hoya che temAM moTA moTA mANasonA ATha phoTogrApha dekhAya che kRtrima padArthomAM eTalI sattA che to pachI kudaratI padArthonuM to zuM kahevuM? mATe jina prabhunAM vacanomAM jarA paNa saMdeha lAvavo nahi. 1 eka muhUrtamAM pRthvI, pANI agni, vAyunA jIvo jaghanya 1 bhava, utkRSTa 12824 bhava kare che. pratyeka vanaspatinA jIvo 32000 bhava kare. sAdhAraNa vanaspatinA jIvo 65536 bhava kare che. beIndriyanA 80, IndriyanA 60, caurindriyanA 40, asaMjJI paMcendriyanA 24 ane saMjJI paMcendriyanA jIvo 1 muhUrtamAM utkRSTa 1 bhava kare che. sUtra dharma adhikAra Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) jaMgamakAya (trasa kAya) - je jIvo potAnI jAte halana calana karI zake che tene trasajIvo kahe che. e jaMgama kAya jIvonA kula 541 bheda che. temAMthI manuSyanA 303, devatAnA 198 ane AgaLa varNavyA te nArakIno 14 bheda maLI 515 bheda bAda karatAM bAkI ra6 bheda tiryaMca jaMgamakAyanA che. be indriya jIva, Indriya jIva, caundriyajIva e traNa vikasendriyanA aparyAptA ane paryAptA gaNatAM tiryaMca vigalendriyanA cha bheda thayA. jaMgamakAya (trIsa)mAM je tiryaMca paMcendriya che, tenA jaLacara, sthalacara urapara, bhujapara, ane khecara ema pAMca bheda che. te darekanA saMmUrchAima ane garbhaja ema be varga che. tethI dasa bheda thayA. ane te dasenA aparyAptA ane paryAptA gaNatAM tiryaMca paMcendriyanA kula vIsa bheda thayA temAM vigalendriyanA che umeratAM chavvIsa bheda thayA te agAu varNavelA pAMca sthAvarakAyanA bAvIsa bhedomAM umeratAM agAu jaNAvela che tema, tiryaMcanA kula 48 bheda che. have "jaMgamakAya" eTale trasa jIvonuM vistArathI varNana karIe chIe. jaMgamakAyanA jIvo 8 prakAre Upaje che. (1) "aMDayA' iMDAthI te pakSI vagere (2) poiyA kothaLIthI te hAthI vagere, (3) "jarAyuyA' garbhAzayathI te gAya, manuSya vagere, (4) "rasiyA' rasathI te kIDA vagere, (5) "saMseiyA" parasevAthI te ja, vagere (6) "saMmRdghimA'- saMmUrchAima te kIDI, mAkhI vagere, (7) "umiyA pRthvI phoDIne nIkale te tIDa vagere, () "uvavAIyA' zayyAmAM ke kuMbhamAM Upaje te devatA nArakI e pramANe 8 rIte trasanI utpatti che. have trasa jIvonAM lakSaNa kahe che. (1) "abhiEta' sAmA Ave, (2) "paDikveta' - pAchA jAya, (3) "saMkuciya' zarIrane saMkoce, (4) "pasAriya' zarIrane pasAra (5) "ruyaM rudana kare (6) "bhaM" bhayabhIta thAya (7) "tasIya trAsa pAme, (8) palAiya' nAsI jAya, (9) "Agai gai' gamanAgamana kare, vagere trasa jIvonAM nava lakSaNa che. trasa jIvonA indriya pramANe cAra bheda che. (1) beIndriya - kAyA ane mukha e be indriyavALA jIva jema ke zaMkha, chIpa, koDA, mAmaNamuMDA, jaLo laTa, aLasiyAM (sApoliyAM) porA, karamiyAM vagere beindriya jIvonI be lAkha jAti che sAta kroDa kuLa che. jaghanya aMtarmuhUrtanuM zrI jaina tatva sAra 189 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane utkRSTa 12 varSanuM AyuSya che. (2) teindriya - kAyA, mukha ane nAka ema traNa indriyavALA jIva. jema ke jU, lIkha, kIDI, mAMkaDa, kaMthavA, dhaneDA, iMtaDI, UdhaI, makoDA, gadhaiyAM vagere teindriya jIvonI be lAkha jAti che 8 lAkha kroDa kuLa che. jaghanya aMtarmuhUrtanuM utkRSTa 49 divasanuM AyuSya che. (3) caurendriya - kAyA, mukha, nAka ane AMkha e cAra iMdriyavALA jIva jemake - DAMsa, macchara, mAkhI, tIDa, pataMga, bhamarA, vIMchI, khaDamAMkaDI, phUdAM, karoLiyAM bagAM, kaMsArI vagere e traNa jAtanA trasa jIvone vikaleMdriya tiryaMca kahe che. caurendriyanI be lAkha jAti che. 9 lAkha kroDa kuLa che. jaghanya aMtarmuhUrtanuM che. utkRSTa cha mahinAnuM AyuSya che. (4) paMcendriya - kAyA, mukha, nAka, AMkha ane kAna e pAMca iMdriyavALA jIva- tenA cAra bheda che. nArakI, tiryaMca, manuSya ane devatA temAM nArakInuM varNana AgaLa AvI gayuM che. tiryaMca paMcendriyano vistAra kare che. (1) 'jaLacara' - pANImAM rahenArA jIva. jemake maccha-kaccha magara, susumAra kAcabA, deDakAM vagere. 12 / / lAkha kroDa kuLa che. saMzI asaMjJI banne jAtanA jaLacara jIvonuM AyuSya dhanya aMtamuhUrta, utkRSTa kroDa pUrvanuM che. (2) sthalacara pRthvI para cAlanArAM jIva. tenA cAra bheda che. (1) 'eka kharA' eka kharIvALAM te ghoDAM, gadheDA, khaccara vagere (2) 'dokhurA' - kharInI vacamAM phATa hoya tethI be kharIvALAM te gAya, bheMsa, bakarAM, gheTAM vagere (3) 'gaMDIpayA' sonInI eraNa jevA pagavALA te hAthI, UMTa, geMDA vagere (4) 'saNapayA' paMjAvALA te siMha, cittA, bilADI, kUtarAM vAMdarAM vagere. tenAM 10 lAkha kroDa kuLa che. jaghanya aMtamuhUrta tathA asaMzI sthalacaranuM utkRSTa AyuSya 84 hajA2 varSanuM che. ane saMjJInuM utkRSTa AyuSya 3 palyanuM che. (3) 'urapara' - peTanA jorathI cAlanArA jIva. tenA cAra bheda che (1) ahi (sarpa) temAM eka pheNa mAMDe che ane bIjA pheNa mAMDatA nathI e sarpa 190 sUtra dharma adhikAra Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca jAtanA che, (2) "ajagara' - mANasa vagerene gaLI jAya che te, (3) AzAlikA' moTI senAonI nIce pedA thAya che te, (4) "mahoraga' lAMbI avagAhanA vALA n lAMbAmAM lAMbu eka hajAra jojananuM zarIra hoya che. tenAM 10 lAkha kroDa kuLa che. javanya aMtamuhUrta ane asaMjJInuM utkRSTa AyuSya 53 hajAra varSanuM che. saMjJInuM utkRSTa AyuSya kroDa pUrvanuM che. (4) "bhujapara' - bhujA (hAtha)nA jorathI cAlanArA jIva, UMdara, noLiyA ghusa, kAkIDA, vismarA, garoLI, ghoyarA, gho vagere tenAM 9 lAkha kroDa kula che. janya aMtamuhUrta ane asaMjJInuM utkRSTa AyuSya 42 hajAra varSanuM saMjJInuM utkRSTa AyuSya koDapUrvanuM che. (5) khecara' - AkAzamAM UDanArAM pakSIo tenA cAra bheda (1) "carama paMkhI' cAmaDInI pAMkhavALAM, cAmAcIDiyAM (kAnakaraDiyA), vaDavALAM (vaDavAMdarI) vagere, (2) "romapaMkhI' ruvAM romarAya vALa ke pIchAMnI pAMkhavALAM paMkhI, mora, cakalAM, kabUtara, popaTa, menA, jaLa kUkaDI, cIla, bagalA, koyala, tetara, bAja (zakaro) holA caMDUla vagere, (3) "vitata paMkhI' pAMkha sadA pahoLI ja rahe tevAM paMkhI, (4) "samuga paMkhI'-DAbalAnI peThe gola ane sadA biDAyelI rahe tevI pAMkhavALAM paMkhI, trIjI ane cothI jAtanA paMkhI aDhIdvIpanI bahAra ja che. 12 lAkha kroDa kuLa che. jaghanya aMtamuhUrta asaMjJInuM utkRSTa AyuSya 7ra hajAra varSanuM saMjJInuM utkRSTa AyuSya palyano asaMkhyAtamo bhAga che. e pAMcamAM jIva utkRSTA 8 bhava lagAtAra kare che. e 8 bhavamAMnA 7 bhava saMkhyAta AyuSyavALA, ane 1 bhava asaMkhyAta varSanA AyuSyavALo hoya che. manuSyanA 303 bheda manuSyanA mukhya be bheda garbhaja ane samRdghima temAM garbhamAM 15 karmabhUmi, 3) akarmabhUmi, ane pa6 aMtaradvIpavAsI maLI 101 bheda che. te - cakravata mahArAjA tathA vAsudevanAM puNya khuTI jAya che tyAre temanA ghoDAnI lAdamAM 12 jojana (48 gAunI lAMbI kAyAvALA aLasiyAM Upaje che ane mare che. e AzAlikAnA taraphaDavAthI pRthvImAM moTA khADA paDe che. temAM tamAma sainya, kuTuMba, gAma dabAI jaI nAza thAya che.) n e aDhI dvIpanI bahAra thAya che. zrI jaina tatva sAra 11 | Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 jAtanA manuSyanA aparyAptA ane 101 jAtanA paryAptA evA 202 prakAra garbhaja manuSyanA thayA. e 101 prakAranA garbhaja manuSyamAMthI nIkaLatI maLamUtra vagere cauda prakAranI vastuomAM je manuSya Upaje che tene saMmUrzima manuSya kahe che. te aparyAptA ja mare che tethI saMmUrchAima manuSyanA 101 bheda thAya che. teno vistAra karI batAve che. Ama kula 303 manuSyanA bheda thayA. karmabhUmi manuSya - garbhaja manuSyanI jAtamAM 15 karmabhUmi manuSya che. jeo "asi' hathiyAra bAMdhIne, "mAsI" lakhANa, vepAravaNaja karI, ane "kRSi" kaSikarma eTale khetIvADI karIne ema traNa prakAranAM karma karIne AjIvikA (udara pUrNa kare che tene "karmabhUmi' manuSya kahe che. tene rahevAnAM 15 kSetra che. eka bharata, eka iravata ane eka mahAvideha ema karmabhUmi manuSyanAM traNa kSetro jaMbudvIpamAM che. be bharata, be iravata ane be mahAvideha ema cha kSetro dhAtakIkhaMDa dvIpamAM che. e ja pramANe be bharata, be Iravata ane be mahAvideha maLI cha kSetro puSkarAI dvIpamAM che. 36, ane 6 maLI kula 15 kSetro karmabhUmi manuSyanAM aDhI dvIpamAM che. akarmabhUmi manuSya - jene asi, masi ane kRSi e traNa prakAranA vyApAra (karma) nathI paNa dasa prakAranAM kalpavRkSa tenI icchA pUre che. tevAM manuSyane akarmabhUminAM manuSya kahe che. tene rahevAnAM 30 kSetra che. temAM eka devakuru, eka uttarakuru eka parivAsa, eka ramyakvAsa eka hemavaya ane eka hiraNyavaya ema akarmabhUmi manuSyanAM cha kSetra jaMbudvIpamAM che. be devakura be uttarakara, be parivAsa, be ramyaphavAsa, be hemavaya ane be hiraNyavaya ema bAra kSetra dhAtakIkhaMDa dvIpamAM che. ane te ja pramANe bAra kSetra puSkarAI dvIpamAM che. 6,12 ane 12 maLI kula 30 kSetro akarmabhUmi manuSyanAM aDhIdvIpamAM che. aMtaradvIpanA manuSya - lavaNa samudranAM pANI upara ATha dADhA che. temAM badhA maLI chappana dvIpa che. tene aMtaradvIpa kahe che. ane temAM rahenArA manuSyone aMtaradvIpanAM manuSya kahe che. bharatakSetranI uttare "cullahimavaMta" tathA iravatanI dakSiNe "zikharI' nAme parvata che. te darekane banne cheDe babbe dADhA (hAthInA bahAra nIkaLelA dAMtanI peThe) nIkaLIne lavaNa samudramAM gayelI che. emAMnI akeka dADha upara sAta-sAta dvIpa AvelA che. tethI badhA maLI 7 X 8 = pa6 aMtaradvIpa thayA. teo paNa akarmabhUminAM manuSyanI peThe 10 prakAranA kalpavRkSa vaDe sukha 192 sUtra dharma adhikAra Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogave che. 15 karmabhUminAM, 30 akarmabhUminA ane pa6 aMtaradvIpanA maLI 101 bheda garbhaja manuSyanA thayA, tenA aparyAptA ane paryAptA ema babbe bheda gaNatAM 202 bheda garbhaja manuSyanA thayA. saMmUrchAima manuSya : e 101 kSetranA garbhaja manuSyanA zarIramAMthI nIkaLatI cauda vastuomAM je jIva pedA thAya che. tene saMmUrchAima manuSya kahe che. te aparyAptA ja mare che. mATe tenA 101 bheda gaNatAM kula 303 bheda manuSyanA thayA. manuSyanI 14 lAkha jAti che. 12 lAkha kroDa kuLa che. jaghanya aMtarmuhUrtanuM, utkRSTa 3 palyanuM AyuSya che. yugalIyAno eka ja bhava kare, karmabhumi manuSyamAM bhadrika pariNAmI tarIke upaje to lagAtAra sAtabhava karmabhUmi manuSyanA thaI zake che. devatAnA 198 bheda 10 bhavanapati devatA, 15 paramAdhAmI devatA, 16 vANavyaMtara devatA 10 jUbhakA devatA, 10 jyotiSI devatA, 3 kilveiSIka devatA 12 devalokanA devatA, 9 lokAMtika devatA, 9 raiveyakanA devatA, 5 anuttara vimAnanA devatA, e sarva maLI 99 jAtanA devatA che. tenA aparyAptA ane paryAptA evAM be bheda che. tethI 99 X 2 = 198 bheda devatAnA thayA. sarva devatAonuM vizeSa varNana prathamakhaMDanA bIjA prakaraNamAMthI jANI levuM. saMmUrchAima manuSyo Upaje te cauda sthAnakanA nAma (1) uccArelu vA - jhADA (viSTA)mAM Upaje te (2) pAsavarNasuvA - pezAbamAM Upaje che te, (3) khelesuM vAbaLakhAmAM Upaje te (4) saMghANe suvA - nAkanI lIMTa (zeDA)mAM Upaje te (pa) vaMsu vA - vamana (UlaTI)mAM Upaje te 6) pittesu vA - pittamAM Upaje te, (7) yuesa vI - para, rasImAM Upaje te (8) soNiesu vA - lohImAM Upaje te (9) sukkasuvA-zukra - vIryamAM Upaje te, (10) sukka pogala parisADiyesuvA - sukANA vIryAdikanAM pudgala, bhInAM thAya tyAre Upaje te (11) vigayajIva kalevaresuvA - marelA manuSyanA kalevara (zarIra)mAM Upaje te (12) itthIpurisa saMjogesuvA - strI puruSanA saMjogamAM Upaje te (13) nagara nidhamaNe su vA - nagaranI khALa vageremAM Upaje te (14) savvasu ceva asuIThANesuvAmanuSya saMbaMdhI sarve azucinAM sthAnaka mAM Upaje te. e cauda vastu manuSyanA zarIramAMthI dUra thayA pachI aMtarmuhUrta jeTalA vakhatamAM temAM asaMkhyAtA saMmUrchAima manuSya utpanna thAya che. ane mare che. eno sparza karavAthI paNa saMmUrchAima manuSyanI ghAta thAya che. mATe azucinAM sthAnakanI jatanA karo to dravya (bAhya) ane bhAve (AtyaMtara) ghaNo lAbha thaze. zrI jaina tattva sAra 193 | Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 nArakInA bheda, 48 tiryaMcanA bheda, 303 manuSyanA bheda ane 198 devatAnA bheda kula maLI 563 bheda sarva jIvonA thayA. jIvanA utkRSTA bheda to anaMta thAya che. e rIte jIvatattva "ya" eTale jaNavA yogya che. | ti nava tattva che [(2) ajIva tatva ajIva tattvanAM lakSaNa : jIvanuM pratipakSI tattva te ajIva tattva che. te jaDa, cetanA rahita, akartA, abhoktA, anAdi, anaMta ane sadA zAzvata che. sadeva kALa nirjIva (jaDa) rahevAthI te ajIva kahevAya che. ajIva tattvanA mukhya be bheda che. (1) arUpI - tenAM nAma dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane kALa, (2) rUpI - te pudgalAstikAya temAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza e pudgalanA guNa che. te pudgalathI kadI pRthaka thatA nathI. eka paramANamAM 1 varNa, 1 gaMdha, 1 rasa ane 2 sparza lAbhe che. dvipradezI skaMdhamAM 2 varNa, 2 gaMdha, 2 rasa, 4 sparza lAbhe che. A rIte paramANuono samUha thavAthI. temAM 5 varNa, gaMdha parasa, 8 sparza ane 5 saMsthAna lAbhe che. jenA be vibhAganI kalpanA paNa thaI zake nahi evA sUkSma pudgalane paramANu kahe che. be paramANu maLavAthI ddhipradezI skaMdha, traNa paramANu maLavAthI tripradeza skaMdha yAvat saMkhyAtA paramANu maLavAthI saMkhyAtapradezI skaMdha, asaMkhyAta pradeza maLavAthI asaMkhyAta pradezI skaMdha ane ane anaMta paramANuonA meLApathI anaMta pradezI DhaMgha kahevAya che. A skaMdhanA bheda paDavAthI kamI paNa thAya che ane saMyoga pAmIne adhika paNa thAya che. A rIte pudgalomAM bheda saMghAtana thatAM ja rahe che. paraMtu paramANu kadApi nAza pAmato nathI tema ja koI paNa paramANu navo utpanna thato nathI. anAdi kALathI jeTalA paramANuo che teTalA ja anaMta kALa sudhI raheze. abhavya jIvonI rAzithI anaMtaguNa adhika ane sidhdhanI rAzine anaMtame bhAge kama eTalA paramANuono je skaMdha bane che te ja sakarmaka thaI AtmAne grahaNa karavA yogya pudgala skaMdha hoya che. evA anaMta pudgala skaMdhothI, karma vargaNAthI karma prakRti bane che. 194 sUtra dharma adhikAra Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe jeTalA yugalo AtmasaMyogI che te "prayogasA" pudgala kahevAya che. AtmAne lAgIne je pulo alaga thaI gayA che te "mizrasA" pudgala kahevAya che. ane je pudgalone AtmA sAthe saMbaMdha thayo nathI te "vizvasA" pudgala kahevAya che. A traNe prakAranA pudgala dvidezI Adi skaMdho ane paramANuo saMpUrNa lokamAM anaMtAnaMta che. tethI pudgalonA bheda paNa anaMtAnaMta thAya che. paraMtu bhavyAtmAone sulabhatA pUrvaka bodha karAvavAne mATe ajIvanA saMkSiptamAM 14 bheda kahyA che. ane vistAre 560 bheda thAya che. ajIva tattvanA 14 bheda : (1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya, e traNanA darekanA traNa traNa bheda che (1) skaMdha (dharmAstikAya ane adharmAstikAya e be dravya loka - vyApaka hovAthI te banneno kaMdha loka pramANe che. ane AkAzAstikAya dravya lokAloka vyApI hovAthI te lokAloka vyApI che.), (2) deza (skaMdhano amuka vibhAga), (3) pradeza (jenA be bhAga na kalpI zakAya) ema 3 X 3 = 9 bheda thayA. ane 10mo kALa e dasa bheda arUpI ajIvanA saMkSepamAM thayA. ane 4 bheda rUpI ajIvanA te (1) pudgalAstikAyano kaMdha, (2) pudgalAstikAyano deza, (3) pudgalAstikAyano pradeza ane (4) paramANu pudgala (skaMdhanI sAthe joDAyelo paramANu te pradeza kahevAya ane chUTo hoya te paramANu kahevAya) e sAmAnya prakAre 14 bheda ajIva tattvanA thayA. AjIvanA pa60 bheda vistAra karatAM ajIva tattvanA pa60 bheda thAya che. temAM arUpI ajIvanA trIsa bheda che. te kahe che. pUrva 10 bheda arUpI ajIvanA kahyA che te, bAkInA vIsa bhedo dravya kSetra, kALa, bhAva ane guNa e pAMca bola dareka arUpI ajIva upara lagADatAM thAya che. temAM dharmAstikAyanA pAMca bheda che. dharmAstikAya (1) dravyathI - eka ja che. (2) kSetrathI - lokamAM saMpUrNa vyApI rahela che (3) kALathI - Adi aMta rahita athavA anAdi anaMta che, (4) bhAvathI - arUpI avarSe, agaMdha, arase ane aphAse che. (5) guNa thakI - sakarmI jIvone (saMsArI jIvone) tathA pudgalone calaNa sahAyadAtA che. . adharmAstikAyanA pAMca bheda che. adharmAstikAya e dravyathI - eka ja che zrI jaina tattva sAra 15 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetrathI-lokamAM saMpUrNa vyApI rahela che, kALathI - anAdi anaMta che. bhAvathI arUpI, avarSe, agaMdha, arase ane aphAse guNathI - jIva pudgalane sthira rahevAmAM sahAyabhUta che. - AkAzAstikAyanA pAMca bheda che. AkAzAstikAya e dravyathI - eka ja che. kSetrathI - loka alokamAM saMpUrNa vyApI rahela che. (e polANa rUpa che. lokAkAzamAM to aneka dravyo che. paNa alokAkAzamAM AkAzanI polANa sivAya koI paNa dravya nathI) kALathI - anAdi anaMta che. bhAvathI - arUpI, avarSe, agaMdha, arase ane asparze guNathI avagAhanA dAna avakAza devAno. kALanA pAMca bheda che. kALae dravyathI - aneka rIte che temAM anaMtakALa vItyo ane bhaviSyamAM anaMta che. kSetrathI - vyavahAra thI to aDhI dvIpamAM caMdra sUrya cAle che. tethI samaya, ghaDI, prahara, rAta, dina, pakSa, mAsa varSa te TheTha sAgaropama vagere sudhI gaNAya che. aDhIdvIpanI bahAra caMdra sUrya sthira che. tethI tyAM rAtri, dina vagere kaMI nathI. naraka ane svargamAM paNa rAtri divasa che nahi. mATe aDhIdvIpanI bahAra sarva sthaLe kALanuM parimANana nathI. chatAM aDhIdvIpanA kALanI gaNatarI pramANe, jIvo vagerenI sthiti batAvI che. bAkI mRtyu kALa to phakta sidhdha bhagavaMta sivAya sarve jIvone AyuSya pUrNa thaye sparza karI rahyo che. kALathI - Adi aMta rahita sparza haMmezathI che. ane haMmeza haze. bhAvathI - arUpI, avarNa, agaMdha, arase, aphAse, guNathI- paryAyanuM parivartana karanAra, navAne jUnuM kare ane jUnAne jirNa kare. e rIte sarve para vartI rahyo che. ema eka ekanA pAMca bheda gaNatAM 4 x 5 = ra0 bheda thayA te prathamanA 10mAM meLavatAM arUpI ajIvanA vistArathI 30 bheda thayA. e cAre arUpI ajIva tattva sadA zAzvatA che. have rUpI ajIva tattvanA vistArathI pa30 bheda varNave che. rUpI ajIvanA pa30 bheda - rUpI ajIva tattva te pudgala, temAM 5 varNa, 2 gaMdha, pa rasa, 5 saMThANa ane 8 sparza rahelA che. have pAMca varNamAMnA ekekA varNamAM 2 gaMdha, pa rasa, 5 saMThANa ane 8 sparza e 20 bola lAbhe tethI (kALo, lIlo, rAto, pILo ne dhoLo e pAMce varNamAM) 20 X5 = 100 bheda thayA. have surabhigaMdha eTale sugaMdha ane durabhigaMdha eTale durgadha e be gaMdhamAMnA darekamAM 5 varNa, pa rasa, 5 saMThANa ane 8 sparza maLI 23 bola lAbha 196 sUtra dharma adhikAra Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI be gaMdhanA 23 X ra= 46 bheda thayA. have tIkho, kaDavo, kasAyelo, khATo ane mITho e pAMca rasamAMnA darekamAM 5 varNa, ra gaMdha, pa saMThANa ane 8 sparza maLI 20 bola lAbhe tethI 5 rasanA 20 X 5 = 100 bheda thayA. have parimaMDala (cUDalI jevuM) vaTTa (goLa lADu jevuM) caMsa (trikoNa) cariMsa (cokhUNa) ane Ayata (naLAkAra lAMbu) e pAMca saMThANamAMnA dareka saMDANamAM 5 varNa, 2 gaMdha, pa rasa, ane 8 sparza maLI 20 bola lAbhe. tethI pAMca saMThANanA maLI ra0 x 5 = 100 bheda thayA have kharakharo suMvALo, bhAre, haLavo, TADho, Uno, copaDayo, lukho e AThamAMnA akeka sparzanA 5 varNa, 2 gaMdha, pa rasa, 5 saMThANa, ane dareka sparzamAM te sparza tathA teno pratipakSI sparza ema banne sparza na gaNavA, kharakharo ane suMvALoe be pratipakSI che. tema ja bhAre ne haLavo e be, TADho ane Uno e be, copaDayo ne lukho paraspara pratipakSI che tethI) 6 sparza maLI 23 bola lAbhe tethI AThe sparzanA 23 X 8 = 184 bheda thayA. badhA maLI 1OO+46+100+100 +184 = 53) bheda rUpI ajIva tattvanA thayA, temAM arUpI ajIva tattvanA 30 bola darzAvyA te meLavatAM arUpI tattvanA pa60 bheda thayA. (3) puNya tattva zubha kamANIe karI, zubha karmanA udaye karI jenAM phaLa bhogavatAM AtmAne mIThAM lAge tene puNya kahe che. puNya e zubhakarma che. mana, vacana kAyAnA zubha vyApArathI AtmA je zubha karma pudgalone grahaNa kare che te karma pudgalone puNya kahe che, ane e traNe azubhayogothI je karma pudgalo grahaNa karAya che te pApa kahevAya che. puNya sukharUpa phaLa Ape che. ane pApa duHkha rUpa phaLo Ape che. jevI rIte sAMsArika sukhanAM sAdhanabhUta sthAna, vastra, bhojanAdi sAmagrI prApta karavA jatAM prathama thoDuM kaSTa paDe che. paNa pachI lAMbA kALa sudhI te sukha Ape che. evI ja rIte puNya upArjana karavAmAM prathama to kaSTa sahana karavuM paDe che, paNa pachI dIrghakAla paryata ghaNuM sukha maLe che. kahevata paNa che ke, duHkhane aMte sukha, puNya upArjana karavuM mahAmuzkela che. pudgalo parathI mamatva utaryA vinA, guNajJa thayA vinA AtmAne vaza karI yogone zubha kAryamAM lagAvyA vinA puNyAnubaMdhI puNyopArjana thatuM nathI. puNya nava prakAre baMdhAya che. (1) annaputre - (annadAna ApavAthI), zrI jaina tattva sAra 197 | Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) pANaputre (pANInuM dAna ApavAthI), (3) layaNapunne (pAtra - vAsaNanuM dAna devAthI), (4) sayaNapunne (zayyA makAna devAthI), (5) vatthaputre - (vastra devAthI), (6) manaputre (manathI sarvanuM bhaluM ciMtavavAthI), (7) vacanapuze (vacanathI saunA guNAnuvAda karavAthI tathA upakArI sukhadAtA vacana uccAravAthI), (8) kAyaputre - (zarIrathI bIjAnI vaiyAvacca karavAthI ane guNI manuSyone zAtA upajAvavAthI), (9) namaskAra putre - (yogya ThekANe namaskAra karavAthI tathA sarvenI sAthe vinaya rAkhavAthI.) e nava prakAre bAMdhelAM puNyanAM phaLo 42 prakAre bhogave che. tenAM nAma - (1) zAtA vedanIya, (2) ucca gotra, (3) manuSya gati, (4) manuSyAnupUrvI +, (5) deva gati, (6) devAnupUrvI, (7) paMcendriyanI jAti, (8) audArika zarI2, (9) vaikriya zarIra, (10) AhA2ka zarIra, (11) taijasa za2I2, (12) kAryaNa zarIra, (13) audArika zarIranAM aMgopAMga, (14) vaikriya zarIranAM aMgopAMga, (15) AhAraka zarIranAM aMgopAMga D, (16) vajaRRSabhanArAca saMghayaNa, (17) samacaturastra saMThANa, (18) zubha varNa, (19) zubha gaMdha, (20) zubharasa, (21) zubha sparza, (22) aguru laghunAma (potAnuM zarIra halakuM ke bhAre lAge nahi te A karmathI), (23) parAghAta nAma (bIjAthI hAre nahi), (24) uzvAsa nAma (pUro uzvAsa le), (25) AtApanAma (pratApI), (26) udyotanAma (tejasvI), (27) zubha cAlavAnI gati, (28) nirmANa nAma (aMgopAMga barobara yogya sthAne hoya), (29) trasanAma, (30) bAdaranAma, (31) paryAptanAma, (32) pratyekanAma (eka zarIramAM eka jIva), (33) sthiranAma (zarIrano bAMdho dRDha hoya), (34) zubhanAma, (35) saubhAgya nAma, (36) susvaranAma, (37) Adeya nAma (sarva jana vacana mAnya kare), (38) yazokIrtinAma, (39) devatAnuM AyuSya, (40) manuSyanuM AyuSya, (41) tiryaMcanuM AyuSya jugalavat, (42) tIrthaMkara nAmakarma (tIrthaMkaranI padavI pAme) e 42 prakArathI puNyanA phaLa bhogave che. puNyanuM jANapaNuM sUkSma budhdhithI karavAnI ghaNI jarU2 che. vaLI puNyakarma jyAM AdaravA joga hoya tyAM jarUra Adare ane choDavA joga hoya tyAM jarUra choDe, e bAbatamAM vivekabuddhithI vicAra karavo joIe. ekAMta pakSa tANavo nahi. puNya karma choDavuM ja joie ema ekAMta kahe to jenA phaLamAM tIrthaMkara + jIvane eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM laI janArI prakRti te AnupUrvI. T aMga eTale zarIra ane upAMga eTale hAtha, paga, AMgaLI vagere. 198 sUtra dharma adhikAra Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotra upArjana karavAno lAbha batAvyo che, tevI uttama vastunuM utthApana thayuM. vaLI puNya karma AdaravuM ja ema paNa ekAMta pakSa tANavo nahi; puNya karma AdaryA karIe to tenA phaLa bhogavavAM joIe. ane phaLa bhogavavApaNuM jyAM sudhI che. tyAM lagI mokSanA anupama sukha zI rIte maLe ? tethI to mokSane aTakAvanAra puNya karma thAya che. mATe jyAM lagI jIva mokSa najIka nathI thayo tyAM lagI puNya karma AdaravA yogya che. zAstramAM puNyano mahimA Theka ThekANe batAvyo che. TheTha teramA guNasthAnake paNa puNya prakRti che. mATe ekAMta sthApana ke utthApana na karavuM. puNya tattvamAM viveka rAkhavo ane puNyanA phaLanI icchA na rAkhavI e samyakatva lakSaNa che. A viveka te guNasthAna bhede bhinna bhinna vyavahAra samajavo te che. (4) pApa tattvo pApanA phaLa kaDavAM che. pApa karavuM ghaNuM saheluM che. tenAM phaLa bhogavavAM ghaNAM duHkhakara che. aDhAra prakArathI pApa baMdhAya che : (1) prANAtipAta (jIvanI hiMsA), (2) mRSAvAda (jUThuM bolavuM), (3) adattAdAna (corI), (4) maithuna (strI Adi saMga), (5) parigraha (dhana vagereno saMgraha ane mamatva), (6) krodha (gusso), (7) mAna (ahaMkAra), (8) mAyA (kapaTa), (9) lobha (tRSNA), (10) rAga (prema-Asakti), (11) dveSa (irSA-adekhAI), (12) kalaha (kaleza), (13) abhyAkhyAna (khoTuM ALa), (14) paizUnya (cADIcUgalI), (15) paraparivAda (nidA), (16) rati arati (harSa-zoka), (17) mAyA moso (kapaTa sahita jUThuM), (18) micchA daMsaNa salla (asatya matanI zradhdhA hovI), e 18 karma AdaravAthI pApano azubhabaMdha paDe che. e 18 pApasthAnakanAM azubha baMdhanA azubha phaLa 82 prakAre bhogave che. tenAM nAma - (1) matijJAnAvaraNIya, (2) zrutajJAnAvaraNIya, (3) avadhi jJAnAvaraNIya, (4) manaH paryava jJAnAvaraNIya, (5) kevaLa jJAnAvaraNIya (e pAMcanI aMtarAya paDe), (6) dAnAMtarAya (dAna daI na zake), (7) lAbhAMtarAya zrI jaina tattva sAra 199 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kamANImAM lAbha na meLavI zake), (8) bhogAMtarAya (eka vAra ja bhogavAya evI cIja jevI ke, khAna pAna vagere bhogavI na zake), (9) upabhogAMtarAya (vArevAre bhogavAya evI cIja jevI ke vastra, AbhUSaNa, strI, gRha, vagere na bhogavI zake), (10) vIyatarAya (tapa, saMyama, dharma karI na zake), (11) nidrA (je nidrA sukhethI Ave ane jemAMthI sukhethI jagAya), (12) nidrA nidrA (je nidrA muzkelIe Ave ane jemAMthI muzkelIe jAge), (13) pracalA (beThAM beThAM nidrA Ave), (14) pracalAM pracalAM (cAlatAM cAlatAM nidrA Ave), (15) thiNadhdhi nidrA (je nidrAmAM vAsudevanuM ardha parAkrama Ave te), (16) cakSu darzanAvaraNIya (aMdha hoya, cazmA Adi hoya te), (17) acakSu darzanAvaraNIya (AMkha vinAnI cAra indriyonI hInatA hoya), (18) avadhi darzanAvaraNIya, (19) kevaLadarzanAvaraNIya, (20) azAtA vedanIya, (21) nIca gotra, (22) mithyAtva mohanIya (jema koI nazo karI bezudhdha thayelo UlaTuM samaje tema mithyAtva mohanI vALo jIva dharmane adharma, adharmane dharma samaja), (23) sthAvarapaNuM, (24) sUkSmapaNuM (25) aparyAptapaNuM, (26) sAdhAraNapaNuM (eka zarIramAM anaMtA jIva hoya tevuM), (27) asthiranAma (zarIrano zithila bAMdho), (28) azubhanAma, (29) durbhAgyanAma, (30) dusvara nAma, (31) anAdeya nAma (koI tenuM vacana mAne nahi), (3ra) azokIrti nAma, (33) naraka gati, (34) narakanuM AyuSya, (35) narakAnupUrvI, (36) anaMtAnubaMdhI krodha, (37) anaMtAnubaMdhI mAna, (38) anaMtAnubaMdhI mAyA, (39) anaMtAnubaMdhI lobha, (40) apratyAkhyAnI krodha, (41) apratyAkhyAnI mAna, (42) apratyAkhyAnI mAyA, (43) apratyAkhyAnI lobha, (44) pratyAkhyAnI krodha, (45) pratyAkhyAnI mAna, (46) pratyAkhyAnI mAyA, (47) pratyAkhyAnI lobha, (48) saMjavalanano krodha, (49) saMjvalananuM mAna, (50) saMjvalananI mAyA, (51) saMjvalanano lobha (36 thI 51 lagI soLa kaSAya che.),(para) hAsya (hasavuM), (53) rati, (54) arati, (55) bhaya, (56) zoka, (57) dugucchA, (58) strI veda, (59) puruSaveda, (60) napuMsaka veda, (parathI60 sudhI "nokaSAya? che.) (61) tiryaMcanI gati, (62) tiryaMcanI anupUrvI, (63) ekendriyapaNuM, (64) beIndriyapaNuM, (65) IndriyapaNuM, (66) caurendriyapaNuM, (67) azubha 200 sUtra dharma adhikAra | Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlavAnI gati, (68) upaghAta nAma karma (potAnA zarIranA aMgo potAne vAge), (69) azubha varNa, (70) azubhagaMdha, (71) azubha rasa, (72) azubha sparza, (73) RSabhanArA saMghayaNa, (74) nArA saMghayaNa, (75) ardha nArA saMghayaNa, (76) kilaka saMghayaNa, (77) chevaTuM saMghayaNa, (78) nyagrodha parimaMDaLa saMThANa, (79) sAdi saMThANa(80) vAmana saMThANa, (81) kunja saMThANa, (82) huMDa saMThANa. e 82 prakArathI pApanA phaLa bhogavavA paDe che. e pApa heya eTale choDavA yogya che. I(5) Azrava tattvo AzravanAM dvAra : Azrava eTale pApa AvavAnAM nALA 20 che. (1) mithyAtva Azrava (kudeva, kuguru ane kudharmanI zradhdhA tathA paccIsa prakAranAM mithyAtvanuM sevana), (2) avrata Azrava (pAMca indriyo, mana e cha mokaLA rAkhe ane cha kAyanA jIvonI hiMsA ema bAra prakAre avrata lAge che ke, (3) pramAda Azrava (mada, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA), (4) kaSAya (16 kaSAya ane 9 no kaSAya maLI 25 che), (5) azubhayoga (mana, vacana ane kAyAnI azubha pravRtti), (6) prANAtipAta, (7) mRSAvAda, (8) adattAdAna, (9) maithuna, (10) parigraha (11 thI 15) zrotendriya, cakSuindriya, ghrANendriya, rasanendriya, ane sparzendriya e pAMca indriyone azubha kAmamAM lagAve (16 thI 18) mana, vacana ane kAyAnA yogane azubha kAmamAM pravartAve (19) bhaMDa upakaraNa eTale vastra, pAtra vagere jatanA rahita le te (20) suI kusagna kare (soya ane tRNamAtra jevI vastu paNa ajatanAthI le ane rAkhe) Azrava dvAranA vizeSe 42 bheda che :- (1) mithyAtva, (2) avrata, (3) pramAda, (4) kaSAya, (5) azubhayoga, (6) prANAtipAta, (7) mRSAvAda, (8) adattAdAna, (9) maithuna, (10) parigraha, (11) krodha, (12) mAna, (13) mAyA, (14) lobha, (15) azubha manayoga, (16) azubha vacanayoga, (17) azubha kAyayoga (e 17 ane rapa kriyA ema kula 4ra bheda thayA). zrI jaina tattva sAra 201 | Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 prakAranI kriyA jenAthI karma Ave tene kriyA kahe che. e kriyAnA be bheda che. (1) jIvathI lAge te jIvakriyA ane (2) ajIvathI lAge te ajIva kriyA. jIvathI lAge tenA be bheda che. (1) samyakatvI jIvane lAge te samakitI jIvanI kriyA (2) mithyAtvI jIvane lAge te mithyAtvI jIvanI kriyA. ajIvakriyA be prakAranI che. (1) sAparAyikI kriyA : kaSAyodayavALo AtmA kAyayoga Adi traNa prakAre zubha azubha yogathI je karma bAMdhe che te ane (2) iryApathikI kriyA - upazama kaSAyI ane kSINa kaSAyI (akaSAyI) vItarAgIne phakata yoganI pravRttithI lAge che. temAM iryApathikI kriyA phakta eka prakAranI che. ane sAMparAyikI kriyAnA 24 prakAra che. (1) kAyikI kriyAH duSTabhAvayukta thaIne kAyayogathI pApanI pravRtti karavI. athavA ajatanAnAM kAryomAM kAyAne pravartAvavI te kAyikI kriyA, mAruM zarIra durbaLa thaI jaze ityAdi vicArathI vrata niyamAdinuM pAlana ke dharmAcAraNa kare nahi tene paNa kAyikI kriyA lAge che. tenA be bheda che. (1) anuparata kAyikI kriyA- jemaNe A bhavamAM vrata paccakhANa dvArA Asavano nirodha karyo nathI temane saMsAramAM jeTalAM AraMbha samAraMbhanA kAmo rahyAM che te badhAMnI niraMtara avratanI kriyA AvyA kare che te avratInI kAyikI kriyA ane (2) duprayukta kAyikI kriyA - je sAdhu zrAvaka vrata paccakhANa karavA pachI paNa ayatanAe zarIra pravartAve te vratanI kAyikI kriyA lAge che. (2) adhikaraNikI kriyA - cAku, charI, soya, kAtara, talavAra, bhAlA barachI, dhanuSyabANa, baMduka, topa, kodALI, pAvaDA, haLa, ghaMTI, sAMbeluM vagere zastrono saMgraha ke prayoga karavAthI tathA kaThora, du:khaprada ghAtaka zastro samAna duHkhadAtA vacanoccAra karavAthI adhikaraNikI kriyA lAge che. tenA be prakAra che. (1) saMyojanAdhikaraNikI - zastra adhUrAM hoya te 202 sUtra dharma adhikAra Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrAM karavAM jemake talavAranI mUTha, ghaTIno khIlaDo, cappano hAtho vagere besADavAM vaLI, bUThThI dhArane tIkSNa dhAra karavI. jethI te zastra upayogamAM Ave ane AraMbhanA kAmo cAlu thAya. vacanazastranI kriyA jUnA kajiyAnI pharIthI udIraNA karavAthI ukheDavAthI lAge, (2) nivarsanAdhikaraNikI - zastro navAM banAvI ekaThAM kare ane e zastrothI jagatamAM jeTalAM jeTalAM pApa thAya tenI kriyA banAvanArane lAge che. vacanarUpI zastrathI navA kajiyA upajAve to kriyA lAge. vacana rUpI zastrathI maraNa pAmelA jIvo durgatimAM ati duHkha pAme che, mATe vacanarUpI zastrathI paNa adhikaraNikI kriyA lAge che. koI zastrano potAne arthe upayoga karavAthI paNa kriyA lAge che. (3) prAdheSikI kriyA : adekhAInA vicAra karavAthI akriyA lAge che. bIjAne dhanavAna, baLavAna, sukhI, sattAdhIza, vidvAna dekhI TheSabhAva lAve, irSyA kare ane evuM ciMtave ke e kyAre duHkhI ne pAyamAla thAya! vaLI, lobhiyo, cora, jUTho vagere jIvo duHkha pAme agara tene nukazAna thAya to te khuzI thAya ane bolI nAMkhe ke bahu sAruM thayuM. e pApI e ja lAgano hato. duSTa jano upara to duHkha paDavuM ja joIe vagere. prAaSikI kriyAnA be bheda che. (1) jIva upara dveSa lAvavo. manuSya pazu vagere jIvone duHkha thAya agara marI jAya agara nukazAna thAya to rUDuM mAne, (2) ajIva upara dveSa lAvavo - vastra, ghareNAM, makAna vagere ajIva cIjono vinAza kyAre thaze ema citave e baMne karmabaMdhanA hetu che. ajIva vastu upara dveSa Ave to paNa kriyA lAge. (4) paritApanikI kriyA: te hAthanI mUThI, lAkaDI vagerethI zarIranAM avayava chedavA ke tADana tarjanathI paritApa upajAvatAM lAge che. tenA be bheda che. (1) "svahasta' - potAne hAthe ane vacanathI potAne ane bIjAne duHkha de (2) "parahasta - bIjAne hAthe ane vacanathI potAne ke bIjAne duHkha devarAvavuM te. (5) prANAtipAtikI kriyA viSa, zastra, vagerethI jIvonI ghAta kare te prANAtipAta kriyA lAge che. zrI jaina tatva sAra 203 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA be bheda che. (1) svahasta - potAne hAthe jIvone mAre, zikAra khele vagere (2) 52hasta - bIjAnI pAse jIvone marAve. zikArI kUtarA, cittAvagere janAva2ne chUTAM mUkI jIvonI ghAta karAve agara mAranArane 'mAra, mAra, mAra' zuM joI rahayo che ? ! vagere zabdothI zAbAzI de, inAma paNa de. (6) AraMbhikI kriyA H pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane hAlatAM cAlatAM prANI cha kAyanI hiMsAno tyAga nathI karyo tyAM lagI emano jeTalo AraMbha A jagatamAM thaI rahyo che te sarva pApanI kriyA lAge che. tenA be bheda che : (1) jIvono AraMbha thaI rahyo hoya tenI, (2) ajIva (nirjIva vastu)no AraMbha thAya tevI. (7) pArigrahikI kriyA - dhana, dhAnya, dupada, catuSpada vagere parigraha rAkhavAno tyAga na hoya to AkhA lokamAM jeTalA parigraha tenI kriyA tene lAge che. tenA be bheda che. (1) 'jIvapArigrahikI kriyA' - dAsa-dAsI-pazu-pakSI anAja vagerenI mamatA karavAthI haMmezAM lAge, (2) 'ajIva pArigrahikI kriyA' - vastra, pAtra, bhUSaNa, dhana, makAna vagerenI mamatA ka2vAthI haMmezA kriyA Ave che te. tyAga na karyo hoya te vastunI kriyA lAge tema ja dravyathI tyAgelI vastu para mamatva karavAthI paNa kriyA lAge. saMyama nibhAvavA mATe je vastunI jarU2 che tenA para mamatva karavAthI kriyA lAge. (8) mAyA pratyayA kriyA H kapaTa karavAthI kriyA lAge che te. tenA be bheda che. (1) AtmabhAva vakratA pote potAnA AtmAne ja chetare, mAyA yukta vicAra kare, dagAbAjI kare, jagatamAM uttama dharmAtmA kahevarAve ane aMdara taddana zradhdhArahita hoya, vepAra vagere aneka kAmomAM kapaTa kare. (2) 'parabhAva vakratA' - khoTAM tolA-mApa rAkhavAM, vastumAM bheLaseLa karavI, vagere aneka rIte bhoLA jIvone ThagavAnI kaLA bIjAne zIkhave tathA indrajALa, maMtra zAstra vagere zAstro bIjAne bhaNAve te. (9) apratyAkhyAna pratyayI kriyA : upabhoga (eka vAra bhogavI zakAya sUtra dharma adhikAra 204 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI cIja, bhojana, mukhavAsa vagere) ane paribhoga (vAraMvAra bhogavI zakAya tevA padArtho, vastra, pAtra, makAna vagere) e be jAtanI vastuo jagatamAM je kaMI che te bhogavavAmAM Ave agara na Ave paNa teno tyAga nathI karyo tyAM lagI tenI kriyA lAge che te. tenA be bheda che. (1) "jIva' - manuSya, pazu, pakSI, dhAnya vagerenA paccakhANa na hoya te (2) "ajIva' sonuM, cAMdI, ratna vagerenAM paccakakhANa na hoya te. zaMkAH je vastu koI divasa kAne sAMbhaLI nathI ane jenA para amAruM mana paNa nathI, to enI kriyA amane zI rIte lAge? samAdhAna : potAnA makAnamAM kacaro bharavAnI koInI icchA hotI nathI paNa jyAM lagI kamADa khullAM che tyAM lagI aneka jAtano kacaro gharamAM AvavAno ja. paNa jo bAraNAM baMdha kya to gharamAM kacaro Avato nathI. te pramANe, je vastu ApaNe dekhI nathI, sAMbhaLI nathI, icchA paNa nathI chatAM jyAM lagI paccakakhANa laIne Asava AvavAnAM kamADa baMdha nathI karyA tyAM lagI pAparUpa kacaro AtmarUpI gharamAM AvavAno ja. paNa vrata paccakakhANarUpa daravAjA baMdha karavAthI AsavarUpI kriyA AvatI nathI. vaLI, je vastune tyAgI nathI te vastu kadAca hAthamAM AvI jAya to bhogavI paNa levAya. je vastu kAne sAMbhaLI che paNa dIThI nathI te jovAnuM mana thaI jAya. kAraNake manarUpI mahAcaMcaLa ghoDo che. ane hajI te vastuno tyAga vItarAganI sAkSIe karyo nathI tethI aMdara icchA to bharI che te icchA badhI indriyone gulAma banAvI de che. mATe icchAno nirodha hoya to vrata paccakmANa to zrI vItarAga devanI sAkSIe karI ja levA jethI mana mahAdRDha thAya che ane apaccakhANanI kriyA lAgatI nathI. (10) mithyA darzana pratyayI kriyA : kudeva, kuguru ane kudharmanI zradhdhA rAkhe che. tenA be bheda che. (1) "ochI adhika micchA daMsaNa variyA kiyA' zrI zrI jaina tattva sAra 205 | Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinezvara devanA jJAnathI ochuM adhikuM zradhdhe tathA prarUpe te. jema ke koI kahe ke jIva talamAtra che. taMdulamAtra che te ochI prarUpaNA. koI jIva AkhA lokamAM vyApI rahayo che te adhikI prarUpaNA, (2) 'viparIta micchA daMsaNa vattiyA kriyA' - zrI jinezvara devanA mArgathI UlaTI rIte zradhdhe tathA prarUpaNA kare te. jema mithyAtvanA jorathI keTalAka kahe che ke, pAMca mahAbhUtamAMthI AtmA utpanna thayo che. deha paDayA pachI AtmA pAMca mahAbhUtamAM maLI jaze ane pAchaLa kaMI raheze nahi. (11) ddaSTikA (dikriyA) kriyA : koI vastune jovAthI kriyA lAge te. tenA be bheda che (1) 'jIva diDDiyA' strI, puruSa, hAthI ghoDA, bAga, bagIcA nATaka, ceTaka vagere jovA javAthI lAge te, (2) 'ajIva dikriyA' vastra AbhUSaNa, dhana, makAna vagere jovA javAthI kriyA lAge te. (12) spaSTikA (pukriyA) kriyA : koI paNa vastuno sparza karavAthI je kriyA lAge te. tenA be bheda che. (1) 'jIva pukriyA' strI, puruSa, pazu, pakSI vagere jIvonAM aMgopAMgano tathA pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati vagereno sparza karavAthI je kriyA lAge te, keTalAka bhoLA mANaso kaMI paNa svArtha ke kAma vinA dhAnyanI vATakI laI jovA maMDI jAya che. tema ja koI paNa sajIva cIja jovAmAM Ave to teno sparza karavA maMDI jAya che. temaNe khUba vicAra karavAno che. jJAnI puruSoe kahyuM che ke, koI ghaNo ja vRdhdha puruSa hoya ane te roga tathA zothI zarIre sAva jIrNa thaI gayo hoya ane koI batrIsa varSano juvAna yodhdho muddhIprahAra (ThoMsA bAjI) kare tethI jevuM du:kha thAya tevuM duHkha pRthvI, pANI dANA vagere ekendriya jIvono sparza karavAthI tene thAya che. ekendriya keTalAMka sukomaLa jIvo to evA sparzathI marI paNa jAya che. evuM anarthanuM kAraNa jANI khAsa kAraNa vinA sajIva vastuno sparza na karavo (2) 'ajIva puDDiyA' vastra, bhUSaNa vage2e ajIva vastuno sparza karavAthI A kriyA lAge che. |206 sUtra dharma adhikAra Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parIkSA mATe paNa vagara nimitte ajIva (aceta) vastuno paNa sparza na karavo. (13) pratItikA (pADucciyA) kriyAH koInA upara dveSabhAva gha rAkhavAthI je kriyA lAge che te. tenA be bheda che : (1) "jIva pADucciyA' mA, bApa, strI, putra, mitra, ziSya, guru, zatru, khUnI, adharmI, bheMsa, ghoDA, sApa, vIMchI, kutarA, mAMkaDa, macchara, kIDA vagere sajIva vastuo upara dveSa lAvavAthI lAge che te, (2) ajIva pADucciyA' vastra, ghareNAM, makAna, jhera, maLamUtra vagere cIjo upara dveSa rAkhavAthI kriyA lAge che te. SI prANIo dveSabhAvanA jore A bhavamAM aneka pApAcaraNa AraMbhI de che. ane parabhavamAM halakI gatimAM avatAra dhAraNa karavo paDe che. dharmI mANasa hoya paNa tenAmAM dveSabhAva hoya to marI vANavyaMtara deva thAya che, mATe vaiSano tyAga karavo. (14) sAmanto paripAtikI (sAmaMtovaNivAiA) kriyA aneka samudAya meLavavAthI (ekaThI karavAthI) kriyA lAge che. tenA be bheda cheH (1) "jIvasAmaMtovaNI" dAsI, dAsa, ghoDA, hAthI, baLada,bakarAM, kUtarAM, gheTA, bilADI, popaTa vagereno saMgraha karI rAkhe, te jovA ghaNA loko Ave ane saMgrahanI prazaMsA kare te sAMbhaLIne harakhAya. tema ja tevI saMgraha karelI vastuono vepAra karavo tethI je kriyA lAge che te, (2) "ajIva sAmaMtovaNiA dhAtu, kariyANuM, ghara, mahela, vastra vagere vastuono ghaNo kALa saMgraha karI rAkhavo, tevA mAlanI prazaMsA sAMbhaLI harakhAvuM tathA vecavuM te. keTalAka evo artha paNa kare che ke, dUdha, dahIM, ghI, tela, chAza, rAba, pANI vagere pravAhI padArthanA ThAma ughADAM rAkhatAM, temAM jIvajaMtu paDIne maraNa pAme che agara duHkhI thAya che tethI je kriyA lAge che. (15) svastikI (sAhalviyA) kriyA : paraspara laDAI karAve che. tenA zatAvadhAnIjI zrI ratnacaMdrajI mahArAja dvArA saMpAdita "ardha mAgadhI koSamAM pADucciyA kriyAno artha A pramANe che :- "bahAranI vastuno Azrava karavAthI lAgatI kriyA karmabaMdha" ane paM. haragoviMdadAsa kRta "pAIsa sad mahaNavo'mAM paNa evo ja artha karyo che. -anuvAdaka zrI jaina tattva sAra pAra 20| Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bheda che, (1) 'jIva sAhatyiyA'-meMDhA, kUkaDA, sarpa, sAMDha, hAthI, geMDA vagerene paraspara laDAve, tathA manuSyone kustI karAve athavA cADI phUgalI khaTapaTa karI vaDhavADa karAve te, (2) 'ajIva sAhatthiyA' lAkaDIthI lAkaDI bhAMge ema koI paNa be ajIva vastuone sAmasAmI athaDAvIne toDe, ajIva vastuone mAMhe mAMhe athaDAve. bIjo artha ema paNa thAya che ke potAnA zarIrano athavA bIjA manuSya, kUtaro, vAgha, bilADI, gAya, bheMsa, azva, popaTa vagereno vadha yA baMdhana kare te 'jIva sAhatthiyA' ane vastra, bhUSaNa vagere ajIva vastuone toDe bAMdhe te 'ajIva sAhatthiyA' kriyA kahevAya. (16) naisastrikI (nesanthiyA) kriyA : koI vastune jatanA vinA nAkhI devI te. tenA be bheda che. (1) 'jIva nesanthiyA' jU, lIkha. mAMkaDa vagere jhINA jIva jaMtuone ane moTA jIvone uparathI pheMkI de, takalIpha upajAve tethI lAge te, (2) 'ajIva nesathiyA' zastra, vastra vagere ajIva vastu ayatanAthI pheMkI de tethI lAge te. (17) AjJApanikA (ANavaNiyA) kriyA : mAlikanI AjJA vinA koI paNa vastu grahaNa kare te tathA koI vastu maMgAvavAthI je kriyA lAge te. tenA be bheda che : (1) 'jIva ANavaNiyA kriyA' - sajIva vastuo maMgAvavAthI lAge te. (2) ajIva ANavaNiyA kriyA - nirjIva vastuo maMgAvavAthI lAge te, bIjo ema paNa artha kare che ke nokara majUra vagere pAse teno mAlika hukama daIne je kAma karAve tenI kriyA mAlikane lAge che te. (18) vaidAraNikA (veyAraNiyA) kriyA : koI vastune vidAre eTale chedana bhedana TukaDA kare tethI je kriyA lAge te. tenA be bheda che : (1) 'sajIva veyAraNiyA' zAka, bhAjI, phaLa, phUla, anAja, manuSya, pazu, pakSI vagere sajIva vastunA TukaDA karavAthI lAge te, (2) 'ajIva vedAraNiyA' vastra, dhAtu, makAna, lAkaDA paththara, iMTa vagerene toDe, sahaja toDI nAMkhe, agara kaSAyane vaza thaI TukaDA kare tethI je kriyA lAge te. sUtra dharma adhikAra 208 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evo paNa artha kare che hRdaya bhede evI kathA karavAthI je kyiA lAge che. tenA be bheda cheH (1) "sajIva' strIone, pazuonA vagerenA hAvabhAva karI, rUpa batAvI harSa upajAvanArI agara zoka, dilagIrI ane mRtyunA dekhAva karI kheda upajAvanArI kathA karavAthI lAge te (2) "ajIva vastra bhUSaNa vagerethI harSa upajAvanArI agara jhera, azuci, hathiyAra vagerethI zoka upajAvanArI kathA karavAthI lAge te. (19) anAbhoga pratyayI (aNAbhogavattiyA) kriyA H upayoga rahita eTale jatanA vinA kAma karavAthI je kriyA lAge te tenA be bheda che : (1) vastra, pAtra vagere sAdhano vagara joye, asAvadhAnapaNe grahaNa kare tema ja jyAM tyAM rAkhe tethI kriyA lAge te, (2) vastra, pAtra vagere sAdhanonuM asAvadhAnapaNe paDilehaNa kare, pUMje tenI kriyA lAge te (zAstramAM kahyuM che ke sAdhu ajatanAthI kriyA kare temAM kadAca koI jIvanI hAni na thAya to paNa tene hiMsaka kahevo; ane jatanA upayogathI kriyA karatAM chatAM koI jIvanI ajANamAM hiMsA thaI jAya to paNa tene dayALu kahevo.) (20) aNavarkanavariyA kriyAH hiMsAmAM dharma darzAve, tapa, saMyama vagere mahimA vadhAravA mATe kare, A loka, tathA paraloka viradhdhanAM kAmo karavAthI je kriyA lAge che, bIjo evo paNa artha thAya che ke koI kAma karavAnI abhilASA nathI paNa svabhAva baLe te thaI ja jAya. jemake vastra melA karavAnI icchA nathI, chatAM kapaDAM paDyAM paDayAM paNa malina ane jirNa thaI jAya. tenA be bheda che : (1) potAnA zarIrathI halana calana vagere kAma karatAM lAge te, (2) kalezane vaza thaI potAnA hAthathI potAnA zarIrano tyAga karatAM lAge che, na karavA jevuM koI paNa kAma karavAthI A kriyA lAge. (21) aNApaogavattiyA kriyAH be vastuono saMjoga meLavI ApavAnI pote dalAlI kare tethI je kriyA lAge che. tenA be bheda che : (1) "sajIva" strI puruSano, gAya baLadano, vagereno saMjoga meLavI ApavAnI dalAlIthI (2) "ajIva" vepAra, kariyANuM, bhUSaNa, vastra vagerenI dalAlI karavAthI je kriyA lAge che. pApa karmanI dalAlIthI bacavuM joIe. bIjo evo artha che ke asAvadhAnapaNe pApakArI zrI jaina tatva sAra 209 | Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (sAvadha) bhASA bole, gamanAgamana kare, zarIrane saMkoce, prasAre tathA bIjAnI pAse kAma karAvatAM hiMsA thAya te "aNApaogavattiyA kriyA' kahevAya. (rara) sAmudANiyA kriyA H eka kAma ghaNA vyaktio sAthe maLIne kare te sAmudANiyA kriyA kahevAya. kaMpanI karI vepAra kare, bheLA thaI nATaka jue, maMDaLa banAvI sodA kare, ToLe maLI, copATa, gaMjIpo vagere ramata khele. hajAro loko eka sAthe phAMsInI zikSA jue, bajAramAM vecAtI cIja ghaNA loko sahiyArI vecAtI le, vezyAno nAca jovo, meLo, jAtrA, mahotsava vageremAM mANaso ekaThAM maLe, vagere prasaMgomAM sAmudANiyA kriyA lAge che. evA prasaMgomAM sarva manuSyonA eka sarakhA pariNAma (vicAra) thAya che tethI eka sAthe karmano baMdha paDe che ane tenA phaLa paNa AgamAM, vahANaAgaboTa DUbe temAM ane plega vagere marakInA prasaMge athavA plena paDe vageremAM eka sAthe maraNa pAmI bhogave che. sAmudANiyA kriyAnA traNa bheda cheH (1) "sAMtara sAmudANI kAma aMtara sahita keTalAka kare, sau maLI eka vakhata karyA pachI vacamAM thoDo vakhata choDI de che. vaLI, ghaNAM divasa pachI te kAma kare che. (2) "niraMtara' sAmudANI kAma keTalAka niraMtara kare; vacamAM choDI de nahi. (3) "tadubhaya keTalAka aMtara sahita sAmudANI kAma kare ane aMtararahita paNa kare. (23) pejavattiyA kriyA : premabhAvanA udayathI je kriyA lAge che te. tenA be bheda cheH (1) mAyA kapaTa karavAthI (2) lobha karavAthI. A sthaLe mAyA ane lobha te rAganI prakRtiomAM gaNela che eTale e be kaSAyo aMtargata gaNela che. (24) doSavattiyA kriyA dveSabhAva nA udayathI je kriyA lAge che te tenA be bheda che: (1) krodha karavAthI (2) mAna karavAthI. A sthaLe krodha ane mAnane dveSa kaSAyanI prakRtimAM gaNI che. e pramANe saMparAya kriyAnA 24 bola thayA. (25) IriyAvahI kriyA : 11-12-13mAM guNasthAnakavartI vItarAgI bhagavaMtone nAmakarmodayathI manAdi traNa yoganI zubha pravRtti thAya che. tethI sAtA vedanIya karmanAM daliko ekaThAM thAya che. paraMtu teo akaSAyI hovAthI | 210 sUga dharma adhikAra | Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRti ane pradeza e be baMdha thAya che, paNa sthiti ane anubhAga e be baMdha thatA nathI. kema ke kaSAya vinA kevaLa yoga karmabaMdhaka thato nathI. AthI vItarAgane prathama samaye lAgelAM zAtA vedanIyakarma pulo bIje samaye vedI trIje samaye nirbhara che. arthAt dUra kare che. kevaLajJAnIonA manoyoganI pravRti sarvArthasidhdha vimAnanA devone praznano uttara ApavAmAM, vacanayoganI pravRtti vyAkhyAna tathA praznakArane uttara ApavAmAM ane kAyayoganI pravRtti udayAvalImAM AvelAM dravya, kSetrAdinI sparzanAmAM ityAdi zubha kAryamAM ja hoya che. tenA be bheda che : (1) "chabasthanI 11mAM tathA 1ramAM guNasthAnakavartI sAdhune hAlatAM cAlatAM lAge te (2) "kevaLInI sayogI (13mAM guNasthAnakavartI) kevaLI bhagavAnane hAlatAM cAlatAM je kriyA lAge che te. e paccIsa kriyA karmabaMdhanuM kAraNa jANI samadaSTi prANIe choDI devI joIe. e rIte nava tattvamAMthI pAMcamA Asava tattvanA 4ra bheda che. te heya eTale tyAgavA yogya che. | (6) saMvara tattva - pApaka pApa karma rUpI pANIthI jIvarUpI vahANa bharAI gayuM che. tethI AsavarUpI chidronI ADe vrata paccakakhANa Adi pATiyAM lagADavAM, jethI pAparUpa jaLano pravAha Avato baMdha thAya tene saMvara kahe che. e saMvaranA 20 bheda che. saMvara ane Azrava e paraspara virodhI che. jyAM Azrava tyAM saMvara nahi ane jyAM saMvara tyA Azrava nahi. saMvaranA 20 prakAra te AzravanA 20 prakArathI UlaTA che. (1) samyakatva, (2) vrata paccakakhANa kare, (3) pramAda choDe, (4) kaSAya choDe, (5) yogane sthira kare, (6) jIvadayA pALe, (7) satya vacana bole, () datta vrata Adare, (9) brahmacarya pALe, (10) parigraha choDe, (11thI15) zrotra, cakSu, ghANa, rasanA, sparzanA e pAMca iMdriyo vaza kare, (16 thI 18) mana, vacana ane kAyAnA traNa yoga vaza kare, (19) bhaMDa, zrI jaina tatva sAra 211 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakaraNa upayoga sahita le ane mUke, (20) sUI kusagna na kare eTale soya ane taNakhalA jevI nAnI cIja paNa jatanAthI le ane rAkhe. e 20 prakAre saMvara thAya che. vizeSa rIte saMvaranA 57 bheda thAya che. (1) irSA samiti, (2) bhASA samiti, (3) eSaNA samiti, (4) AdAna bhaMDa matta nikSepanA samiti, (5) pAriThAvaNiyA samiti, e pAMca samiti tathA (6) mana gupti, (7) vacanagupti, (8) kAyagupti e traNa maLI ATha pravacana mAtAne pALe, (9) sudhA, (10) tRSA, (11) zIta, (12) uSNa, (13) dezamaMsa (DAMsa macchara), (14) acala, (15) arati, (16) strI, (17) cariyA (cAlavuM), (18) nisihiyA (besavuM), (19) zayA, (20) Akroza vacana, (21) vadha, (22) yAcanA, (23) alAbha, (24) roga, (25) tRNa sparza, (26) mela (27) satkAra puraskAra, (28) prajJA, (29) ajJAna, (30) darzana e rara pariSaha jIte, (31) khaMti (kSati, kSamA), (32) mutti (nirlobhatA), (33) ajjava (niSkapaTatA-saraLatA), (34) madava (komaLatA), (35) lAghava (laghutA), (36) sacce (satya), (37) saMyama, (38) tapa, (39) ciyAe = tyAga, (40) brahmacarya (ziyaLa) e dasa prakAranA yati dharma ArAdhe, (41) anitya, (42) azaraNa, (43) saMsAra, (44) ekatva, (45) anyatva, (46) azuci, (47) Asava, (48) saMvara, (49) nirjarA, (50) loka, (51) bodhibIja, (para) dharma e bAra bhAvanA bhAve, (53) sAmAyika, (54) chedopasthApanIya, (55) parihAra vizudhdha, (56) sUkSma saMparAya, (57) yathAkhyAta e pAMca cAritra pALe. e sattAvana prakAre saMvarakaraNI AdaravAthI AtmArUpI vahANamAM AsavarUpI chidromAMthI pAparUpa pANI AvatuM baMdha thAya che. ane vahANa saMsAra samudrane pele pAra sahIsalAmata pahoMce che. (7) nirjarA tattva AtmarUpI vahANamAM karma pAparUpI pANI AvatuM hatuM te to saMvara karaNI rUpI pATiyAM ADA daI rokyuM, paNa te pahelAM AvI gayeluM pANI UlecIne vahANane pANI vagaranuM karavuM joIe; to ja vahANa pele pAra pahoMce mATe 212 sUtra dharma adhikAra | Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvarakaraNI AdarIne pUrva karmanAM je je daLiyAM Atma pradezamAM che te daLiyAMne khapAvI AtmAne mokSa gatine yogya kare tene nirjarAtattva kahe che. e nirjarAnA bAra prakAra cheH (1) aNasaNa - anna vagere cAra AhAra thoDo vakhata agara jAvajIva lagI choDe, (2) uNodarI - AhAra ane upakaraNa ocho kare, (3) vRtti saMkSepa - bhikSAcArI eTale gocarI kare, (4) rasaparityAga - rasano tyAga kare, (5) kAyakleza - kAyAne jJAna budhdhithI kaSTa Ape, (6) pratisaMlInatA - AtmAne vaza kare. e cha prakAra bAhya eTale pragaTa tapa Adare, (7) prAyazcitta - pApanuM nivAraNa te thayelAM pApothI nivartavA daMDa le, (8) vinaya - namratA rAkhe, (9) vaiyAvRtya - guru vagerenI bhakti-sevA kare, (10) sajhAya - zAstra jANe, (11) dhyAna - zAstranA arthanI vicAraNA kare, (12) kAusagga - (kAyotsarga) e cha AtyaMtara eTale gupta tapa che. kula 12 bheda nirjarAnA che te AdarI AtmAmAM rahelAM karmanAM dalikono kSaya karavo. I8) baMdha tattva jema dUdhamAM pANI, mATImAM dhAtu, phUlamAM attara, talamAM tela rahela che, tema Atma pradeza ane karma pudgala ekabIjAnAM baMdhAI rahela che tene baMdha tattva kahe che. e baMdhatattvanA cAra prakAra che; 1) prakRtibaMdha, (2) sthitibaMdha, (3) anubhAga baMdha, (4) pradezabaMdha. (1) prakRti baMdha prakRtibaMdha te karmano svabhAva tathA pariNAma. have AThe karma kevI rIte bAMdhe che ane tenAM phaLa kevI rIte bhogave che te varNave che. (1) jJAnAvaraNIya karma :- jJAnAvaraNIya karma cha prakAre bAMdhe che. (1) nANa paDiNiyAe - jJAna tathA jJAnInI niMdA kare (2) nANa ninyavaNiyAe - jJAnInA upakAra oLave (chupAve) (3) nANa AsAyaNAe - jJAna tathA jJAnInI AzAtanA (apamAna-tiraskAra) kare (4) nANa aMtarANa - jJAnIne tathA zIkhanArane aMtarAya pADe (5) nANa pausaNa - jJAnI upara dveSa kare zrI jaina tattva sAra - 213 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) nANa visaMvAyaNA jogeNaM - jJAnI sAthe khoTA jhaghaDA vikhavAda kare. e che prakAre bAMdhelAM jJAnAvaraNIya karmanuM phaLa dasa prakAre bhogave che. (1) mati jJAnAvaraNIya, budhdhi nirmaLa na maLe, (2) zrutajJAnAvaraNIya, upayoga, zruti nirmaLa na pAme, (3) avadhi jJAnAvaraNIya, avadhijJAna pAme nahi, (4) manaH paryava jJAnAvaraNIya mana:paryavajJAna pAme nahi, (5) kevaLa jJAnAvaraNIya, kevaLajJAna pAme nahi, (6) soyAvaraNe - bahero hoya, (7) nettAvaraNe - AMdhaLo hoya, (8) ghANAvaraNe - gaMgo hoya, (9) rasAvaraNe - bobaDo mUMgo hoya ane svAda na laI zake, (10) phAsAvaraNe - kAyA zUnya hoya eTale kAyA bahera mArI gaI hoya. (2) darzanAvaraNIya karmaH darzanAvaraNIya karma cha prakAre bAMdhe che te e cha 0 bola jJAnAvaraNIya karmabaMdhanA je rIte che te rIte ahIM darzanI = jonAra upara utAravA. have cha prakAre bAMdhela darzanAvaraNIya karmanAM phaLa nava prakAre bhogave che. (1) cakSu darzanAvaraNIya, (2) acaluM darzanAvaraNIya, (3) avadhi darzanAvaraNIya, (4) kevaLa darzanAvaraNIya, (5) nidrA (sukhe jAgRta thAya), (6) nidrA nidrA (duHkhe jAgRta thAya), (7) pracalA - beThAM beThAM UMgha, (8) "pracalA pracalA (te raste cAlatAM UMgha Ave), (9) thiNaddhi nidrA (A nidrA cha mahine Ave, temAM ardhA vAsudevanuM baLa hoya A nidrAmAM mare te narakamAM jAya.) (3) vedanIya karma H vedanIya karmanA be bheda che. (1) zAtA vedanIya ane (2) azAtA vedanIya. zAtA vedanIya karma 10 prakAre bAMdhe che (1) pANAkaMDayAe - prANI (beIndriya, indriya, corendriya) para dayA lAve, (2) bhuyANukaMpayAe - 0 koI sthaLe nIce pramANenA dasa prakAre jJAnAvaraNIya karmanAM phaLa bhogave che ema - jaNAvyuM che. (1) zrotra AvaraNa, (2) zrotra vijJAna AvaraNa, (3) netra AvaraNa, (4) netra vijJAna AvaraNa, (5) prANa AvaraNa, (6) ghANa vijJAna AvaraNa, (7) rasa AvaraNa, (8) rasa vijJAna AvaraNa (9) sparza AvaraNa, (10) sparza vijJAna AvaraNa. vaLI, bIje sthaLe 5 prakAre bhogave che ema darzAve che. pAMca prakAra (1) matijJAnAvaraNIya, (2) zrutajJAnAvaraNIya, (3) avadhi jJAnAvaraNIya, (4) manaH paryava jJAnAvaraNIya, (5) kevala jJAnAvaraNIya. 214 sUtra dharma adhikAra Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspati para anukaMpA lAve, (3) jIvANu kaMpayAe - paMcendriya jIvonI dayA lAve, (4) sattANu kaMpayAe - pRthvI, pANI, agni ane vAyunI dayA pALe, (5) bahurNa pANANe bhUyANa jIvANuM satANe aduHkhaNIyAe - ghaNAM prANI, bhUta, jIva ane sattvane duHkha na de, (6) asoyaNAe - zoka na upajAve, (7) ajhuraNayAe - jharaNA (trAsa) na karAve, (8) aTippaNayAe - rudana na karAve, (9) apiTTaNayAe - mAre nahi (10) aparitAvaNayAe - paritApa na upajAve. e dasa prakAre bAMdhelA zAtA vedanIya karmanA zubha phaLa ATha prakAre bhogave che (1) maNunnA sadA - mana pasaMda zabda rAga rAgiNI sAMbhaLe, (2) masutrApuvA - mana pasaMda rUpa strI, nATaka vagere jue, (3) masutrA gaMdhA - manapasaMda gaMdha attarAdi sUMgha, (4) maNunnA rasA - manapasaMda rasa mIThAI, mevA vagere bhojana maLe, (pa) maNunnA phAsA - manapasaMda sparza eTale zayyA, Asana vagere maLe, (6) manasuhyA - mana AnaMdamAM rahe, (7) vacana suhyA - vacana madhura hoya, (8) kAya suhyA - kAyA nIrogI ane svarUpavAna hoya. azAtA vedanIya karma bAra prakAre bAMdhe che. 6 (1) pANI, bhUta jIva sattvane duHkha Ape, (2) zoka karAve, (3) jharaNa karAve, (4) rudana karAve, (5) mAre, (6) paritApa upajAve e ja rIte sAmAnyapaNe kare ane cha rIte vizeSapaNe kare ema bAra rIte azAtA vedanIya karma bAMdhe che. tenAM azubhaphaLa ATha prakAre bhogave che. (1) amaputrA sadA, (2) amaNunnA rUvA, (3) amaputrA gaMdhA, (4) amaNunnA rasA, (5) amaNunnA phAsA, (6) maNa duhayA - mana udAsa rahe, (7) vacana duhayA - vacana kaThora hoya, (8) kAya dudayA - kAyA rogIne kurUpa hoya e ATha prakAra zAtA vedanIyathI barobara UlaTA gaNavA. (4) mohanIya karma karma cha prakAre bAMdhe che. (1) tIvra krodha, (2) tIvra mAna (3) tIvra mAyA (4) tIvra lobha (pa) tIvra darzana mohanIya (6) tIvra % koI bAra prakAra A prakAre gaNe che : (1) para duHkhaNayAe, (2) parasoyaNayAe, (3) paraguraNayAe, (4) paraTippaNayAe, (5) parapiTaNayAe, (6) papariyAvaNayAe, (7) bahurNa pANANe bhUyANa jIvANuM sattANuM duHkhaNayAe, (8) soyaNayAe, (9) suraNayAe, (10) TippaNayAe, (11) piTTaNayAe, (12) paritAvaNiyAe. zrI jaina tatva sAra Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra mohanIya. ema cha prakAre mohanIya karma baMdhAya che, tenAM phaLa pAMca prakAre bhogave che. (1) samyaktva mohanIya, (2) mithyAtva mohanIya, (3) mizra mohanIya, (4)nkaSAya mohanIya - krodhAdi cAra kaSAyavaMta agara anaMtAnubaMdhI vagere soLa kaSAyavaMta thAya, (5) nokaSAya mohanIya - hAsya vagere nava nokaSAyavaMta thAya. e pramANe pAMca prakAre athavA vistAra karIe to 3 darzana mohanIya 16 kaSAya mohanIya ane 9 nokaSAya cAritra mohanIya ema kula 28 prakAre mohanIya karmanAM phaLa bhogave che. (5) AyuSya karma : AyuSya karma kula 16 prakAre bAMdhe che. temAM nArakInuM AyuSya cAra prakAre bAMdhe che (1) mahAAraMbhayAe - chae kAyanA jIvonI jemAM sadA hiMsA thayA kare tevAM kAma karavAthI, (2) mahAparigRhiyAe - mahAlobhI athavA moTA pAyA para parigrahano saMgraha rAkhe, (3) kuNimAhAreNuM - madyamAMsano AhA2 ka2vAthI, (4) paMciMdiya vaheNuM - paMcendriya jIvonI ghAta ka2vAthI. tiryaMcanuM AyuSya cAra prakAre bAMdhe che (1) mAIlayAe - kapaTa sahita jUThThuM bole, (2) niyaDilayAe - nibIDa (mahA) dagAbAja hoya, (3) aliyavayaNeNaM - jUThThuM bole, (4) kuDatole kUDamANe - khoTAM tolane khoTAM mApa rAkhe. manuSyanuM AyuSya cAra prakAre bAMdhe che (1) pagaibhayAe - svabhAvathI ja niSkapaTI, (2) pagai viNiyAe - svabhAvathI ja vinIta, (3) sALukosayAe saraLa athavA dayALu, (4) amacchuriyAe - irSA rahita. devatAnuM AyuSya cAra prakAre bAMdhe che (1) sarAga saMjameNuM - saMjama pALe paNa zarIra tathA ziSya vagere para mamatvabhAva rAkhe, (2) saMjamA saMjameNa - zrAvakanAM vrata pALe, (3) bAlatavokammeNuM - jJAna rahita tapa kare, (4) akAma nijjarAe - paravaza paNe duHkha sahe paraMtu samabhAva rAkhe. e rIte cAra gatinuM AyuSya 16 prakAre bAMdhe che ane tenAM phaLa te te gatinAM AyuSyarUpe bhogave che. |216 sUtra dharma adhikAra Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAragatinI sthiti - tenA 4 prakAra che (1-2) naraka ane devatAnuM AyuSya jaghanya dasa hajAra varSane aMtarmuhUrta adhikanuM ane utkRSTa 33 sAgaropamane pUrva phroDano trIjo bhAga adhikanuM (3-4) tiryaMca ane manuSyanuM AyuSya jaghanya aMtarmuhUrtanuM utkRSTa traNa palyane pUrva koDano trIjo bhAga adhika eTaluM bhogave che. (6) nAma karma nAma karmanA (1) zubhanAma, (2) azubhanAma ema 2 bheda che. zubhanAma cAra prakAre bAMdhe che. (1) "kAyujuyAe" - kAyAnI saraLatA rAkhe. (2) "bhAsujuyAe" - bhASAnI saraLatA rAkhe (3) "bhAvujuyAe' - mananI saraLatA rAkhe, (4) "avisaMvAyaNAbhogeNaM' - vikhavAda jhaghaDA rahita pravarte. e zubhanAmanA phaLa cauda prakAre bhogave che (1) iThThAsadA iSTa eTale manojJa zabda (2) chaThThA rUpA manojJa rUpa, (3) "iThThA gaMdhA" manojJa gaMdha (4) iThThA-rasA" manojJa rasa (5) "iThThA-phAsA' manojJa sparza (6) "iThThA-gaI manojJa cAla, (7) "iThThA-ThiI sukhakArI AyuSya (8) "iThThA-lAvaNe" jenA zarIranI lAvaNyatA manojJa hoya 9) "iThThA-jasokittI' manojJa jaza kIrti (10) "iThThA-uThThANa kempa bala variya purisAkAra parakkama manojJa eTale icchita, uThThANa, karma, bala, vIrya puruSAkAra ane parAkrama (koI cIja paDI che te levAnI icchA thAya te "uThThANa', tene levA javuM te "karma' tene upADavI te "bala" upADIne yogya sthaLe zarIra para levI te "vIrya upADI laI cAlavuM te puruSAkAra' ane dhArela sthaLe jaI barobara mUkavI te "parAkrama" e che zubha maLe (11) "iThThA sarayo" madhura svara jeno svara (gAyana) sAMbhaLavA lokone game (12) "kaMtasarayA' vallabha svara (13) "piya sarayA' priya svara (14) maNunA sarayA manojJa svara e cauda prakAre bhogave che. azubha nAmakarma cAra prakAre bAMdhe che (1) kAyANajUyAe kAyAnI vaktA, (2) bhAsANajuyAe bhASAnI vakratA kaThora vacana, (3) bhAvANujuyAe mananI vakratA mananI malinatA (4) visaMvAyaNA jogeNe kadAgraha kare. e cAra prakAre bAMdhe che. zrI jaina tatva sAra Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA phaLa cauda prakAre bhogave che. (1) "aDhiA sadA', (2) "aNiDhArUvA', (3) "aDhiA gadha', (4) "aNiDhA rasA' (5) "aNiDhA phAsA', (6) "aNiTTA gaI', (7) "aNiDhA ThiI', (8) "aNiTTA lAvaNe', (9) "aNiTTA jazokatti', (10) "aNiDhA uDhANa kampabala vIrya purisAkAra parakkame' (11) "hINa sarayA" halakA vacana, (12) "dINa sarayA' dIna vacana, (13) "aNiTTA sarayA' kaThora vacana, (14) "anaMta sarayA apriya zabda e pramANe 14 rIte bhogave che. nAma karmanI 93 athavA 103 prakRti thAya che 4 gati, 5 jAti, 5 zarIra, 3 zarIranA aMgopAMga a , 5 zarIranA baMdhana , 5 zarIranA saMghAtana , 6 saMThThANa, 6 saMghayaNa, 5 varNa, 2 gaMdha, 5 rasa, 8 sparza 4 AnupUrvI - (cAra gatinI), 2 vidAyagati (zubha vihAyagati te gaMdhahastI tathA rAjahaMsa jevI cAla ane azubha vihAyagati te UMTa jevI cAla) e pramANe 6pa piMDa prakRti thaI, (66) parAghAta nAma = potAnA zarIrathI sarpanI peThe bIjAnI ghAta thAya, (67) ucchavAsa nAma, (68) agurulaghunAma = loDhAnA goLA jevuM zarIra chatAM phUla jevuM lAge, (69) AtApa nAma = sUryanI peThe tejasvI, (70) udyotanAma = caMdranI peThe zItaLa, (71) upaghAta nAma = potAnA zarIrathI rojhanI peThe pote ja mare, (7) tIrthakara nAma, (73) nirmANa nAma, (74) trasanAma (75) bAdaranAma, (76) pratyekanAma, (77) paryAptanAma, (78) sthiranAma, (79) zubhanAma, (80) saubhAgya nAma, (81) susvaranAma, (82) Adeya nAma, (83) jazokartinAma, (84) sthAvara nAma, (85) sUkSmanAma, (86) sAdhAraNanAma, (87) aparyApta nAma, (88) azubha nAma, (89) asthira nAma, (90) durbhAgya nAma, (91) dusvara nAma, (92) anAdeya nAma, (93) ajazokIrti nAma e 93 prakRti nAma karmanI thAya che. || aMga 8 che (1) mastaka (ra) chAtI (3) peTa (4) pITha (pa-6) be hAtha (7-8) be jAMgha. AMgaLIo vagere upAMga kahevAya che. ane nakha vagere aMgopAMga kahevAya che. ja zarIrane grahaNa karavA yogya pagalone grahaNa karI ekatra kare te saMghAtana ane bAMdhIne sthira kare te baMdhana kahevAya che. - je karma jIvane bIjA bhavamAM laI jAya te AnupUrvI kahevAya | 218 sUtra dharma adhikAra Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmAM baMdhananI 2 pAMcanA badale 15 prakRti gaNatAM 103 prakRti thAya che (7) gotra karmaH gotra karmanA UMca gotra ane nIca gotra evA be bheda che. UMca gotra ATha prakAre bAMdhe che. (1) jAI amayeNe jAti eTale mAtAnA pakSanuM abhimAna na kare (2) kula amayeNe kula eTale pitAnA pakSanuM abhimAna na kare (3) bala amayeNe baLa eTale parAkramanuM abhimAna na kare (4) rUpa amayeNe rUpano mada na kare (5) tava amayeNe tapazcaryAno mada na kare (6) sUya amayeNe sUtrajJAna eTale budhdhino garva na kare (7) lAbha amayeNe lAbhano mada na kare (8) istariya amayeNe aizvaryano mada kare nahIM e ATha prakAre zubha gotra bAMdhe tenAM phaLa paNa eja rIte ATha prakAranAM bhogave che (1) jAi visiDhiyA = uttama jAti pAme (2) kula visiDhiyA = uttama kuLa pAme (3) bala visiDhiyA = tapamAM zUravIra hoya (6) rUpa visiDhiyA = ati rUpavaMta hoya, (5) tava visiDhiyA = tapamAM zUravIra hoya (6) sUtra vicikriyA = sUtrajJAnamAM vidvAna hoya (7) lAbha visiDhiyA = cAhe te vastuno lAbha pAme (8) ismariya visiTriyA = moTAM samudAya eTale parivArano mAlika bane. e ATha prakAranA lAbha bhogave che. nIca gotra karma ATha prakAre bAMdhe. te ucca gotramAM kahyA pramANe paNa jyAM abhimAna na kare ema che tyAM "abhimAna kare" ema samajavuM. e ATha prakAre nIca gotra bAMdhyAnA phaLa paNa ucca gotrathI viparIta rIte bhogave. ucca gotramAM uttamatA maLe che ane nIcagotramAM e ja bAbatanI hInatA, nIcatA maLe che ema samajavuM. 2 nAmakarmanI 93 prakRtimAM baMdhana nAmakarmanA 5 bheda ja gaNavAmAM AvyA che. paraMtu vistArathI baMdhana nAma karmanI pane badale 15 prakRti guNavAmAM Ave che tyAre nAma karmanA 103 bheda thAya che. te 15 bheda nIce mujaba che. (1) audArika dArika baMdhana nAma (2) audArika tejasa baMdhana nAma (3) audArika kArmaNa baMdhananAma (4) vaikriya baMdhana nAma (5) vaikriya taijasa baMdhana nAma (6) vaikriya kArpaNa baMdhana nAma (7) AhAraka AhAraka baMdhana nAma (8) AhAraka taijasa baMdhana nAma (9) AhAraka kArmaNa baMdhana nAma (10) dArika taijasa kArmaNa baMdhana (11) vaikriya taijasa kArpaNa baMdhana (12) AhAraka taijasa kArmaNa baMdhana (13) taijasa taijasa baMdhana (14) tejasa kArpaNa baMdhana (15) kArpaNa kArpaNa baMdhana. zrI jaina tattva sAra 219 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) aMtarAya karma: aMtarAya karma pAMca prakAre bAMdhe che. (1) dAnAMtarAya - koIne dAna ApavAmAM harakata kare che (2) lAbhAMtarAya - koInI AvakamAM harakata kare (3) bhogAMtarAya - koIne khAna pAna jevI cIjonI aMtarAya pADe, (4) upabhogAMtarAya - koIne vastrAbhUSaNa jevI cIjonI aMtarAya pADe che (5) vIryaMtarAya - koIne dharma dhyAna karavA na de athavA saMyama na levA de. e pAMca prakAre, bAMdhelAM aMtarAya karmanAM mAThAM phaLa pAMca prakAre bhogave che. te paNa bAMdhyA pramANe ja jANavAM. (1) dAnAMtarAya dAna daI zake nahi (2) lAbhAMtarAya lAbha meLavI zake nahi (3) bhogAMtarAya annAdi jevI eka vakhata bhogavI zakanArI cIjo bhogavI zake nahi (4) upabhogAMtarAya vastrAdi jevI vAraMvAra bhogavI zakAya evI cIjo bhogavI zake nahi (5) vIryaMtarAya dharma, dhyAna, tapa, saMyama, karI zake nahi. e pramANe ATha karma bAMdhavAnI tathA tenAM phaLa bhogavavAnI rIto jANavI jJAnAvaraNIya karmanI 6, darzanAvaraNIya karmanI 6, vedanIya karmanI 22, mohanIya karmanI 6, AyuSya karmanI 16, nAma karmanI 8, gotra karmanI 16 ane aMtarAya karmanI 5 e sarva maLI 85 prakRtio ATha karma bAMdhavAnI thaI. vaLI jJAnAvaraNIyanI 10, darzanAvaraNIyanI 9, vedanIyanI 16, mohanIyanI pa, AyuSyanI 4, nAmanI 28, gotranI 16 ane aMtarAyanI 5 maLI 93 prakRti, AThakarmanAM phaLa bhogavavAnI thaI. ema 85 tathA 93 maLI ekaMdara 178 prakRti che. paNa temAM nAmakarmanI 103 prakRtio vistAre kahI che te meLavIe to 281 prakRti thAya che. e pramANe ATha karmanI prakRtino baMdha tene prakRtibaMdha kahe che. AjakAla keTalAka loko zithilAcArI sAdhune dAna devAno niSedha kare che ane TalAka vaLI paMca mahAvratadhArI sAdhu sivAya bIjAne dAna devAno niSedha kare che. e baMne dAnAMtarAya karma bAMdhe che. zrI sUyagaDAMga sUtramAM kahyuM che ke dAna ApanAranI je prazaMsA kare che tene hiMsaka kahevo ane dAna ApavAno je niSedha kare tene aMtarAya pADanAra gaNavo. gAthA ne yA pakSatti, vamiti pALo - je lALa pariti, vittio vati te che che upadeza ApI vairAgya bhAvathI koIne bhoga upabhoga toDAve to, agara dayA nimitte choDAve to te "aMtarAya' karma nahi. 200 sUtra dharma adhikAra Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) sthiti baMdha sthiti baMdha : have AThe karmanI sthitino kALa kahe che. (1) jJAnAvaraNIya, (2) darzanAvaraNIya, (3) aMtarAya e traNe karmanI sthiti, jaghanya aMtarmuhUrtanI, ane utkRSTa trIsa kroDAkoDI sAgaropamanI che. te traNe karmano abAdhA kALa | traNa hajAra varSano che. (4) zAtA vedanIya kramanI sthiti javanya 2 samayanI (iriyA vahiyA kriyA Azraye gaNatAM) ane utkRSTa 15 kroDAkoDI sAgaranI che. abAdhAkALa kare to jaghanya aMtarmuhurta ane utkRSTa doDha hajAra varSano che. azAtA vedanIya karmanI sthiti jaghanya 1ra muhUrtanI 0 ane utkRSTa trIsa kroDAkoDI sAgaranI che. eno abAdhAkALa jaghanya aMtarmuhUrtano ane utkRSTa traNa hajAra varSano che. (5) mohanIya karmanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrtanI, utkRSTa 70 kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa sAta hajAra varSano che. (6) AyuSya karmanI sthiti, cAre gatinI sthiti batAvI che te pramANe jANavI nArakI devatAnI sthiti jaghanya 10 hajAra varSanI, utkRSTa 33 sAgaropamanI, manuSya tiryaMcanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 3 palyanI abAdhAkALa nathI. jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa saMkhyAtA varSanA AyuSyavALAne bhogavatA AyuSyanA trIjA, navamA ra7mAM bhAgano yAvat aMtima AyuSya aMtarmuhUrta rahe tenA paNa trIjA bhAge AyuSyano baMdha paDe ane asaMkhyAtA varSanA AyuSyavALAne 6 mahinAno samaya bAkI rahe tyAre AyuSyano baMdha paDe. (7) nAma ane (8) gotra karmanI sthiti jaghanya ATha muhUrtanI utkRSTa 20 kroDAkoDa sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa be hajAra varSano che. e pramANe ATha karmanI sthiti bAMdhe tene sthitibaMdha kahe che. 1 7 karma bAMdhyA pachIthI te udaya Ave (eTale tenAM phaLa bhogavavAM paDe) tyAM sudhIno kALa te "abAdhAkALa' kahevAya eTale karma bAMdhavuM ane bhogavavuM e benI vacceno kALa. - 0 zrI pannavaNA sUtramAM eka sAgaropamanA 7 bhAga karIne temAMnA 3 bhAga ane eka palyano asaMkhyAtamo bhAga UNAnI sthiti kahI che te ekendriya AzrI jANavI. zrI jaina tatva sAra 221 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) anubhAga baMdha (1) jJAnAvaraNIya karme AtmAno anaMta jJAnaguNa DhAMkyo che. (2) darzanAvaraNIya karme AtmAno anaMta darzana guNa DhAMkyo che. (3) vedanIya karme AtmAnuM anaMta avyAbAdha Atmika sukha royuM che. (4) mohanIya karme AtmAnA kSAyika samakitano tathA yathAkhyAta cAritrano guNa rokyo che. (5) AyuSya karme AtmAno akSaya sthitino guNa rokyo che. (6) nAma karme AtmAno amUrtipaNAno guNa rokayo che. (7) gotra karme AtmAno agurulaghu guNa rokyo che. (8) aMtarAya karme AtmAnI anaMta Atmika zaktino guNa rokyo che. karmono rasodaya be prakAre thAya che: abhavya tathA ekendriyAdi jIvone tIvra rasodaya hovAthI teo parAdhIna thaI Atmika guNone pragaTa karavAmAM asamartha banelA che. ane je bhavya jIvonA rasodaya maMda paDatA jAya che te akAma nirjarA ke sakAma nirjarAthI jema jema karmonA rasa pAtaLA pADe che, tema tema uccatvane prApta thatAM thatAM saMpUrNa Atmika guNone pragaTa karI zake. (4) pradeza baMdha- AThe karmonA pradeza (karma pudgalonAM daliko) AtmapradezanI sAthe kevA prakAre saMbaMdhita che te darzAve che. (1) jJAnAvaraNIya karma - AMkhAnA pATA samAna (2) darzanAvaraNIyarAjAnA dvArapALa samAna (3) vedanIya madhulipta talavAra samAna (4) mohanIya madirApAna samAna (5) AyuSya jela samAna (6) nAma citrakAra samAna (7) gotra - kuMbhAranA cAkaDA samAna (8) aMtarAya - rAjAnA bhaMDA2I samAna karma bAMdhe che. - e cAre baMdha upara dRSTAMta (1) sUMTha, methI vagere padArtho nAkhIne lADu banAvyo. te lADu vAyu, pitta vagereno nAza kare te tenI prakRti (svabhAva) kahevAya. (2) te lADu eka mahino, be mahinA ema jeTalo samaya tene te svarUpe sUtra dharma adhikAra |222 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe tene sthiti (kALanuM pramANa) kahevAya (3) te lADu kaDavo, mITho ke tIkho hoya te rasa (anubhAga) kahevAya. ane (4) te lADumAM koI thoDA daLane pariNAme nIpajyo. koI bahu daLane pariNAme nIpajyo. ema lADu viSenuM dravyanuM ochAvattApaNAnuM je pramANa (pradeza) athavA to lADu kadamAM nAno, moTo tene pradeza baMdha kahevAya che e dRSTAMtathI cAre baMdhanuM svarUpa samajavuM T(9) mokSa tattva-| baMdhano pratipakSI mokSa che, cAre baMdhathI baMdhAI rahelo jIva, tamAma karmabaMdhathI chUTI mukta thAya tene mokSa kahe che. e mokSa cAra prakAre maLe che. zrI uttarAdhyayana sUtranA ra8mAM adhyayanamAM kahyuM che ke :nANeNa jANaI bhAve, daMsaNeNa ya sddhe| cariteNa nigiNhAi, taveNa parisujjhaI // 35 // artha: (1) jIva samyagujJAne karIne, nitya, anitya, zAzvata, azAzvata, zudhdha, azudhdha, hita, ahita, loka, aloka, AtmA, anAtmA, ityAdi sarva vastuonuM svarUpa jANe. (2) jIva samyagdarzana karIne, jJAna vaDe je svarUpa jANyuM che tene tathArUpe sAcuM karIne daDha mAne tathA zaMkA vagere doSarahita rahe. (3) jIva samyaphacAritra vaDe, darzana karIne je je dRDha mAnyuM che temAMthI Atma hitakara mokSadAtA mAlUma paDe tene AcaraNamAM utAre, ane choDavA yogya hoya tene choDe; cAre gatimAMthI bahAra nIkaLI pAMcamI mokSa gatie pahoMcavAnA upAya Adare.' (4) jIva tape karIne, cAritra vaDe je je upAyo AdaryA che te vadhatA jatA zudhdha utsAhathI nibhAvI pAra pADe, e cAra kAraNathI mokSa maLe che. tattvArtha sUtramAM kahyuM che ke "sIna jJAna vAritrALa mokSamA" arthAt samyagdarzana, samyajJAna, ane samAritra e traNe maLI mokSanuM sAdhana che. e traNamAMthI jJAna ane darzana e banne to AtmAnA anAdi anaMta khAsa nija guNo che. te mokSe gayA pachI paNa sarva kALa zAzvata rahe che. e banne guNo sahacArI hoya che. zrI jaina tattva sAra 222 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema sUryano tApa ane prakAza ekabIjAne choDIne rahI zakatA nathI tema ja samyagdarzana ane samyajJAna ekabIjA sivAya rahetAM nathI. arthAt jJAna vinA darzana nahi ane darzana vinA jJAna nahi. 2 e baMnene nirmaLa karI saMpUrNatA prApta karavAnAM sAdhana cAritra ane tapa che. e cAra dvArA guNasthAna zreNI mAMDe che ne prApta kare che. cauda guNasthAnonA krama mujaba AtmaguNo pragaTe che, te saMkSepathI batAvavAmAM AvyA che. - manana karIe prArthanA karatI vakhate vANI dvArA ApaNe je kaIM paramAtmA pAse mAgIe chIe te kharekhara ApaNA dilathI hRdayathI mAgIe chIe ke nahi ? jo hRdayathI ApaNI mAgaNI hoyato te pramANe vartana karavAmAM ApaNe keTalA AgaLa vadhyA chIe ? mana vANI ane karmanI eka rUpatA nIpajAvavI eja ApaNo kharo purazArtha che. je hRdayamAM hoya te vANImAM Ave ane jevuM bolIe tevuM vartana hoya tyAre ja ''manuSya yatna ane zrvara pA'' e sUtra sArthaka bane che. paramAtmA tenI prArthanA maMjura kare che je vyakti satata prayatnazIla che. D samyagdarzananI prAptI pahelAM je mati Adi ajJAnarUpe jIvomAM hoya che te mithyAddaSTinI nivRttithI samyarUpe pariNata thaI jAya che. eTale te mati Adi jJAna kahevAya che. |224| sUtra dharma adhikAra Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 3... cAra nikSepa koI paNa eka nAmavALI vastumAM guNanuM ke avaguNanuM avalokana karIne tenuM zudhdha ke azudhdha svarUpa pragaTa karavuM tene nikSepa kahe che. evA nikSepa cAra che. (1) nAma nikSepa (2) sthApanA nikSepa (3) dravya nikSepa (4) bhAva nikSepa (1) nAma nikSepa : je kahevAthI vastuno bodha thAya tene nAma kahe che. te nAma traNa prakAranA hoya che. (1) yathArtha nAma : jemake ujjavala hovAthI haMsa, cetanA yukta hovAthI caitanya, sadaiva jIvita rahe tethI jIva, prANono dhAraka hovAthI prANI A prakAre nAma pramANe jemAM guNa hoya tene yathArtha nAma jANavuM (2) ayathArtha nAmaH nAma pramANe jyAM guNa na hoya jemake vyaktinuM nAma hIrAcaMda, motIbAI, kacarAbhAI vagere hoya che paNa te nAma pramANe guNa hotA nathI (3) arthazUnya nAmaH jeno koI artha na thAya tevuM nAma- jemakevAjAMnA avAja, pazu pakSIonA avAja, khAMsI, chIMka, bagAsuM vagere e nAmono kaMI artha thato nathI. = (2) sthApanA nikSepaH je vastu mUla vastunI pratikRti, mUrti athavA citra hoya = athavA jemAM mULa vastuno Aropa karyo hoya te. enA 40 bheda che. (1) kaDDa kammevA = lAkaDAnI, (2) citta kammevA citranI, (3) pota kammevA = pota (cIDa)nI, (4) lopa kammevA = khaDI AdinA lepananI (5) gaMThImeva dorA dorI vagerenI gAMThonI, (6) pUrImevA = bharata bharIne athavA dhAtu gALI saMcAmAM bharI vastu banAve, (7) veDhImevA kotaraNI karIne zRMkhalAdinA veSTanathI banelI (8) saMghAI mevA koI vastuno saMjoga meLavIne banAve te, (9) akhevA = akasmAt koI vastunA paDavAthI AkAra banI jAya te, tathA (10) varAhaevA cokhA vagerethI banelI ukta 10 prakA2nI vastunI koI manuSya pazu, pakSI, deva tathA dvIpa, samudra, makAna bagIcA AdinI AkRti banAve. = = - te 10 prakAranA babbe bheda che. (1) egaMvA = eka AkAra banAve, (2) bahuvA = vizeSa AkAra banAve. e rIte 20 prakAra thayA. e vIsa sthApanA be prakAre thAya che. zrI jaina tattva sAra = |225 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) sadbhAva sthApanA : mULa jevI vastu athavA manuSya ke prANI hoya te pramANe Abehuba, lakSaNasaH nizAnI, laMbAI, pahoLAI, jADAI vagere barobara banAve, jema hAla phoTogrApha pADe che, chabI, pUtaLAM banAve che, tema najare jotAM ja te vastu ke prANIno tAdRzya bhAsa thAya evI sthApanAne sadbhAva sthApanA kahe che. (2) abhAva sthApanA : mULa vastu ke prANInA jevuM rU5, laMbAI, pahoLAI, AkAra vagere nahi paNa manaH kalpita jema AvyuM tema koI paNa vastuono saMyoga meLavI te AkAra banAve. jemake goLa paththarane tela siMdura lagAvI bhairavanI hanumAnanI, gaNezanI mUrti sthApe. e rIte vIsa prakAranA babbe bheda gaNatAM sthApanA nikSepanA kula cAlIsa bheda thayA. (3) dravya nikSepaH prANI ke padArtha to che, paraMtu temAM tenA nAma pramANe guNa nathI athavA hajI sudhI guNa pragaTa thayA nathI te * dravya nikSepa tenA be bheda che (1) AgamathI : zAstra bhaNe paNa teno kaMI artha samaje nahi. tema ja upayoga rAkhyA vagara zUnya cittathI ane pariNAmanI dhArA bIjI tarapha rAkhIne bhaNe tene "AgamathI dravya nikSepa kahe che. (2) noAgamathI tenA traNa bheda che. (1) "jANaga zarIra dravyAvazyaka" jema koI zrAvaka Avazyaka sUtra (pratikamaNa sUtronA jANapaNAvALo AyuSya pUruM karI marI gayo. tenuM zarIra jIvarahita paDyuM che. tene ema kahe ke, "A zrAvaka Avazyakano jJAtA hato. dRSTAMta - jemAM ghI bharAtuM hatuM tevA khAlI ghaDAne dekhIne kahe ke "A ghaDo ghIno che." (2) bhaviya zarIra dravyAvazyaka" : koI zrAvakane ghera putra thayo, te putrane kahe ke "A Avazyaka sUtrano jJAtA thaze." dRSTAMta - sAva koro ghaDo che tene joIne kahe ke "A ghIno ghaDo thaze." (3) "jANaga bhaviya vyatirika zarIra dravyAvazyaka : enA vaLI traNa bheda (1) laukika (2) kukAvacanika (3) lokottara te traNano vistAra varNave che. je artha bhAva nilepano pUrvarUpa athavA uttararUpa hoya arthAt enI pUrva tathA uttara avasthA rUpa hoya te dravyanikSepa. | 226 222 nikSepa adhikAra | Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) laukika - rAjA, zeTha, senApati haMmezA sabhAmAM jaIne karavA yogya kAma kare te laukika dravya Avazyaka (2) kubAvacanika : jeo jhADanI chAla ane pAMdaDAnAM vastro paheranAra (cakkaciriyA) che. mRgacarma - vyAghacarma rAkhanArA che, bhagavAM vastra paheranArA (pAMDuraMgA) che, mAtra nAmadhArI tApasa (pAsasthA) che,evA aneka jAtanA sAdhu, vairAgIo, potAnA nitya niyama pramANe OMkAra vagerenuM dhyAna kare, tema ja kriyA kare, te kuTAvacanika dravya Avazyaka (3) lokottara : jeo (ime samaNaguNa mukkA) sAdhunA guNothI rahita che, (joga chakAya nirabhukaMpA) cha kAyanA jIvonI dayA na pALanArA, (hayAIvauddha) ghoDAnI peThe unmatta, (gayA Iva niraMkusA) hAthInI peThe aMkuza rahita, (ghaTTA) zarIranI suzruSA TApaTIpa kare, (maDhA) maThadhArI, (tipuTTA) tapa rahita, (paMDura paTTA) zveta vastradhArI, (jiNANe ANA rahitA) zrI jinezvara devanI AjJAnuM ullaMghana karanArA, ane (ubhaya kAla AvasyagA ThavaMti) banne vakhata pratikramaNa karanArA che tene lokottara dravya Avazyaka kahe che. teo kharA sAdhunA vezamAM che paNa sAdhunA guNavALA nathI. (4) bhAva nikSepa H je arthamAM zabdanuM vyutpatti nimitta ke pravRtti nimitta barAbara ghaTatuM hoya te bhAvanikSepa (vastuno nijaguNa vastumAM hoya tene bhAva nikSepa kahe che.) jIvano nijaguNa je jJAna darzana vagere jIvamAM, pudgala ajIvano nirguNa varNa, gaMdha vagere ajIvamAM hoya to te bhAva nikSepa gaNAya che. bhAva nikSepanA be bheda che. (1) "AgamathI bhAva Avazyaka - zudhdha upayoga sahita eTale bhAvArtha para upayoga lagADI eka citte ane aMtaHkaraNanI rucipUrvaka zAstra bhaNe ane tenA bhAva bheda samaje te (2) "no AgamathI bhAva Avazyaka" sAdhu sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA savAra sAMja baMne vakhata zudhdha upayoga sahita pratikramaNa kare te AgamathI bhAva Avazyaka guNa rUpa che. ane noAgamathI bhAva Avazyaka guNIrUpa che. e cAre nikSepomAM pahelA traNa (nAma, sthApanA ane dravya) nikSepa guNarahita nirupayogI hovAthI "avaltha" eTale avastu (nakAmA) kahyA che. ane cotho bhAva nikSepa guNayukta hovAthI upayogI kahyo che. e cAre nipAnuM varNana zrI "anuyogadvAra sUtramAM che. zrI jaina tattva sAra Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra pramANanuM varNana jenA vaDe vastanI vastutA sidhdha thAya tene pramANa kahe che. naya ane pramANa baMne jJAna ja che. vastunA aneka dharmomAMthI jyAre koI eka dharma dvArA vastuno nirNaya karavAmAM Ave tyAre naya kahevAya ane aneka dharma dvArA vastuno aneka rUpathI nizcaya karavAmAM Ave tyAre te pramANa kahevAya. naya vastune eka dRSTie grahaNa kare che ane pramANa ene aneka dRSTithI grahaNa kare che. pramANa cAra che. (1) pratyakSa pramANa, (2) anumAna pramANa (3) Agama pramANa ane 4) upamA pramANa (1) pratyakSa pramANa : vastunuM pratyakSapaNe jJAna thAya te. tenA be prakAra (1) indriya pratyakSa pramANa (2) noindriya pratyakSa pramANa temAM indriya pratyakSanA be prakAra : (1) nivRtti ane (2) upakaraNa temAM nivRttinA vaLI be prakAra (1) ApyaMtara nivRtti - te je netrAdi indriyanI AkRti rUpa banIne svasthAnamAM Atmapradezo rahe te. ane (2) bAhya nivRtti -te, je nAma karmanA udayathI pAMce indriyanA AkAra rUpa pudgalasamUha AtmapradezanI sattAne avagAhyA kare te. have bIjuM upakaraNa (upakArI hoya te) te paNa be prakAranuM che : (1) ApyaMtara upakaraNa- te je netromAM kRSNa zveta maMDala che te, ane (2) bAhya upakaraNa te je dhUpa, tRNa AdithI AMkhonuM rakSaNa karI rahe che popacAM, pAMpaNa vagere. bhAvaindriyanA paNa be prakAra che H (1) labdhi - te jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI je indriyomAM jANavAnI zakti prakaTe te; ane (2) upayoga - te je labdhinA sAmarthyathI AtmA indriyonA viSayamAM pravRtta thAya; arthAt samayasara indriyo yathocitta kAma Ape jemake (1) zrotendriya = sAMbhaLavAnuM (2) cakSurindriya = dekhavAnuM (3) ghrANendriya = sUMghavAnuM, (4) rasanendriya = svAda cAkhavAnuM ane (5) sparzendriya = zIta, uSNa vagere sparza jANavAnuM kAma Ape che. temAMthI (1) ekendriyanA sparzendriyano viSaya 400 dhanuSyano che. |228 nikSepa adhikAra Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) beindriyanI be indriyomAMthI pahelI sparzendriyano viSaya 800 dhanuSyano che. ane bIjI rasanendriyano viSaya 64 dhanuSyano che. (3) teindriyanI sparzendriyano viSaya 1600 dhanuSyano, rasanendriyano 128 dhanuSyano ane ghrANendriyano 100 dhanuSyano che. (4) caurendriyanA sparzendriyano viSaya 3200 dhanuSyano, rasanendriyano 256 dhanuSyano, ghrANendriyano, 200 dhanuSyano, cakSurindriyano 2954 dhanuSya ane (5) asaMzI paMcendriyanA sparzendriyano viSaya 6400 dhanuSyano, rasanendriyano 512 dhanuSyano, ghrANendriyano 400 dhanuSyano, cakSurindriyano 5908 dhanuSyano ane zrotendriyano viSaya 800 dhanuSyano che ane saMzI paMcendriyanA sparza, rasa ane ghrANendriya e traNa indriyono viSaya 9-9 yojanano, zrotendriyano viSaya 12 yojanano ane cakSuindriyano 1 lAkha yojana jhAjhero viSaya gaNAya che. te vaiyirUpa kare tyAre utkRSTa avagAhanA teTalI jANavI. cakSurindriyano viSaya 47263 yojanano hoya che, kemake ATale dUrathI Ugato sUrya dRSTigocara thAya che. A badhA utkRSTa viSaya jANavA. A indriya pratyakSa pramANanI vAta thaI. (2) have noIndriya pratyakSa 2 prakAranA (1) dezathI (2) sarvathI temAM dezathI 4 prakAra : (1) matijJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna ane (4) manaH paryavajJAna (2) sarvathI noIndriya pratyakSa pramANano eka ja bheda te vaLajJAna. have pAMce jJAnanuM svarUpa vistArathI kahe che. ahIM pAMca indriyo ane mana pratyakSa je kahyuM te vyAvahArika pratyakSa che. tethI parokSa che. AtmA pratyakSa nathI tethI tenI sahAyatAthI thatAM mati ane zrutajJAna paNa parokSa che, Atma pratyakSa nathI. (1) matijJAna - 5 iMdriya ane chaThThuM mana e cha vaDe je jANavuM thAya te matijJAna tenA 28 bheda (1) avagraha (avyakta jJAna arthAt nAma, jAti Adi vizeSa kalpanAthI rahita je sAmAnya jJAna hoya te avagraha), (2) ihA (avagrahathI grahaNa karelAM sAmAnya viSayano vizeSarUpe nizcaya karavA mATe je vicAraNA thAya che te IhA), (3) avAya (ihA dvArA grahaNa karelA vizeSano kaMIka adhika ekAgratAthI je nizcaya thAya che te avAya athavA apAya), (4) dhAraNA (avAyarUpa nizcaya amuka samaya Take vaLI lupta thAya chatAM AgaLa upara yogya nimitta maLatAM e nizcita viSayanuM smaraNa thaI Ave te dhAraNA) zrI jaina tattva sAra 229 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA cAra bheda paikI avagrahanA be bheda che (1) vyaMjanAvagraha ane (2) arthAvagraha (1) vyaMjanAvagraha - vastunI sAthe indriyono prathama saMyoga te vyaMjanAvagraha, koI paNa indriyathI dravyanuM saMpUrNa jJAna na thaI zake. pratyeka indriyathI te dravyanA amuka paryAyanuM ja jJAna thAya che. cahyuM ane mana sivAyanI cAra (zrotendriya, ghrANendriya rasanendriya ane sparzendriya) prApyakArI indriyothI thatuM jJAna pahelAM vyaMjanAvagrahathI thAya che ane pachI arthAvagrahathI thAya che. (2) arthAvagraha - mana ane cakSu e be aprApyakArI che. te dvArA thatuM jJAna arthAvagrahathI ja thAya che. te dvArA vyaMjanAvagraha thato ja nathI. AMkhamAM nAkheluM kAjaLa AMkha joI zakatI nathI. paNa dUranI vastune joI zake che, ane mana paNa tevA prakAranuM che. tethI te banne indriya ane vastunA saMyoganI jarUra hotI nathI arthAvagraha pAMca indriya tathA chaThThuM mana te che indriyono hoya che. (3) matijJAnanA 28 bheda - pAMca indriyo ane chaThuM mana. tenA avagraha, ihA avAya ane dhAraNA ema cAra bheda darekanA gaNatAM 6 x 4= 24 thayA. temAM prApyakArI cAra indriyonA cAra bheda vyaMjanAvagrahanA thAya che. te bheLavatAM ra4 + 4 = 28 bheda thayA. bIjI rIte cha indriyonA ihA, avAya ane dhAraNA maLI 18, che indriyonA arthAvagraha 6 ane cAra indriyonA vyaMjanAvagraha 4 ema kula maLI 18 + 6 + 4 = 28 bheda. jema mATInA korA zarAvalAmAM eka eka buMda pANI nAkhavAthI te pANI zoSAtAM jyAre badhA pradeza pUrNa thaI jAya che. tyAre temAM pANI bharAtuM jAya che. tevI ja rIte nidrAdhIna manuSyanI indriyo darzanAvaraNIyanA udayathI rUkSa thaI jAya che. tene avAja karatAM zabdanAM pudgalo vaDe zrotendriyanA pradeza pUrNa bharAyA pachI te zabda grahaNa kare che. A "avagraha thayo. pachI te vicAre che ke, mane koNa bolAve che ? Ama vicAravuM te "IhA". pachI amuka ja vyakti mane bolAve che evo nizcaya thAya te "avAya? ane te sAMbhaLelA zabdone dhArI rAkhe ane ghaNA kALa pachI prasaMgopAta kahe ke A e ja vyaktino avAja che, ke jeNe mane te divase jagADyo hato, te "dhAraNA'. jevI rIte zrotendriya, avagraha, ihA, avAya ane dhAraNA e cAra bola kahyA, tevI ja rIte cakSurindraya, ghrANendriya, rasanendriya, sparzendriya ane mana upara paNa cAra cAra bola te te indriyanA viSaya AzrayI jANI levA. | 230 nikSepa adhikAra Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistArathI matijJAnanA 340 bheda thAya che. upara prathama zrotendriyano avagraha kahyo tenA 12 prakAra che. jema aneka prakAranAM vAjiMtra vAge che ane aneka manuSyo sAMbhaLI rahyA che. paNa temAMthI matijJAna kSayopazama pramANe (1) bahu - koI eka ja vakhate ghaNA zabda grahaNa kare (2) abahu - te koI thoDA zabda grahaNa kare (3) bahuvidha - te A Dhola che, A trAMsA che vagere bhedabhAva sahita grahaNa kare (4) abahuvidha - koI bhedabhAvane samaje nahi, (5) kSipra - te koI zIghratAthI samaje (6) apri - te koI vilaMbathI samaje (7) saliMga - te koI anumAnathI samaje (8) aliMga - te koI anumAna vinA samaje (9) saMdigdha - te koI zaMkAyukta samaje (10) asaMdigdha - te koI zaMkA rahita samaje. (11) dhruva - te koI eka ja vakhatamAM badhuM samajI jAya ane (12) adhruva - te koI vAraMvAra jANavAthI samaje. jevI rIte A zrotendriyanA avagrahanA 12 bola e pramANe je upara 28 bheda kahyA che te dareka bola upara 12 -12 bola UtAravA e rIte 28 X 12 = 336 bheda matijJAnanA thayA. A 336 bheda kRtanizcita (sAMbhaLyA vacanane anusAre mati vistare te kRtanizcita) matijJAnanA jANavA. have matijJAnano bIjo prakAra amRtanizrita (te nahIM sAMbhaLyuM, nahIM joyuM to paNa temAM mati vistare te) matijJAna, tenA cAra bheda te cAra prakAranI budhdhi (1) autpAtikI (koI prasaMga para kArya sidhdha karavAmAM budhdhi ekAeka pragaTa thAya che) (2) vainAyikI (guru AdinI vinaya bhakti karavAthI prApta budhdhi) (3) kArmikI (jotAM, lakhatAM, cItaratAM, vaNatAM vAvatAM Adi aneka zilpakALano abhyAsa karatAM kuzaLa thAya te) ane (4) pAriNAmikI (vaya pariName tema budhdhi pariName tathA bahusUtrI sthavira, pratyeka budhdha vagerene Alocana karatAM budhdhinI vRdhdhi thAya te) A pramANe kRtanizritanA 336 ane azrutanizritanA 4 bheda maLI kula 340 bheda matijJAnanA thayA. (2) zrutajJAna - sAMbhaLavAthI ke dekhavAthI je jJAna thAya te zrutajJAna tenA 14 bheda. (1) akSara zrata - a, I, vagere svara ane ka, kha vagere vyaMjana e vaDe je jJAna thAya te. (2) anakSara zruta - te akSaranA uccAra vagara khAMsIthI, chIMkathI, zrI jaina tatva sAra 231 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAthathI, netrAdinI ceSTAthI jJAna prApta thAya te (3) saMjJI zruta - vicAravuM, nirNaya karavo, samuccaya artha karavo, vizeSa artha karavo, anuprekSA karavI. ane nizcaya karavo A cha bola saMjJI jIvomAM hoya che. e cha bolathI sUtrAdi dhAraNa kare. (4) asaMzI zruta - ukta cha bola rahita pUrvApara nirNaya rahita bhaNe, bhaNAve, sAMbhaLe, saMbhaLAve. (5) samyak zrata - ahaMtapraNita, gaNadhara gaMthita tathA jaghanya 10 pUrvanuM pUrNajJAna bhaNelA hoya tenA racelAM. zAstro te. (6) mithyA zruta - potAnI mati kalpanAthI banAvelA graMtho jemAM hiMsAdi pAMca Azrava sevana karavAno upadeza hoya, jemake vaidaka, jyotiSa, kAmazAstro vagere. (7) sAdi zruta - Adi sahita zrutajJAna. (8) anAdi zruta - Adi rahita zrutajJAna. (9) saparyavasita zrata - aMta sahita zrutajJAna. (10) aparyavasita zruta - aMta rahita zrutajJAna. 0 (11) gamika zruta - dRSTivAda aMganuM jJAna. (daSTivAda aMgano khulAso prathama khaMDanA cothA prakaraNamAM che.) dasa pUrvathI nyUna jJAnavALAnA banAvelA graMtho pUrNa vizvasanIya na gaNAya. kAraNa ke nava pUrva sudhInuM jJAna abhavya jIva paNa prApta karI zake che. Adi anAdi, saparyavasita, aparyavasita zrutano khulAso (1) dravyathI : eka jIva adhyayana karavA beTho. te adhyayana pUrNa karaze teno Adi - aMta hovAthI eka jIva AzrayI sAdi sAMta, ghaNA jIvo bhUtakALamAM anAdikALathI bhaNyA che ane bhaviSyamAM bhaNaze. teno Adi aMta na hovAthI anAdi anaMta. (2) kSetrathI : bharata eravata kSetramAM samayanuM parivartana hovAthI sAdi sAMta zrata hoya che. ane mahAvidehamAM sadeva sarakho kALa hovAthI anAdi anaMta zrata hoya che. (3) kALathI : utsarpiNI avasarpiNI kALaAzrI sAdi sAMta ane noavasarpiNI - noutsarpiNI AzrI anAdi anaMta. (4) bhAvathI pratyeka tIrthaMkaranA prakAzita bhAva AzrI sAdi sAMta ane kSAyopathamika bhAva AzrI anAdi anaMta zrutajJAna jANavuM. 23ra nikSepa adhikAra | Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) agamika zruta - AcArAMgAdi kAlika sUtranuM jJAna. (13) aMga praviSTha - dvAdazAMga sUtra. (14) aMgabAhya - tenA be bheda che. (1) Avazyaka - sAmAyikAdi 6 Avazyaka ane (2) Avazyaka vyatirikta - kAlika utkAlikAdi sUtro ukta mati ane zrutajJAnano paraspara kSIranIranI jema ghaniSTa saMbaMdha che. jagatano koI paNa jIva A be jJAna vagarano hoto nathI. paraMtu samyagdaSTi vALAnA jJAna ne jJAna kahe che ane mithyASTinA jJAnane ajJAna kahe che. utkRSTa atizrutajJAnano dhAraka sarva dravya, kSetra, kALa, bhAvane jANe che tethI te zrutakevaLI kahevAya che. jAtismaraNazAna te matijJAnano cotho prakAra dhAraNA temAM ja samAya che. jAtismaraNajJAnathI utkRSTa 900 bhavathI paNa vadhAre saMkhyAtA bhava (jo saMjJI paMcendriyanA AMtarA rahita navaso bhava karyA hoya to) joI zakAya che. (3) avadhijJAna maryAdAmAM rahelA rUpI padArthone indriyonI apekSA vinA je jJAna vaDe jANI zakAya te avadhijJAna tenA 8 prakAra: (1) bheda dvAra: avadhijJAna be prakAranuM che. (1) bhava pratyaya (utpattinI sAthe ja pragaTa thAya che te) devatA, nArakIne hoya che. ane (2) labdhi pratyaya manuSya - tiryaMcane karaNI karavAthI kSayopazamathI thAya che. jene guNa pratyaya kahevAya che. (2) viSaya dvAra : avadhijJAnathI sAtamI narakanA nArakI jaghanya artho gAu dekhe, utkRSTA eka gAu dekhe; chaThThI narakavALA jaghanya - 1 gAu dekhe, u.1IgAu dekhe pAMcamI jaghanya 1 gAu dekhe utkRSTa 2 gAu dekhe, cothI narakavALA jaghanya ra gAu utkRSTa rA gAu. trIjI narakavALA jaghanya ro gAu utkRSTa 3 gAu, bIjI narakavALA jaghanya 3 gAu, utkRSTa 3 gAu dekhe, pahelI narakavALA jaghanya 3 gAu utkRSTa 4 gAu avadhijJAnathI jANI dekhI zake che. je asurakumAra devo jaghanya ra5 yojana utkRSTa asaMkhyAtA dvIpa samudra 9 nArakI jIvo mahAvedanA anubhavavAthI ke jAtismaraNajJAnathI pAchalA bhavonI vAta jANI zake che paNa dekhI zaktA nathI. kAraNa ke te parokSajJAna che. zrI jaina tattva sAra 233 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhe tenA navanikAyanA devo jaghanya 25 yojana, utkRSTa saMkhyAta dvIpa samudra dekhe. vANavyaMtara devo jaghanya 25 yojana utkRSTa saMkhyAta dvIpa samudra dekhe. jyotiSka devo jaghanya utkRSTa saMkhyAta dvIpa samudra dekhe, vaimAnika devo UMce potAnA vimAnanI dhvajA sudhI dekhe. ticcha palyopamanA AyuSyavALA saMkhyAtA dvIpa samudra dekhe , ane sAgaropamanA AyuSyavALA asaMkhyAtA dvIpa samudra dekhe ane nIce pahelA bIjA devalokanA devo prathama naraka sudhI dekhe, trIjAne cothA devalokanA devo bIjI naraka sudhI dekhe, pAMcamA chaThThA devalokanA devo trIjI naraka sudhI dekhe. sAtamA AThamA devalokanA devo cothI naraka sudhI dekhe, navamAthI bAramA devalokanA devo pAMcamI naraka sudhI dekhe, nava raiveyakanA devo chaThThI naraka sudhI dekhe. *cAra anuttara vimAnanA devo sAtamI naraka sudhI dekhe. ane sarvArtha sidhdha vimAnavAsI) deva saMpUrNa lokamAM kaMIka ochuM jANe dekhe. saMjJI tiryaMca paMcendriya javanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa asaMkhyAta dvIpa samudra dekhe. saMjJI manuSya jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa saMpUrNa loka ane alokamAM loka jevaDA asaMkhyAtA khaMDa jovAnI zakti che. (3) saMsthAna dvAra : avadhijJAnathI nArakI tipAInA AkAre dekhe, bhavanapati pAlA (TopalA) ne AkAre dekhe. vyaMtara paDatane AkAre dekhe, pahelA bIjA devalokanA devo ane kilviSika devo paikI jemanuM palyopamanuM AyuSya che te ja saMkhyAtA dvIpa samudra dekhe che. bAkInA badhA asaMkhyAtA dvIpa samudra dekhe che. * koI sthaLe pahelethI chaThThI raiveyaka sudhInA devo chaThThI naraka sudhI ane upalI 3 raiveyakanA deva sAtamI naraka sudhI dekhe che ema jaNAvyuM che. che je avadhijJAna aMgulano asaMkhyAtamo bhAga kSetra dekhe che te kALathI AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAganA kALanI vAta jANe che. aMgulano saMkhyAtamo bhAga kSetra dekhe te eka AvalikAnA saMkhyAmAM bhAganI vAta jANe, eka aMgula kSetra dekhe te AvalikAmAM kaMIka kama kALanI vAta jANe, pratyeka (9) aMgula kSetra dekhe te pUrI AvalikAne jANe. eka hAtha dekhe te aMtarmuhUrtanI vAta jANe. eka dhanuSya kSetra dekhe te pratyeka (9) muhUrta jANe, eka kosa kSetra dekhe te eka divasanI vAta jANe 2 yojana dekhe te pratyeka divasanI jANe. 25 yojana dekhe te 1 pakSamAM kaMIka ochAnI vAta jANe. bharata kSetra pUrNa dekhe te pUrNa pakSanI vAta jANe. jaMbudvIpa dekhe te 1 mahinAnI jANe. aDhI dvIpa dekhe te 1 varSanI jANe. 15mI sucaka dvIpa dekhe te pratyeka varSanI jANe saMkhyAta dvIpa samudra dekhe te asaMkhyAtA kALanI vAta jANe. parama avadhijJAna Upaje to lokAlIka dekhe. ane aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna thAya. alokamAM avadhijJAnathI dekhAvA jevuM kazuM nathI. paraMtu avadhijJAnanI utkRSTa zakti batAvI che. | 234 34. nikSepa adhikAra Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotiSI jhAlarane AkAre dekhe, bAra devalokanA devo mRdaMgane AkAre dekhe. nava raiveyakanA deva phUlanI chAbaDIne AkAre dekhe. anuttara vimAnavAsI kumArikAnA kaMcukIne AkAre dekhe. ane manuSya tiryaMca avadhijJAnathI jALInA AkAre aneka prakAre dekhe che. (4) bAhyAbhyatara dvAra : nArakI ane devatAne AtyaMtara avadhijJAna hoya che. tiryaMcane bAhya avadhijJAna hoya che. ane manuSyane bAhyAbhyatara banne prakAranuM avadhijJAna hoya che. (5) anAnugAmI anugAmI dvAra : nArakI devatAne anugAmI (sAthe Ave tevuM) jJAna hoya che. ane manuSya tiryaMcane anugAmI tathA anAnugAmI (jyAM utpanna thayuM tyAM ja hoya tevuM) baMne prakAranuM jJAna hoya che. (6) dezathI sarvathI dvAra : nArakI, devatA ane tiryaMcane dezathI (apUrNa) avadhijJAna thAya che, ane manuSyane dezathI tathA sarvathI (pUrNa) baMne prakAranuM avadhijJAna thAya che. (7) hIyamAna vardhamAna avakriyA dvAra utpanna thayA bAda avadhijJAna ghaTatuM jAya te hIyamAna, vadhatuM jAya te vardhamAna ane utpanna thatI vakhate hoya teTaluM ja rahe te avasthita, nArakI devatAne avasthita avadhijJAna hoya che. ane manuSya tiryaMcane traNa prakAranuM hoya che. (2) paDivAI apaDivAI dvAra : utpanna thaIne cAlyuM jAya te pratipAtI ane kAyama rahe te apratipAtI avadhijJAna. nArakI devatAne apratipAtI avadhijJAna hoya che. manuSya tiryaMcane banne prakAranuM hoya che. (4) manaH paryavajJAna : saMjJI paMcendriyanA manogata bhAvane jaNAvanAruM jJAna. tenA be bhedaH (1) Rjumati : sAmAnya rUpe jANe (2) vipulamati : vizeSa rUpe jANe dRSTAMta : koIe manamAM ghaTa ciMtavyo tene Rjumati vALo phakta ghaDo ja jANaze. paNa vipulamativALo ciMtavelo ghaDo, dravyathI mATIno, kASTano dhAtuno che, kSetrathI pATalIputrAdimAM banelo che, kALathI ziyALA ke unALAmAM banelo che ane bhAvathI ghI, dUdha Adi bharavAno che vagere vigatavAra jANe. Rjumati to pratipAti paNa hoya che. paraMtu vipulamativALo avazya kevaLajJAna prApta kare che. manaH paryavajJAnI (1) dravyathI rUpI dravyane jANe zrI jaina tattva sAra Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) kSetrathI nIce ratnaprabhA narakanuM uparanI nIcenuM nAnuM pratara, upara jyotiSInuM uparanuM taLIyuM ane ticcha aDhIdvIpa pramANe dekhe che. (jamAM RjumativALo rA/ aMgula ochuM dekhe che.) (3) kALathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga bhUtakALanI ane patyano asaMkhyAtamo bhAga bhaviSya kALanI vAta jANe che. ane, (4) bhAvathI sarva saMjJI jIvonA mananI vAta jANe. mana:paryavajJAna karmabhUminAM, saMjJI, saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA paryApta, samyagdaSTi, saMyati, apramAdI ane labdhivaMta eTalA guNonA dhAraka manuSyane ja utpanna thAya che. avadhijJAnathI mana:paryavajJAnanI vizeSatA : (1) avadhijJAnathI manaH paryavajJAnanuM kSetra thoDuM che. paraMtu vizudhdhatA adhika che (2) avadhijJAna cAre gativALAne thAya che, paNa mana:paryavajJAna to kevaLa manuSya gatimAM apramatta sAdhune ja thAya che. (3) avadhijJAnathI jaghanya aMgulanA asaMkhyAtA bhAga jeTaluM kSetra jANe che tathA adhika paNa jANe che. paNa manaH paryavajJAna to aDhI dvIpa pramANe ja hoya che. (4) je rUpI sUkSma paryAyone avadhijJAnI jANI zakatA nathI tene mana:paryavajJAnI jANI zake che. (5) kevaLajJAnaH sarvathI noIdriya Atma pratyakSa pramANano eka ja bheda che te kevaLajJAna. A jJAna manuSya, saMjJI, karmabhUminA, saMkhyAta varSAyuvALA, paryAptA, samyagdaSTi saMyati, apramAdI, avedI, akaSAyI, cAra ghAtI karma vinAzaka, 13mAM guNasthAnakavartIne ja prApta thAya che, kevaLajJAnamAM sarva dravya, sarva kSetra, sarva kALa ane sarva bhAva hastAmalaka prakAzita thAya che. A jJAna apratipAtI hoya che. arthAt kevaLajJAna pragaTa thayA pachI jaghanya aMtarmuhUrtamAM ane utkRSTa 8 varSa UNA koDa pUrvamAM avazya mokSa prApti thAya che. (ra) anumAna pramANa : anumAnathI vastunuM jJAna thAya tenA traNa prakAra: (1) pUvaeN (2) se savaeN (3) diThI sAma (1) pUrve - te koIno putra bAlyAvasthAmAM paradeza gayo ane yuvAna thaI pAcho Avyo tyAre tenI mAtA tenI dehAkRti, varNa, tila, masAdi pUrvanA pramANe karI tene pichANe te (2) se savaeN - tenA 5 bheda - (1) kajeNe (2) kAraNeNaM (3) guNeNaM (4) avayavayANa (5) AsareNe temAM (1) kajeNe - je te kAryathI jema morane kekAravathI, hAthIne gulagulATa zabdathI, ghoDAne 236 nikSepa adhikAra Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haNahaNavAthI ityAdi kAryathI pichANe te kabjeNuM (2) kA2NeNaMH te vastranuM kAraNa taMtu paNa taMtunuM kAraNa vastra nahi. gaMjInuM kAraNa ghAsa, paNa ghAsanuM kAraNa gaMjI nahi. roTalInuM kAraNa loTa paNa loTanuM kAraNa roTalI nahi, ghaDAnuM kAraNa mATI, paNa mATInuM kAraNa ghaDo nahi. muktinuM kAraNa jJAna darzana, cAritra paNa jJAnAdinuM kAraNa mukti nahi. ityAdi kAraNathI vastune pichANe te kAraNeNaM, (3) guNeNaM te nimakamAM rasa guNa, phUlamAM gaMdha guNa, survaNamAM kasoTI guNa ityAdi, guNe karI vastu pichANe te guNeNaM. (4) avayavayANuM - te zIMgaDAMthI bheMsane, kalagIthI kUkaDAne, dAMtathI suvarane, nakhathI vAghane, kezavALIthI kesarI siMhane, sUMDhathI hAthIne, zastrathI subhaTane, kAvyAlaMkArathI kavine, eka dANo dabAvI pakAvelAM dhAnyane pichANe, ityAdi avayave karI pichANavuM te avayavayANuM ane (5) AsareNuM - ghUmrathI agnine, vAdaLathI meghane bagalAthI lAzayane ane uttama AcaraNothI uttama puruSane pichANe te AsareNuM. (3) diThThIsAma, tenA be prakA2 : (1) sAmAnya (2) vizeSa temAM sAmAnya te jema eka rUpiyAne jovAthI tenA jevA ghaNAM rUpiyAne jANe. mAravADanA eka dhorIne jovAthI tenA jevA ghaNAM dhorI (baLada)ne pichANe. dezAMtaranA koI eka manuSyane joI tenA jevA ghaNAM manuSyone jANe. eka samadraSTine jovAthI tenA jevA ghaNAM samadraSTine jANe, ityAdi prakArathI jANe te sAmAnya, ane (2) vizeSa - jema koI eka vicakSaNa sAdhujIe vihAra karatAM rastAmAM ghaNuM ghAsa UgeluM joyuM pANInAM navANa bharelAM joyA, bAga bagIcA lIlAchama joyA, tethI jANe ke ahIM, bhUtakALamAM vRSTi ghaNI thaI hatI. AgaLa jatAM joyuM to gAma nAnuM, gAmamAM zrAvakanAM ghara thoDAM, zrAvakanA gharamAM saMpatti paNa thoDI, paNa zrAvaka zrAvikA ghaNAM bhaktivaMta, udAra pariNAmI, utkRSTa bhAvathI dAna devAvALAM, tyAre anumAnathI jANyuM ke ahIM vartamAnakALamAM A zrAvakonuM kaMIka bhaluM thavAnuM che. vaLI AgaLa cAlyA. jue che to pahADa, parvata manohara, havA ghaNI ja sArI, tArA ghaNAM khare nahi. gAmanI tathA bahAranI jamIna raLiyAmaNI lAge tyAre samaje ke AvatA kALamAM A jagyAe kaMIka sArUM thavAnuM jaNAya che. e pramANe traNe kALanI sArI sthiti jANe. e pramANe koI munirAja vihAra karatAM karatAM, rastAmAM khaDa vagaranI bhUmine dekhe, bAga bagIcA sukAI gayelA dekhe, kUvA vage2e navANa nirjaLa dekhe. tyAre samaje zrI jaina tattva sAra 237 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke bhUtakALamAM ahIM varasAda thoDo thayo che. AgaLa cAlatAM gAmamAM gayA, to gAma moTuM, zrAvakonAM ghara ghaNAM, gharamAM saMpatti ghaNI, paNa zrAvako vinayarahita, abhimAnI, lobhI, dAna devAnA bhAva vinAnA, tyAre samaje ke vartamAnakALamAM ahIM kaMIka kharAba thavAnuM jaNAya che, vaLI AgaLa cAlyA to pahADa parvato amanojJa nA pasaMda) havA ghaNI kharAba gAmanI bahAra tathA aMdara khAvA dhAya tevuM, dharatI bahu ja dhruje, tArA bahu khare, vIjaLI bahu camake, tyAre ema samaje ke AvatA kALamAM ahIM kaMIka azubha thavAnuM jaNAya che. ema dRSTithI joIne traNe kALano jJAtA thAya te vizeSa. (3) "Agama pramANa' - te Apta puruSa dvArA kathita zAstrothI padArthanuM jJAna thAya te. tenA traNa bheda - (1) surAgame - dvAdazAMgI rUpI jinezvara prabhunI vANI tathA ochAmAM ochA dasa pUrva lagInA jJAnavALA munIzvaronA banAvelA graMtho te "sattAgame" (2) "atyAgame' - pUrva kahelAM sUtra tathA graMthanA badhA samajI zake tevI bhASAmAM tevA dasa pUrva lagInA jJAnavALA AcArya mahArAja vagere e je artha racyA te "atthAgame' (3) "tadubhayAgame' - e pramANenAM sUtra ane graMthono tathA temanA arthano maLato Avato je samAsa samUha te "tadubhayAgame e pramANe Agama pramANa jANavuM. (4) "upamA pramANa' - enI cobhaMgI che. (1) chatI vastune chatI upamA devI che. jemake AvatA kALamAM pahelAM padmanAbha' tIrthaMkara thaze te cAlu kALamAM covIsamAM tIrthakara mahAvIra svAmI jevA thaze. (2) chatI vastune achatI upamA devI che. jemake naraka ane devatAmAM AyuSya palyopama ane sAgaropamanAM che te vAta chatI paNa palya ane sAgaranA vakhatanI gaNatarI mATe cAra kosanA kUvAnuM agara pAlAnuM dRSTAMta ApyuM che. te kUvo koIe bharyo nathI, bharatA nathI ane bharaze paNa nahi e achatI upamA. (3) achatI vastune chatI upamA devI che. jemake dvArakA nagarI kevI ? ra38 nikSepa adhikAra Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ motInA dANA jevI; Agiyo kevo? sUraja jevo vagere. (4) achatI vastune achatI upamA devI che. jemake ghoDAnAM zIMgaDAM kevA? gadheDAMnA zIMgaDAM jevA, gadheDAnA zIMgaDAM kevA ? ghoDAnAM zIMgaDAM jevAM vagere e pramANe upamA pramANanA cAra prakAra che. cauda guNasthAnaka (1) mithyAtva guNasthAna : anAdithI mithyAtva guNasthAnake pravartato jIva zrI vItarAga prabhunI vANIthI ochuM, adhika, viparIta zraddha, prarUpe ane sparze ane tenA pariNAme 4 gati, 24 daMDaka ane 84 lAkha jIvAyonimAM paribhramaNa karatAM karatAM anaMtAnaMta pudgala parAvartana karyA. 2) sAsvAdana guNasthAna H darzana mohanIyano kSayopazama karI samakita prApta karyuM paNa punaH teja prakRtio udayamAna thatAM samakitathI patana thayuM. A patana thatI vakhate jema vRkSathI tUTeluM phaLa pRthvI para paDyuM nathI, vacamAM che tyAM sudhI sAsvAdana guNasthAnaka rahe che. jema koI puruSe khIrakhAMDanuM bhojana karyuM pachI vamI nAkhyuM, vamatI vakhate paNa kaMIka svAda rahI jAya te samAna sAsvAdana. A jIva kRSNapakSI maTI zukalapakSI thaI deze UNA ardhA pudgala parAvartanamAM saMsArano pAra pAmaze. (3) mizra guNasthAnakaH te mithyAtvI jIva samyatvAbhimukha thayo paNa pAmyo nahi. jema zikhaMDa khAvAthI kaMika khATo kaMIka mITho lAge tema khaTAza samAna mithyAtva ane mIThAza samAna samyatva ema mizrapaNuM hoya che. A jIva sarva dharma sarakhA maLe che. kAraNake tene sUkSmatA tAravatAM AvaDatI nathI. A jIva deze UNA ardha pudgalaparAvartanamAM saMsArano pAra pAme. (4) avirati samyagadaSTi guNasthAnakaH vartato jIva anaMtAnubaMdhI 4 kaSAya tathA darzana mohanIyanI 3 prakRti e sAtano upazama, kSayopazama ke kSaya karI sudeva, suguru, sudharma para zradhdhA rAkhe. sAdhu Adi cAre tIrthano upAsaka bane. jo pUrve AyuSyano baMdha paDayo na hoya to (1) narakagati (2) tiryaMcagati (3) bhavanapati (4) vANavyaMtara, (5) jyotiSI, (5) strIveda ane (7) napuMsakaveda e sAta bolanuM AyuSya na bAMdhe arthAt e sAta bolamAM Upaje nahI. kadAcit AyubaMdha paDI gayo hoya to te bhogavI pachI te uccagatine pAme che. zrI jaina tattva sAra 239 | Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) dezavirati guNasthAnaka pUrvokta 7 prakRtino kSayopazama, upazama ke kSaya kare ane apratyAkhyAnAvaraNIyanA cokano kSayopazama kare. prakRtiono kSayopazama Adi karIne zrAvakanAM 12 vrata 11 pratimA (pratijJA), navakArazI Adi chamAsI tapa ityAdi dharma kriyAmAM yathAzakti udyamavaMta rahe te jIva jo paDivAI na thAya to jaghanya trIje bhave utkRSTa 15 bhave mokSa jAya. (6) pramattasaMyati guNasthAnaka : pUrvokta 11 prakRti ane pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanA cokano kSayopazamAdi karI sAdhu bane, paraMtu dRSTicapaLa bhAvacapaLa, bhASAcapaLa ane kaSAyacapaLa e cArenI capaLatAne lIdhe pramAda rahe ane zudhdha sAdhuvratanuM pAlana karI na zake te jIva jaghanya trIje bhave utkRSTa 15 bhave mokSe jAya. (7) apramattasaMyati guNasthAnaka H (1) mada (2) viSaya (3) kaSAya (4) nidrA ane (5) vikathAe pAMca da pramAda rahita zudhdha saMyamanuM pAlana kare te jaghanya te ja bhAve utkRSTa trIje bhave mokSe jAya. (8) niyaTTIbAdara guNasthAnakaH pUrvokta 15 prakRti tIvratAthI kSayopazama kare ane ahIM be zreNInI taiyArI thAya che. ahIM pUrve kadInahi kareluM evuM apUrvakaraNa (kaSAyonI maMdatA) kare che. je prakRtiono upazama kare te upazama zreNI pratipanna thaI 11mAM guNasthAnaka sudhI caDI pAcho paDe che. ane je prakRtiono kSaya kare te kSapakazreNI pratipanna thaI navamA, dasamA guNasthAnake thaI sIdho bArame guNasthAnake jAya ane tatkALa terame guNasthAnake jaI kevaLajJAnI thAya che. (9) aniyaTTIbAdara guNasthAnaka : pUrvokta 15 tathA hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, dugacchA prakRti ane saMjvalana trika (krodha, mAna, mAyA) & gAthA : suyatrI mAhAra, riguma 3vasaMta vipaIST hiDaMti bhavamaNaMta, taM aNaMtarameva cau gaiyA / artha gruta kevaLI, AhAraka zarIra, RjumatI manaH paryavajJAnI ane upazAMtamohI evA uttama puruSo paNa pramAdAcaraNe karI caturgatimAM anaMta saMsAra paribhramaNa kare che. A pAMce pramAdo mahAbhayaMkara che. (eTalA mATe sAdhake tenA phaMdAmAM phasAvuM na joIe.) * pahelAM je karmaprakRtiono kadI kSaya karyo na hato teno ahIM kSaya thavAthI apUrvakaraNa guNasthAnaka kahevAya che. nikSepa adhikAra Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA 3 veda (strI, puruSa, napuMsaka) ema 27 prakRtine upazamAve athavA khapAve te avedI ane saraLa svabhAvI jIva jaghanya te ja bhAve utkRSTa trIje bhave mokSe jAya. S (10) sukSmasaMparAya guNasthAnakaH pUrvokta ra7 prakRti ane saMjvalanano lobha e 28 prakRtione upazamAve to upazamazreNI kare ane khapAve to kSapakazreNI kare. A jIva avyAmoha, avibhrama, zAMtasvarUpa jaghanya te ja bhave utkRSTa trIje bhave mokSa jAya. (11) upazAMta mohanIya guNasthAnakaH mohanIya karmanI 28 prakRtione rAkhathI bharelA agninI peThe upazamAve, tene yathAkhyAta cAritra hoya, ahIM jo kALa kare to anuttaravimAnamAM Upaje, tyAMthI manuSya thaI ne mokSe jAya. ane jo upazamAvela saMjavalana lobhano udaya thAya (vAyuthI rAkha UDe ane bhArelo agni prajvale tema) to pAcho paDI dasame navame guNasthAnake thaI AThame Ave, tyAM sAvadhAna thaI jo pAcho kSapakazreNI kare to te ja bhavamAM mokSa jAya. tema nahi to cothe AvI koI jIva samakitI rahe to paNa trIje bhave mokSa prApta kare che. ane jo karmasaMyoge pahele guNasthAnake AvI jAya to deze uNA ardha pudgala parAvartanamAM mokSa pAme che. (12) kSaNa mohanIya guNasthAnaka : mohanIya karmanI 28 prakRtione sarvathA prakAre khapAvelI hovAthI (pANI agni bujhAve tema) ahIM 21 guNa pragaTe che. jemake (1) kSapakazeNI, (2) kSAyikabhAva, (3) kSAyika samyatva, (4) kSAyika yathAkhyAta cAritra, (5) karaNasatya, (6) bhAva satya, (7) jogasatya, (8) amAyI, (9) akaSAyI, (10) vItarAgI, (11) bhAvanigraMtha, (12) saMpUrNa saMvuDa, (13) saMpUrNa bhAvitAtmA, (14) mahAtapasvI, (15) mahAsuzIla, (16) amohI (17) avikArI, (18) mahAjJAnI, (19) mahAdhyAnI, (20) vardhamAna pariNAmI (21) apratipAtI e 21 guNone 9 AThamuM nivRttinAdara ane navamuM anivRtti bAdara evo UlaTo krama zA mATe kahyo? uttaraH cAritra mohanIyanI apekSAe darzana mohanIya bAdara che. tenI nivRtti AThame guNasthAnake thAya che. tethI tene nivRttinAdara kahyuM ane kiMcitmAjha mohanIya karmanI prakRti sattAmAM rahI jAya che. tethI navamuM anivRtti bAdara guNasthAnaka kahyuM. A banne nAma sApekSa che. tattvakevalI gamya. zrI jaina tatva sAra ra41 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta karI aMtarmuhUrtamAM 5 jJAnAvaraNIya, 9, darzanAvaraNIya ane 5 aMtarAya karma e traNe karmanI 19 prakRtione khapAve che ane tatkAla 13muM sayogI kevaLI guNasthAnaka prApta thAya che. A jIva kevaLajJAna, kevaLadarzana saMpanna, sayogI, saza2I2I, salezI, zuklalezI yathAkhyAta cAritrI, kSAyika samyaktvI, paMDita vIryavaMta, zukladhyAnayukta hoya che. jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa deze UNAM (9 varSa UNuM) pUrva kroDa sudhI rahI pachI 14muM ayogI kevaLI guNasthAnaka prApta kare che. A jIva zukladhyAnanA cothA pAyAno dhyAtA, samucchinna kriyA anaMtara - apratipAtI anivRtti dhyAtA thaI, mana, vacana ane kAyA e traNe yogono nigraha karI zvAsocchvAsanuM rUMdhana kare che. A pramANe ayogI kevaLI banI rUpAtIta (sidhdha svarUpa) AtmAnA anubhavamAM atyaMta lIna thaIne zailezI (sudarzana meru parvata) samAna nizcala rahI bAkI rahelAM vedanIya AyuSya, nAma ane gotra e cAre karmone kSaya kare che. ane audArika taijasa ane kAryaNa e traNe zarIrone choDIne jema eraMDAnuM bIja baMdhanamukta thavAthI UchaLe che tevI rIte karmabaMdhanathI mukta thayela jIva mukti tarapha gamana kare che. jema agnijavAlAno urdhvagamanano svabhAva che tema niSkarmI jIvano urdhvagamanano svabhAva hovAthI te samazreNI RRjugati anya AkAza pradezanuM avagAhana karyA vinA, vigraha gati rahita, eka samaya mAtramAM mokSasthAnane prApta karI anaMta, akSaya, avyAbAdha, anupama sukhono bhokatA bane che. te AgamapramANa jANavuM. e pramANe cAra nikSepa, cAra pramANa, ityAdi aneka rIti vaDe nava tattvanA svarUpanuM saMpUrNa jANapaNuM hovuM te sUtradharma che. vaLI A sUtradharmanA peTAmAM dvAdazAMgI vANI vagere sarve jJAnano samAveza thAya che. e jJAnano koI pAra pAmI zake nahi. paNa temAMthI yathAzakti prApta karI levuM e ja mumukSunuM kartavya che. zAstrajJAna anaMta che, vidyAo ghaNI che. paraMtu manuSyanuM AyuSya alpa che ane vighno aneka che. mATe jema haMsa pANIne choDIne dUdhane grahaNa kare che tema vivekI puruSe sarvamAMthI sAra grahaNa karI levo joIe. zAstrajJAna aneka zaMkAono cheda karanAra, mokSamArgadarzaka ane sarva jIvonA netrarUpa che. zAstrajJAnarUpa netra jemane nathI te aMdha samAna che. 242 nikSepa adhikAra Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNavayaNe aNurato, jiNavayaNaM je karanti bhAveNaM / amalA asaMkiliTThA, te hoMti parittasaMsArI // (utta. a. 36 gAthA rapa1) artha : je kilaSTa pariNAma rahita, nirmaLa bhAvavALA hoya che te zrI jinezvara praNita vacanamAM anurakta (prItiyukta) bane che. ane jinavacananI je ArAdhanA kare che te saMsArano pAra pAme che. 6 6 6 he jagatpAvana! tArA prasAdarUpI amRtajalanI AzAthI huM tArI hajUramAM Avyo chuM. tyAMthI khAlI hRdaye mane pAcho pheravIza nahi. tArI karuNA e ja mAtAnA stananuM dUdha che, bhAratavarSanI bhAgIrathI che, bhaktahRdayanuM zAntisalila che. tArI karuNAnA amRtajaLamAM avagAhana karIne huM pApatApathI jarUra mukta thaIza ane niSpApa nirmaLa cittathI tArA zrIcaraNamAM prIti - puSpanuM naivedha dharI mArA jIvanane sArthaka karIza. phakta e ja zuddhAzayathI huM tArI sevAmAM hAjara thayo chuM. prabho ! mArI upara prasanna thaI mArI A manaHkAmanA pUrNa karaje ! zrI jaina tattva sAra 243 | Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 zyA yaMtra lezyAnuM lazyAnAM varNa,T vezyAnAM lakSaNo TlezyAnI jaghanya lezyAnI | leyAnI I zayAnI | nAma gaMdha, rasa ane utkRSTa sthiti | jaghanya gati /madhyama gati | utkRSTagati, sparza kRSNa varNa-kRSNa 5 Asava seve, ji.aMtarmuhurta | bhavanapati |pa sthAvara, pAMcamI,chaThThI lezyA gaMdha-durgadha yoga, 5 iMdriya u.33 sAgaropama vANavyaMtara |vikasendriya | sAtamI rasa-kaTu mokaLI mUke. tIvra aMtarmuhUrta adhika anArya manuSya tiryaMca naraka sparzatIrNa pariNAmI,ubhayalokanI paMcendriya duHkhathI Dare nahi. nIla varNa-lIlo irSAvaMta,bIjAnA ja.aMtamuhUrta | bhavanapati |pa sthAvara,3JtrIjI,cothI lezyA gaMdha-durgadha guNa sahana karI zake 6.10 sAgaropama vANavyaMtara |vikasendriya pAMcamI risa-tIkho nahi jJAnAbhyAsa palyano asaMkhyAta karmabhUmi | tiryaMca | naraka sparza-kharakharo Adi kare nahi. bhAga adhika manuSya paMcendriya rasagRddhi,iMdriyanA viSayamAM laMpaTa sAtAno gaveSaka kApo varNa * viAkuM bole, vAMko ja.aMtarmuhUrta bhavanapati : sthAvara,3JpahelI bIjI lezyA gaMdha-durgadha cAle,potAnA doSa u.traNa sAgaropama vANavyaMtara |vikalendriya triIjI naraka rasa-kasAyelo DhAMke,pArakA doSa patyano aMtaradvIpa tiryaMca sparza-kaThaNa prakAze, kaThora vacana asaMkhyAtamo manuSya paMcendriya bole,corI kare, para- bhAga adhika strInI icchA kare. tejo varNa-lAla nyAyI,sthira citta, ja. aMtarmuhUrta |pRthvI, pANI, bhavanapati, paheluM,bIjuM lezyA gaMdha sugaMdha - kutUhala |.be sAgaropama | vanaspati, vANAvyaMtara | devaloka rasa-khaTamITho rahita,vinIta jJAna, palyano asaMkhyAta jugalIyA jyotiSI , sparza-narama damitendriya,daDhadharma, bhAga adhika manuSya tirthaya priyadharma, pApabhIrU, paMcendriya tapasvI padma varNa-pILo JkaSAya pAtaLA pADe, jI.aMtarmuhUrta | trIjuM cothuM devaloka pAMcamuM lezyA gaMdha-sugaMdha sadA upazAMta kaSAyI |G. 1sAgaropama | devaloka devaloka rasa-mITho 3 yoga vaza rAkhe, aMtarmuhUrta adhika sparza-komaLa alpabhASI,damitendriya zukla varNa-sapheda Arta-rodra dhyAna varjeji.aMtarmuhUrta | chaThThAthI | 9 raiveyaka sarvArtha sidhdha lezyA gaMdha-sugaMdha dharma zukladhyAna,rAga |G.33sAgaropama | bAramA |4 anuttara | vimAna rasa-madhuro dviSa pAtaLA pADe aMtarmuhUrta adhika divaloka sudhI vimAna sparza-sukomaLa agara virame, damitendriya samiti. guptivaMta,sarAgasaMyamI ke vItarAgI samatAvaMta *kApata vezyAno varNa, aLasInA phUla, koyalanI pAMkha athavA pArevAnI Doka jevo hoya che. - 244 nikSepa adhikAra Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4..... mithyAtva bujjhijja tiuTTijjA, baMdhaNaM parijANiyA / kimAha baMdhaNaM vIro, kiM vA jANaM tiuTTaI // (zrI sUyagaDAMga prathama zrutaskaMdha, adhya. 1 gAthA 1) artha H manuSya bodha prApta karavo joIe tathA baMdhananuM svarUpa jANI tene toDavuM joIe zrI vIra prabhue baMdhananuM svarUpa zuM batAvyuM che? ane kevuM jJAna prApta karavAthI jIva baMdhanathI mukta thaI zake ? karmabaMdhanathI AtmAne bacAvavA mATe karmabaMdhananuM mukhya kAraNa "mithyAtva" che tenuM svarUpa batAve che. yogazAstramAM kahyuM ke : "anityAzuci duHkhAnAtmasu nityazuci sukhAtmakhyAtiravidhA / " arthAt anityane nitya, azudhdhane zudhdha, duHkhane sukha ane AtmAne anAtmA mAnavo te ja avidyA (mithyAtva) che. mithyAtvanA 3 prakAra che : (1) aNAiyA apawvasiyA (anAdi anaMta) : je mithyAtvanI Adi paNa nathI ane aMta paNa nathI. abhavya jIvone evuM mithyAtva hoya, tema ja anaMta bhavya jIvo paNa evAM che ke je anaMtAnaMta kALathI avatAhika (avyavahAra rAzi) nigodanI rAzimAM paDelA che. teo ekendriya paryAyane choDI hajI sudhI beindriya paNa thayA nathI ane bhaviSyamAM thaze paNa nahi 0 2 saMsAramAM jIvo 3 prakAranA che : (1) vaMdhyA strI samAna-ke, je puruSano saMsarga thavA chatAM putravatI thatI nathI tevI ja rIte abhavya jIvo vyAvahArika jJAnAdinI ArAdhanA karI raiveyaka sudhI jAya che. paNa pAchA anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare che. paNa kadApi mokSa pAmatA nathI. (2) vidhavA strI samAna-vidhavAne putra prApta karavAnI sattA to che, paraMtu puruSanA saMyoganA abhAve putra prApti thatI nathI. je avakAhI nigodamAM rahelA bhavya jIvo che te temAMthI kadI nIkaLaze ja nahi. jJAnAdi guNa prApta karI zakaze nahi ane mokSa paNa jaze nahi. tevI ja rIte nigodamAMthI nIkaLelA anaMta bhavya jIvo evA che ke jeo saMsAramAM paribhramaNa karatA ja raheze. kadApi mokSa pAmaze nahi. (3) sadhavA strI samAna-sadhavA strI puruSanA yogathI putraprApti karI zake che. tevI ja rIte nikaTabhavI bhavyajIva jJAnAdi guNo prApta kare che ane mokSamAM paNa jAya che. zrI jaina tatva sAra ra4pa 7 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) aNAiyA sapawvasiyA (anAdi sAMta)H saMsArI jIvo anAdi mithyAtvI hovAthI jenA mithyAtvanI Adi to nathI, paraMtu keTalAka bhavya jIvo samyatva prApta karavAne yogya hovAthI mithyAtvano aMta kare che. (3) sAiyA sapajjavasiyA : je samyakatva prApta karI pachI paDivAI thaI jAya che. eTale punaH mithyAtvI thAya che tenuM mithyAtva Adi ane aMta sahita hoya che. mithyAtvanA svarUpane vistArathI samajavA mATe tenA 25 prakAra kahIe chIe. |mithyAtvanA paccIsa prakAra | (1) abhigrahika mithyAtva: potAnA dhyAnamAM Ave te sAcuM bAkI badhuM khoTuM AvuM mAnI potAnI zradhdhAthI bhraSTa na thAya mATe saruno samAgama paNa karatA nathI. haThAgrahI bane rUDhithI cAlyA AvatAM mArgamAM magna rahe che koI satya dharmanI samajaNa Ape to kahe "bApa dAdAno dharma zI rIte choDIe ?" paraMparAne vaLagI rahe che. mohanIya karmanI zakti ghaNI prabaLa che enA kAraNe ja satya dharmanI parIkSA thaI zakatI nathI mohanA kAraNe badhu viparIta bhAse che. mohane vaza thaI dharmanA nAme paNa pApa karavAmAM AnaMda mAne che. potAnA AtmAnA zubhAzubha bhAva tarapha najara karI kadAgrahI haThAgrahI nahi, paNa satyAgrahI banI abhigrahika mithyAtva choDI satya dharmamAM pravartavuM. | (2) anAbhigrahika mithyAtva keTalAMka haThAgrahI nathI hotA paraMtu dharma adharma, satya asatya pArakhavAnI budhdhi ja nathI hotI. mUDha budhdhivALA hoya che. jethI satyadharma ane pAkhaMDInA dharmano nirNaya karI zakatA nathI. jema aneka mIThAImAM kaDachI phare kharI paNa potAnA jaDa svabhAvane lIdhe kaDachI svAdanI parIkSA karI zakatI nathI tema bhoLA mANaso ema ja kahe che ke pakSapAta karavAnI zI jarUra che? kone khabara che kyo dharma sAco ane kyo khoTo? tethI ame to sahunA deva-gurune vaMdIzuM, ArAdhIzuM. jethI amAro udhdhAra thAya. AvA vicAra karanArA vacamAM ja rahI jAya che. A pAra ke pele 246 mithyAtva adhikAra Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAra pahoMcI zakatA nathI. jo badhA dharma eka sarakhA hoya to ATalo bheda zA mATe che? mATe dIrghadraSTithI vicAravuM. jyAM sarva mAnya hoya tene sAco dharma gaNavo. ahiMsA, saMyama, tapa upara je dharma cAle che te ja uttama che. mATe satyAsatyano nirNaya karavo ane anAbhigrahika mithyAtvano tyAga karavo. (3) Abhinivezika mithyAtvaH keTalAMka haThAgrahI loko potAnA manamAM badhuM samaje che ke sAcuM zuM? ane khoTuM zuM? te barAbara jANe che paraMtu ahaMkAra ne vaza thaI potAnI vAtane tyAgI zakatA nathI. paraMtu vAtane sidhdha karavA mATe game teTaluM kapaTa karavuM hoya to taiyAra thaI jAya che. aneka prakAranA kutarko khoTI racanA dvArA potAnA kumatane sthApe che. gozALA jevA e potAnA matanuM sthApana karavA mATe bhagavAna mahAvIra upara paNa teno legyA choDI hatI. AvA mANaso nAvamAM paDelA kANAnI mAphaka pote to DUbe che, paNa anuyAyIone paNa DubADI de che. mithyAbhAva, mithyAvacana, khoTIkriyAne kutarkothI poSavI, zAstranA artha marajI pramANe karI hiMsAne poSavI te Abhinivezika mithyAtva. (4) sAMzayika mithyAtvaH vItarAga vANInI gahana vAto samajaNamAM na AvatA ane bIjA AdhunikatAnI vAto karatA manamAM barAbara ThasI jAya ane sAcI mAne vItarAganI vANI upara saMzaya lAve che je vAta kahI te sAcI haze ke khoTI? bhalA ! mANasone asatya mArge vALavAthI bhagavAnane zuM maLavAnuM che? ATalo zubha vicAra karI zradhdhAne keLave. samudranuM pANI loTAmAM zI rIte samAya? A pramANe vicAraNA karI sAMzayika mithyAtmano tyAga karavo. (5) anAbhoga mithyAtva : anAbhoga mithyAtva aNasamajathI, ajJAnapaNAthI lAge che. ekendriyathI asaMjJI paMcendriya sudhInA jIvone A mithyAtva niraMtara hoya che. ghaNA saMjJI paMcendriya jIvo ajJAnatAnA kAraNe dharma-adharma, tattvaatattvamAM kAMI samajatA nathI. uparanA cAra mithyAtva karatAM A pAMcamAM mithyAtvavALA jIvo vadhAre che. (6) laukika mithyAtva : (1) A bhavamAM putra, putrI, sagAM, saMpatti vagere paudgalika sukhanI lAlace devonI pUjA kare che. balI caDAve che mAnatA mAne che te laukika devagata mithyAtva. zrI jaina tattva sAra ra47) Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) laukika gurugata mithyAtva : nizALanA mAstara ke kalAcArya, vaDIlo, gRhasthanA vezamAM guru tarIke prakhyAti pAmanAra te sarva laukika guru kahevAya che. temanA tarapha vinayAdi rAkhavA paNa temanAmAM dharma arthe mokSa budhdhi rAkhavI te mithyAtva che. (3) laukika dharmagata mithyAtva snAna, lagna, kamAvA mATe je dhaMdho ke nokarI hoya temAM potAnI yogya pharaja bajAvavI, putrAdinuM pAlana karavuM. vagere kAryo nItithI ke zarIrAdinA kAraNe karavAnA hoya che te laukika dharma kahevAya che. temAM mokSArthe dharma mAnavo te mithyAtva. dharmanI vAta kare paNa dharmanA kRtya bIlakula na kare, ekAMta adharmanA kAmo karI tene dharma mAne chae kAyanA jIvonI hiMsA karAvI dharma mAne, tIrthasthAnamAM nahAvAthI ja pApano nAza mAne, mokSa sukha maLe ema mAne rAgadveSa vagere doSathI jenuM mana, asatya vacana vaDe jenuM mukha ane hiMsAdi pApothI jenI kAyA apavitra thaI rahI che. tenAthI to gaMgAjI paNa moM pheravI le che. tevAne pavitra karI zakatI nathI (7) lokottara mithyAtvaH lokotara mithyAtvanA traNa bheda (1) lokottara devagata mithyAtva (2) lokottara gurugata mithyAtva (3) lokottara dharmagata mithyAtva. svalIMgamAM akevaLI potAne kevaLI mAne bIjA paNa tene tema mAne te lokotara devagata mithyAtva. jaina sAdhunuM nAma, veza tathA upakaraNa dhAraNa karyA hoya paNa jemAM sAdhupaNAnA guNo na hoya. pAsatthAnA pAMca dUSaNa sahita hoya, mahAvrata, samiti, gupti sahita hoya che kAyanA jIvonI ghAta no AraMbha kare evA sAdhune guru tarIke mAnavA te lokotara gurugata mithyAtva. anaMta janma maraNanA pherA TALI nAkhe evI sattA dharmanA AcaraNanI che te phaLa levAne badale A jagatanA kSaNika sukho, je sukhono bharoso nathI tevA sukho meLavavA mATe dharmakaraNI thAya te hIro ApI patthara levA jevuM che te lokottara dharmagata mithyAtva. (8) kupAvacana mithyAtvaH A mithyAtvanA traNa bheda che. mithyAtva adhikAra Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) devagata 4 (2) gurugata ane (3) dharmagata jenAmAM zAstrakathita devanA jJAnAdi guNo na hoya evA nAmadhArI devone deva mAne. koI vastu dvArA AkAra ApI deva tarIke mAne te devagata mithyAtva. sAdhu banyA paNa jemAM gurunA lakSaNa nathI. bIjA sanyAsInI mAphaka hiMsA kare che. jUTha bole che. corI kare che, strInuM sevana kare che. dhana vigere parigraha rAkhe che rAtribhojana kare che. ityAdi anekarUpe pAkhaMDa karI * peTa bharAI karI pharatA phare evAne mAne pUje te gurugata mithyAtva. 363 pAkhaMDInA matanuM varNana pAMca samavAyanuM svarUpa pAMca samavAyanAM nAma : (1) kALavAdI, (2) svabhAvavAdI, (3) niyativAdI bhavitavyatA (honahAravAdI), (4) karmavAdI, (5) udyamavAdI. ekAMtavAdanA (matanA) sthApaka uparyukta pAMca prakAranA hoya che. have te pAMcanuM svarUpa kahe che. 0 zloka : save revanyu guragurau vAyA che adharme dharmabuddhizca mithyAtva tad vipryyaat|| artha adevane deva buddhithI, agurune gurubudhdhithI ane adharmane dharmabudhdhithI viparyaya (cittavibhrama)ne lIdhe mAnavuM tene mithyAtva kahe che.) * pAkhaMDI gurune mATe kahyuM che ke : zlokaH dharma dhvajI sadA lubdhazchaviko lokadambhaka : / vaiDAlavatiko jJeyo, hiMstra : sarvAbhisaMghaka : / / adhodaSTi nai kRtika : svArtha sAdhanatatpara : / zaTho mithyAvitazca, bakavRtticaro dvija : // (manusmRti, adhyAya 4) artha dharmanA nAmathI lokone Thage sadA lobhI, kapaTI lokamAM potAnI baDAI karanAra, hiMsaka, vaira (irSA) rAkhe thoDAM guNavALo chatAM bahu ja abhimAna kare, khoTuM karIne potAno svArtha sAdhe, potAno pakSa khoTo jANe to paNa haTha choDe nahi. jUThA sogana khAya uparathI ujjavala ane aMdarathI melA e pramANe bagalA jevA cittavALA eTalAM lakSaNavALAne pAkhaMDI dvija kahevA. zrI jaina tattva sAra 249 | Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) kALavAdI : A jagatanA sarva padArtho kALanA kanjAmAM che. eTale sarva padArtho para kALanuM adhipatIpaNuM che. kALa saunA kartAhartA bhartA che. bALakanI yogya umara thaze tyAre cAlavA samajavA mAMDe che. yuvAna vaya AvatAM ja taravarATa jAge che. vRdhdhAvasthAmAM ja indriyo zithIla bane che. kALa pUrNa thaze tyAre mRtyune vaza thaze. nAnakaDA bIjamAM paNa kALa paripakva thAya tyAre ja aMkura phUTe che. pAMdaDA Ave che. ane kALa pUrNa thatAM saDI bagaDI jAya che. sUrya ane candra paNa samaya thatAM udaya ane asta thAya che. AvA matane pratipAdana karanAro kALavAdI kahe che kALane ja kartA mAno. ekAMtakALavAdI mithyAtvI che. paNa kALane bIjA samavAya sAthe meLave to te syAdvAdI samakitI che. (2) svabhAvavAdI : je kAMI jovA maLe che te svabhAvathI ja thAya che svabhAva hoya to ja koI paNa padArthanI utpatti thaI zake che. taNakhalAne koI ugADavA nathI jatuM paNa potAnA svabhAvathI ja utpanna thAya che. svabhAvathI ja Ave che, jAya che rahe che tene svabhAvavAdI kahevAya che. (3) niyativAdI H e kahe che ke kALavAdI ane svabhAvavAdI ? tame baMne jUThA cho. tamArAthI kAMI paNa banatuM nathI jema bananAra hoya tema ja badhA kAmo banyA kare che. vasaMtaRtumAM AMbAnA jhADane puSkaLa mora Ave che. chatAM mora pramANe phaLa thatAM nathI jeTalI kerI thavAnI che teTalI ja thAya che. game teTalA prayatna karo paNa bananAra vAtane koI mithyA karI zakyuM nathI. rAvaNane ghaNo samajAvyo chatAM banavAnuM hatuM te ja banIne rahyuM. niyati satya che ane badhAne choDI tene ja mAnavuM te ekAMta niyativAdI mithyAtvI che. paNa niyatino bIjA samavAya sAthe yogya rIte samanvaya karanAra samakitI che. (4) karmavAdI karmavAdI uparanA traNene jUThA kahIne kahe che ke traNathI kiMI ja thatuM nathI paNa potAnA karelA karmanA phaLa pramANe ja badhuM thAya che jevuM karma karyuM hoya te ja phaLa maLe che. jevI karaNI tevI bharaNI vAve tevuM laNe, kare tevuM pAme. 25o , mithyAtva adhikAra Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jagatamAM koI sukhI, duHkhI, sAro, naraso paMDita abhaNa, rogI, nirogI, kSamAvaMta, krodhI vagere je je dekhAya che te pota potAnA karmanA lIdhe ja che. karmanA kAraNe mahApuruSone aneka kaSTo AvyA karma dUra thAya to ja mokSa thAya mATe mAro mata sAco che. ekAMta karmavAda paNa mithyA che pAMce samavAya joDavAthI ja syAdvAda prarUpaNA thAya che. karmavAdI matane badale koI izvaravAdI mata sthApe che. izvara kartA che. enA hukama vinA pAMdaDuM paNa halatuM nathI. sukha, duHkha, svarga, naraka sarve ApanAra ane sarva kAryano mAlika kartA izvara ja che. jene aizvarya che te izvara. aizvarya sidhdhi 10 bAhya prANa rUpI bAhyasidhdhi ane 4 bhAva prANarUpI bhAva sidhdhi eTale izvarano artha thayo jIva. jIva pote ja karmano kartA ne bhoktA che. Avo artha karavAne badale mithyAtvIo izvarane bIjI rIte mAne che. te sarvathA mithyAtva che. (5) udyamavAdIH (puruSArthavAdI) udyamathI ja tamAma bane che AgaLanA cArathI kAMIja banatuM nathI ema udyamavAdI kahe che. karma to nirbala jaDa che. tenAthI kAMI ja banatuM nathI ema udyamavAdI kahe che. purUSanI 7ra tathA strInI 64 kaLA udyama karavAthI ja AvaDe che. nirUghamI bhUkhe mare che. paraMtu e pAMceno saMgama thayA vinA ajara, amara sukhano bhokatA banI zakato nathI koI daridra ghaNo udyama kare chatAM paNa daridrapaNuM TaLatuM nathI. paraMtu kALa svabhAva, niyata karma bhegA thAya, eka miniTamAM ja sarva daridratA TaLI jAya che. A pAMce samavAya pota potAnI eka eka bAbatane grahaNa karI tANe che mATe e pAMce ekAMtavAdI kupravacana dharmagata mithyAtvI che. paraMtu e pAMce samanvaya kare to samadraSTi thAya che. jema prajJAcakSuo hAthI pAse jaI eka eka aMga para hAtha pheravI bole che hAthI thAMbhalA jevo sUpaDA jevo, vagere ekAMte mithyA che. paNa badhA aMgono samanvaya karavAmAM Ave to hAthI che. ema kahevAya. A pAMca samavAyanA saMyogathI vividha prakAranA 563 bheda pAkhaMDInA thAya che. pAkhaMDI matanA mULa prakAra cAra che. (1) kriyAvAdI (2) akriyAvAdI (3) ajJAnavAdI (4) vinayavAdI. (1) kriyAvAdI nA 180 prakAranA mata thAya che. pAMca samavAyane sva zrI jaina tattva sAra 251 | Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane para AtmA upara lagADatAM 10 bheda thayA e 10 upara zAzvata ane azAzvata lagADatI 20 bheda thayA. nave tatva upara e 20 bheda lagADatAM 180 bheda kriyAvAdInA thAya che. kriyAvAdIno evo mata che ke jIvane pApa-puNya rUpa kriyA lAge che. tethI Aloka tathA paralokane svIkAre che. kriyAvAdI haMmezA kriyAnA ja vakhANa kare che. ekAMtapaNe kriyAne sthApI jJAna, darzana vagerenuM utthApana kare che. paraMtu vicAravuM joIe ke satyajJAna vinA kriyAnuM svarUpa zI rIte jANavAmAM Avaze? jJAna vinA kriyA zUnya che. jJAna ekaluM pAMgaLuM che. kriyA ekalI AMdhaLI che. baMneno saMyoga maLe to ja dhAryA kAmamAM sidhdhi maLe. (2) akriyAvAdI : A matavALA kahe che ke saMsAranA sarva padArtho asthira che. temaja AtmA paNa asthira hovAthI tene kriyA (pApa, puNya) nathI koI kahe che AtmA AkAzavat sarva vyApaka che. nirAkAra hovAthI sarvadA akriya che. nirlepa hovAthI paramAtmA che. enAthI para koI paramAtmA che ja nahi. je puNya AdinI vAto kare che te duniyAne Thage che. koI kahe che. AkAza, teja, vAyu, apa ane pRthvI e pAMca bhUtothI 25 tattva utpanna thAya che. mRtyu thAya che. pAMca bhUtamAM maLI jAya che AtmA nAza thAya che AtmA bIjI koI vastu nathI A badhA bhrama choDo ane mojamajhA uDAvo AvuM kahenArane akriyAvAdI ke nAstikavAdI paNa kahe che. akriyAvAdInA 84 prakAra pAMca samavAya ane icchAthI utpanna thayela jagata e 6ne sva ane para AzrayI lagADatAM 12 mata thayA ane 12ne 7 tattva (puNya, pApa sivAya) para lagADatA 84 bheda thAya che. (3) ajJAnavAdI : AnA 67 mata che. ajJAnavAdI 7 saMkalpa vikalpa kare che. (1) jIva zAzvata che. (2) jIva zAzvata azAzvata bane che. (3) jIva azAzvata che. (4) jIva zAzvata che paNa kahevuM nahi (5) jIva azAzvata che paNa kahevuM nahi. (6) jIva zAzvata - azAzvata bane che paNa kahevuM nahi. (7) jIva zAzvata paNa nahi ane azAzvata paNa nahi. saMkalpa ne vilpane navatattva para lagADatAM 63 mata thayA. temAM sAMkhya, ziva veda ane viSNumatavAdI e cAra mata koI koI pakSa grahaNa karI meLavavAthI 67 mata thAya che. spara mithyAtva adhikAra Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAnavAdI kahe che jJAna to sAva khoTuM che kAraNake jJAnamAM vivAda thAya che. emAM sAmA pakSavALAne khoTu ciMtavavuM paDe che tenuM pApa lAge che. jJAnI to Dagale pagale Dare che tethI tene dareka vakhate karmabaMdha paDaye ja jAya che. ame ajJAnavAdI to sArA chIe. jANavuM nahi ane tANavuM nahi. na sAcuM na khoTuM, puNya pApamAM samajatA paNa nathI. eTale amane paNa doSa na lAge. AvA ajJAnavAdIne eTaluM puchIe tame je bolo cho te jJAna hovAthI bolo cho ke ajJAnatAthI ? jo jJAnathI bolo to tamAro mata khoTo paDe ane ajJAnatAthI bolo to ajJAnathI uttara ja zI rIte devAya? uttara Ape to apramANa che. aNasamajathI pApa karIe chIe jethI amane pApa lAgatuM nathI. to ajJAnapaNe jhera khAo cho to jhera caDe ke nahi? jo jhera caDe to ajJAnatAthI kareluM pApa lAge ane tenA kaDavA phaLa paNa bhogavavA paDe mATe jJAnIne ajJAnI karatAM vadhu pApa lAge che. jJAnI bhUla karaze to prAyazcitta laI zudhdha thaI jaze jyAre ajJAnI to saMsAra sAgaramAM DUbI jaze. mATe ajJAnavAdI choDI jJAnavAdI banavAnI jarUra che. (4) vinayavAdI : tenA 3ra mata che. (1) sUryano (2) rAjAno (3) jJAnIno (4) vRdhdhano (5) mAtAno (6) pitAno (7) guruno (8) dharmano vinaya e AThe vinayane manathI rUDA jANe, vacanathI guNagrAma kare, kAyAthI namaskAra kare ane bahumAna pUrvaka bhakti kare. e rIte 32 bheda thAya che. vinayavAdIno mata che badhAMya guNomAM vinaya guNa zreSTha che. namIne rahevuM game tevA hoya ApaNe eka sarakhA gaNavA. bhedabhAva na rAkhavo. e vinayavAdI "anAbhigrahika mithyAtvI" jANavo. e pramANe kriyAvAdInA 180, akriyAvAdInA 84, ajJAnavAdInA 67, ane vinayavAdInA 32 ema kula 363 pAkhaMDI mata ekAMta pakSanA thayA. ene mAne te laukika gurugata mithyAtva jANavuM. je dharmamAM hiMsAdi rahela che, yajJAdi rahela che tenI prasaMzA kare ane mokSanI icchAthI dharma kare te kubAvacanIka dharmagata mithyAtva che. (9) jinavANIthI ochI prarUpaNa karavI te mithyAtvaH koI kahe che ke, AtmA tala ke sarasava jevaDo che, koI aMgUThA pramANa kahe che. tiSyagupta zrI jaina tatva sAra rapa3 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArye eka pradeza pramANa AtmA prarUpyo te ochI prarUpaNA kahevAya. potAnA matathI maLatAM na thAya tevAM vacanone uDAvI de, palaTAvI de, manamAnyA artha kare te paNa mithyAtva che. (10) jinavANIthI adhika prarUpaNA karavI te mithyAtvaH jema keTalAMka AtmAne saMpUrNa brahmAMDamAM vyApelo mAne che vaLI, keTalAka sAdhunAM dharmopakaraNone parigraha kahI evuM prarUpe che ke sAdhuoe nirvastra ja rahevuM joie. ema kahe. tema ja zrI mahAvIra prabhunA 700 kevaLI zAstramAM kahyAM che. tene badale adhika kahe arthAt 15OO tApasIne kevaLajJAna prApta thayuM hatuM ityAdi zradhdhA kare te adhika prarUpaNA te paNa mithyAtva che. (11) jinavANIthI viparIta prarUpaNA karavI te mithyAtva : vItarAga paramAtmAe kevaLajJAna kevaLadarzana dvArA je satya vAto kahI che tene judI ja rIte rajU karI potAnA matanuM sthApana karavuM jema koI muhapattI Adi upakaraNane viparIta rIte rAkhe. vaLI keTalAMka matavALA kahe che ke A duniyA brahmAe banAvI che, viSNu tenuM pAlana kare che. ane maheza (zaMkara) teno saMhAra kare che. Ama kahI mANasone uMdhA-2vADe caDAve che. vItarAga puruSo kahe che koIe sRSTi racI nathI. saMsArato anAdikALathI cAlyo Avyo che. Ave che ane Avato raheze AtmA ja karmano kartA che ane bhoktA che. A satyane hadayamAM dhAro ane sAcI zradhdhA rAkho. hetuothI kadApi bhramamAM paDo nahi. satyano svIkAra karo ane parabhava che ema nizcayathI mAno. sAta niharnava jinapraNita zAstrothI viparIta prarUpaNA karanAra 7 nindavo prAcInakALamAM thaI gayA che. e bAbatanI TUMkamAM hakIkata uvavAI sUtramAM varNavI che. ' (1) jamAlI : zrI mahAvIra prabhunA ziSya jamAlI potAnA 500 ziSyasahita vicaratA hatA. temane ekadA tAva caDI Avyo eTale ziSyone kahyuM mArA mATe pathArI bichAvo. ziSya pathArI karavA lAgyA. eTalAmAM jamAlIe pUchayuM pathArI bichAvI ? ziSya kahyuM, hAM, bichAvI jamAlI jaIne jue to pUrI bichAvelI nahi tethI ziSyane pUchyuM tuM jUTha kema bolyo ? 2pa4 mithyAtva adhikAra Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya kahyuM bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke, 'GemALe De' arthAt kAma karavA mAMDayuM te karyuM kahevAya 2 jamAlI bolyA zrI mahAvIra svAmInuM e kathana khoTuM che. kAma pUrNa thaye ja puruM thayuM ema kahevuM A pramANe bhagavAnane jUThA kahevAthI teNe mithyAtva upArjana karyuM. (2) tiSyagupta : zrI vasu AcAryanA eka ziSya tiSyagupta eka divasa AtmapravAda pUrvanI svAdhyAya karatA hatA temAM evo adhikAra Avyo ke aho bhagavan ! AtmAnA eka pradezane jIva kahevo ? bhagavAne kahyuM nahi. AvI rIte be traNa yAvat saMkhyAta pradeza sudhI pRcchA karI to paNa bhagavAne nA kahI. pharI pUchyuM, aho bhagavana ! asaMkhyAtA pradezamAM eka pradeza adhuro hoya to tene jIva kahevo ? bhagavAne kahyuM nahi. jeTalA Atma pradeza che teTalA pUrA hoya to ja jIva kahevo A uparathI tiSyagupte AtmAnA aMtima pradezane jIva mAnyo. ane eka pradezI AtmA prarUpavA lAgyo. gurujIe bahu samajAvyo, paNa samajyo nahi. chevaTe tene gacchathI bahAra kADhayo. anyadA te tiSyagupta amalakaMpA nagarImAM sumitra zrAvakane ghe2 bhikSArthe gayo. tyAre te zrAvake dALano ane cokhAno eka eka dANo bhikSAmAM Apyo. tyAre tiSyagupta bolyo kema bhAI ! mazkarI karo cho? zrAvaka bolyA nahi mahArAja huM to ApanI zradhdhA pramANe ja karUM chuM. eka AtmapradezanI avagAhanA to aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI hoya che. to ATalo AhAra paNa ApanA AtmAthI asaMkhyAta gaNo adhika hovAthI vadhI paDaze. ATaluM sAMbhaLatAM ja tenI zradhdhA zudhdha thaI gaI. teNe zrAvakano upakAra mAnyo. sumitre javAba dIdho mahArAjazrI ! Apane mArA anekavAra namaskAra che. mArA jevA alpajJa zrAvaka pAsethI Ape sIdhI vAta grahaNa karI tethI jema gherathI koI muMbaI javA nIkaLyo te bhale muMbaI pahoMcyo nahi to paNa loko to muMbaI gayo te ema ja vyavahArathI kaheze A nyAye kAma karavA mAMDayuM te karyuM ema kahevAya nizcayathI jeTalA samayanI kriyA thaI te karI ja gaNAya phakta chellA samayanI kriyAne ja kriyA kahIe to eka samayamAM sarva kriyA thaI na zake mATe khoTuM che. bhaviSyanuM vartamAnamAM AropaNa nigamanayathI thAya che ane koI nayano ekAMte niSedha karavo te paNa mithyA che. na zrI jaina tattva sAra 255 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apane dhanyavAda che. (3) aSADAcArya : aSADAcAryajI alpajJa ziSyone choDI AyuSya pUrNa karI devatA thayA ane punaH potAnA mRtaka zarIramAM praveza karI ziSyone bhaNAvyA pachI zarIra choDI svargamAM jatI vakhate bheda khullo karI dIdho. AthI ziSyo zaMkAzIla banI gayA ke are ! ATalA divasa ApaNe avratI devane namaskArAdi kya, kadAca bIjA sAdhuonA zarIramAM paNa devatAno vAsa hoya. Ama vicArI badhA sAdhuothI vaMdanA vyavahAra baMdha karI dIdho. e trIjA nicva thayAM. (4) rohaguptaH zrI guptAcAryanA ziSya rohagupta koIka vAdInI sAthe carcA karatA hatA. carcA daramyAna pelA vAdIe jIvarAzi ane ajIvarAzi ema be rAzinI sthApanA karI. te vakhate zrI rohaguptajI sUtaranA eka dorAne vaLa caDAvI te doro nIce mUkI carcA karanArane pUchyuM ke A doro kaI rAzi? jIvarAzi ke ajIvarAzi ? jo tame jIvarAzi kahezo to sUtara e ajIva padArtha che. jo tame ajIva rAzi kahezo to A ajIva sUtara A pramANe halanacalana kema kare che ? e pramANe sAMbhaLI tema ja sUtaranA dorAne joI carcA karanAra cUpa rahyo tyAre zrI rohaguptajI bolyo ke, bhAI A sUtarano doro che. te jIvarAzi ke ajIva rAzi na kahevAya paNa "jIvAjIva" nAmanI trIjI rAzimAM gaNAya. e pramANe vAdIne carcA karanArane) harAvIne potAnA gurUjI pAse AvyA carcAmAM jItyAnI tamAma vAta gurujIne karI. gurujIe kahyuM zrI mahAvIra bhagavAne jIvarAzi ane ajIva rAzi ema be rAzi ja zAstramAM pharamAvI che. ane tame A pramANe svakalpita trIjI rAzi sthApI te mithyA hovAthI sabhAnI samakSa "mithyA me duSkRta"lo. zrI rohaguptajIe mAna magarUrIne vaza thaI potAnI haTha choDI nahi ane "micchAmi dukkaDa" na lIdhuM tethI teo nindava gaNAyA (5) zrI dhanaguptAcAryanAM ziSya evI vAta sthApI ke "eka samayamAM be kviA lAge che." jemake koI manuSya nadI Utare che. have te vakhate tenA paga to nIce nadInA ThaMDA pANImAM zItaLatA bhogave che ane mAthA para sUryano | ri56 mithyAtva adhikAra Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taDako lAgato hovAthI uSNatA paNa te ja vakhate bhogave che. e dRSTAMte ziSyanI zradhdhA pharI gaI. paNa te ziSye ema na jANyuM ke samaya e kALano sUkSmamAM sUkSma bhAga che, ke teTalA vakhatamAM AtmA be upayoga rAkhI zake nahi, tethI be kriyA bhogavI (vedI) zake ja nahi. je vakhate zItaLatA vede che te vakhate uSNatA bhogavI zake nahi ane uSNatAnI asa2 bhogave te vakhate zItaLatA (ThaMDaka) bhogavI zake nahi A satya vAta te ziSyane haiye na beThI ane zradhdhA pharI tethI te nihnava thayA. (6) prajApta sAdhu : zrI bhagavAna jIva ane karmano saMbaMdha dUdhamAM ghI, talamAM tela, puSpamAM sugaMdhanA jevo kahyo che, jyAre prajApta sAdhue artha ane kAMcaLInA jevo saMbaMdha che evI sthApanA karI ane bhagavAnanA vacana utthApavAthI te chaThTho nidbhava thayo. (7) azva mitra : A sAdhue narakAdi gatinA jIvonI viparyAya kSaNa kSaNamAM parAvRtta thAya che evI sthApanA karI. baudhdhanA kSaNikavAda jevI emanI zradhdhA hovAthI te sAtamo nidbhava thayo. sAta nihnavanuM varNana vAMcatAM ja jaNAze ke je mahAtmAo navacaiveyaka sudhI pahocI zake evI jabarI kriyA karanArA hatA teo e mAtra prabhunA eka vacanane ulaTI rIte prarUpyuM to nihnava tarIke gaNAyA. atyAre sAdhuo zrAvako prabhunA zAstromAMthI pAThanA pATha de che ane UMdhA artha karI upadeza Ape che uttama zAstrane adhama zastrarUpe pariNamAve che anaMta bhavothI udhdhAranAra evA parama pavitra vacano ne anaMta bhavabhramaNa vadhI jAya tevI rIte sthApe che tevAnI zI gati thaze? eno khyAla karatA kaMpArI chUTe che. he bhavya jIvo ! Apa hRdayamAM jarA vicAra karajo keTalAMka dravya kSetrakALa bhAvane anusarIne dharmakriyA karavAno manaHlpita artha karI zudhdha tattvamAM azudhdhinI sthApanA kare che ane hoziyArInI baDAI mAre che. tene cakravartI vyAjanI mAphaka mithyAtvano lAbha thAya ane anaMto saMsAra rakhaDe. (12) dharmane adharma zraddhe to mithyAtva : zrI AcArAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA samyaktvA nAmanA cothA adhyayananA pahelA uddezAmAM zrI jinezvara zrI jaina tattva sAra 257 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deve dharmanuM svarUpa nIce pramANe darzAvyuM che : ' se bemi jeya atItA, je ya paDDappannA, je ya AgamissA, arahaMtA bhagavaMtA, savve te evamAikkhaMti, evaM bhAsaMti evaM paNNaviMti evaM paruveMti savve pANA, savve bhUyA, savve jIvA, savve sattA, Na haMtavvA Na ajjAveyavvA La paeittatvA, aa pariyAveyannA, 5 uddheyanA / isa dhamma muddhe piti", sAsae, samicca loyaM kheyannehiM paveie, taM jahA uTThiesu vA aNuTThie vA, uvarayadaMDesu vA, aNuvarayadaMDesu vA, sovahiesu vA aNovahiesu vA, saMjogaraesu vA, asaMjogaraesu vA, taccaM ceyaM tahA ceyaM assiM ceyaM pavu--rUM / artha : zrI sudharmA svAmI kahe che ke, he jaMbu ! je arihaMta bhagavaMto pUrve thaI gayA che. vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM thaze te badhAyanuM ema ja kahevuM che ke, koI paNa prANI (dvindriyAdi) bhUta (vanaspati) jIva (paMcendriya) ane sattva (pRthvI, pANI, agni, vAyu) e sarve prakAranA jIvonI hiMsA karavI nahi. temanA para hukUmata calAvavI nahi. temane kabje karavAM nahi, teone mArI nAkhavAM nahi ane teone herAna karavAM nahi. Avo pavitra ane zAzvata dharma jagatanAM du:khone jANanAra bhagavAne, sAMbhaLavA taiyAra thayelAone, nahi thayelAone, munione, gRhasthone rAgIone, tyAgIone, bhogIone tathA yogIone batAvyo che. Avo parama hitakArI sadA AdaraNIya ahiMsA dharma che. tene mithyAtva mohanIyanA udayathI kuguruonA upadezathI bhramamAM paDIne adharma kahe. jIvonI rakSA karavAmAM, dayA pALavAmAM, maraNAbhimukha thayelA jIvone bacAvavAmAM choDAvavAmAM pApa samaje, 'jIva mAravAmAM eka pApa; bacAvavAmAM 18 pApa' AvI AvI utsUtra prarUpaNA karo; khoTA hetu daSTAMta ApI aMtaHkaraNa mAMthI samyatvano khAsa guNa je anukaMpA che tene ja aLago kare tene ane tenA anuyAyIone mithyAtvI jANavA. (13) adharmane dharma zraddhe to mithyAtva : uparokta dharmanAM lakSaNothI je UlaTAM kRtyo arthAt prANI, bhUta, jIva, sattvanI hiMsAnA kAryo, homa havana, yajJa, kanyAdAna, RtudAna nRtya gAnatAna nATaka, tamAzA, rAsa ramavA, mithyAtva adhikAra |258 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityAdi kRtyomAM dharma mAne te mithyAtva. jyAM yoganI pravRtti che tyAM Azrava to avazya hoya che ane yoganI pravRtti vinA dharmArAdhana thavuM paNa muzkela che. AvA sthAnamAM Asava rUpa adharmane, dharmarUpe zraddhavo te mithyAtvathI AtmAnI rakSA kevI rIte thaI zake e vicAraNIya prazna che. paraMtu zudhdha zradhdhAvaMtanI dRSTi vyApArI jevI hoya che. kharca karavAmAM vyApArI khuzI to na hoya paraMtu kharca karyA vinA vepAra cAlato nathI. ane vepAra karyA vinA kamANI thavAno saMbhava nathI. tethI kamANI karavA mATe kharca karavuM paDe che tyAre thoDe kharce kAma saratuM hoya tyAM vizeSa kharca karatA nathI, ane chevaTe naphA toTAnuM saravaiyuM kADhI kharcathI lAbha adhika thayo hoya to AnaMda pAme che. tevI ja rIte dharmAtmAone dharma vRdhdhinAM kAma karatAM gamanAdi kriyArUpa kharca thAya che, paNa temAM khuzI mAnatA nathI tene to pApa ja mAne che. ane je AtmaguNonI vRdhdhi, dharmonnati, sva-para AtmAnA upakAra lAbha thAya che. temAM dharma mAne che. AvI zudhdha zradhdhA rAkhavAthI A mithyAtvathI bacI zakAya che. A bAbatano khulAso "jatanAthI cAlavuM, UThavuM, besavuM, sUvuM vagere sarva kriyA jatanAthI karavI" nA pAThathI thaI jAya che. vaLI 11,12,13 guNasthAne phakata iriyAvahI kriyA che. 7mAMthI 1ramAM guNasthAna sudhI dhyAnastha avasthA che. chAsthano ane kAyAno vyavahAra sAmAnya rIte chaThThA guNasthAna sudhI che. A badhuM samajAya to badho bhrama ApoApa maTI jAya, paNa jene karavuM nathI kaMI ane vAto kyAMyanI kyAMya laI javI che te eka jAtano vANIno vilAsa che. (14) sAdhune asAdhu zraddhe to mithyAtvaH pAMca mahAvrata pAMca samiti, traNa gupti, pAMca indriyono nigraha, cAra kaSAyonI upazAntatA, jJAna, dhyAna, tyAga, vairAgya damitAtmA ityAdi sAdhunA je je guNo zAstramAM kahyA che evA guNoe karI yukta sAdhuone, mithyA mohodayathI kugurunA bharamAvavAthI, vivekahIna ane matAgrahI manuSyo asAdhu kahe che. prabhunA cora kahe che, DhIlA, pAsatthA, athavA melAghelA Adi apazabdothI upahAsa kare che. niMdA kare che. gacchamamatva ane saMpradAyanA mohane lIdhe potAnA matane ja satya mAnI anyanI niMdA kare che vaMdaNA namaskAra karavAthI ke AhAra pANI ApavAthI zrI jaina tattva sAra 259 | Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva cAlyuM jaze. ema mAne che ane AvI pravRtinA pariNAme jJAnI, dhyAnI, tapasvI, saMyamI ityAdi aneka guNavaMta mahAtmAono droha karI mithyAtva upArjana kare che. ane anyane paNa unmArge dore che. AvA lokoe vicAravuM joIe ke, bhagavAna mahAvIra svAmInA samayamAM 14000 sAdhuo hatA. te badhA samAna guNanA dhAraka nahotA. jo ema hota to badhA ja kevaLajJAnI thaI jAta, paraMtu kevaLI to 900 thayA che. chatAM bhagavaMte te sAdhu kahyA che. jema eka hIro baso rUpiyAno hoya ane eka hIro kroDa rUpiyAno paNa hoya te badhA hIrA ja kahevAya, sarvane kAcanA TukaDA na kahevAya. guNonI nyUnAdhikatA hovA chatAM sAdhunAM mahAvratomAM mULa doSa na lagADe to te sAdhu ja kahevAya. (15) asAdhune sAdhu zraddhe to mithyAtva : uparokta sAdhunA guNothI rahita, gRhastha samAna, mAtra veSadhArI, dasa prakAranA yati dharma rahita, maThAvalaMbI, aDhAre pAponuM svayaM sevana kare, bIjA pAse karAve, pApAcaraNanI anumodanA kare, zveta ane pramANa sahita vastra rAkhavAne badale pILAM, rAtAM, lIlAM, kALo, bhagavAM ityAdi vastro dhAraNa kare, chakAya jIvonI ghAta kare, dhAtu, parigraha rAkhe evA tathA mahAkrodhI, mahA abhimAnI, dagalabAja, mahA lAlacu niMdaka ityAdi durguNonA dhArakane sAdhu mAne to mithyAtva. keTalAka bhoLA jIvo kahe che ke, ame to veSane vaMdana namana karIe chIe. temaNe vicAravuM ghaTe che ke, bahurUpI - bhAMDa athavA nATakanuM koI pAtra sAdhuno veSa dhAraNa karIne Ave to zuM temane paNa sAdhu mAnI vaMdana karavuM ? evuM karanArane to ApaNe jinazAsanano drohI ja samajIe "apane to guNakI pUjA, niguNeko pUje vaha paMtha hI dUjA" keTalAka kahe che ke, paMcamakALamAM zudhdhAcArI sAdhu che ja nahi. jo zudhdhAcAra prarUpe to tIrthano ja viccheda thaI jAya ! evA nAstiko ane kAryakaroe samajavuM joIe ke zrI bhagavatI sUtramAM zrI bhagavaMte pharamAvyuM che ke pAMcamA ArAnA aMta paryata arthAt 21000 varSa sudhI mAruM zAsana cAlaze. (16) jIvane ajIva zraddhe to mithyAtva: paryApti prANa yoga upayoga ityAdi jIvanAM lakSaNa zAstramAM kahyAM che, teNe karI sahita je ekendriyAdi jIvo che. tene jIva na mAne te mithyAtva che. 60 mithyAtva adhikAra Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) ajIvane jIva zraddha to mithyAtva : sUkA kASTanI, nirjIva pASANanI pittaLa Adi dhAtunI ke vastrAdinI jIvanA jevI AkRti banAve tene sAkSAt tarUpa mAne te paNa mithyAtva che. kAraNa te to nirjIva mUrti che. vaLI, jemanI mUrti banAvI che, temane najare paNa joyA nathI to yathArtha AkRti kema banI? koI kaheze zAstrakathita AkRti banAvI che. to te paNa zI rIte banI zake? tIrthakaro 1008 uttama lakSaNa ane 34 atizayAdithI alaMkRta hatA. mUrtimAM to eka paNa lakSaNa ke atizayano patto lAgato nathI tIrthaMkara birAjatA tenI cotarapha so so gAumAM koI prakArano upadrava thato nahi, jyAre mUrtine toDanAra ke tenAM ghareNAM coranArane paNa kazuM karatI nathI. rAmacaMdrajI ane kRSNajInuM nAma sAMbhaLatAM ja durjanonA hAjA gagaDI jatA hatA, Aje temanI mUrtinAM AbhUSaNo corAyAnA aneka prasaMgo bane che. eTalA mATe mUrtine mUrti tarIke mAne to kaMI harakata nathI. paNa sAkSAt bhagavAna mAne to mithyAtva che. (18) sanmArgane unmArga zraddha to mithyAtva : jJAna, darzana, cAritra, tapa, dAna, zIla, saMtoSa, saraLatA, dayA, satya ityAdi je muktino mArga che tene karmabaMdhano, saMsAravRdhdhino mArga kahe, dayA satya ityAdi je muktino mArga che tene karmabaMdhano, saMsAravRdhdhino mArga kahe, dayA dAnane bUDavAnuM kAraNa batAve te mithyAtva. keTalAka kahe che, "jIvane mAravAmAM to eka hiMsAnuM ja pApa lAge che paNa bacAvavAthI te jeTalAM pApa karaze te pApano adhikArI tene bacAvanAro thaze. kemake tene bacAvyo to te pApa karavA lAgyo. to te bacAvavAvALA aDhAre pApanA adhikArI thAya che !" AvI kuyuktio lagAvI bicArA jIvonA hRdayamAMthI anukaMpA rUpa kalpavRkSanA aMkurane ukheDI nAkhe che. kasAI samAna kaThora hRdaya banAvI de che, pachI to temanA samakSa koI jIva marato hoya, agnimAM koI jIva baLato hoya, pANImAM DUbato hoya to paNa te beThA beThA joyA kare che. paNa tene bacAvavAno yatna karatA nathI. are ! koI bacAvatuM hoya to tene pApa karAve che! aphasosa ! Avo nirdayI mata paNa jaina dharmamAM A kALe pravartI rahyo che. agara emane pUchavAmAM Ave ke, zrI jaina tattva sAra Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) zrI RSabhadevajIe kalpavRkSa naSTa thavAthI jIvone du:khI dekhI traNa prakAranAM karmono pracAra karyo. (2) zrI zAMtinAtha bhagavAna garbhAzayamAM hatA temanA puNyapratApe dezamAM phelAyelo mahAmArIno upadrava nAza pAmyo. ane zAMtino pracAra thayo jethI uttarAdhyayana sUtranA 18mAM adhyayanamAM 'saMti saMtittve lok / ' arthAt lokamAM zAMtinA karavAvALA zAMtinAtha bhagavAna e pramANe prazaMsA che. (3) zrI ariSTanemi bhagavAne pAMjarAmAM purAyelA jIvone choDAvI sArathIne inAma ApyuM tenI prazaMsA uttarAdhyayananA 22mAM adhyayanamAM che. 'sALuLone niz hila / ' arthAt anukaMpA lAvI jIvonuM hita karyuM. jIvone baMdhana mukta karyA. (4) pArzvanAtha bhagavAne lAkaDAmAM baLatAM nAganAgaNIne bacAvyAM tenI prasaMzA kalpasUtramAM che. (5) zrI mahAvIra svAmIe sAdhu avasthAmAM gozAlakane tejolezyAthI baLato bacAvyo. tIrthaMkara bhagavAna vicare che temanI cAre tarapha roga, duSkALa, manuSya, pazuno upadrava thato nathI ane prathama thayela hoya to dUra thaI jAya che, ene zrI samavAyAMga sUtramAM tIrthaMkaranA atizaya kahyA che. AvI rIte khuda tIrthaMkaroe paNa jIvonI rakSA karI che. to zuM teone paNa aDhAra pApa lAgI gayA? paraMtu je pramANe A loko khuda bhagavAna mahAvIranA anuyAyI hovA chatAM kahe che ke ''gozAlakane bacAvyo te bhagavAnanI bhUla thaI" AvI rIte tIrthaMkaro upara paNa doSAropaNa karatAM acakAtA nathI. AvI rIte jaina dharmanI zAkhA prazAkhAomAM jeo zudhdha dharmanI zradhdhAvALA che tene unmArgamAM che tema samajanAra ane tenI niMdA karanAra cIkaNA mithyAtvanAM daliko ekaThAM kare che ane durlabhabodhi thAya che. (19) unmArgane sanmArga zraddhe to mithyAtva : pRthvIkAya Adi chakAya jIvonI hiMsA, puSpa, phaLa, dhUpAdi devone dharavAM, yajJa havanAdi karavAM, durvyasano sevavAM temaja strI AdinA bhoga, nRtya narakAdi je saMsAra paribhramaNanA hetubhUta che tene tathA upara je paMtha unmArga rUpa batAvyo che, tene karma kSaya karavAno muktino mArga zraddhe to mithyAtva. AzravanA hetune saMvarano hetu mAne mithyAtva adhikAra |2622 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te unmArga che. koI jJAnI AzravanA hetu prApta thaye zudhdha adhyavasAyathI saMvara nirjarAmAM jAya paNa Azravano hetu to Azravano hetu ja gaNAya. (20) rUpIne arUpI zradhdhe to mithyAtva : kAyAdi keTalAMka ATha sparzI rUpI (sAkAra-mUrtimaMta) padArtho che. paraMtu bArIka ane pAradarzaka hovAthI te dRSTigocara thaI zakatA nathI. tevI ja rIte karma pudgala paNa cAra sparzI rUpI pudgala che te dRSTigocara na thavAthI tene arUpI kahe to mithyAtva. (21) arUpIne rUpI zradhdhe to mithyAtva : dharmAstikAyAdi je arUpI che tene rUpI mAne, tathA zrI sidhdha bhagavAna avarNo, agaMdhe, arase, aphAse ityAdi guNa saMpanna che ema zAstramAM pharamAvyuM che, temane rakta varNa Adi mAne athavA prathama izvarane arUpI (niraMjana nirAkAra) kahIne pachI kahe ke, dharmanA ke bhaktanA rakSaNArthe 24 avatAra dhAraNa kare che. tevI je rIte sidhdha bhagavAna amUrta che temanI mUrti banAve ityAdi arUpIne rUpI kahe te mithyAtva jANavuM AkAza arUpI che chatAM temAMthI zabda utpanna thAya che ema kahenArane paNa mithyAtva lAge che. (22) avinaya mithyAtva : jo jinezvara bhagavAnanAM tathA sadgurunAM vacanone utthApe, AjJAnuM ullaMghana kare, bhagavAna bhUlI gayA ema kahe sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, guNavaMta, jJAnavaMta, tapasvI, tyAgI, vairAgI ityAdi uttama puruSonI niMdA kare. kRtaghnI bane, chidragaveSaka bane te avinaya mithyAtva. jeo vinaya guNa tathA vinaya dharmanI AsAtanA kare che teo avinaya mithyAtva paryAya meLave che. (23) akiriyA mithyAtva : akriyAvAdInI jema teo kahe che ke "AtmA che te ja paramAtmA che. eTale, sakriya AtmAne puNya pApanI kriyA lAgatI nathI je puNya pApanA bhramamAM paDI AtmAne duHkhI kare che. arthAt khAnapAna, bhogavilAsa, ezaArAmathI vaMcita rAkhe che; bhUkha, tarasa TADha, brahmacaryAdi dharmanuM pAlana karI AtmAne duHkhI kare che te badhA narakamAM paDaze!" AvA mithyA mata pravartakone jJAnI puruSo kahe che ke, vAha re ! bhAI ! tame to paramAtmAne paNa narakamAM dhakelI dIdhA ! ! bhaMgI, bhIla, camAra, kaSAya ityAdi nIca jAtinAM ane nIca karmavALA banAvI dIdhA ! paNa bhAI ! AtmarUpa paramAtmAne poSavAvALA du:khI kema dekhAya che? parabhava to dUra rahyo zrI jaina tattva sAra |263 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu A bhavamAM paNa jeo AtmAne kAbUmAM nathI rAkhatA teo duHkhI dekhAya jemake abhakSya, apathyanuM bhakSaNa karanArA, vAta, pitta, kaphAdi aneka rogathI gherAI pIDA pAme che. corI karanArA kArAgRhamAM jAya che. ane vyabhicAra karanArane cAMdI, prameha Adi bhayaMkara roga thAya che jene pariNAme teo saDIsaDIne akALe mare che. samAjamAM haDadhUta thAya che. zuM AtmA paramAtmAnA A lakSaNa che? bhoLA loko AtmAne paramAtmA to kahe che ane pAchA anya jIvone haNI e paramAtmAnA dehanuM bhakSaNa karI jAya che. AvA pAkhaMDI bhraSTAcArIo narakamAM jaze ke AtmAne kAbumAM rAkhanArA narakamAM jaze ? Ano nirNaya dareka sujJajane potAnI saviveka budhdhi dvArA karI levo. duSkarmothI AtmAne bacAvaze te ja sukhI thaze. jeo jaina nAma dharAvI kriyAno niSedha kare che teo ninava thaIne ane paDIne mithyAtva pAme che ane jeo jainetara akriyAvAdI che teo puNya, pApa, dharma ke koI kriyAne mAnatA nathI teo ekAMta matavAdI che tethI teo sarvathA nAstika che. (24) ajJAna mithyAtva : mithyAtva hoya tyAM ajJAna niyamo hoya ja che. arthAt mithyAtvI ajJAnI ja hoya che. mithyAtva mohanA udayathI tene badhuM viparIta bhAse che. A huMDAavasarpiNI kALamAM mithyAtvanuM jora khUba vadhI paDayuM che. ajJAna ane mohanA prAbalyathI sat zAstra virUdhdha aneka matamatAMtaro pravartI rahyA che. eTaluM ja nahi paNa prakRtithI paNa pratikULa evA aneka mata pracalita thayA che ane thatA jAya che. jyAM juo tyAM mAnanI mArAmArI che. thoDuMka vAkacAturya prApta thayuM ke tarata kubudhdhi dvArA kuyuktio lagAvI Apta puruSonA sidhdhAMtone uthalAvI vANInA ADaMbarathI manakalpita paMthanI sthApanA kare che. mAyAjALamAM phasAyelA lokone game te prakAre lAlacamAM nAkhI potAnA banAvI le che ane dharmanA nAmanI otha laI manamAnyo zikAra khele che. paMcamakALamAM navA navA mato sthApana karI potAnA isitArthanI sAdhanA karavAmAM loko tatpara banyA che. AvA to bIjA aneka mata vartamAnamAM pracalita che. Ama ajJAnavaza mithyAtvamAM phasAyelA jIvone joI zrI jinazAsananA ra64. mithyAtva adhikAra Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyAyIoe sAvadhAna rahI durlabhatAthI prApta thayela samyaktva ratnane saMbhALI rAkhavuM joIe. jeo jJAnano niSedha kare che athavA jJAnAvaraNIya karma baMdhanA Asrava seve che temaja jJAnanI AzAtanA kare che teone ajJAna mithyAtva paryAyavALA samajavA. sadasahavisesaNAo, bhavaheu jahacchi obale bhAo / NANa phalA bhAvAo, micchAdiTThissa aNNANaM // artha : sat asatno viveka na hovAthI, saMsAranA kAraNarUpa karmono baMdha jemano tema rahevAthI ane satyajJAnanA abhAvathI mithyAdaSTi jIvo ajJAnI ja hoya che. ajJAnavAdInI jema 'jANe te tANe" ityAdi kuhetu vaDe ajJAnanI sthApanA karI bhoLA lokone sajJAnanI prAptithI vaMcita rAkhe che tene ajJAna mithyAtva kahevuM. (25) AzAtanA mithyAtva : AzAtanAnA 33 prakAra che. (1) arihaMtanI AzAtanA, (2) sidhdhanI AzAtanA, (3) AcAryanI AzAtanA, (4) upAdhyAyanI AzAtanA, (5) sAdhunI AzAtanA, (6) sAdhvInI AzAtanA A pAMce padavIdhArakanA chatAM guNone gopave ane achatA doSonuM AropaNa kare to AzAtanA, (7) zrAvakanI AzAtanA, (8) zrAvikAnI AzAtanA (zrAvaka-zrAvikAne kupAtra kahe, jheranA TukaDA kahe, teone poSavA toSavAmAM pApa batAve to AzAtanA) (9) devatAnI AzAtanA, (10) devInI AzAtanA, (11) AlokanI AzAtanA, (12) paralokanI AzAtanA, (13) kevaLI prarUpita dharmanI azAtanA, (14) deva, manuSya sahita je loka che tenI AzAtanA, (15) sarva prANI, bhUta jIva sattvanI AzAtanA (jIvanI hiMsAmAM dharma ane rakSAmAM pApa batAve tathA jIvane jIva mAne nahi to AzAtanA lAge), (16) kAlokAla (yathAsamaya yathocitta kriyA samAcare nahI te kALa)nI AzAtanA, (17) zAstranAM vacano utthApe tathA viparIta pariNAmAve te sUtranI AzAtanA, (18) jemanI pAsethI zAstra jJAna saMpAdana karyuM temanI AzAtanA te sUtradevanI AzAtanA, (19) jemanA pAsethI sutrArtha dhAraNa rkA temanI AzAtanA kare te vAcanAcAryanI AzAtanA A 19nA guNonuM AcchAdana kare, chUpAve, avarNavAda bole, apamAna kare to zrI jaina tattva sAra 265 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzAtanA lAge che. (20) jevAiddha - zAstranAM pada pahelAnAM pachI ane pachInAM pahelA ema AghApAchAM uccAre to AzAtanA, (21) vacceAmeliya - vacce vacce sUtra pATha Adi choDI de. upayoga zUnya bhaNe to AzAtanA, (22) harakhara - sUtra pAThanA svara vyaMjanAdinA pUrNa uccAra kare nahi. ochA kare to AzAtanA, (23) accakakhara - adhika svarAdi bole te AzAtanA, (24) payahI - pada pUrNa uccAra kare nahi tathA padane apabhraMza kare to AzAtanA, (25) viNahINuM - vinaya bhakti rahita ahaMkArIpaNe bhaNe to AzAtanA, (26) jogahINuM - svAdhyAyAdi karatI vakhate mana, vacana kAyAnA yogonI capaLatA kare to AzAtanA, (27) ghosahANa - sva dIrthanA bhAva vagara spaSTa uccAra vinA bole to AzAtanA, (28) suTuMdigaM - vinayavaMta, bhaktivaMta, budhdhivaMta, dharmapradIpaka ItyAdi sadgaNAlaMkRtane jJAna na bhaNAve to AzAtanA, (29) duThThapaDicchiyuM - avinItapaNe jJAna grahaNa kare tathA abhimAnI avinayI, dharmadhvasa AjJAbhaMga karanArane jJAna bhaNAve to AzAtanA, (30) akAle kao sajhAo - kAlika utkAlikanI samajaNa vagara akALe zAstra bhaNe. bhaNAve to AzAtana, (31) kAle na kao sajhAo - pramAdavaza svAdhyAya karavA yogya samaye svAdhyAya kare nahi to AzAtanA, (3ra) asakjhAie sakjhAiyaM - asvAdhyAyanA prasaMgomAM zAstrano svAdhyAya kare to AzAtanA, (33) sajhAie na sajhAiN - pramAdane vaza paDI batrIsa asvAdhyAya rahita sthAnamAM ane yogya kALe svAdhyAya kare nahi te AzAtanA. A pramANe 33 AzAtanA kahI che te AzAtanA jANI joIne kare to mithyAtva. upara pramANe 25 prakAranA mithyAtvanuM saMkSipta svarUpa varNavyuM. micchea aNaMta dosA, payaDA disaMti navi guNa lesA / tada viya te veva navA, ho moraMtha niyaMti ? (vairAgya zataka) artha : mithyAtvamAM kiMcit mAtra guNa nathI paNa anaMta doSanuM pratyakSa sthAna che. tathApi mohAMdha banelA jIvonuM tenuM AcaraNa kare che ! iti sakhedAzcarya ! | 266 mithyAtva adhikAra | Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra dharma zrI ThANAMga sUtranA bIjA ThANAmAM kahyuM che ke, ''dharmo tuviSe patte - tuM nannA mukhya dharmo ceva vRtti dhamma deva / '' arthAt zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra svAmIe dharma be prakAranA kahyA che. (1) sUtradharma ane (2) cAritradharma. A be prakAranA dharmamAMthI zrutadharma athavA sUtradharmanuM savistAra varNana to A bIjA khaMDanA bIjA prakaraNamAM thaI gayuM che. have cAritradharmanuM varNana AgaLanAM prakaraNomAM karavAmAM Avaze. samyajJAnapUrvaka yoga ane kaSAyonI nivRtti thavAthI je svarUpa ramaNatA thAya te samyakcAritra kahevAya che. hiMsAdi doSono parihAra ane prANAtipAta viramaNa Adi vratanuM pAlana te paNa samyakcAritra kahevAya. 'jJAnasya naM virati|' jJAnanuM phaLa virati che. cAritra che. cAritra narakAdi cAra gatimAMthI AtmAne tArIne paMcamati mokSamAM pahoMcADe che. cAritradharmanA bhagavAne be prakAra kahyA che. (1) dezathI cAritra ane (2) sarvathI cAritra. temAM sarvathI cAritra dhAraNa karavAvALA to sAdhu munirAja hoya che. temanA AcAranuM varNana prathama khaMDanA trIjA, cothA, pAMcamA prakaraNamAM agAu thaI gayuM che. ane dezathI cAritra tenA paNa be prakAra che. (1) samyaktva ane (2) dezavirati e bannenuM kathana A bIjA khaMDanA cothA pAMcamA prakaraNamAM karI, tatpazcAt chaThThA aMtimazudhdhi prakaraNamAM manuSya janmanI tathA samakitI, dezavirati, ane sarvaviratie AyuSyane aMte kevI rIte zudhdhi karavI tenuM varNana karI A graMtha samApta karIzuM. mithyAtvano samULago nAza thavAthI ja samyaktva prApta thAya che. eTalA mATe 25 prakAranAM mithyAtvanuM vistRta varNana trIjA prakaraNamAM apAI gayuM che. have A cothA prakaraNamAM samyaktva athavA samakitanuM kathana karIe chIe. Shi Shi Shi zrI jaina tattva sAra |267 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 5.....samakita natthi carittaM samayattavihUNaM, daMsaNe u bhaiyavvaM / sammattacarittAI, jugavaM puvvaM va sammattaM // (zrI uttarAdhyayana sUtra a. 28 gA. 29) artha : je jIvone samyaktvanI prApti thaI nathI temane cAritra dharmanI prApti thatI nathI. jemane samyaktvanI prApti thaI che temanAmAM cAritradharmanI bhajanA jANavI arthAt temanAmAM cAritra hoya ane na paNa hoya. samakita cAritranI sAthe paNa rahe che ane cAritra vagara paNa rahe che. samakita vinAnA cAritrathI sakAma nirjarA thatI nathI tethI samakita vinAnI karaNIthI akAma nirjarA ane puNya thAya che. tethI samatinI prApti thatAM anya badhA AdhyAtmika guNo kramazaH prApta thatAM jAya che. nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa viNA na hunti caraNaguNA aguNissa natthi mokkho, natthi amokkhassa nivvANaM // (zrI uttarAdhyayana a. 28 gA. 30) artha : samyagdarzana vinA samyajJAnanI prApti thatI nathI. ane jJAna vinA cAritranA guNo pragaTa thatA nathI. cAritranA guNanI prAptivinA karmabaMdhathI chuTakA2o nathI ane karmono nAza thayA vinA mokSanI prApti thatI nathI arthAt samakitathI jJAnanI prApti thAya che. samati thavA pahelAM jeTaluM jJAna hoya che te mithyAjJAna kahevAya che ane samakita thatAM ja te mithyAjJAna samyajJAna banI jAya che. samyajJAna vinA ahiMsA Adi vrata ane piMDavizudhdhi Adi guNa utpanna thatA nathI. Atma-vikAsanA kramano vicAra karatAM NAze ke AtmonnatinuM mULa samakita che; samakitanI prAptino upAya ane tenuM svarUpa zrI uttarAdhyayana sUtranA 28mA adhyayanamAM nIce pramANe batAvela che : tahiyANaM tu bhAvANaM, sabbhAve uvaasaNaM / bhAveNa saddahaMttassa, sammataM taM viyAhiyaM / / 15 / / |268 (zrI uttarAdhyayana sUtra a. 28-15) samakita adhikAra Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha : yathAtathya (vAstavika) bhAvonA astitvano upadeza devo ane zudhdha bhAvathI tenA upara zradhdhA rAkhavI tenuM nAma samyaktva. je padArtha jevA svarUpe che tene tevA ja svarUpe jANe, zraddhe, prarUpe te samakita kahevAya. samakitanI prApti be prakAre thAya che. (1) nisargathI eTale svabhAvathI ane (2) adhiMgamathI eTale gurvAdikanA upadezathI, e be prakAre thAya che. nizcayamAM to anaMtAnubaMdhI catuSka ane darzanamohanIyanI traNa prakRti e sAta prakRtinA kSaya, upazama ke kSayopazama thavAthI kSAyika, upazama ke kSayopazama samakitanI prApti thAya che. tethI mati, zruta ke jAtismaraNa jJAna prApta thAya. tathA tIrthaMkaranA ke sadgurunA upadezathI jaDa cetananA bhedavijJAnane prApta karI jIvAjIva, dharmAdharma vagerenA yathAtathya tAdazya svarUpane jANIne tevuM ja zradhdhAn kare tene samakitI kahevo. 'labdhisAra' nAmaka graMthamAM mithyAtvI jIvane samakita prApta thavAnuM vidhAna nIce pramANe darzAvyuM che. saMzI, paryApta, maMdakaSAyI, bhavya, guNadoSanA vicAravALo sAkAropayogI (jJAnI), jAgRta avasthAvALo eTale guNavALo je jIva hoya te ja samyaktva prApta karI zake che. samakita prApta karavAvALAne pAMca labdhi hoya che. (1) kSayopazama labdhi (2) vizuddha labdhinuM (3) dezanAlabdhi (4) prayogalabdhi (5) karaNalabdhi. have pAMcalabdhinuM svarUpa kahe che. (1) anaMta saMsAramAM paribhramaNa karatAM koI vakhate koI AtmAne evo yoga bane ke, jJAnAvaraNIya Adi AThe karmonI sarva aprazasta (bUrI) prakRtionA anubhAga (rasa)ne samaye samaye anaMtaguNa ghaTADatAM ghaTADatAM kramazaH upa2 Ave che tyAre 'kSayopazama labdhi' prApta thAya che. (2) A kSayopazama labdhinA pratApathI azubha karmanA sodaya ghaTe che. tethI saMkliSTa pariNAmanI hAni ane vizuddha pariNAmanI vRdhdhi thavAthI jIvane zAtAvedanIyAdi zubha karma prakRtiono baMdha karavAvALA dharmAnurAgarUpa zubha pariNAmonI prApti thAya che te 'vizudhdha labdhi'. (3) A vizudhdha labdhinA prabhAvathI AcAryAdinA darzana karavAnI ane vANI zravaNanI abhilASA jAgRta thAya che ane satsamAgama karI Savya nava tattva ityAdino jJAtA bane, te 'dezanA labdhi'. zrI jaina tattva sAra |269 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) uparokta traNa labdhi pAmelo jIva samaye samaye vizuddhatAnI vRdhdhi karato AyuSya sivAyanAM sAte karmonI sthiti eka kroDAkroDa sAgarathI ochI kare, ghAtakarmano anubhAga (rasa), je parvata samAna kaThaNa hato tene kASTa tathA latA samAna rAkhe. ane aghAtI karmano anubhAga haLAhaLa viSa hato tene lIMbaDA tathA kAMjI samAna rAkhavAnI yogyatAne pAme te prayoga labdhi'. A cAra labdhi bhavya tathA abhavya bannene hoya che. (5) A prayoga labdhinA prathama samayathI mAMDIne pUrvokta eka kroDAkroDI sAgaropamamAM kaMIka ochI sthiti rAkhI hatI tene (AyuSya sivAyanAM bIjA karmonI sthitine) palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI ochI kare (digaMbara mata pramANe 700 tathA 800 sAgaropama ochI thaI jAya) tyAre pAMcamI karaNa labdhi' prApta thAya che (A labdhi bhavya jIvane ja hoya che). ahIM traNa karaNa kare che. (1) yathApravRtti karaNa (2) apUrvakaraNa (3) anivRtti karaNa (kaSAyanI maMdatAne "karaNa' kahe che.) A traNa karaNamAM anivRtti karaNano kALa to phakta aMtarmuhUrtano ja che. tenAthI asaMkhyAta guNo kALa apUrvakaraNano che ane tenAthI saMkhyAtaguNo kALa yathApravRtti karaNano che. te kALa paNa aMtarmuhUrtano ja jANavo (aMtarmuhUrtanA paNa asaMkhyAtA bheda che.) A karaNa labdhine prApta thayelA traNe kALavArtA aneka jIvonA karaNanI vizuddhatA rUpa pariNAma to asaMkhyAtA loka pramANa thAya che. te pariNAma yathApravRttikaraNanA jeTalA samaya che te pratyeka samayamAM vRdhdhi pAme che. koI vakhate nIcenAM pariNAmonI vizuddhivALAM uparanAM pariNAmonI vizuddhatAmAM maLI jAya che. tethI tene yathApravRttikaraNa kahe che. A karaNamAM 4 Avazyaka hoya che. (1) pratisamaya anaMtaguNI vizuddhatAnI vRddhi (2) pUrvokta sthitibaMdhathI anukrame ghaTato jato sthitibaMdha (3) zAtA vedanIya Adi prazasta (sArI) karma pravRtiono samaye samaye vRddhi pAmato goLa, khAMDa, sAkara ane amRta samAna coThANavaDiyo rasa, arthAt anubhAga baMdha (4) azAtAvedanIya Adi aprazasta karma prakRtiono anaMtaguNa ghaTato lImaDo, kAMjI samAna anubhAga baMdha A ja Avazyaka hoya che. 7i0 samakita adhikAra Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A yathApravRttikaraNanA aMtarmuhUrtano kALa pUrNa thayA bAda bIjuM apUrvakaraNa kare che. temAM ghaNA jIvonI apekSAe to lokathI asaMkhyAta guNI pariNAmanI dhArA hoya che, paraMtu eka jIvanI apekSAe aMtarmuhUrtanA samaya jeTalA pariNAma hoya che. samaye samaye pariNAmonI vizuddhatA vadhatI jAya che. prathama samaya karatAM bIje samaye pariNAmonI vizuddhatA asaMkhyAtaguNI adhika hoya che. ema kramazaH vRdhdhi pAmatAM pariNAmonuM apUrvapaNuM A karaNamAM hovAthI tene apUrvakaraNa kahe che. A karaNamAM pravartato AtmA mithyAtva mohane mizra mohanIyapaNe pariNamAvI pachI samyakatva mohanIyamAM pariNamAvI de che. ahIM paNa 4 Avazyaka hoya che. (1) guNazreNI (2) guNa saMkramaNa (3) sthiti khaMDa (4) anubhAga khaMDa (1) pUrve bAMdhelA ane sattAmAM rahelAM karmapudgala dravyanI udIraNA karI paMktibaMdha samaye samaye asaMkhyAta gaNI nirjarA kare te guNa zreNI. (2) samaye samaye sattAmAM rahelAM karma prakRtinAM paramANuone palaTAvI de, saMkramaNa (sajAtIya eka bheda maTI anya bhedarUpa thavuM te) kare te guNa saMkramaNa. (3) sattAmAM rahelI prakRtiomAMthI azubha prakRtionI sthiti ochI karavI te sthitikhaMDa. (4) pahelAMnI sattAmAM rahelI azubha prakRtino anubhAga ocho kare te anubhAga khaMDa. A cAra kArya apUrvakaraNamAM avazya thAya che, A pramANe samaye samaye azubha karma prakRtino anubhAga anaMtaguNo ocho thAya che. ane zubha karmaprakRtino anubhAga anaMta anaMta guNa vRdhdhi pAme che. Ama anivRttikaraNanA aMtima samayamAM 3 darzana mohanIya ane anaMtAnubaMdhI catuSTaka e sAta prakRtinAM prakRti, sthiti, anubhAga ane pradezabaMdhano udaya thavAnI yogyatA naSTa thavAthI te upazama rUpe rahe che tyAre AtmA jinapraNita tattvArthanuM zradhdhAn yathAtathya karato thako samyagdarzana prApta karI upazama samakitI banI jAya che. pAThakagaNa A kathanano jarA dIrghadraSTithI vicAra karajo ke A saMsAramAM AtmAne samaktino lAbha prApta thavo keTalo durlabha che ! zrI jaina tattva sAra 271 | Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savaiyA bhavasthiti nikaMda hoI, karmabaMdha maMda hoI prakaTe prakAza nija, AnaMdake kaMda ko! hitako darzAva hoI, vinayako baDhAva hoI, Upaje aMkara jJAna, dvitIyA ke caMda ko! sugati nivAsa hoI, mugatino nAza hoI, apane utsAha dAhA-phera karma kaMda ko! sukhabharapUra hoI, doSa duHkha dUra hoI, yA te guNavaMdaka he samyakatva suNaMda ko! arthAt jIvane jyAre samyakatva prApta thavAno avasara prApta thAya che, tyAre prathama to tenI bhavasthiti paripakava thaI hovI joIe, karmano baMdha paNa kroDAkroDa sAgaranI sthitinI aMdara rahI ane te paNa maMda rasamaya rahevo joIe. sukhamAM harSa nahi, duHkhamAM udAsa nahi, sadA AnaMdamaya mukhamudrA hoya. tenuM aMtaHkaraNa paNa sAkSIbhUta thaI jAya ke have mArI bhalAIno samaya prApta thayo che. svAbhAvika rIte ja temanAmAM vinayabhAva, karuNAbhAva jAgRta thaI jAya sarvanuM sadA kuzaLa icche, abhimAna akkaDAI rahe nahi, bIjanA caMdra samAna jemanA hRdayamAM jJAnano aMkura phUTI nIkaLe. Avo jIva koInA dabANathI nahi paraMtu potAnA utsAhathI ja karmazatruonI sanmukha Ubho rahI mohanIya karmanI mAyAjALa che temAM phasAya nahi. UlaTuM, teno nAza karavAmAM tatpara rahe, jethI saheje ja temanI durgati thatI aTake ane sadgatimAM nivAsa thAya pariNAme te sarva duHkhono aMta karI parama sukhI banI jAya che. ATalA guNonA dhAraka hoya te sakhyatva prApta karI zake che. samakitanA pAMca prakAra (1) upazama samyakatvaH jema nadImAM paDelo paththara pANInA AvAgamanathI ghasAI ghasAIne goLa banI jAya che, te pramANe saMsArarUpa nadImAM anAdikALathI paribhramaNa karato jIvarUpa paththara zArIrika, mAnasika duHkhothI tathA bhUkha, tarasa, tApa, chedana, bhedana Adi aneka kaSTo dvArA thatI akAma nirjarArUpa pANIthI ghasAIne rAgadveSa rUpa pariNAmathI utpanna thayela anaMtAnubaMdhIno coka ane traNa mohanIya e sAta karmaprakRti rU5 graMthIne rAkhathI bhArelA agninI jema upazamAve - DhAMke, paraMtu sattAmAM prakRti rahe tene upazama samakita kahe che. 272 samakita adhikAra Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA upazama samakita tathA upazama zreNI saMpanna prANInA upazama samakitanI sthiti aMtarmuhUrtanI hoya che. jema vAdaLAM dUra khasavAthI sUryanA kiraNo jhagamagATa kare che. tema AvA jIvonuM samyajJAna prakAzamAna thAya che. A samakita sarva bhavaAzrI jIvane jaghanya eka vAra utkRSTa pAMca vAra Ave che. upazama samakitanA kALamAM zaMkAdi koI doSa utpanna thato nathI. A samaktino kALa pUro thAya eTale kAM to kSayopazama samatimAM jAya. nahitara paDivAI thAya to sAsvAdanamAM jAya, pachI pahelA guNasthAne Ave. (2) sAsvAdana samyaktva : ahIM mithyAtva mohanIya ane mizra mohanIya ema be prakRtino udaya nathI ane samakita mohanIyano vizeSa udaya thAya tenI sAthe anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thAya tethI te paDivAI thAya che. dA. ta. koI manuSya UMcA minArA uparathI pRthvInuM avalokana karato hoya te vakhate cakkara AvavAthI nIce paDI jAya, minArAnI TocethI paDatAM hajI dharatIe pahoMcyo nathI. madhyamAM che te prakAra sAsvAdana samakitano jANavo. arthAt cothA guNasthAnavartI, upazama samakitarUpa minArA para caDhayo paNa 52 svabhAvarUpI pRthvInuM avalokana karatAM anaMtAnubaMdhI kaSAyodayarUpa cakkara AvavAthI paDayo. mithyAtvarUpa dharatIe pahoMcyo nathI, vacamAM che tyAM sudhI sAsvAdana. jema AmravRkSanI DALethI phaLa (kerI) paDayuM paNa dharatIe pahoMcyu nathI tyAM sudhI sAsvAdana. jIva rUpa AMbo tenI pariNAmarUpI DALa ane samakita rUpa phaLa te anaMtAnubaMdhI kaSAyarUpa vAyuthI tUTayuM mithyAtvarUpa pRthvIe pahoMcyu nathI, rastAmAM che tyAM sudhI sAsvAdana. jema koI manuSya khIrakhAMDanuM bhojana karyuM pachI tene vamana thayuM. vamana karatI vakhate thoDo svAda rahI jAya che te samAna sAsvAdana. jevI rIte ghaMTAno nAda prathama gahera gaMbhIra hoya pachI raNako rahI jAya che. gahera gaMbhIra samAna samakita ane raNako rahI gayo te samAna sAsvAdana. jema ghaMTAno raNakAra alpa samayamAM naSTa thAya che tevI rIte sAsvAdana samakita paNa utkRSTa 6 AvalikA ane 7 samaya bAda naSTa thAya che. ane te jIva mithyAtvI banI jAya che. A samaktinI prApti jaghanya ekavAra utkRSTa pAMca vAra thAya che. zrI jaina tattva sAra 2733 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) kSayopazama samyaktva : mithyAtva mohanIya ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udaya prApta karmadalikono kSaya ane anuditanA upazamathI ane samakita mohanIyanA udayathI AtmAmAM thavAvALA pariNAma vizeSane kSayopazama samakita kahevAya che. kSayopazama samakitanA ghaNA vikalpa thAya che. pUrvokta cha prakRtiomAMthI cArano kSaya kare, beno upazama kare ane je eka prakRtino sattAmAM rasa che tene vede athavA pAMcano kSaya kare. beno upazama kare ane ekane vede samakitathI samyajJAna vizeSa nirmaLa bane che. A samakita jIvane asaMkhyAta vAra Ave che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrtanI, utkRSTa 66 sAgara ane traNa kroDa pUrva adhika. A samakitamAM zaMkAdi doSa utpanna thAya che paNa tarata ja khulAso karIne doSanuM nivAraNa thAya che eTale samakita cAlu rahe che. (4) vedaka samyaktva : kSayopazama samakitathI AgaLa vadhatAM ane kSAyika samyaktva prApta thatAM pahelAM phakta eka samaya vedaka samakitanI prApti thAya che. kSayopazama samatino samakita mohanIyano chello hisso je samaye vedIne khapAvAya te samaye vedaka samakita hoya. A sAmakita jIvane eka ja vAra Ave che. kAraNa ke tene pAmelo jIva tatkSaNa ane avazya kSAyika samyaktva prApta kare che. vedaka samakitanI sthiti mAtra eka samayanI ja che. (5) kSAyika samyaktva : vedaka samakitanA bIjA samayamAM nizcaya kSAyika samyaktva prApta kare che. uparokta sAte prakRtione pANIthI bujhAvelA agninI jema sarvathA kSaya karyA pachI prApta thAya che. A samakita AvyA pachI jatuM nathI. kSAyika samakitI utkRSTa trIje bhave mokSe jAya che. noMdha :- (1) anaMtAnubaMdhIno coka ane traNe mohanIyano khulAso nIce pramANe che : anaMta kALathI jenuM baMdhana AtmAnI sAthe cAlI rahyuM che tevA krodha, mAna, mAyA ane lobhanA tIvra udayane anaMtAnubaMdhI coka kahe che. A cokaDIne dUra karyA vinA mithyAtva mohanIya, mizramohanIya ane samakita mohanIyanuM baLa maMda paDatuM nathI. arthAt teno kSaya, upazama ke kSayopazama thato nathI. |274 samakita adhikAra Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have mohanIya karmanA be prakAra che - (1) darzana mohanIya (2) cAritra mohanIya yathArtha zraddhAne darzana kahe che. te darzanane je mohita kare (vikRta kare) te darzana mohanIya ane cAritra prApta karavAmAM ke pALavAmAM jIvane mugdha banAve te cAritra mohanIya. karmanAM phaLa saghana hovAthI jIva mithyASTi thAya che. A vakhate te mithyAtvanI vargaNA kaMIka sattAmAM rahe ane kaMIka udayamAM Ave te zuddha deva, guru, ane dharmanI pIchANa thavA de nahi. tethI jIva tenAthI vimukha rahe te mithyAtva mohanIya. - mizra mohanIyanuM svarUpa mizra samatinAM jevuM jANavuM ane samakita mohanIya te kSAyika samakitanuM DhAMkaNa che. tenAthI samakita guNanI pUrNa ghAta to na thAya paNa temAM cala, mala ane agADha doSa utpanna thAya che. mithyAtvI jIvone A mohanIya hotuM nathI, paraMtu kSayopazama samakitane hoya che. tenI upasthitimAM samati malina rahe che. kemake zaMkAdi doSayukta hoya che. jema koI vRdhdha puruSanA hAthamAM lAkaDI hoya te majabUta pakaDI paNa na zake tema choDI paNa zake nahi, tevI ja rIte tene paNa bhagavatIsUtramAM kahyA pramANe cala, mala, agADha doSa utpanna thAya che. tethI pariNAmomAM vicalitatA rahe che. keTalAka bhoLA jIvo deva, guru, dharma para anurAga karavo tene samakita mohanIya kahe che. paNa A kathana barAbara nathI. kAraNa ke deva, guru, dharma upara anurAga to AThamA guNasthAna sudhI hoya ema keTalAkanuM mAnavuM che paNa A kathana apekSAvALuM samajavuM. zrI mahAvIra prabhu upara gautama svAmIno anurAga hato. tema, zrAvakonA guNamAM paNa kahyuM che ke "pamANurAgarattA mATe AvA prazasta rAgane samakita mohanIya na kahevAya. samakitI jIva laukika devagurune dharmabudhdhie ke svArtha sAdhana mATe kadApi mAnatA nathI. paraMtu lokottara deva, guru, dharmanI upAsanA svArtha sAdhavAnI budhdhie kare to samakita mohanIyarUpI maLa vadhe. AvI bhramaNA kSAyika samakitIne kadI hotI nathI. te to svakatakarmano ja badho doSa athavA guNa mAne che. (2) 7 prakRtinA kSayopazamAdi vaDe samyakatva prApti to thaI gaI hoya. paraMtu zrI jaina tattva sAra 275 | Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMbaDa saMnyAsI tathA maricinI jema veSa parivartana karyuM na hoya chatAM bhAvathI to te samakita che. paraMtu vyavahAramAM mithyAtvI veSe hovAthI tene keTalAka mithyAtva samakita kahe che. paNa kharIrIte bhAva samakita hovAthI teo samakitI ja che. (3) abhavya jIva satsaMganA prasaMgathI, paudgalika sukha tathA mAna pratiSThA prApta karavAnI abhilASAe zrAvaka tathA sAdhunA vrata Acare, veSa paNa dhAraNa kare ane vizudhdha prakAre pAlana kare. nava pUrva sudhInuM jJAna paNa prApta karI le che. paraMtu abhavyapaNAnA svabhAvane lIdhe darzana mohanIyanI prakRtinAM kSayopazamAdi thatAM nathI. tethI teo vyavahAramAM samakitI najare AvavA chatAM nizcayamAM mithyAtvI hoya che. tene paNa keTalAka mithyAtva samakita kahe che, paNa A dIpaka samakita kahevAya che. teo bhAvathI mithyAtvI hovAthI mithyAtvI ja che. (4) mithyAtva guNasthAnaka (mithyAtvane paNa guNanuM sthAnaka) gaNeluM che. saMsArasthita anaMta jIvo mithyAtva sthAnamAM ja rahelA che. teo tyAM rahyA thakA paNa akAma nirjarA dvA2A karmAMza kSaya kare che, tyAre ja upara caDe che. jaina dharmanI dravya karaNI karI 69 kroDAkroDa sAgara jeTalI karma sthiti mithyAtvamAM ja khapAvavI paDe che. AtmAne samakita abhimukha karavAno guNa A sthAnamAM ja utpanna thato hovAthI mithyAtva guNasthAnaka kahevAya che. kemake naigamanayavALA eka aMzane paNa pUrNa vastu mAne che. ane vyavahAranayavALA vyavahArane tathA rUpane mAne che. A apekSAe A guNasthAnaka kahevAya che. (5) mizraguNasthAna : mithyAtva mohanIyanA daLiyAM bhogavatAM bhogavatAM thoDAM avazeSa rahyAM te vakhate zuddha deva, zuddha guru ane zuddhadharma e traNa tattva prati dveSabhAva paNa nahi tema tenI AsthA paNa nahi. tevI ja rIte zuddhadeva, zuddhaguru, zuddhadharma prati aMtaraMgamAM anurAga paNa nahi ane tene bUrAM (ahitakara) paNa jANe nahi. kAraNa tene e bannenI samajaNa ke parIkSA karavAnI viveka buddhi pragaTI nathI. tene mizra mohanIya guNasthAna kahevuM dA. ta. zrIkhaMDamAM mIThAza ane khaTAza bannenuM mizraNa hoya che. DAmADoLa cittayukta aMtarmuhurta paryaMta rahe che. dRSTAMta : jema prAtaHkALe rAtri divasanI mizratA (saMdhyA) prakAzane vadhAratI 206 samakita adhikAra Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatI pUrNa prakAzamaya banI jAya che. te ja pramANe nikaTabhavI bhavya jIvanuM mizra guNasthAna te jIvane zuddha samakitavaMta banAvI de che. jema saMdhyAkALanI rAtridivasanI mizratA pUrNa aMdhakAramaya banI jAya che tevI ja rIte jemano mokSa dUra che tevA bhavya jIvonuM mizra guNasthAna tene punaH mithyAtvamAM ghasaDI jAya che. bIjuM daSTAMta nagara bahAra sAdhu mahApuruSanuM Agamana thayuM sAMbhaLI temane vaMdana karavAnI abhilASAe koI manuSya tyAM gayo, paNa sAdhujI to maLyA nahi eTale bAvA jogI je maLyA temane vaMdana namana karI susAdhunAM darzana jeTaluM phaLa temAM mAnI lIdhuM. A lakSaNane keTalAka mizra samakitanuM kahe che. ahIM samaktinA kharA bhAva na hovAthI mizra guNasthAnavALo samakitI kahevAya nahi. kriyA, bhAva ane rucinI apekSAe | bIjI rIte samakitanA pAMca prakAra (1) kAraka samakita : pAMcamA chaThThA ane sAtamA guNasthAnakavartI zrAvaka ane sAdhujImAM A samakita hoya che. A samakitavALA manuSyo aNuvrata tathA mahAvratanuM aticAra rahita zuddha pAlana kare che. vrata, pratyAkhyAna, tapa saMyamAdi kriyA svayaM kare che. ane upadeza Adeza dvArA anya pAse karAve che. (2) rocaka samakita H cothA guNasthAnakavartI jIva zreNika mahArAjA ane kRSNa vAsudevanI jema jinapraNita dharmanA daDha zraddhALu hoya che. tana, mana dhanathI jinazAsananI unnati kare che. cAre tIrthanA sAcA bhakta, bhaktithI ane zaktithI paNa anyane dharma pravRttimAM joDanAra hoya che, dharmavRddhi karavAmAM AnaMda mAne che, vrata pratyAkhyAna AcaravAmAM utsuka to hoya che, paraMtu apratyAkhyAnI karmodayathI eka navakArazI tapa paNa karI zakatA nathI. (3) dIpaka samakitaH jema dIpaka prakAza Ape che. paraMtu tenI nIce to aMdhakAra rahe che. tevI ja rIte keTalAka dravyajJAna saMpAdana karI satya, saraLa, rUcikara, zuddha upadezAdi prakAza dvArA anya aneka vyaktione saddharmAvalaMbI banAvI svarga tathA mokSanA adhikArI banAve che. paNa temanI nIceno arthAt potAnA hRdayano aMdhakAra nAza karI zakatA nathI. te evo ghamaMDa rAkhe che ke, ApaNe to sAdhu thayA eTale have koI prakAranuM zrI jaina tattva sAra - 277 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApa ApaNane lAgatuM nathI ane kadAca thoDuM pApa lAgI paNa jaze to upadeza dvArA thatA upakArothI te dUra thaI jaze. Ama te aMtarAtmAmAM doSano Dara na rAkhatAM vyavahAra na bagaDe tevI rIte gupta apakRtya paNa karI bese che. yadyapi te vyavahAramAM to sAdhu ke zrAvakAdi dekhAya che, tathApi mithyAtva guNasthAnathI UMce caDayA hotA nathI. temane Abhyatara bhAve zraddhA hotI nathI. (4) nizcaya samakita : samakitane AvanArI (darzana saptaka) karma prakRtione kSaya karI jemaNe AtmAmAM samyakatva guNa pragaTa karyo che. teo divya prakAzaka nijAtmane deva mAne che. sva-para bheda vijJAnanA darzaka jJAnane guru mAne che ane AtmAnA vizuddha upayogamAM ramaNatA pUrvaka vivejyukta karelI kriyA dharma mAne che. A rIte traNa tattvomAM nizcayAtmaka dRDha zraddhALu bane che. kAraNa ke: (1) abhavya jIva jJAnAdi guNonI ArAdhanA karI zakato nathI ane bhavya jIvomAMthI paNa jemano AtmA vizuddha thayo haze teo ja svabhAvathI athavA guru upadezathI AtmakalyANAbhimukha thaI zakaze; deva tattva pragaTa karavAmAM potAno AtmA upAdAna kAraNa che ane deva guru nimitta kAraNa che. upAdAna kAraNa kAryarUpe pariName che tyAre nimittakAraNa chUTI jAya che. vaLI, jeo paramAtma padane pAmyA che te AtmA ja hatA eTalA mATe nizcayamAM sAco deva AtmA ja che. (2) "vidyA gupam gu:" je jJAnayukta, jJAnAdhika hoya che te ja gurupada prApta karavAne yogya hoya che. eTalA mATe guruonA guru jJAna ja hoya che tathA prathama jJAna guNa prakaTa thavAthI mokSamArganuM svarUpa jANI zakAya che. eTalA mATe sAco guru jJAna ja che. (3) zuddhopayogapUrvaka karelI dharmakriyA ja nirjarAnA hetubhUta hoya che tathA upayoga zuddhine arthe ja badhI dharmakaraNI karAya che. eTalA mATe sAco dharma vizuddha upayogamAM ja che. Ama nizcayamAM AtmAvalaMbIne A traNe samyakatvanAM tattvo hoya che. A prakAranI jenI zraddhA hoya tevA bhAvamAM ramaNatA kare tene nizcaya samakitI jANavo. 278 samakita adhikAra Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | nizcaya samakitanAM lakSaNa (chappaya chaMda) rAga dveSa aru moha, nahIM nijamAMhI nirakhata; darzana, jJAna, cAritra, zuddha Atmarasa cakhata; paradravyAsetI bhinna, cihna caitanya pada maMDita; vedata siddha samAna, zuddha nija rUpa akhaMDita; sukha anaMta jisa pada vasata, so nizcaya samyak mahata; bhae vicakSaNa bhAvikajana, zrI niNaMda isa vidhi kahata. artha : je jIvane nizcaya samakitanI prApti thAya che te jIva potAnA AtmAmAM rAga, dveSa ane mohane dekhato ja nathI. e traNe doSo tenA maMda paDI jAya che. eTale te doSone utpanna thavA deto nathI. paraMtu jJAna, darzana ane cAritra rUpa AtmaguNono je parama rasa che tenuM AsvAdana kare che. jaDa cetanano bheda samajIne parabhAva rUpa pudgala pariNatithI AtmAne aLago karI AtmabhAvamAM ramaNatA kare che. zuddha ane akhaMDa Atmajyotine pragaTa karI dehamAM rahelo chatAM dehAtIta - siddha samAna sukhano anubhava kare che. A pramANe A nizcaya samyakatva anaMta sukhanuM sthAna evI je sidhdhagati che tene prApta karAvanAra che. evuM zrI jinendra bhagavAnanuM pharamAna che. jyAre AtmA potAnA jJAna, darzana, cAritranA anubhavamAM lIna hoya, jJAnathI potAnA ja AtmAne jue ane cAritrathI potAnA ja AtmAne anubhave, temAM lIna thAya ane Atmika sukha, samatA rasano anubhava kare tyAre te nizcaya samakitamAM hoya. (5) vyavahAra samakita : anaMta catuSTaya, aSTa prAtihArya Adi guNa sahita evA arihaMta prabhune deva karI mAne, chatrIsa tathA 27 guNayukta nirmathane guru karI mAne ane kevaLInA prarUpelA dharmane dharma karI mAne che. zrI jaina tattva sAra 279. | Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra samakitanAM lakSaNa (chappaya chaMda) chahoM doSa dravya nava tattva, bheda jAko saba jAne; aThArA rahita, devA tAko pramANe; saMyama sahita susAdhu, hoya nigraMthanirAgI; mata avirodha graMtha, sAhi mAne para tyAgI; kevala bhASita dharmadhara, guNasthAna bujhe parama bhaIyA nihAra vivahAra yaha, samyak lakSaNa jina dharama artha : jemane dharmAstikAya Adi cha dravya ane jIvAdi nava tattvanuM jJAna, dravya, guNa, paryAyanA bhAva sahita yathArtha hoya, je aDhAra doSarahita arihaMtane deva karI mAne, zuddha saMyamadhArI nigraMtha sAdhune guru karI mAne, jinezvarabhASita dharmathI je avirodhI hoya tene dharmazAstra karI mAne, kevaLajJAnIno pharamAvelo (dayAmaya) dharma tene dharma karI mAne, ane je 14 guNasthAnakanA marmano rUDe prakAre jANakAra hoya tene vyavahAra samakitI jANavo. vyavahAra samakitanA 67 bola 4 zraddhAna, 3 liMga, 10 vinaya, 3 zuddhatA, 5 lakSaNa, 5 dUSaNa, 5 bhUSaNa, 8 prabhAvanA, 6 yatanA, 6 AgAra, sthAnaka ane 6 bhAvanA. e sarva maLI 67 bola thayA. tenuM varNana : gAthA: pahele bole paramattha saMthavo vA, suThThi paramattha sevaNA vAvi / vAvanna kudaMsaNa vajjaNA, sammattassa saddahaNA / / 280 - ja (1) paramatya saMthavo : AtmAno parama utkRSTa artha je mokSa prApti ane te sAdhavAnA je jJAnAdi ratnatrayIrUpa upAya te ja paramArtha kahevAya che. mokSa prAptinA upAyarUpa nija jJAna, darzana cAritrathI potAnA AtmAno anubhava karavo. te parama arthano paricaya che. te nava tattva ane cha dravyanuM jJAna thayA pachI Ave. 4 zraddhA samakita adhikAra Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) sudiDha paramatya sevaNA : jemaNe sudRSTie samyak dRSTie paramArthane jANyA che evA ratnatrayInA ArAdhakanI sevA bhakti karavI, saMga karavo. jema rAjAnI sevA karanAra rAriddhinAM bhoktA bane che. tema tattvajJa paramArthajJa ane sudRSTivaMtanA upAsaka hoya te paNa paramArthajJa ane sudRSTivaMta arthAt samikatI bane. caMdananI AsapAsa bAvaLanA jhADa paNa sugaMdhita banI jAya che. tevI rIte haMmezA satno saMga karavo. (3) vAvasa vajjaNA : vyApanna eTale jeNe samakita vamI nAkhyuM che. evo bhraSTono saMga varjhavo. koI doSita potAnA doSa chupAvavA mATe bIjA para doSano kaLaza DhoLe che bhoLA jIvone bhramamAM nAkhI durguNomAM paNa sadguNonI bhrAnti karAve che. mATe je bhraSTa hoya, durguNI hoya eno kyAre paNa saMga na karavo. (4) kudaMsaNa vajjaNA H kudeva, kuguru, kudharma ane duHzAsana mAnavAvALA jinapraNita kathanathI viparIta kriyA karavAvALA evA kadAgrahI mithyAtvInI saMgati na karavI. anaMtakALa mithyAtvamAM rahyA che. gADha saMskAra hovAthI mithyAtvanI vAtonI zIghra asara thAya che. cha e kAyanA jIvonI hiMsA kare. chatAM ahiMsAnA nAme dharma manAve. mithyA ADaMbara hoya, hiMsA karI AnaMda manAve ane cIkaNAkarma bAMdhe che. anya sthAne kRtaM pApaM, dharmasthAne vimucyate / dharma sthAne kRtaM pApaM, vajralepo bhaviSyati // artha : bIjA sthAnamAM karelA pAponI nivRtti mATe dharmasthAnamAM jaI dharma kriyA dvArA dUra karI zakAya che, paraMtu dharmasthAnamAM je pApo thAya che te to vajralepa jevA thaI jAya che. AvA manuSyono haMmezA tyAga karavo. bIje bole - liMga 3 liMga eTale cihna. jema dhUmranA cihnathI agninuM anumAna thAya che tema nimnokta traNa cihnathI samakitanI pichANa thAya che. (1) samakitI jIva jinavANInuM zravaNa karatAM tanmaya banI jAya che. e rasa mITho lAge che. saMsAranA badhA ja rasa phikkA ane kaDavA lAge che. zrI jaina tattva sAra 201 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) jinavANI zravaNa karavAnA pyAsI samakitI jIvane zAstra zravaNa karavAnA avasare puSkaLa Adara hoya che. dharmopadezakonA vacanone te premapUrvaka 'tahatti' vacanothI vadhAvato thako Adara pUrvaka grahaNa kare che, AnaMdano anubhava kare che. (3) samakitI jIva jinavANIne harSa ullAsa pUrvaka grahaNa kare che. tene jarA paNa kaMTALo Avato nathI. tenuM vAraMvAra smaraNa, manana ane nididhyAsana karIne tene AtmAmAM cirasthAyI banAve che. trIje bole - 10 prakArano vinaya dharmanuM mULa vinaya che eka vinaya guNanuM jyAM astitva hoya tyAM anya aneka sadgaNo kramazaH AkarSAIne Ave che. samakita hoya tyAM vinaya namratAno guNa svAbhAvika rIte ja hoya che. paramArthika buddhithI guNavRddha vyaktiono vinaya karavAmAM Ave te ja sAco vinaya che. ane tevA vinaya vaDe ja AdhyAtmika vikAsa thaI zake che. AvA vinaya 10 prakAranA kahyA che. (1) arihaMtano, (2) siddhano, (3) AcAryano, (4) upAdhyAyano, (5) sthavirano (jJAnavRddha, guNavRddha, vayovRddha), (6) tapasvIno, (7) samAna sAdhuno, (8) gaNa saMpradAyano, (9) caturvidha saMghano, (10) zuddha kriyAvaMtano vinaya. - cothe bole - zuddhatA 3 jema kAdavamAM kharaDAyeluM vastra, kAdava vaDe dhovAthI zuddha thatu nathI paraMtu vadhu bagaDe che. tevI rIte AraMbha samAraMbhanA kRtyo karI jeo AtmAne vizuddha karavA icche che paNa te AtmA vadhu malIna bane che. jo niravadya nirAraMbhI kriyA kare to ja pavitra banI zake che. AraMbhanA kAryamAM rakta deva, guru dharmano tyAga kare che. kAraNake jenI sAthe rahIe tenA jevA thaIe. samakitI jIva nirAraMbhI deva, guru, dharmane manathI bhalA jANe, vacanathI temanA guNagAna kare che ane kAyAthI temane ja namaskAra kare che. AthI temanA AcAra, uccAra ane vicAra e traNe yoganA vyApAro vizuddha rahe che. 282 samakita adhikAra Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) manathI kaSAyo dUra karavA (2) vacanathI satya vacana (3) kAyAthI jatanAthI pravartana e paNa traNa zuddhi che. bhavanti namrAstaravaH phalaudagamai, navAmbUbhirbhUmi vIlambitA ghanAH / anudvatAH satpuruSAH samRddhibhiH vinamratohyeva paropakAriNAm // artha : phaLa AvavAthI vRkSo name che, jaLa bharavAthI megha pRthvI para jhUke che; te ja pramANe samRddhi prApta thatAM sapuruSo uddhata na thatAM vizeSa namra bane che. namratA e ja paropakArI janonuM bhUSaNa che. pAMcame bole - dUSaNa 5 | vAta, pitta ane kaphanA prakopathI kevI rIte zarIra rogI ane nirbaLa banI jAya che, tevI ja rIte jaNAvelAM pAMca dUSaNo vaDe samyakatva dUSita thatAM AdhyAtmika baLa kSINa thAya che. A pAMca dUSaNonA nAma (1) zaMkA (2) kaMkhA (3) vitigicchA (4) parapAsaMDa prazaMsA ane (5) parasAsaMDa saMthavo. (1) zaMkA : zrI jina vacanamAM saMdeha rAkhavo te. jemake asaMkhyAtA jIva kahyA ane asaMkhyAtA samudranA badhA pANInA maLIne paNa asaMkhyAtA jIva kahyA, to A kathana satya kema manAya? Ama kahenAra ke mAnanAre samajavuM joIe ke, be ne paNa saMkhyA kahevAya ane sAhasa, lAkha, kroDa yAvat parArdhane paNa saMkhyA kahevAya, paraMtu be mAM ane parArdhamAM keTalo badho taphAvata che? AvI ja rIte, eka TIpAnA ane asaMkhya samudranA pANInA jIvo banne asaMkhyAtA temAM taphAvata jANavo asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bheda che. (2) AvI ja rIte keTalAMka zaMkA kare che ke eka TIpA pANImAM te vaLI asaMkhyAtA jIvo zakatA haze? temaNe vicAravuM joIe ke, jevI rIte koI manuSya kroDa auSadhikAono arka kADhI tela banAvyuM hoya to te telanA eka TIpAmAM kroDa auSadhIono samAveza thayo ke nahi? je manuSyakRta padArthomAM paNa A prakAre samAveza thaI zake che to kudaratI padArtha eka buMda pANImAM asaMkhya jIva hoya temAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM nathI. asaMkhyAtA to zuM paNa anaMtA jIvAna samAveza aMgUla nA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA vALA sAdhAraNa vanaspatinA eka zarIramAM thaI zake che. zrI jaina tattva sAra 283 | Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNI buddhi ati alpa che. te anaMta jJAnInAM kahetAM tattvone samajI na zake, teve prasaMge zraddhA rAkhavI, paNa saMzaya na vedavo. 'saMjANu sammatta nAmaS / ' e AcArAMga sUtranA kathanAnusAra zaMkAthI samakitano nAza thAya che. AvuM jANI samakitI jIva hoya te mithyAtvIonA kutarko, kuhetuothI bhramamAM paDI jinavacana para kadI paNa zaMkA rAkhato nathI ane jo koI vAta na samajAya to potAnI alpajJatAno ja doSa jue che, ane nirgaMtha pravacanane parama satya ane parama hitakara samajI tenA para pUrNa pratIti ANe che. arihaMta deva sarvajJa temaja vItarAga hovAthI bhUla kare ja nahi temaja asatya bole nahIM ema jANI samakitI e jina vacana para zaMkA karavI nahi. (2) kaMkhA (kAMkSA) : mithyAtva darzananI cAhanA - ahitakara matano abhilASI zrI jinezvara praNita vinayamULa, dayAmaya, satyamaya dharma ke jo DhoMga dhatUrA vinAno satyadharma che, A dharma pALanAra paikI koI anya matAvalaMbIomAM thatAM mithyA ADaMbaro, jUThA camatkAra AdithI vyAmoha pAmI te mata aMgIkAra karavAnI abhilASA kare te kAMkSA dUSaNa. A duSaNano parityAga karavo. DhoMga, dhatUrA bAhyADaMbara kadI paNa AtmakalyANa sAdhI zakatA nathI. vamelA ke koI mithyAtvInuM eka paNa vacana grahaNa karavuM nahi temaja jaina pustakomAM sAmela karavuM nahi. samakitI to jANe che ke mokSanA mArga be nathI. sAco mokSamArga to vItarAgapraNita dayAmULa dharma ja che. te gAna, tAna, nRtya, tamAzA, snAna, zRMgAra tathA hiMsaka kriyAthI thatI anya darzanIonI dhamAlane saMsAra vardhaka jANI temAM kadI paNa vyAmoha pAmato nathI. zrI vItarAgapraNita jainadharma sivAya te bIjA koI paNa matanI kAMkSA vAMchA svapnamAM paNa karato ja nathI. (3) vitigicchA (vicikitsA) : dharma karaNInA phaLa mATe saMdeha ANavo te keTalAka jainadharmAvalaMbIo upavAsAdi tapa, sAmAyikAdi dharmakaraNI, dAnAdi dharma vagerenuM pote pAlana kare che, ane anyane pAlana karatAM jue che paraMtu A lokamAM tenAM pratyakSa phala najare nahi AvavAthI tathA dharmAtmAone duHkhI dekhIne manamAM saMdeha ANe che ke, A ATalI badhI dharmakaraNI kare che chatAM tenA phaLa kema kaMI dekhAtA nathI? to zuM dharmArthe ATaluM kaSTa uThAvIe chIe te badhu nirarthaka kAyA kalezarUpa to nahi hoya? phalANo zrAvaka ATalAM varSathI dharma kare |204 samakita adhikAra Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. chatAM hajI sudhI tene kazuM phaLa prApta thayuM nahi, to mane zuM thavAnuM hatuM? AvA AvA vicAra karavA tenuM nAma vitigicchA doSa. AvuM vicAranArAoe samajavuM joIe ke, karaNI kadApi vAMjaNI hotI nathI. sArI ke mAThI dareka karaNInAM sArAM ke mAThAM phaLa teno kALa paripakava thaye avazya maLavAnAM, rogI osaDa pIe che ke tarata ArAma thato nathI, paraMtu niyamasara keTaloka kALa tenuM samayasara sevana karato rahe ane pathya barAbara pALe to tene guNakArI nIvaDe che. to he bhavyo! vicAra karajo ke thoDA ja kALathI utpanna thayelAM rogano nAza tatkALa kema thaI zake? jeo zraddhApUrvaka dharmakaraNIrUpa auSadhanuM sevana karI, doSa tyAga rUpI pathyanuM pAlana karatAM raheze, temane tenuM phaLa sukha saMpadAnI prAptirUpa kAlAMtare avazya maLaze. AgrAdi vRkSane nitya pANI siMcatA rahIe, tenuM barAbara jatana rAkhIe to paNa phaLanI prApti to kALa paripakva thaye ja thAya che. AMbo ropIne tarata ja phaLa khAvAnI icchA to mUrkha sivAya bIjuM koNa karaze? mahA parizrame khetarane kheDI zuddha karI temAM vAveluM bIja paNa kAlAMtare ja phaLadAyI nIvaDe che. tevI ja rIte, karaNInAM phaLa paNa abAdhAkALa paripakva thayA bAda avazya prApta thAya che. uvavAI sUtranA uttarArdhamAM paNa bhagavAne karaNInA phaLa batAvyA che. jevI karaNI tevI bharaNI, jevuM kAma tevuM dAma maLe che. jinAjJAnusAra karaNI karavAthI bhavabhramaNa ghaTe che. zubhakaraNIthI puNyanI prapti thAya che. te ja pramANe azubha karaNIthI pApanI vRddhi thAya che. mATe Astika banIne vitagicchA doSathI samyakatvane dUSita na karazo. jinAjJAnuM ArAdhana karatA rahezo to parama sukhI thazo. (4) parapAsaMDa prazaMsA : para eTale jaina sivAyanA bIjA 363 pAkhaMDI matanI sAraMbhI kriyA, mithyADaMbara, ajJAnakaSTa AdinI prazaMsA mahimA samakitI kadApi kare nahi, kAraNa ke sAraMbhI kriyAnI anumodanAthI paNa pApanA bhAgIdAra thavAya che, eTaluM ja nahi paNa anya aneka dharmI jIvonA pariNAma asatya dharma tarapha DhaLe che ane A rIte te samakitano ghAtaka ane mithyAtvano poSaka bane che. mATe AvuM dUSaNa sevI AtmAne doSita karavo nahi. zrI jaina tattva sAra 285 | Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) parapAkhaMDa saMthavo (paricaya) : kevI rIte mIThAnI saMgatathI dUdha phATIne bagaDI jAya che, te dUdharUpe rahetuM nathI, tema tenuM dahIM paNa banatuM nathI. mAkhaNa paNa nIkaLatuM nathI ke chAza paNa banatI nathI, ema sarva prakAre te nirarthaka banI jAya che. evI ja rIte, pAkhaMDIonI sobatamAM rahevAthI sobata evI asara' e kahevata pramANe teo paNa samyakatvathI bhraSTa banI jAya che. AtmAnuM zodhana karI zakatA nathI. jevI rIte satI vezyAnI sobatamAM rahe to bhraSTa thaI jAya che ane parapuruSanI prazaMsAthI badanAma thAya che, tevI ja rIte chellA be aticAronA sevanathI samakitInI paNa evI ja dazA thavA pAme che. mithyAtvI sAhityano vAMcavA rUpe paNa paricaya karavo joIe nahi. cothA ane pAMcamAM aticAranI AdimAM "para" zabda lagADayo che teno jainoe dIrgha dRSTithI vicAra karI sAra grahaNa karavAno che. svamatanA anuyAyIothI matabheda hoya te paNa temanA thatAM guNonI prazaMsA karavI, paNa niMdA to karavI ja nahi. AjakAla henDabIlo ane pustako dvArA jaino paraspara niMdA ane gAlipradAna karI AnaMda mAne che te ghaNA khedano viSaya che. AvI anicchanIya pravRttiothI jaina zAsana nabaLuM paDe che. keTalAka jaino zraddhAbhraSTa thaI anyamati banI jAya che mATe matabheda hoya chatAM paNa mahAvIranA anuyAyIonI niMdA karavAnuM pApa to sevavuM ja nahi. uparokta pAMca dUSaNonuM vizeSarUpe sevana karavAthI samakitano nAza thAya che ane thoDA sevanathI samakita malina bane che. evuM jANI vivekI jano pAMce dUSaNothI potAnA AtmAne bacAvI nirmaLa rAkhe che. ' chaTuM bole - lakSaNa 5 jema prakAzanA lakSaNa vaDe sUryanI pichANa thAya che. zItaLa prakAza vaDe caMdranI pichANa thAya che tevI ja rIte nimnokta 5 lakSaNothI samakitI jIvanI pichANa thaI zake che. (1) sama upazamabhAva rAkhe zatru, mitra para ane zubhAzubha prasaMgomAM samabhAva rAkhe arthAta mitra para moharAga kare nahi ane zatrunuM bUruM ciMtave nahi. AvA prasaMgomAM samakitI evo vicAra kare che ke bhaluM, bUruM, napho, nukazAna, yaza, apayaza vagere thAya che tenuM utpAdana kAraNa meM pUrve saMcelAM 286 samakita adhikAra Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha karmo ja che vyakti nimitta mAtra che. zrI uttarAdhyayana sUtranA 20 adhyayanamAM anAthImuni zreNika rAjAne kahe che.... appA kattA vikattA ya, duhANa ya suhANa ya / apyA mittamamitaM ca, duppaTThiya. supaTThio // 37 // sukha duHkhano kartA AtmA ja che. zubhakAryathI mitra bane che azubha kAryathI zatru bane che. sadAcArane sevanAra ane durAcAramAM pravartanAra paNa AtmA ja che. jevA karma kare che evA phaLa maLe che. A prakAranI sAcI samajaNa samakitIne hovAthI teo "mittI ke sanna mUkuM, vera ma ra '' sarvajIrvothI mAre maitrI che, koInI paNa sAthe vera nathI AvI maitrI bhAvanA bhAvatAM rahI samabhAvane dhAraNa kare che, ane vicAre che ke "DIpA mApa na mobhag 0i I' karelA karma koIne paNa choDatAM nathI, padArtho, saMbaMdho anitya che. kSaNabhaMgura che mATe mAre konA para rAga dveSa karavo, AvuM vicArI samakitI jAva dareka banAvamAM samabhAvathI rahe che. (2) vera : aMtaHkaraNamAM niraMtara vairAgyabhAva rAkhe. zarIramanasA jaMto, vedanA prabhavAdabhavat / svapnendrajAla saMkalpapAdaratiH saMvega ucyate / / artha : deha saMbaMdhI rogAdi duHkha te zArIrika ane mana saMbaMdhI ciMtAdi duHkha te mAnasika. A baMne prakAranAM duHkho vaDe saMsArI jIvo duHkhI thaI rahyA che. vaLI, dhana kuTuMbAdi paugalika saMpadA che te paNa svapnavatu ke indrajALanA jevI mithyA ane nAzavaMta che. tenA saMyogathI sukhanI prApti koI paNa prakAre thatI nathI. Ama samajI samakitI jIva saMsAranA sarva saMbaMdhathI udAsIna bhAva dhAraNa kare, niraMtara vairAgyabhAvamAM ramaNa kare te saMvega kahevAya che. (3) nirveda : AraMbha parigrahathI nivRttibhAva dhAraNa kare. kAraNa ke AraMbha parigraha mahA anarthanuM mULa che; dAvAnaLanI jema kSamA, zIla saMtoSAdi guNono ghAtaka che, mitratAno nAzaka ane vairavirodhano vadhAranAra che. aneka avaguNono bhaMDAra che. AraMbha parigrahano tyAga karavAthI AtmA nijaguNa pragaTa karI zake zrI jaina tattva sAra 287 | Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. AvuM jANI samakitI jIva tana pratidina kamI karatA rahe che. temaja pAMca indriyonA bhogopabhoganI sarva sAmagrI tathA rAjariddhi prApta thavA chatAM paNa temAM lubdha thatA nathI. (4) anukaMpA : anyane duHkhI joIne ApaNuM hRdaya kaMpe, dayAbhAva pragaTe tenuM nAma anukaMpA. artha : dharmanuM utkRSTa mULa anukaMpA che, A mULa dharmAtmAnA aMtaHkaraNamAM hovAthI tene sukhAbhilASI jIvo 52 duHkha paDeluM dekhIne anukaMpA Upaje che ane du:khathI piDAtAM te bicArAM prANIone yathAzakti sukhocAra karI sukhI banAve che. zrI tIrthaMkara prabhu paNa sarva jIvo samajI zake te prakAranA vacanAtizaya dvArA dezanA pharamAve che. satvaM sarvatra vittasya dayArdratvaM dayAvataH / dharmasya parama mUlamanukampA pravakSyate // sAdhu mahApuruSo paNa kSudhA, tRSA, zIta, tApa, mArgAtikramaNano parizrama ityAdi pariSaho sahIne paNa grAmAnugrAma vihAra karI upadeza ApatA rahe che. teno paNa mukhya hetu jagatanA jIvone zArIrika, mAnasika duHkhothI chUTavAno upAya batAvavAno ja hoya che. e paNa anukaMpA ja che. zrAvako paNa bhUkhyAne anna ane tarasyAne pANI vagere ApI duHkhIyAne duHkhamukta kare che te paNa anukaMpA che. sUyagaDAMgasUtramAM paNa 'vALALa tenuM samayayALa / ' sarva dAnamAM zreSTha abhayadAna che. kAraNa ke 'sanne nIvAvi kRtti nivivuM na maniOM / ' eTale ke badhA ja jIvo jIvavAne icche che maravAne koI icchatAM nathI.'Atmavat sarva bhUtAni ya: patti saH pazyati / ' samyagdaSTi to potAnA prANa jevA ja sarvanA prANane priya samaje che. samyagdaSTi jIvonA hRdayamAM anukaMpAnuM jharaNuM vahetuM rahe che e samakitInuM lakSaNa che. (5) AsthA : zrI jinezvarabhASita dharma ane dharmazAstra para dRDha pratIti rAkhe. kahevata che ke, 'AsatA sukha sAsatA' arthAt AstAzrI zAzvatA sukhanI prApti thAya che. maMtra, yaMtra, jaDIbuTTI, auSadha, vyApAra ane dharma Adi dareka viSayamAM samakita adhikAra |288 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvAsa (AsthA) hoya tene phaLa prApti thAya che. bhUtakALa tarapha najara karIzuM to annakajI, kAmadeva, maMDUkajI, zreNika mahArAjA ane kRSNa vAsudeva AdisamyagdaSTi zrAvako keTalI badhI daDha zraddhAnA dhAraka hatA ! arahatraka, kAmadeva, zreNika ane kRSNajInuM caritra ghamAM jainabaMdhuo jANatAM hoya che. paraMtu maMDUka zrAvaka viSe ghaNAM ajJAna hoya che. tethI ahIM TUMkamAM temano paricaya ApIe chIe. zrI bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke, rAjagRhI nagarInA guNazIla cetyamAM mahAvIra prabhue paMcAstikAya viSe vyAkhyAna pharamAvyuM, tenI samaja kAlikAdi anya tIrthione na paDavAthI teo samavasaraNanI bahAra nIkaLI upahAsa karavA lAgyA. eTalAmAM maMDUka zrAvaka prabhu darzanArthe jatAM hatAM tene joI bolyA ke tArA guru mahAvIra to gappA mAre che. Aje vyAkhyAnamAM kahyuM ke dharmAstikAya calana sahAya che vagere; paNa ame to jarA paNa joI zakatA nathI. maMDUkajI vizeSajJa to nahotA; paNa utpAtikI buddhithI tarata javAba Apyo ke, o vRkSamA pAMdaDAM koNa halAve che? temaNe kahyuM ke pavana" maMDUkajI bolyA pavanane tame joI zako cho? teo kahe, "nA', to pachI pavananuM nAma zA mATe lo cho? tyAre teo kahe - pAMdaDA hAlatAM joIne. tyAre maMDUkajI bolyA jema vAyu sUkSma che tema dharmAstikAya paNa sUkSma che. ane jema vAyu pAMdaDA halAvavAmAM sahAyaka che tema dharmAstikAya paNa calana zaktimAM sahAyaka che. ityAdi pratyuttarathI pratipakSane nirUttara banAvI teo samavasaraNamAM AvyA. bhagavAne cAre tIrtha sanmukha temanI prazaMsA karI. annaka vagere zrAvako maraNAMta upasargathI ke devatAnA DagAvavAthI teo kiMcit paNa calAyamAna thayA na hatA. eTaluM ja nahi paNa temanI dharmadaDhatA joIne upasarga denArA paNa mithyAtvano tyAga karI samakitI banI gayA hatA. AvI daDha zraddhAthI ja teo ekAvatArI thayA athavA tIrthaMkara nAmakarma upArjana karI zakyA. mATe dharmamAM daDha zraddhA rAkhavI. keTalAka anya matAvalaMbIo jaina dharmane arvAcIna batAve che. ane potapotAnA dharmane prAcIna batAvI jainone zraddhA bhraSTa banAve che. paraMtu temaNe jANavuM joIe ke veda, purANa tathA anya aneka graMthothI jaina dharma badhA dharmathI prAcIna che. anAdi che evuM siddha thAya che. AvA aneka pramANa che. temAMthI thoDAMka nIce ApIe chIe. zrI jaina tattva sAra Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) OM namo'rhanto RSabho vA OM RSabhaM pavitram / (yajurveda adhyAya 25. maMtra 19) (2) ajha ratno pratiSThitAna, caturviti tIrthaRUTY RSabhAdi vardhamAnAntAnAM, siddhAnAM zaraNaM prapadyate / / (RgvadamAM A maMtra che.) artha : RSabhadevathI vardhamAnaparyata je covIsa tIrthakaro traNa lokamAM pratiSThita che temanuM mane zaraNa ho. (3) OM rakSa rakSa ariSTanemi svAhA / vAmadeva zAntayarthamupavidhIyate so'smAkaM ariSTanemi svAhA / (yajurveda a. 25) (4) % svata: rapho vRddhazravA; svastinaH pUSA vizvA: svastinastAyo ariSTanemiH svastino brahaspatirdadhAtu // (Rgvada aSTaka 1, adhyAya-6) ukta baMne maMtromAM bAvIsamAM tIrthaMkara zrI ariSTanemi bhagavAnanuM nAma che. A pramANe vedomAM jaina tIrthakaronAM nAma che. AthI sAbita thAya che ke vedonI racanA thaI te pahelAM paNa jaina dharma vidyamAna hato. have purANanA dAkhalA laIe. (5) visArI nino ni: yu9i rvimanAvo. RSiNAmAzramAdeva, muktimArgasya kAraNam / / (prabhAsapurANa) arthAt : raivatagiri upara neminAtha, vimalAcala upara RSabhadeva : emaNe RSionA AzramathI muktimArga calAvyo. (6) nAhaM rAmo na me vAMchA bhAveSu cana me manaH / zAntimAsthAtu micchAmi, cAtmanyeva jino yathA // artha : yogavAsiSThamAM vaziSTha RSi zrI rAmacaMdrajIe kahyuM che ke, huM | 290 samakita adhikAra Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma nathI. mArI kAI kAryamAM icchA paNa nathI. huM to jinadevanI peThe AtmazAMti prApta karavA icchuM chuM. (7) daza mojitai vibhi patkala jAyate ta:| munimarhantabhakatasya tatphalaM jAyate kalau // (nagara purANa) artha : satyugamAM 10 brAhmaNAMne bhojana devAmAM jeTaluM phaLa thatuM hatuM, teTaluM ja kaliyugamAM advaitanA bhakta munine bhojana ApavAthI thAya che. (8) jainA ekasminneva vastuni ubhaye nirupayanti (prabhAsa purANa) artha : jaino phakta eka jIvamAM jakartRtva bhokatRtvanuM nirUpaNa kare che (2) TarkzanavarlDa vIrALAM, muramura nama: / nItitritaya kartA yo, yugAdau prathamo jinaH // (manusmRti) artha : vIra puruSone mArga batAvanAra, deva ane daityothI namaskAra pAmelA yuganI AdimAM traNa prakAranI nItinA sthApanakartA evA prathama jina thayA. (10) eko rAgiSu rAjate priyatamA dehArdhadhArI haro / nIrAgeSu jino vimukta, lalanA saMgo na yasmAtparaH // artha : rAgIomAM to eka zaMkara zobhe che ke jemaNe potAnA ardhAMganAmAM patnIne rAkhyAM che ane nirAgIomAM jemaNe lalanAno tyAga karyo che evA jina (vItarAga) zreSTha che. (11) nAbhistu mahAdyuti / nanayeputra, marudevyAM RSabhaM kSatriya jyeSThaM, sarva kSatriya jyeSThaM, sarva kSatrisya pUrvajaM // . (brahma purANa) artha : nAbhi rAjA ane marudevInA Atmaja mahAkAMtivAna zrI RSabhadevajI sarva kSatriyomAM jyeSTha ane kSatriyomAM pUrvaja che. zrI jaina tattva sAra 201 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) prathamaM RRSamo tevo, nainadharma pravartana: rA ekAdaza: sahasrANi ziSyANAM dharito muniH / jainadharmasya vistAraM karoti jagatitale // 22 // (zrI mAlapurANa) artha : prathama zrI RSabhadevajIe 11000 ziSyo sahita jainadharmanAM jagatamAM pracAra karyo. (13) haste pAtraM dadhAnAzca tuNDe vastrasyadhArakAH / malinAnyeva vAsAMsi dhArayantyalpa bhASiNaM // 25 // (ziva purANa) zivapurANa 5000 varSa pahelAM thaI gayelA vedavyAsajIe racyAnuM temanAM zAstromAM kathana che, eTale 5000 varSa pahelAM jaina sAdhuo mukhe muhapattI dhAraNa karatA hatA arthAt bAMdhatA hatA. artha : hAthamAM pAtra ane mukhe vastra dhAraNa karanAra, malina vastro paheranAra ane thoDuM bolanAra jainamuni hoya che. uparokta purANonAM pramANothI paNa siddha thAya che ke jaina dharmanA (A yuganA) Adi pravartaka zrI RSabhadeva bhagavAna hatA. keTalAka kahe che ke, jainadharma gotamaRSie pravartAvyo che. temanuM A kathana pramANa siddha nathI. gotamaRSie to covIsamAM tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA lIdhI hatI. : zrIpAla purANanAM 73mAM adhyAyamAM kahyuM che ke (14) gautamo'pi tato rAjan ! gato kAzmIrake tataH / mahAvIra dIkSayAca dhatte jaina tvamipsitam // 22 // artha : vasiSTha RSi mAMghAtAne kahe che ke, he rAjana! gautama kAzmIradezamAM gayA ane mahAvIra pAse dIkSA laIne icchitArthanI siddhi karI. (5) disahasrA tA rAjJan, adA: niyuno yA / tadA jAto mahAvIro, deze kAzmIra ke nRpaH // 3 // 202 samakita adhikAra Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautamapi tadA tatra dhArituM jainadharmakam / zrIyAvAkyena saMtuSTho, jagAma zrIniketanAm // 4 // (zrI mAla purANa adhyAya-74) artha : he rAjan! jyAre kaLiyuganA be hajAra varSa gayAM tyAre kAzmIra deze mahAvIra utpanna thayA. te vakhate lakSmInA kahevAthI temanI pAse gautama dIkSA levA gayA. (26) mo mo svAmimamahAvIra, DhIkSAM venni mana pramo / jainadharma saMgRhItu mAgata svata sannidhau ||6 // artha : gautama bolyAke, he mahAvIra prabho! mane dIkSA Apo. huM ApanI pAse jainadharma dhAraNa karavA Avyo chuM. A badhA pramANothI sAbita thAya che ke, jainadharma gautama RSithI pahelAMno che. have keTalAka kahe che ke jaina dharma bauddha dharmamAMthI nIkaLyo che. paraMtu A kathana paNa satya nathI. kemake (1) zrI mahAvIra svAmIno janma 'kSatriyakuMDa' nagaramAM thayo che. ane buddha (zAkayasiMha) no janma 'kapilavastu' nagaramAM thayo che. (2) mahAvIra svAmInA mAtApitA mahAvIra svAmI 28 varSanA thayA tyAre mRtyu pAmyAM ane buddhanAM mAtA buddhano janma thatAM ja mRtyu pAmyAM che. (3) zrI mahAvIra svAmIe potAnA moTA bhAInI AjJAthI dIkSA lIdhI che. (4) mahAvIra svAmIe 12 || varSa ane 15 divasa tapazcaryA karI che. (5) mahAvIre tapazcaryAne dharmanuM mukhya aMga muktinuM kAraNa batAvela che. ane buddhe tapazcaryAnA samayane phokaTa kahyA che. (6) mahAvIra pAvApurImAM nirvANa pAmyA ane buddhano dehotsarga kuMDikuMDamAM thayo. AthI e siddha thAya che ke, mahAvIra ane buddha e baMnne bhinna vyaktio hatA. temaja mahAvIre pravartAvela jainadharma ane buddhe pravartAvela bauddha dharmanA siddhAMtomAM paNa taphAvata che. jaina dharme hiMsAnA kAraNabhUta mAMsabhakSaNanI sApha manA karI che ane buddhe gRhasthoe taiyAra kareluM mAMsa potAnA sAdhu grahaNa kare te pravRttine nirdoSa batAvI che. jaina mata syAdvAda che. bauddhamata kSaNikavAda che. zrI jaina tattva sAra |293 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma e bauddha matanI zAkhA nathI e vAta have siddha thaI cukI che. pAzcAtya vidvAnonI e bhramaNA have dUra thaI che. kAraNa ke khuda baMddhanA dharmazAstromAMthI ja enI puSTinAM aneka pramANo maLI Ave che. jevA ke - (1) mahAvIra" nA chaThThA adhyayanamAM lakhyuM che ke mahAvIranA siha nAmanA zrAvake buddhadevanI mulAkAta lIdhI hatI. (2) "majhimanikAya' mAM lakhyuM che ke, mahAvIranA upAlI nAmanA zrAvake buddhadevanI sAthe zAstrArtha karyo hato. AvAM ghaNAM pramANathI sAbita thAya che ke bauddha dharmathI jaina dharma prAcIna ane svataMtra che. vedamAM paNa tIrthakaronI stuti hovAthI jainadharma vedothI paNa prAcIna che. pahelAM tIrthaMkara zrI RSabhadeva bhagavAna thaI gayAne asaMkhya varSo vItyAM che ane RSabhadevanI pahelAM paNa jainadharma nahoto ema nathI. bhUtakALamAM anaMta covIsIo thaI gaI che. vaLI, mahAvidehamAM sadAkALa jainadharma pravartamAna hoya che. eTalA mATe jainadharma sanAtana ane satya che evI daDha AsthA rAkhI koInA caLAvyA kadI paNa calAyamAna thavuM nahi. samakitamAM dRDha raheze te ja AtmAnuM parama kalyANa karI paramAnaMda prApta karI zakaze. hAlamAM jaina ane vizeSataH sAmArgI jainomAM ghaNe aMze zraddhAnI nyUnatA najara AvI rahI che. chANamAM khoDelo khIlo jema namAve tema namI jAya ane narmadA nadIno golaka pASANa jema doDAve tema daDI jAya, evI sthiti keTalAka bhAIonI gharmazraddhA viSaye thaI gaI che. ane tethI ja A mahAna prabhAvaka parama kalyANakArI jainadharmanA pAlaka ane icchita phaladAtA navakAramaMtranuM smaraNa karanArA hovA chatAM paNa dina pratidina dhanamAM, janasaMkhyAmAM, sukhamAM ane dharmamAM avanatine prApta thatA rahe che ane ghaNo bhAga duHkhI dekhAya che e joI sakhedAzcarya thAya che. temAMnA keTalAMka zrImaMto thoDA ke ghaNAM kALane mATe sukha sAmagrIno parityAga kare che ane vyAvahArika karaNI jevI ke, cAre skaMdha dhAraNa karI levA, duSkara vratAcaraNa, duSkara tapazcaryA, sAmAyika , pauSadhavrata Adi kare che. paraMtu dRDha zraddhAnI anupasthitimAM teo karelI karaNInuM yathAtathya phaLa prApta karI zakatA nathI kAraNa ke teomAMnA ghaNAM te sajJAnanA abhAvathI yaza ane mAnapUjAnA bhUkhyA banI karaNI kare che. teo karoDono mAla koDI badale khoI | 294 samakita adhikAra Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bese che. mATe he bhavyo ! deha, dhana, yaza ane sukhAdinI prApti tA anaMtIvAra thaI gaI che. tenAthI jIvanI kazI garaja sarI nahIM paraMtu "advI parama TurnAhA !' eka zraddhA ja parama durlabha che. karaNI karavAmAM to mahAparizrama veThavo paDe che, te to karI lo cho paNa vagara parizrama prApta thaI zake evI zraddhA rAkhavAmAM zithila banI jAo che, e ghaNA khedanI vAta che. mATe ceto ane sadabhAgyodayathI prApta thayelA satyadharma para nizcala zraddhAvAnuM rahI dhana, strI, putra, vizAdinI spRhA choDo. zraddhApUrvaka yathAzakti karaNI karI tenuM mahAna phaLa mokSane najIka lAvanAruM phaLa prApta karavA ughukta bano. uparokta (1) zama (2) saMvega (3) nirveda (4) anukaMpA ane (5) AsthA A pAMca lakSaNa jenAmAM hoya tene samakitI jANavo. A lakSaNothI pote potAnI AtyaMtara bhAve parIkSA karI zake che ke mane samakita thayuM che ke nahi. sAtame bole bhaSaNa - pAMca AbhUSaNothI jema manuSyo zobhe che tema nIce darzAvelA pAMca prakAranA guNarUpa bhUSaNothI samakitI zobhe che. (1) dharmamAM kuzaLa hoya : dharmamAM kuzaLatA 32 sUtranA jJAnathI Ave che. kuzaLatA pUrvaka karAyeluM dareka kArya sAruM hoya che. DAhyo mANasa koIpaNa pravRtti hAtha dharatA pahelAM te saMbaMdhInuM Avazyaka jJAna prApta karI le che ane mArgamAM AvatI muzkelIono dhIrajathI sAmano karI tene pAra pahoMcADe che. koI DagAvyo Dagato nathI. tevI ja rIte, samakitI paNa dharmakAryane tathArUpa tathA yathArtha phaladAyI banAvavAne mATe prathama to gItArtha guru AdinI pAsethI tadviSayaka jJAna prApta karI dharmakAryamAM kuzaLa bane che ane pachI te jJAnanA prabhAvathI jJAna, darzana, cAritra rUpa dharmane pradIpta karavA mATe aneka navI yuktionI yojanA kare che. upadezamAM, vratamAM, tapAdimAM kauzalya (caturAI) batAvI anya aneka zrI jaina tattva sAra 25 | Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavya AtmAonAM mana te tarapha AkarSe che ane pAkhaMDIonA kutarkavAdanA chalathI calita na thatAM utpAtikI buddhithI temanAM kutarkonuM khaMDana karI nyAyayukta satya pakSanuM sthApana kare che. (2) tIrthasevA kare : dustara saMsAra sAgaranA tIre eTale kinAre raheluM je mokSasthAne tene prApta karavAnA adhikArI je sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e cAra tIrtha che, temane dharmArAdhananA kAryamAM sahAyatA ApavI, sevAbhakti karavI e samakitInuM bhUSaNa che. jevI rIte rAjAnI sevA karatAM rAjyasukhonI prApti thAya che. tevI rIte caturvidha saMghatIrthanI sevA paNa muktidAyaka nIvaDe che. tIrtha sevakonuM kartavya che ke sAdhu sAdhvInA ananyabhAve bhakti kare, guNagrAma kare, yathocitta nirdoSa sthAnaka, AhAra, pANI, vastra, pAtra, auSadhopacAra Adi je joIe te svaMya Ape. anya pAsethI apAve. vyAkhyAna zravaNa karI hRdayamAM dhAre, yathAzakti vrata niyama svayaM kare, anya pAse karAve. tana, mana, dhanathI yathocitta dharmonnati svayaM kare ane anya pAse karAve. cothA ArAmAM sAdhuo gAma bahAra UtaratA hatAM, tyAM paNa loko dharmalAbha levA jatA hatA, sarvasvanuM balidAna karI dharmonnati karatAM hatA, paraMtu AjanA jamAnAmAM keTalAka bhArekarmI jIvo evA che ke, gharanI najIkamAM UtarelA sAdhunAM darzana ke vANI zravaNano lAbha paNa laI zakatA nathI. kahyuM che ke - "puNyahIna pAme nahIM bhalI vastuno joga; drAkSa pAkI tyAM thayo kAga kaMThamAM roga" arthAt jyAre drAkSa pAke che tyAre kAgaDAne kaMThamALano roga thAya che tethI te drAkSa khAI zakto nathI, paNa lIMboLIo pAke tyAre te nIrogI thaI jAya che. tevI rIte he bhAIo! dhana saMpadAdino yoga to anaMta vAra maLI gayo che ane pharI paNa maLaze, paraMtu munidarzanano yoga maLavo mahAmuzkela che. suMdaradAsajIe satya ja kahyuM che ke - 296 samakita adhikAra Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAta mile,suta bhAta mile, puni tAta mile, manavaMcchita pAI / rAja mile gajabAji mile, sukha sAja mile yuvati sukhadAi // ihaloka mile, paraloka mile, saba thoka mile svarga sidhAI / "sura" sava pati sAna mitre, vana sAdhu samAma turtama mArU che AvuM jANI sadbhAgyanA udayathI sAdhu - sAdhvIjIno suyoga maLI jAya to temanI sevAthI samakitI jIva kadApi vaMcita raheto nathI. A ja pramANe, svadharmI zrAvaka zrAvikAonI sevA bhaktimAM paNa lAbha samajavo joIe. (3) tIrthanA guNano jANa hoya : ukta cAra tIrtha kahyAM teno samAveza guNanI apekSAe bemAM thAya che, (1) sAdhu ane (2) zrAvaka. temAM sAdhunA ra7 ane zrAvakanA 21 guNa kahyA che te guNonuM jJAna samyagdaSTine avazya hovuM joIe. kAraNake ApaNe to guNonA pUjaka chIe, veSa ke vayanA pUjaka nathI. hAlamAM keTalAka mAyAvI manuSyo udarapoSaNArthe guNanI prApti karyA vinA ja sAdhu ke zrAvakano veza dhAraNa karI kapolakalpita gapoDA mArI bhoLA lokone bharamAve che, ThagAI kare che, svArtha sAdhavA arthe maMtra, taMtra, auSadhAdi kare che. tathA keTalAka vyabhicAranuM sevana karI dharmane kalaMkita kare che. AvAone joIne bhoLA mANaso sAcA sAdhu zrAvakane paNa Thaga samajI zraddhA bhraSTa bane che. paraMtu sAdhu zrAvakanA guNonA jJAtA hoya te AvA DhoMgIonI bhramajALamAM phasAze nahi. kAraNa ke teo satyAsatyanI parIkSA karIne yogya vyaktino ja Adara satkAra karaze. nirguNIno kadApi saMga nahi kare. DhoMgIone padabhraSTa karI jainadharmanI jyoti prasarAvaze, pote dRDha banelo anya anekane paNa daDha banAvaze. (4) dharmathI asthira thayelAne sthira kare : koI sAdhu zrAvaka ke samakitI anya matAvalaMbInA saMsargathI zraddhAbhraSTa thaI jAya to samakitInuM kartavya che ke, temanI zaMkAonuM samAdhAna karavAnI potAnAmAM zakti hoya to pote samAdhAna kare ane pote samartha na hoya to koI vizeSajJa gItArthano yoga meLavI saMvAda dvArA zaMkAnuM samAdhAna karAve ane tene daDha banAve. zrI jaina tattva sAra 297 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMI saMkaTamAM AvI paDatAM koI kadAca dharmabhraSTa thayo hoya te tenA saMkaTa nivAraNArthe pote samartha hoya to svayaM tene saMkaTathI mukta kare, agara pote samartha na hoya to anyanI sahAyathI tenuM saMkaTa nivArI dharmamAM sthira kare. tathA karmanI gati kevI vicitra che evuM samajAvIne paNa dharmamAM sthira kare. (5) dharmamAM pairyavaMta hoyaH cothA bolamAM to anyane zairya ApavA kahyuM che, paNa paropadeze kuzalA, dRzyanti bahave narAH / svAvAkayeSu anuraktA, viralA ko'pi labhyate / arthAt anyane upadeza devAmAM kuzaLa to jagatamAM ghaNAM manuSyo hoya che, paNa pote kahe tevuM karavAvALA koIka ja virala puruSo hoya che. jeo potAnA AtmAne sthira karI tadanusAra vartana karatA haze temano ja upadeza bIjAne sthira karavAmAM saphaLa thaze. eTalA mATe samakitInuM kartavya che ke khuda potAne roga, zoka, iSTanoviyoga, aniSTano saMyoga ityAdi duHkhano prasaMga prApta thAya tyAre pote nizcaLa rahe, Arta, rodra dhyAna dhyAve nahi; zoka, saMtApa, valopAta kare nahi. saMkaTa samaye paNa sukhI avasthAmAM hato tevo ja harSotsAhI banIne dharmanI adhikAdhika vRddhi karato rahe. jethI bIjAnA aMtaHkaraNa upara paNa dharmanI suMdara chApa paDe. AvI rIte satyadharmano paricaya jagatane batAve, potAnAM svajana mitrAdi ArtadhyAna zoka saMtApa karatA hoya to temane zikhAmaNa ke upAlaMbha ApI roke. maLavA AvatAM kuTuMbI ke mitrAdi samakSa potAnuM kiMcit paNa duHkha darzAve nahi. vairAgyopadeza kare. AvA dharmAvalaMbI dharmAtmA svayaM sukhI rahe che ane anyane paNa sukhI banAve che. vaLI saMkaTanA samayamAM vairyapUrvaka samabhAva rAkhavAnA pratApe karmonI mahAnirjarA thAya che. eTaluM ja nahi paNa, aneka jIvone karmabaMdhanathI bacAvIne unmArge jatA rokI sanmArge caDAve che. - uparokta pAMca prakAranA bhUSaNa vaDe samakitI jIva potAnA samakitane daDha karato tathA dIpAvato thako anyanAM mana paNa samati tarapha AkarSe che. 298 samakita adhikAra | Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThame bole - prabhAvanA 8 je sukRtya karavAthI ApaNA svIkRta dharmano prabhAva anyanA upara paDe, dharmanuM mAhAtma vadhe, tenI prazaMsA ane prakhyAti comera prasare ane janatAnuM dharma prati AkarSaNa thAya tene prabhAvanA kahe che. AjakAla patAsAM ke sAkara vaheMcavI eTalA pUrato ja prabhAvanAno artha loko samajI beThA che, paraMtu teno artha bahu vizALa ane vyApaka che. prabhAvanA nIce jaNAvelA ATha prakAre thAya (1) pravacana prabhAvanA : zrI jinezvara bhagavAnanAM vacana nigraMtha pravacananI prabhAvanA (pracAra) kare. vartamAna kALamAM zAstra ja dharmanA satya prabhAvaka che. bhUtakALamAM kevaLI tathA zrutakevaLI mahApuruSo dvArA jinapraNita dharmano advitIya prabhAva jagatamAM paDI rahyo hato, paraMtu vartamAnamAM tevA puruSono abhAva che, chatAM ApaNA ahobhAgya che ke, temanI vANI zrI gaNadhara devoe jhIlI sUtrarUpe gUMthI che, te vANI alpAMze paNa Aje mojUda che. ane e ja jina pravacana hamaNAM ane bhaviSyamAM dharmanA AdhArastaMbha rUpe jagatanuM kalyANa sAdhe che ane sAdhaze. zrI uttarAdhyayana sUtranA 10mAM adhyayanamAM kahyuM che ke - na hu jiNe ajja dissai, bahumae dissai mggdesie| saMparUM yAka pare, samaya joyama ! mA pamAya pArU rA arthAt bhagavaMta zrI mahAvIre mokSa padhAratI vakhate kahyuM che ke, he gautama! pAMcamA ArAmAM jina (tIrthakara)nAM darzana to 0 thaze nahi, paraMtu muktimArganAM darzaka sUtro - zAstro ane tenA upadezaka ghaNAM thaze, eTalA mATe nyAyonugata- nyAyocita karavo ucita nathI. eTalA mATe jina praNIta zAstronuM jJAna samakitI janoe prApta karavuM e paramAvazyaka che. Apta puruSonAM kathana gahana ane paramArthadarzaka hovAthI gurugamathI - gAthAmAM vartamAnakALano prayoga chatAM arthamAM bhaviSyakALa vAparyo che. AnuM rahasyanuM gItArtha guru pAsethI dhAravuM bhaviSyanuM vartamAnakALamAM AropaNa vAta samajAvatI vakhate thaI zake che te nigamanayano vyavahAra che. (pU. zrI ghAsIlAlajI ma. sA. kRta uttarA. sutra bhAga 2 pAnuM 506mAM vadhAre khulAso che.) zrI jaina tatva sAra 299 | Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghAraNa karI svaMya zAstranuM zravaNa, paThana, manana kare ane anyane karAve ane e rIte jJAnamAM AgaLa vadhelo ane tattvanI yarthAtha samajaNa ane zraddhA pAmelo samakitI potAnA temaja paranA AtmAne unmArge jato rokI sanmArge vALavA zaktimAna hovAthI te dharmano prabhAvaka kahevAya che. dakSiNa hedrAbAda nivAsI rAjA bahAdura lAlAjI sukhadevasahAyajI jvAlA prasAdajIe batrIse sutrono uddhAra karAvI 1000 sthaLe zAstra bhaMDAra karI ApavAthI teozrIe zAstrajJAna prApta karavAnI uttama sagavaDa karI ApI che. (te samayamAM rUA. 42000/- nA kharce batrIso patrAkAre chapAvela.) (2) dharmakathA prabhAvanA : dharmakathA dvArA jinazAsananI prabhAvanA kare, arthAt dharmopadeza dvArA paNa dharmano prabhAva, pracAra thaI zake che. tethI samyakatvI strI, paraSo sabhAmAM, sosAyaTImAM, konpharansamAM, athavA jyAM jyAM janasamudAya ekatrita thato hoya tevA samUhamAM ke meLAvaDAmAM upasthita thaI dravya, kSetra, kALa bhAvane joI samayocita upadeza sau samajI zake ane sarvane rUcikara tathA hitakara thAya tevI bhASAmAM Ape. temAM jinapraNita dharmanAM tattvone aneka matamatAMtaronA dAkhalA dalIlo sahita syAdvAda zailIthI saraLa banAvIne dharmakathA kare ane e rIte satya dharmano prabhAva anyanA hRdayamAM aMkita kare. (3) nirapavAda prabhAvanA : anaMtajJAnIe prarUpelAM zAstranAM vacana bahu gahana hoya che. saMkSiptamAM ane anekArthI hoya che. gItArthI vinA darekanI samajamAM AvavAM mahAmuzkela che. # tethI koI anabhijJa viparIta artha karI jainamArganI avahelanA thAya tenuM apavAda yukta kaMI karato hoya te samakitInuM kartavya che ke, satyArtha prakAza dvArA tenuM nirAkaraNa karI apavAda dUra kare. AvI ja rIte, koI mithyADaMbarI-pAkhaMDI samakitIone dharmabhraSTa karavAno prayatna sevato hoya to saMvAda tathA zakti dvArA teno parAjaya karI samakitIone bacAve. kadAcit koI kSetranA manuSyothI anabhijJa sAdhune chaLavA koI pAkhaMDI Ave to sAdhune samasyAthI samajAvI tenA chaLathI koI chetarAvA na pAme tevo upAya yoje ane dareka prakAre dharmanA apavAdanuM nirAkaraNa kare ane mithyA doSAropaNa dUra kare. ja zatAvadhAnI paMDita munizrI ratnacaMdrajI mahArAje mAgadhI bhASAno apUrva ane sarvAga saMpUrNa koSa banAvI gahana zabdonuM spaSTIkaraNa karI zaMkA samAdhAna karavAnuM anupama sAhitya taiyAra karI mahAna upakAra karyo che. 300 samakita adhikAra | Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAnamAM keTalAka pAzcAtya vidvAno jainazAstronuM mahattva samajyA che tethI teoe jainasUtronAM aMgrejI, jarmana Adi bhASAmAM bhASAMtara karyA che. paraMtu keTalAMka sthaLe ardhamAgadhI bhASAnA guhya arthanI temane pUrI samaja na hovAthI arthano anartha karI dIdhAM che. jethI parama dayALu jainIo upara paNa mAMsa madirAbhAjI hovAnuM kalaMka mUkavAnuM temaNe sAhasa karyuM hatuM. te apavAdanuM nivAraNa karavA mATe pahelAM paNa keTalAMka vidvAnoe puSkaLa prayatna karI bhrama dUra karyo che. Ano vizeSa khulAso paMDita munivarya zrI mohanalAlajI viracita praznottara mohanamALAnA uttarArdhamAM karyo che. teno ahIM thoDo ullekha karIe chIe. AcArAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA pahelA adhyayanamAM evo pATha che ke "mai mAM moDyA giyAruM vaNAya che tenA pariveLo" eTale mAMsa bhakhejA aThiyaM aThiyaM paraThavejA ema kahevAmAM Ave che tenuM kema? A artha sadaMtara khoTo che. kemake zrI sUtrakRtAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA bIjA adhyayanamAM 72 me bole kahyuM che ke sAdhu rAmAmaMsArIkho eTale madya mAMsanA parityAgI hoya che. zrI praznavyAkaraNa sUtranA cothA saMvaradvAranI pAMcamI bhAvanAmAM ""maha ma maMtaravAyA viru parivara' eTale madhu, magha, mAMsa, khajaka Adi vigayano tyAga karavA kahyuM che. zrI uttarAdhyayananA pAMcamAM ane ogaNIsamAM adhyayanamAM tathA ThANAMgajI Adi ghaNA sutromAM mAMsabhakSIne ajJAnI kahyA che narakagAmI batAvyA che. tevI ja rIte madirApAnanA paNa dazavaikAlika sUtranA pAMcamA adhyayanamAM paNa ghaNAM doSa batAvyA che. ane madirApAna karanArAne paNa narakagAmI kahyAM eTale jainadharmI mAMsa, maccha, madirA Adi abhakSya vastunA bhogI kadApi hoya ja nahi. eTale sUtramAM jyAM mAMsa, maccha, aTTI vagere zabda Ave che tyAM mAMsano artha vanaspatino gIra, phaLomAM rahelo narama bhAga evo thAya che. (1) dazavaikAlika adhya. pa gAthA 13mAM phaLanI goTalIne "aTTIya" kahela che. (2) pannavaNA sUtramAM prathama adhyayananA 12mA sUtramAM phaLanA garane (garabhalAne) mAMsa kahela che. zrI jaina tatva sAra 301 | Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) e ja padamAM vRkSanA be prakAra kahyAM che, "kriyA, vaMdULIyA" (4) hemacaMdrAcArya kRta kozamAM amuka jAtanI vanaspatinAM nAma che. temAM nIce mujaba nAma ApavAmAM AvyA che. "ti piSTa humavA vAMcI zatranI A cha nAmomAM cothuM nAma "masyA che. (5) zabda ciMtAmaNi (gujarAtI zabdakoza) mAM matsyagaMdhA, marcaMDI, masyapisA, matsyAsI, matsAMgI ema pAMca vanaspati macchanA nAmanI kahI (6) AcArAMga sUtranA piMDeSaNA nAmanA adhyayananA AThamAM uddezAmAM phaLonA dhovaNanuM pANI levAnuM kahyuM tyAM pANImAM "aThThIya' goTalIo hoya to kADhI nAkhavA kahela che. (7) praznavyAkaraNanA cothA saMvaradvAramAM "machaDI' macchaDI te macchanAM IMDA nahi paNa khAMDa sAkaranuM pANI che. khAMDa mAchalInA IMDA jevI hovAthI tene "masyuDI' kahe che. bakhaMDI khAMDa kahevAya che. bakhaMDI te mayaMDInuM apabhraMza che. A dAkhalAthI nizcaya karavo ke zAstramAM sAdhunA AhAra saMbaMdhI 'mAMsa' zabda Ave tyAM phaLano gara grahaNa karavo, "maccha" Ave tyAM maccha nAmanI vanaspati athavA pANImAM utpanna thanArA ziMgoDA Adi phaLa samajavAM ane aThThIya' zabdathI phaLanI goTalI athavA ThaLiyo grahaNa karavo. have bhagavatI sUtranA 15mAM zatakamAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra svAmIne lokhaMDavAnI bImArI thaI gaI hatI tenA upacAra mATe sihA aNagArane mokalIne meMDhika grAmamAMthI revatIgAthApatnIne gherathI auSadha maMgAvyuM che. tyAM sUtrapATha che ke mama mA kuve voyasara 3varaDiyA dine se aNNe pAriyAsi majjArakaDe kukkUDa maMsae tamAharAhi teNaM aTThA / arthAt mArA mATe be kapotanA zarIra taiyAra karyA che te levA nahi. paraMtu bIjAne mATe mArgArakRta kukkaDamAMsa banAveluM che te lAvavuM. AmAM je kapota (kabUtara), majjAra (bilADI) ane kukkaDa zabda Ave che tenA paNa yathAtathya artha na samajavAthI loko zaMkAzIla banI jAya 302 samakita adhikAra Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. temaNe jANavuM joIe ke, kapota zabdathI kapota pakSInAM zarIra sarakhA varNavALA be kuSmAMDa phaLa te bhUrA koLAnAM phaLano pAka, majjAra zabdano artha vAyuroga tenI upazAMtine mATe tathA bilInAM phaLano ga2 jANavo. kukkaDano artha bIjorAM nAme phaLa jANavuM. DaoN. hornale aMgrejI bhASAMtaramAM kabUtara, billI, kUkaDA vagere artha karela che te sUtranA ajANapaNAthI karyo che tene satya mAnavo nahi. vartamAna kALamAM paNa udaravyAdhi tathA lohakhaMDavA upara bilI (jenA pAMdaDA mahAdevane caDAve che te vRkSanuM phaLa) nAM phaLano garabha, kukkuvelanA phaLano garabha ApavAmAM Ave che. evo aneka vaidyono mata che. vaLI manuSya, tiryaMcanA nAmanI aneka vanaspati zAstramAM batAvI che. juo pakSavaNA sUtranA prathama padamAM 'nAgarukUkha' (nAgavRkSa), mAtuliMga (bIjorAM) 'erAvaNa' vanaspatinuM nAma che ane govALane paNa kahe che. 'kAgalI' vanaspatinuM nAma ane pakSInuM (kAgaDAnI mAdAnuM) paNa nAma che. 'ajjuNa' vanaspatinuM nAma che ane pAMDavonA bhAInuM nAma che. evI ja rIte sAdhAraNa vanaspatinA nAmamAM paNa azvakarNI, siMhakarNI evA aneka nAma che. 'zAligrAma nighaMTu bhUSaNam' nAmano koSa che temAM pratyeka vanaspatinAM 12 nAma che temAM (1) pRSTha 67mAM kasturInuM nAma mRgamada, mRgatAbhI aMDujA, mRgI, mAMjarI zyAmA ityAdi nAma che ane te nAma mRga pazunuM paNa che. kasturI pazu nathI paNa tenAthI utpanna thayela auSadhi che. (2) pRSTha 28mAM nagaranuM nAma 'hastI' che. (3) pRSTha 40mAM zelArasane kapinAmAM kapilatela kapIza, kapa, kapicaMcala kahe che. kapino artha vAMdaro paNa thAya che. (4) pRSTha 48mAM elacInA mahilAM kanyAkumArI, kumArikA, pRthvIkAntA bALA vagere nAmo che. A nAma strInA paNa hoya che. (5) pRSTha 51mAM caNakAbAbane kola kahela che. kola thresane paNa kahe che. (6) pRSTha 53mAM nAgakesarane nAga kahela che. (7) pRSTha 67mAM gorocaMdanane gAlocana paNa kahela che. zrI jaina tattva sAra 303 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) pRSTha 106mAM AMbaLAMne aMDA kahela che. (9) pRSTha 121mAM citrakane citto kahela che. (10) pRSTha 320mAM garaNInuM nAma koyala che. evI ja rIte indrANI, zakrANI, markaTI, zukA, vAnarI, lAlamUrgA, kokilA, devI caMDA, kAkajaMdA, kAMkanAsikA, dAsI, rAjahaMsI, haMsarAja, haMsapadI, pArvatI (kAju koLiyA) putrajIvI, kauntaya, kRSNa, goiMga, nAga (sIsuM), mayUra (morathuthu) Adi aneka vanaspati prANIone nAme kahI che. eTalA mATe zAstranA zabdonA artha yathArtha yathocit samajavA joIe. mahAdayALa jainadharmI svapnamAM paNa ukta abhakSya vastunI icchA paNa kare nahi, to pachI tIrthakaro ane sAdhuonuM to kahevuM ja zuM? arthAt jainadharmI mAMsa, maccha, madirAno AhAra karavAvALA hoya ja nahi, e nizcayapUrvaka satya mAnavuM. jainasUtranA koI paNa zabdano artha ahiMsA, saMyama tapano virodhI nathI chatAM koI evo kare to teno khulAso "ahiMsA-saMyama-tapa" rUpI tattva anusAra karI batAvavo. (4) trikAlajJa prabhAvanA : bhUta bhaviSya ane vartamAna ema traNa kALanA banAvone jANavAvALA paNa dharmanA prabhAvaka thaI zake che. kemake bhUtakALamAM thaI gayelA bhalA ke bUrA puruSonAM jIvanavRttAMta tathA vartamAna samayanA jJAtA jJAnIjana dharmakarmanI vicitratA ane kALanI gahana gatithI calAyamAna thatA nathI, Azcarya ke aphasosa pAmatAM nathI. temaja vartamAnamAM dravya, kSetra, kALa, bhAvane anusAra sudhAraNA karI zake che ane jyotiSa vidyAnA prabhAvathI tathA anumAna pramANathI bhaviSyane jANatA hovAthI duSkALa, roga Adi upasargomAMthI potAne temaja potAnA dharmabaMdhuone bacAvI sukhI kare che. tevI ja rIte kALajJAnano jJAtA paMDita mRtyuno samaya nikaTa Avyo jANI samAdhimaraNa dvArA potAnA tathA anyanA AtmAnuM kalyANa sAdhI zake che. (5) duSkara tapa prabhAvanA duSkara, kaThIna, ghora tapazcaryAthI paNa dharmanI ghaNI prabhAvanA thaI zake che. kAraNake anya matAvalaMbIo phakta anAjano tyAga 304 samakita adhikAra Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI mevA, mIThAI, phaLa, kaMdamULAdinuM bhakSaNa karI tapa mAne che. AvI ja rIte muslimabhAIo paNa rAtre peTapUrNa bhojana karatA rahI divase bhUkhyA tarasyA rahevAmAM tapa samaje che ane A prakAranA tapa karanArane mATe paNa loko dhanyavAda Ape che. to pachI nirAhAra tapathI Azcarya pAme e svAbhAvika ja che. eTalA mATe upavAsa, chaThTha, aThThama, aThThAI, pakSopavAsa, mAsakhamaNa thAvat chamAsI tapa tathA AyuSyano aMta nikaTa Avyo jANI yAvajIvana cAre AhAra tathA upadhino tyAga karI vagere tapazcaryA dvArA samyakatvI dharmanI prabhAvanA kare che. dharmasabhAmAM duSkara tapa pratijJA levAthI prabhAvanA thAya che. jaina dharmanA zIlavrata tapAdine jAhera karavAthI paNa prabhAvanA thAya che. (6) sarva vidyAdhAraka prabhAvanA : jagatanA sarva padArthone prakAzamAM lAvanAra eka vidyA ja che. AthI aneka vidyAnA dhAraNahAra paNa dharmanA prabhAvaka thaI zake. aneka bhASA ane aneka lipino jANanAra jaina tattvono vividha bhASA dvArA pracAra karI zake che ane te te bhASAnA jANakAranuM citta dharma prati AkarSI zake che. tethI dharmano prabhAva ane gaurava vadhe che. tathA vaidyaka vidyA, maMtra vidyA, Adino jANakAra samakitI anya koInA camatkAra joI vyAmoha pAmato nathI, te pote udara poSaNArthe AvI vidyAono upayoga karato paNa nathI, paraMtu dharmanI hAninA samaye vidyAonA prayogathI dharmonnati kare che. (7) pragaTa vatAcaraNa prabhAvanA : duSkara vratAcaraNa karavAthI paNa dharmano sAro prabhAva paDe che. kAraNake sAMsArika moha mamatvane choDavAM, indriyo ane manane kAbUmAM rAkhavA e mahAmuzkela kAma che. mamatA choDayA vinA vratonuM samAcaraNa thavuM azakya che. tethI mamatva parAjavI samaktiI dharmanI prabhAvanA arthe mAnakIrtinI AkAMkSA rAkhyA vinA mahotsavapUrvaka bahujana samudAyamAM, zarIre sazakta chatAM sajoDe brahmacaryavrata aMgIkAra kare, rAtribhojanano tyAga kare, jIvanabhara lIlotarIno tyAga kare,ane saceta pANIno tyAga svIkAre. A pramANe cAre skaMdha aMgIkAra kare tathA yuvAvasthAmAM aneka pratyAkhyAna karI mamatvI lokone camatkAra upajAvI dharmano prabhAva vRddhigata kare che. ane A badhu potAnA Atmika vikAsanI bhAvanAe ja kare che. (8) kavitva zakti prabhAvanA : saMgItamAM paNa ghaNI zakti che. ghaNIvAra zrI jaina tattva sAra 305 | Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezathI je asara na thAya te saMgItathI - uttama kAvyathI thAya che. kavitA dvArA paNa anyajanonA upara dharmano sAro prabhAva pADI zakAya che. tethI je samakitIne jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI kavitva zakti prApta thaI gaI hoya temanuM kartavya che ke, teo kAmottejaka, virodha vardhaka, ityAdi kumArge potAnI kavitvazaktino apavyaya na karatAM sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, dharmAtmA vagere guNavaMtonA guNAnuvAda rUpa stavana, pada, savaiyA, chaMda vagere kavitA banAvI tathA AdhyAtmika vairAgya rasotpAdaka gUDha gahanArthathI bharapUra kavitAo racI, yathocita rAgamAM saMbhaLAvI lokonA dila para dharmano prabhAva pADe, dharmanA anurAgI je jainadharmanA prabhAvathI ApaNo AtmA unnata ane zAzvata sukhanI sanmukha thayo che te dharmano prabhAva bIjAne batAvI temane saddharmanA za2Ne lAvI sukhI karavAnI bhAvanA samakitIonA hRdayamAM sadAya jAgRta rahe che ane svaparahita sAdhanane te potAnuM sAcuM kartavya samaje che. A kartavya pAlana arthe uparokta ATha prabhAvanAmAMthI jemanI jeTalI zakti hoya te pramANe prabhAvanA karI dharmonnati ane dharma vRddhi kare. paraMtu prabhAvaka thaIne huM prabhAvaka chuM. huM dharmadIpaka chuM ke zAsana divAkara chuM evA prakAranuM abhimAna lAvI prApta thayelA mahAna phaLane naSTa na karavuM. A vAta khAsa lakSamAM rAkhavA yogya che. navame bole jatanA 6 (1) AlApa H prayojana vinA temaja potAne bolAvyA vinA mithyAtvInI sAthe bole nahi ane samakitI bolAve athavA na paNa bolAve chatAM temanI yathocita vArtAlApa kare. (2) saMlApa : mithyAtvInA chaLa kapaTathI bharelAM mAyAvI .hoya che, teo sahajamAM samakitane baTTo lagADI de che. eTalA mATe temanI sAthe vizeSa vArtAlApa kare nahi, ane samakitanI sAthe dharmacarcAdi vArtAlApa vAraMvAra kare. (3) dAna : duHkhI, daridrI, anAtha vagere upara dayA lAvI dAna ApavuM te to samakitInuM kartavya che, paraMtu temane dAna ApavAthI mane mokSa maLaze evI icchAthI mithyAtvIne dAna Ape nahi ane potAnI pAse je zreSTha devA yogya vastu hoya te grahaNa karavA samakitIne AmaMtraNa kare, temane je joIe te Ape, garIba svadharmIone yathAzakti sahAya avazya kare. |306 samakita adhikAra Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) mAnaH mithyAtvIonuM sanmAna na kare. kemake te joI samakitIonAM mana mithyAtvI tarapha AkarSAya ane zithila banI jAya ke anyamati banI jAya. samakitInA mAna sanmAna avazya kare, jethI teo daDhagha bane ane samakitInuM mAna mAhAsya vadhatuM joI mithyAtvIonAM citta paNa samakitI tarapha AkarSita bane ane teo paNa jainadharmAnurAgI bane. (5) vaMdanA : mithyAtvIonAM ADaMbaranI temanI riddhisiddhinI, saMpanI tathA hiMsaka kriyAonI prazaMsA kare nahi ane samakitIe karelA dharmakRtyonI temanA audAryAdi guNonI vAraMvAra prazaMsA kare, guNavaMtonA guNane dIpAve. (6) namaskAra: mithyAtvIone namaskAra kare nahi ane jevI rIte zaMkhazrAvakanI strI uppalAbAIe pokhalIjI zrAvakane tibbattanA pAThathI namaskAra karyA tevI ja rIte potAnAthI guNamAM, jJAnamAM ane vayamAM vRddha hoya evA svadharmIone namaskAra karavA joIe. dareka svadharmI sAthe sadeva namratApUrvaka pravRtti karavI joIe. jevI rIte vaiSNavo "jaya gopALa muslimo salAma Adi potapotAnA devanAM nAma laI namana kare che, tevI rIte samakitIonuM paNa kartavya che ke jyAre svadharmIne namana karavAno prasaMga prApta thAya tyAre "jaya jinendra' zabdano uccAra kare. samakitIone mATe A potAnA dharmane darzAvavAnuM cihna che. paraMtu jaya gopALa" "salAma' vagere zabdo kahI potAnA dharmane lupta, gupta ane kalaMkita karavo kadApi ucita nathI. jevI rIte dhanika manuSya potAnA dhananuM corAdikathI rakSaNa karavA prayatna kare che, tevI ja rIte samakitIe paNa potAnA samyakatvarUpa dhananuM mithyAtvarUpa corothI rakSaNa karavA upara kahelA cha prakArathI yatanA karavAnI parama AvazyaktA che ane samyatvanA guNanI vRddhi karavA cha yatanAnuM yathocitta samAcaraNa karavuM joIe. dasame bole - AgAra 6 (1) "rAyAbhiogaNa" : rAjA athavA rAjAnA sAmaMta nokarAdika kadAcit samakitInAM jAna mAla Ijjata haravAnI dhamakI ApIne samakti virUddha kArya zrI jaina tatva sAra 307, Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAno hukama kare to samakitI rAjAnA julamathI DarI samakita viruddha kArya pazcAttApayukta kare to samakitano bhaMga thAya nahi. (2) gaNAbhiogaNuM : upara pramANe samakitInA kuTuMbI, jJAti, samAja vagere jeo anya matAvalaMbI hoya teo jAti bahAra karavA AdinI dhamakI ApIne kuladeva, kulaguru Adine namana pUjana karavAnuM dabANa kare ane samakitI bhayabhIta thaIne te kArya pazcAttApayukta kare to samakitano bhaMga thAya nahi. (3) balAbhiogaNe kadAca koI dhanabalI, janabalI, tanabalI athavA vidyA (maMtrAdi) balI samakitIthI virUddha AcaraNanuM samakitIne kahe ane samakitI tene vazavartI thaI, temanA julamathI DarI pazcAttApayukta te kArya kare to samakitano bhaMga thAya nahi. (4) surAbhiogeNe kadAca koI duSTadevatA jAnamAlano nAza karavAnI dhamakI ApIne samakitIthI virUddhAcaraNa karavAnuM kahe ane tenA upadravathI DarIne samakitI te kAma pazcAttApayukta kare to samakitano bhaMga thAya nahi. (5) gurunijhAreNe : (1) kadAcita koI mAtA, pitA, bhAI tathA ghaNAnA mAnanIya moTerA puruSa gharamAMthI kADhI mUkIza" vagere dhamakI ApIne samakita virUddha kAma karAve. (2) samakitanA deva, guru, dharmanI prazaMsA koI mithyAtvI kare ane tenA anurAgathI tenA satkArAdi kare. (3) samakitane anya koI utkRSTa dharma lAbhane arthe avasarocita samakitathI virUddha kArya karavAnuM kahe ane karavuM paDe, e traNe prakAre koI samakita virUddha kArya kare to samakitano bhaMga thAya nahi. (6) vittikatAreNa : raste bhUlA paDavAthI koI samakitI jIva mahAiTavImAM jaI caDyo hoya tene prasaMge potAnA kuTuMbanA rakSaNArthe mayAda uparAMta vastune pazcAttApayukta bhogave, temaja tyAM koI mArge caDAvavAnI lAlaca ApI samakti virUddha AcaraNa karavAnuM kahe tyAre samakitI prANa "svajana' dhanAdinI rakSA mATe te kArya kare to paNa samakitano bhaMga thato nathI. A cha ne koI cha AgAra paNa kahe che ane koI tene chIMDI (galI) paNa kahe che. jema raste cAlatAM koI prakAranI naDatara Ave tyAre galI kUcImAM thaIne pAchA mukhya rastA upara AvI javAya che. tevI ja rIte samakitanuM pAlana 308 samakita adhikAra Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatAM koI prakAranI gaMbhIra muzkelI UbhI thavA pAme, to upara kahelI galIomAMthI pasAra thaIne pAchA mukhya saDaka (samakita) upara AvI jAya che. A AgAra badhA samakitIo mATe nathI. jeo zUravIra, dhIra, sAhasika, daDha samakitI hoya che, jemano hADahADanI majjAe dharmano raMga kiramajanA raMganI jema aTala lAgI gayo hoya che. teo to jAnamAla ijjata vagere sarvasvano nAza thaI jAya to paNa samyakatvamAM kadApI kiMcit mAtra paNa doSa lagADatA nathI. ahaMtraka, kAmadevAdi zrAvakonI jema prANAMta saMkaTamAM paNa kadI calAyamAna thatA nathI. agiyArame bole - bhAvanA 6 pratyeka kArya siddha karavA mATe bhAvanAnA baLanI paramAvazyakatA che. "yadiza bhAvanA siddhirmavati tAdazI' jevI jenI bhAvanA hoya che tevuM ja tene phaLa maLe. eTalA mATe bhAvanAthI virUddha ane tenuM baLa vadhAravA niraMtara prayatnazIla rahevuM joIe ane tema karavA mATe nIce lakhelA che prakAranA kathanane lakSabindu banAvavAthI samakitI samakitamAM nizcalatA prApta karI zake che. (1) dharmavRkSanuM samyakta mULa : vRkSanuM mULa majabUta hoya to ja te vAyu Adi upadravonI sAme TakI zake che ane zAkhA, pratizAkhA, patra, puSpa, phaLa vagerethI phAlI phUlI ghaNA kALa paryata TakI zake ane ghaNAM prANIone vividha prakAranA hUMpha ApanAra nIvaDe che. tevI ja rIte dharmarUpa vRkSanuM samyakatvarUpa mULa che, te daDha rahevAthI dharmAtmAo mithyAtvarUpa vAyunA upadravathI parAbhava pAmatAM nathI ane nizcaLa rahI yazakIrtirUpa zAkhA, prazAkhAthI vistRta thaI dayArUpa patranI chAyA sadgaNa rUpa puSpa ane nirAmaya sukha rU5 phaLathI poSakane sukhI banAve che. (2) dharmanagarano samakitarUpa koTa athavA daravAjo : jema nagarano koTa ane daravAjo majabUta hoya to duzmano tene parAbhava karI zakatA nathI tevI ja rIte vividha prakAranI karaNIrUpa riddhithI bharapUra dharmarUpa nagarano jo samaktirUpa koTa majabUta haze to pAkhaMDa rUpa zatru - sainya teno parAbhava karI zakaze nahi. jevI rIte daravAje thaIne nagaramAM jaI sukha prApta karI zakAya che, tevI rIte samakita rUpa daravAjAmAM thaIne zrI jaina tattva sAra 309 | Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja dharmarUpa nagaramAM praveza karI zakAya che. samakita e dharmano daravAjo che; ane dharma e Atmika riddhi ane sukha prAptinuM sarvotkRSTa sAdhana che. (3) dharmaprasAdano samakita pAyo : jo imArata ke mahelano pAyo majabUta hoya to tenA upara game teTalA mALa karavA hoya to thaI zake ane ci2-sthAyI rahI zake. tevI ja rIte dharmarUpa makAna tenA samatirUpa majabUta pAyA vaDe ja TakI zake che ane tenA upara saMvara karaNI vagere majalA banAvI zakAya che ane te acala rahI zake che. (4) dharmaratna samakitarUpa peTI : jevI rIte majabUta peTI (tijorI) mAM rAkheluM javAhira cora laI jaI zakatA nathI, tevI ja rIte samakitarUpa majabUta peTImAM sthApana karela dharmakaraNIrUpa ratnone kAma, krodhAdi coro paNa laI jaI zaktA nathI. (5) dharma bhojana samakita bhAjana : jema ghRta, pakavAna, sAkara, cokhA vagere bhojanane thALI, kaTorA vagere dhAraNa karI rAkhe che, tevI ja rIte dharmakaraNIrUpa AtmaguNanA poSaka iSTa miSTa bhojanane samakita rUpa bhAjana (pAtra) dhAraNa karI rAkhe che. bhAjana vinA bhojana rahI zakatuM nathI tevI ja rIte samakita vinA dharma paNa rahI zakato nathI. (6) dharma kariyANuM samakita koThI : jema majabUta koThImAM rAkhelA badAma, pistA vagere kariyANAM kIDA, uMdara tathA corAdinA upadravathI surakSita rahI zake che, tevI rIte samakita rUpa koThImAM sthApita karelA dharmakaraNI rUpa kariyANAne mithyAtva viSaya kaSAya Adi kIDA, uMdara, cora upadrava karI zakatA nathI. samakitI te dharmano rakSaka che. ukta cha prakAranI bhAvanA je samakitI bhAvato rahe che ane te pramANe vartana karato rahe che samakita ane dharmane anyonya kAryakAraNa bhAvarUpa jANI dRDha nizcala rahI zake che. sthAnaka 6 (1) AtmA che : ghaTapaTAdinI jema AtmA pratyakSa dRSTigocara thato na hovAthI keTalAka nAstiko kahe che ke, jema sUtradhAra vastra kASTanI pUtaLIone dorIthI samakita adhikAra 310 bArame bole - Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAMdhI nRtya karAve che; tema Izvara paNa potAnuM citta prasanna rAkhavA manuSya, pazu, pakSI, kIDA vagere pUtaLAM banAvI nacAve che. ane te dorI saMcAra karato baMdha paDe eTale badhu baMdha paDI jAya che, paraMtu AtmA nAmano koI padArtha che ja nahi. emane pUchIe ke bhAI! A prakAranI kalpanA kare che te koNa che? zabda, rUpa gaMdha, rasa ane sparzanuM vijJAna kone thAya che? svapnAvasthAmAM dekhelA padArthonuM jAgRtAvasthAmAM smaraNa koNa kare che? zarIramAMthI tyAre koNa nIkaLI jAya che? ityAdi pratyakSa lakSaNothI jaNAya che te ja AtmA che, te ja jIva che. AzcaryanI vAta to e che ke khuda AtmA ja AtmAnA viSayamAM zaMkAzIla bane che. teNe svayaM samajavuM joIe ke A zaMkAno karanAra che te ja AtmA che. A pramANe nizcaya karo ke AtmA che. AtmA na hoya to Izvara paNa kyAMthI hoya? AtmAnA guNono sva pratyakSa anubhava karavAthI AtmA sva pratyakSa thAya che. je potAnI ja preraNAthI kriyA karato dRSTigocara thAya che te parokSa rIte paNa AtmA sAbita thAya che. (2) AtmA nitya che : uparokta yuktiothI keTalAka AtmAnA asvino to svIkAra kare che, paNa kahe che ke, pRthvI, pANI, aMgni, vAyu ane AkAza e pAMca bhUtonI 25 tattvanI * utpatti thAya che ane tethI ja jIvanI utpatti thAya che. zarIramAM jIva raktarUpe, vAyurUpe tathA agnirUpe pariName che. jyAre teno nAza thAya che te badhA kSaNa kSaNamAM rUpAMtara pAmyA kare che, tevI ja rIte AtmAnuM paNa rUpAtara thayA kare che. tethI AtmA paNa anitya, azAzvata che. * . AvuM kahenArAoe jANavuM joIe ke, jaDamAMthI caMtananI utpatti koI kALe thAya ja nahi ane cetanamAMthI jaDanI utpatti paNa traNa kALamAM thAya ja nahi. jaDa sadAkALa jaDarUpe rahe che ane cetana sadA cetanarUpe rahe che. jeTalA jIva che ane jeTalA jaDa paramANu che te anAdikALathI anaMtakALa sudhI raheze. * (1) kAma, krodha, zoka, moha ane bhaya e pAMca tattva AkAzanAM. (2) dhAvana, balana, prasAraNa, AkuMcana ane nirodhana e pAMca tattva vAyunAM. (3) kSudhA, tRSA, Alasya, nidrA ane maithuna e pAMca tattva tejanAM. (4) lALa, mUtra, rakta, majjA ane vIrya e pAMca tattva pANInAM ane (5) hADa, nADI, mAMsa, tvacA ane roma e pAMca tattva pRthvInA, e pAMcabhUtathI 25 tattvanI utpatti thAya che. Ama "paMcIkaraNa' nAmaka graMthamAM lakhyuM che. zrI jaina tatva sAra 311 | Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM eka jIvanI ke eka paramANunI kadApi vadhaghaTa thaze nahi. paraMtu paramANumAM ekaThA thavAno temaja vikharAvavAno svabhAva hovAthI jaDa padArthonuM rUpAMtara thatuM rahe che, paNa jIvamAM Ama thatuM na hovAthI te sadeva ekarUpe zAzvato rahe che; tenI sAbiti e che ke pahelI kSaNamAM ApaNane je anubhava thayo hato tenuM jJAna pachInI kSaNamAM paNa kAyama rahe che eTale vastuno palaTo thAya che paNa teno anubhava karanAra (AtmA)no palaTo thato nathI . jo jIvanI utpatti ke nAza thatAM hoya temaja kSaNa kSaNamAM teno palaTo thato raheto hoya to pachI dharma, adharma, puNya, pApa vagerenAM phaLa bhogavanAra jagatamAM koI rahe nahi. paNa A vAta pramANa virUddha che. kemake jagatamAM koI sukhI, koI duHkhI, koI zrImaMta, koI garIba vagere anekavidha vicitratAo pratyakSa joI zakAya che ane te jIvanAM svakRta karmanuM ja phaLa che. vaLI UMdara ane bilADIne janmathI ja vera che e pUrvajanmane siddha karanAruM pramANa che. jIvo pUrve karelA karma hamaNAM bhogave che; hamaNAM kare che tenAM phaLa bhaviSyamAM bhogavaze. jIvanA zarIrano palaTo thato rahe che paNa jIvano potAno palaTo thato nathI, te to sadA zAzvata che tenA asaMkhyAta pradezamAMthI eka pradeza paNa nyUnAdhika thato nathI, A nizcaya mAnavuM dravyathI AtmA nitya che, paryAya (avasthA) thI anitya che. (3) AtmA kartA che : ukta pramANothI keTalAka AtmAne nitya to mAne che paNa kahe che ke, AtmA svAdhIna nathI paNa IzvarAdhIna che, eTale IzvaranI IcchA pramANe ja saMsAranAM saghaLA kAryo thatAM rahe che. jo AtmA svAdhIna hoya to duHkhI zA mATe thAta? tethI AtmA kartA nathI. AvuM mAnanArAoe samajavuM joIe ke, je kare te ja bhogave. jeNe karma karyuM teNe ja tenuM phaLa bhogavavuM joIe. jo Izvara ja badhuM karanAra hoya to koI paNa padArthano mULamAMthI kadApi nAza thato nathI kevaLa rUpAMtara ja thAya che. jema ghaDo phUTavAthI ghaDAnI paryAya (AkAra)no nAza thayo, paraMtu kRtikAno nAza thayo nathI. kRtikAnA bArIka aNuo chUTA paDI gayA pachI paNa kALAMtare te ja paramANu mATInAM vAsaNanI paryAyarUpa banI zake. Ama, jaDa padArthano paNa samULa nAza thato nathI. to pachI cetanano nAza kevI rIte thAya? ghaTa paTAdinI paryAya jema palaTe che tema zarIranI paryAyo paNa palaTatI rahe che; paNa jIvano nAza kadApi thato nathI. jIva asaMkhyAtA pradezI dravya che. tevuM ja sadA zAzvata rahe che. 12. samakita adhikAra Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNInA phaLa Izvare ja bhogavavAM joIe. pachI IzvaramAM ane jIvamAM kazuM aMtara rahyuM nahi. pAchalA prakaraNomAM A viSe ghaNuM vivecana thaI gayuM che ane aneka yuktio ane pramANothI siddha karI cUkyA chIe ke karmano kartA AtmA ja che vyavahArathI AtmA karmano kartA che ane nizcayathI potAnA bhAvano kartA che. (4) AtmA bhoktA che H ukta pramANothI AtmAnA kartRtvapaNAno to keTalAka svIkAra kare che arthAt AtmA karmano kartA che ema mAne che. paNa karma jaDa hovAthI te gamAnAgamana karI zakatAM nathI tethI te ahIM ja rahI jAya che arthAt jIvanI sAthe jatAM nathI ane teTalA mATe kRtakarmanuM phaLa bhogavanAra AtmA nathI AvuM mAnanAre vicAravuM joIe ke, jema madirApAna karanArA jyAM jAya che tyAM te jaDa madirAnA guNanA pariNAmarUpa nazo tenI mudata pAkatAM jarUra caDe che. tevI ja rIte kRtakarmano rasa AtmapradezamAM pariNamI jIvanI sAthe jAya che ane tenA zubhAzubha phaLa abAdhAkALa (aMtarakALa) pUrNa thayA bAda avazya bhogavavAM ja paDe che. vyavahArathI AtmA karmaphaLano bhoktA che ane nizcayathI potAnA bhAvano bhoktA che. (5) AtmAno mokSa che : uparokta pramANothI keTalAka AtmAnuM astitva kartRtva ane bhoktRtva vagere svIkAre che; paNa kahe che ke, jevI rIte A saMsAra anAdi anaMta che tevI ja rIte AtmA ane karmano saMbaMdha paNa anAdi anaMta che. karma karavA ane tenA phaLa bhogavavA evo vyavahAra anAdi kALathI cAlato Avyo che ane anaMtakALa sudhI cAlato raheze. keTalAka evuM mAne che ke je padArthanI Adi hoya teno ja aMta hoya ane je anAdi hoya che te ja anaMta hoya che. emaNe jANavuM joIe ke, vaMza paraMparA anAdi che. e manuSyanI pitA, pitAmaha vagere peDhIo gaNatAM tenI kyAMya Adi hotI nathI, matalaba ke te anAdi che chatAM koI manuSya bAlabrahmacArI rahe athavA nirvaMza marI jAya to vaMzaparaMparAno je anAdi saMbaMdha che te tUTI jAya che, arthAt tyAM anAdi sAMtano vikalpa lAgu thAya che. evI ja rIte kRtikA ane suvarNano saMbaMdha anAdikALano hovA chatAM agni, kSAra ane suvarNakAra vagereno yoga maLatAM te anAdi saMbaMdha chUTI zuddha suvarNa mATIthI alaga thaI jAya che. e ja pramANe AtmA paNa anAdi karma saMbaMdhathI chUTI mokSa prApta karI zake che. zrI jaina tattva sAra 313 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdha be prakAranA che. (1) samavAya ane (2) saMyoga. AtmA ane teno upayoga guNa, suvarNa ane teno pILApaNAno guNa e samavAya saMbaMdha kahevAya. te anAdi anaMta saMbaMdha che, paNa jIva aneka karmano athavA suvarNa ane mATIno saMbaMdha te saMyoga saMbaMdha che; ane te anAdi sAMta paNa hoI zake che. jIvane anAdikALathI karma lAgelAM che e kharuM che. paNa je karmo anAdi kALa pahelAM hatAM tenAM te ja atyAre paNa che ema nathI. karmanI utkRSTa sthiti to 70 kroDAkroDa sAgaropamanI che. eTale karma bAMdhavAM, choDavAM, vaLI bAMdhavAM vagere vyavahAra anAdikALathI cAlyo Avato hato te pUrvokta vaMzaparaMparAnA dRSTAMte baMdha paDatAM AtmAno mokSa paNa thaI jAya che. navAM karma AvatAM ochAM ochAM thatAM jAya ane jUnA karma vadhAre khapatAM jAya to eka vakhata evo ja Ave ke sarva karmano nAza thaI jAya. (6) mokSano upAya che : uparanuM kathana sAMbhaLIne mumukSuone mokSa prApta karavAno upAya jANavAnI jijJAsA thAya e svAbhAvika che. temaNe jANavuM joIe ke, jevI rIte suvarNakAra mATImAMthI sonAne pRthak karavA mATe kulaDImAM sonAne sthApana karI kSAra ane agninA prayoga vaDe mATIne bALIne zuddha suvarNa kADhI le che, tevI ja rIte jJAnarUpa suvarNakAra dvArA samajANuM ke ATha karmarUpa mRtikAmAM AtmasuvarNa mizrita che tene pRthak karavuM ucita che. tyAre badhA guNanA bhAjana samyaktvarUpa kulaDImAM sthApana karI tenI sAthe AtmA ane karmane chUTAM pADanAra cAritrarUpa kSArano prayoga meLavI arthAt cAritradharmano svIkAra karI karmarUpa melane bhasmIbhUta karanAra taparUpa agninA prayogathI bALI nAkhe, bAhya tapathI bAhya upAdhine bhasma kare, ApyaMtara tapathI ApyaMtara upAdhine bhasma kare, A prakAre AtmA ane paramAtmAnI ekatArUpa dhyAnathI karmarUpa melathI AtmarUpa suvarNane pRthak kare arthAt mokSa prApta kare. jevI rIte bhaTakato mANasa svasthAnane prApta karI sthira thaI sukhI thAya che, tevI ja rIte anAdikALathI mithyAmArge caDI bhUlo paDelo AtmA ukta cha sthAnano vicAra karI, sudharmanA svarUpane yathAtathya samajavAthI samyaktva sthAnamAM sthira thaI sukhI thAya che. 314 samakita adhikAra Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zraddhAna, 1 liMga, 10 vinaya, 3 zuddhatA, pa lakSaNa, 5 dUSaNa, 5 bhUSaNa, 8 prabhAvanA. yatanA.6 AgAra, 6 bhAvanA ane 6 sthAnaka ema sarva maLIne 67 bola vyavahAra samakitanA thayA. ATalA guNo ja AtmAmAM hoya tene vyavahArathI samakitI jANavo. samyakatvanI 10 ruci (1) nisarga ruci : guru Adino upadeza sAMbhaLyA vinA ja samyakatvanA AvaraNarUpa prakRti naSTa thaI javAthI samyakatvanI prApti thAya che. jemake (1) kaliMga dezanA rAjA "nagnai senA sahita vanamAM gayA. eka ramaNIya AmravRkSane joI tenI maMjarI toDI, pachI badhI senAe maMjarI pAMdaDAM vagere toDI lIdhAM eTale vRkSa pUMThA jevuM thaI gayuM. pAchA pharatI vakhate eka zobhanika AMbAne A pramANe aramaNika thaI gayelo joIne rAjAne vairAgya upajyo ane samajyo ke jagatamAM sarva zobhA pudgalonI che. (2) paMcAla dezano dvimukha rAjA' prathama to mahotsavane mATe zaNagArelA sthaMbhane joI khuzI thayo. pachI mahotsava pUrNa thaye thaMbha tUDI paDayo te joI vairAgya pAmyo ke, saMsAramAM pratiSThA puNyasaMyoge prApta thAya che ane puNya khUTavAthI A sthaMbha jevI sthiti thaI jAya che. (3) videha dezanA rAjA "namirAjarSi'ne dAhajvara thayelo, tene upazamAvavA 1008 rANIo caMdana ghasavA lAgI. temanA hAthamAMnA kaMkaNono zora sAMbhaLatAM rAjA khedita thayo. AthI rANIoe eka eka cUDI rAkhI bAkInI utArI alaga karI ane zorabakora baMdha paDI gayo. A prasaMgathI rAjA ekatvabhAvanA bhAvatAM bhAvatAM vairAgya pAmyA. anekanA saMga vaDe ja duniyAmAM duHkha prApti hoya che. ekalo AtmA sukhI thAya che. (4) kaMcanapura ane caMpAnagarInA rAjA "karakaMDue" sAMDhane gAyonA jhuMDamAM ghUmato joyelo. tyAra bAda e sAMDha durbaLa thaI nIce paDI gayo. tyAre gAya vagere koIne tenI pAse na joyAM. A uparathI tene vairAgya upajyo ke, A saMsAramAM badho prema svArthano che. ( A cAre pratyeka buddha rAjAo dikSA laI mokSe padhAryA che.) - zrI jaina tattva sAra u15 | Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ja pramANe koI prANI ke padArthane jovAthI ke sAMbhaLavAthI jAtismaraNa Adi jJAnanI prApti thAya tenA pariNAme pUrvabhavamAM je jIvAdi nava padArthonuM dravya kSetra, kALa ane bhAvathI yarthAtha jANapaNuM karyuM hoya tenuM smaraNa thaI Ave ane jinapraNita dharma para ruci thAya, dharmano svIkAra kare temaja koI anya matAvalaMbIne ajJAna tapanA prabhAvathI karmano kSayopazama thatAM tene virbhAgajJAnanI prApti thAya, tene lIdhe jainadharmanI viruddha pravRtti joI te jaina dharmano anurAgI bane ane samyakatvanI prApti thatAM ajJAnano nAza thaI avadhijJAnano prakAza thAya. tethI nirAraMbhI niSparigrahI jainadharmanI ArAdhanA karavAnI rucivALo bane tene nisargaruci kahevAya. (2) upadeza ruci : je koI tIrthaMkaro kevaLajJAnIo sAmAnya sAdhuo tathA zrAvako vagerenA upadezathI jIvAdi nava padArthonuM yathAtathya svarUpa samajIne tattvajJa bane ane tene dharma karavAnI ruci jAgRta thAya tene upadeza ruci kahIe. (3) AjJA ruci: te rAga, dveSa, mithyAtva, ajJAna ityAdi durguNone nAza karI AtmAne jJAnAdi aneka saguNomAM sthApana karavAvALI anaMta bhavabhramaNanAM duHkhono nAza karI muktipaMthamAM pravartAvavAvALI evI anekAneka guNonI khANa te zrI jinezvara devanI AjJA che. tene ArAdhavAnI arthAt te pramANe pravRtti karavAnI icchA thavI tenuM nAma AjJAruci. (4) sUtraruci : zrI jinezvarapraNita ane gaNadharAdi 10 pUrva sudhInuM jJAna dharAvanArAoe racelAM dvAdazAMgI Adi je sUtro che tenuM paThana karI karAvI temAM rahelA adbhUta jJAnane anubhavamAM pariNamAve apUrvajJAnanA rasamAM AtmAne tallIna banAve ane utsAhapUrvaka tenuM ja vAraMvAra zravaNa, paThana, manana karavAnI utkaMThA jAgRta thAya tene sUtraruci kahe che. (5) bIja ruci ? jevI rIte haLa vaDe kheDelI, khAtara pUrelI ane vRSTithI tRpta thayelI karALa dharatImAM vAveluM bIja aneka bIjanuM utpAdana karanAra nIvaDe che, tevI ja rIte viSaya kaSAya alpa karavAthI zuddha banelA, guru upadezathI poSaNa pAmelA ane saMtoSAdi guNothI tRpta thayelA bhavya jIvanA hRdayarUpI khetaramAM vAveluM jJAnarUpa bIja vRddhi pAme che. tathA jevI rIte pANImAM nAkheluM telanuM biMdu prasare che tevI ja rIte eka padanuM jJAna prApta thatAM aneka padarUpe pariName 316 samakita adhikAra Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistAra pAme te bIja rucivALo kahevAya. (6) abhigama ruci koIne zrutajJAnanI vizuddhi thatAM te aMga-upAMga, payatrA, daSTivAda Adi sUtra ane tenA artharUpa jJAnano abhyAsa karatAM vizuddha jJAna thavAthI samakitanI prApti thAya tene abhigama ruci kahe che, ane te bhAvo bIjAne saMbhaLAvatAM saMbhaLAvatAM te zrotAne samyatvanI prApti thAya tene paNa abhigama ruci kahevAmAM Ave che. (7) vistAra ruci : jIvAdi 9 tattva, dharmAstikAya Adi 6 dravya, naigamAdi, 7 naya, nAmAdi 4 niSepa, pratyAkSAdi 4 pramANa, teno dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI vistAra pUrvaka jJAnAbhyAsa karatAM karatAM samyakatvanI prApti thAya te vistAra ruci. (8) kriyA ruci: samyajJAna, darzana, cAritra, tapa, vinaya, satya kSamA Adi pUrvaka pAMca samiti ane traNa guptirUpa aSTa pravacana mAtAnuM pAlana karavAmAM utsAha jAgRta thAya, pratidina AcAra kriyAnI vizuddhi karatA rahevAnI icchA rahe, te kriyA ruci jANavI. (9) saMkSepa ruci : keTalAka haLukarmI jIva evA che ke teo dharma adharmano kazo. bheda jANatA nathI hotA. paraMtu anAbhigrahika mithyAtvInI jema badhA dharmane mAne che, tevA jIvo kadAcit puNyodayathI satsaMgatine prApta karI sadjJAna zravaNa karavAno suyoga maLavAthI saguNonuM saMkSipta kathana zravaNa karI tatkALa bhAvabhedane samajI jAya ane mithyAtvano parityAga karI saddharmano svIkAra karI le tene saMkSepa rucivALo jANavo. (10) dharma ruci H samyatvAdi sUtradharma ane vratAdi cAritra dharma tathA kSamA, nirlobhatA adi yatidharma ityAdi prakAranA dharmanuM kathana zAstramAM je pramANe kahyuM che te ja pramANe tenuM zraddhAna karI ArAdhanA karavAnI ruci thAya, tathA dharmAstikAya Adi cha dravyanA sUkSma bhAvo tathA gAMgeya aNagAra AdinA bhAMgA zravaNa karI satya zraddhAna karI utsAhapUrvaka dharmAnuSThAna, dharmakaraNInuM samAcaraNa kare tene dharma rucivALo jANavo. jevI rIte varano nAza thavAthI manuSyane bhojananI ruci jAgRta thAya che ane rUci pUrvaka karAyeluM bhojana sukhakartA nIvaDe che, tevI ja rIte mithyAtvarUpa zrI jaina tattva sAra Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jvarano nAza thavAthI dasa prakArathI dharmanuM ArAdhana rUcipUrvaka, utsAha pUrvaka AcaraNa karelo dharma yathArtha phaLadAtA banI AtmAne akSaya sukhI banAve che. samakitIne hitazikSA AcArAMgasUtranA prathama zrutaskaMdhanA cothA adhyayanamAM zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra svAmIe nIce pramANe samakitIone hitazikSA ApI che. (1) bhUta, bhaviSya ane vartamAna kALanA sarva tIrthaMkaronuM pharamAna che ke, be indriyAdi prANI, vanaspatyAdi bhUta, paMcendriyAdi jIva tathA pRthvI Adi sattvanI jyAM kiMcita mAtra paNa hiMsA kadApi thatI nathI, kiMcita mAtra duHkha utpanna thatuM nathI tyAM ja satya zuddha sanAtanadharma che. rAgIono, tyAgIono, bhogIono ene yogIono ema sarvano te dharma eka sarakho AdaraNIya che. (2) ukta dharmano svIkAra karI tenA pAlanamAM kadI paNa pramAdI na banavuM joIe, paraMtu niraMtara sudRDha acala banIne tenuM pAlana karavuM joIe. (3) mithyAtvIonA mithyA ADaMbara, pAkhaMDAcArane joIne vyAmoha pAmavo nahi. (4) saMsAramAM rahelA samakitIoe mithyAtvIonuM anukaraNa (dekhAdekhI) na karavuM joIe. (5) je mithyAtvIonuM anukaraNa karato nathI tenAthI kumati sadaiva dUra rahe che. (6) ukta dharma para zraddhA nathI te ja moTAmAM moTI kumati che. (7) sarva tIrthaMkaroe kevaLadarzanathI joI kevaLajJAnathI jANI ane yathAkhyAtacAritrathI pUrNanubhavayukta thaIne uparokta dharmanuM pharamAna karyuM che. (8) saMsArI jIvo mithyApAsamAM phasAyelA rahI anaMta saMsAra paribhramaNa kare che. (9) tattvadarzI mahAtmA te ja che ke, je pramAdano niraMtara tyAga karI sAvadhAna paNe dharmapaMthe vicare che. iti prathamodeza. (1) je karmabaMdhananA hetuo che te samakitIone mATe vakhata pa2 karma choDavAnA hetu nIvaDe che. (2) ane je karma choDavAnA hetuo che te mithyAtvIone mATe karmabaMdhananA hetu nIvaDe che. (3)jeTalA karma bAMdhavAnA hetu che teTalA ja karma choDavAnA hetu che. (4) jagajaMtuone karmathI pIDita thatA joIne koNa dharma karavAmAM pravRta nahi thAya? sukhArthI haze to te avazya thaze. (5) viSayAsakta ane pramAdI jIva paNa jainazAstranuM zravaNa karI dharmAtmA banI jAya che. (6) ajJAnIo kALano koLiyo banavA chatAM paNa AraMbhamAM tallIna banI bhavabhramaNanI vRddhi kare che. (7) narakanA duHkhanA paNa keTalAka zokhIna jIvo samakita adhikAra |318 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che teo punaH punaH narakagamana karavA chatAM paNa tenAthI tRpta thatAM nathI. (8) krUra karmanA karanAra duHkha pAme che ane tene choDe che te sukhI thAya che. (9) kevaLInA vacana jevA ja dasa pUrvanA dhA2ka zrutakevaLInA paNa vacana hoya che. (10) hiMsAnA kAmamAM je dAMSa mAnato nathI te anArya che. (11) evA anAryanA vacana pAgala manuSyanA bakavAda jevA che. (12) jIvanI ghAta karavI to bAju para rahI, paraMtu temane duHkha paNa detAM nathI te Arya che. (13) tamane sukha vahAlu che ke duHkha ? A prazra anAryone pUchavAthI satya dharmano nizcaya temanA uttaramAMthI ja maLI raheze. iti dvitIyodeza. (1) pAkhaMDI janonI cAlacalagata para lakSa ApatAM nathI te dharmAtmA che. (2) hiMsAne duHkhadAtA jANI teno parityAga kare, zarIra para mamatva na kare, dharmanA tattvano jJAtA bane, kapaTarahita kriyAnuM samAcaraNa kare ane karma toDavAmAM sadaiva tatpara rahe te ja samakitI che. (3) banatAM sudhI bIjAne duHkha na de. te ja dharmAtmA che. (4) jinezvaranI AjJAnuM pAlana kare, AtmAne ekalo jANe, tapazcaryAthI tanane tapAve te ja paMDita che. (5) purANA kASTanI jema deha mamatvanA zIghratAthI tyAga kare ane tapa agnithI karmane bALe te ja muni che. (6) manuSyanuM AyuSya alpa jANI krodhane jIte te ja saMta che. (7) krodhAdi kaSAyane vazIbhUta thayeluM jagata du:khI thaI rahyuM evo vicAra kare te ja jJAnI che. (8) kaSAyane upazamAvI zAMta bane te ja sukhI che. (9) krodhAgnithI prajvalita na bane te ja vidvAna che. iti tRtIyodeza. (1) prathama thoDuM ane pachI vizeSa ema krame krame dharma ane tapanI vRddhi karavI joIe. (2) zAMti, saMyama, jJAna, ityAdi sadguNonI vRddhi karavAno niraMtara udyama karavo joIe. (3) muktino mArga mahAvikaTa che. (4) brahmacaryanuM pAlana karavAno tathA mokSanI prApti karavAno mukhya upAya tapazcaryA ja che. (5) je saMyamadharmathI bhraSTa banelo che te kazA kAmano nathI. (6) moha rUpa aMdhakAramAM athaDAtAM jIvo jijJAsAno lAbha prApta karI zakatA nathI. (7) gata janmamAM jemaNe jinAjJAnuM ArAdhana karyuM nathI te have zuM karaze? (8) jeo jJAnI banIne AraMbhathI nivarte che te ja prazaMsanIya che. (9) aneka prakAranA duHkho AraMbhathI utpanna thAya che. (10) jeo dharmArthI che teo pratibaMdhano tyAga karI ekAMta mokSAbhimukha hoya che. (11) kRtakarmanAM phaLa avazya bhogavavAM ja paDaze, evuM jANI karmabaMdhana karatAM DaravuM joIe. ane (12) je sadughamI, satyadharmAvalaMbI, jJAnAdi guNamAM ramaNa karanArA, parAkramI zrI jaina tattva sAra 319 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmakalyANa arthe dRDha lakSayukta, pApakAryathI nivRti pAmelo ane yathArtha lokasvarUpano darzaka hoya che tene koI paNa duHkhI karI zakatu nathI. iti caturtha uddeza. A tattvadarzI satpuruSa no abhiprAya che ke je koI te pramANe cAlaza te Adhi, vyAdhi, upAdhi Adi sarva duHkhono nAza karI anaMta, akSaya, avyAbAdha sukhono bhoktA banaze. samyaktvanuM svarUpa zAstro ane graMthomAM darzAvyuM che. te ja pramANe ahIM kahevAmAM AvyuM che. dharmanuM pagathiyuM samakita che. athavA samakita sahita karelo dharma ja anaMta karma vargaNAnI nirjarArUpa mahAphaLane ApanAra nIvaDe che. ema jANI dharmanA yarthAtha phaLane icchanAre samyaktva ratna avazya prApta karavuM joIe. zrI uttarAdhyayana sUtranA 36mAM adhyayanamAM kahyuM che. sammadaMsaNarattA, aniyANA sukkalesamogADhA / iya je maraMti jIvA, tesiM sulahA bhave bohI // 259 // artha : je jIva mithyAtva ane rAgadveSanA maLarahita hoya che tathA kaleza rahita zAMta svabhAvI banI jAya che ane jinapraNita zAstrAnusA2 tathA niyANA rahita nirmaLa karaNI karavAmAM tatpara rahe che te svalpa saMsArI thAya che. arthAt bhavobhavamAM sulabhatAthI bodhibIjane prApta karI zIghra mokSane prApta karI laeN che. micchA daMsaNarattA, saniyANA kaNhalesamogADhA / iya je maranti jIvA, tesiM puNa dullahA bohI // 260 // artha : je jIva mithyAdarzanamAM anurakta rahe che, te pApakarma kare che. ane kRSNa lezyAvALA thAya che. ane evA jIvane bodhi (saddharmanI prApti) durlabha thaI paDe che. jiNavayaNe aNurattA, jiNavayaNaM je karanti bhAveNaM / amalA asaMkiliThThA, te honti parittasaMsArI // 269 // artha : je jIva jinavacana (siddhAMta vANI)mAM anurakta rahe che ane te pramANe bhAvathI AcaraNamAM utArI varte che te maLarahita ane (moha matsarAdi) klezarahita thAya che ane kALe karIne saMsArathI mukta thAya che. samakita adhikAra |320 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6..... zrAvaka dharma zrIsarvajJa padAbjasevanamati: zAstrAgame cintanA / - tattvAtattva vicAraNe nipuNatA, satsaMyame bhAvanA | samyaktve rucitA adhopazamatA jIvAdi ke rakSaNA / satsagAriguNA jinendrakathitA, yeSAM prasAdAcchivam // 1 // artha : zrI jinendra bhagavAne sAgArI dharma eTale zrAvaka dharmanA guNo A pramANe kahyA che. zrI sarvajJanI AjJAnuM pAlana kare te ja temanI sevA che. temAM ja tenI mati joDAyelI rahe, Apta puruSo dvArA prarUpAyelA AgamonA artha vicAravAmAM je sadaiva tatpara rahe, tattvAtattva, dharmAdharma, nyAya anyAya vagerenA nirNaya karavAne mATe buddhino sadupayoga kare, saMyamanI bhAvanA bhAve, samyaktvanI rucivALo hoya, pApane ghaTADavAno niraMtara prayatna karato hoya, trasa sthAvara jIvonuM rakSaNa yathAzakti karato hoya ane jinendrakathita mArgano anusaranAra hoya te jIva temanA prasAda vaDe sukhI thAya, zivasukha pAme. nyAyopAtta dhano jano guNA guruH sadamistrivargabhajanavanyonyaM guNavAMstathaiva gRhiNI jJAnAlayo himayaH / yuktAhAra vihAra Arya samitI prajJaH kRtajJo vazI / zruNvadharmavidhaM dayAluradhasI: sAgAradharmAcaret // 2 // // 2 // artha : nyAyathI dravyopArjana karanAro hoya, guNAnurAgI hoya, dharma, artha ane kAma e traNenuM yathocit sevana karanAro hoya, pa2spa2 guNono jonAro, jJAnanA bhaMDArarUpa, lokApavAdathI lajjAno dhAraka hoya, potAnI strIne paNa dharmamArgamAM pravartAvanAra hoya, sadaiva kulanI, dharmanI, rAjAnI maryAdAnI aMdara rahenArA hoya, zrAvakadharmane yogya AhAra ane vyApAranI AjIvikA karanAra hoya, satpuruSonI saMgati karanArA hoya, koI salAha mAge tene subuddhipUrvaka sAcI salAha ApanAra hoya, mahA buddhivaMta hoya, anyanA alpa upakA2ne paNa mahAna mAne, kRtajJa hoya, kAma, krodha, mada, moha, lobha A zrI jaina tattva sAra 321 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha ripuone vaza karanAra hoya, salphAstranuM zravaNa karanAra hoya, sAmAyika pratikramaNa pratyAkhyAna Adi dharmakriyAnuSThAnanuM vidhi pUrvaka ArAdhana karavAvALo hoya, mahAdayAvAna hoya ane pApakRtyathI sadA bhayabhIta banI rahelo hoya. A badhA guNo zrAvakone AdaraNIya che. arthAt A guNothI alaMkRta-zobhita hoya tene ja zrAvaka kahevo. (1) AgAra eTale ghara : gharamAM arthAt gRhasthAvAsamAM rahIne dharmArAdhana karAya che te sAgArIdharma kahevAya. vyavahAramAM teno artha evo paNa karavAmAM Ave che ke sAdhunA vrata muktAphaLa (motI) samAna che. arthAt motI akhaMDita dhAraNa karAya che tevI rIte sAdhujI sAvaghayoganA trikaraNa triyoga ema nava koTIe pratyAkhyAna karI paMca mahAvrata pALe che, paNa eka be vratanA dhAraka hoya te sAdhu kahevAtA nathI. mahAvrata motI sarIkhA, kIje koDa jatana tUTA phUTA nahIM kAmakA, rAkho pUrNa akhaMDa" AvI rIte sAdhunAM vrata akhaMDita hovAthI , temAM koI prakArano AgAra na hovAthI teo aNagAra kahevAya che athavA sAdhu gharanA tyAgI hovAthI paNa aNagAra kahevAya che ane zrAvakanA vrata suvarNa samAna che arthAt sonuM vAla, bevAla, tolo, be tolo ema marajI mujaba athavA zakti mujaba kharIda karI zakAya che. tevI ja rIte zrAvakanAM vrata paNa yathAzakti aMgIkAra karI zakAya che. koInI icchA eka vrata dhAraNa karavAnI hoya te eka vrata dhAraNa kare, koI be vrata dhAraNa kare yAvat koInI icchA bAra vrata dhAraNa karavAnI hoya te bAravrata dhAraNa kare, vaLI koInI icchA eka karaNa eka yoge, koI eka karaNa traNa yoge, koInI be karaNa traNa yoge vrata dhAraNa karavAnI hoya te pramANe te vrato aMgIkAra karI zake che. jeTalI mUDI hoya teTaluM sonuM jema gRhastha kharIde che, tema jeTalo kSayopazama, jeTalI zakti teTalA pramANamAM vrato dhAraNa kare, zrAvakanAM vratomAM evo Agraha nathI ke amuke ATalAM vrato grahaNa karavA joIe. A kAraNathI te sAgArIdharma kahevAya che. arthAt AgAra sahita | |322 zrAvaka dharma adhikAra Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratanA dhAraka ane pAlaka te zrAvaka kahevAya che. (2) ukta sAgArIdharmanI pAlakanuM apara nAma zrAvaka paNa che. zrAvaka e "zra' dhAtu uparathI banelo zabda che, zuM eTale sAMbhaLavuM. je zAstranuM zravaNa kare te zrAvaka kahevAya. vaLI vyavahAramAM zrAvakano artha A pramANe paNa karavAmAM Ave che. zra= zradhdhAvaMta + va = vivekavaMta + ka = kriyAvaMta. arthAt zraddhAyukta vivekapUrvaka kriyA kare te zrAvaka trIjuM nAma zramaNopAsaka paNa che. zramaNa = sAdhu + upAsaka = bhakta arthAt sAdhujInI sevA bhaktinA karanAra zramaNopAsaka. te padanI prApti be prakAre thAya che. nizcayamAM darzanamohanIya karmanI 3, anaMtAnubaMdhIno coka - 4 ane apratyAkhyAnIno coka - 4 ema mohanIya karmanI 11 prakRtiono kSayopazama thavAthI ane vyavahAramAM 21 guNa, 21 lakSaNa, 12 vrata ane 11 pratimA ityAdi guNono svIkAra karavAthI zramaNopAsaka athavA zrAvaka kahevAya che. zrAvakanA 21 guNa akhudo ruvavaM paggaisomo lokpiyaao| akuro bhIru asaDho dakkhiNo lajjAlu dayAlu // 1 // majjhatyo sudichI guNAnurAgI supakkhajuto sudiihii| visesannu vRddhAnuga vinIta kayannu parahiyakatA laddhalakkhI // 2 // (1) akSudra pariNAmI hoya : duHkhaprada svabhAvavALAne zudra kahe che. zrAvaka potAnA aparAdhIne paNa duHkhaprada thato nathI to anyanuM to kahevuM ja zuM? arthAt koIne paNa du:khadAtA na hovAthI zrAvaka azudra hoya che. (2) rUpavaMta hoya : "yathAti tathA pratiH ' arthAt jevI zarIranI AkRti tevI prAyaH prakRti paNa hoya che. tadanusAra zrAvaka pUrvopArjita puNyanA prayogathI hasta pAdAdi pUrNa aMgavALo hoya che. karNa, cakSu AdithI pUrNa indriyovALo hoya che ane suMdarAkRti, tejasvI tathA sazakta zarIravALo hoya zrI jaina tattva sAra 323 | Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) prakRti saumya hoya. jevI rIte bAhya dekhAvamAM suMdaratA hoya tevI ja rIte zAMta, dAtta, kSamAvAna, zItaLa svabhAvI, milanasAra, vizvAsapAtra ityAdi guNoe karI aMdarathI paNa suMdara hoya che. (4) lokapriya hoya : A loka ane paraloka virUddha kAryono parityAga karavAthI zrAvaka sarvane priyakara hoya che. guNavaMtonI niMdA, durgaNIo tathA mUrkhAonI hAMsI mazkarI, pUjya puruSonI IrSyA, jana samudAyanA virodhI sAthenI mitratA, dezAcAra ullaMghana ane chatI zaktie svajana mitrone sahAya na karavI, ityAdi kAryo A loka virUddhanAM gaNAya che ane koTavALI, IjArA rAkhavA, vana karAvavA ityAdi kAryo yadyapi lokavirUddha gaNAtAM nathI. tathApi paralokamAM duHkhaprada nivaDe che ane sAta durbasanonuM sevana baMne loka virUddha ane duHkha OM ghRtaM ca mAMsa ca surA ca vezyA pApArdha corI paradAra sevA / etAni saptAni vyasanAni loke, ghorAtighoraM narakaM nayanti // artha: (1) jugAra : hArajItanAM jeTalA kAma tathA khela che te badhA jugAramAM gaNAya che. copATa tathA gaMjIpAnA khela tathA saTTAno dhaMdho te paNa jugAra kahevAya che. jugAra e manuSyanI buddhino tathA tenA sadguNo ane sukha saMpattino nAza karI tene durguNI ane duHkhI banAvI de che. (2) mAMsano AhAra: mAMsano AhAra paNa hiMsAnI vRddhi karanAra, svabhAvane krUra banAvanAra tathA kuSTa Adi rogono utpAdaka hoya che. vaLI pazuo tarapha nirdayI banelAM manuSyo samaya para manuSyanAM paNa ghAtaka bane che ane tenA pariNAme tene narakanAM ghora duHkho bhogavavA paDe che. (3) madirApAna: madirApAna paNa zuddhino, buddhino, rUpano, baLano, dhanano ane AbarUno nAza kare che. dArUnA nAzamAM bhAna bhUlI na karavAnuM kare che. mAtA, bhaginI AdithI vyabhicAra seve che ane klezanI vRddhi karI narakamAM jAya che. (4) vezyA gamana : vezyA gamana karanAra potAnI jAtithI, dharmathI ane samAjathI bhraSTa thaI ijjatano nAza kare che, tethI cAMdI, prameha Adi bhayaMkara rogono bhoga banI saDIne akALe mRtyu pAme che ane narakagAmI thAya che. (5) zikAra : zikAra karavAvALo paNa anAtha, garIba niraparAdhI pazuo ke jeo bicArA ghAsa, pANI Adi je kaMI thoDuM ghaNuM maLe enAthI nirvAha calAvI mAnavajAta para upakAra kare che evAM pazuo tathA jalacara, khecara Adi jIvonI nirdayapaNe hiMsA kare che te mRtyune aMte narakagAmI thaI paramAdhAmInA zikAra banaze ane mahAbhayaMkara duHkho pAmaze. (6-7) corI ane parastrIgamana: A karanAra paNa jagatamAM tiraskRta thaI rAjA ke samAjano aparAdhI banI ghaNAM duHkho pAme che ane marIne narake jAya che. A sAte vyasano A loka-paralokamAM duHkhadAtA hovAthI ubhayaloka virUddha gaNAya che. 324. zrAvaka dharma adhikAra Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradakarma che. A traNe prakAranAM niMdanIya karmono parityAga karI zrAvaka jagajjanono prItipAtra bane che. (5) akrUra hoya : krUra svabhAva ane krUra dRSTino parityAga karI saraLa svabhAvI ane guNagrAhI thAya. parAyA chidra jonArAnuM citta haMmezA malina rahe che. tethI chidro kadI paNa jue nahi, ane potAnA avaguNone jotA rahe, jethI svabhAva namrabhUta banI jAya che. (6) bhIru hoya : lAMkopavAdathI, karmabaMdhathI tathA narakAdi durgatinAM du:khothI haMmezA Darato rahe. pApakarmanuM temaja lovirUddha kAryonuM AcaraNa kare niha. (7) azaTha hoya : mUrkhane sArImAThI vastuno viveka hoto nathI. tethI te ghaNI garabaDa karI de che, pApanA kAryane puNyanuM ane puNyanA kAryane pApanuM samajI bese che paNa zrAvaka puNya ane pApanAM phaLane pRthak samajI adharma tathA pApane ghaTArDa ane dharma tathA puNyanI vRddhi karato rahe, te Thaga na hoya, zaTha-lucco na hoya. (8) dakSa hoya : zrAvaka ghaNo vicakSaNa hoya dRSTi mAtrathI ja manuSyane tathA kAryane samajI jAya. samayocita kArya karavAvALo hoya ane pAkhaMDIonA chaLathI kadI paNa chetarAya nahi evI hoziyArI rAkhe. (9) lajjAvaMta hoya : anaMtajJAnInI tathA mahApuruSonI lajjA rAkhato thako gupta ke pragaTa kukarmonuM AcaraNa kadI paNa kare nahi, vratono bhaMga kare nahi, lajjA sarvaguNonA bhUSaNarUpa kahI che. pApI kAma karatA lAje. (10) dayAvaMta hoya : dharmanuM mULa dayA che ema jANI sarva jIvo upara dayA kare. duHkhI joIne anukaMpA lAve; yathAzakti sahAya karI duHkhamAMthI bacAve motanA paMjAmAMthI choDAve. (11) madhyastha hoya : sArI ke mAThI vAto sAMbhaLIne athavA bhalI burI vastu ne joI rAga tathA dveSamaya pariNAma kare nahi. tevI ja rIte, koI paNa padArthanI * jayaM nijaH paro veti gaNanA laghucetasAm / udAracaritAnAM tu vasudhaiva kuTumbakam // artha : A mAruM A bIjAnuM Avo vicAra tuccha buddhivALAne hoya che. udAracarita manuSyato pRthvInA samasta prANIone potAnA kuTuMba samAna ja samaje che. zrI jaina tattva sAra 325 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyaMta Asakti dhAraNa kare nahi. kemake rAga dveSa ane vRddhatA e cIkaNAM karma bAMdhavAnA mukhya kAraNa che. Ama vicArI zrAvaka sarva padArthomAM cIkaNAM mAThA banAvomAM madhyastha rahe. rUkSa, zuSkavRtti dhAraNa kare ke jethI cIkaNAM karmo baMdhAya nahi ane pUrvapArjita karma zithila thaI jAya, jethI zIghra teno chuTakAro thaI jAya. (1ra) sudRSTivaMta hoya indriyomAM vikAra utpanna karavAvALA padArthonuM avalokana karI aMtaHkaraNane malina na banAve, dRSTine pheravI le AMkhamAM amI hoya, vikAra vALI dRSTi na kare. (13) guNAnurAgI hoya : jJAnI-dhyAnI, tapasvI, saMyamI zuddha kriyAnA pAlaka, brahmacArI, kSamAzIla, vairyavaMta, dharmapradIpaka, dAnezvarI ityAdi guNavAno para prema rAkhe, temanuM bahumAna kare, mAhAbhya vadhAre, yathAzakti sahAya kare, guNonI prazaMsA kare ane vicAre ke mArA ahobhAgya che ke, mArA kuLamAM, gAmamAM ke samAjamAM AvAM AvAM guNavAna upasthita che. temane lIdhe mArA kuLanI ke dharmanI unnati thaze ityAdi vicArathI temanA guNano premI hoya. (14) supakSayukta : nyAyano pakSa grahaNa kare ane anyAyano pakSa choDe. ahIM zaMkA kare ke, samakitIe rAgadveSa choDavAM joIe ane jo nyAyano pakSa dhAraNa kare ane anyAyano pakSa choDe to rAgadveSa thayo nahi? samAdhAna jherane jhera ane amRtane amRta jANavuM ane kahevuM tene rAgadveSa zI rIte kahevAya? samakita dRSTi te ja che ke je vastunA yathAtathya svarUpane samajIne AdaraNIya hoya te Adare ane chAMDavA yogya chAMDe. zrAvake nyAyapakSI jarUra thavuM joIe. Ano bIjo evo paNa artha che ke, zrAvakanAM mAtA, pitA, strI, putra, mitrAdi, svajana, zuddhAcArI, dharmaparAyaNa hovAthI zrAvaka supakSayukta kahevAya che. koIno samakita dRSTi jIvaDo kare kuTuMba pratipALa aMtarathI nyAro rahe, jema dhAva khilAve bALa." artha : jevI rIte oramAna mAtA acavA dhAva mAtA baccAnuM lAlana pAlana karatI hoya, paNa manamAM samajatI hoya ke A bALaka mAruM nathI. jyAM sudhI huM stanapAna karAvuM chuM tyAM sudhI te mane mAtA mAne che. dUdha chuTayA pachI te mane saMbhAraze paNa nahi. tevI ja rIte samakita dRSTi paNa kuTuMbanuM pAlanapoSaNa karatA aMtaHkaraNathI sarvane svArthanA sagA jANIne tenA moha, mAyA ane prapaMcathI alipta rahe. 326 zrAvaka dharma adhikAra Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa khoTo pakSa le nahi. (15) dIrdhadaSTi hoya koI paNa kAryanA pariNAmano dIrdhadaSTithI vicAra karI je kArya bhaviSyamAM Atmika guNano vikAsa karanAra, sukhadAyaka ane prAmANika manuSya dvArA prazaMsanIya hoya tevuM kArya zrAvaka kare che. ane niMdA tathA duHkhaprada kArya choDI de che. Ama kare te sukhI ane yazasvI thAya che. ane vagara vicAryuM kArya karanArane pazcAttApa karavo paDe che. (16) vizeSajJa hoya : gAyanuM ane AMkaDAnuM dUdha temaja sonuM ane pittaLa raMgamAM sarakhAM hoya che. paraMtu guNanI apekSAe temAM jamIna AsamAna jeTaluM aMtara hoya che. tenI parIkSA to vizeSajJa - vijJAnI puruSa hoya te ja karI zake che. teo bAhya dekhAva joI bhramamAM paDatAM nathI, paraMtu aMdaranA guNonI tapAsa karI yathocitta pravRti kare che. AvI ja rIte zrAvaka paNa navatattvanA jJAna vaDe vizeSajJa banIne jANavA yogya jANe, AcaravA yogya Acare ane chAMDavA yogya chAMDe che. (17) vRddhAnugAmI hoya vayovRddha ane guNavRddhanI AjJAmAM rahenAro hoya, temanA koI uttama guNono svIkAra kare, ane vRddhajananA jJAnAdi guNonuM anukaraNa karato rahe. (18) vinIta hoya: "viUo nisAso mUno ' arthAt jinazAsana mAM dharmanuM mULa vinaya kahyuM che. evuM jANI mAtA, pitA, vaDIlabhAI, guru Adi vaDerAono yathAcita vinaya kare. temaja badhAnI sAthe namrabhAve varte. guruno yathAyogya vinaya sAcave. (19) kRtajJa hoya : karelA upakArane jANavA tenuM nAma kRtajJatA. koIe ApaNA upara kiMcit mAtra paNa upakAra karyo hoya to teno mahAna upakAra mAnI upakArathI RNa a (devA) mAMthI mukta thavAno yathAzakti prayatna kare, tapa: vRtti dhyAne viveva yama: saMyamo ! ye vRdhdAsteSu te vRddhAH na punaH palitAMkurAH // artha : je tapamAM, jJAnamAM, vairyamAM, dhyAnamAM, vivekamAM, yamamAM, saMyamamAM ityAdi guNomAM vRddha che te kharA vRddha che ekalA saphedavALathI vRddha kahevAyo nathI. zrI jaina tattva sAra Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karelA upakAra ne oLavavo te kRtaghna, kRtaghnI manuSya A pRthvI 0 mATe bhArarUpa kahyo che. (20) parahita kartA hoya H yathAzakti ane yathocita sadaiva para upakAra karato rahe. kadApi paropakAranAM kAma karavAM jatAM potAne duHkha kiMvA koI prakAranI hAni thatI hoya to paNa paropakAra karavAthI vaMcita rahe nahi. 'popArAya mAM vidyutaya:|' satpuruSanI vibhUtio paropakArane arthe ja hoya che, vaLI paNa kahyuM che ke 'popArAya puLyAya / ' arthAt paropakAra karavo eja puNya che. (21) labdhalakSI hoya : jema lobhIne dhananI tRSNA hoya ane kAmIne strInI n zrI ThANAMga sUtramAM traNa vyaktinAM guNano badalo vALavo muzkela kahela che. (1) garbhadhAraNa karyo tyArathI yogya vaya thatAM sudhI aneka kaSTo svayaM sahana karI aneka upAyo dvArA 2kSaNa karanArA mAtA ane pitAne koI putra svayaM snAnAdi karAve, vastraAbhUSaNothI alaMkRta kare, icchita bhojana Ape ane AjJAnusAra vartana karI temane saMtuSTa rAkhe-kiM bahunA. skaMdha para besADI pherave chatAM paNa guNano badalo vaLe nahi. paraMtu jinendra praNita dharma temane aMgIkAra karAvI, samAdhi maraNa karAve to RNa mukta thaI zake. (2) koI zeThe koI daridrane dravyAdinI madada ApI dhaMdhe caDAvyo ane zrImaMta banAvI dIdho. pachI karmayoge te zeTha daridra banI gayA, te vakhate gumAsto zeThane potAnI badhI lakSmI arpaNa karI de ane uparokta kathanAnusAra AkhI jiMdagI teno dAsa thaI sevA kare to paNa RNa mukta na thAya, paraMtu jinendra bhASita dharmamAM sthApI samAdhi maraNa karAve to RNamukta thAya. (3) koI dharmAcAryanA dharmopadezathI dharma pAmI dharmArAdhananA pariNAme devagati pAmyo, te deva te AcAryanI yathocita bhakti kare. pariSaha, upasarga, durbhikSa, duSkALAdithI tenuM saMrakSaNa kare ityAdi vaiyAvRtya karavA chatAM RNamukta na thAya. paraMtu kadAcit karmayoge AcArya mahArAjanA pariNAma dharmathI saMyamathI calita thaI jAya to tamane yathocita upAyo dvArA dharmamAM saMyamamAM sthira karI de to utkSaNa (devAmAMthI mukta) thAya. 0 na me ke parvatA bhArA, na me bhAra: sarvasAgarAH / kRtaghnAstu mahAbhArA, bhArA vizvAsa ghAtakAH // artha : pRthvI kahe che ke, mane parvatano ke samudrano bhAra lAgato nathI paNa kRtaghnI ane vizvAsaghAtIno mane ghaNo bhAra lAge che. zrAvaka dharma adhikAra 328 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlasA hoya che, tema zrAvakane jJAnAdi guNanI lAlasA hoya che, nitya thoDuM thoDuM jJAna prApta karatA rahevAthI paMDita thaI zakAya che. "paDhatAM paMDita nIpaje lakhatAM lahiyo thAya" AvuM jANI zrAvaka sadeva navo navo abhyAsa karato rahe che. ane A rIte labdhalakSI-dhyeyanI prApti karanAro bane che. tathA je je guNIjanonI saMgati thAya temanA eka eka guNane grahaNa karatAM karatAM aneka guNono dhAraka banI jAya che. tevI ja rIte zrAvaka aneka zAstra ane graMthonA paThana pAThana karanArA hoya. zrI uttarAdhyayana sUtranA ra1mAM adhyayanamAM kahyuM che ke "nizALe paviyo, savi, sevi viE '' arthAt caMpA nagarIno pAlita zrAvaka nigraMtha pravacanamAM kovida eTale pravINa hato. ane 22mAM adhyayanamAM kahyuM che ke sivattA vAsuyA'' arthAt rAjematIjI zIlavaMta ane bahuzruta hatAM. AvAM AvAM aneka udAharaNo che. teno sArAMza e che ke, bhUtakALamAM zrAvaka zrAvikAo aneka zAstronA jANakAra banatAM hatAM. AvuM jANI sAmAyikathI zarU karI dvAdazAMgI sudhI jJAnano tathA samyakatvathI mAMDI sarva viratinI kriyA sudhIno abhyAsa karatAM karatAM avasara prApta thaye sarva guNanA dhAraka banI jAya che. ukta 21 prakAranA guNanA je dhAraka hoya che te zrAvaka kahevAya che. evuM jANI zrAvaka nAma dharAvanAranuM kartavya che ke, ekavIsa guNomAMthI yathAzakti guNono svIkAra kare. zrAvakanAM 21 lakSaNa (1) alpa icchA : zrAvaka dhananI, viSayanI tRSNA ochI karI alpa tRSNAvALo hoya che. dhana ane viSayanI prApta sAmagrImAM paNa atyaMta lubdha thato na hovAthI alpa icchAvAna bane che. (2) alpAraMbhI : je kAryamAM pRthvI Adi cha kAyanI hiMsA thatI hoya tevAM kAryonI vRddhi kare nahi, paraMtu pratidina alpa karato rahe, anarthadaMDathI sadeva dUra raheto hovAthI alpAraMbhI hoya che. zrI jaina tatva sAra 329 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) alpa parigraha : zrAvakanI pAse jeTalo parigraha (saMpatti) hoya che teTalAthI saMtoSa mAnI athavA 9 prakAranA parigrahanuM parimANa karI tethI vadhAre meLavavAnI icchAno nirodha kare che. puNyodaye prApta thayela parigrahano sanmArge vyaya paNa karato rahe che ane anyAyopArjita dravyono aNavaMcchaka hovAthI alpaparigrahI kahevAya che. (4) suzIla : zrAvaka parastrIno tyAgI to hoya che paNa svadArAthI paNa maryAdita hovAthI zIlavaMta kahevAya che. (5) suvatI : zrAvaka grahaNa karelAM vrata, pratyAkhyAnane niraticArapaNe ane caDate pariNAme pAlana karato hovAthI "suvratI' bhalAM vratavALo kahevAya che. (6) dharmiSTha : dharmakaraNImAM niraMtara dattacitta rahevAthI zrAvaka dharmiSTha kahevAya che. (7) dharmavRtti: zrAvaka mana Adi traNe yogathI sadeva dharmamArgamAM ramaNa karanAra hovAthI dharmamAM ja vartanAra hoya che. (8) kalpa ugravihArI : dharmanA je je kalpa arthAt AcAra che temAM zrAvaka ugra eTale apratihata vihArano karanAra ane upasargAdi prApta thaye kadApi dharma virUddha AcaraNa na karanAra hovAthI te potAnA kalpamAM ugravihArI hoya che. (9) mahA saMvega vihArI : zrAvaka nivRtti mArgamAM (vairAgyamAM) ja sadeva tallIna hovAthI mahA saMvega vihArI hoya che. (10) udAsI : zrAvaka saMsArArthe je hiMsAdI akatya karavAM paDe te karavA chatAM temAM udAsIna (rUkSa) vRtti rAkhe che. (11) vairAgyavaMta : zrAvaka AraMbha ane parigrahathI nivRttino icchuka hovAthI vairAgyavaMta hoya che. (12) ekAMta Arya zrAvaka bAhyAbhaMtara ekasarakhI zuddha ane saraLa vRttivALo hoya che. AdarzarUpa niSkapaTI hovAthI te ekAMta Arya kahevAya che. (13) samyakamArgI: samyagujJAna, darzana, cAritrarUpa mArgamAM cAlato hovAthI zrAvaka samyagumArgI kahevAya che. 240 zrAvaka dharma adhikAra Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) susAdhu zrAvake pariNAmathI to avratanI kriyAonuM rUMdhana sarvathA karI dIdhuM hoya che. phakta saMsAranA kArya arthe je dravyahiMsA karavAmAM Ave che te paNa anicchAe, nirupAye ane udAsIna bhAve karavI paDe che te karavA chatAM paNa dharmanI vRddhi karato rahe che tethI tathA AtmasAdhanA karanAra arthAtu mokSa mArgano sAdhaka hovAthI susAdhu kahevAya che. (15) supAtra suvarNapAtramAM jema siMhaNanuM dUdha jaLavAI zake che tema zrAvakamAM samyakatvAdi sadgaNo surakSita rahI zakatA hovAthI te supAtra kahevAya che. athavA zrAvakane Apela sahAya nirarthaka thatI nathI tethI te supAtra che. (16) uttama : zrAvaka mithyAtvI karatAM anaMta gaNI vizuddha paryAyano dhAraka hovAthI uttama che. (17) kriyAvAdI : zrAvaka puNya pApanAM phaLane mAnanAro tathA baMdha mokSano mAnavAvALo hovAthI kriyAvAdI che. (18) Astika : zrI jinendranAM tathA susAdhunAM vacano para zrAvakane pratIti hoya che. tethI te Astika che. (19) ArAdhaka : zrAvaka jinAjJAnusAra dharmakaraNI karato hovAthI ArAdhaka (20) jena mArgano prabhAvaka: zrAvaka manathI sarva jIvo para maitrIbhAva rAkhe che. guNAdhika pratye pramoda (harSa) bhAva rAkhe che. duHkhI jIvo para karuNA bhAva rAkhe che ane duSTa tarapha mAdhyastha bhAva rAkhe che. vacanathI tathya pathya vacanoccAra kare che. tathA samakitIthI mAMDIne siddha bhagavaMta paryaMta guNavaMtonA guNakIrtana kare che ane dhanathI dharmonnatinAM kAryo udAratA ane vivekapUrvaka dravyano niraMtara savyaya karato hovAthI te jaina dharmano prabhAvaka, jina zAstrano dIpAvanAra hoya che. (21) arvatanA ziSya : ahaMta arthAt tIrthakara devanA jyeSTha ziSya te sAdhu ane laghu ziSya te zrAvaka eTale zrAvaka ta arihaMta bhagavAnanA ziSya che. ukta 21 guNa ane lakSaNa arthAt cihna jemanAmAM hoya te ja suzrAvaka kahevAya che. A zrAvako bAra prakAranA vratonuM AcaraNa kare che zrI jaina tattva sAra 331 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakanA guNa (manahara chaMda) mithyA matabheda TALI, bhayA aNuvrata dhArI ekAdaza bheda bhArI, hirada vahata che. sevA jinarAjakI hai, yaha siratAjakI che, bhakti munirAja kI hai, cittameM cahata che. nivArI viSaya aru, bhojana abhakSya prIti, inTa jo ko jItI, citta sthiratA gahata che. rAbhAva sadA vare, mitratA pramANa kare, pApa mila pake hare, zrAvaka so kahata he. artha samakita prApta karyA pachI je zrAvaka vrata dhAraNa kare che te mithyAtvanA badhA rItarivAja choDI de che ane aNuvrata, guNavrata tathA zIlavratanuM pAlana kare che. avasara prApta thatAM zrAvakanI 11 paDimA paNa Adare che. AvA zrAvako vItarAganI AjJAmAM ja dharma mAne che, sadaiva munirAjonI sevA karatA rahe che, viSaya kaSAya maMda pADavAmAM niraMtara udyamI rahe che. rasanendriyane kAbumAM rAkhI indriyonI lolupatAno tyAga kare che, jitendriya thaIne cittavRtine sthira kare che. sarva prANIo para dayAbhAva tathA maitrI bhAva rAkhe che. anAtha, apaMga duHkhI jIvone yathAzakti sahAya kare che ane kaThoravRttino tyAga karI sa. namrabhAve dhAraNa kare che. ATalAM guNono dhAraka hoya te zrAvaka kahevAya che. zrAvakanAM 12 vrata jevI rIte taLAvamAM pANInI Avaka rokavA mATe temAM je je pANI AvavAnAM nALAM hoya tene baMdha karI devAM paDe che, tevI rIte AtmarUpa taLAvamAM pAparUpa pANI AvatuM rokavA mATe icchAnuM nirdhana karavuM icchApo ne rokI pApathI viramavuM tene vrata kahevAmAM Ave che. A vrato be prakAre grahaNa karI zakAya che, (1) jeo sarvathA pApa vyApArathI nirvate che tevA sAdhu sarvavirati kahevAya che ane (2) je AvazyakatA anusAra chUTa rAkhI zaktiA pramANa icchAno nirodha kare che teo dezavirati (zrAvaka) kahevAya che. temAM zrAvaka dharma adhikAra Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 aNuvrata, 3 guNavrata ane 4 zikSAvrata e pramANe bAra vrata hoya che. 5 aNuvrata | jema pitAnI apekSAe putra nAno hoya che tevI ja rIte A pAMca vrato sAdhuonAM pAMca mahAvratanI apekSAe nAnA hovAthI aNuvrata kahevAya che. aNu eTale pAtaLuM. karmane pAtaLAM pADanAra hovAthI paNa A vrato aNuvrato kahevAya che. tenA pAMca prakAra che. paheluM aNuvrata - sthUla prANAtipAta veramaNa aNu eTale nAnuM. zrAvake skUla jIvonI hiMsAthI nivartavuM. jIva be prakAranA che. (1) sthAvara, (2) trasa. zrAvakane saMsAramAM rahevAnuM hovAthI sthAvara jIvonI hiMsAthI nivartavuM duSkara che. eTalA mATe sthUla prANAtipAtanI vAta karI che. (beindriya thI paMcendriyanI) hiMsA pote kare nahi, bIjA pAse karAve nahi, e be karaNathI ane mana, vacana, kAyAnA yogathI trasanI hiMsAnI nivRttirUpa vratanuM AcaraNa kare. pahelA vratanA AgAra - (1) koI paNa sArA kAryanI prazaMsA karavI paDe. (ra) svajana, parajananA zarIramAM kami Adi jIvotpatti thaI gaI hoya to davAdi karAvavI paDe che. (3) zatruthI badhAnuM rakSaNa karavA mATe saMgrAma karavo paDe. (4) sthAvarakAyanA upayogamAM bacAvavAno upayoga rAkhavAM chatAM traNa jIvanI hiMsA thaI jAya che. tenuM pApa lAge che paNa vratano bhaMga thato nathI. bAra prakAranA "avatakahyAM che. cha kAyanAM avrata, pAMca indriyonA ane 1 mananuM. A bAra avratamAMthI paMcama guNasthAnavartI zrAvakane trasa jIvanA 1 avrata sivAya bAkInAM 11 avrata lAge che. trasa jIvanI hiMsA thAya tevAM kAryo jANIbUjhIne zrAvaka kare nahi. eTalA mATe je je kAryomAM trasa jIvonI hisA thatI hoya tevAM kAryomAMthI keTalAMka ahIM darzAvIe chIe, tenAthI zrAvake nivRtta thavuM joIe. (1) prahara rAtri vItyA pachI ane sUryodaya pahelAM moTe avAje bolavuM nahi. zrI jaina tatva sAra Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kemake avAjathI jAgRta thaI pApI jIvo AraMbha karavA lAgI jAya che. (2) rAtrinA samaye rAMdhavuM, musApharI, khAnapAna cha karavuM temAM trasa jIvonI hiMsA tathA sApa; vIMchInA kA2Ne ApaNuM jIvana paNa jokhamamAM rahe che mATe rAtre kArya na karavuM (3) jAjarU, gaTara, morI Adino upayoga na karatAM khullI jamInano upayoga karavo. [A] artha : svajana, svagotrInuM mRtyu thaI gayuM hoya to sUtaka pALI ApaNe bhojana karatAM nathI. to pachI dinano nAtha sUrya asta thaI gayA bAda bhojana zI rIte karI zakAya? raktaM bhavanti toyAni, annAni vizitAnyapi joie. rAtribhojana raktasya, bhojanaM kriyate kathaM ? // 2 // artha : rAtrinA samaye pANI rakta samAna ane anna mAMsa samAna banI jAya che eTale rAtri bhojana karanArane raktapAna ane mAMsabhakSaNanA jevuM pApa lAge che. Ama mahAbhAratanA anuzAsana parvamAM kahyuM che. udaka naiva pAtavyaM, rAtrAveva yudhiSThira tapasvinA vizeSaNa gRhiNA ca vivekinA // 3 // he yudhiSThara! vivekI gRhastho ane khAsa karIne tapasvIoe pANI rAtre na pIvuM mRtasvajanagotrepi sUtakaM jAyate kilaM / asta te vinAnAthe, monanuM yite tha? AzA ye rAtra sarvadA''hAraM varjayanti sumedhasaH teSAM pakSopavAsasya phalaM mAsena jAyate // 4 // je buddhimAna manuSyo rAtribhojana haMmezane mATe choDe che temane dara mahine 15 upavAsanuM phaLa prApta thAya che. |334| hannAbhipadmasaMkocA, caNDarogazca jAyate / ato naktaM bhoktavyaM sUkSmajIvAdanAdapi // 5 // hRdaya ane nAbhikamaLa sUryAsta thatAM saMkocAya jAya che. tethI rAtribhojana rogotpAdaka che. vaLI, rAtre sUkSma jIvo paNa khorAkamAM AvI jAya che. medhAM pipIlikA hanti, yUkA kUryAjjalodara / kurute makSikA vAnti, kuSTarogaM ca kolikaH // kaMTaka dArukhaDaM ca vitanoti galavyathAm / palitaM vyaMjanAdapi, tAlu vidhyati vRzcikam // rAtribhojanamAM jo kIDI khavAI jAya to buddhino nAza thAya che. jU khAvAthI jalodara, mAkhI khAvAthI ulaTI, karoLIyo khAvAthI kRSTaroga, kAMTA khAvAthI kaMTharoga, saDelA zAkathI dhoLAvALa ane vIMchIno kATo khAvAthI tALavuM chedAya che. AvAM AvAM aneka nukamrAna rAtribhojanathI thAya che. zrAvaka dharma adhikAra Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) dharatInI phATamAM, daramAM ke chotarAM upara azuci Adi karavA nahi temAM rahelAM trasajIvonI hiMsA thAya che. (5) joyA vinAnuM kArya ka2vAthI jIvonI ghAta thAya che. (6) divALI Adi parvamAM gharanI saphAI karatA trasajIvonI hiMsA thAya che. (7) khAdya padArtho ghaNA divasathI paDayA hoya tene joyA vinA khAvAthI hiMsA thAya che. (8) cUlo, ghaMTI, loTa, dALa, masAlA, vAsaNa Adi joyA vinA kAmamAM levAthI trasajIvonI ghAta thAya che. (9) comAsAnA divasomAM jamIna upara paNa chANAM, lAkaDAM mATInA vAsaNa AdimAM kaMthavAdi jaMtuonI utpatti thaI jAya che tene poMjaNIthI poMjyA vinA upayogamAM levAthI trasajIvonI ghAta thAya che. (10) cUlA, ghaMTI para caMdaravA na bAMdhavAthI chAparAmAM cAlatAM jIvo paDI mRtyu pAme che. (11) aNagaLa (gALyA vinAnuM) pANI vAparavAthI ke jatanA na karavAthI jIvonI ghAta * thAya che. * sUkSmAni jaMtUni jalAzrayAni, jalasya varNAkRtisaMsthitAni / tasmAjjala jIvadayAnimittaM nirgrathazUrAH parivarjayanti // artha : bhAgavatapurANamAM kahyuM che ke, pANInA jevA ja raMgavALA aneka sUkSmajIvo pANImAM rahe che, tethI nigraMthazroe - munioe jIvadayA nimitte saceta (kAcu) pANI tathA aNagaLa pANI vAparavuM ke pIvuM nahi. vizatyaMgulamAnaMtu trizadaMgulamAyataM / taddhayastraM dviguNIkRtya, gAlayejjalamApiban // tasmin vastre sthitAn jIvAn stApayejjalamadhye tu / evaM kRtvA pibejjalaM, sa yati paramAM gati // . artha : 20 AMgaLa pahoLuM ane 30 AMgaLanuM lAMbu evuM vastra bevaDuM karIne tenA vaDe gaLAyeluM pANI pIvuM, pANI gALatAM gaLaNAmAM rahI gayelA jIvone je ThekANethI pANI bharI lAvyA hoIe te ja pANImAM pAchA nAkhI devA. A vidhi sAcavI pANI pInArA paramagatine pAme che, Ama mahAbhAratamAM kahyuM che. zrI jaina tattva sAra 335 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) karIyANAno, mIThAIno, jinano vagere vyApAramAM vizeSa karIne trasajIvonI ghAta thAya che. (13) dUdha, dahIM AdinA vAsaNo temaja bIjA vAsaNo khullA rAkhavAthI trasajIvonI hiMsA thAya che. (14) makAInA DoDA zekavAthI, ghauM, bAjaro, juvArano poMka pADavAthI, tevI bIjI paNa vastu zekavAthI trasa jIvonI hiMsA thAya che. (15) gAya, bheMsanA sthAnamAM dhrevADI karavAthI trasajIvonI hiMsA thAya che. (16) kaThaNa pagarakhA paheravAthI paga nIce ghaNA trasajIvo cagadAI mare che. A temaja AvA bIjA prakAranA kAmo zrAvaka viveka buddhithI vicAra karI tyAga kare. e rIte prathama sthUla prANAtipAta viramaNavrata pALI sAco zrAvaka bane. sthAvara jIvo : (1) pRthvIkAya : khetIvADI nimitte, vyApAra nimitte, makAna mATe vagerethI pRthvIkAyanI hiMsAthI nivartavA yathAzakti prayatna kare. kAraNa vinA pRthvIkAyanA jIvonI hiMsA kare nahi. (2) apkAya : nadI, kUvA, taLAva AdimAM paDI snAna karavAthI sthAvara tathA trasanI hiMsA thAya che. pANI kharAba thAya che. pANInA eka TIpAmAM bhagavAne asaMkhyAtA jIvo batAvyA che. (3) teukAya : agni Adino durUpayoga karavo, divALI samaye phaTAkaDA phoDavA. eka ja agninA taNakhAthI bhayaMkara Aga paNa lAge che. trasajIvonI hiMsA thAya che. kyAreka saLagI paNa javAya che. vyasana thavAthI agnikAyano AraMbha samAraMbha paNa karavo paDe che. tethI bacavAno prayatna kare. (4) vAyukAya : paMkhAthI, hiMDoLAthI, vAjiMtrathI, phUMkavAthI, ughADe mukhe bolavAthI ghAta thAya che. zakya eTalA bacavAnA prayatno kare. vAyukAyanI rakSA thavI bahu duSkara che. (5) vanaspatikAya : saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtAjIvonI jatanA kare, kaMdamULa Adino tyAga kare. svAda mATe nahi paNa sAdhanA mATe khAvAnuM che Ama * vicArI bane teTalA jIvonI dayA pALe. |336 zrAvaka dharma adhikAra Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelA vratanA 5 aticAra (1) baMdhe : koI jIvane gADha baMdhanamAM bAMdhe to aticAra 2 mAtra janAvara ja nahi paNa parivArajano, nokara, janAvara vagerene baMdhanamAM bAMdhavAthI aticAra lAge. e taraphaDe che, gabharAya che koI mRtyu paNa pAme, paMcendriyanI hiMsAnuM pApa lAge. AvA dayAhIna kRtya zrAvaka kare nahi. (2) vahe : koIne paNa mAre, prahAra kare to aticAra lAge. janAvarone sIdhI rIte na cAle to mAre, Ara bhoMke. zrAvaka AvA dayAhIna kRtya na kare. marma sthAna Adi para prahAra na kare. jenAthI mRtyu thaI jAya. (3) chavicchee : aMga upAMganuM chedana kare to aticAra lAge. (4) aibhAre : manuSya, pazu pAse gajA uparAMtano atibhAra upaDAve, kheMcAve to aticAra lAge. (5) bhanna pANavocchee H vadhu kAma karAvavAnI lAlasAmAM AhAra pANImAM aMtarAya pADe, viyoga paDAve, bhUkhyA tarasyA rAkhe, kAma ghaNuM karAvI pUruM khAvAnuM na Ape to aticAra lAge. bIjuM aNuvrata - sthUla mRSAvAda veramAM sAdhunI peThe sarvathA mRSAvAdathI nivRta thavuM e gRhasthane mATe muzkela che. kemake gRhasthathI sahajamAM bolAI jAya che ke, UTha! UTha! pahora di' caDI gayo, ane divasa to eka ghaDI paNa caDyo na hoya ityAdi aneka prakAranAM nAnAM nAnAM jUTha vacana saheje bolAI jAya. sthUla mRSAvAda pAMca prakAranAM kahyA che teno tyAga karavo. (1) kannAlika : kanyA saMbaMdhI mRSAvAda. potAnI kanyAne zrImaMtane ghare ApavA mATe uMmara, khoDa, abhyAsa vageremAM khoTuM bole, 12-15 varSanI kanyAne 60 varSanA buTTA sAthe paisAnI lAlacamAM paraNAve. bIbI ghara joga thAya tyAre a (1) jema koIne amuka vastunA pratyAkhyAna hoya chatAM te vastu grahaNa karavAno prayatna kare te atikrama, (2) te vastunI pAse jAya te vyatikrama, (3) tene grahaNa karI le te aticAra ane (4) te vastu bhogave to anAcAra. atikramanuM pApa pazcAttApa karavAthI, vyatikramanuM pApa AlocanAthI, atiAcAranuM pApa prAyazcithI ane anAcAranuM pApa mULa vratoccA2 ka2vAthI prAyazcita thAya. A cAra prakAranA upAyathI te pApa dUra thAya che. A cAra prakAranAM pApamAMthI aticAra e trIjA prakAranuM pApa jANavuM. zrI jaina tattva sAra 330 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miyAM ghora (kabara) joga thAya e kahevatane caritArtha kare che. kajJAlika zabdamAM vara +alika eTale ke upara pramANe vara saMbaMdhI paNa jANI levuM. zrAvake AvI jAtanA mRSAvAdathI nivartavuM. (2) govAlika: gAya, bheMsa Adi cAra pagavALA pazuone vecavA tathA levAno prasaMga prApta thayo hoya. je suMdara na hoya paNa buddhithI suMdara kahI te sArA che tema kahI vepAra kare che. zrAvaka jarA paNa asatya na bole. (3) bhomAlika : jamIna saMbaMdhI mRSAvAda. jamIna be prakAranI (1) khullI jamIna te khetara, vADI, bAga, jaMgala, taLAva vagere ane (2) vaLyu : DhAMkI jamIna te ghara havelI, dukAna, vakhAra vagere jamIna saMbaMdhI khoTuM bole. vastu halakI hoya tene sArI kahI batAve. vADImAM utpAdana thoDuM hoya to vadhAre kahI batAve. taLAva AdinuM batAve. A ukta prakAranuM jUTha bole te anarthanuM kAraNa che. mATe zrAvaka haMmezA satya bole. (4) thApaNamoso : koInI thApaNa oLavavA jUThuM kahevuM te thApaNamoso. koIe thApaNa mUkI hoya te lAlace laI levI, Ave tyAre phajetI karI, apamAna karavuM kalaMka lagADI sAmevALAne khoTo pADavo. vizvAsaghAta karavo. AvA samaye vicAre anyAyathI upArjana kareluM dravya kyAre paNa sukha ApatuM nathI. TatuM paNa nathI, AgAmI bhavamAM vidhavApaNuM, vAMjiyApaNuM, daridrapaNuM pAme che. naraka tiryaMca gatinA ghora duHkha pAme che. AvA anarthanuM kAraNa mRSAvAdane jANI zrAvakoe evA harAmanA dhananI svapnamAM paNa icchA na karavI. (5) kUDI sAkSI potAnA lAbha mATe khoTI sAkSI Ape, sAcAne khoTo TharAve, nyAyIne anyAyI ane anyAyIne nyAya TharAve, nirdoSa mANasa mAryo jAya. ApadhAta kare. A kUDI sAkSI rUpa mRSAvAdanuM mahApApanuM kAraNa che. satyameva jayate ' aMte satyano ja jaya che. jyAre satyano vijaya thAya, bhopADuM koI phoDI nAkhe, rAjadaMDa thAya, koI vizvAsa rAkhe nahi, mATe zrAvake kadApi khoTI sAkSI ApavI nahi.' uparanA pAMce pahelA vratanI jema be karaNa ane traNa yoge kare che. anumodana khulluM che chatAM emAMthI paNa bacavAno prayatna kare. bIjA vratanA 5 aticAra (1) sahasAbhakhANe : koIne dhrAsako paDe tevuM bolavuM nahi, vagara vicAryuM bolavuM nahi. mazkarI, hAsyamAM paNa dhrAsko paDe tevuM bolavuM nahi. zrAvaka dharma adhikAra Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) rahasAbabhakakhANe : koInA rahasyanI, chAnI vAta ke chidra ughADe to aticAra lAge. chadmastha mAtra bhUlane pAtra hoya che. koIe vizvAsa rAkhI potAnI vAta karI hoya to zatru bane, ahita kare, to paNa rahasya chatuM na karavuM. chatAM bolAyuM hoya, vizvAsaghAta karyo hoya, zaramAvuM paDe tevI vAto khullI pADI hoya jenuM pariNAma sAruM na Ave evA kAryo zrAvaka na kare. zrAvaka to "sAgara vara gaMbhIrA" samudra jevA gaMbhIra bane. rahasya pragaTa karavAnA tyAgI hoya te ja sAco zrAvaka kahevAya che. (3) sadAramaMtabhee : potAnI strInA marma ughADA pADe to aticAra lAge. (4) mosovase mRSA eTale jUTho upadeza Ape to aticAra lAge. dharmanA nAme hiMsAdino upadeza Ape, garIbone anna ApavAmAM pApa che evo upadeza Ape. dezakathAdi vikathAno upadeza Ape. AraMbha ane kleza utpanna thAya tevo upadeza Ape, asatyano upadeza Apavo e zrAvakanuM kAma nathI. pramANopeta satya a nirdoSa vacanoccAra karI AtmAne pApathI bacAve te ja zrAvaka kahevAya a zrAvake bhASAnA 8 guNa dhAraNa karavA joIe. (1) avasare thoDuM bole, bahu bola bola karavAthI kiMmata ghaTe che. (2) thoDuM bole te paNa iSTa, miSTa ane manojJa bole, koIne jarA paNa duHkha upaje tevuM ke niMdA yukta na bole. (3) miSTa vacana bole ane te paNa samayocita bole rAma nAma sAruM che chatAM lagna prasaMge rAma bolo bhAI rAma" ema na bolAya. (4) samayocita bole ane te paNa caturAI sahita bole, vAkacAturyathI rAjA mahArAjA temaja moTI pariSadane maMtra mugdha banAvI zakAya che. (5) caturAIthI bole ane te paNa abhimAna rahita bole, potAnI prazaMsA pote na kare tema karavAthI laghutA thAya che. paraMtu anyanA guNone prasiddhimAM lAvavAthI gaurava vadhe che. (6) abhimAna rahita bole ane te paNa marma bhedaka na bole. mArmika vacano bolavAthI anyanA durguNa prakAzavAthI ghaNAM aniSTa nipaje che. (7) marma bhedaka na bole ane te paNa zAstranI sAkSIyukta bole kAraNa evA vacano sarvamAnya thaI zake che. (8) zAstranI sAkSIe bole ane te paNa sarva prANIone sAtAkArI bole. zAstramAM zeya (jANavA yogya), heya (chAMDavA yogya), upAdeya (AdaravA yogya) ema traNa prakAranA kathana che. tethI keTalAka zAstranAM kathana paNa anadhikArI ajJajanone duHkhaprada thaI paDe che, jemake jUtA kiyA tamaM tame' A pAThano artha akSara joIne ja karI zakAya.) zrI jaina tattva sAra 339 | Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) kUDa leha karaNe : khoTA lekha lakhe to aticAra lAge, bhoLA lokone lUMTavA, bIjAne phasAvavA, dagAbAjI karavI, sonA aMka upara mIMDu caDAvI hajAra banAvI de che. lekha ne sAcAM pADavA khoTA sAkSI UbhA karavA AvI rIte garIbonI AMtaraDI kakaLAvIne anyAyathI mevaLeluM dhana paNa vizeSa TakatuM nathI. anyAyopArjitaM vittaM, dasa varSANi tiSThati / prAptetu ekAdaze varSe samUlaM ca vinazyati // artha : anyAyathI meLaveluM dravya dasa varSathI adhika TakatuM nathI ane kadAcit agiyAramuM varSa TakI jAya to pahelAnuM prApta kareluM dravya paNa tenI sAthe nAza pAme che. A pramANe bIjA vratanA pAMca aticAranuM svarUpa samajIne sujJa zrAvako potAnA vratanI rakSA mATe te pAMca prakAranA doSathI haMmezA dUra rahe che. jUTha bolavAnA mukhya 14 kAraNo (1) krodha (2) mAna (3) kapaTa (4) lobha (5) rAga (6) dveSa (7) hAMsI (8) bhaya (9) lajjA (10) krIDA (11) harSotsAha (12) zoka (13) dAkSiNya (14) bahu bolavAthI. zrAvakoe upa2nA 14 kAraNone vaza paDavuM nahIM ane kadAcit vaza thavAya to paNa jUTha to bolavuM ja nahi. keTalAka satya vacana paNa asatya jevA ja hoya che. jemake AMdhaLAne AMdhaLo, koDhiyAne koDhiyo, corano cora A vacano satya che paNa te vacano manuSyane du:khaprada ane amanojJa hovAthI bhagavAne tevA vacanone jUThamAM gaNyA che. zrAvake evA vacana bolavA ucita nathI. 340 na satyamapi bhASet parapIDA kAraka ca I loke'pi jayate, yasmAt kauziko narakaM gataH || artha : je vacano anyane pIDAkArI te satya hoya te paNa bolavA nahi. kemake laukika zAstramAM ema saMbhaLAya che ke kauzika muni anyane duHkhaprada vacana bolavAthI narakamAM cAlyA gayA. zrAvaka dharma adhikAra Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jUThThuM bolavAthI sadguNono nAza thAya che. koI vizvAsa karatuM nathI, maMtra taMtra Adi niSphaLa jAya che. kamote maravAnuM thAya che. gappI, laMpaTa, lucco, badamAza Adi nAmothI saMbodhe che. mRtyu bAda paralokamAM te muMgo, totaDo, kaTubhASI, durgaMdhayukta mukhavALo, moDhAnA aneka rogothI grasta bane che. narakagatinA paramAdhAmI te mukhamAM sIsu reDe che. jIbha kheMcI kADhe che, ityAdi jUThavacananA mAThA phaLane jANIne sujJa jIvoe jUThano sarvathA parityAga karavo joIe. satya saghaLAM sadguNone kheMcI lAve che. jUThathI uMdhu samajavuM. kahevata che ke "satya kI bAMdhI lakSmI phira milegI Aya" dharmanA sarvottama phaLano dAtA jJa satya ja che. trIjuM aNuvrata thUlAo adinnAdANAo veramaNaM sAdhunI jema sarvathA prakAre aNadIdhI vastu grahaNa karavAthI arthAt corIthI nivartavuM gRhasthane mATe muzkela che. kAraNa ke dhULa, kAMkarAM, tRNa Adi nirmAlya vastuo grahaNa karatI vakhate gRhastha koInI AjJA meLavavAnI darakAra karatA nathI temaja kharIdIne lAvelI vastu kadAcit sAmAnI najaracUkathI thoDI adhika AvI gaI hoya to te pAchI ApavA paNa koI bhAgye ja jAya che. Ama saMsAra vyavahAranA aneka kAmomAM nAnI nAnI corInA doSa sevAI jAya che. - A prakAranI corIo yadyapi loka virUddha gaNAtI nathI. tathApi lokottara virUddha to avazya che. AnAthI bacAya to ghaNI sArI vAta che nahi atharva veda maMDutopaniSadamAM kahyuM che ke satyameva nayate nAmRta arthAt satyano ja jaya thAya che asatyano nahi. nAsti satya samo dharmo na satyAdvidyate paraM / na hi tIvratanuM vicitrRtAhaiiM vidyate // (mahAbhArata Adiparva) jagatamAM satya samAna koI dharma nathI ane satyathI koI zreSTha nathI ane asatya samAna koI pApa nathI tenA jevuM koI bUruM paNa nathI. satya pratiSThAyAm kriyAnAzrayatvam (pAtaMjala yogadarzana) satya siddha thatAM arthAt satyanuM yathArtha AcaraNa karatA kriyAnA phaLanI siddhi thAya che. eTale ke satya AcaranAra je kaMI kahe te pramANe kriyAnuM pariNAma Ave che. zrI jaina tattva sAra |341 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to nIce jaNAvelI 4 prakAranI sthUla corI karavAnA paccakakhANa to dareka zrAvake avazya karavA joIe. (1) khAtarakhaNI : dhana prANIthI paNa adhika vahAluM hoya che dhana game tyAM hoya tyA~thI paNa upADI javuM. mAlikane jyAre khabara paDe tyAre raDe, khAya nahi, AghAta lAgI mRtyu paNa pAme. AvuM karanAra potAne mATe durgatinA dvAra khullA ne khullA mUkato jAya che. A badhuM jANI zrAvaka corIno tyAga kare. (2) gAMsaDI choDI sAcavavAne mATe koI vizvAsa rAkhI dhana, suvarNa alaMkAro mUkI gayuM hoya to temAMthI kADhI levA. halako, ochI kimatano bhAra bharI devo. je sthitimAM hoya te sthitimAM mUkI devo. mAlikane jyAre khabara paDe tyAre khAvAnuM na bhAve, vastunA viyoganuM duHkha thAya che. vizvAsaghAta rUpa mahApApano zrAvaka parityAga kare che. (3) tALuM para kUMcIe karI : ghara, kabATa Adi vizvAse sAcavavAM ApI gayo hoya paNa lAlace tALuM kholI aMdarathI mAla laI levo. jyAre mAlika jue che tyAre dhrAsako paDe che, mRtyu paNa pAme che. AvA vizvAsaghAta rUpa ane corInA kRtya baMne bhavamAM bhayaMkara duHkhadAtA nIvaDe che. evuM jANI zrAvaka tevA karmono parityAga kare. (4) paDI vastu dhaNIyAtI jANI grahaNa kareH rastAmAMthI maLelI vastu joI khuza thavuM, moja majhA uDAvavA kAma Avaze, majhA paDaze, AvuM jANI te AkarSAya che paNa aNahakanuM dravya zrAvaka kadApi potAnuM karIne rAkhe nahi. ukta 4 prakAranI corI karanAra rAjathI daMDAya che, lokomAM niMdAya che, marIne durgatimAM jAya che ane aneka duHkha pAme che. corI karavI laukika, lokottara baMnethI virUddha kRtya che. evuM jANI zrAvaka teno sarvathA parityAga kare | trIja vratanA 5 aticAra (1) tenA hake corIno mAla kharIde ke rAkhe to aticAra lAge. (2) takkarappaoge : corane corI karavAnI preraNA karI uttejana Ape to 342 zrAvaka dharma adhikAra Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra ja lAge. (3) virUddha rajAikkame : rAjya virUddha pravRtti kare to aticAra lAge. (4) kuDa tole kuDamANe : khoTA tola ke khoTA mApa rAkhe to aticAra lAge, levAnA eka ane ApavAnA judA evA be na rAkhe. (5) tappaDirUvagavavahAre : je vastu hoya tenA jevI ja halakI vastu meLavI Ape to aticAra lAge, bheLaseLa karI sArAbhAvamAM veMce, sAro mAla batAvI halako Ape AvI halakI pravRtti zrAvaka kyAre paNa na kare. jaino ghaNAM ja dayALu ane saMtoSI hoya che. AvI dharmaprabhAvanA karavI e zrAvakanuM khAsa kartavya che. A trIjA vratano Adara karanArA sadeva nirbhaya rahe che. tenA hRdayamAM bhagavatI dayAnuM nivAsa sthAna hoya che. te vAta pratyAkhyAna nA nirmaLa paNe nirvAha karI zake che, aneka vighnothI potAnA AtmAne bacAve che. saMtoSanA pratApe A bhavamAM sukhI rahe che ane paralokamAM paNa svarga ane kramathI mokSanA sukhane prApta kare che. 5 zrI praznAvyAkaraNa sUtramAM coranI 18 prasuti kahI che. (1) cora ne kahe, huM tArI sAthe chuM, kAma paDye madada karIza (2) coranI sukhasAtA pUche (3) AMgaLI cIMdhI corInuM sthAna batAve (4) prathama zAhukAra banI rAjA zeTha vagerenA sthAne joI Ave pachI te sthAna nI mAhitI corane Ape (5) corane saMtAvavAnuM sthAna batAve (6) corane koI pakaDavA Ave tyAre te pUrvamAM gayo hoya to pazcimamAM gayo ema viparIta batAve (7) cora ne rahevA makAna, besavAne Asana, sUvAne pathArI vagere Ape (8) cora paDI javAthI athavA zastrAdi thI ghAyala thatAM tene ghera pahoMcavA ezvAdi vAhana Ape (9) coranI ghera javAnI zakti na hoya to potAnA gharamAM chupAvI rAkhe (10) corano mAla kharIde (11) corano satkAra karI UMcA Asane besADe (12) gharamAM cora hoya ane pakaDavA Ave tyAre nathI ema kahe (13) ghare AvelA corane anna vastrAdithI sAtA upajAve ane jatI vakhate bhAthuM Ape (14) corane je je vakhate je je cIjo jyAM jyAM joIe te te vakhate te te cIjo tyAM tyAM pahocADe (15) thAkelA corane telAdinuM maradana kare, karAve, snAna karAve, goLa, phaTakaDI khavaDAve, zeka ke malamapaTTI kare (16) corane bhojana banAvavA agniAdi sAmagrI Ape (17) corI lAvela dhana, dhAnya, vastrAbhUSaNa, gau, ghoDA vagere pazune potAnA gharamAM sarva prakArano baMdobasta karI rAkhe (18) corane sarvaprakAranI sAtA upajAve. A 18 prakAre corane sahAya denAra paNa cora kahevAya che ane rAjyanA kAnUna pramANe te cora samAna zikSAne pAtra che. zrI jaina tattva sAra 343 | Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM aNuvrata - gUlAo mehuNAo veramaNa sAdhunI jema sarvataH brahmacarya vrata pALavuM to gRhasthane mATe duSkara che. anya gatinI apekSAe manuSyagatimAM maithuna saMjJAno udaya adhika hoya che che tattvanI jANa ane zUra, vIra, dhIra evo ja manuSya moharAjAnA prabaLa AkramaNa sAme TakI zake che ane sarvathA brahmacarya dharmanuM pAlana kare che. te potAnA iSTanI artha siddhi-mokSa prApti karI zake che. nava nava koTIe AvA ati duSkara brahmacaryavratanuM pAlana to sarvasaMga parityAgI sAdhu munirAjo ja karI zake zrAvakothI tema ekAeka na bane, to paNa dhIme dhIme karmono saMga choDavA mATe prathama sthUla maithuna thI nivarte che. arthAt svadArAthI saMtoSa rAkhI zeSa maithuna sevanano parityAga kare che. kAraNake paMcanI sAkSIe jenuM pANi grahaNa karyuM hoya evI strIne patinA AjIvana brahmacarya vrata dhAraNa karavAnA vicArathI bhAre AghAta pahoMce. kadAca te ApaghAta paNa karI bese athavA vyabhicAranuM sevana karI kuLane kalaMka lagADe. AthI bhayabhIta thayelo zrAvaka svastrIthI saMbaMdha kare che, paNa viSaya lolupIpaNAthI strIsaMga karato nathI kemake jinavANInuM pAna karyuM hovAthI te samaje che ke viSayAzakti e cIkaNAM karma bAMdhavAnuM ane bhava bhramaNanuM kAraNa che. viSayAsakta manuSyanI buddhi maMda paDe che ane baLa kSINa thAya che. jJAna dRSTi vaDe A rUkSavRtti dhAraNa karanArA zrAvakone daDha pratIti hoya che ke hajArovarSa - kAyama rahe evA bhoga hajAro devAMganAothI sAthe ApaNe anaMtIvAra bhogavI AvyA chIe to paNa tRpti thaI nahi. to pachI manuSya saMbaMdhI azucimaya ane kSaNabhaMgura bhogathI tRpti zI rIte thAya? bhoga bhogavavAthI tRpti kadApi thatI nathI, paraMtu teno tyAga karavAthI ja saMtoSa thAya che. AvA suvicArathI zrAvaka saMtoSa dhAraNa kare che ane potAnI strIthI paNa divase temaja bIja, pAMcama, AThama, agiyArasa, caudaza, | narakamAM bhaya saMjJA adhika, tiryaMcamAM AhAra saMjJA adhika, devatAmAM parigraha saMjJA adhika ane manuSyamAM maithuna saMjJA adhika hoya che. * vaimAnika devono 2000 varSa paryata, jyotiSI devono 1500 varSa payaMta, bhavanapatino 1000 varSa paryata ane vANavyaMtarano 500 varSa payaMtano saMyoga rahe che, (ema graMthomAM kahela che) 344 zrAvaka dharma adhikAra Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNimA ane amAvasyA tathA tIrthakaronA kalyANaka Adi parva tithie sarvathA brahmacarya pALe che. kemake divase strIsaMga karavAthI viSayAsakti, nirbaLatA ane kharAba saMtatinI utpatti vagere doSotpatti Ave che ane tithione divase strIsaMga karavAthI durgatino AyubaMdha paDe che. 0 tathA kugarbhanI utpatti thAya che. AvI ja rIte zrAvaka eka rAtrimAM be vAra maithuna seve nahi kAraNake taMdulaviyAliya payatrAmAM kahyuM che ke, eka vakhata maithuna sevyA bAda 12 muhUrta paryata yoni saceta rahe che. utkRSTa 9 lAkha 8 saMjJI manuSya ane asaMkhya 0 paMcaparvomAM brahmacaryanuM pAlana karavAnuM kAraNa e che ke zAstranuM kathana che ke asaMkhyAtA varSAyuvALA nArakI, devatA ane yugalika manuSyo jyAre cha mahinA AyuSya bAkI rahe che tyAre AgalA bhavanuM AyuSya bAMdhe che ane saMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMca ane manuSya AyuSyano trIjo, navamAM, sattAvIsamo vagere bhAga bAkI rahe tyAre athavA aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahe tyAre parabhavano AyubaMdha kare che. jha saMbhavata : e kAraNathI karuNAsiMdhu jinendra prabhue ane AcAryoe azubha Ayuno baMdha na paDe teTalA mATe parva tithio kAyama karI che. jemake trIjA ane cotha ema be thayA eTale trIjo bhAga pAMcamano Ave evI rIte chaThTha ane sAtama be bhAga gayA eTale trIjo bhAga AThama Ave ema kramaza: ekAdazI tathA caturdazI Ave che. Ama A tithio trIjA bhAgamAM Ave che (pUrNimA ane amAvAsyA e pAkSika parva che) A divasomAM parabhavanuM AyuSya baMdhAvAno saMbhava che. eTalA mATe haMmeza mATe brahmacarya paLAya to ThIka nahi to parva tithiomAM saMsAranA kAryothI virakta thaI dayA, zIla, saMtoSa, sAmAyika, pauSadha Adi dharmakaraNI karavI ja joIe ke jethI durgatinuM AyuSya na baMdhAvA pAme. mehaNasaNAruDho Navalakkha, haNei sahamajIvANaM / kevaliNA paNNatta sadahiyavvA sayA kAlaM // 1 // itthIjoNie saMbhavita, beiMdiyA u je jIvA / ikko vA do tirNaNavA, lakkha puhuttaM tu ukkosaM // 2 // puriseNa saha gayAe, te siM jIvANaM hoi udvaNaM voNuigadiTuMteNaM, tattAyasalAgaNANNaM / / 3 / / artha : zrI sarvajJa prabhue kahyuM che ke, strInI yonimAM koIvAra be, koIvAra traNa ema utkRSTa 9 lAkha sUkSma jIvo utpanna thAya che. jema vAMsanI naLImAM bharelA talamAM tapAvelo loDhAno saLIyo nAkhavAthI te tala baLI jAya che. tevI ja rIte strI puruSanA samAgamathI te badhA jIvo mRtyu pAme che. A kathananuM satya zraddhAna karI evA pApathI bacavuM. paMciMdiyA maNussA, egaNara bhuttaNArinamammi / ukkosa NavalakkhA, jAyaMti pagavelAe / / 1 / / NavalakkhANaM majjhe jAyai, ikkassa doNha va samattI / sesA puNa emeva ya, vilayaM kcyati tattheva // 2 // artha : eka vakhatanA strI samAgamamAM utkRSTa nava lAkha saMjJI paMcendriya manuSya, garbhamAM utpanna thAya che. temAMthI koIvAra eka kyAreka be ane kyAreka traNa bace che. bAkInA nAza pAme che, ema taMdulaviyAlIyAmAM kahyuM che. strI saMbhoga bAda bAra muhUrta yoni saceta rahe che, arthAt temAM jIvonI utpatti ane mRtyu thayA kare che. te 12 muhUrtanI aMdara koI paNa gatimAMthI manuSyanuM AyuSya bAMdhyuM hoya tevo jIva te yonimAM manuSyapaNe utpanna thaI zake che. zrI jaina tattva sAra 345 | Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMzI manuSyanI utpatti thAya che. bIjI vakhatanAM saMbhogamAM te badhAno nAza thaI jAya che. gRhasthone mAtra putraprAptine arthe ja strIsaMganI AvazyakatA hovI ghaTe. adhika bhoga bhogavavAthI putra prAptino saMbhava paNa ocho rahe che. vezyAne adhika saMtati thatI nathI te paNa eja kAraNa jaNAya che. eTalA mATe zrAvake mitavyayI ane saMyamI rahevuM e parama hitAvaha che. cothA vratanA 5 aticAra (1) ittariya parigrahiyAgamaNe : potAnI paraNelI nAnI uMmaranI strI sAthe gamana karyuM hoya. lagna thaI gayA pachI paNa jyAM sudhI strI RtumatI na thAya tyAM sudhI tenI sAthe gamana kare to aticAra lAge. (2) aparigrahiyAgamaNe mAtra sagapaNa thayuM hoya tevI strI sAthe gamana kare to aticAra lAge. (3) anaMga krIDA: parastrIne viSayabhAvathI AliMgana kare to aticAra lAge. (4) paravivAha karaNe : svajana sivAya anyanA lagna saMbaMdha karAvI Ape to aticAra lAge. kyAreka vicAro na maLe ane kleza thAya kajoDA thAya, nisAsA lAge ane uparathI karAvanArane apayaza maLe. A bAbatamAM jJAnI puruSoe khUbaja dIrgha dRSTino upayoga karI A vAta kahI che. (5) kAmabhogesu tivAbhilAsA: kAmabhoga sevavAnI tIvra abhilASA kare to aticAra lAge. zrotendriya, cakSurIndriyanA viSayone "kAma" kahyA che. dhrANendriya, rasanendriya, sparzendriyanA viSayone "bhoga" kahyA che. "Ama moNa pasthamAmAmA hovADuM ''kAmabhoganA prArthI manuSyo kAma bhoganuM sevana karyA vinA ja marIne narakAdi durgatimAM cAlyA jAya che. AvuM jANI zrAvaka jana A pAMcamAM aticAranA doSathI AtmAne bacAvI viSaya vRddhinA kAryathI alaga rahe che. viSayothI viramavA mATe upavAsa, AyaMbila Adi tapa karato alaga rahe che. brahmacArI saMta satIonA guNakIrtana karI temanA ujjavaLa cAritronuM pAThana karato rahI vizuddha cAritravAna bane che. brahmacarya pAlana karanAranI devo paNa sevA kare che. vizvamAM kIrti vistare che. buddhi, baLa ane tenI vRddhi thAya che. duSTo taraphathI thatAM maMtra, |346 zrAvaka dharma adhikAra Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMtra, yaMtra kAmaNaTumaNa vagerenI asara thatI nathI. vyaMtara devo paNa koI upadrava karI zaktA nathI. agni pANI samAna, samudra sthaLa samAna thaI jAya che. siMha bakarI samAna, sarpa puSpamALA samAna, vana gAma samAna, viSa amRta samAna banI jAya che. ane aniSTakArI iSTakArI banI jAya che. pratidina karoDa sonaiyAnuM dAna devAthI je phaLa maLe tenA karatAM paNa eka divasanuM brahmacarya pALavAthI aneka gaNuM phaLa maLe che. bhavAMtaramAM svarga ane mokSanA sukho pAme pAMcamuM aNuvrata - thUlAo parigrahAo veramAM sAdhujInI jema sarvathA niSparigrahI rahevuM e gRhasthane mATe muzkela che. kahevata che ke "sAdhu koDI rAkhe to koDInI kiMmatano, ane gRhasthanI pAse koDI na hoya to koDIno" A pramANe potAnI AbarUnuM saMrakSaNa karavA, zarIra ane kuTuMbano nirvAha karavA ityAdi kAryane arthe gRhasthane dravyanI AvazyaktA rahe che, eTalA mATe pUrva pUNyodayathI athavA nyAyapUrvaka vyApAra AdithI je dravya prApta thAya che. temAM zrAvaka saMtoSa dhAraNa kare che, tRSNAne adhika vadhArato nathI. tRSNA parama duHkhanuM kAraNa che "tRSNA gurujI! bina pALa saravara" arthAt jevI rIte pALa vinAnA sarovaramAM game teTaluM pANI AvatuM hoya to paNa te kadi bharAtuM nathI tevI ja rIte tRSNAtura manuSyane game teTaluM dravya maLI jAya to paNa tene saMtoSa thato nathI. hA nAdo tadA toDo, nAhI noTo pavakUpha " jema jema lAbhanI vRddhi thAya tema tema lobhanI paNa vRddhi thAya che, pratyakSa pramANathI paNa joI zakAya che ke jemanA pUrvajo jhADanAM pAMdaDAnA vastro paheratA, mATIthI zarIranA raMgatA, pazanA cAmaDAMthI maDhelI hoDImAM besIne zikAra karatA. evI dIna hIna sthitine badale teonA vaMzajo rAjA mahArAjA banI beThA che, to paNa temane hajI tRpti thatI nathI ane rAja saMpadAnI vRddhine mATe Azritono droha kare che tathA karoDo manuSyo, pazuono saMhAra kare che, evAone kavacit AkhI pRthvInuM rAjya prApta thaI jAya to paNa tRpti thavAnI ja nathI. AvI hIna sthitinA loko ATalI UMcI sthiti pAmyA chatAM tRpta - zrI jaina tatva sAra Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayAM nahi to pachI hajArapati, lakhapati ke karoDapati thavAthI sAmAnya jano tapta zI rIte thavAnA hatA ! eka saMtoSa vinA koI paNa tRpta thaI zakavAnuM nathI. mATe sukhArthI jIvoe prApta dravyothI ja saMtuSTa rahevuM joIe. AnaMda kAmadeva Adi zrAvakoe je pramANe dravya maryAdA karI lIdhI, potAnI pAse hatuM teTalA dravyathI saMtoSa mAnyo. adhika rAkhavAnA paccakakhANa karyA te rIte zrAvakoe parigrahanI maryAdA karI, saMtoSa rAkhavo joIe te chatAM paNa tRSNAno nirodha na thaI zake to potAnI icchAnusAra pariNAma karI laI vadhAre rAkhavAnA paccakakhANa avazya karavA joIe. zrAvaka nimnokta 9 prakAranA parigrahanuM parimANa kare che. (1) kheta yathA parimANa' : kheta = kSetra eTale khullI jamIna, vADI, khetara, jaMgala ityAdi khullI jamInano parigraha rAkhe. ghaNA samaya pachI cha kAyanA jIvono AraMbha thavAnI saMbhAvanA rahe che. tethI tenI maryAdA kare. (2) "valtha yathA parimANa' : DhAMkelI jamIna = ghara, havelI, mahela AdinI laMbAI, pahoLAI ane saMkhyAnI maryAdA kare. adhika hoya to cha kAyanA jIvonI paNa hiMsA thaI jAya che. (3-4) hiraNa sovatra yathA parimANa' : hiraNa = cAMdi ane sovanna = sonuM tenuM parimANa kare. navA na kare. jyAM agnino AraMbha che tyAM che e kAyanA jIvonI ghAta thAya che. dhAtune gALavAmAM paNa ghaNuM pApa che. tethI zrAvaka vadhu na rAkhe paNa maryAdAmAM rAkhe. (5) dhana yathA parimANa : rokaDa nANAnI paNa maryAdA kare. kyAreka dhana anartha nuM kAraNa banI jAya, corIno bhaya, dhana vadhu to tRSNA paNa vadhe, be lAta mAranArI dolata to maryAdAmAM ja sArI. (6) dhAna yathA parimANa : dhAnyanuM paNa parimANa kare. vizeSa samaya rAkhavAthI saDI jAya che, trasa jIvonI utpatti thAya ane bhAva vadhe to mANaso pAsethI vadhu dravya paDAvavAnuM mana thAya tethI dhAnyanI paNa maryAdA karavI. (7) dvipada yathA parimANa : dvipada = be pagavALA dAsa, dAsI, nokara, cAkara, popaTa, mora Adi pakSIo jo vadhu hoya to kALajI na levAya. pramAda thAya vaLI, jAte kAma kare to tenAthI thAya che teTalI anya pAsethI kAma letA thaI zakatI nathI mATe maryAdA karavI. 348 zrAvaka dharma adhikAra Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) catuSpada yathA pariNAma : copagA pazuonuM icchita parimANa kare. gAya, bheMsa Adi maryAdita hoya to barAbara dhyAna ApI zakAya che. (9) kuviya yathA parimANa : ghara vaparAzanI vastuo vastra, pharnIcara vagere sAmagrI AvazyakatAthI adhika na rAkhe. jeTalI vadhAre teTalI upAdhi vadhAre. kahyuM che ke "saMpatti teTalI vipatti" vAsaNo carcArAya jAya, tUTI jAya to Artarodra dhyAna thAya che. mATe jarUra puratA rAkhavAnI maryAdA karI tenAthI adhika rAkhavAnA paccakkhANa karI levA. A pAMcamuM vrata eka karaNa traNa yogathI grahaNa karAya che. arthAt amuka parimANathI adhika parigraha mana, vacana, kAyAnA yogathI huM nahiM rAkhuM; evo niyama zrAvaka kare che. kAraNa ke prasaMgopAta putrAdine vyApArAdi dvArA dhana vRddhi karavAnuM kahI devAya che. temaja tene dhana prApti thavAnuM jANI khuzAlI paNa upaje che. pAMcamAM vratanA 5 aticAra (1) khettavatyu pamANAikampe : kSetra ane ghara vagerenI maryAdA ullaMghe to aticAra lAge. (2) hiraNNa sovatra pamANAikampe : cAMdI, sonAnI maryAdA ullaMghe to aticAra lAge. (3) dhanadhAna pamANAikarmo : dhana ane dhAnyanI maryAdA atikrame to aticAra lAge. (4) duppada-cauppada pamANAikampe : dvipada ane catuSpadanI je maryAdA karI che tene toDe to aticAra lAge. (5) kuviya pamANAikkame : gha2 vakharI vAsaNa AdinI je maryAdA karI che. tenAthI adhika thaI jAya to aticAra lAge. tRSNAe duHkhanuM mULa che dravyopArjana ka2vAne mATe TADha, taDako, bhUkha, tarasa, gulAmI Adi aneka kaSTo sahevA paDe che. dhananI vRddhi thatAM kuTuMbanArAjyanA aneka jhaghaDA upasthita thAya che. kRpaNa manuSya to khAtA kharcatA paNa duHkhI thAya che. agni, pANI cora ityAdinA prayoge kadAcit dhanano nAza thaI zrI jaina tattva sAra 349 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya to paNa dhanano mAlika duHkha veThe che. Ama jANI zrAvaka sarvathA tRSNAno parAjaya karI na zake to paNa Aste Aste mamatva ghaTADavAno prayatna kare. parigrahanI maryAdA zrAvake avazya karavI joIe. dharmamAM dravyano amuka hisso lagADavAno saMkalpavALAnI lakSmI acaLa rahe che, yazakIrtinI paNa vRddhi thAya che. jana samAjamAM paNa sanmAna maLe che. A pramANe sukhapUrvaka jIvana vyatita karI AgaLa upara svarganA ane anukrame mokSanA sukhanI prApti karI zake che. traNa guNa vrata jevI rIte koThAramAM rAkheluM dhAnya vinAza pAmatuM nathI te ja pramANe nimnokta traNa guNavrata dhAraNa karavAthI ukta pAMca aNuvratanuM saMrakSaNa thaI zake che tathA sarva dizAnI ane sarva padArthonI niraMtara avratanI kriyA AvatI rahe che teno saMkoca thavAthI AtmaguNonI vizuddhatA ane vRddhi guNavrata kahevAya che. chaThuM vrata kSetrathI, sAtamuM vrata dravyathI ane AThamuM vrata bhAvathI maryAdA karIne Azravano saMkoca kare che ane saMvaraguNano vadhAro kare che. chaThTha dizAparimANa vrata mukhya dizA traNa che. (1) Urdhva (UMcI) dizA, (2) adho (nIcI) dizA, (3) tIrjI dizA, tenA (1) pUrva, (2) dakSiNa, (3) pazcima, (4) uttara, (5) Urdhva, (6) adho ema cha prakAra paNa kahI zakAya. (1) pUrva, (2) agni, (3) dakSiNa, (4) naiRtya, (5) pazcima, (6) vAyavya, (7) uttara (2) IzAna, (9) Urdhva ane (10) adho e rIte dasa dizA paNa thaI zake ane vistAre aDhAra prakAranI dizAo kahI che. 4 dizA, 4 vidizA khUNA) e 8 tathA 8 AMtarA e 18 tathA Urdhva ane adho maLI 18 prakAranI dizA che. paraMtu ahIM mukhyatAe prathama kahI te traNa dizA grahaNa karI che. temAM gamanAgamana karavAnI maryAdA na hovAthI jevI rIte bArI bAraNA khullA rAkhavAthI gharamAM kacaro bharAya che tevI rIte dizA parimANa na karanArAne samasta jagatamAM thatAM pApa karmono hisso Ave che ane maryAdA | |35 zrAvaka dharma adhikAra Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanArane to jeTaluM kSetra khulluM rAkhyuM che teTalA ja pApano hisso Ave che bAkI AkhA lokano Azrava baMdha thAya che. eTalA mATe zrAvaka(1) Urdhva dizAnuM yathAparimANa UMcI dizAmAM gamana karavAnuM parimANa kare, jemake pahADa, vRkSa, mahela, minArA, AkAza gamana karavuM paDe to tenA mAIlanI maryAdA kare. (2) adho dizAnuM yathAparimANa : nIcI dizAmAM gamana karavAnuM parimANa kare, bhoyaruM, suvarNanI khANa, kUvA, vAvaDI vagerenI maryAdA kare. (3) tirjI dizAnuM yathAparimANa : tirjI dizAmAM gamana karavAnuM parimANa kare, cAre dizAmAM ATalA kilomITara uparAMta javuM nahi. A paccakhANa be karaNa ane traNa yogathI thAya che. teno hetu maryAdita kSetranI bahAra jaIne 18 pApa ane 5 Azravatha nivartavAno che. paraMtu koI jIvane bacAvavA, sAdhujInA darzanArthe koI mahAupakAranA kAma mATe temaja dIkSA dhAraNa karyA pachI maryAdita kSetranI bahAra jAya to vrata bhaMga thato nathI. chaThThA vratanA 5 aticAra (1-2-3) Urdhva, adho, tiryam dizA parimANa atikrama : UMcI, nIcI ane tirjI dizAmAM gamana karavAnuM je parimANa karyu che. tenuM samajaNapUrvaka ullaMghana kare to anAcAra lAge, bhUlI javAthI nidrAmAM maryAdA bahAra cAlyA javAya ane pAMca AzravanuM sevana kare to aticAra lAge. bIjA pAse maryAdA bahArathI maMgAve to paNa aticAra lAge. (4) kSetra vRddhi : kSetramAM vRddhi kare to aticAra lAge. cAre dizAmAM eka kilomITara jeTaluM khulluM rAkhyuM hoya tenI bahAra jAya to aticAra lAge. (5) saI aMtaradhAe : saMdeha paDyA chatAM AgaLa vadhyo hoya. cittabhrama vismaraNa thaI gayuM hoya ane maryAdA ullaMghe. to aticAra lAge. - chaThuM vrata dhAraNa karavAthI 343 ghanarajjunA vistAravALA saMpUrNa lokanuM je pApa AvatuM hatuM te rokAIne jeTalA gAunI maryAdA karI hoya teTalA ja kSetranuM pApa Ave che. tRSNAno nirodha thaI jAya che. ane manane zAMti thAya che. vratadhArI zrAvaka svarganA ane krame mokSanA sukha prApta karI le che. zrI jaina tatva sAra 3pa1 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - sAtame upabhoga - paribhoga parimANa vrata AhAra : anna, pANI, pakavAna, zAka, attara, taMbolAdi je vastu eka ja vAra bhogavavAmAM Ave te upabhoga ane sthAna, vastra, bhUSaNa, strI, zayanAsana, vAsaNa Adi je vastu vAraMvAra bhogavavAmAM Ave te paribhoga". e baMne prakAranI vastunA mukhyatve ra6 prakAra kahyAM che.tenI maryAdA zrAvaka kare che. (1) ullaNiyA viMhi : zarIra sApha karavAnA ke zokha nimitte rUmAla, TuvAla nI maryAdA. (2) daMtaNa vihiM : dAtaNanI maryAdA. (3) phaLa vihi : kerI, jAMbu, nALIyera, nAraMgI Adi phaLa khAvAnA tathA mAthAmAM nAkhavAnA AmaLA vagerenI maryAdA. (4) abhaMgaNa vihiM : attara, tela, phUla Adi zarIre coLavAnA telonI maryAdA. (5) ubaeNTTaNa vihiM : zarIrane svaccha sateja karavA mATe pIThI vagere coLavAnI maryAdA. (6) majjaNa vihi : snAna pANInI maryAdA. (7)vattha vihiM : vastranI 2 jAta ane saMkhyAnumAna (8) vilepama vihi: vilepana jevA ke sukhaja, kezara, attara, agara, tela seMTa vagere nI jAta ane mApa. (9) puSpa vihiM : phUlanI 5 jAta ane saMkhyA. 2 eka gaja rezama banAvavAmAM ghaNA kiDAnI ghAta thAya che. rezamanA kiDAe potAnA mukhamAMthI lALa kADhI potAnA ja zarIra para lapeTI hoya che. te jo aMgano kIDo enI meLe ja yogya samaye bahAra nIkaLe to badhA taMta kApIne nIkaLe eTale tene unAM khadabadatAM pANImAM nAkhI kIDAone mArI nAkhe che. ane pachI rezama ukelI le che,rezamI vastra paheranAra A pApano bhAgIdAra thAya che, mATe zrAvake rezamI vastro paheravA nahi. E phUla adhika komaLa hovAthI temAM anaMta jIvo hoya che. temaja temAM traNa jIvonuM paNa nivAsa sthAna hoya che. tenuM chedana bhedana karavAthI stra jIvonI hiMsA thaI jAya che. keTalAka ajJa jIvo devane phUla caDAvavAmAM dharma mAne che. zrAvake Ama karavuM ucita nathI. nAgaravelanA pAna sadeva pANImAM bhIMjAyelA rahetA hovAthI temAM tevA ja raMganA trasa jIvo tathA lIla phUganI utpati thAya che tethI te khAvA yogya nathI. | 3para zrAvaka dharma adhikAra Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) AbharaNavihiM : ghareNAnI jAta ane maryAdA. (11) dhUpa vihi : dhUpanI jAta ane vajana. (12) penja vihiM : dUdha, rAbaDI, sarabata, cA kophI, ukALA Adi pIvAnI maryAdA. (13) bhammaNa vihiM : pakavAna ke mIThAInI jAta. (14) odANa vihiM : cokhA, khIcaDI, thulI AdinI jAta. (15) supa vihi : caNA, maga, maTha, aLada AdinI dALa tathA 24 prakAranA dhAnya. (16) vigaya vihiM : dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa, sAkara. (17) sAga vihi: methI, tAMdalajo, pramukhabhAjI tathA turIyA, kAkaDI, galakA, bhIMDo, vAloLa Adi zAkanI jAta. (18) mAhura vihiH badAma, pistA, cAroLI, drAkSa, khAreka, aMgura Adi mevA tathA kerI AdinA murabbA, gulakaMda Adi. (19) jamaNa vihi : bhojanamAM jeTalA padArtha bhogavavAmAM Ave te. (20) pANI vihi : nadI, taLAva, kUvA, naLa, nahera, bhUMDa athavA varasAdanuM pANI tevI ja rIte khAruM, mIThuM, moLuM Adi pANInI jAta. (21) mukhavAsa vihi: pAna, sopArI, lavIMga, elacI, jAyaphaLa, cUrNa, khaTAI, pApaDa Adi mukhavAsanI jAta. (22) vAhana vihiM : hAthI, ghoDA, UMTa, baLada pramukha caratA, gADI, baggI, moTara, sAyakala, myAna, pAlakhI pramukha pharatA. vahANa, machavA, hoDI, sTImara Adi taratA, vimAna gabhArA Adi uDatA ityAdi jeTalA savArInA upayogamAM Ave te vAhana. (23) uvANaha vihiM : pagarakhA, caMpala, cAkhaDI, mojA vagerenI jAta. (24) zayaNa vihiM : khATalA, palaMga, pATa, koca, Tebala, khurazI, bIchAnA vagerenI jAta. (25) sacitta vihiM : kAcAdANA, kAcI lIlotarI, kAcuM pANI, mIThuM ityAdi saceta vastu. zrI jaina tattva sAra 353 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) davya vihi : jeTalA svAda palaTe teTalA dravya. jemake dhauM e vastu che paNa tenI roTalI, purI, thulI Adi ghaNI cIjo bane te judA judA dravya thayA. vaLI taLelI ane tavAmAM karelI purI ema be dravya thaI gayA ema darekamAM dravyanA bheda jANavAM. upara kahelI 26 vastumAM keTalIka to upabhoganI che ane keTalIka to paribhoganI che temAM sarva vastuono samAveza thaI jAya che. zrAvakonuM kartavya che ke je adhika pApakArI vastu hoya teno tyAga kare ane je vastu bhogavyA vinA cAlI zakatuM nathI tenI gaNatarI tathA vajananuM parimANa kare ane bAkInA paccakakhANa kare. parimANa karelI vastumAMthI paNa avasarocitta ochI karato rahe. paraMtu lubdhatA kadApi dhAraNa kare nahi. sAtamAM vratanAM kula 20 aticAra bhojana saMbaMdhInA 5 aticAra (1) sacittAhAre zrAvakane saceta vastu kAcuM pANI lIlotarI AdinA paccakhANa hoya ane bhojanamAM tevI koI vastu AvI gaI hoya tyAre te saceta che ke aceta teno pUro nirNaya thayA vinA te vastu bhogavavI na joIe. chatAM bhogave to aticAra lAge. kadAcit sarvathA sacetanA pratyAkhyAna na thaI zake to tenuM icchita parimANa kare ane tenAthI adhika bhogavavAnA paccakakhANa kare. parimANa keTaluM karyuM tenuM vismaraNa thaI jAya to jyAM sudhI pUruM smaraNa na thAya tyAM sudhI saceta vastu khAvI nahiM, khAya le to aticAra lAge. (2) sacitta paDibaddhAhAre : kerI, tarabUca vagere uparathI to nirjiva che. paNa aMdaranI goTalI bIja saceta che tathA vRkSathI taratano lIdhelo guMda, taratanI vATelI caTaNI, taratanuM dhovaNa pANI vagere sacitta pratibaddha AhAra kahevAya che. AmAdi phaLanI goTalI alaga karyA pahelA tathA caTaNI Adi para pUra zastra pariNamyAM pahelA sacettanA paccakkhANavALA tene bhogave to aticAra lAge. 354 zrAvaka dharma adhikAra | Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) appauliosahi bhakhkhaNayA: kAcI kerI, keLA vagere pakAvavA mATe ghAsa AdimAM dabAvI mukyA paraMtu puratA pAkyAM nahi temaja zAka pUruM caDAvyuM nahi kaMIka saceta kaMIka aceta hoya tevuM utArI lIdhuM. ghauM, caNA, bAjaro, makAI vagereno poka ghAsanA agnimAM zekIne pADe. temAM paNa ghaNAM dANA saceta rahI gayA hoya tene acetanI buddhithI khAI jAya to aticAra lAge. (4) duppauliosahi bhakhkhaNayA: jevaDu bahu pAkIne bagaDI gaI hoya. saDI gaI hoya, vAsI thaI gaI hoya, trasa jIva utpanna thaI gayA hoya athavA bhaDathuM karI duSTa rIte pakAvela hoya evI vastu khAya to aticAra lAge. (5) tucchasahi bhakhkhaNayA : zeraDI, sItAphaLa bora Adi jemAM khAvAnuM thoDuM ane pheMkI devAnuM ghaNuM te khAya to aticAra lAge. karma (vyApAra) saMbaMdhI 15 aticAra (1) aMgAra karma : koyalA veMcavAno vepAra tathA luhAra, sutAra kuMbhAra, halavAI, bhADabhuMjA, dhobI, kaMsArA, mila, kArakhAnA vagere je vepAra agni nA AraMbhathI thAya che te. (2) vana karma bAga bagIcA, vADI AdimAM phaLa phUla, zAkabhAjI vagere utpanna karI veMce, bakAlAno vepAra kare tathA vanamAMthI ghAsa, lAkaDA, kaMdamULa Adi lAvIne veMce, vRkSAdinuM chedana karI lAkaDAno vepAra kare. (3) zakaTa karmaH gADA, gADI, ratha, ghoDAgADI, myAnA, pAlakhI, nAva ityAdi banAvIne veMce tathA tenA upakaraNa paiDA vagere veMce. (4) bhATaka karma : UMTa, ghoDA, gadheDA, belagADI, jahAja Adi anyane bhADe Ape te bhADI karma. (5) sphoTa karmaH khANa, kUvA, taLAva, khecara Adi khodavA, khodAvavAnA vepAra kare te phoDI karma A zeraDInA chotA, sItAphaLanA bIja, rastAmAM pheMkI devAthI kIDIo tathA mAkhIono kaccaraghANa nIkaLI jAya che. teno bacAva karavo. zrI jaina tattva sAra 355 | Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) daMta vANijya : 0 hAthIdAMta, zIMgaDA, hADakAM, jIbha, chIpa vagereno vepAra karavo, karAvavo te. (7) lakha vANijya : lAkha, cAmaDI , guMda, manasIla, dhAvaDInA phUla, haratALa, gaLI, mahuDA, sAjI Adi kSAra, sAbu ityAdi vastuono vepAra lakha vANijyamAM 1 gaNAya (8) rasa vANijya dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa, sAkara, sarabata, madha, murabbo, madirA vagere pravAhI padArthonA vepArane rasa vANijya kahe che. (9) viSa vANijya jherI, prANaghAtaka vastu jevI ke aphINa, vacchanAga, somala, dhatUro ityAdi jherI auSadio temaja upalakSaNathI talavAra, dhanuSya, cakra, bhAlA, barachI, baMdUka, topa, tamaMcA, cappa, charI, kaTArI ja ityAdino vepAra paNa viSa vANijya kahevAya che. 0 UMDo khADo khodI tenA upara pAtaLA vAMsa bichAvI tenA upara kAgaLanI hAthaNI UbhI rAkhe che. tenA bhogane mATe jaMgalI hAthI Ave che ane khADAmAM paDI-mRtyu pAme che. tenA hADakAMnA cUDA vagere banAve che. sAMbhaLyuM che ke cUDA mATe prativarSa 90,000 hAthIone mArI nAkhavAmAM Ave che. tenA pApanA bhAgIdAra hAthIdAMtanA vAparanArA bane che. jaina jevI dayALu jAtimAM AvI halakI prathA che teno nAza karavo joIe. * milomAM ane jinamAM cAmaDAMno puSkaLa upayoga thAya che, vepArIo copaDAnA pUThA paNa cAmaDAnA rAkhe che. pAkITa, kammarapaTTA, gAdIo, vagere ghaNI cIjomAM cAmaDuM vaparAya che. AthI cAmaDuM moMghu thayuM ane anArya loko dravyanA lobhe hajAro pazuonI ghAta cAmaDA mATe kare che. tenA pApano hisso cAmaDAnI vastuo vAparanArane Ave che. cAmaDuM apavitra che ema jANI tenI banelI vastuo vAparavI na joIe. a vRkSone chedI ke ToMcI temAMthI rasa kADhe che tenI lAkha banAve che. lAkha AdimAM aneka trasa jIvonI hiMsA thAya che. 2 pravAhI vastuomAM vakhate paMcendriya jIvo paDI marI jAya che. tathA mIThAImAM kIDI makoDA Adi jIvonI utpatti adhika thAya che, te jIvo paga nIce caMpAya ne marI jAya che, temaja vastu vAparatAM paNa temanI ghAta thaI jAya che. zastrothI jeTalI jIva hiMsA thAya che. tenA pApano hisso zastra banAvanArane veMcanArAne ane vAparanAra saune lAge che. | 356 zrAvaka dharma adhikAra | Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) kezavANijya : manuSya, pazu, pakSInA vALa ke pIMchAnI banelI vastu , jevI ke dhAbaLAM, sAla, unanAM vastro, mojA, TopI, tathA camarIgAyanA vAvanA banelAM cAmara Adi vece tathA manuSya, pazu, pakSIne veMcatA te paNa keza vANijyamAM gaNAya che. (11) yaMtra pilana karma : tala vagere pilavAnI vANI, kapAsa loDhavAnAM carakhA, zeraDI pIlavAnA cicoDA, jina = mila, cakkI vagere veMce athavA tenA cakra paTTA, pulI, khIlA Adi sAmAna veMce te yaMtra pilana karma jANavuM (12) nilaMchana karma : baLada, ghoDA, Adi pazuone khasI kare (guhyAMganuM chedana kare) kAna, nAka, zIMga ke pUchaDAMnuM chedana kare, manuSyane nAjara n banAve che. A badhA nilaMchana karma che. (13) davAgni dApana karma : jaMgala, khetara, bAga, bagIcA AdimAMthI kacaro ghAsa vagere sApha karavA mATe Aga che lagADe. (14) saradraha talAva zoSaNa karma : talAva, draha (kuMDa), kUvA, nadI nALA, vAva 3 TopI, Adi para pakSIonAM pIMchA lagADavA mATe hiMsaka loko jIvatA pakSIonI pAMkho ukheDI le che te bicArA taraphaDI taraphaDIne marI jAya che. - A kapAsamAM jIvaDA bahuM hoya che te carakhAnA rolamAM pilAyane marI jAya che. temaja mila to mahAAraMbhanuM sthAna che temAM to vakhata para manuSya jevA paNa akasmAtathI marI jAya che. - bicArA parAdhina paDelA anAtha pazuonA gupta aMgonuM chedana karatI vakhate keTalAka pazu to akALe mRtyu pAme che, khUba, khUba asahya duHkho bhogave che. A kAma ghaNuM ja nirdaya ane niMdanIya che. n rajavADAmAM keTalAka ThekANe dAsI putrane nAnapaNathI ja aMga bhaMga karI nAmada banAve che ane pachI te moTo thAya tyAre rANIonAM rakSaNArthe paheregIra tarIke tene rAkhe che. A lokone "nAjara' kahevAmAM Ave che. che jaMgalamAM dava lagADavAthI ekendriyathI mAMDI paMcendriya paryata ghaNAM jIvo bhasmIbhUta banI jAya che. zrI jaina tattva sAra 3pa7 | Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi jaLAzayanA pANI ulecAve tathA taLAva AdinI pALa phoDI khetara, bagIcA vagerene pANI pAvAM chatAM je mATe niko vahevaDAve temaja jaLAzaya sApha karavAne mATe pANI ulecAve te saradraha talAva parizoSaNa karma. (15) asatIjana poSaNa karma : asatInuM poSaNa kare arthAta chokarIone veMcAtI laIne dAsIonuM khAna, pAna, vastrAbhUSaNa AdithI poSaNa karIne temanI pAse vezyAM jevAM karma karAve ane tenAthI prApta thayelA dravyane grahaNa kare, tathA UMdara mAravAne bilADI pALe, bilADI mAravAne kUtarAM pALe ityAdi jIvaghAta karavAnI abhilASAthI jIvonuM poSaNa kare, zikArI bilADI, kUtarA, zakarA AdinuM poSaNa karIne tene veMce. popaTa, menA, kAbara, kabUtara, maravA AdinuM poSaNa karI beMce ja ityAdi vepAra kare che. dayA ke rakSA nimitte poSe to harakata nahi. ukta paMdara karmAdAna (karmabaMdhana) nA kArya che. kemake A vepAramAM traNa jIvonI ghaNI hiMsA thAya che. AmAMnA keTalAka vepAra anarthakArI ane niMdanIya zrAvakoe karavA yogya nathI. kadAcita e vepArathI AjIvikA cAlatI hoya to tenI maryAdA karavI joIe. kemake AnaMdajI e pa00 haLanI maryAdA rAkhI, kaDAlajI kuMbhAra niMbhADA pakavIne ja AjIvikA calAvatA hatA. A pramANe 20 aticAra rahita sAtamAM vratanuM pAlana kare che. tenuM meru asatIono vepAra e ghaNuM nirlajja karma che, prasaMgopAta te garbhapAtAdi mahAdoSanuM sthAna thaI paDe che. keTalAka "asaI jaNa poSaNayA pATha pheravI tene badale asaMjai jaNa poSaNayA bole che ane kahe che ke zrAvakoe asaMjainuM poSaNa na karavuM joIe. paNa A pATha ane artha zAstra viruddha che. kemake upAsaka dazAMgasUtramAM kahyuM che ke AnaMdAdi zrAvakone 40,000 gAyo hatI. bhagavatI sUtranA taMgIyA nagarInA zrAvakonI riddhinuM varNana karatA kahyuM che ke zrAvakone tyAM gAya, bheMsa, bakarA Adi pazuo ghaNAM hatA. A badhA pazuo asaMyati hoya che ane zrAvako tenuM pAlana poSaNa kare che. kAraNa ja poSaNa na kare to pahelA vratano pAMcamo aticAra "bhattapANa voTTee' lAge. AvI rIte jeo sUtra pATha palaTAvIne UlaTAM artha kare che tene karmano vajabaMdha thAya che mATe bhramamAM na paDatAM upara darzAvelo zAstrokta artha mAnavo joIe ane dayA pALavA tathA dAna devAthI vaMcita rahevuM na joIe. uparokta 15 karmAdAnanAM kArya baMne lokamAM ghora du:kha denAra che. evuM jANI yathAzakti teno tyAga karavo joIe. | [358 zrAvaka dharma adhikAra Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvata jeTaluM pApa to rokAi jAya che ane phakta rAI jeTaluM pApa rahI jAya che. temaja zArIrika mAnasika sukha zAMtithI potAnuM jIvana vyatita karI bhaviSyamAM svarga ane mokSanA anaMta sukhono bhoktA bane che. AThamuM anartha daMDa viramaNa vrata daMDa be prakAranA kahyA che (1) artha daMDa ane (2) anartha daMDa (1) zarIra, kuTuMba Adi AzritonuM pAlana poSaNa karavAne chakAya jIvono AraMbha karavo paDe che te artha daMDa kahevAya che. (2) vinA kAraNa tathA jarUratathI vadhAre pApa karavAmAM Ave che tene anartha daMDa kahevAya che. anartha daMDanI apekSAe artha daMDamAM pApa ochuM hoya che. kemake te karyA vinA saMsAranuM gADuM calAvavuM muzkela che eTalA mATe artha daMDa zrAvake karavo paDe che chatAM paNa temAM anurakta banato nathI. je kAmamAM AraMbha thAya che te karatA thakA anukaMpA ane viveka rAkhe che ane avasara AvyuM tyAgavAnI abhilASA seve che. ane jemAM potAno kazo svArtha na hoya evA hiMsAdi pApa banatA sudhI zrAvaka karatA nathI. anartha daMDanA mukhya 4 prakAra kahyA che. (1) apadhyAnAcarita : khoTA vicAra kare. jevAMke, (1) iSTakArI (strI, putra, svajana, mitra, khAna, pAna, vastra, bhUSaNa Adi) padArthono saMyoga maLe tyAre AnaMdamAM tallIna banIne harSita thavuM ane dhana svajanAdinA viyoge hAya hAya karavuM, mAthuM kUTavuM tene ArtadhyAna kahe che. (2) hiMsAnA, jUThanA, corInA kAmamAM tathA bhogopabhoganA saMrakSaNanA kAmamAM AnaMda mAnavo, duzmanonI ghAtanuM ke nukazAnanuM ciMtana karavuM tene rodra dhyAna kahe che. zrI jaina tatva sAra 359 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A baMne prakAranA dhyAna dhyAvavAM te apadhyAna Acarita anarthAdaMDa che A prakAranA vicAra zrAvake karavA ucita nathI. kadAcit tevA vicAro manamAM Ave to citaravuM ke, re cetana! tuM devatAonA sukha ane narakanA duHkha anaMtIvAra bhogavI Avyo che. tenA anaMtame bhAge paNa A sukha duHkha nathI, vaLI pApAraMbhanA kAmomAM AnaMda mAnavAthI cIkaNAM karma baMdhAya che. te bhogavatI vakhate ghaNuM duHkha thAya che mATe vinA kAraNe karma baMdha na kara. ityAdi vicArathI samabhAva dhAraNa karavo. eka muhUrtathI adhika khoTo vicAra rahevA na devo. (2) pramAdAcarita : pramAdanuM AcaraNa kare pramAda pAMca prakAranA che. mada visaya kasAyA, nidA vigahA paMcamA bhnniyaa| D B paMgha pamAyA, govA paheMti saMsAre artha : (1) mada-jAti Adi ATha ATha prakAranA mada, (2) viSayapAMca indriyonA 23 viSayonI lolupatA, (3) kaSAya : krodhAdi cAra kaSAya no udbhava (4) nidrA nidrA ane (5) vikatA : strI Adi 4 prakAranI vikathA, e pAMcamAMthI eka eka pramAdanuM AcaraNa karanAra mahApuruSa paNa anaMta saMsAra paribhramaNa kare che to je pAMcenuM AcaraNa karaze tenI kevI durgati thaze? mATe zrAvakoe pAMca pramAdone ochA karavA sadaiva udyamavaMta rahevuM joIe. bIjI rIte paNa 8 pramAda kahyAM che. (1) ajJAnatAmAM ramaNa karavuM, (2) vAtavAtamAM zaMkA karavI, (3) pApotpAdaka kahAnIo, novela, kokazAstra (kAma zAstra) Adi pustakonuM paThana, (4) dhana, kuTuMbAdi para atyaMta lubdha banavuM. (5) duzmana para tathA malina vastu para dveSa bhAva dhAraNa karavo, (6) dharmAtmAno Adara satkAra na karavo, (7) dharmakaraNI AdarapUrvaka na karavI, (8) khoTA vicAra uccAra ane cArathI 3 yogone malina karavA. A 8 pramAda ja saMsAra samudra taravAnA abhilASIe sadaiva tyAgavA joIe. tenAthI koI paNa prakArano lAbha nathI. ane karmabaMdha to saheje ja thaI jAya che. 36 zrAvaka dharma adhikAra Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka loko plenakArDa, copATa, zataraMja Adi ramatomAM phogaTanAM gapoDA mAravAmAM ke kharAba pustako vAMcavAmAM evA to mazagUla thaI jAya che ke temane samayano ke bhUkha tarasa, TADha, taDakAno paNa khyAla raheto nathI. AthI teo aneka vyAdhionA bhoga banI bese che. temAMthI tareha tarehanA jhaghaDA utpanna thAya che. sajjanone paNa zatru mAnI le che. ramatamAM je hArI jAya che te atyaMta zaramiMdA ane durgAnI banI jAya che Ama ramatA ramatA tene jugArano zokha paNa lAgI jAya che. pachI te jugArI saTTAbAja banI dhana ane AbarUnI dhULadhANI karI vakhate rAjano paNa kedI banI jAya che athavA akALa mRtyu pAme che. samayano A pramANe apavyaya karavAne badale jo vyAkhyAna zravaNa, dharma pustakanuM paThana, satpuruSonA guNAnuvAda ke sadupadezAdi rUDA kAryamAM sadbhaya kare to te dharmAtmA satpuruSa kahevAya che. aneka manuSyono te priya ke pUjanIya bane che. yazasvI ane sukhI thAya che. AvuM jANI zrAvakoe nivRttino samaya kharAba kAmamAM na vitAvatA dharmalAbha levo. keTalAka ajJa manuSyo nirdoSa mArga choDIne ADe mArge cAle che tathA kAcI mATI, pANI, lIlotarI, kIDIyArA Adine khuMdatA cAle che vinA kAraNa vRkSanI DALa, pAMdaDA, puSpa Adi toDI nAkhe che, hAthamAM soTI hoya to vRkSane gAyane ke zvAna Adine mAratA cAle che. sArI jamIna choDIne mATI mIThuM ke anAjanA ThagalA para guNo upara ke lIlA ghAsa upara besI jAya che. dUdha, dahIM, ghI, tela, pANI, chAza vagerenA kAma vAsaNa khullA mUkI de che. khAMDavuM, daLavuM, lIpavuM, rAMdhavuM, dhovuM, sIvavuM vagere kAma tathA khANIyo, sAMbeluM, cUlo, vastra, vAsaNa vagere vastuone vagara joye ja kAmamAM le che tethI ghaNI vakhata trasajIvanI ghAta thaI jAya che. A badhA kAma pramAdAcarita jANavA, AmAM lAbha to che ja nahi, paraMtu hiMsAdi pAponuM AcaraNa thatAM vaja karmabaMdha thavA pAme che ke je rotAM rotAM paNa chUTavAM muzkela che. AvuM jANI zrAvakoe pramAdAcaraNa anarthadaMDa zrI jaina tattva sAra 361 | Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevavo ucita nathI. (3) hiMsadhdhayANuM hiMsAkArI zastronuM pradAna, je zastro vaDe jIvanI vAta thAya. tevA zastro saMgrahI rAkhe ane jarUra paDatA pADozI vagerene tevA zastro charI, cAku, trikama, kodALI, pAvaDA vagere vAparavA Ape. Ama karavAmAM potAno kazo svArtha na hovA chatAM vinA kAraNe pApanA bhAgIdAra thaI potAnA AtmAne daMDe che, zrAvake AvuM karavuM te ucita nathI, (4) pAvaka--ovae? : pApa karmopadeza. pApakarmono upadeza Ape. jemane dharmazALA, devAlayane mATe makAna baMdhAvavAmAM kUvAdi jalAzaya khodAvavAmAM tathA tIrtha snAnAdi karavAmAM, dharmasthAnamAM paMkhA lagAvavAmAM, nagArA, jhAMjha Adi vAjitra bajAvavAmAM, patra, puSpa, phaLa, dhAnya Adi devane caDAvavAmAM mAMkaDa, macchara, sApa, vIMchI Adi kSudra jAnavarane mAravAmAM, bheMsa bakarA, pADA, kukaDA Adino rUdrANi bhairava Adine bhoga caDAvavAmAM, RtudAna devAmAM, lagnAdi karAvavAmAM ityAdi hiMsaka kAryomAM dharma thAya che evo upadeza kare tathA laDAI jhaghaDAno, bIjAne herAna karavA, khoTA mukadamAM karavAno, bhoganA 84 Asana vagere kAmazAstrano, jyotiSa nimittano, yaMtra, maMtra, taMtrano trasa jIvonI hiMsA thAya evA auSadhopacArano zAstrono upadeza kare. tene sAMbhaLIne manuSya je je pApakarmanuM AcaraNa karaze te te hiMsAno bhAgIdAra te upadezaka banaze tathA mithyAdharmanI vRddhi thavAthI saMsAramAM DUbaze. te badhA pApa te upadezakane lAge che ane tenA hAthamAM kazuM AvatuM nathI AvAM anartha daMDathI potAnA AtmAne daMDita karavo te zrAvakane ucita nathI, eTalA mATe A anarthadaMDano be karaNa traNa yogathI tyAga karI prathama vrata pramANe A vrata paNa zrAvaka aMgIkAra kare che. 362 zrAvaka dharma adhikAra Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamA vratanAM 5 aticAra (1) kaMdappe : kaMdarpa - kAmotpAdaka kathA kare. jemake strIo samakSa puruSanA ane puruSa samakSa strInA hAvabhAva, vilAsa, khAna, pAna, zRMgAra, bhogopabhoga, gamanAgamana, hAMsI, mazkarI, gupta aMgopAMganuM varNana ityAdi vikArotpAdaka kathAo karavAthI, kahenAra ane sAMbhaLanAra sarvane vikAra utpanna thAya. aneka prakAranI mAThI kalpanAo janma pAme, kukarma karavA prerAya ityAdi anartha thavAthI aticAra lAge che. (2) kukkuie : kaukucya arthAt kuceSTA, jemake bhrakuTI caDAvavI, AMkhanA izArA, hoTha vagADavA, nAka maroDavuM, mukha malakAvavuM, hAtha paganI AMgaLI vagADavI, hAtha paga nacAvavA, dIna vacana athavA bibhatsa zabdoccAra karI vikArodbhava thAya tevI aMgaceSTA karI tevIja rIte hoLInA tahevAramAM nagna pUtaLuM besADavuM, nagna rUpa dhAraNa karI bibhasta nRtya gAnAdi karavA, kAma vikAranI vRddhi thAya evA nRtya karavA vagere pravRttithI aticAra lAge che. (3) moharie : maukharya, luccAI AdithI mukhanuM nirarthaka vAcALapaNuM bahu bolavApaNuM athavA ve2InI jema vacana bole je vacana bolavAthI potAnA tathA 52nA AtmaguNonuM dravyanuM ke manuSyanuM nukazAna thAya, asaMbaddha vacana bole, vacananI capaLatA kare, gALo de, tuccha vacano bole, ityAdi kharAba vacanoccAra kare to aticAra lAge, AvA vacano bolavAthI jagatamAM niMdA thAya, jhaghaDAM thAya, mArAmArI vagere aneka Apatti utpanna thAya che. AvA kRtya ajJAnI mANaso ja kare che ajJAnInI dekhAdekhIthI zrAvaka AvuM kRtya kare ja nahi chatAM kare to tene aticAra lAge che. (4) saMjIttAhigaraNe : saMyuktAdhikaraNa - arthAta zastrono saMbaMdha meLave. jema ke khANiyo hoya to sAMbeluM ane sAMbeluM hoya to te khANiyo navo banAve. ghaMTInuM eka paDa hoya to bIju paDa banAve, cappu, charI, talavAra, vagerene hAthA ke muTha banAve. dhAra buThThI thaI gaI hoya to tikSNa banAve, kuhADI, bhAlA, zrI jaina tattva sAra |363 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barachI vagerene hAthA ke bhalakA lagAve. Ama apUrNa upakaraNane pUrNa karavAthI te zastra AraMbhanI vRddhi karanAruM bane che. bIjA mAge to tene paNa devuM paDe che tethI aticAra lAge che. jo te apUrNa hoya to saheje bacI javAya che. AvuM jANI apUrNa zastrane vinA prayojana pUrNa na karavuM tathA AvazyaktAthI adhika zastrono saMgraha paNa na karavo. gharamAM je zastro hoya tene paNa evI rIte gupta rAkhavA ke te bIjAnA hAthamAM javA na pAme vaLI keTalAka mAnanA bhUkhyA nApaTela ke mahAjananA movaDI banI bese che. ane lagna kAraja AraMbhanA kAmamAM AgevAna thaIne tAvaDA besADavAnI khAMDa-sAkara vagerenI cAsaNI karavAnI, zAka vagerenI AjJA Ape che. tathA pApAraMbhanA kAryane uttejanA Ape che. evA kAma pote kare che ane bIjA pAse karAve che. divALI, dazerA, hoLI Adi parvane mATe lIMpaNa, gUMpaNa, raMgavuM, dhovuM, rAMdhavuM, taLavuM makAna dhovaDAvavA Adi AraMbhanA kAmono badhAnI pahelA prAraMbha karI de che te joI bIjAo paNa AraMbha karavA mAMDe che AthI tevA kAmanI pApanI kriyAno adhikAra te prAraMbha karanAra bane che. A paNa anartha daMDa che. AtmA tethI vinA kAraNa daMDAya che. mATe zrAvake tema karavuM nahi. (5) upabhoga paribhoga ara7: upabhoga paribhogamAM ati Asakta bane jemake nATaka, ceTaka, khela, tamAsA, strI puruSAdinA rUpanuM nirIkSaNa karavAmAM, rAga rAgINI, vAjiMtro sAMbhaLavAmAM, attara, puSpAdinI sugaMdhamAM manojJa rasavatInA upabhogamAM, strI Adi saMbaMdhamAM ityAdi pravRttimAM atiAsakta bane. vAha! kevI majA paDe che! ityAdi zabdoccAra kare A pramANe bhogapabhogamAM mazagUla banavAthI jIva tIvra rase cIkaNA ane dIrgha sthitinA kaThaNa durbhedya karmo bAMdhe che. AvuM jANI zrAvake aprApta bhogonI icchA mAtra karatA nathI ane prApta bhogomAM bahu lubdha banatA nathI. lAlA raNajItasiMhajIe bRhadAloyaNAmAM kahyuM che ke, kadI zrAvaka dharma adhikAra Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajhA sake pApase, jana samajhA harSanta ve lukkhe ve cIkane, isavidha karma baMdhanta / samajha sAra saMsArameM, samajha TAle doSa samajha samajha kara jIvaDe gaye anaMte mokSa / artha : samajU mANasa to pApa karmanuM AcaraNa karato ja nathI. kadAcit kAraNavasAt karavuM paDe to te manamAM zaMkAya che, pApathI DarIne kAma kare che, tethI tenI rUkSa vRtti rahe che. Ane lIdhe jema retInI muThThI bhIMta upara pheMkavAthI tyAM coMTatI nathI paNa tarata nIce paDI jAya che. tevI ja rIte tenA karma paNa tapa, japa ane pazcAttApAdi karavAthI chUTI jAya che. saMsAramAM manuSya janma prApta karyAne sAra eja che ke, rAmajaNa (jJAna) prApta karI jJAtI banAvuM. jJAnI haze te pApa puNyanA phaLane yathAtathya samajaze. puNyanA phaLa sukhadAtA ane pApanA duHkhadAtA che. evuM jJAna jenAmAM haze te puNyanI vRddhi karaze ane pApane ghaTADaze. Ama anukrame pApa ochA karatAM karatAM koI vakhate te sarva pApa rahita banI jAya ane puNyathI svabhAvataH nivRtti pAmIne mokSa prApta karI leze. have je ajJAnI manuSya che te pApAcaraNa karIne AnaMda pAmaze. AthI jema bhIno cIkaNo kAdava bhIMta para pheMkavAthI te tyAM coMTI jAya che ane muzkelIe tyAMthI chUTo paDe che, tevI ja rIte tenA karma paNa naka, tiryaMcAdi durgatinAM mahAdu:kha denArA rotA rotA bhogavyA chatAM jaldI chUTakAro na thaI zake tevA cikaNA baMdhAya che. rUkSatAthI bhogopabhoga bhogavo cAhe lubdhatAthI bhogavo. jemake sAkara rUkSa bhAve khAnArane paNa mIThI lAge che ane lolupatAthI khAtA paNa te mIThI lAgaze, to pachI lubdha banIne cIkaNA karmo zA mATe bAMdhavA? alpa sukhane mATe mahAdu:kha upArjana karI levuM te sujJa manuSyone ucita nathI. AThamAM vratanuM A saMkSipta svarUpa samajI laIne jeTalA anartha daMDanA kAma che tenAthI sujJa zrAvakoe potAnA AtmAne bacAvavo ke jethI aneka prakAranA pApotI ane cIkaNA karmabaMdhanathI bacI jaI A jagatamAM sukhopajIvI zrI jaina tattva sAra 365| Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI bhaviSyamAM svarga ane mokSanA sukho prApta karI zake. uparokta 5 aNuvrata ane 3 guNavrata e 8 vrata jAvajjIva dhAraNa karI zakAya che. 4 zikSAvrata (1) jevI rIte ratnAdi mUlyavAna padArtha koIne soMpIne ApaNe evI zikhAmaNa ApIe chIe ke Ane rUDI rIte sAcavajo gumAvazo nahIM. tevI ja rIte ukta 8 vratAcaraNa rUpa ratnanI prApti karanAra jIvone nIce jaNAvelA 4 vratomAM pravRtti karavAthI bhUtakALamAM lAgelA pAponI samaja ane bhaviSyamAM nirdoSa rahevAnI sAvadhAnI rUpa zikSA (zikSaNa) prApta thAya che. AthI te zikSAvrata kahevAya che. (2) jema pAThaka zikSakanI upAsanA karI vidyApAtra banI saMsAranI sukhI thAya che tevI ja rIte nimnokta cAre zikSAvrato aMgIkAra karanAra jIvo 8 vratonuM vAraMvAra smaraNa ciMtana Adi karI teno sukhathI nirvAha thaI zake te prakAranuM Atma baLa prApta kare te che te kAraNe paNa te zikSAvrata kahevAya che. zikSAvrata AtmabhAvamAM dAkhala thavAno abhyAsa karAve che. anubhava jJAna svAnubhUti zIkhave che. navamuM sAmAyika vrata jIvAjIva sarva padArtho para tathA zatru mitra para jyAre samabhAva thavA rUpa lAbhanI prApti thAya tyAre te nizcaya sAmAyika che kahevAya. sAmAyika karatI vakhate saMsAranA sarve kAryothI nivRttibhAva dhAraNa karI pRthvI, pANI, agni, phaLa, puSpa, dhAnyAdi, sthAnakAdimAM sAMsArika svarUpanA darzaka pAghaDI, sama = samabhAva, Aya = lAbha, ika - vALuM - jenAthI samabhAvano lAbha thAya te sAmAyika athavA jemAM AtmAno zAMta rasa prApta karAvanAra jJAna, darzana, cAritra, tapano lAbha thAya te sAmAyika. |366| zrAvaka dharma adhikAra Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgarakhuM, dAgInA 5 vagere teTalA mATe tenuM pratilekhana karI nirjIva prAsuka bhUmikAne gucchA ke poMjaNIthI poMjI pramAjI eka Asana pAtharaNuM) Una, sUtara, ke zaNanuM bichAve, temaja 8 paDavALI muhapattI 3 paDIlehIne (bArIkAI thI najare joIne) mukha para bAMdhe. vidhi sahita sAmAyika be ghaDIthI bAMdhe. navamAM vratanA pAMca aticAra (1) "maNa duppaNihANe" : manamAM kharAba vicAra kare to aticAra lAge, jaMgalI ghoDAnI jema mana sanmArga choDI unmArge doDI jAya che. eTalA mATe jJAnarUpa lagAma manarUpa ghoDAne kAbUmAM rAkhI sanmArge pravartAvavo. te sAmAyikadhArI zrAvakanuM kartavya che. mananAM 10 doSa (1) aviveka doSa : viveka vinA sAmAyika kare te, (2) yazovAMchA doSa yaza kIrti arthe kare te, (3) lAbhavAMchA doSa : dhanAdi lobhanI icchAthI kare te, (4) garvadoSa: mArA jevuM zuddha sAmAyika koNa karI zake? te, (5) bhaya doSa : koI vyakti ke niMdAnA bhayathI doSa kare te, (6) nidAna doSa : sAmAyika karIne tenuM phaLa dhana, strI Adi icche te, (7) saMzaya doSa : sAmAyikanuM phaLa haze ke nahi evo saMdeha ANe te, (8) kaSAya doSa : sAmAyikamAM krodha, mAna, mAyA, lobha kare te, (9) avinaya doSa : bahumAnathI bhaktipUrvaka sAmAyika na kare te. A 10 prakAranA doSa TALIne sAmAyika karavuM. = upAsaka dazAMga sUtramAM kuMDakolika zrAvake sAmAyika karyuM hatuM tyAre nAmAMkita mudrikA (vITI) dUra rAkhI hatI. AthI e samajAya che ke sAmAyikamAM aMga upara koI prakArano dAgIno rAkhavo na joIe. egavIsaMgulAyAya, solasaMgula vicchinno| caukakAra saMjuyAya, muhapatti erisA hoI // artha : ekavIsa aMgUla lAMbA ane soLa aMgUla pahoLA vastra khaMDanA ATha paDa karIne tenA madhyamAM doro bAMdhIne mukha para bAMdhe tene muhapattI kahevAya che. zrI jaina tattva sAra Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vaya duppaNihANe : vacana mAThuM pravartAve, kharAba vacana bole, ghaNuM bolavAthI samajamAM sAvadya vacana bolAya jAya che. mATe sAmAyikamAM vinA prayojana bolavuM nahi ane prayojana hoya to nIcenA 10 doSa TALIne bolavuM. (1) kuvacana doSa : sAmAyikamAM kuvacana bole, (2) sahassAkAra doSa : vicAryA vagara bole, (3) sneha doSa : sAmAyikamAM rAga utpanna karanArA saMsAra saMbaMdhI gAyana gAya, (4) saMkSepa doSa : sAmAyikanA pATha ane vAkyo TUMkI rIte bole, (5) kalaha doSa : kalahakArI vacana bole, (6) vikathA doSa : strIkathA vagere 4 vikathA kare, (7) hAsya doSa : koInI hAsya mazkarI kare, (8) azuddhi doSa H sUtra pATha nyunAdhika ke azuddha bole, (9) nirapekSa doSa : sAmAyikamAM upayoga vinA bole, (10) mummaNa doSa H spaSTa uccAra na karatA guNa guNa karatA vinA avAja thI bole. : (3) kAya duppaNihANe zarIranI adhika capaLatA karavAthI doSa lAge che. mATe sAmAyikamAM prayojana vinA halana calana karavuM nahi ane kAyAnA 12 doSa varjIne sAmAyika karavuM. (1) kuAsana doSa : sAmAyikamAM ayogya AsanathI bese, (2) calAsana doSa : sAmAyikamAM sthira Asana na rAkhe, Asana badale capaLatA kare, (3) caladRSTi doSa : sAmAyikamAM sthira dRSTi na rAkhatAM jyAM tyAM najara pherave, (4) sAvadya kriyA doSa : sAmAyikamAM koI pApa kriyA ke tenI saMjJA kare, (5) AlaMbana doSa : sAmAyikamAM bhIMtAdikanuM oThIMgaNa le, (6) AkuMcana prasAraNa doSa : sAmAyikamAM vinA prayojane hAtha paga lAMbA TUMkA kare, (7) Alasya doSa : sAmAyikamAM aMga maroDe, bagAsA khAya, (8) moTana doSa : hAtha paganA TacAkA phoDe, (9) mala doSa : sAmAyikamAM mela utAre, (10) vimAsaNa doSa : lamaNe ke gAle hAtha rAkhI zokAsane bese, pUMjyA vinA khaNe, pUMjyA vinA hAle cAle, (11) nidrA doSa : sAmAyikamAM nidrA le, (12) vastra saMkocana doSa : sAmAyikamAM TADha pramukhanI bIkathI vastra saMkoce te. upara kahelA kAyAnA 12 doSa choDIne sAmAyika karavuM Ama 3ra doSa rahita sAmAyika vratanuM pAlana karavAthI zuddha sAmAyika thAya che. |368| zrAvaka dharma adhikAra Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) samAIyassa sai akaraNayAe : nidrA, mUccha, cittabhrama Adi kAraNathI sAmAyikanA kALamAM saMzaya utpanna thAya ke samaya pUro thayo ke nahi? to jyA sudhI e saMzayanuM nirAkaraNa na thAya, samaya puro thayAno nizcaya na thAya ane sAmAyika pALe to aticAra lAge. jevuM joIe tevuM barAbara vrata na thayuM hoya to aticAra. (5) sAmAIyassa aNavaThThiyassa karaNayAe : sAmAyika avasthitapaNe karyuM hoya, niMdA, vikathA Adi prapaMcamAM paDIne sAmAyikano kALa vyartha gumAve. uparokta 5 aticAra rahita zuddha sAmAyika samAcaravAthI navamA vratanuM ArAdhana thAya che. prazna : A kALamAM AvuM zuddha sAmAyika thavuM muzkela che tethI azuddha sAmAyika karavA karatA na ja karIe to zuM? samAdhAna A kathana to evuM thayuM ke khAvo to pakavAna ja khAvo, nahitara bhUkhe maravuM, paheruM to ratna kaMbala ja paheruM nahi to nagna pharavuM, AvA vicAra vALA vaNamote maraze. paraMtu pakavAna khAvAnI icchA manamAM hovA chatAM jyAM sudhI pakavAna na maLe tyAM sudhI roTalA roTalIthI kAma calAvaze ane pakavAna prApta karavAno prayatna karatA raheze to vakhata Avye pakavAna paNa prApta karI zakaze. AvI ja rIte utaratA kALane kAraNe saMghayaNanI hInatAne lIdhe tathA pramAda AdinA kAraNethI kadAcit zuddha sAmAyika na banI zake to jevuM bane tevuM kare, doSa lAgI jAya teno pazcAttApa kare ane zuddha karavAno udyama jArI rAkhe to koIka vakhate zuddha sAmAyika paNa karI zakaze. jeTalI sAkara nAkhazo teTalI mIThAza jarUra Avaze. yAda rAkhavuM ke, koI paNa kAma ekadama sudharI javuM muzkela che. vidyA prApta karavI te duSkara che ema jANI koI bhaNavuM ja choDI de to te mUrkha gaNAya. athavA prathama chApelA akSara jevA suMdara akSara na thavAthI koI bhaNavuM ja choDI de to te mUDha ja gaNAya. pachI tene sudhAravAnI AzA AkAzakusumavat che. paDhatA paMDita nIpaje, lakhatAM lahIyo thAya' e nyAye haMmezA sAmAyika karatA karatA koI vakhate zuddha sAmAyika paNa banI jaze. eka samaye mAtra paNa samabhAva AvI jAya to te nizcaya sAmAyika thaI jAya che. to zuM eka mUhurta , , , zrI jaina tatva sAra sAra 369 | Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalA kALamAM eka samaya paNa zuddha pariNAma nahi Ave? zuddha sAmAyika karavAnA udyamIne eka samaya to zuM paNa vizeSa kALa sudhI pariNAma zuddha rahI zake che. Avo vizvAsa rAkhIne bane teTalA sAmAyika avazya karavA joIe. sAmAyika vrata e saMyama dharmanI vAnagI che. saMyama jAvajIvano hovAthI saMyamI sAdhujI zAstra vidhi pramANe khAna, pAna, zayanAdi karI zake che ane gRhasthanuM sAmAyika svalpa kALanuM hovAthI teo khAna, pAna, zayana Adi karI zakatA nathI. sAmAyikanuM phaLa divasa divasa lakkhaM, deI suvaNassa khaMDiyaM ego| iyaro puNNa sAmAiyaM, na pahuppaho tassa koI // (saMbodha sittarI) arthaH nitya prati lAkha khAMDI sonAnuM lAkha varSa paryata koI dAna de tenuM puNya te eka sAmAyika vratanAM phaLanI barAbarI karI zake nahi. kAraNa ke te dAna to puNya vRddhinuM kAraNa che tethI bhaviSyamAM sukha saMpadAnI prApti thaI zake che paraMtu sAmAyika to bhava bhramaNathI choDAvI mokSane anaMta sukhane ApanAruM che. kahyuM che ke - lAkha khAMDI sonA taNuM, lAkha varSa de dAna toya sAmAyika tulyanA, bhAkhe zrI bhagavAna" gAthA : sAmAiyaM kuNato samabhAvaM, sAvao dhaDIya duggaM / Au surassa baMdhai, iti agitAI paliyAiM // 1 // vANavaI toDio, lakkha guNasaTThI sahassa pnnviisN| navasIe paNavIsAe, sattiya aDabhAga paliyassa // 2 // (puNya pramANa) artha : je zrAvaka samabhAvathI be ghaDI (48 mInITa) nuM eka sAmAyika yathA vidhi karaze te 92, 19, 25, 925 (bANuM karoDa, ogaNasATha lAkha, paccIsa hajAra, navaso paccIsa ane eka palyopamanA 8 bhAga karIe temanA 3 bhAga) devagatinuM AyuSya bAMdhaze. 70[ zrAvaka dharma adhikAra Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAraNAmAM kuzAgra upara rahe teTaluM anna ane aMjalimAM rahe teTaluM pANI grahaNa karI mAsa mA khamaNanAM tapa, kroDa varSa sudhInI karanAra ajJAnI tapasvInA tapanuM phaLa samakitI zrAvakanA eka sAmAyikanA phaLanA soLamAM bhAganI paNa barobarI karI zakatuM nathI. AvA mahAna lAbhane ApanAra sAmAyika vrata che. eTalA mATe jo vadhAre na banI zake to savAra, bapora, sAMja maLI 3 sAmAyika jarUra karavA joIe. kadAca traNa vAra na banI zake to savAra sAMja maLI be sAmAyika jarUra karavA joIe. "ATha prahara kAjakI to do ghaDI jinarAja kI' AThe pahora ghara dhaMdhAmAM racyA pacyA rahevAne badale be ghaDI AtmAnA utthAna kAje jarUra bacAvavI joIe. sAmAyika vratanuM samyak prakAre ArAdhana karavAthI cittasamAdhi prApta thAya che. AtmAnI anaMta zakti pragaTa thAya che. rAga dveSa rUpI durjaya zatruno nAza thAya che. jJAnAdi traNa ratnono lAbha thAya che. janma, jarA, mRtyarUpa jAlima duHkhono aMta Ave che ane bhaviSyamAM svarganA ane kramazaH mokSanAM anaMta sukho prApta thAya che. dizamuM dezAvakAsika vrato pUrvokta chaThThA vratamAM dizAnuM ane sAtamAM vratamAM bhogopabhoganuM parimANa jAvajIvane mATe kyuM che, paraMtu eTalA badhA kSetramAM javAnuM bhogapabhoga bhogavavAnuM niraMtara kAma paDatuM nathI ane avratanI kriyA to cAlu ja rahe che mATe AtmArthI sajJa zrAvake potAnA AtmAne pApathI bacAvavA mATe haMmezA prAtaHkALanA eka pahoranA eka aho rAtrinA athavA pakhavADIyuM ke mAsanA ema jeTalA kALanI maryAdA karavI ghaTe teTalA kALamAM jeTalA kSetranI bahAra jaI hiMsA, jUTha, corI maithuna ane parigraha e 5 Azrava sevavAnA paccakhANa sAmAyikanI jema be karaNa traNa joge karI levA. temaja maryAdAnI aMdara rahIne paNa sAtamAM vratamAM bhogopabhoganAM 26 bolanI je maryAdA karI hoya temAMthI jeTalI AvazyaktA hoya te uparAMta bhogapabhoganA paccakhANa eka karaNa traNa joge karavA. temAM AgAra-jo rAjAnI AjJAnI maryAdA uparAMta javuM paDe, devatA ke vidyAdhara apaharaNa karI maryAdA bahAra laI jAya unmAdAdi rogathI vivaza thaI maryAdA bahAra cAlyuM javAya ane sAdhujInA darzanArthe javuM paDe ke maratA jIvane bacAvavA Adi zrI jaina tattva sAra 371 | Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTA upakAranA kAma mATe javuM paDe to vrata bhaMga thAya nahi. maryAdA bahAra gayA bAda bane tyAM sudhI hiMsAdi 5 Azrava sevavA nahi. 17 niyama | 10mAM vratanuM sahelAithI samAcaraNa karavA mATe nIcenA 17 niyamo batAvelA che. (1) sacitta - sajIva vastu jevI ke nimaka Adi, kAcI mATI, naLa, kUvA, vAva, taLAva AdinA pANI, cUlA, saMgajI, bIDI, hukkA, dIpaka Adi agni, paMkhA, jhulA, vAjiMtro Adi vAyu, phaLa, phUla Adi kAcI vanaspati, kAcuM dhAnya evA Adi sajIva vastu, (2) dravya : khAvA, pIvAnA ke suMghavAnA padArtho, (3) vigaya - ghI, dUdha, mIThAI tathA taLelI vastu A vigatamAMthI ekAda to avazya choDavI joIe, (4) pannI : pagarakhAM, mojA, cAkhaDI Adi pagamAM paheravAnI vastu, (5) taMbola : sopArI, lavIMga, elacI, curaNa vagere, (6) kusuma : tamAku, attara, puSpAdi suMghavAnI vastu (7) valya : paheravA, oDhavAnA vastro, (8) sayaNa : palaMga, gAdI, zetaraMjI Adi bichAnA, (9) vAhana ghoDA, baLada, gADI, TAMgA, rela, moTara, sAyakala, jahAja, vimAna Adi savArI, (10) vilavaNa tela, pIThI, kesara, caMdana ityAdi, (11) akhaMbha strI puruSathI kuzIla sevavAnI (12) dizA - pUrvAdi cha dizAmAM gamanAgamana karavAnuM (13) nAvaNa dhovaNa : nAnAMmoTA snAnanAM tathA vastrAdi dhovAnA, (14) bhattesu : khAvA pIvAnI badhI vastunA sAmAnya vajananuM parimANa, (15) asi : paMcendriyanI ghAta thAya tevA talavAra Adi zastrono tyAga ane cAku, charI vagerenI maryAdA (16) masi : khaDiyo, kAgaLa, kalama, copaDA tathA jhaverAta, kapaDAM, kariyANA, vyAja Adi vepAra, (17) kRSi : khetara, bagIcA, vADI vagere. A 17 prakAranAM niyamo keTalAkamAM saMkhyAnuM ane keTalAkamAM vajananuM parimANa karavAnuM hoya che. parimANathI adhika vastu bhogavavAnAM paccakhANa eka karaNa ane traNa yogathI kare, mana, vacana, kAyAthI svayaM bhogave nahi. kuTuMbAdinuM pAlana poSaNa karavAne je je bhojanAdino AraMbha karavo paDe. vastrAdi devA paDe teno AgAra che. savAre dhArelA niyamo saMdhyA samaye yAda karI le. bhUlathI koI vastu adhika bhogavAI gaI hoya te mithyA duSkRtya kare. ukta 17 niyamonuM varNana sAtamAM vratamAM thaI gayuM che. 372 zrAvaka dharma adhikAra Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM paripUrNa poSadhavrata jJAnAdi triratna rUpa dharmanuM poSaka ane nijaguNomAM ramaNa karAvI AtyaMtara saMyamathI AtmAne poSanAra temaja chakAya jIvanA rakSaNa dvArA bAhyasaMyamathI AtmAnuM poSaNa kare te pauSadhadrata. tene dhAraNa karavAnI vidhi, je divase pauSadha karavAno hoya tenA AgalA divase ane matta 2 boya ' arthAt eka vakhata uparAMta bhojana kare nahi, ahorAtri akhaMDa brahmacaryanuM pAlana kare. bIje divase prAtaHkALamAM pauSadhazALA, upAzraya Adi dharmasthAnamAM athavA gharanA ekAMta sthAnamAM jyAM gRhakArya dRSTigocara na thatuM hoya, jyAM dhAnya, kAcuM pANI, vanaspati tathA kIDI vagerenA dara na hoya, tathA jyAM strI, pazu ke napuMsaka rahetA na hoya evA prakAzita sthAnamAM eka muhUrta rAtri bAkI hoya tyAre rAtri pratikramaNa kare, pachI aMDila javuM vagere kArya pUrNa karI sUryodaya thatAM ja oDhavA, pAtharavAnA vastronI pratilekhanA kare. pachI rajoharaNathI bhUmi pramArjana kare, jethI kIDI vagere jaMtu praveza karavA na pAme. A pramANe Asana jamAvI, mukhe muhapattI bAMdhI, vidhipUrvaka pauSadhavrata aMgIkAra kare. pauSadhamAM cAre AhArano tyAga, tamAma sAvadya kriyAno tyAga, prathama vratanI jema be karaNa ane traNa yoge pratyAkhyAna kare. divasa rAta samaya daramyAna vyAkhyAna zravaNa, paThana pAThana, jJAna, dhyAna, paripaTTaNA, nAmasmaraNa dharmakathA Adi dharmadhyAnamAM vyatita kare. pauSadhavratamAM vinA kAraNe suvuM nahi, divasanA cothA pahoramAM potAnA vAparavAnA vastro, rajoharaNa AdinI pratilekhana kare. laghunIta paraThavAnA sthaLanI pratilekhana kare. sAMje pratikramaNa kare. pahora rAtri vIte tyAM sudhI dharmadhyAna kare. pachI nidrA levAnI jarUra hoya to bhUmi ane bichAnAnI - rajoharaNathI prArthanA kare. dhyAna smaraNa karIne pachI hAtha-pagane lAMbA-TUMkA na karatA nidrA le. nidrAmAMthI pahora bAkI rahe tyAre jAgRta thai iriyAvahI ane 4 logassano kAusagga kare. pachI pragaTa logassa bole pachI paheluM zrI jaina tatva sAra 373 | Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa sUtra bole. sUryodaya thayA pahelA pratikramaNa kare, pachI vastronI pratilekhanA kare. kadAca temAMthI koi jaMtu Adi nIkaLe to tene yatanAthI ekAMtamAM pAThavIne tenuM prAyazcita lai zuddha thAya. pauSadhavratanA 18 doSa poSadha nimitte pauSadhane Agale divase : (1) hajAmata ke snAnAdi dehabhUSA kare. (2) maithuna seve, (3) sarasa AhAra bhogave, (4) vastra dhove, (5) dAgInA pahere, vastra tathA hastAdi raMge eTalA kAryo pauSadhanimitte Agale divase kare to doSa lAge. tathA pauSadha karyA bAda, (7) aviratine satkAra ke Asana Ape, vaiyAvacca kare. (8) zarIranI vibhUSA kare. jemake zarIranA vALa, dADhI, mUcha samAre, dhotInI pATalI jamAve. (9) potAnA ke paranA zarIrano mela utAre, (10) divase zayana kare ane rAtre be pahorathI adhika nidrA le. (11) gucchA vagerethI zarIrane pUMjyA vinA kharaja khaNe. (12) deza, dezAMtaranI, rAjA rajavADAnI laDAI, jhaghaDAnI, strInA zRMgAra, hAvabhAva, bhogavilAsanI, bhojana banAvavAnI, svAdanI ityAdi vikathA kare, (13) cADI cugalI, niMdA ke ThaThThI mazkarI kare. (14) vyApAranI leNadeNanI, hisAbanI kathA kare, gappAM mAre, (15) potAnA zarIranuM ke strI AdinA zarIranuM sarAgadRSTithI nirIkSaNa kare. (16) gotra, jAti, jJAti vagere sAMsarika saMbaMdhonI vAto kare. (17) khullA mukhe bole tathA jemanI pAse saceta vastu hoya tenI sAthe vArtAlApa kare ane, (18) pauSadhamAM rudana kare to doSa lAge. 1. pauSadha vratanuM samAcaraNa karanAre 18 doSano parityAga karavo joie. 374 zrAvaka dharma adhikAra Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pauSadhavratanA 5 aticAra (1) appaDilehiya - duppaDilehiya sijjA saMthArae je sthAnamAM pauSadha karyo hoya te sthAnanuM tathA bichAnAnuM oDhavAnAM vastra, parAla, pATa AdinuM sUkSma dRSTithI pratilekhana karyuM na hoya, pUrepUrAM dekhyA vinA pratilekhana karI kAmamAM lIdhAM hoya tathA halanacalana karatAM, gamanAgamana karatAM jamInanI ke pathArInI pratilekhanA na kare athavA kharAba rIte pratilekhana kare to aticAra lAge. kAraNake tema karavAthI trasa sthAvara jIvonI hiMsA thavAno saMbhava che. pratilekhana eTale jovuM, tapAsavuM, nirIkSaNa karavuM. - (2) appamayi - duppamajjiya sijjA saMthArae - upara mujaba dRSTithI dekhavA chatAM koi sthaLe jivanI zaMkA paDe to tyAM, agara dRSTi barAbara na pahoMce tevAM aMdhakAravALA sthAnamAM rajoharaNa gucchaAdithI pramArjana karyA vinA gamanAgamana kare tathA sthAna pATa bichAnAnAM temaja oDhavAnAM vastrAdi pramArjana karyA vinA kAmamAM le athavA kharAba rIte pramArja kare to aticAra lAge. (3) appaDilehiya - duppaDilehiya uccAra pAsavaNa bhUmi - vaDInIta, laghunIta, vamana Adi paraThavAnI bhUmine sUkSma dRSTithI dekhyA vinA temaja rAkha, chANa, kacaro vagerenA DhagalA upara paraThave athavA najara bIje hoya ane paraThave to aticAra lAge. kAraNake A pramANe paraThavAmAM hiMsA thavAno saMbhava che. (4) appamajjiya duppamajjiya uccAra pAsavaNa bhUmi - najare joyA chatAM koIpaNa jIvajaMtu hovAnI zaMkA hoya to athavA aMdhakArAdinA kAraNe dRSTino upayoga na pahoMce tevA sthAnamAM gucchA ke rajoharaNathI pramArjana karyA vinA laghunIta, vaDInIta Adi paraThave to atiyAra lAge. (5) posahassa samma aNaNupAlaNayA - pauSadhopavAsa vratanuM samyak prakAre anupAlana na kare. tenI je vidhi kahI che te pramANe kare nahi athavA karyA bAda zrI jaina tattva sAra 375 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyak prakAre pALe nahi. uparokta 18 doSomAMthI koi paNa doSa lagADe. Aja mAre amuka kArya karavAnuM hatuM. meM nAhaka pauSadha karyo, ityAdi pazcAtApa kare, pAraNAmAM khAvApIvAnI vastu viSe vicAra kare. pauSadha karyA pachI amuka samAraMbhanA kAryo karIza, evo nizcaya kare. asaMbaddha vacana bole, AraMbhanI vRddhinAM vacana bole, ayatanAthI gamanAgamana kare, sAdhu, sAdhvI, tathA zrAvaka zrAvikAnuM apamAna kare, poSAno samaya pUrNa thayA pahelAM pauSadha pAravAnI garabaDa kare. poSo pAravAnI pratilekhanA karavAnI caturvizati stavana karavAnI pUrI vidhi kare nahi to aticAra lAge. upara pramANe pAMca aticAra tathA 18 doSarahita nirdoSa pauSadhavratanuM samAcaraNa karavAthI ra7,77,77,77,777 (sattAvIsa abaja 77 karoDa, 77 lAkha, 77 hajAra, 777 palyopama ane eka palyano navamo bhAga adhika) jeTaluM devagatinuM AyuSya baMdhAya che. A vyavahArika phaLa jANavuM ane nizcayamAM to eka ja pauSadhavratanuM samyaka prakAre ArAdhana karanAra anaMta bhavabhramaNathI mukta thai thoDA ja bhavamAM mokSa prApta karI le che. cakravartI mahArAjA svArtha sAdhanArthe dravya tapa-dravya pauSadha kare che. to paNa aThThama poSAthI cha khaMDanA rAjyanA bhoktA banI jAya che. hajAro deva temanI AjJAmAM pravarte che. te nidhAna, 14 ratna Adi mahAriddhi prApta kare che. AvI ja rIte vAsudevAdi aneka puruSoe eka ja aThThamanA poSadhavratamAM moTA moTA devatAone potAnA vazavartI banAvI dIdhA che. temanI pAse aneka kAryo karAvyAM che, to jeo nizcaya pauSadhavrata karaze, jinAjJAnusAra te ArAdhaka banaze. tenuM phaLa to akathya che. pauSadhavratane Ama AtmaguNanAM anaMta sukhono dAtA samajIne sujJa zrAvaka mahinAmAM cha poSA (be AThamanA ane caudaza pAkhInA be chaThTha poSA) avazya kare. kadAcit cha na banI zake to be AThama ane be pAkhI ema mahinAmAM 4 paSA to jarUra kare. ane 4 paNa na bane to be pAkhInA be poSA |376 zrAvaka dharma adhikAra Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to jarUra kare. mahinAmAM 28 divasa bhale peTa bharIne khAo paNa be divasa to upavAsa sahita pauSadha avazya karavA joie. bAramuM atithi saMvibhAga vrata jeo nitya bhikSArthe na Ave, vAro nakkI karI te pramANe paNa bhikSArthe na Ave tathA AmaMtraNa ApavA chatAM paNa na Ave arthAt jemanI AvavAnI koi nakkI tithi nathI te * atithi kahevAya che. evA atithi viSaya kaSAyanA zamAvavAvALA, zuddhi mATe zrama karanArA "zramaNa" kahevAya che. tathA dravyathI parigraha rahita ane bhAvathI karmagraMthino bheda karanAra hovAthI nigraMtha sAdhuone mATe sadaiva acita ane auSaNika nirdoSa bhojanAdino saMvibhAga kare arthAt prApta bhojanAdimAMthI amuka hisso vahorAvavAno manoratha zrAvaka kare ane sAdhuno yoga prApta thaye pratilAle tene "atithi saMvibhAga' vrata kahe che. gRhasthanA gharamAM je bhojana niSpanna thayuM che, temAM kuTuMbAdi bhogavavAvALA sarvano hisso che. paraMtu jamatI vakhate thALImAM pirasAyelA bhojananA mAlika ApaNe svayaM chIe. ApaNA hissAmAMthI munirAjane vahorAvatAM ApaNane mahAna lAbhanI prApti thAya che. A prakAranA lAbhano abhilASI zrAvaka jamavA bese tyAre saceta vastuno sparza jarA paNa thAya tevuM na rAkhe. gAmamAM sAdhujI hoya ke na hoya to paNa bhojana grahaNa karatA pahelA thoDo samaya dhIraja rAkhI bAraNA tarapha najara kare ane manamAM ciMtave ke, koi sAdhu sAdhvIjI padhAre to temane dAna daI kRtArtha thAu, kemake apratibaddha vihArI sAdhu kadAcita acAnaka paNa AvI caDe che. sAdhu sAdhvIjI dRSTigocara thai jAya to bhANAmAM koi jaMtu na paDe tevo viveka karIne tatkALa sAdhujInI sanmukha AvI namaskAra kare, ati AdarapUrvaka potAnA nivAsamAM lai jaine utkRSTa bhAvathI AhAra pratilAle. * fdhAvI sarva, tyAM je mahAtmanI ! atithiH sa vijAnIyA, ccheSamabhyAgataM vidu : / / artha : je mahAtmAe tithi parva, utsavAdino tyAga karyo che arthAt amuka divase ja amukane tyAM bhikSArthe javuM evo niyama bAMdhIne AvatA nathI teo ja atithi kahevAya che. zeSa bhikSuka abhyAgata kahevAya che. zrI jaina tattva sAra 377 | Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhujIne 14 prakAranI vastuo vahorAvI zakAya che. (1) "asaNa - anna, pakAvelA annamAMthI je joie te vahorAve. (2) pANa" - pANI, uSNa pANI, drAkSAdinA dhovaNanuM pANI, chAzanI parAza, zarabata, zeraDIno rasa Adi hAjara hoya te vahorAve. (3) "khAima' - pakavAnna, sukhaDI, ke aceta mevo, mIThAi. (4) "sAima' - sopArI, elacI, laviMga, cUrNa Adi. (5) "vattha' - sUtara, zaNa ke rezamanAM zveta vastra. (6) paDignahe - pAtra, lAkaDAnA, tuMbaDAnAM ke mATInAM (7) "kaMbala' - UnanAM vastra, dhAbaLo, phalAlIna Adi. (8) "pAyapucchaNeNa" - rajoharaNa, guccho tathA bichAvavAnuM jADuM vastra. - A ATha vastu to ApyA pachI pAchI levAtI nathI. (9) "pIDha' - AhAra pANI rAkhavA tathA besavAno nAno pATalo. (10) "phalaga' - sUvAnI pATa athavA pRSTa vibhAgamAM sthApana karavAnuM pATiyuM (11) sejjA - rahevA mATenuM makAna (12) saMthArae - vRddha, tapasvI, rogI, sAdhuonI pathArI mATe ghauMnuM, zALanuM, kodrA vagerenuM parALa. (13) osaha - auSadha, suMTha, aceta mIThuM, himeja, marI Adi. (14) bhesaja - zatapAkAdi tela, cUrNa, goLI vagere taiyAra karelI davA. AmAMthI je je vastuonI ApaNe tyAM jogavAi hoya tenuM AmaMtraNa karavuM. vahorAvatI vakhate garabaDa karavI nahi, gabharAvuM nahi, sAdhunA pUchavAthI jevI hoya tevI satya vAta kahevI, akalpatuM ke asUjhatuM vahorAvavuM nahi. asUjhatuM vahorAvavAthI TUMkuM AyuSya baMdhAya che, eTalA mATe javuM hoya tevuM kahI devuM, ane sAdhu kahe ke aho ! AyuSyamAna ! A amAre kahyuM nahi. AvA prasaMge zrAvaka potAnA dAnAMtarAya karmano udaya jANI pazcAttApa kare. kadAcitu jevuM hoya tevuM kahI dIdhA bAda koi rasAlolupI sAdhu te azuddha AhAra grahaNa kare to temAM gRhasthane doSa nathI, kemake zrAvakanAM to abhaMga * chAla rahita pAkAM keLAMnAM TukaDA, Amrarasa, pAkI kerInI kAtarI, pAMpaMcAM (bIja rahita), pistAM, koparuM ityAdi atyaMta mavA sAdhujIne kAmamAM AvI zake che. pAkA keLA acitta che. tethI vahorAvI zakAya che. keLAne asUjhatA gaNavA nahI. 2 zrAvaka dharma adhikAra Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra kahyAM che. sAdhu munirAja AhArAdi grahaNa karI pAchA phare tyAre temane sAta ATha DagalAM vaLAvI namaskAra karI kahe ke, aho pUjyavara ! Aje to Ape mahAna lAbha Apyo. AvI dayA vAraMvAra karajo. jo sAdhu sAdhvIne pratilAlavAno avasara maLato na hoya to ema vicAre ke dhanya che te gAma-nagarane ke jyAM sAdhu sAdhvIjI birAje che ane ghanya che te puNyazALI jIvone ke, jeo 14 prakAranAM dAna pratilobhe che. bAramAM vratamAM 5 aticAra (1-2) "sacitta nibaeNvaNiyA' ane 'sacitta pehaNiyA' arthAt sAdhujI sacitta vastunA saMghaTTAvALI koipaNa vastu grahaNa karatAM nathI. AvuM jANavA chatAM paNa sAdhune devA yogya vastu na devAnA irAdAthI, sacitta vastu upara rAkhe athavA nIce rAkhe to aticAra lAge. vicAre ke sAdhu yAcanA karaze tyAre vastu hovA chatAM nA to nahi kahI zakuM paraMtu sacittano saMghaTTo haze to teo grahaNa nahi kare AvA vicArathI aMtarAya karma baMdhAya che. A be aticArathI bacavA mATe dAtAnuM kartavya che ke, sAdhune mATe to sacita vastune acit vastuthI alaga na kare, paraMtu gRhakAryane mATe saheje ja alaga karI hoya to pharIthI tene sacittanA saMghaTTAmAM rAkhe nahi. (3) "kAlAikkame' - bhikSAno kALa vItI gayA pachI sAdhujIne dAna ApavAnuM nimaMtraNa kare athavA vastuno kALa vItI gayA pachI bagaDI gayelI vastu vahorAvavAnuM mana karavuM te. (4) parovaese - pote sUjhato hovA chatAM ALasa ke abhimAnane lIdhe UThe nahi ane hukama calAve ke, sAdhujI AvyA che; emane kaMika ApI do; athavA na devAnI icchAthI potAnI vastu hovA chatAM te paranI che ema kahe to zrI jaina tattva sAra 379 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra lAge. (5) macchariyAe - matsarabhAva dhAraNa kare. jemake, (1) sAdhu to maMDyA ja che, jo nahi Ape to niMdA karaze evA vicArathI Ape. (2) sArI vastu hovA chatAM paNa kharAba vastu Ape. (3) mArA jevA koi paNa dAtA nathI. tethI ja to sAdhu pharI pharIne mAre ghera Ave che, evuM abhimAna kare. (4) sAdhunuM zarIra tathA vastra malina joine durgacchA kare. (5) A sAdhu amArA gacchanA nathI jANI yathocitta bhaktibhAva na kare, phakta loka lajjAe dAna Ape. (6) A sAdhu sAdhvIjI saMsArapakSe mArA saMbaMdhI che. temane devuM ja joie, A rAgabhAva ane A bicArA sAdhu ApaNA jainanA che, temane ApaNe nahi ApIe to bIjuM koNa Apaze A DheSabhAva e banne prakAranA bhAvathI Ape to aticAra lAge. - ThANAMgajI sUtramAM dasa prakAranA dAna kahyAM che. temAM sarva dAna karatAM dharmadAnane ekAMta | niravadya batAvyuM che ane tenuM phaLa saMsAra paritta karI mokSa prApti che. A pramANe bAramAM vratanAM aticAronA sevanathI duHkhotpatti thAya che. ema jANI sujJajano evA kAryathI AtmAne bacAvaze ane supAtra dAnano yathocitta lAbha prApta karaze te ahIM paNa yaza, sukha, saMpattino bhoktA banaze ane paralokamAM devAdikano pUjanika banaze. ane kadAcit utkRSTa rasa AvI jaze to tIrthaMkara gotra bAMdhI trIje bhave tIrthaMkara thai sarvajagatano pUjanika banI jaze. ane mokSa prApta karI leze. jatahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA hIlitA niMditA khisitA garihitA avamAnitA annayareNaM amaNuneNaM apIikAraNaM asaNaM pANaM khAimaM sAimeNaM paDilabhitA evaM khalu jIvA asuha dohAutIya kammaM pakareMti / - bhagavatI sUtra. artha : tathArUpa jinazAsananA liMganA dhAraNa karanArA sAdhu ke zrAvakanI koi hIlanA, nidA, gaha apamAna karaze ane amanojJa apriyakArI rogotpAdaka AhAra.. pANI, pakavAna, mukhavAsa Adi Apaze te dIrdhAyuSya to pAmaze, paraMtu duHkhathI pIDita thai janma pUruM karaze. 380 zrAvaka dharma adhikAra Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAnamAM subhAgyodayathI sAdhu sAdhvIjIne dAna devAno suavasara sAMpaDyo che, to utsuka bhAve bhaktipUrvaka yathocit dAna dai mahAlAbha prApta karaze te Aloka paralokamAM sukhI thaze. ane anukrame mokSanA anaMta sukhone meLavaze. A 5 aNuvrata, 3 guNavrata ane 4 zikSAvrata e 12 vratanuM saMkSipta varNana karyuM. jo zakti hoya to bAre vratonuM pAlana karavuM, nahi to zakti anusAra bane teTalA vrata aMgIkAra karI jema jema avasara prApta thato jAya tema tema vratomAM vRddhi karI bAra vratadhArI zrAvaka banavuM joie. zrAvakanI 11 pratimA uparokta bAre vratonuM yathAvidhi zuddha samAcaraNa karatAM karatAM vairAgyabhAvamAM vRddhi karatAM karatAM jyAre vizeSa vairAgya bhAva Ave che tyAre adhika dharmavRddhi karavAnA abhilASI zrAvaka gRhakArya ane parigrahAdino bhAra potAnA putra ke bhrAtA vagere je teno nirvAha karavAne samartha hoya tene soMpI de che, ane pote gRhakuTuMbanA mamatvathI nivRti pAme che. ane dharmavRddhinAM upakaraNa jevA ke, Asana, guccho, rajoharaNa, mukhavastrikA, mALA, pustaka tathA oDhavA bichAvavAnAM vastra Adi grahaNa karIne pauSadhazALA Adi dharmasthAnakamAM ___D gAthA - aNukaMpA saMggahe ceva bhaye kAlUNiiya / lajjAe gAraveNaM ca, ahamme puNNa sattamaM / dhammeya aThumaM vute, kayahatiya // (ThANAMga sUtra bhAga - 5 pAnuM 551) (1) anukaMpAdAna - duHkhI jIvone duHkhamukta karavAne koi vastu Ape. (2) saMgrahadAna - saMkaTagrasta jIvone saMkaTamAMthI choDAve. (3) abhayadAna - sAta prakAranA bhayathI bhayabhIta banelA jIvone abhaya karavA ane maraNonmukha prANIne mRtyuthI bacAvavA vastu Ape te abhayadAna. (4) kAruNyadAna - svajanAdinA mRtyu bAda abhyAgatAdine Ape te. (5) lajjAdAna - koInI zaramamAM AvI kaMika dAna kare te. (6) gauravadAna - abhimAnamAM AvIne kaMika Ape te. (7) adharmadAna - vezyA Adi kudarma karanArane Ape te. (8) dharmazAna sAdhu zrAvakane prAsuka AhArAdi Ape te. (9) kariSyatidAna - ANe mArA upara upakAra karyo che mATe ene kaMika ApavuM joie evA vicArathI Ape te. (10) kutadAna A mANase mArA upara ghaNA upakAro karyA che. A bhAvanAthI prerAIne dAna devAya che te.) zrI jaina tattva sAra 381 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlyA jAya che ane pachI nIce pramANe zrAvakanI 11 pratimAnuM yathAvidhi samAcaraNa kare che. (1) daMsaNa paDimA' - eka mahinA paryata nirmaLa samakita pALe, zaMkAkAMkSAdi pAMca aticAramAM koipaNa aticAra kiMcitmAtra seve nahi. gRhasthane tathA anyatIrthIne namaskArAdi kare nahi. (2) "vrata paDimA' - be mahinA paryata sabhyatvapUrvaka ukta bAre vratonuM 75 aticAra rahita nirmaLa pAlana kare. koipaNa aticAronA sevanarUpa kiMcit doSa lagADe nahi. (3) sAmAyika paDimA' - arthAt 3 mahinA paryata sadeva samyakatvapUrvaka prAtaH madhyAhna ane saMdhyA ema trikALa 3ra doSarahita zuddha sAmAyika niraMtara kare. (4) pauSadha paDimA' - cAra mahinA sudhI samyakatva, vrata ane sAmAyikapUrvaka 18 doSa rahita dara mAse cha poSA kare. (2 AThama, 2 caudaza, 1 amAvasyA ane 1 pUrNimA). (5) niyama paDimA' - pAMsa mAsa sudhI samakti, vrata, sAmAyika ane pauSadhapUrvaka pAMca prakAranA niyamanuM samAcaraNa kare. (1) sarva snAna kare nahi. (2) rAtri bhojana kare nahi. (3) dhotinI eka lAMga khullI rAkhe. (cheDo khose nahi) (4) divase brahmacarya pALe. (pa) rAtrimAM maithunanuM parimANa kare che temaja eka rAtrinI upAsaka pratimAnuM paNa sArI rIte pAlana kare che. (6) "brahmacarya paDimA' - cha mahinA sudhI samakita, vrata, sAmAyika, pauSadha niyamapUrvaka kare navavADa vizuddha akhaMDita brahmacaryanuM pAlana kare. (7) "sacitaparityAga paDimA' - sAta mahinA sudhI samakita, vrata, sAmAyika, pauSadha, niyama ane brahmacarya pUrvaka sarva prakAranI sacita vastunA upabhoga paribhogano parityAga kare. 382 zrAvaka dharma adhikAra Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) "aNAraMbhapaDimA' - ATha mahinA paryata samakita, vrata, samAyika, pauSadha, niyama, brahmacarya, sacita parityAgapUrvaka cha kAyano svayaM AraMbha kare nahi. (9) "pesAraMbha paDimA' - nava mahinA sudhI samakita, vrata, sAmAyika, pauSadha, niyama ane brahmacarya sacita tyAga ane aNAraMbha pUrvaka chakAya jIvono AraMbha anya pAse paNa karAve nahi. (10) udiSTabhakta paDimA''- dasa mahinA sudhI samakita, vrata, sAmAyika, pauSadha niyama ane brahmacarya sacita tyAga, aNAraMbha ane pesAraMbha parityAga pUrvaka potAnA mATe bIjA koie cha kAyano AraMbha karI vastu banAvelI hoya tene grahaNa na kare. temaja te herakaTIMga karAve che athavA keza rAkhe che. huM jANuM chuM ke huM nathI jANato e be bhASA bolavI tene kahyuM che. (11) "samaNa bhUya paDimA' - samyakatvAdi 10 bolapUrvaka 11 mahinA sudhI jaina sAdhuno veSa dhAraNa kare. traNa karaNa traNa yogathI sAvadya karmano tyAga kare. mastaka, dADhI ane mUchano loca kare, zikhA(coTalI) rAkhe, zakti na hoya to hajAmata paNa karAve, rajoharaNanI dAMDI para kapaDuM na bAMdhe, khullI dAMDIno rajoharaNa rAkhe, dhAtunA pAtra ane svajAtimAM bhikSAvRttithI 42 doSa rahita AhArapANI Adi je vastunI jarUra hoya tene grahaNa kare. koi gRhastha sAdhu athavA mahArAja Adi zabdathI saMbodhana kare tyAre spaSTa kahI de ke, huM sAdhu nathI, paNa paDimAdhArI zrAvaka chuM' bhikSAvRttithI grahaNa karelA AhAra Adine upAzraya Adi sthAnakamAM lAvIne mUccha rahita bhogave. A pramANe 11 pratimAnuM pAlana karavAmAM pAke varSa lAge che. pachI zArIrika zakti kSINa thai jAya, AyuSyano aMta najIka jaNAya to saMthAro karI de. ane AyuSya adhika hoya to dIkSA levI hoya to dIkSA le. pUrvokta prakArathI (1) jaghanya zrAvaka samakitI kahevAya che. (2) madhyama zrAvaka vratadhArI kahevAya che. ane (3) utkRSTa zrAvaka paDimAdhArI | zrI jaina tatva sAra 383 | Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che. ema 3 prakAranA zrAvaka hoya che. AryA- kaya vaya kammo taha, sIlavaM ca guNavaM ca ujju bavahArI / gurU susuo pavayaNaM kusalo, khalu bhavao saddho // sAcA zrAvakanAM lakSaNa artha - (1) samakita, vratAdi zrAvakanAM karmanuM samyak prakAre samAcaraNa karyuM hoya. (2) kSamA zIlAdi guNothI alaMkRta hoya. (3) nyAyapakSI, satyavAdI, guNagrAhI hoya, (4) niSkapaTa saraLatAthI vyavahAra calAvato hoya, (5) gurU Adi sAdhunI tathA caturvidha saMghanI tana, mana, dhanathI sevAbhakti karato hoya, ane (6) pravacana zAstronAM abhyAsathI, kuzaLa, banyo hoya te ja sAco zrAvaka kahevAya che. 1 agArisAmAiyaM gANi, saDhi kAraNa phAsae posahaM duhao pakkhaM, egarAyaM na hAvae // 23 // evaM sikkhAsamAvanne, gihavAse vi suvvae / mukhyarUM vipannAo, zakke navazrvasanoyaM 24 // (zrI uttarAdhyayana sUtra adhya. 5) artha - dIkSA grahaNa karavAmAM azakta hoya to te gRhavAsamAM rahIne paNa samakita pUrvaka sAmAyika Adi vratonuM zraddhAna ane sparzana kare che; banne pAkhInA pauSadha kare che ane rUkSavRttithI saMsAra pakSanuM ane premAnurAga rakta thai dharmapakSanuM pAlana kare che. dharmanI karaNI karavAnuM eka rAtrinI paNa hAni karato nathI arthAt nitya niyama pramANe dharmakaraNI samAcaraNa kare che. A pramANenI zikSAe saMpanna je gRhastha che tene vizudhdhavratI kahevo. te hADa, carma, mAMsAdi azuddhithI bhareluM A audArika zarIra choDI atyuttama vaikriya zarIrano dhAraka, icchA pramANe rUpa banAvanAra mahAriddhivaMta devatA thaze ane bhaviSyamAM thoDA ja bhavamAM janma, jarA, maraNa ane Adhi, vyAdhi, upAdhirUpa sarva duHkhono aMta karI mokSanAM anaMta sukhono bhoktA thaze. Zhu Wan Wan zrAvaka dharma adhikAra |384 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 7.....aMtima zuddhi adhikAra mRtyumArga pravartasya vItarAgo dadAtu me / samAdhibodha pAtheyaM, yAvanmuktipurI puraH || (mRtyu mahotsava) ' arthAta jevI rIte paradezamAM rahelA potAnA putrane ghera bolAvavAne mATe dayALu pitA putra dvArA rastAnI mAhitI Ape che ane kharacIne mATe dravya paNa mokale che, ke jethI te sukhe sukhe rasto pasAra karI ghera pahoMcI zake. tevI ja rIte, he parama dayALu pitA vItarAgadeva ! huM paNa mRtyumArgamAM pravRtta ane muktipurI prApta karavAno abhilASI chuM; eTalA mATe Apa mArA upara kRpA karIne muktine sukhethI prApta karI zakuM evI cittanI samAdhi ane jJAnAdi traNa ratnarUpa bodhanuM bhAthuM ApIne muktipurImAM mane teDAvI lo. mRtyunAM 17 prakAra (1) utpanna thayA pachI pratisamaya AyuSya ochuM thatuM jAya che te Avici mRtyu. (2) vartamAna kALamAM je zarIrarUpa paryAya prApta thai che teno abhAva thAya te 'tadbhava mRtyu' (3) gatabhavamAM AyubaMdha karI ahIM utpanna thayA te Ayu ahIM pUrNa thAya te 'avadhi mRtyu' (4) sarvathI ane dezathI Ayu kSINa thAya tathA baMne bhavamAM eka ja prakAranuM mRtyu thAya te 'AdyaMta mRtyu' (5) jherathI, zastrathI, agnithI, pANIthI, pahADathI paDIne ityAdi prakArathI AtmaghAta karI mare, tathA jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanA rahita ajJAnatAthI mRtyu pAme te 'bAla mRtyu' (6) sabhyajJAna, samyagdarzana, samyacAritra sahita samAdhibhAvathI AyuSya pUrNa thAya te 'paMDita mRtyu' zrI jaina tattva sAra |385 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) saMyamavratathI bhraSTa thaine mRtyu pAme te "Asana mRtyu (8) samyakatva sahita zrAvakanAM vratonuM AcaraNa karyA bAda samAdhi bhAvathI mRtyu pAme te "bAla paMDita mRtyu (9) mAyA, nidAna, ane mithyAtvadarzana zalya e traNamAM koi paNa eka zalya sahita mRtyu pAme te "sazalya mRtyu (10) pramAdane vaza thai tathA atyaMta saMkalpa vikalpa pariNAmothI prANamukta thai jAya te palAya mRtyu (11) iMdriyone vaza paDI kaSAya, vedanA ke hAMsIne vaza paDIne mRtyu pAme te vazAta mRtyu (12) saMyama zIla vratAdino nirvAha na thavAthI ApaghAta kare te vipraNa mRtyu (13) saMgrAmamAM zaurya dhAraNa karI maraNa pAme te vRddhapRSTa mRtyu (14) yathAvidhi traNa AhAramAM lAvajIvana paccakakhANa karI mRtyu pAme te bhakta pratyAkhyAna mRtyu (15) saMthAro karyA bAda anyanI pAse sevA cAkarI na karAvatAM thakA mRtyu pAme te 'iMgita mRtyu (16) AhAra ane zarIra baMneno mAvajIvana tyAga karI vavaza halana - calana karyA vagara mRtyu pAme te pAdapopagamana mRtyu (17) kevaLajJAna prApta thayA bAda dehotsarga thAya te "kevaLI mRtyu A 17 prakAranAM mRtyunuM kathana aSTapAhuDa graMthanA pAMcamAM bhAvapAhumAM kahyuM che. zrI uttarAdhyayana sUtranA pAMcamAM adhyayanamAM mRtyunA mukhya be prakAra kahyAM che. bAlANaM akAmaM tu, maraNaM asaI bhave / paMDiyANaM sakAmaM tu, ukkoseNaM saiM bhave / / artha - bAla ajJAnI jIvo akAma maraNe mare che. temane vAraMvAra maravuM paDe che ane paMDita puruSo je sakAma maraNe mare che tene utkRSTa eka ja vakhata maravuM paDe che arthAt mokSa prApta karI le che eTalA mATe Atma hitArthIoe baMne prakAranuM svarUpa samajavAnI AvazyakatA che. paralokane 386 aMtima zuddhi adhikAra Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi mAnanArA evA keTalAMka ajJAnI manuSya kahe che ke, jo paraloka hota to ApaNAM ATalAM ATalAM sagAM snehIo marIne gayA temAMthI koinA paNa samAcAra AvyA hota" vaLI, hamaNAM je kAmabhogo prApta thayA che tene choDI devA ane bhaviSyanA sukhanI AzAe bhUkha, tarasa, TADha, tApa Adi kaSTo uThAvavA e to narI mUrkhAi ja che. tenAM karatAM to hAlamAM je bhogo prApta thayA che te ja bhogavI levA sArA che. "A bhava mITho to parabhava koNe dITho' Avo bakavAda karavAnI vRSTatA kare che ane hiMsA jUTha, corI, vyabhicAra Adi pApAcaraNa karatAM jarA paNa acakAtAM nathI svArtha ke vinA svArthe sahajamAM trasa, sthAvara jIvonI hiMsA kare che, mAMsa madirA seve che, parastrI ke vezyAnuM sevana kare che. Ama, viSayamAM atyaMta Asakta banIne gADhA karma bAMdhe che. dharmanA nAmathI bhaDake che, pApa kAryamAM harSotsAha dhAraNa kare che. sAdhujI ke puruSonI saMgatithI dUra bhAge che. cora, Thaga, vyabhicArInI sobatamAM AnaMda mAne che. AvI rIte jIvanabhara pApakarmanuM AcaraNa kare che. pachI jyAre mRtyunA mukhamAM paDe che. tyAre atisAra, koDha, jalodara, bhagaMdara, zULa, kSaya Adi duSTa rogothI gherAine trAsa pAme che, ane barADA pADe che ke hAya ! hAya ! have huM mahAkaSTa prApta karelI sukhopabhoganI A sarva sAmagrI tathA prANa pyArA kuTuMbane choDI cAlyo jaiza. A pramANe mRtyunI icchA vinA ja je jhUraNA karato trAsa pAmato mRtyune prApta thAya che tene akAma maraNa kahe che. A maraNathI maranAra prANI A saMsAramAM anaMta janma maraNane prApta thAya che. jyAM sudhI AvA akAma maraNe mare che. tyAM sudhI saMsAranA duHkhothI chUTI zakto nathI, mokSa prApta karI zakto nathI. AvA maraNo karI anaMtakALa vitAvI dIdho. Ama saMsAranA mahAkaSTa bhogavatAM bhogavatAM jyAre bhavI jIva sarva karmonI sthiti eka kroDAkroDa sAgaropamanI aMdara rahe teTalo haLukarmI thAya tyAre kaMika dharmArAdhananI bhAvanA jAgRta thAya che. sadbhAgyodayathI sadUgaranI saMgatine pAmIne saMsAranA svarUpane samaje che, bhavabhramaNanA duHkhone jANe che tyAre te duHkhothI trAsita bane che. janma jarA. maraNanuM svarUpa samajavAnI saheje abhilASA utpanna thAya zrI jaina tattva sAra 387 | Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ane sakAma maraNane mATe jema koi zura, vIra, dhIra kSatriya rAjA para koi paracakrI rAjA caDAi laine Avyo hoya tyAre tenA AgamananA samAcAra sAMbhaLatAM ja te vIra kSatriyanA romaromamAM vIrarasa vyApta thaI jAya che. ane te tatkALa caturaMgiNI senA sAthe sajja thai rAjasukhono parityAga karI de che. bhUkha, tarasa, TADha, tApa Adi kaSTonI tathA zastra astrAdinA prakAranI leza paNa paravA karato nathI. UlaTo te duHkhone paNa sukhonuM sAdhana samajI potAnA parAkramathI, kauzalyathI zatru senAne dhrujAvato teno parAjaya karI pote vijayavaMta bane che ane potAnA rAjyane nirvighna banAve che. AvI ja rIte sakAma maraNano icchuka mahAtmA kALarUpa zatrune rAgAdi dUta dvArA nikaTa Avyo jANI tatkALa sAvadhAna thai jAya che, ane zArIrika sukhono cAritrya parUpa caturaMginI senAthI sajja thaine sakAma maraNa rUpa saMgrAma dvArA kALarUpa durdata zatruno parAjaya kare che tethI anaMta, akSaya Atmika sukhanI prApti rUpa mokSarAjyane prApta karI sadAne mATe nirvina thai jAya che. jeno janma thayo tenuM mRtyu to eka divasa avazya thavAnuM che. mRtyuthI bacavAno jagatamAM koi upAya che ja nahi, to pachI mRtyune vaNasADI AtmAnI kharAbI zA mATe karavI joie ? zA mATe anaMta maraNone vadhAravA joie ? eka ja vakhatanA mRtyuthI pharI kadI paNa maravuM ja na paDe evo upAya zA mATe na karavo ? A upAya cAhe teTalo vikaTa hoya to paNa eka vakhatanA mRtyuthI jeTaluM duHkha thAya che teTaluM duHkha samAdhi maraNe maratA thatuM nathI. Avo nizcaya karI zUravIra mahAtmA ja sakAma maraNe marI zake che ane mRtyunA duHkhathI sadAne mATe chUTI zake che. sakAma maraNanAM guNaniSpanna pAMca nAma che :(1) sakAma maraNa - mumukSuonI kAmanA mRtyuthI bacavAnI che te siddha thAya arthAt punaH maravuM na paDe te sakAma maraNa. (2) samAdhi maraNa - sarva prakAranI Adhi, vyAdhi, upAdhithI potAnA cittanI nivRtti karIne samAdhibhAva dhAraNa kare che te. (3) anazana - jAvajIva traNa ke cAra AhAranAM paccakhANa karI levAM te. 388. aMtima zuddhi adhikAra Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) saMthAro - mRtyunA bichAnAmAM chellI vakhatanuM zayana karavA sajja bane te. (5) saMlekhanA - mAyA, nidAna ane mithyAtva e traNe zalyanI AlocanA, niMdaNA, garhaNA karI zuddha bane te, ityAdi nAma sakAma maraNanAM kahyAM che. zrAvakanA saMthArAnI vidhi mRtyuno bharoso nathI, koi vakhate aNaciMtavyu mRtyu thatAM AtmA khAlI hAthe parabhavamAM cAlyo jAya evo Dara lAvIne, dharmAtmA sadaiva vakhate itvara (alpa) kALane mATe arthAt jAgRta thatAM sudhInAM ane kadAca nidrAmAM ja mRtyu thai jAya to yAvajjIvananAM pratyAkhyAna karI le che tene sAgArI X saMthAro kahe che. te A pramANe karI zakAya che. zayana karatAM pahelAM navakA2, tiSNutto, iriyAvahI tathA tasauttarIno pATha kahI cAra logassano kAissaga kare, pachI eka logasse pragaTa kahI be hAtha joDI kahe ke, - "bhaSyaMti, DaRnti, mAraMti kiMvi uvasaggeNaM mama Au aMte bhavaMti tathA zarIra saMbaMdha moha mamatta aDDArasa pAvaThThANuM cauvihaM pi AhAra vosire suha samAhieNe niddA vaikkati tao AgAra" arthAt - nidrAmAM kadAcit sarpa siMhAdi bhakSaNa karI le tethI mRtyu thai jAya, agni prayogathI bhasmIbhUta thai jAuM. pANImAM taNAi jAuM, zatru Adi mArI nAkhe, AyuSya pUrNa thatA marI jAuM, tathA anya koipaNa upasarga dvArA mArA AyuSyano aMta thai jAya, to mAro zarIra saMbaMdha, moha, mamatva, 18 pApasthAnaka ane cAra prakAranA AhAra bhogavavAno tyAga karuM chuM. ane jo sukhe samAdhie jAgRta thai jAuM to huM sarva prakAre khullo chuM. pachI navakAra maMtranuM smaraNa karato thako zayana kare. jAgRta thayA bAda pUrvokta prakAre 4 logassano kAusagga karI kahe che ke - "paDikkamAmi pagAmasijjAe jAva jo me rAi aicAro kao tassa micchAmi dukkaDaM" pachI sAgArI aNasaNanuM paccakhkhANa pAratAM A pramANe bole. "sAgArI aNasaNanAM X saMkSepamAM sAgArI saMthAro nIcenA eka doharAthI thai zake che. AhAra zarIra ne upadhi, paccakSu pApa aDhAra, maraNa Ave to vosire jIvuM to AgAra. zrI jaina tattva sAra 389 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakhkhANa karyA hatAM te sammakAeNe, na phAsiyaM, na pAliya, na sohiye, na tIriyaM, na kittiyaM, na ArAhiya, ANAe aNupAlitA na bhavaI tassa micchAmi dukkaDa" A sAgArI saMthArAnI vidhi kahI. cora, siMha, sApa, vyaMtara, agni, pANI Adi koipaNa prakAre prANAMta upasarga prApta thAya tathA bimArI Adi prApta thatAM jo aNagArI saMthAro karavAno avasara na hoya to tyAM paNa upara pramANe sAgArI saMthAro karavo ucita che. ANagArI saMthAro - saMlekhanA prANAMta upasarga Ave, anna pANI na maLe evo durbhiza-duSkALa paDe, vRddhAvasthAthI zarIra ati jirNa thaI jAya, asAdhya roga utpanna thAya, ityAdi prasaMgomAM prANa bacAvavAno koi paNa upAya na hoya tyAre tathA kALajJAna graMthamAM varNavelAM lakSaNothI potAno aMtaH samaya nikaTa jANe tyAre potAnA dharmanA rakSaNArthe je zarIrAdino tyAga kare che tene saMlekhanA tapa karyuM che. saMlehaNA duvihA, abbhaMtariyA ya bahirA ceva / abbhaMtara kasAesu bAhirA hoi hu sarIre // (211-bha.A.) artha - (1) krodhAdi kaSAyone kSaNa karavA te AtyaMtara saMlekhaNA (2) zarIrano parityAga karavo te bAhya saMlekhaNA ema be prakAranI saMlekhaNA hoya che. have saMlekhaNA ja karavAnI vidhino sUtrArtha kahe che - "apacchimAM mArAMtiya saMlehaNA jhUsaNA ArohaNA' - have saMsAranuM koIpaNa kAma bAkI * dohA - ati gAja, ati vija nahi, mUtra na khaMDa dhAra, kara dIsa jo staMbha sama, haMsAM hAlaNahAra. artha kAnamAM AMgaLIo nAkhyA bAda gaNagaNATa thato avAja sAMbhaLavAmAM na Ave, AMkhanI uparano bhAga dabAvavAthI vIjaLI jevo camatkAra dekhAya nahi, pezAba karatI vakhate madhyamAM rokI zake nahi, mastaka upara paMjo rAkhI hAthanuM kAMDuM jotAM jo hAtha sthaMbha jevo jADo dekhAya ityAdi lakSaNathI mAlUma paDe ke have A haMsa ravAnA thavAno che. 390 aMtima zuddhi adhikAra Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyuM nathI evAM sAMsarika kAmothI manaH kAmanA nivRtti pAmI che tethI 'apacchima' chellI "mArasaMtiya" maraNane avasare karAtI "saMlehaNA' - tapathI zarIra ane kaSAyane pAtaLA pADavAnI kriyA, ' jharaNA ' - sevavAnI " ArANA " - ArAdhana karavAnI kriyAne prasaMge pauSadhazALAne poMjI pramAjI aMtaH samaye AtmasAdhanAmAM tatpara thayo thako, prathama A bhavamAM samyakatvapUrvaka vrata dhAraNa karyA bAda te samakita tathA vratamAM upayoge je je maraNane avasare karAtI 'saMlehaNA - tapathI zarIra ane kaSAyane pAtaLA pADavAnI kriyA, 'jhUsaNA - sevavAnI "ArohaNA' - ArAdhana karavAnI kriyAne prasaMge pauSadhazALAne poMjI pramAjI aMtaH samaye AtmasAdhanAmAM tatpara thayo thako, prathama A bhavamAM samyakatvapUrvaka vrata dhAraNa karyA bAda te samakita tathA vratamAM upayoge je je doSa aticAra lAgyo hoya tenI gaveSaNA (smaraNa) kare ane smRtigocara doSo je svavaze, paravaze, mohavaze jANyuM ke ajANye lAgyA hoya te nAnA moTA saghaLA doSonI AlocanA karavA pragaTa karavAne mATe gAMbhIryAdi guNoyukta AcArya, upAdhyAya ke sAdhujI je nikaTa hoya temanA sanmukha pragaTa kare. sasallo jai vi kaThuggaM ghora vIra tavaM care / divvaM vAsa sahassaM tu, tao vi tassa niSphalaM / / artha - aMtaH karaNamAM mAyA Adi zalya dhAraNa karanAranI hajAro varSa parvatanI tapazcaryA paNa niSphaLa thai jAya che. lahu AlhAda jaNaNaM attha parinivatti ajjavaM sohI / dukkaraM karaNa ADhANaM nisallaM tassa soiguNA / / artha - mAsa mAsakhamaNanAM tapa karavAthI paNa AtmoddhAra thato nathI, paraMtu aMtaH karaNanA zilya rahita AlocanA, niMdaNA karavAthI AtmAno uddhAra thAya che. mAsakhamaNa tapa ane AlocanA vagere banne karavAthI vadhArene vadhAre lAbha thAya che. niThaviyaM pAvapaMkA, samma Aloiya gurU samAse / pattA aNaMta sattA, sAsayasuhaM aNAvAhaM // nizItha sUtranI cUrNimAM kahyuM che ke, te seviMpha te Ture H moDrannata che arthAt anya tapAdi dharmakriyA karavI jeTalI duSkara nathI teTalI duSkara AlocanA karavI te che. artha zuddha pariNAmathI aMtaH karaNanA zalya rahita thai AlocanA karavAvALA anaMta jIvoe pAparUpa karmonA sarvathA nAza karI avyAbAdha zAzvata mokSanAM sukha prApta karaMlAM che. AvuM jANI guru samIpe niHzaMka paNe ane niHsaMkoce AlocanA karavI joie.) zrI jaina tatva sAra 391 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadAcit AloyaNA sAMbhaLavA yogya evA koi sAdhujIno yoga na hoya to ukta guNayukta sAdhvIjI sanmukha AloyaNA kare. sAdhvIjIno paNa yoga na hoya to pUrvokta guNe karI sahita zrAvakajI sanmukha doSa prakAza kare ane zrAvakano paNa yoga na hoya to ukta guNayukta zrAvikAjI sanmukha ane tevo paNa yoga na hoya to jaMgalamAM jaine pUrva tathA uttara dizA sanmukha Ubho rahI, be hAtha joDI sImaMdhara svAmIne namaskAra karI ucca svare kahe ke aho prabhu ! meM amuka amuka anAcaraNanuM AcaraNa karyuM che, jenuM prAyazcita amuka mArI dhAraNAmAM che teno huM ApanI sAkSIe svIkAra karuM chuM. jUnAdhika hoya to tassa micchAmi dukkaDe. A pramANe niHzalya banI pachI jema kALA koyalA agnimAM paDavAthI tenI sapheda rAkha banI jAya che, te pramANe AtmAne ujjavaLa karavA mATe saMthArA (tapa) rU5 AgamAM jhukAvavuM. jyAM khAna-pAna bhogavilAsanA padArtho na hoya, sAMsarika zabda sAMbhaLavAmAM AvatA na hoya, jyAM traNa sthAvara jIvonI hiMsAno saMbhava na hoya tevA nirdoSa pauSadhazALA, upAzrayAdi sthAnamAM athavA jaMgala, pahADa, guphA Adi sthAnamAM zilA AdinI upara jyAM cittasamAdhine yogya jagA hoya te sthAnane rajoharaNAdithI dhIme dhIme pramArjana kare pachI laghunIta, pItta, zleSmAdi paraThavavAnI jagyAnuM pratilekhana kare je jIvajaMtu ke vanaspati rahita hoya tene AMkhathI sUkSmadaSTithI joi le, pachI saMthAro karavAnA sthAna para AvI gamanAgamananA pApanI nivRtti arthe iriyAvahI paDikkame. kAyotsarga pArI logassa bolI kahe ke, pratilekhanAmAM pRthvIkAya Adi che kAyanI virAdhanA thaI hoya to tassa micchAmi dukkaDaM. pachI jo kaSTa sahavA zarIra samartha hoya to jamIna para tathA zIlA Adi para vastranuM bichAnuM karI te upara saMthAro kare ane jo asamartha hoya to ghauM, cokhA, kodrava AdinuM parALa ke tRNAdi jo taddana sApha (dhAnya rahita) maLI jAya to te lAvI tenuM koI hAtha lAMbuM ane 1/ hAtha pahoLuM bichAnuM kare tene zveta vastrathI DhAMkIne te upara pUrva tathA uttarAbhimukha palyakAdi (palAThi ke padmAsana) Asane bese athavA je Asana sukhada mAlUma paDe, jenAthI cittanI samAdhi rahe te Asane bese. 392 aMtima zuddhi adhikAra Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo besavAnI zakti na hoya to bhIMtAdine oThIMgaNe bese athavA sUi jaine paNa icchA mujaba sthira Asana kare. pachI banne hAtha joDI dase AMgaLIo ekatra kare. ane je pramANe anyadarzanI AratI utAre che te pramANe joDelA hAthone jamaNI bAjuthI zarU karI jamaNI bAju tarapha traNa vAra laI mastake sthApana kare. pachI namotthaNano pATha bhaNe. paheluM namotthaNe zrI siddha bhagavaMtane ane bIjuM zrI arihaMta bhagavAnane kahevuM. vizeSamAM chelluM pada "ThANe saMpattANuM" ne badale "ThANe saMpAviu kAmANe" (eTale siddha pada pAmavAnA icchuka) kahevuM pachI trIjuM namotthaNa "mama dhammaguru dhammAyariya dhovadesabasta jAva saMpAvi kAmassa" arthAt mArA dharmaguru, dharmAcArya, dharmopadezanAM dAtAra yAvat mokSa prApta karavAnA abhilASI temane namaskAra ho. A pramANe vaMdana namana karIne pachI pUrve samAcaraNa karelA samati, vrata niyamamAM Aja sudhI svavaze, paravaze, jANapaNe, ajANapaNe je kaMi doSa aticAra lAgyA hoya tenI AlocanA - vicAraNA karI tenAthI nivat che. gurunI sAkSIe gaha (te pApanI niMdA) karuM chuM. ema kahI pachI bhaviSyane mATe pratyAkhyAna karI mAyA, niyANuM ane mithyAtva darzana e traNa zalya rahita bane. A pramANe zuddha nirmaLa thaine bhaviSyamAM "savva pANAivAya paccakhAmi) sarvathA prANAtipAtano tyAga karuM chuM. 'savaeN musAvAyaM paccakhAmi' - sarvathA mRSAvAdano tyAga karuM chuM, "sabaM adinnAdANuM paccakhkhAmi' - sarvathA adattAdAna tyAguM chuM, "saa mehurNa paccakhUmi' sarvathA maithunano tyAga karuM chuM. "savaeN parizmahaM paccakhkhAmi) sarvathA parigrahano tyAga karuM chuM. "savaeN koha, mANe, mAya, loha, rAga, dosa, kalaha, jAvamicchA daMsaNa salta, akaraNijja joga paccakhAmi' - sarva krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, paizUnya, paraparivAda, rati, arati, mAyAmRSA, mithyAdarzanazalya e anAcaraNIya joganA pratyAkhyAna "jAvajIvAe tivihe tiviheNa - jIvuM tyAM sudhI traNa karaNa traNa yogathI karuM chuM. arthAt na karemi, na kAravemi karataM pi anna na samaNujANAmi maNasA, vayasA, kAyasA' ukta aDhAre pApone huM pote karIza nahi, bIjA pAse karAvIza nahi ane anya koi karatuM haze tene bhaluM paNa jANIza nahi. zrI jaina tatva sAra 393 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manathI, vacanathI, kAyAthI Ama aDhAre pApanAM pratyAkhyAna karIne pachI 'sarvAM asaNaM pANaM, khAimaM, sAimaM, cavihaM pi AhAra paccakhkhAmi' - sarvathA prakAre kaMi paNa AgAra rahita anna, pANI, sukhaDI, mukhavAsa ane api zabdathI sUMghavAnI ke AMkhamAM AMjavAnI vastu ityAdI sarva vastunAM paccakhkhANa karuM chuM. Ama cAre AhAranA pratyAkhyAna karIne pachI ke, ' jaM piyaM ima zarIraM' - A zarIra je mane 'iSTa' - iSTakArI che. 'kaMta'-kAMta-suMdara che, 'piyaM' - priya vahAluM che 'maNutraM' - manojJa che, 'maNAmaM' - manorama che, 'dhijja' vijja-dhairya rUpa che. 'visAsiyaM' - vizvAsanIya che, 'samayaM'-mAnya che, 'aNumayaM' - vizeSa mAnavA yogya, 'bahumayaM' - ghaNuM mAnavA yogya che, 'bhaMDa karaDaMga samANuM' - AbhUSaNonA karaDa (peTI) samAna, 'racaNa karaDaMga bhUyaM' - ratnanA karaMDiyA samAna che te zarIrane 'mANaM sIyaM' rakhe TADha vAya. mANuM uNahuM' rakhe garamI lAge. 'mANaMkhuhA' - 2khe bhUkha lAge. 'mANuM pivAsA' - 2khe tarasa lAge, 'mANaM bAlA' - rakhe sarpAdi (vyAla) DaMse 'mANaM corA' - rakhe cora Adi upadrava kare, 'mANuM ha~sA' - 2khe DAMsa karaDe, 'mANaM masagA' - maccha2 2khe trAsa Ape, 'mANaM vAiyaM - pittiyaM - saMbhImaM - sannivAiyaM' - 2khe vAta, saLekhama, sannipAta, vagere vivihA rogAyaMkA parisahovasaggA' - vividha prakAranI vyAdhio, pariSaho ane upasargo 'phAsA phusaMtuM' - mArA zarIrane sparze ityAdi je je du:khaprada saMyogo utpanna thayA te te sarva upadravo tathA duHkhono pratikAra karI tathA satkAra sanmAna karIne A zarIranuM rakSaNa karyuM. mArI A ajJAnatAno have mane kheda thAya che ke, je zarIrane meM prANathI pyAruM gaNI sAcavyuM te ja mAruM zarIra Aja mane duHkha dai rahyuM che. AvA dagAbAja zarIrano moha have huM choDuM chuM. 'evaM piyarNa caramehi ussAsa nissAsehiM vosirAmi' - AvA A zarIrane paNa aMtima zvosocchavAsa paryaMta vosirAvuM chuM. havethI A zarIra mAruM nahi ane huM eno nahi. - A pramANe mamatvabhAva parityAga karIne pachI kahe ke have jIvana paryaMta A zarIranuM rakSaNa ke sukhopacAra nahi karUM. Ama, zarIra vosirAvIne aMtima zuddhi adhikAra 394 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAla aNavataMkhamANe viharAmi' - mRtyune nahi, vAMchatA thako vicArIza. A aNagArI saMthArAnuM kathana saMthAro karavAnI vidhi sahita pUrNa thayuM. saMkhanAnA pAMca aticAra (1) ihalogA saMsappaoge' - mArA saMthArAnA phaLarUpe mane mRtyu bAda rAjA, rANI, pradhAna, zeTha, zeThANI Adi padanI prApti thAo, senA, parivAra, riddhi, saMpadAnuM zreSThatva prApta thAo, badhAno vaMdanIya, mAnanIya, pUjanIya banuM ityAdi A loka saMbaMdhI sukhanI vAMchA kare to aticAra lAge. (2) "paraloga saMsappaoge' - AvI ja rIte paraloka saMbaMdhI sukhanI icchA kare. jevI ke mane iMdra, iMdrANI, deva, devI ke ahamendrAdinI ja padavI prApta thAo. to aticAra lAge. (3) "jIviyA saMsappaoge' - saMthAro karavAthI mahimA pUjA thatI joi, vizeSa lokonuM Agamana joi icchA kare ke huM vadhAre vakhata jIvato rahuM to ThIka. Ama ciMtave to aticAra lAge. (4) "maraNA saMsaUoge" - 8 sudhA, tRSAdi vedanAe vyAkuLa thai vicAra kare ke jaldI marI jAUM to ThIka, to paNa aticAra lAge. (5) "kAmabhogA saMsapTaoge' - sArA rAga, rAgiNI, vAjiMtra vagere sAMbhaLavAnuM, * tapazcaryA tathA saMthArA Adi dharmakaraNI karIne je ukta prakAre A loka paraloka saMbaMdhI riddhisiddhi sukha prAptino anubaMdha bAMdhe che te kroDono lAbha koDImAM gumAvI bese che. thoDI karaNInuM vizeSa phaLa maLatuM nathI, temaja karaNInuM phaLa paNa niSphaLa jatuM nathI, to pachI vAMchA karIne karaNInuM phaLa zA mATe gumAvavuM joie ? nirvAika karaNI dvArA mokSa prApta thAya che. mATe kevaLa mokSane arthe ja karaNI karavI ane teno mahAlAbha prApta karI levo. < vadhAre jIvavuM ke jaldI maravuM e koinA hAthanI vAta nathI. icchA karavAthI AyuSya chuM adhivuM to thatuM nathI, paraMtu karmabaMdha to avazya thAya che. mATe nakAmA vicAra karIne kAraNa vinA karma bAMdhavAM na joIe. zrI jaina tatva sAra 35 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nATaka, ceTaka, strI AdinAM rUpa nirIkSaNa karavAnuM attara puSpAdi sugaMdhI dravya suMghavAnuM, SaDarasa bhogavavAnuM, strI zayanAsanAdi bhogavavAnuM niyANuM kare to aticAra lAge. saMthAro karanAra mahAtmAe ukta pAMca prakAranA vicAra kadApi na karavA joie, ane saMthArAthI prApta thatA paramAnanda sukhanA lAbhane gumAvavo na joie. | samAdhimaraNa (saMthAro) vALAnI bhAvanA) | (1) aho ! iti Azcarya ! ke anaMta paramANu pudgalono samUha maLIne A zarIrapiMDa nirmANa thayuM hatuM ane jota jotAmAM to te prakSINa thavA lAgyuM aho ! pudgalonI kevI vicitratA che ! (2) aho ! jinendra bhagavAna ! Ape kahyuM che ke "adhuve asAsayami' arthAt A pudgalapiMDa adhruva ane azAzvata che. A kathanano ATalA divasa meM khyAla karyo nahi, paraMtu have zarIranI A vinAzaka racanA joine nizcayAtmaka banyo chuM ke, ApanuM kathana yathAtathya che. (3) je pramANe manuSyano meLo kALAMtare vikharAI jAya che, tevI ja rIte kuTuMbano saMbaMdha paNa saMsArarUpa meLo che. teno paNa vikharAvAno svabhAva che. jema meLAmAM bheLA thayelA loko meLo vikharAI jaze tenI koi phikara karatA nathI, tevI ja rIte huM (caitanya) paNa prekSaka chuM. mane paNa A zarIraparyAya chUTavAnI phikara karavI te ucita nathI. (4) jagatano kartAhartA koI nathI. sarva saMyoga svabhAvathI ja maLe che ane svabhAvathI ja vikharAya che. tevI ja rIte A zarIrano saMyoga paNa svabhAvathI ja maLyo che ane svabhAvathI ja vikharAze. mAro rAkhyo raheze nahi, ane vikheryo vikharAze nahi, to pachI tenA viyoganI phikara mAre zA mATe karavI joie ? thavAnuM haze te thayA karaze. (5) huM caitanya jJAyaka svabhAvano kartA, bhoktA anubhavI ane jJAnamaya chuM. mAro jJAyaka svabhAva avinAzI che. ane A zarIra nAzavaMta che, zarIrano 396 aMtima zuddhi adhikAra Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAza thavA chatAM paNa mArA svabhAvano nAza thato nathI. mATe mAre zarIranI ciMtA karavI anucita che. (6) aho ! jinendra ! ATalA divasa huM A zarIrane mAruM mAnato hato, paraMtu have mane satya bhAsa thayo ke, A mArI ejJAnatA che kAraNa ke A zarIra mArI icchA vinA ja mArA kaTTara zatru, je roga ane vRddhAvasthA che, tene maLI gayuM ane mRtyune bheTavAnI paNa taiyArI karI rahyuM che, jo e mAruM hota to mArA zatruone maLI mane duHkhI karavAne tatpara kema thAta ? AvA svAmIdrohIne mAruM mAnavuM te mane ucita nathI. eTalA mATe have te mAruM nathI, raho yA jAo. (7) re bhoLA jIva! A zarIrane mAtApitA mAro putra kahe che. bhAI bahena mAro bhAI kahe che, kAkA kAkI bhatrIjo kahe che; mAmA mAmI bhANeja kahe che; strI pati kahe che; putra putrI pitA kahe che, ityAdi sau potapotAnuM kahe che ane tuM tAruM mAne che. have vicAra kara ke A zarIra konuM konuM che ? tattvadRSTithI jotAM te koinuM nathI, kAraNake tene rokavA koi paNa samartha nathI mATe kuTuMba saMbaMdhIonA mamatvabhAvano parityAga kara, aLago thai nizcayAtmaka bana ke saccidAnaMda cho. eTalA mATe have nija svabhAvamAM ramaNa karavuM te ja mane zreyaskara che. (8) re Atman ! A zarIra saMpadA iMdrAjALa samAna che. bAlo yauvana sampadA parigataH kSipraM kSito lakSyate / vRddhatvena yuvA jarA pariNato vyaktaM samAlokyate // soGapi kyApigataH kRtAntavazato, na jJAyate sarvathA / pazyaitadyadi kautukaM kimapare, stairindrajAlaH sakhe // (vairAgya zataka) artha - A zarIra kALane vaza paDI iMdrajALanA tamAzAnI jema kSaNamAM parivartana pAme che. tenuM jarA avalokana kara, bAlyAvasthAmAM A zarIra sarvane priya lAge che. pachI zanaiH zanaiH pudgalo prAdurbhAvane pAmatAM pAmatAM yuvAvasthAmAM praveza zrI jaina tattva sAra 397. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI A zarIra chaTAdAra manohara banI jAya che. strI puruSonAM manane haraNa karavA lAge che. ane e ja rIte palaTatAM palaTatAM vRddhAvasthAne prApta thai A zarIra galita ( gaLeluM ) palita ( paLI-dhoLAvALavALuM) thai dhRNAspada thai jAya che. tenAthI prema karanAre ja te khAruM jhera lAgavA mAMDe che. temaja tenA pAlakane paNa te glAninuM utpAdaka banI jAya che. aMte mRtyuno grAsa banI te maDadu banI jAya che tyAre te ja svajano tatkAla te zarIrathI mohano parityAga karIne agnimAM bhasmIbhUta karI de che. AvI A zarIranI ane kuTuMbIonI hAlata jANavA jovA chatAM paNa zarIra ane svajanathI moha chUTato nathI, e sakhedAzcaryanI vAta che. (9) je jIve che te marato nathI ane je mare che te sadA jIvIta raheto nathI arthAt AtmA avinAzI che ane zarIra vinAzI che. tethI mRtyu mAtra zarIrano grAsa karI zake che, nahi ke AtmAno, jyArathI zarIra utpanna thayuM che tyArathI kSaNe kSaNe te kSINa thai rahyuM che, paraMtu huM to jevo hato tevo ja chuM ane hoiza. mRtyu mane prApta thayuM nathI, ane thaze paNa nahi; Avo nizcaya jemane samyagUjJAna dvArA thai cUkyo che temane mRtyuno bhaya kadApi hoto ja nathI. (10) huM AkAzavat chuM, eTalA mATe agnimAM baLato nathI, pANImAM bhIMjAto nathI, vAyuthI uDato nathI, hastAdithI grahaNa karI zakAto nathI, nAza paNa pAmato nathI. vizeSamAM AkAza acaitanya, amUrta che, ane huM to caitanyavaMta amUrta hovAthI adhika sattAvaMta chuM, mATe koino paNa bhaya kadApi hoya ja nahi. (11) jevI rIte zrImaMta putranA baMne bAjunA gajavAmAM mevA bharelA hoya to te je bAjue hAtha nAkhe te bAjuthI svAdiSTa padArtha ja maLe, tevI ja rIte mArA paNa baMne hAthamAM mevA che; arthAt jIvato chuM to saMyama pALu chuM - svAdhyAya, dhyAna, dAnAdi karuM chuM, ane marIza to svarga ke mokSanA sukhano bhoktA banIza, mahAvideha kSetramAM sImaMdhara svAmI Adi tIrthakaronA, gaNadharonAM sAdhu-sAdhvIonAM darzanano lAbha prApta karIza, dharmopadeza sAMbhaLIza, praznottara dvArA saMzayanuM nivAraNa karI tattvajJa banIza, jethI rAgadveSanuM ucchedana karavAmAM samartha banIza ane pachI manuSya janmane prApta karI saMyama tapathI karmono kSaya 3i98 aMtima zuddhi adhikAra Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI mokSa prApta karIza. (12) jema lobhI vaNika bhUkha, tarasa, TADha, tApa sahI aneka dezomAM bhramaNa karI mAlano saMgraha kare che. tene bhaMDAramAM bharI aneka baMdobasta karI sAcave che ane bhAva vadhavAnI rAha jue che ane tejIno raMga Ave che tyAre ati kaSTa saMgrahelA mAlanuM mamatva choDI tarata teno parityAga karI de che ane vecIne lAbha prApta karI le che tevI ja rIte he jIva ! prANapyArA dhana kuTuMbano parityAga karI aneka kaSTo sahana karIne zarIrathI tapa, saMyama dharmarUpa je mAla saMgraha karyo che ane doSothI bacAvI tene sAcavyo che te mAlane badale have svarga-mokSa rUpa lAbha prApta karavAne mATe A mRtyu rUpa tejIno bhAva Avyo che, to have zarIrathI mamatvano parityAga karI svargamokSa rUpa lAbha prApta karI le. (13) jema divasabhara karelI majUrInuM phaLa zeTha Ape che tevI ja rIte jiMdagI paryata karelI karaNInuM phaLa mRtyurUpa zeThathI prApta thAya che, to have phaLa prApta karavAno inkAra zA mATe kare che ? teno Adara karavo joie. (14) jema koi gRhastha zrImaMta banI potAnA tUTyA phUTyA jirNa thai gayelA gharano parityAga karavAne mATe ghaNuM dravya kharcAne navI havelI banAve che ane pachI te taiyAra thayelI havelImAM nivAsa kare che, tevI ja rIte A mAro AtmA tapa saMyamAdirUpa sadravyathI zrImaMta banyo che. have A Adhi vyAdhi, upAdhithI pUrita asthi, mAMsa, carmamaya saDana, paDana svabhAvavALA audArika zarirarUpa jhuMpaDIno tyAga karavAne mATe puNyarUpa dravyanA vyayathI taiyAra karela manoviMchita rUpone karI zakAya tevI divya devatAnA zarIrarUpa havelImAM pahoMcADanAra mRtyurUpa sahAyaka prApta thayo che, to have devaloka rUpa havelImAM nivAsa karavAne mATe harSotsAha pUrvaka A jhuMpaDIno tyAga karavo joie. (15) jema koi rAjAne koi paracakrI rAjAe pakaDIne kedamAM ke kASTapiMjaramAM rAkhyo ane kSudhA, tRSA, tADana tarjanAdi du:khathI pIDIta karavA lAgyo. A samAcAra teno koI mitra rAjA sAMbhaLI senA sahita Ave ane kArAgraha ke zrI jaina tattva sAra 399 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kASTapiMjarathI tene choDAvI sukhI kare; tevI ja rIte caitanyarUpa rAjAne karmarUpa paracakrIe saMsAra kArAgrahamAM ane zarIrarUpa kASTapiMjaramAM kabaje karI rAkhyo hato. roga, zoka, viyoga, parAdhInatA Adi vividha duHkhothI pIDIta karI rahyo hato te duHkhathI mukta karavAne mATe A mRtyurUpa mitraroga rUpa senAthI sajja thai mane duHkhathI mukta karavAne mATe Avyo che tethI te upakAra che tenA pratApathI ja huM A sAMsArika duHkhothI chUTI kSaNamAtramAM parama sukhI banI jaiza Avo utsAha rAkhI samAdhimaraNa kare. (16) bhUta, bhaviSya ane vartamAnamAM jeo uttama evA svarga ane mokSanA sukho prApta karyA che ka2e che ane ka2ze te badho samAdhimaraNano ja pratApa che ema jANavuM joie, mATe he sukhArthI Atman ! tAre paNa samAdhimaraNa karavuM ucita che. (17) kalpavRkSanI chAyAmAM besIne manuSya sArI ke burI jevI icchA kare tevA phaLa tene maLe che. tevI je rIte mRtyu paNa kalpavRkSa samAna che, tenI chAyAmAM besIne arthAt mRtyu samaye je viSaya, kaSAya, moha, mamatvAdi kharAba icchA kare che te naraka tiryaMcAdi durgatinA duHkho pAme che. ane je samati yukta tyAga, vairAgya, vrataniyama, satya, zIla, kSamA, dayA Adi guNonAM ArAdhana sahita samAdhibhAva dhAraNa kare che te svarga mokSanA sukho meLave che. eTalA mATe mRtyurUpa kalpavRkSane prApta karIne have zuddha ane zubhabhAva rAkhavo ja zreSTha che ke jethI AtmA paramAnaMdI paramasukhI banI zake. (18) azucithI bharelA phUTelA hAMDalA samAna sadaiva sveda, mala, mUtrAdi azica jharatA evA A apavitra ane jarjarita audArika zarIranA phaMdAthI choDAvI azarIrI'banAvanAra tathA divya devatAnA zarIrane prApta karAvanAra mRtyu ja che. eTalA mATe mRtyunuM svAgata karavuM parama hitAvaha che. (19) jevI rIte dharmopadezaka muni mahAtmA aneka naya, upanaya, pratyakSa parokSa, hetu, dRSTAMta Adi dvArA zarIranuM svarUpa samajAvI mamatva ochuM karAve che, evI rIte mArA zarIramAM utpanna thayelo A roga paNa mane pratyakSa aMtima zuddhi adhikAra 400 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANathI upadeza Ape che ke he jIva ! tuM A zarIranuM mamatva zA mATe kare che? kemake A zarIra tAruM nathI paNa mArA svAmI kALano bhakSa che, to have tenAthI mamatA na kare. (20) kiM bahunA ! munirAjathI paNa adhika asarakAraka upadezadAtA mane to A roga mAlUma paDe che, kemake je zarIrane meM prANapyArUM gaNI aneka sukhopacArothI polyuM temaja tenI khUbasUratI ane komaLatA Adi guNomAM lubdha banI rahyo hato te prema munirAjanA aneka upadezathI paNa chUTavo muzkela hato. have aneka upacArothI roga naSTa thato nathI tyAre svabhAvathI ja naSTa thai jAya che. (21) 2 jIva ! jo A rogodayanA duHkhathI tuM gabharAto hoya, kharekhara ! tane A roga kharAba mAlUma paDato hoya ane tenAthI pUrepUro kaMTALo Avyo hoya, to tuM have bAhyopacArano parityAga karI de, kemake A roga karmAdhIna che. bAhyopacAramAM rogo maTADavAnI sattA nathI. kadAcit ekAda roga ocho paNa thaI gayo to zuM thayuM ? kALe karI punaH teno prAdurbhAva thavAno ja che. paraMtu sarva rogono ane tenI acUka cikitsAnA jJAtA zrI jinendra bhagavAnarUpa paramavaidyanI batAvelI paramauSadhi samAdhimRtyurUpI che. tenuM sAcA dilathI sevana kare ke jethI Adhi, vyAdhi, upAdhirUpa sarva duHkho samUla nAza pAmI aMnata, akSaya, ajarAmara, avyAbAdha mokSanAM sukho prApta thai zake. (22) jema jema vedanIyanuM jora ati prabaLa thatuM jAya tema pote adhika khuzI thato jAya. kemake jevI rIte adhikAdhika tApa lAgavAthI suvarNa adhika svaccha, zuddha, nirmaLa thai kuMdana banI jAya che, tevI ja rIte tIvra vedanIyanA udaya samaye sama pariNAma dhAraNa karavAthI kaThaNa karmono paNa samULa zIghra nAza thai jAya che ane AtmarUpa suvarNa zuddha, svaccha, nirmaLa thai siddha svarUpa banI jAya che. agara deva to avazya thai zake che. (23) jevI rIte gajasukumAranA mastaka para somila brAhmaNe aMgArA bharyA tenI mahAvedanA sahI, skaMdajInA zarIranI sarva cAmaDI temanA banevInA anucaroe utArI lIdhI. tenI mahAvedanA teoe samabhAve veThI, skaMdajInA zrI jaina tattva sAra 401 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 ziSyone pAlaka pradhAne ghANImAM pIlyA tenI mahAvedanA sahI. @ ityAdI mahApuraSoe tIvra vedanAnA udaya samaye samabhAva rAkhyo to temaNe tatkAla mukti prApta karI lIdhI, tevI ja rIte, tuM paNa samabhAva rAkhIza to tAruM paNa zIdhra Atma kalyANa thai jaze, temAM saMzaya nathI. (24) he Atman ! te narakamAM 10 prakAranI mahAkSetravedanA sahana karI che. paramAdhAmInA mAra Adi mahAkaSTo sahana karyA che. devatAmAM Abhiyogika deva thaine vajaprahArAdi kaSTo sahana karyA che. Ama anAdi kALathI mahA duHkho veThayAM che, tevuM kaSTa to ahIM nathI ja. paraMtu, jeTalA karmanI nirjarA anaMtakALamAM kaSTa sahana karavAthI nathI thaI teTalI babbe tethI paNa anaMta gaNI nirjarA ahIM jo A prabala vedanAne samabhAve sahIza to thai jaze ane te badhA kaSTothI mukta thai paramAnaMdI paramasukhI banI jaiza. (25) saMsAramAM jema leNadeNanA vyavahAramAM jo koi karajadAra zAhukArane 100 rUpiyAnAM badalAmAM 95 rUpiyA ApIne namratAthI phAragatI mAge to te ApI de che, ane jo te dhRSTatA kare to savAyA dAma ApavAthI paNa chUTakAro thavo muzkela thaI jAya che, teno namratAthI chUTakAro karI de, ke jethI thoDAmAM ja tAro chUTakAro thaI jAya. (26) "kaDANa kammANa na mokhkha asthi' arthAt kRtakarma bhogavyA vinA chUTakAro nathI. A siddhAMta-vacana che. karmano badalo devAne samaye tuM samartha thaine moTuM zA mATe chupAve che ? vyAja zA mATe vadhAre che ? saghaLA devAno zIghra cukAdo karI phArega thai javuM ja sAruM che ; ke jethI AgaLa koi harakata kare nahi, sIdhA mokSamAM cAlyA javAya. (27) jevI rIte vicakSaNa vaNika mahAmUlyavAna vastu thoDA dAmamAM maLatI hoya to gupacupa harSotsAhapUrvaka kharIdI le che, tevI ja rIte je svarga mokSanAM sukho muni mahAtmAe duSkara tapa, saMyama, dhyAna maunAdi karaNI dvArA prApta @ ukta baMne skaMdajI alaga jANavA. jemanI khAla utArI te mahAvIra svAmInA samayamAM thayA ane jemanA ziSyone ghANImAM pIlyA teo zrI munisuvrata svAmInA vakhatamAM thayA. 402 aMtima zuddhi adhikAra Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karela che, te kevaLa samAdhi maraNathI ja prApta thai zake che. mahAmUlya nirvANanA sukhanI prApti paNa samAdhi maraNarUpa alpa mUlyamAM prApta karavAno atyuttama avasara prApta thayo che. to have koipaNa prakAranI AnAkAnI ke garabaDa na karatAM vyavahAramAM gupacupa (mauna) rahIne ane nizcayamAM samAdhibhAva dhAraNa karI jhaTapaTa karI le. (28) jevI rIte subhaTo dhanurvidyAdino abhyAsa karI, sAdhana dvArA siddhi karI sajja rahe che, ane jyAre zatruno prasaMga prApta thAya che, tyAre te siddha karelI vidyA dvArA zatruno parAjaya karIne karelI mahenatane saphaLa kare che. tevI ja rIte he Atman ! te ATalA divasa je jJAnAbhyAsa ane tapa saMyamAdinuM sAdhana karyuM che, te A avasare AtmakArya siddha karavA mATe ja karyuM che. te avasara atyAre prApta thai cUkyo che. mATe have sAcA dilathI roga, mRtyu Adi zatruonI sanmukha thaine samabhAva rAkhIne icchitArthanI siddhi karI le. karmazatruono parAjaya karI sukhI thA. (29) jeno vizeSa paricaya hoya che teno svAbhAvika rIte ja prema ocho thai jAya che. tevI ja rIte audArikAdi zarIrano paricaya paNa tane anAdi kALano che to teno prema have ocho karavo joie. (30) vAparatAM vAparatAM jyAre vastro jirNa thai jAya che tyAre tenuM mamatva tyAgIne navA vastro harSapUrvaka dhAraNa kare che. tevI ja rIte A zarIra paNa eka kAmadhaMdhAmAM vAparavAthI ane rogAdi saMyogathI tathA tapa, saMyama, vaiyAvRtyamAMthI vaparAvavAthI jIrNa thai gayuM che. have teno tyAga karI divya deva zarIranI prApti karavAnI che. eTalA mATe tenA parano moha mamatva ocho karavA joie. purANAM vastra utAravAthI ja navA vastra dhAraNa karI zakAya che. tema A zarIra chUTayA sivAya devatAnuM zarIra maLavAnuM nathI. prazna : mRtyu AvyAM pahelAM ja AhAra pANI Adino parityAga karI mRtyunI sanmukha thai maravuM ; temAM AtmahatyA (ApaghAta) nuM mahApAtaka nathI lAgatuM zuM ? zrI jaina tatva sAra Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhAna : jo krodha, mAna, mAyA, lobha, viSaya, kaSAya ityAdine vaza paDI anna, pANI Adino tyAga karI mare to, tathA krodhAdinA AvezamAM agnimAM baLIne pANImAM DUbIne, jherakhAIne ityAdi prakAre mRtyu kare to AtmaghAtanuM pApa gaNAya che, paraMtu krodhAdi koi paNa kAraNa vinA, phakta potAnA AtmAnA kalyANane mATe saMsAranA moha mamatvano parityAga karI, je ArAdhanApUrvaka cAre AhAra pANI Adino parityAga karI samAdhibhAvathI dehamamatva choDI saMlekhanA sahita mRtyu kare che tene AtmahatyA kahevAtI nathI. vyavahA2nuM pratyakSa dRSTAMta paNa joi lo - sudRDha ane nirogI manuSyo saMgrAmamAM mare che tene AtmaghAtI koipaNa kahetuM nathI, to pachI karmazatruono saMhAra karavA bhAva saMgrAmamAM pravRtta thaine je zarIrano tyAga kare che, samAdhimaraNathI mare che temane AtmaghAtI kevI rIte kahevAya ? na ja kahevAya. puruSArtha siddhayupAya' nAmaka graMthamAM kahyuM che ke H hiMsAnA kAraNarUpa je kaSAya che tene ghaTADavAnI pravRtti te ahiMsA ja kahevAya che. saMlekhanA vrata ahiMsAnI siddhi arthe karAya che. temAM AtmaghAtano doSa kiMcit mAtra paNa nathI. prazna - zAstrakAroe manuSya janmane ghaNo durlabha batAvyo che. vaLI A zarIranuM pAlanapoSaNa karavAthI ja zuddha upayoga, vrata, saMyamAdi dharmArAdhana paNa thai zake che. tethI evA upakAraka zarIranuM rakSaNa karavuM eja ucita che. paraMtu tame saMthAro karIne teno nAza zA mATe karo cho ? uttara - tamArUM kathana satya che. ame paNa ema ja mAnIe chIe. paraMtu jema koI zAhukAra dravya prAptine mATe dukAnanI sArasaMbhALa karato hoya, tevAmAM daivayoge agni prayoga thai jAya tevA prasaMge te zAhukAra potAnuM jo2 cAle tyAM sudhI dukAna ane dravya baMne bacAvavAno prayatna kare che, paNa jyAre koI paNa upAye dukAnanI rakSA thai zakaze nahi ema tene jaNAya che, tyAre temAMthI dravyane ja bacAvavAno prayatna kare che, paraMtu dukAnanI sAthe ghanano paNa nAza thavA deto nathI. tevI je rIte, ame paNa A zarIrarUpa dukAnanI sahAyathI tapa, saMyama, paropakArAdi aneka lAbho upArjana karatA hatA, paraMtu jyAre mRtyurUpI |404 | aMtima zuddhi adhikAra Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhayaMkara Aga lAgavAno prasaMga paDyo ane A zarIrano bacAva koipaNa upAye thai zakaze nahi ema lAgyuM tyAre A baLatI jhUMpaDIne choDIne ane tenA rakSaNano prayatna paNa choDIne ame amArA potIkA jJAnAdi Atmika guNorUpa ratnonA rakSaNa (svarakSaNa) mATe ughata thayA chIe, kemake Atmika guNanA prasAda vaDe ja ame akSaya, anaMta, nirAbAda mokSanAM sukhone prApta karI zakIzuM. yastavavijJAnajJAna bhavatyamanaskaH sdaaddshuciH| na sa tatpadAmApnoti, sa sAraM nAdhigacchati // 1 // yastu vijJAnavAna bhavati, samanaskaH sadAGa zuci / sa tu tatpadamApnoti, yasmAd bhUyo na jAyate // 2 // artha : je viveka rahita manuSya mananI pAchaLa cAle che, te haMmezA apavitra rahe che, anaMta saMsAra paribhramaNa kare che, paraMtu zAMtapada (mokSa) prApta karI zakato nathI, ane je vivekI manuSya manane vaza karI niraMtara zuddha bhAvamAM ramaNa kare che tene pharIthI punarAvRtti karavI na paDe evA AnaMdamaya (mokSa) padane prApta thAya che. @ samAdhi mRtyu sthitinAM 4 dhyAna (1) padastha dhyAna - navakAra maMtra logassa (caturvizati stava) - namolyurNa, zAstra svAdhyAya, AlocanA pATha, stavana, chaMda, mahApuruSo ane satIonAM caritra ityAdinAM paThana, zravaNamAM manane sthira kare, tanmaya karI de te padastha dhyAna. (2) piMDastha dAna - zarIrotpattithI zarU karIne zarIrane pralaya avasthA paryaMta thatI zarIranI vicitratAnA arthAt pudgalonA parAvartananA, rogAdi asamAdhi samayanA vairAgyamaya vicAronA, zarIranA bAhyAbhyatara azuddha padArthonA, AkRtinA @ dharmapradhAnaM puruSa, tapamA hata kilviSam / / paralokaM mayatyAzu bhasvAnta sthazarIriNam / / artha je dharmapradhAna puruSe tapa vaDe kAma ane kAmanAnAM kSaya karyo che te AtmA nija svarUpane prakaTa karI paramAtmAmAM maLI jAya che. zrI jaina tattva sAra 405 | Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivartananA temaja zarIra ane AtmAnI bhinnatAnA vicAromAM manane sthira kare te piMDastha dhyAna athavA lokanA saMsthAnanuM temaja bIjA prakaraNamAM darzAvela lokamAM rahelAM sthAnonuM ciMtana kare te paNa piMDa dhyAna. (3) rUpastha dhyAna - prathama khaMDanA prathama prakaraNamAM varNavelA arihaMta paramAtmAnA guNonI sAthe potAnA AtmAnA guNonI ekatAno tathA bhinnatva (pRtha8) paNAmAMthI abhinna banavAnA sAdhananA vicAra karI te guNomAM tallIna bane te rUpastha dhyAna. (4) rUpAtIta dhyAna - siddhanA guNonI sAthe AtmAnA guNonI ekatA kare ke je pramANe siddha paramAtmA vyakta rUpathI sat cit AnaMdamaya che te ja pramANe huM paNa zaktirUpe sat cit AnaMdamaya chuM. anaMtajJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra, anaMta Atmasukha, anaMta vIrya, arUpIpaNuM, akhaMDitatA, ajarAmarapaNuM, avinAzIpaNuM siddha bhagavaMtamAM vyaktarUpa che ane mArAmAM zaktirUpa che. je guNa zaktirUpa che te vyaktarUpe (prakaTarUpe) thatAM huM paNa siddha banI jaiza. janma, jarA, maraNanAM jAlIma duHkhothI vimukta thaI ajarAmara thai jaiza. Adhi, vyAdhi, upAdhithI sarvathA mukta thai saccidAnaMdamaya banI jaiza, ke jethI paryAyano palaTo kadApi thAya nahi, AvuM je dhruva pada che, jeno aMza mAtra paNa nAza na pAme tenI prApti thatA huM paNa khuda anaMta, akSaya, sukhamaya banI jaiza. A pramANe cAre dhyAnane bAhya bhAvathI dhyeya rU5 dhyAtA thako pachI bAhyabhAvathI zArIrika avasthAmAM saMlagna bane. jema ke, (1) padastha dhyAna - te kamaranI nIcenA aMga tarapha prathama lakSa rAkhI pachI (2) piMDastha dhyAna - te kamaranI uparanA aMga tarapha lakSane caDAve pachI (3) rUpastha dhyAna - te grIvAnI uparanA aMga tarapha lakSa caDAve ane (4) rUpAtIta dhyAna - te sarva zarIravyApaka AtmAmAM lakSa sthira kare ema mana ane zarIranuM nirdhana karI pachI Atmadravya ane tenI paryAyamAM dhyAnathI ciMtana kare. - 406 aMtima zuddhi adhikAra | Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zukladhyAnano prathama pAyo pRthavirtaka nAmano jANavo. pachI dravyamAM ane paryAyamAM saMcaravAnuM choDI eka Atma dravyamAM ja sthira thai jAya. (te zukla dhyAnano bIjo pAyo 'ekatvavitarka' jANavo) A dhyAna vaDe zreNi saMpanna banIne eka AtmaguNamAM garakAva thaine daihika bhAvathI pRthak thatAM ja cAra ghanavAti karmono sarvAMze nAza kare ane kevaLajJAna, kevaLadarzanane prApta karI le, chevaTe zukla dhyAnano trIjo pAyo 'sUkSma kriyA pratipAti' prApta karIne AyuSyakarmanA aMta sudhI pravartatAM svabhAvathI ja zukladhyAnano ' samucchinna kriyA nivRtti ' nAmano cotho pAyo AvatAM ja AyuSyanA baLa para nirbhara rahelAM vedanIya, nAma ane gotra e traNe aghAtI karmo AyuSyano kSaya thatAM ja ekI sAthe sarvAMze kSaya karI nAkhe che, ane mokSagati prApta karI siddha bhagavAna banI kRtakRtArtha, pUrNa niSThitArtha, anaMta parama sukhI banI jAya che. " kadAcita zuddha dhyAnanI maMdatA ane zubha dhyAnanI vizeSatA thai jAya to sAta lava mAtra athavA adhika AyuSyanI nyUnatA hovAthI athavA eka chaThTha nA prayogathI kSaya thAya teTalA athavA tethI thoDAM vadhAre karmo avazeSa rahI javAthI tene bhogavavAne mATe te vimaLa puNyano puruSArthI banelo jIva sarvArthasiddha mahAvimAna Adi UMcA devalokamAM ke, (1) ahamendra (2) iMdra, (3) sAmAnika, (4) trAyasviMzaka ane (5) lokapAla. A pAMca zreSTha padavIomAMthI koi eka uttama devanuM pada prApta karI atyuttama sukhopabhoga aneka sAgaropama paryaMta bhogavI punaH manuSya lokamAM nIcenAM dasa bolane prApta karavAvALo uttama manuSya thAya che - khetaM vatyuM hiraNNaM ca pasavo dAsa porUsaM / cattAri kAmakhaMdhANi tattha se uvavajjhai // 67 // mittvaM nAyavaM hoi uccAgoo ya vaNNavaM / appAyaMke mahApanne abhijAe jaso vale // 68 // (B) mahela, hATa havelI. artha - (A) khetara, bAga, bagIcA. (C) dhana-dhAnya, (D) azva, gaja Adi pazu tathA dAsa dAsI, e cAra bolano eka skaMdha (1 bola) jANavo. arthAt e cAra vastuto avazya hovI joie. zrI jaina tattva sAra |407 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM Avo yoga hoya tyAM te devatAM utpanna thAya che. (2) mitro sArA hoya (3) jJAtijano sukhaprada hoya (4) te ucca gotravALo hoya, (5) surUpavaMta hoya, (6) tenuM zarIra rogarahita hoya, (7) mahAbuddhivaMta hoya, (8) vinayavaMta hoya. (9) yazasvI ane (10) balavaMta hoya. A dase bolonI prApti karIne pachI bhogAvalI karmodaya hoya to rUkSa vRttithI bhoga bhogave ane punaH saMyamanuM samAcaraNa karI yathAkhyAta cAritra pALI, sarva karbhAzano kSaya karI, siddha, buddha, mukta parinirvANa banI sarva duHkha rahita thai, mokSanA anaMta sukhano bhokta banI jAya che. atulasuhasAgaragayA, avvAbAhaM aNovamaM pattA / savva maNAga ya maddhaM, ciTuMti suhI suhaM pattA // (uvavAi - sUtra - gA.rara) artha - anya koipaNa sukhanI jene upamA ApI zakAtI nathI, evA anupama, atula, nirAbAdha, sukhasAgaramAM nimagna banelA, anaMta anAgata kALamAM ekAMta sukhI ja sukhI rahe che. 1 | zrI jaina tattva sAra samAptam . 5 5 5 8. aMtima zuddhi adhikAra Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he bhagavAna ! huM bahu bhUlI gayo. meM tamArA amUlya vacanane kSamApanA *(khAmaNA) lakSamAM lIdhAM nahIM, tamArAM kahelA anupama tatvano meM vicAra karyo nahIM. tamArA praNIta karelAM uttama zIlane sevyuM nahIM. tamArAM kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA meM oLakhyAM nahIM. he bhagavAna ! huM bhulyo. AthaDyo-rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTambanAmAM paDayo chuM. huM pApI chuM. huM bahu madonmata ane karma2jathI karIne malina chuM. he paramAtmA ! tamArA kahelAM tattva vinA mAro mokSa nathI. huM niraMtara prapaMcamAM paDayo chuM. ajJAnathI aMdha thayo chuM; mArAmAM vivekazakti nathI, ane huM mUDha chuM, nirAzrita chuM, anAtha chuM. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virAgI paramAtmA ! have huM tamArUM. tamArA dharmanuM ane tamArA sAdhunuM zaraNa grahuM chuM. mArA aparAdho kSaya thAo huM te sarva pApathI mukta thauM, e mArI abhilASA che, AgaLa karelAM pApono huM have pazcAttApa karUM chuM. jema jema huM sukSma vicArathI UMDo UtaruM chuM, tema tema tamArAM tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. tame nirAgI, nirvikArI, saccidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane gailokyaprakAzaka cho. huM mAtra mArA hitane arthe tamArI sAkSIe kSamA cAhuM chuM. eka paLa paNa tamArAM kahelAM tattvanI zaMkA na thAya ; tamArA kahelAM rastAmAM ahorAtra huM rahuM, e ja mArI AkAMkSA ane vRtti thAo ! he sarvajJa bhagavan! tamane huM vizeSa zuM kahuM ? mAtra pazcAttApathI huM karmajanya pApanI kSamA icchuM chuM. OM zAntiH zAntiH zAntiH Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he karUNAnA karanArA he karUNAnA karanArA, tArI karUNAno koI pAra nahI, he saMkaTanA haranArA, tArI karUNAno koI pAra nahI. 1 meM pApa karyA che evA, huM bhUlyo tArI sevA, mArI bhUlonA bhUlanArA, tArI karUNAno koI pAra nahI. 2 huM aMtaramAM thaI rAjI, khelyo chuM avaLI bAjI, avaLIne savaLInA karanArA, tArI karUNAno koI pAra nahI. 3 he parama kRpALu vhAlA, meM pIdhA viSanA pyAlA, mArA sAcA rakSaNahArA, tArI karUNAno koI pAra nahI. 4 kadi chorU-kachorU thAye, tuM to mAvatara kahevAye, mIThI chAyAnAM denArA, tArI karUNAno koI pAra nahI. 5 mane jaDato nathI kinAro, mAro kyAMthI Ave Aro, mArA sAcA khevaNahArA, tArI karUNAno koI pAra nahI. 6 che mArU jIvana udAsI, tuM zaraNe le avinAzI, mArA dilamAM he ramanArA, tArI karUNAno koI pAra nahI. 7 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amUlya tattvavicAra (harigIta chaMda) bahu puNyakerA puMjathI, zubha deha mAnavano maLyo; toye are ! bhavacakrano, AMTo nahi ekke TaLyo; sukha prApta karatAM sukha TaLe che, leza e lakSe laho; kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe, kAM aho rAcI raho ? lakSmI ane adhikAra vadhatAM, zuM vadhyuM te to kaho ? zuM kuTuMba ke parivArathI, vadhavApaNuM, e naya graho; vadhavApaNuM saMsAranuM naradehane hArI javo; eno vicAra nahIM ahoho ! eka paLa tamane havo !!! 2 nirdoSa sukha nirdoSa AnaMda, lyo game tyAMthI bhale; . e divya zaktimAna jethI, jaMjIra thI nIkaLe; Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paravastumAM nahi mUMjhavo, enI dayA mujane rahI; e tyAgavA siddhAMta ke, pazcAt duHkha te sukha nahIM. 3 huM koNa chuM? kyAMthI thayo? zuM svarUpa che mAruM kharuM ? konA saMbaMdhe vaLagaNA che ? rAkhuM ke e paraharuM ? enA vicAra vivekapUrvaka, zAMta bhAve jo karyA; to sarva Atmika jJAnanAM, siddhAMtatatva anubhavyAM. 4 te prApta karavA vacana konuM, satya kevaLa mAnavuM ? nirdoSa naranuM kathana mAno, teha jeNe anubhavyuM; re ! Atma tAro ! Atma tAro ! zIdhra ene oLakho; sarvAtmamAM samadaSTi dho, A vacanane hRdaye lakho. 5 International Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vizva darzana uja: jalaka - lokAgra bAga atrtN . -stkthn 0 SIkIIbIDha sacus 9 Ta 9 - SIF" PunINa karI 9 elokAkA.za. -- bhaththaloka + - mana na ka . - I A 11 '' 8347 -ishsn - 2 - davAnI alaoNka tratranADI aloka Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 10 kroDAkoDa. 12chI, ALasa, 10 kroDAkoDI sAgaropama - sAgaropama utsarpiNI kALa : 'avasarpiNIkALa nAra enI | 2 jI lative re re, SISI 3 jI 2 Fen: Inila serio Vera : vente jA ja banI 1 2 12 paNa thaI 1 ehere zake la 121 ja jasa vI. ja ra - NCii va ra che 8 ? - utsarpiNIkALazarIra,Ayu. budhdhi rasakasanI : uttarottara vRddha -avasarpiNI kALa - zarIra,AyurnAdidha - sakasa aAdinI kramaza: saMni Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cA2 gatinA jIvanI pakaka bheda pRthvIkAyanA* ja bhedI apakAyana- 4 haida teukAyanA ja vaMda vIsukAmanA- saMda lAlamIna sara - padya nava navaro hatAdara apanA tamArI parI nI vAta prakavanaspatinA-2haMdI vanapasakAronI kula-3 (E sAdhA2AgavanarupatinA-2 keda navI lego nira hajI su kAM rA. zAkarIyA kAra akRtiyatA kula-ra paMda ni . kAra beindriyanA- 2laMda taiindriyanA-2bheda caundriyanA-2 bheda tIra HBS pAnApAMparA payAMtA - apacatA rIdI payA/enI nI pataMgIyu" aLasIyA zaikI * ja | * jaLa vikalanipharatA kula bee Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha 8manuM svarUpa* upamA ane tenuM phaLa aMdhatva : mUka - Ini the * koDa nivRAthIgadhdha nidrA BIRU dajnasaptaka) darzana mohanA, saMve, uparAkSa znathI pAmathI sajja darane cariMgamohanI * maci eka thathI vItarANald!. aphagAnatA baMtA kapaNAnuM! * alAbha TarinA bIpabhaMga parAdhI nara! nilad narbhaSArI che nAtha' VIZIO rInI SOUL GraNIya ke GrAya kare and de RAnI che sali bIjA udanIya phaW narAta tra kema udI karI, 2!!ct] vaLI je janma - jIvane mRtyu zarama ke gata zArIra ija dravyaTda, thA- apayazA sabhaJtha - dobhUtha - vANadri 1 thI 4 ghAtIkama [5 thI8. aghAtIkaLe Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ulecyAnI oLakha jaMbUvRkSanI upamA vaizyA ja DALInoiMTa 3 kApAMta vaizyA saurI DALIno chaTa galakSyA HE jathI6 laiyA sugaMdhI phUlanI gaMdhathI anaMta gAma zubha aap po *** jAMbUmATe mULamAMthI chaMda F raktalakSyA 5 padmalayA thora leyA marelA sarpanA gaMdhathI anaMtaku ALLIK Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalacara 4bheda tAlA ra SIRIGAL gayA tiryaMca manuSya deva nArakono bheda vipa kALanA asne ? manuSya 303 bheda duHkhA Sveis F bhujaparisarpa 4 bheda 600 sujI A praes) + 1 ramata nuM maLI, bhaja ekIyA 10 aMtara dvIpanA sarikA ne svalA4 bheda caitra) 5-asaMzI - saMmUcchima7 paryAptA apAtA 10 5. saMjJI - garbhaja -paryAptA- aparyAptA-10 kula 20 dAdA Rion? ca ShotgE-N cala che ka banAnakaka 111 >> Safeufus deva 198 bheda kheMcara-jabheda 6 23/ atplaide 15 DISHUSH 20 50 mana ana pAvAnI 15 > nA praka +xual: 40 h u5risapa* 4 bheda i sa mArI Xin dhabakA R nAkI 14 baMda T) paMcaprabhA ane stana pAnAM vAgarAbhA pa dhumaprabhA $:// bAnA zika Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApato baMdha karAvanArA 18 paNa sthAno corI jU hiMsA 13 sAta 10 rAja Apa pha FEE 1) 350 8 bhAyA Bachna Chang 11 ca 4 zunya 99 mAyAmAvAda 9 GALLOL (4) (-) -1p5w krodha 18 Toiel mithyAtva zabda Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navatattva hoDI ane samurUnA daiSTAMtathI samajUtI 1. IS 2 va ThaMDIte jAva. kada rUpe jala 3 puNya papa 8 baMdha anukULana vakSaNamAM kANo pANInuM ekasaka thavuM mIrAnAra tyAtha avasarovaranuM dRSTAnta karmakSaya saMpUrNa dezathI * Ty Th nirjarAha mANa krama praveza 5 lIogsa 610 puNya (c) zak karma aTakAyata ja) karmakSaya ajIpa jI N () * Ty krama saMbaMdha nyAya 9 mAlakinAre pahoMcavuM Je azubha pAya TIpu o kada CIPT A pratikULa pavana kANAnuM baMdha karavA pANI ulecavuM 45 6 savara 7 nirja Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI jaina tattvasAra cAlo viratinI vATe (zrAvaka vrata patrikA) A viratinI AgamAMthI bacI viratino bAga sarjavA mATe dareka puNyAtmAe prayatnazIla rahevuM joIe. virati eTale pApothI virAma ... pApothI khadabadatA evA saMsAramAM rahIne niSpApa banavAnI sAdhanA karavI te eka mahAna ArAdhanA che. A saMsAramAM moTAmAM moTo rAkhavA jevo bhaya pApano che. pApathI bacavA satata prayatnazIla rahetA AtmA te mATe viratino svIkAra anivArya banI jAya che. 1 1 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) sabhI jIvakI rakSA karanA (3) mAMga puchakara vastu lenA (5) tRSNA apanI sadA ghaTAnA (7) sIdhA sAdA jIvana jInA (9) nita uTha sAmAyika karanA (11) banate pauSadha Adi karanA (1) sAmAyika (4) traNa manorathanuM ciMtana . (2) navakAra maMtranI bAdhI mALA (1) rAtri bhojana (4) paMdara karmAdAna jovI nahIM. vigere...) samakti sUtra H zrI jaina tattvasAra bAravratanA doharA pAMcakAma darararoja karo (2) mukhase sacI bAteM kahanA (4) brahmacaryakA pAlana karanA (6) Idhara udhara nahIM AnA jAnA (8) koI anarthakA kAma na karanA (10) jIvanameM maryAdA lAnA (12) apane hAthoM se vahorAnA (3) gurUvaMdana tathA vIravANI zravaNa. (5) pratikramaNa . pAMca kAma choDo (2) kaMda mULa (3) sAta mahA vyasana (5) mithyA pravRtti .............. (TI.vI. viDIyomAM azlIla siriyalo samyaktva svarUpa arahaMto mama devo jAvajjIvaM susAhuNo gurUNo / jiNa paNNataM tattaM, iya sammantaM maye gahiyaM / / zrAvakadharmarUpI mahAna ImAratano pAyo samita che. samyaktva vinAnI koIpaNa dharmakriyA tenA mahAna aciMtyaphalanA pradAnamAM pAMgaLI pUravAra thAya che. mATe ja koIpaNa bhavabhIrU AtmAe sau prathama samyaktva aMgIkAra karI tyAra bAda bhavanistAraka zrAvaka dharma svIkAra karavo joIe. pratijJA : AjathI mArI AtmAArAdhanA mATe deva zrI arihaMta bhagavAna che. gUrU nigraMtha paMcamahAvratadhArI susAdhu che ane dharma vItarAgabhASita jaina dharma che. 2 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI jaina tattvasAra | jaina zAsanamAM samyaktvanuM svarUpa A pramANe che. sudeva - sugurU sudharmanAM svIkAra sudevaH karmazatrune haNanAra, moha-ajJAnAdi aDhAradoSathI rahita, sarvaguNa karI sahita, 34 atizaya Adi lokottara vaibhavathI yukta, kevalajJAna-kevaladarzananA dhAraka dharmatIrthanA sthApaka, vItarAga bhagavaMta zrI arihaMta paramAtmA tathA siddha paramAtmA .... sugurU nigraMtha (parigraha rahita), kaMcana kAminInA tyAgI, paMcamahAvratanA pAlaka, cha kAyajIvonA rakSaka, draDhapaNe jinAjJAnA samarthaka, dravya - kSetra kAla - bhAvAnurUpa uttama cAritradharmanA ArAdhaka, sAdhujIno 27 guNe karI sahita sAdhu - sAdhvIjI bhagavaMto ... sudharma : kevalIbhASita ahiMsA - saMyama - tapamaya, jIvadayApradhAna, vinayamUlaka, AtmA ane karmanuM jJAna karAvavA vALA zAstra dharmatattva che. - uparokta su-trayIno AdarapUrvaka sAnaMda svIkAra karavo tathA kudevAdino tyAga karavA utsuka rahevuM tene sakhyatva kahevAya. AjathI mArI dhAraNA : dharma tyAgamAM che bhogamAM nathI, dharma vratamAM che avratamAM nathI, dharma paramAtmAnI AjJAmAM che - AjJA bahAra nathI, dharma amUlya che paisAthI kharIdI na zakAya, dharma hadaya parivartanamAM che - jabarajastImAM nathI, huM jaina chuM tenuM mane atyaMta gaurava che. meM zuddha samakti svIkAryuM che. tethI AjathI mane kudeva - kuguru - ane kudharmane dharmabuddhipUrvaka mAnavAnA paccakakhANa che. AgAra : koI anivArya prasaMge upasthita thAya tyAranA vahevAra prasaMge AgAra jaina dharma sivAya koIpaNa anyadharmI kriyA - anuSThAno - vrata vigere karavA nahIM. rAMdala teDavA, lIla paraNAvavA, pArAyaNa, kathA karAvavI vigere mithyApravRtti karIza nahIM. je gRhastha hoya tenAthI koI jJAna maLyuM hoya to tene jJAnadAtA gaNIza paNa tene dharmagurU mAnIza nahIM. bhaktAmara, namaskAramaMtra, mAMgalika vigerenA smaraNa ke zravaNa pAchaLa bhautika lAbhanI ke bhautika duHkha dUra thAya tevI AzA rAkhIza nahIM, paraMtu guNavAna AtmAo pratye bhakti bahumAna rAkhIza tathA e cAra zaraNAja sAcA che tevA bhAva rAkhIza. maMtra-taMtra, dorA-dhAgA, mAdaLIyA karIza nahIM, karAvIza nahIM, gADhAgADha kAraNe karAvavuM paDe to tene dharma mAnIza nahIM. sarva dharma samAna mAnIza nahIM. koIpaNa deva devInI mALA gaNIza nahIM. jIvahiMsAvALA homa-yajJamAM dharma mAnIza nahIM. saMvatsarI, comAsIpAkhI, vigere dharma parva mAnIza, zItaLA sAtama, janamASTamI, rAmanavamI, nAgapaMcamI vigerene dharma parva mAnIza nahIM. niyama : sudevanI ArAdhanA mATe dararoja namaskAra mahAmaMtranI bAdhI mALA gaNavI. sugurUnI ArAdhanA mATe dararoja guruvaMdana karavA, upAzraya javuM gurubhakti karavI. sudharmanI ArAdhanA mATe dararoja jinavANInuM zravaNa karavuM - vAMcana - manana - svAdhyAya vigere karavA... uparokta niyama je divase na thAya te divase eka vastuno tyAga karIza. = 3 ke - Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane che. tArIkha (1) zaMkA : jina vacanamAM zaMkA karavI te (ra) kAMkSA : anyadharmInI abhilASA karavI te zrI jaina tattvasAra aticAra (3) vicikitsA : dharmanA phala viSe saMdeha karavo te (4) paramatanI prazaMsA ; anyadharmIonI prazaMsA karavI te (5) paramata saMstava anya dharmIo tathA kulIMgIono piracaya karavo te che uparanA pAMce aticAro tathA samyaktvane malina karanArI pravRttio TALavAthI samakti nirmala AvI rIte zuddha samyaktvane samajIne hArdikabhAve teno svIkAra ane mithyAtvadazAno tyAga karavArUpa AjathI samyak gurU zrI zAsanoddhAraka gurU ..pUjya nAmathI saMlagna zrI pUjya gurUdeva zrI/pU. gurUNI zrI nI pAse samyaktva grahaNanI pratijJA karUM chuM. nAma : gAma : ...... vizeSa noMdha zrAvakanA bAravrato ahiMsA - aNuvrata paheluM sthUla (deza thakI) prANAtipAta viramaNa vrata : cha kAyanA jIvonI hiMsA karavI, karAvavI, karatAne anumodana karavuM tenAthI paNa pApakarmano baMdha thAya che. bhUtakALamAM mArA AtmAe je kaMI hiMsAnA bhAva karyA che tenI alocanA, niMdA, garhA karIne tevA pApanA bhAvone vosirAvuM chuM. sarvathA hiMsAno tyAga karavo joIe paraMtu mArI evI r Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra zakti na hovAthI zuddha svarUpa ahiMsaka bhAvanI prApti mATe huM A prathama aNuvratane dhAraNa karUM chuM. dravyathI : niraparAdhi (hAlatA-cAlatA) beIndriya, taMIndriya, caurendriya, paMcendriya jIvAne saMkalpapUrvaka (jANI joIne) mAravAnA paccakkhANa. kSetrathI : maryAdita kSetramAM upara pramANe trasajIvonI hiMsAno tyAga karUM chuM. kALathI : cAvavana upara pramANe trasajIvonI hiMsAno tyAga karUM chuM. bhAvathI : upayoga sahita be karaNa, traNayogathI, cha koTie paccakkhANa. (1) garbhapAta karavA ane tenI salAha devAno tyAga (2) deva - nArakI - jugalIyAnI hiMsA karIza nahIM. (3) phAMsI ke mRtyudaMDa jovA jaIza nahIM. (4) dArU - mAMsa - IMDA vAparavAno tyAga. (5) koI aparAdhI jIvane : pANImAM DUbADI, AgamAM nAthI, jhera ApIne, goLI mArIne, phAMsIna laTakAvIne mAravA jevA krUra kAma karavAno tyAga. (6) zarIramAM pIDAkArI evA juM-lIkha-macchara Adi jIvone anAryanI jema masaLIne ke koIpaNa rIte mAravA nahIM. (7) potAnA ke bhADAnA pazu upara ati bhAra lAdIza nahIM. (8) potAnA Azrita nokara-cAkara, gAya-bheMsa Adine khAna-pAnano aMtarAya pADIza nahIM. (9) trasajIvonI hiMsAthI banatA senTa, paraphyuma, lIgsTIka, krima vigere sauMdaryaprasAdhano vAparIza nahIM. (10) rezamanAkIDAmAMthI banatA silkanA vastro paherIza nahIM. (11) davA vigere zodhavA mATe prANIo para akhatarA karIza nahIM. (12) bhamarAnA dara, madhamAkhInA madhapUDA vigere toDavAno tyAga. (13) jAnavaronA aMgopAMga vinA kAraNe chedavA nahIM. (14) strI - abaLA upara hAtha upADavo nahIM, gALo ApavI nahIM. - mAnasika trAsa ApI ApaghAta karavAnI pharaja pADavAno tyAga. (15) baLIne, phAMso khAIne - kUvAmAM paDIne jhera khAIne - ghenanI vaMdhAre goLI khAIne koIpaNa jAtanA upAya vaDe - koIpaNa jAtanA zastra vaDe AtmahatyA karavAno tyAga. 5 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) (ra) (3) (4) (5) :6) (6) zrI jaina tattvasAra sthAvarakAya hiMsAtyAga pRthvIkAya saMbaMdhI maryAdA nIcenI maryAdAthI uparAMta sthAvarakAyanI hiMsAno tyAga karUM chuM. hIrA - pannA - suvarNa - cAMdI - paththara mATI - kolasA AdinI koIpaNa jAtanI khANa khodAvavAno IjAro levAno tyAga, agara IjAro levo paDe to varSa uparAMtano tyAga. potAnA hAthe pahADa, moTA moTA paththara Adi TAMkavAno tyAga. navA makAna potAnA mATe navI dukAna - ophisa ke phekTarI Adi potAnA nAme mIThuM pakAvavAno tathA mIThAno vyApAra karavAno tyAga. saDaka - nahera - pUla - boriMga - kUvA thI vadhAre nahIM banAvuM. khetI potAnA hAthathI karavAno tyAga. (ra) (3) (4) - - thI uparAMta banAvavA nahIM. taLAva - TAMkA - kUMDI ghara vaparAza mATe karAvavA paDe to apakAya saMbaMdhI maryAdA pANInI bina jarUrI hiMsAthI bacavA nIce pramANe maryAdA karUM chuM. (1) sarovara - - taLAva - baMdha - nahera - pAIpa lAIna jANI joIne toDavAno tyAga. thI vadhAre banAvavAno tyAga. dararoja snAna mATe pANI bAladIthI vadhAre vAparavuM nahIM. divasamAM be vakhatathI vadhAre snAna karavuM nahIM. sUtaka prasaMge vadhAre vakhata karavuM paDe to AgAra. naLa - kUvo - nadI - taLAva - sarovara - svimiMga hoja, dhodha - samudra - bAthaTaba Adi koIpaNa phUTa pANImAM snAna karavAno tyAga. kadAya karavuM paDe to varasamAM thI vadhAre vakhata nahIM karUM. (5) aLagaNa pANI pIvA tathA vAparavAno tyAga. gaTara lAIna vigere virodhI bhAvathI, dveSathI ke manoraMjana mATe jalayAtrAno tyAga karavo paDe to varSamAM (6) (7) hoLI ramavAno tyAga. (8) sAdhu - sAdhvIjI gAmamAM birAjatA hoya tyAre saceta pANI pIvAno tyAga. 6 thI vadhAre nahI karU. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agninI bIna jarUrI hiMsAthI bacavA nIce pramANe maryAdA karUM chuM. (1) vimo pakAvavA dukAna - goDAuna - phekTarI - Adine Aga lagAvavAno tyAga. (ra) potAnA manoraMjana mATe phaTAkaDA phoDavAno tyAga, bALako nimitte AgAra. zrI jaina tattvasAra tejasakAya saMbaMdhI maryAdA (3) dharma nimitte homa - havana, karAvavAno tyAga, gRhazuddhi ke phUladevI nimitte karavuM karAvavuM paDe to AgAra. (4) mATInA vAsaNa - IMTo - naLiyAM Adi pakAvavA mATe bhaThThA saLagAvavAno tyAga. (6) (5) bhADabhuMjAnI bhaThThI jalAvavAno tyAga, mIla ke kArakhAnAmAM moTI bhaThThI jalAvavAno tyAga. gAma - khetara - ghara - cariyANa - jaMgala AdimAM Aga - dAvAnaLa lagAvavAno tyAga. (7) gesa - sTava - gharaghaMTI - mikScara - Adino upayoga karatAM pelA jayaNA karIza. vAyukAya saMbaMdhI maryAdA (1) eka divasamAM hiMcakAthI vadhAre hicakA para besavAno - jhUlavAno tyAga. (2) cagaDoLa, uDaNa khaTolA, cicoDA AdimAM besavAno tyAga besavu paDe to varSamAM vadhu nahI. pataMga cagAvavAno tyAga. (3) (4) saMgItanA sAdhano hAthathI ke moDhAthI je vagADAya che te sarvano tyAga varSamAM thI vadhu nahI. (5) eka divasamAM moTaragADI - sAyakala - skUTara ke koI paNa vAhana jAte calAvavAno tyAga. (6) sAdhu - sAdhvIjI samakSa khullA moDhe bolavAno tyAga. (7) eka divasamAM paMkhA (8) khAMDaNI - dastA, sAMbelA, dhokA - kUMDI - je jI thI vadhAre vAparavAno tyAga. vanaspatikAya saMbaMdhI maryAdA (1) lagna Adi prasaMgomAM sacita phUlonI mALA paheravAno, zrRMgAra karavAno tyAga. murabbA, athANAM tathA phrUTa jyusa Adino vepAra karavAno tyAga. potAnA gharamAM vAvelA choDavA ke lona tathA bAga - bagIcAnI lona - choDavA AdinuM potAnA hAthe chedana - bhedana karavAno tyAga. thI thI vadhAre eka divasamAM vAparavAno tyAga. 7 thI vadhAre potAnI (4) moTA vRkSa temaja nAnA vRkSa ke choDavA potAnA hAthe jaDa mULathI ukheDavAno tyAga. kaMI kAraNa vizeSa ukheDavA paDe to AgAra. (5) jaMgala kApavAnA, phaLo utAravAnA ke cAnA bagIcAmAMthI cAnA pAMdaDA cUMTavAno IjAro levAno tyAga. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI jaina tattvasAra - jAtanA phaLa, - jAtanA zAkabhAjI, _ jAtanA jyusathI vadhAre divasa aMkamAM vAparavA nahIM, davA nimitte, bhUlacUka ke hoTala - pArTI AdimAM bhojana karatAM vadhAra vaparAI jAya to AgAra. (7) zAkabhAjI - phaLa Adino vyApAra karavAno tyAga. (8) kaMdamULa vAparavAno tyAga, AdU - sUMTha - lIlI haLadarano AgAra athavA davA nimitte kaMI paNa vAparavuM paDe to AgAra. bahAra bhojana karatAM vaparAI jAya to AgAra. (9) gharamAM kaMdamULa lAvIne teno AraMbha - samAraMbha karavAno tyAga. (10) potAnA makAnanA AMgaNAmAM ke vADAmAM kaMdamULa zAkabhAjI vAvavAno tyAga. (11) eka divasamAM 2 kilo phaLa _ kilo zAkabhAjIthI vadhAre levAno tyAga lagna prasaMga - moTA bhojana samAraMbha prasaMge vadhAre levuM paDe to teno AgAra. (12) eka divasamAM _ _ kilothI vadhAre anAja Adi daLAvavA nahIM moTA samAraMbha prasaMge daLAvavuM paDe to AgAra. aticAra (1) baMdhe H trasa jIvo jevA ke bAlaka ke pazu vigere ne gADha baMdhanathI bAMdhavA. (ra) vahe : koIpaNa jIvano vadha karavo ke prANono nAtha thAya - uDo dhA paDe tevI rIte mAravuM. (3) viSNue : avayavanA chedana - bhedana karavA, cAmaDI - aMgopAMga cheDavA ItyAdi. (4) abhAre : majUra - pazu para tenA gajA uparAMta bhAra lAdavo - Azrita varga tathA majUra Adi pAsethI tenI zakti uparAMta kAma karAvavuM. (5) bharapANa DopTee : manuSya - pazu vigere potAnA Azrita jIvone bhojana - pANImAM aMtarAya paDAvavo, samaya karatAM moDuM ApavuM ke pramANa karatAM ochuM ApavuM. A ahiMsAvratanA pAMca aticAra che teno samajIne tyAga karavAthI vrata nirmala bane che. vizeSa noMdha Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra) '2. sthUla mRSAvAda viramaNa vrata koIpaNa prakAranuM juThuM bolavuM - bolAvavuM - juThuM bolanArane sAruM mAnavuM te paNa pApa che. satyanI ArAdhanA e ja mAruM zuddha svarUpa che. bhUtakAlamAM mArA A AtmAe je kaMI jUThanA bhAva karyA che tenI AlocanA. niMdA. gaI karIne tevA pApanA bhAvAna vosirAvuM chuM. dravyathI : lokamAM niMdA thAya, paMcamAM apratIti thAya, koIne bhAre nukasAna thAya, kula jAti tathA dharmana kalaMka lAge. dezamAM, nAtamAM, kuTuMbamAM, azAMti phelAya tevuM jUTha bolavAno tyAga karuM kSetrathI maryAdita kSetramAM rasthala asatya bolavAno tyAga, maryAdita kSetrathI bahAra saMpUrNa asatya bolavAno tyAga. kALathI : A jIvana paryata nIce mujaba asatya bolavAno tyAga. bhAvathI : be karaNa, traNa yogathI cha koTie paccakhANa. kanyAlIka: chokarA - chokarI nA umara - guNa - rUpa Adi saMbaMdhI jUThuM bolavuM nahIM. khoDa khAMpaNavALI kanyA, asAdhya bimArIvALI kanyAnI bAbatamAM koInI paNa sAthe vizvAsaghAta karavo nahIM, spaSTa vAta karavI, jUThuM bolI vivAha saMbaMdha karavA nahIM ke jethI koInI jiMdagI bagaDe. koI muzkelImAM mUkAI jAya tevuM karavuM nahIM. (ra) govAlIka gAya - baLada - ghoDA vigere cAra pagavALA jAnavaranA dUdha - vatara ke Adata bAbata jUThuM bolavuM nahIM. (3) bhUmialIka : khetara, ploTa, makAna, bloka, phleTa, ghara, dukAna, phekTarI, ophisa, vADI, Adi bhUmi saMbaMdhI jUThuM bolavuM nahI - bIjAnI jamIna para potAno hakka karI jamIna dabAvavI nahIM. (4) thApaNa moso : koInI paNa anAmata oLakhavI nahIM, pAchI ApavAnI nA pADavI nahIM, mAlika levA na Ave ne rahI jAya to AgAra. (5) phUTa sAkSI : bIjAne nukasAna thAya tevI jUThI sAkSI ApIza ke apAvIza nahIM. uparokta jUTha uparAMta H (1) koInuM jIvana saMkaTamAM mUkAI jAya tevuM jUThuM bolIza nahIM, (ra) koIne hArTa pheIla thaI jAya ke - AghAta lAge athavA ApaghAta karavAno prasaMga Ave tevuM bolIza nahIM, (3) koIne phAMsI ke janmaTIpa thAya tevuM jUThuM bolIza nahIM, (4) mAtA - pitA, bhAI - bahena, zeTha Adi upakArI kuTuMbIjano sAme korTamAM dAvo karIza nahIM, (pa) koInA khoTA dastAveja banAvIza nahIM, (6) IrAdApUrvaka jANI joIne jUThuM bolIza nahIM, (6) sAdhu - sAdhvIjI sAthe vAtacita karatA samaye upayoga sahIta jUThuM bolIza nahIM, (7) koInA para jUThuM kalaMka, ALa caDAvIza nahIM, (8) koIne halakA pADavA, zarmidA banAvavA, nIcA pADavA ke dabAvavA mATe marmakArI jUThI vANI bolIza nahIM, (9) guptavAta, marmavALI vAta tathA khoTI vAta kahIne koI be vyaktine aMdaroaMdara bhaMgAvavAnA, jhagaDA karAvavAnuM ke chUTA pADavAno prayatna karIza nahIM, (10) vepAramAM vastunA mUlya potAnI IcchA anusAra mAMgIza paraMtu koI kharIda kiMmata puchaze to satya bolIza, (11) koI vastu para napho nakkI karyA bAda jUThuM bolI adhika kiMmata mAMgIza nahIM, (1ra) tuccha vastune athavA na vaMcAtI vastune sArI kahI vaicazI nahIM. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra uparanA niyamomAM nIce mujaba AgAra rAkhuM chuM : (1) hita buddhithI ke bIjAne bacAvavA mATe asatya bolavuM paDe to AgAra, (ra) AvezamAM - parAdhinatAthI ke AjIvikA mATe asatya bolavuM paDe to AgAra, (3) krodha - lobha - bhaya - hAsya A cAra asatya bolavAnAM kAraNa che tenA atirekamAM asatya bolAI jAya to AgAra, (4) koInA dabANathI, acAnaka vicAryA vinA bolavAthI ke bebhAnapaNAmAM jUThuM bolAI jAya to AgAra. aticAra (1) sahassAbhakANe : vinA vicAre koIne AghAta pahoMce tevI sAhasakArI bhASA bolavI. (ra) rahassAbhakkhANe H koInI guptavAto jAhera karavI, koIne blekamela karavA prayatna karavo. (3) sadAramaMtabhee : potAnI strI tathA potAnA sagA-saMbaMdhI Adi vizvAsu mANasanA doSa jAheramAM pragaTa karavA, koI strI puruSanA mArmika bheda pragaTa karavA. (4) moso vaese H khoTo upadeza devo ke khoTI salAha ApavI (5) phUDaloha karaNe : khoTA lekha lakhavA, khoTA dastAveja karavA IvyAdi ..... vizeSa noMdha 3. sthUla adattAdAna viramaNa vrata koI paNa jAtanI corI karavI nahIM, karAvavI nahIM, corI karatAne sArUM mAnavuM nahIM. acaurya bhAva eja mArA AtmAnuM zuddha svarUpa che. bhUtakALamAM mArA AtmAe je corInA bhAva karyA che tenI AlocanA - niMdA - garhA karIne tevA pApanA bhAvone vosirAvuM chuM. sarvathA corIno tyAga karavo joIe paNa atyAre mArI zakti anusAra moTI corIno nIce mujaba tyAga karuM chuM. dravyathI : huM evI corI karIza nahIM ke jethI sarakArI daMDa thAya, jelamAM javuM paDe ke samAjamAM apamAna thAya. kSetrathI : maryAdita kSetranI vastu mAlikanI AjJA vinA laIza nahIM ane koI pAse corI karAvIza nahIM, maryAdA karI che te uparAMtanA (bahAranA) kSetramAM sarvathA corIno tyAga karuM chuM. 10 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra kALathI A jIvana paryata meM lIdhela pratijJA mujabanI corIno tyAga. bhAvathI : be karaNa traNa yogathI cha koTie tyAga karuM chuM. (1) koIne tyAM khAtara pADI, tALA toDI, divAla - daravAjA Adi toDI koIpaNa vastunI corI karavI nahIM. (ra) peTI - gAMsaDI koIpaNa cija sAcavavA ApI jAya to te kholIne ke toDIne koI vastu levI nahIM - koInA khissA kApavA nahIM. (3) DuplIkeTa cAvIthI tALAM kholI corInI IcchAthI koIpaNa vastu levI nahIM. (4) koInI paDelI vastu nadhaNiyAtI jANIne levI nahIM - tathA (5) jANI joIne corInI vastu kharIdIza nahIM, corane madada karIza nahIM. (6) nakalI cija asalI karIne vaMcIza nahIM, jANI joIne chetaravAnI bhAvanAthI tolamApa ochA vadhu karIza nahIM. (7) relve - basa AdimAM TikiTa lIdhA vinA musApharI karavAno tyAga. (8) dANacoro dvArA videzamAMthI mAla maMgAvI dANacorI karIza nahIM. (9) koI paNa nimittamAM lAMca rUsvata levI nahIM. (10) dharma sthAnakamAMthI ke saMghanI milakatamAMthI koI paNa vastu corIne laIza nahIM. (11) cAMcIyAgIrI karIza nahIM - nakalI noTo banAvIza nahIM. (12) koInI gupta vAto jANIne bleka meIla (jAhera) karIza nahIM. (13) cora - guMDA vigerene potAnA hAtha nIce rAkhIza nahIM. madada karIza nahIM. (14) bhAratIya banAvaTanI vastu videzI vastunA nAme vaheMcIza nahIM. aticAra (1) tinnAhaDe : corInI vastu jANI bujhIne levI te .... (ra) takkara page : cora ne corI karavAmAM sahAyatA karavI .... (3) virUdhdharAI karmo H rAjya virUdhdha kArya karavuM, rAjya virUdhdha vyApAra karavo .... (4) kUDatole - kUDamANe: tola - mApa ochA vadhAre rAkhavA ........ (5) takhaDirUvaga vavahAre : bheLa seLa karI ApavuM athavA eka vastu dekhADI bIjI vastu ApavI ...... A trIjA vratanA pAMca aticAra che teno samajIne tyAga karavAthI vrata nirmala bane che. vizeSa noMdha 11 E Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra [4 - sthUla maithuna viramaNa vrata viSaya vAsanAthI alipta rahevuM e ja AtmAnuM zuddha varUpa che. ajJAnatA ane mohavaza Aja sudhI mArA AtmAe ja abrahmanA bhAvo karyA hoya tenI AlocanA, niMdA, gaha karIne tavA pApanA bhAvone vosirAvuM chuM. sarvathA abrahmano tyAga karavA joIe paNa eTalI taiyArI nahAtAM yathAzakti zIlapAlana karIza. saMpUrNa kAma vijayamAM asakta chatAM paNa vAsanA vijayanA lakSathI A vrata grahaNa karIza. dravyathI potAnI paraNelI strI sivAya deva deva saMbaMdhI maMthana sevavAno tyAga tathA manuSya-manuSyaNI, tiryaMca - tiryaMcaNI, nArakI saMbaMdhI maMthana saMvanano tyAga. kSetrathI maryAdita kSetramAM svadArA / sabhartAra saMtoSavrata pALIza tathA maryAdita kSetranI bahAra saMpUrNa kulano tyAga karuM chuM. kAlathIH cAvajIvana parvata upara mujaba maMthana saMvavAnA pratyAkhyAna karuM chuM. bhAvathI devatA ane devI saMbaMdhI be karaNa traNa yogathI ane manuSya tathA tiryaMca saMbaMdhI eka karaNa eka yogathI maithuna saMvanano tyAga. (1) potAnI patnI sivAya anya deva, manuSya, tiryaMca saMbaMdhI maithunano tyAga. (ra) vezyAgamana - parastrIgamanano tyAga. (3) eka patnInI upasthitimAM bIjI patnI karavAno tyAga. - varSanI uMmara pachI punaH lagna karavAno tyAga. (5) ravapatnI ke pati sAthe eka mahinAmAM _ _ divasa kuzIla saMvananA tyAga. (6) AThama - pAMkhI Adi parvatithimAM kuzIla saMvanano tyAga. (7) baLAtkAra - kukarma tathA apaharaNa karavAno tyAga. (8) parastrI ke parapuruSa sAthe azlIlanRtya karavA ke nAcavA kudavAno tyAga. (9) kanyA athavA bALakano kraya - vikraya karavAno tyAga. (10) potAnA parivAra - sagAM - saMbaMdhI tathA mitra svajana sivAya kAMinA sagAI saMbaMdha karAvI devAnA tyAga. (11) mereja byuro kholIza nahIM - gora mahArAja banIza nahIM. (1ra) jAheramAM vikAravardhaka nAca - gAna kabra Adi kAmabhoganA bibhatsa ceSTAvALA kAryo karIza nahIM - divase kuzIlanuM sevana karIza nahIM. (4) * brahmacaryavratane draDha banAvavA mATe nIcenA niyamonuM pAlana karIza (1) lUprinTa, azlIla sinemA jovI nahIM. (ra) nAcagAna tAyaphA jovA javuM nahIM. (3) lagna pahelAM saMpUrNa brahmacaryanuM pAlana karIza. (4) aMgopAMga khUllA rahe ane bIjAnI draSTi bagaDe tevA vastraparidhAna karIza nahIM. (5) bibhatsa sAhitya vAMcIza nahIM, bibhatsa tasvIro, posTaro gharamAM lagAvIza nahIM. - 12 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatvasA2 (aticAra (1) itarIya parigahiya gamaNe bhADethI vezyA vigere kAe rAkhela hoya tenI sAthe gamana karavuM ta .... (ra) aparigahiya gamae : je strI sAthe pANigrahaNa (lagna) thayela nathI tevI strI sAthe gamana karavuM te. athavA nAnI uMmaranI svapatnI sAthe gamana karavuM te .... (3) anaMgaDA : prAkRtika aMga sivAyanA anya aMgathI krIDA karavI ta . (4) para vivAha karaNa : kuTuMba saMbaMdhI sivAya pArakA vivAha karAvI ApavA te ....... tivrAbhilASA : kAmabhoganI ati tivra IcchA karavI te .... prathamanA be aticAra svadArA saMtoSavrata grahaNa karanAra mATe AnAcAra samajavAA vratanA pAMca aticAra che. tene samajIne tyAga karavAthI vrata nirmala bane che. vizeSa noMdha ( 5. sthUla parigraha parimANa vrata saMgrahavRttithI dhana Adi prApta karavA - rAkhavA te pApa che. duHkhanA kAraNa che. aparigrahabhAva (mUchaMbhAvano tyAga) aMja AtmAnuM zuddha svarUpa che. Aja sudhI mArA AtmAe je kaMI mUchaMbhAvaparigrahabhAva karyA hoya tenI AlocanA niMdA - gaha karIne tavA pApane vosirAvuM chuM ane maryAdA karuM chuM. dravyathI : navaprakAranA parigrahanI yathAyogya maryAdA karUM chuM. kSetrathI AkhAlokanA dravyonI nIce pramANe maryAdA karUM chuM. kAlathIH nIce lakhelA samaya pramANe maryAdA karUM . bhAvathI : be kAraNa - traNa yoge karI che koTie pratyAkhyAna karuM chuM. (1) kSatra : maryAdita kSetramAM nIce batAvela parigraha sivAya badhA parigrahano tyAga karuM chuM ane maryAdAthI bahAranA kSetramAM parigrahanA saMpUrNa tyAga karuM chuM. khUllI jamIna, khetara, bAga-bagIcA, vADI, phArma, pArTI ploTa. Adi rAkhavA paDe to - ekara / vidhA jamIna sudhI tathA girava rAkhavI paDa tA. _ ekara/vidhA jamInanI maryAdA karuM chuM taduparAMta sarva kSatrano jIvanaparyata tyAga karuM chuM. 1 13 F - Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra) (3) (5) vatyu goDAuna gereja DhAMkI (4) suvarNa : ghaDeluM athavA vagara ghaDeluM sonuM mArA mATe tathA ghara vaparAza mATe rAkhavAno jIvana paryaMta tyAga. vyApAra nimitte vadhAre rAkhavuM paDe to varSa eke (C) zrI jaina tattvasAra jamInamAM makAna ophisa gesTa hAusa makAna naMga uparAMta banAvavAno tathA mArA nAme rAkhavAno tyAga. noMdha : sagA-saMbaMdhInA nAmathI rAkhelA makAnonI sAra saMbhALa karavI paDe to teno AgAra. hiraNya : ghaDelI athavA vagara ghaDelI cAMdI ghara vaparAza mATe ane vyApAra nimitte varSamAM kilothI vadhAre rAkhavAno tyAga karUM chuM. dhana : mahora, lagaDI, rUpiyA, Dolara, pAunDa, zera, sikkA vigere mArA mATe tathA ghara vaparAza mATe rU|. uparAMta tyAga. hIrA - motI - mANeka - jhaverAta Adi rU|. thI vadhAre rAkhavAno tyAga karUM chuM. noMdha : suvarNa - cAMdI - rUpiyA, Adi koI potAnI rakSA arthe saMbhALIne rAkhavA ApI jAya to AgAra ..... koInA nAma upara karI dIdhA pachI mArI pAse paDacA raheto AgAra, paNa tene huM mArI saMpattimAM nahIM gaNuM. A badhI saMpattinI gaNatrI sonuM sonAnA bhAvathI gaNIza, rUpiyAnI kiMmata ghaTI jaze to huM mArI saMpattine te pramANe vadhArIza, sonAnI kiMmata vadhI jaze to paNa mArUM pramANa yathAvat rAkhIza. (6) maNa uparAMta varasa gAya dhAnya : sarva prakAranA (24 prakAranA) dhAnya ghara vaparAza mATe ekamAM tenAthI vadhAre nahIM kharIduM. vyApAra nimitte kharIdavAno AgAra rAkhuM chuM sArvajanika vitaraNa mATe, lagna samAraMbha ke anya prasaMgonA kAraNe athavA to duSkAlanI saMbhAvanA vakhate vadhAre saMgraha karavo paDe to teno AgAra rAkhuM chuM. (7) dvipada : nokara-cAkara, dAsa - dAsI, klArka - rasoyA Adi koI paNa jAtano sTApha rAkhavo paDe to thI vadhAre mANaso rAkhavAno tyAga karUM chuM. bakarI. bheMsa dukAna phekTarI vigere koIpaNa jAtanA ***** baLada. uMTa Adi koIpaNa cAra pagavALA prANI catuSpada : pazudhana gadheDA kutarA (9) kuviya : kAMsA, pittaLa, tAMbu, sTIla, lokhaMDa Adi dhAtu jIvana paryaMta ghara vaparAza mATe kilo uparAMta rAkhavAnA pratyAkhyAna. kilA jIvana paryaMta sudhI gheTAM kilothI vadhAre kilo. 14 ghoDA gharano sAmAna, pharnicara, phrija, viDIyo, TI.vI., Tepa, reDIyo, gharaghaMTI, voziMga mazIna Adi rUA. nI kiMmatathI vadhAre eka varasamAM kharIdavAno tyAga. kAra, skUTara, sAIkala Adi vAhano hAthI saMkhyA uparAMta rAkhavAnA pratyAkhyAna. naMgathI vadhAre eka varasamAM kharIdavAno tyAga. noMdha : meM je upara pramANe parigrahanI maryAdA karI che taduparAMta (1) bheTamAM Avela vastu rAkhavAno AgAra (ra) dayAbhAvathI be pagAM - co pagAM jIvane rAkhavA paDe to maryAdA uparAMta AgAra (3) catuSpada Adino parivAra vadhe ane rAkhavo paDe to AgAra (4) koI saMsthAnA TrasTI banavuM paDe to AgAra (5) koI Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI jaina tattvasAra kaMpanInA zera kharIdavA paDe to AgAra rAkhuM chuM. (6) bIjAnA hAthe kharIdelA sAmAna upayogamAM levAnI AgAra (7) vArasAnuM maLe - leNAnuM maLe anukaMpAthI levuM paDe to AgAra. aticAra (1) kheta-vatyu pamANAIkkama : kSetra tathA DhAMkI jamInanI maryAdA oLaMgI hoya ... (ra) hiraNa - sovanna pamANAIkkarma : sonA - cAMdInI maryAdA oLaMgI hoya .. (3) dhana - dhAna pamANAIkkama : dhana - dhAnyanI maryAdA oLaMgI hoya . (4) dupada - caupada pamANAIkkama : manuSya tathA jAnavaro parimANathI adhika rAkhyA hoya... (5) kuviya - pamANAIDame : koIpaNa jAtanI dhAtu - rAcaraciluM AdinI maryAdA oLaMgI hoya ....... A pAMca aticArone samajIne tyAgavAthI vrata nirmala bane che. vizeSa noMdha '6. dizA parimANa vrata 6/7/8 A traNa vrata zrAvakajIvanane vadhu guNojjavala banAvanArA hovAthI A traNe vratane guNavata kahevAmAM Ave che. mAro AtmA 14 rAjaloka pramANavALA AkhA lokamAM eka eka pradeza para anaMtIvAra janma-maraNa karI cukyo che. ayogi banavuM - sthira thavuM te mArA AtmAnuM zuddha svarUpa che. bhUtakALamAM AkhalokamAM pApanA bhAvo karyA hoya, tenI AlocanA - niMdA gaha karIne tevA pAponA bhAvone vosirAvuM chuM tathA zakya kSetranI ane dizAnI maryAdA karuM chuM. dravyathI nIce pramANe pAMce Azrava sevavAno tyAga karuM chuM. kSetrathI saMpUrNalokanI dizAo nI maryAdA nIce pramANe karuM . kAlathI jIvanaparyata nIce mujaba maryAdA karuM chuM. bhAvathI : be karaNane traNa yogathI cha koTie tyAga karUM chuM. - - - -- ---- - - - - - - 5 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( zrI jaina tattvasAra - (1) pAtAnA nivAsa sthAna pANI, Adi mAge koIpaNa dizA - vidizA 6 upara - naca javuM paDe tA. gADa uparAMta javAno tyAga kare che vidAyAtrA karavI te A gAra - vimAnanI ucAIna AgAra) (2) vartamAna vika paryaTana eka vakhatathI vadhAre karavAnA tyAga. (3) bhAratanI sImA bahAra varasa mAM - thI vadhAre che ane bahAra javAnA tyAga. noMdha : uparokta maryAdA uparAMta (1) guphadarzana - dharma pracAra ke A ro e nimitta maryAdA karyA uparAMta javuM paDe to AgAra (2) darAnI maryAdAmAM maryAdA karI che ta maryAdA dareka dizA - vidizA ke upara - nIca sarakhIja gaNA dareka divA mATe eTaluM parimANa alaga - alaga raheze. (3) udAya devAyA . saMgha savA ke AjIvikA che. jJAna vRddhi mATe maryAdAnuM ullaMghana thAya to AgAra. niyama : (1) vartamAna khAtA duniyAnI bahAra jaiza nanhI, (ra) rAkaTa ke plena naya tethI vadhu uca Iza naI. () sabamarina Aya athavA khINa hoya to nIce jaiza nahIM, (4) pAMcavAra navakAra maMtra gayA pahelA to ki. mi. thI AgaLa dizAmAM kyAMya jaiza na. (5) pAMca vAra navakAra maMtra gaNyA pahelA bhAratadezathI bAra kyAMya jaIza nahI. kSetramaryAdAnA saMvaranI vidhi namAsiddhANaM bAla na na pAI tyAM sudhI _satranI bahAra jaine mAra pAMca Ava. ravivAna para kamANa ...... A rIte cAMdAnA ravara karI zakAya che jema ke ghare Ave tyAre gharanA. kSatra sivAya. dukAna navA tyAre dukAnanA kSetra sivAya bahAra na na pALe tyAM sudhI pApa karavAno tyAga. AvI rIta para khANa. lai zakAya che. uparanA paracakhANa levA nIce pramANe bolavuM. _satranI bahAra jaI pAMca Azrava AvavAnA mArapIphakhANa tarasabhaMta parikramAmi. niMdAmi. nihAmi. appA vAri rImi. paccakhANa pAyA vinA maryAdita kSetrathI, balara javuM narva namo sidhdhANaM bolavAthI paccakhANa pUrNa thaze. aticAra (1) udizi pamANAikrame : UMcI dizAnI maryAdA AMgI hoya ..... adhodizi pamANAikrama : nIca dizAnI maryAdA chAMgI hoya ..... tiriyadiza pamANAikrama : tricchI dizAnI maryAdA oLaMgI hoya ...... khaMnavaTI : eka dazAnI maryAdA bIjI dizAmAM vadhArI devI athavA badhI divAnI maryAdA eka ja dizAmAM vadhArI devI ..... saI enaradhAaM : kara lI maryAdAmAM vAMkA paDayA hatAMAgaLa javAyuM hoya ..... A vratanA pAMca aticAronA samAna tyAga karavAthI, vanirmala bane che. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra vizaSa noMdha = = 7 - bhogopabhoga parimANa vrata mArA AtmAe jagatanA sarva bhoga vilAsa a naMvAra bhogavelA che. bhAMga vilAsa duHkhanuM mULa che bhUtakALamAM bhAga. upabhAga - vyApAra saMbaMdhI je kaMI pApanA bhAvo karyA hoya tenI AlocanA, niMdA. ga karuM huM ane tevA pApanA bhAvone vosirAvuM chuM vartamAne nIce mujaba bhAMga. upabhoga tathA vyApAranI maryAdA karuM chuM. vastu eka vakhata bhogavavAmAM Ave tene bhAga kahevAya che jema ke anna-phaLA vilana ityAdi, ja vastu vAraMvAra upayogamAM Ave tene upabhAga kahevAya che. jevA ke vastra, AbhUSaNa, makAna ityAdi ... dravyathI : ra bAlamAM nIce pramANa mayAMdA karI che ta. kSetrathI : maryAdita kSetranI aMdara maryAdA pramANe tyAga ane bAkInA kSetramAM bhogapabhAMganuM saMpUrNa tyAga. kAlathI : jIvana paryata athavA je pramANe kAlamaryAdA karI che te pramANa. bhAvathI : be karaNa traNa bhAga kare che kAdie 'para bANa. ullaziyAvi : zarIra luchavAnA havAla, nepakina tathA bAtharUmAla diva akamAM - naMgathI vadhAre vAparavAnA tyAga. kaMnaNa vi8 : divasamAM dAMta sApha karavA mATe dAtaNa -maMjana-para-brA - bhI Adi naMga _ vadhAra vAparavAnA tyAga. bImArInA kAraNa. musApharI ke khovAI jAya to vadhAre vAparavAnA chaMda, phaLAvi vALa dhovA mATe eka divasamAM AMbaLA - ariThA - sAba - empa vigere thI vadhAravAparavAnA tyAga. abhaMgaNa vihe : tela mardana mATe, attara, saMnTa, paraphayuma vigere - grAmathI vadhAre vAparavAnA tyAga. viTTANa vihaM: pITI, dahI, sAbu. malAi, kIma. lepa. pAuDara. nA vigara zarIra para lepa karavAnI vastu eka divasamAM 2 thI vadhAre vAparavAnA tyAga. maMjajaNa vihe: divasamAM 2 thI vadhAre vAra snAna karavAnA tyAga - bAladIdhI. vadhAre pANI snAnamAM vAparavAnA tyAga. mRtyu prasaMga javI viroSa paristhitimAM AbhAra. vanya vi8: eka divasamAM vadhAre poSAkano upayoga karavAno tyAga tabIyatanA kAraNa bagaDI jAya, bhijAI jAya. phATI jAya ne vadhAre upayoga karavA paDe to AgAra. vilavaNa vi: eka divasamAM zarIra para lagAvavA mATe caMdana - kezara - -- - papha - pAuDara - gulAba jaLa. mAMDI. DI. cAMlA. kuma kuma. jI vigara - thI vadhAre lagAvavAno tyAga. puSpa vi8: eka divasamAM suMdhavA mATe phala - tamAku - navasAra - cha kaNI Adi saMghavAnA dravya _ thI vadhAre vAparavAnA tyAga. (10) AbharaNa vike eka divasamAM sonuM grAma. cAMdI _ grAma tathA kaTIniyama. = 17 ) . . . - - - - Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) (18) (19) (20) (21) (22) (23) (24) (25) zrI jaina tattvasAra grAma ImiTezana dAginA dhUpa vihaM : dhUpa karavo paDe to divasamAM dIpaka jAtano dhUpa thI vadhAre karavAno tyAga. koIpaNa pejja vihaM : pIvAnI vastu cA, dUdha, kophI, phrUTa jyuza, koIpaNa jAtanA sarabata soDA, ThaMDAI, jiMjara Adi koIpaNa jAtanA ThaMDA pINAM thI vadhAre vAparavAno tyAga. (saMkhyA) thI vadhAre (vajana) naMgathI vadhAre paheravAno tyAga. agarabattI bhakSaNa vihaM : eka divasamAM khAvA mATe miThAI vajanathI vadhAre vAparavAno tyAga. jAtanA tathA uddaNa vihaM : eka divasamAM anAjamAMthI banAvela vastu roTalI - dALa - bhAta - khicaDI vigere dravyathI vadhAre vAparavAno tyAga tathA vajanathI vadhAre vAparavAno tyAga. jAtithI vadhAre, sUpa vihaM : eka divasamAM kaThoLa, maga, maTha, caNA vigere : vajanathI vadhAre vAparavAno tyAga. jAtanI tathA pharasANa vigaya vihaM : eka divasamAM dUdha, dahIM, goLa, khAMDa, ghI, tela vigere vigaya vadhAre vAparavAno tyAga. sAga vihaM : eka divasamAM lIlA - sUkAM zAka, caTaNI, athANAM vigere vajanathI vadhAre vAparavAno tyAga. kisamisa Adi jamaNa vihaM : eka divasamAM vajanathI vadhAre khAvAno tyAga. jAtithI tathA mahura vihaM : eka divasamAM lIlA phaLo, kerI, jAMbu, keLA, papaiyA Adi vajanathI vadhAre vAparavAno tyAga, suko mevo kAju, badAma, pistA akharoTa, khAreka, jAtithI vadhAre ane vajanathI vadhAre vAparavAno tyAga. thI vadhAre vAra jamavAno tyAga tathA vAhana vihaM : eka divasAM Trena - basa - kAra - skUTara - rIkSA - sAIkala vigere vadhAre vAparavAno tyAga. ghoDA, uMTa, hAthI, baLada AdinI savArI thI vadhAre vAra karavAno tyAga. hoDI - sTImara - vahANa sabamarina Adi taravAvALA vAhanamAM 1 varasamAM vadhAre vakhata besavAno tyAga. pANI vihaM : eka divasamAM pIvAnuM pANI mukhavAsa vihaM : elacI, laviMga, sopArI, variyALI vigere mukhavAsa. vajanathI vadhAre vAparavAno tyAga. tathA vAni vihaM : pagamAM paheravAnA bUTa - caMpala - slIpara - senDala - mojaDI - mojAM Adi eka divasamAM joDIthI vadhAre vAparavAno tyAga. thI. . pramANathI vadhAre pIvAno tyAga. jAtathI vadhAre sayaNa vihaM : eka divasamAM suvA mATe tathA besavA mATe palaMga khurazI gAlIcA Asana vadhAre vAparavAno tyAga. vajanathI jAjama jAtanAM sopha sacitta vihaM : eka divasamAM sacitta vastu noMdha : gAmamAM sAdhu - sAdhvI birAjatA hoya tyAre sacitta vastu vAparavAno tyAga. 18 thI. thI vadhAre vAparavAno tyAga. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra dabdha vihaM : eka divasamAM dravyathI vadhAre vAparavAnA tyAga. noMdha : uparokta ra6 bolanI maryAdA karI che temAM bImArInA kAraNe vadhaghaTa thAya to AgAra. koI cIja vastu khovAI jAya ne vadhAre levI paDe to AgAra. eka nAmathI bolAtI vastu eka dravyamAM gaNIza tenA AgAra. dA.ta. : judI judI jAtanA pApaDa vigere .... 'lIlAM zAkabhAjInI yAdI) noMdha : je vastunI chUTa rAkhavI hoya tenA para ja nizAnI karavI bAkI badhI vastunI bAdhA 1 kAkaDI 14 galakAM ra7 papaiyA 2 kArelA 15 golAM (TIDoDAM). ra8 bhIMDA kAcarI (koThIMbaDAnI sukavaNI) 16 ghIsoDA (turiyAM) ra9 maracAM 4 karamadAM 17 coLA phaLI 30 mogarI. 5 koThIMbaDA 18 cIbhaDA 31 makAI kobI 19 caNA (lIlA) 3ra lIlI juvAra kAcA keLAM ra0 TIMDasI 33 rIMgaNA 8 kaMTolA ra1 TameTA 34 phlAvara rara tuvera 3pa vaTANA. 10 keraDA (kerAM) 23 tarabuca - (kaliMgara) 36 vAlora khIrA ra4 dudhI 37 paMDAlA. khijaDAM. rapa dakSiNI vaTANA 13 guvAra ra6 paravaLa. bhAjInI jIta 1 tAMdalajAnI bhAjI ra methInI bhAjI 3 DhImaDAnI bhAjI 4 pAlakanI bhAjI 5 TAMkAnI bhAjI suvAnI bhAjI 7 sarasavanI (rAI) bhAjI kalamanI bhAjI 9 luNInI bhAjI 10 akalakarAnI bhAjI 11 galajIbhInI bhAjI 12 kothamIrInI bhAjI pAnanI jIta 10 ajamAnA pAna aLavInA pAna mULAnA pAna tulasInA pAna kothamIranA pAna caNoThInA pAna pothInA pAna nAgaravelanA pAna 1 19E bhIMDInA pAna mIThA lImaDAnA pAna phUdInAnA pAna 11 = Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( zrI jaina tattvasAra lIlAM phaLanA nAma karI 8ra . kaLa. karamadA, mosaMbI nAraMgI cibhaDAM 44 - mIThA lIMbu 47 4 sapharajana jAmaphaLa \ rAyaNa guMdI (bihAra) kALA jAMbu nAzapati lIlA jaLadAlu rAmaphaLa tADagAlA. lIcI mArasari zetUra khajUra lIlI sopArI AMbalInA kAtarA lIlI variyALI koThIMbA sakaraTeTI TIbarU kasarU dADama gaNagaTA lukA vItelA kokaDI mIThI AMbalI. pAkA guMdA dhoLA jAMbu paThA siMgoDAM tarabUca - kaliMgara) khATA lIMbu lIlI badAma rAsabarI sTrobarI cakAtrA AmaLA DhAMmaNA. rAyaDoDI phaNasa rAcasa pa0 o drAkSa sItAphaLa cIku para pa3 papa pa 6 lIlA zrIphaLa anAnasa zeraDI papaiyuM bAra khAreka phAlasA pIla pIyu pa9 ra0 athANAnI jIta 1 kerInuM athANuM ra keraDAnuM athANuM 3 bAvaLIyAnuM athANuM 4 DALanuM athANuM pa zelaDAnuM athANuM 6 parabatI rAInuM athANuM 7 guMdAnuM athANuM 8 AmaLAnuM athANuM 9 karamadAnuM athANuM 10 khArekanuM athANuM 11 khAkaTanuM athANuM 12 lIlAmarInuM athANuM 13 bIlAnuM athANuM 14 vAMsanuM athANuM 15 bijArAnuM athANuM 16 maracAnuM athANuM = 20 = 20. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra kaMdamULanI jAta zrAvako mATe kaMdamULa (anaMtakAya hovAthI) sarvathA varjya che. chatAM paNa kaMdamULanI samajaNa mATe kaMdamULanI yAdI Apela che. 1 2 3 4 p 6 1 3 1 2 3 4 1 ra 3 4 5 DuMgarI lasaNa gAjara sakarIyAM mRlAnA kAMThA Adu jArano poMka bAjarIno poMka ghauMno poMka AvaLa bAvaLa boraDI lIMmaDo gulAba mogaro camelI caMpo kevaDA 6 < - 10 11 12 4 ny p 6 7 . 6 9 garamara baTATA piMDALuM suraNa ratADuM lIlI haLadara ' G 10 poMkanI jAta lIlA maganA poMka makAIno poMka caNAnA oLA dAtaNanA nAma jhapaTo jeThImadha lIlI sAMThI vaDa phUlanA nAmo gulamahora jUI jAI Dolara maravo 21 1.3 9.8 15 16 17 9 C 10 11 12 13 ga magaphaLI (bhAyasIMga) kuMvAra Alakula bilADInA TopuM lIlI variyALI jAMbuDI vajradaMtI kareNa rAtarANI pArijAta Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatvasA2 - zrI jaina tattvasAra aticAra noMdha : sAtamA vratanA ra0 atiyAra che temAM A pAMca bhojana saMbaMdhI che. (1) sacittAhAre : sacitta vastuno tyAga hovA chatAM teno upayoga karyo hoya ... (ra) sacittapaDibakkA hAre : sacitta vastu sAthe maLela acittano AhAra karyo hoya .... (3) appoliyo sahibhakhaNayA : adhurI pAkelI vastuno AhAra karyo hoya .. duSpoliyo sahibhakhaNayA : avidhithI pakAvela vastuno AhAra karyo hoya bhaDathuM vigere .... (5) tuccho sahibhakhaNayA: khAvAnuM thoDuM ne nAkhI devAnuM ghaNuM tevI vastu vAparI hoya dA. ta. bora, zeraDI, sItAphaLa vigera .... (Y paMdara pharmAdAna narakAdi durgatinA dAtA evA mahAAraMbha samAraMbha chAMDavA mATe zrAvaka paMdara karmadAyananI vyApAra kare nahIM. (1) IMgAla karmo H luhAra, sutAra, kuMbhAra, dhobI vigerenI bhaThThI, cunAnA bhaThThA, IMTa pakAvavAnA bhaThThA - naLiyA pakAvavAnA bhaThThA temaja jaMgala bALI kolasA banAvavAnA athavA paththara bALI kolasA banAvavAno vyApAra karavAno tyAga. (ra) vana kamma: vananA lIlA vRkSo kApavA, kapAvavA athavA kApavAno IjAro laI vyApAra karavAno tyAga (3) sADI karme : lokhaMDanA ke lAkaDAnA sAmAna banAvI veMcavAno tyAga, goLa ke gaLI saDAvIne vyApAra karavAno tyAga. (4) bhADIkammaH jAnavarothI cAlatAM vAhana jevA ke bagI, ghoDAgADI, uTagADI, baLadagADI, bakarAgADI, gadheDAgADI bhADe ApI vyApAra karavAno tyAga tathA baLada - ghoDA - gadheDA vigere upara bhAra nAkhI bhADe ApavAno tyAga. (5) phoDI kammaH paththara, kolasA, sonA, rUpA, lokhaMDa, lignAITa Adi koI paNa jAtanI khANa khodavA - khodAvavAno vyApAra nimitte tyAga tathA sopArI nALiyera vigere phoDavAnAM, dALa banAvavAnA, meMdA banAvavAnAM kArakhAnAM karavAno ke vyApAra karavAno tyAga. (6) daMtavANijjaH hAthIdAMta, kastUrI, motI, zIMgaDA, mRgacarma, nakha vigere mATe jIvonI hiMsA karavAvALA vyApArano tyAga tathA hiMsAkArI soMdaryaprasAdhano banAvIne veMcavAno tyAga. keza vANije camarI gAyanA keza - pIMchA, una, rezama, vigereno vyApAra karavAno tyAga. rasa vANijja : madha, mAMsa, dArU, carabI, mAkhaNa Adi nikRSTa rasano vyApAra karavAno tyAga, pakRSTa rasa goLa, tela, ghI - khAMDa Adino vyApAra karavo paDe to varasa ekamAM - rU. thI vadhAre veMcavAno tyAga. (9) lakha vANijja : lAkha, soraMgI, phaTakaDI, khAMkhaNa, mINa, camaDI, sAbu nimaka - khAro vigereno vyApAra karavAno tyAga karavo paDe to - rU. thI vadhAre veMcANa karavAno tyAga. 22 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra (10) viSa vANijja: jIva ghAtaka jhera somala Adi tathA ghAtaka zastrono vyApAra karavAno tyAga tathA ghAtakI zastro banAvavAno tyAga tenI dalAlI Adi karavAno tyAga. | (11) jaMta pilaNa kammaH mila, jIna, presa, ghANI, oIlamila Adi doSa janaka vyApAra karavAno tyAga. AgaLanA hoya to varase - rU. thI vadhAre vyApAra karavAno tyAga. (1ra) nila chaNa karme : baLada vigerene napuMsaka banAvavAno tyAga, uMTa - baLadanA nAka chedavAM, gheTAM, bakarAnA kAna ciravA ane manuSyanA kIDanI Adi aMgopAMga vecavAno vyApAra karavAno tyAga. (13) davagni dAvaNayA : dAvAnala karma jANI bujhIne kyAMya paNa Aga lagADavI nahIM. parvata - vana - AdimAM Aga lagADavI nahIM. (14) sara, daha, talAga parisosaNayA : taLAva, sarovara, kUvA - nadI - vAva Adi jaLAzayone sUkAvavAno ane sukAvavA mATe IjAro levAno, vyApAra karavAno tyAga. (15) asaI jaNa posaNayA : vezyA, naTa, bhAMDa, guMDA, Adine poSavA nahIM tathA temanA dvArA vyApAra na karAvavo, kUtarA, bilADA, bAja, tetara vigere hiMsakajIvone poSavA nahIM ane teno vyApAra karavo. nahIM. paMdara karmAdAnanA vyApAra sivAya : (1) kaMdamULano vyApAra karIza nahIM. (ra) viDIyoghara banAvIza nahIM. (3) vidyuta peTrola utpAdanano vyApAra karIza nahIM. (4) jaMtunAzaka davA banAvAno ke veMcavAno vyApAra karIza nahIM. (5) upagraho - havAI mathako vigere banAvIza nahIM. (6) reDIyo, TI.vI., lAITa, paMkhA vigere banAvavAno vyApAra nahIM karuM. (7) vakilAtano, nyAyadhIzano dhaMdho nahIM karuM. (8) mAM sa - IMDA - carabI vigereno vyApAra nahIM karuM. (9) katalakhAnA calAvavAno ke garbhapAta karI ApavAno ane tenI davA veMcavAno vyApAra nahIM karuM. (10) AjIvikA mATe sonI - kaDIyA - suthAra - luhAra - kuMbhAra - kaMsArA - dhobI - hajAma - camAra jevA trasa jIvanA ghAtaka dhaMdhA karIza nahIM. (11) sAta mahAvyasananuM sevana nahIM karuM ane teno vyApAra paNa nahIM karuM. (1ra) mereja byuro nahIM boluM. sAta mahAvyasana :- (1) jugAra ramavuM (ra) mAMsa khAvuM (3) dArU pIvo (4) vezyAgamana karavuM (5)parastrIgamana karavuM (6) zikAra karavo (7) corI karavI A sAta mahAvyasanano tyAga karavo. vizeSa noMdha 23. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) mArA AtmAe ajJAna avasthAmAM kAraNa vagara aneka pApanA bhAvo karyA che te anarthAdaMDanA bhAvonI AlocanA, niMdA, garha karIne tevA pApanA bhAvona vosirAvuM che. nIce pramANe anarthadaMDano tyAga karUM chuM. dravyathI : huM ArtadhyAna tathA raudradhyAna, pramAda carcA. hiMsApradAna tathA pApakarmopadeza A cAra prakAranA anartha daMDano tyAga karUM chuM. kSetrathI : maryAdita kSetramAM maryAdA mujaba ane bahAranA kSetramAM saMpUrNa tyAga. kALathI : kALa maryAdA nakkI karI che. te pramANe jIvana paryaMta. bhAvathI : be karaNa traNa yoge karI eTale ke cha koTie paccakkhANa. (2) (3) (4) (5) (1) (2) (3) (4) (5) (6) zrI jaina tattvasAra anarthadaMDa viramaNa ArtadhyAna H aniSTa vastuno saMyoga thavAthI tenA viyoganuM ciMtana karavuM. IsTa vastuno viyoga thatAM tenA saMyoganuM ciMtana karavuM, roga tathA saMkaTa AvavAthI raDavuM, zoka karavo, dInatA karavI tathA bhaviSya kAlamAM uttama bhogavilAsa bhogavavAno vicAra karavo tenuM nAma ArtadhyAna che. raudradhyAna H koIne mAravA athavA du:kha pahoMcADavAno vicAra karavo, koI paNa prakAre AtmahatyA karavI ke tevo vicAra karavo, jUThuM bolavAmAM AnaMda mAnavo, khoTI kalpanA karavI, corI karavAmAM AnaMda mAnavo ke parigraha vadhAravAno vicAra karavo te raudradhyAna che. pramAda pAMca prakArano H (1) mada : midarA - nAkArI vastunuM sevana karavAthI pramAda utpanna thAya che, mada - abhimAna karavuM te paNa pramAda che. (ra) nidrA : vadhAre paDatuM suI rahevuM te paNa pramAda che. (3) vikathA : strI kathA, bhatta kathA, deza kathA, rAja kathA Adi cAra prakAranI vikathAmAM samaya bagADavo te paNa pramAda che. (4) viSaya : pAMce IndriyanI viSayottejaka sAmagrInuM sevana karavuM te viSaya, te paNa pramAda che. (pa) kaSAya :- krodha, mAna, mAcA, lobhanuM sevana karavuM te paNa pramAda kahevAya che. hiMsA pradAna : talavAra, baMduka, sTenagana, bomba, misAIla, kuhADI, koza, pAvaDA, charA, rAmapurI cappu, dhAriyA Adi hiMsAkArI zastro bIjAne ApavA athavA teno binajarUrI saMgraha karavo te hiMsApradAna che. pApa karmopadeza H hiMsAkArI upadeza Apavo te pApa karmopadeza che. niyama prayojana vinA jamIna khodIza nahIM, aLagaNa pANI DhoLIza nahIM, agni jalAvIza nahIM, paMkhA vigere cAlu karIza nahIM, vanaspatinuM chedana bhedana karIza nahIM, bAga-bagIcAmAM jhADapAna, phaLa-phUla toDIza nahIM, lona para cAlIza nahIM, besIza nahIM. raste cAlatAM kutarA, bilADI, gAya, bakarI vigerene vinA kAraNe mArIza nahIM. aparAdhI pazu-pakSI-sApa vIMchI, juM vigerene mAravAno tyAga. anartha thAya tevA mRtyu AdinA samAcAra mazkarImAM ApIza nahIM, eprila phUla karIza nahIM. lagna Adi prasaMge phaTAkaDA phoDavAno tyAga, phUla - gajarAnA zrRMgAra karavAno tyAga tela - ghI AdinA vAsaNa pramAdavaza ughADAM rAkhIza nahIM. 24 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra (7) koIne khoTI salAha ApavI nahIM, pApakArI upadeza ApIza nahIM. (8) dAMDIyArAsa ramIza nahIM, dharma nimitte dAMDIyArAsa vigere kAryakrama karIza nahIM (9) paisA mAMDIne jugAra ramIza nahIM, viDIyo gemsa ramIza nahIM. (10) jANI joIne madhapUDA toDIza nahIM, toDAvIza nahIM. (11) hoLI ramIza nahIM, saLagAvIza nahIM. (12) pataMga uDADIza nahIM. (13) gharamAM ke AsapAsamAM vela - lona - kUMDA - phUlachoDa vAvIza nahIM (vAvelA hoya to teno tyAga karIza athavA navA laIza nahIM) (14) gesa, sagaDI, ovana, miksara, lAITara, gharaghaMTI, voziMga mazIna Adi joyA - pajyA vinA vAparIza nahIM. (15) koIne bheTa rUpe hiMsAnA ke moja zokhanA sAdhano ApIza nahIM. (16) zokha mATe pazu - pakSIne pAMjarAmAM purIza nahIM. (17) nartakIonA nRtya DAnsa karAvIza nahIM. (18) dhumrapAna, bIDI, sigAreTa, calama, hUkko vigere koI prakAranuM vyasana karIza nahIM. (19) zokha mATe jhADa upara caDIza nahIM ke tenI DALe hIMcakIza nahIM. (ra) kAma vikAra vadhe tevI DITekTIva bukasa, blyu buksa vAMcIza nahIM, vU philma joIza nahIM. (21) kAma vAsanA vadhe tevI kriyA jAheramAM karavI nahIM, abhadra gALo bolavI nahIM ane bibhatsa posTara lagADavAno tyAga. (rara) koIpaNa jIva upara hAthathI ke koI paNa zastra vaDe prahAra karavAno tyAga (Atma rakSA nimitte ke bena dikarInA zIla bacAvavA koInA para prahAra karavo paDe to AgAra) aticAra (1) kaMdarpe : kAmavikAra jAge tevI vAto karavAthI .... (ra) kakkae : bIjAne hasAvavA, jokarajema hAMsI majAka karavA, kuceSThA karavAthI ..... (3) mohariye : marma bhedaka vacana bolavAthI ...... (4) saMtAhigaraNe hiMsAkArI adhikaraNo banAvavAthI .. (5) upabhoga, paribhoga aIrate bhoga - upabhoganA sAdhano jarUrIyAta karatAM vadhAre bhegA karavAthI .... A pAMca prakAre AThamA vratamAM aticAra lAge che teno tyAga karavAthI vrata nirmala bane che. vizeSa noMdha 125 = ra5 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra sAmAyika vrata 9/10/11 ane 12 A cAra vrato saMyama dharmanI tAlimarUpa hovAthI zikSAvrata kahevAya che. AtmAnuM zuddhasvarUpa samatAmaya che. Aja divasa sudhImAM sAvadhakArya karyA hoya ane tevA bhAvo karyA hoya tene vosisavuM chuM ane tenI AlocanA - niMdA - garhA karUM chuM. sarvathA sAvadyayoganA tyAganI prekTIzarUpe atyAre sAmAyika aMgenA nIcenA niyamo dhAraNa karUM chuM. rAga dveSamAM samabhAva rAkhavo te sAmAyikanuM lakSyabiMdu che AvI samabhAvanI sAdhanArUpa 48 miniTanI (kriyA) viratinuM nAma che sAmAyika. dravyathI : azubha ane pApakArI vyApAra (kriyA) no tyAga kSetrathI : AkhA loka pramANe kALathI : be ghaDI (48 miniTa) (paraMparA mujaba 1 kalAka) bhAvathI : be karaNa traNayoge karI cha koTie paccakakhANa eka varasamAM sAmAyika karIza (1) (2) (3) 2 2 je 2 Ta sAmAyika vratanI ArAdhanA vakhate sAmAyikanA Dresa - sahita guccho - pAtharaNuM muhapati Adi upakaraNa dvArA vidhivata sAmAyika karIza. sAmAyika daramyAna ArTa-raudradhyAna, vikathA, saMjJAnuM sevana, paisAno vahIvaTa tathA saMsArI koI paNa kAryo ke vyavahAra karIza nahIM. aticAra mana duppaNihANe : manamAM kharAba vicAra karavA, duSTa ciMtana karavuM .... vaya duppaNihANe : sAvadya vacana bolavA, duSTa vacana bolavA kAya duppaNihANe : kAyAne mAThI rIte pravartAvavI . sAmAIyassa saI akarANayAe : sAmAyika purUM thayA pahelAM pADI levuM te samAIyassa aNaviTTiyassa karaNayAe sAmAyika karyAnI smRtti rahI na hoya A pAMca aticAranuM sevana na karavAthI vrata nirmala bane che. vizeSa noMdha 26 .... Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra '10 - dezAvaLAzika vrata AtmAno zuddha svabhAva te saMvara gharamAM rahevAno che. mATe Azravane sarvathA tyAgavAno che. pUrvabhave mArA AtmAe je Azraya sthAnanuM sevana karela che tenI AlocanA - niMdA ane gaha karIne vosirAvuM chuM ane saMvaranI sAdhanA mATe A dezA vagAzika vratane dhAraNa karUM chuM. * dezAvaLAzika vratamAM chaThThA tathA sAtamAvatane saMkSepIne eka divasa ane eka rAtrino saMvara karI ekAsaNuM kare te dezAvaLAzika vrata che. dravyathI azubha ane pApakArI pravRttino tyAga kSetrathI : AkhA loka pramANe kAlathI : jAva ahoraraM (eka divasa ane rAta) bhAvathI : be karaNa traNa yoge karI che koTie paccakhANa eka varasamAM _ dezAvagAsika karavA, te na thAya to sAmAyikanA belA _karavA, te na thAya to be sAmAyika karI eka coghaDIyuM (belo) vALavuM, te na thAya to saMvara _ karavA, te na thAya to pratikramaNa - karavA, te na thAya to lIlotarI tyAga . divasa karavo. 1 dezAvaLAzika = 4 coghaDIyAM (ra) , 1 dezAvaLAzika = rapa sAmayika (3) 1 dezAvanAzika = 15 pratikramaNa : (4) 1 dezAvagAzika = ra saMvara (5) 1 dezAvagAzika = 8 divasa lIlotarI tyAga bimArInA kAraNe, paravaza paNe, ke vRdhdhAvasthAnA kAraNe na thAya to AgAra.... aticAra (1) (ra) ANavaNa pauge maryAdA karela bhUmi bahAranI vastu maMgAvI hoya , pesavaNa pauge : maryAdA karela bhUmi bahAra vastu maMgAvI hoya sANavAeH zabda karIne dhArelI hadathI bahAranI vastu maMgAvI hoya .... rUvANu vAe IzAro karIne dhArelI hadanI bahAranI vastu maMgAvI hoya ... bahiyA poggala pakakhere maryAdAthI bahAranI dizAmAM kAMkarI Adi pheMkIne koIne bolAvyA hoya ... A dasamAM vratanA pAMca aticAranuM sevana na karavAthI vrata nirmala bane che. 27) Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI jaina tattvasAra vizeSa noMdho 11 - pauSadha vrata dharmane puSTa kare tene pauSadha kahevAya che. eka divasa ane rAta (ATha prahara) viratinI sAdhanA tene pauSadha kahevAya che. ajJAna ane moha vaza saMsAra bhAvonuM ja poSaNa karyuM che tevA bhUtakALamAM karelA bhAvonI AlocanA, niMdA, garNa karIne tevA pApanA bhAvone vosirAvuM chuM. yathAzakti samabhAvanA poSaNa mATe dharmanI puSTi mATe pauSadhavratano niyama dhAraNa karUM chuM. dravyathI : sarva pApakArI pravRttinA pratyAkhyAna. kSetrathIH AkhA loka pramANe kALathI : jAva ahoraraM (eka divasa ne rAta) bhAvathI : be karaNa traNa yoge karI che koTie paccakakhANa pauSadhanA cAra prakAra che :(1) AhAra pauSadha : sarvathI covihAro upavAsa athavA dezathI tivihAro upavAsa karavo te. (ra) brahmacarya pauSadha : brahmacaryanuM pAlana karavuM te. (3) zarIra satkAra pauSadha : zarIranI sAra - saMbhALa karavI nahIM, snAna - maMjana - vipina Adino tyAga, suvarNa - jhaverAta Adi alaMkAronA tyAga. (4) avyApAra pauSadha sarva sAvadya yoganA vyApArano tyAga tathA saMsArano koI paNa prakAranA vyavahAra karavo nahIM. noMdha : AjanA sUryodayathI AvatIkAlanA sUryodaya sudhI ra4 kalAkano paDipUrNa pauSadha thAya che. eka varasamAM paDipUrNa pauSadha _ _ karavA te na bane to nIce pramANe vALavo. (1) 1 - paDipUrNa pauSadha = 1 chaThTha (ra upavAsa) 1 - paDipUrNa pauSadha = chUTaka pAMca upavAsa 1 - paDipUrNa pauSadha = pa0 sAmAyika (4) 1 - paDipUrNa poSadha = ATha divasa chate joge brahmacaryanuM pAlana karavuM. (5) 1 - paDipUrNa pauSadha = ATha divasa lIlotarIno tyAga pauSadha na thaI zake to upara mujaba vALavAnI chUTa, bimArI vRdhdhAvasthAne paravazapaNAno AgAra. (ra) (3) 28 ke Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI jaina tattvasAra aticAra (1) apaDi lehiya duppaDi lehiya sejjA saMthAvae uThavA - besavA - suvAnI bhUmi tathA pathArInuM barAbara pratilekhana karyuM na hoya. appa masjiya duppamasjiya sejjA saMthAraeH besavA - uThavA tathA suvAnI bhUmi tathA pathArI barAbara pUMjI na hoya. apaDilehiya duppaDi uccAra pAsavaNa bhUmi : laghunIta vaDInIta paraThavAnI bhUminuM barAbara pratilekhana karyuM na hoya. appamasjiya duppamasjiya cAra pAsavaNa bhUmiH laghunIta viDInIta paraThavAnI bhUmi paMjI na hoya, pUMjI hoya to barAbara pUMjI na hoya ... posahassa samaM aNANa pAlaNayA : pauSadhavratane avidhie Adaryo ke pALyo hoya. A pAMca aticAranuM sevana na karavAthI vrata nirmala bane che. (5) vizeSa noMdha (12 - atithi saMvibhAga vrata) saMyama levo, nirdoSa AhAra - pANI - vastra - pAtrAdi supAtradAna ApI saMyamamAM sahAyaka thavuM tathA saMyamInI anumodanA karavI tenAthI mahAnirjarA thAya che. bhUtakALamAM saMyamIne sahAyaka thavAnA bhAvathI nirdoSa AhAra - pANI Adi supAtra dAna chatI jogavAIe na ApyuM hoya, temanA saMyamano luMTAro banyo houM, sAdhu - sAdhvIono joga maLyA chatAM utkRSTa bhAve supAtradAnano lAbha na lIdho hoya to tenI AlocanA, niMdA, gaha karIne tevA bhAvone vosirAvuM chuM ane mArA cAritra mohanIyanA kSayopazama mATe sAdhu-sAdhvIne saMyamamAM sahAyaka banavAnI bhAvanAthI A vrata svIkAruM chuM. ane saMyamanI bhUri bhUri anumodanA karuM chuM. dravyathI : paMca mahAvratadhArI sAdhu - sAdhvIjIno yoga maLe cauda prakAranA supAtra dAna AhAra pANI, vastra - pAtra, auSadha, pATa - pATalA, tathA temanA saMyamI jIvanamAM upayogI temanA saMyamamAM vRddhi thAya tevI koI paNa jAtanI nirdoSa vastu bhakti - bhAva pUrvaka vahorAvavI. kSetrathI : AkhA lokamAM rahelA koI paNa paMca mahAvratadhArI cAritrAtmAne vahorAvavuM. 29 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasAra kALathI dIvasa daramyAna jyAre lAbha maLe tyAre vahorAvavuM. bhAvathI Adara pUrvaka, hRdayanA zuddha ane utkRSTa bhAvapUrvaka saMyamInI anumodanAnA lakSyathI vahorAvavuM. (1) paMca mahAvratadhArI cAritrAtmAne nirdoSa AhAra - pANI Adi vahorAvIza tene dharma samajIza. (ra) saMyamamAM sahAyaka banavuM te zrAvakanuM kartavya che tethI nirdoSa pANI mAre tyAM hovuM joIe mATe sAdhu-sAdhvIjI gAmamAM birAjatA hoya tyAre mArA pIvAnA upayogamAM saceta pANI vAparIza nahIM. (3) huM nitya bhojana karatI vakhate nirdoSa AhAra - pANI vahorAvavAnI bhAvanA bhAvIza nahIM te viveka rAkhavo. (4) asujhatI saceta vastu jANI joIne koI paNa cAritrAtmAne vahorAvavAno tyAga, viveka pUrvaka lAbha levo. (5) sAdhusAdhvIjI pUche to jUThuM bolIne sadoSa vastu vahorAvIza nahIM. (6) gaucarInA samaye gharanA daravAjA aMdarathI baMdha na rahe tenuM dhyAna rAkhIza. (7) dIkSArthIne dIkSA mATe zuddha mArgamAM aMtarAya ApavAnA bhAvathI dIkSAnI nA kahIza nahIM. (8) jyAM sudhI huM dIkSA lauM tyAM sudhI no tyAga. aticAra sacitta nikhaivaNiyA : acita vastu sacita para rAkhI hoya .... sacitta pehaNiyA : acitavastu saceta vastuthI DhAMkI hoya ... kAlAIkkame : samaya vItI gayA bAda vahorAvyuM hoya ... parovaese : dAna devAnI IcchAthI bIjAnI vastu potAnI che tema jaNAvyuM hoya, tathA potAnI vastu bIjAnI che ema jaNAvyuM hoya, pote sujhatA hoya chatAM bIjAne vahorAvavAnI AjJA karI hoya. .... macchariyAe H dAna ApIne abhimAna karyuM hoya agara pazcatApa karyo hoya. ... - 9 - 7 (5) (2) (3) zrAvakanA bAravrata samApta vizeSa noMdha mahinAmAM eka vakhata vratavidhi avazya vAMcIza. varasamAM eka vakhata vratamAM jANatA ajANatA koI paNa doSa lAgyo hoya tenI AlocanA avazya karIza. dravya maryAdA ke kAlamaryAdAmAM vadhaghaTa karavI hoya to gurUsamakSa pustaka vaMcAvIne karavI. 30 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) (2) @ (4) (5) (6) (7) (() (9) (10) (11) (12) (13) (14) noMdha : zrI jaina tattvasAra dararoja ghAravAnA cauda niyama saMkSepamAM thI vadhAreno tyAga * sacitta dravya pRthvIkAya kilothI vadhAre vAparavAno tyAga. (ra) pANI vAparavAno tyAga. (3) agnikAyanA sAdhana lAITa, gesa, hITara Adi vAparavAno tyAga. (4) vAyukAyanA sAdhana paMkhA kUlara, e.sI. bAladIthI vadhAre thI vadhAre thI vadhAre karavAno tyAga. vAparavAno tyAga. (5) vanaspati kilothI vadhAre chedana-bhedana mAravAno tyAga. (6) trasakAya niraparAdhI jIvane bAMdhavA lAkaDI AdithI mAravAno tathA bALakone thI vadhAre dravyo vAparavAno tyAga, athavA eka TaMke dravyothI vadhAre dravyo. vAparavAno tyAga. temAM pANI - mukhavAsa - daMta maMjana tathA davAnI gaNanA karavI nahIM. thI vadhAre vigaya vAparavAno tyAga. = joDIthI vadhAre bUTa - mojAM - caMpala Adi vAparavAno tyAga. thI vadhAre pAna - mukhavAsa Adi vAparavAno tyAga. thI vadhAre Dresa paheravAno tyAga. thI vadAre sugaMdhI vastu suMghavAno tyAga. thI vadhAre vAhanano upayoga karavAno tyAga. tyAga. thI vadhAre pathArI para suvAno tyAga vAparavA nahIM. brahmacarya sevana thI vadhAre vilepana karavAno tyAga. kilomITarathI vadhAre cAre dizAmAM javAno tyAga. thI vadhAre vakhata snAna karavAno tyAga. - tyAga. (divasanA saMpUrNa tyAga) thI vadhAre gharomAM bhojanano tyAga. divasamAM thI vadhAre sAdhana besavA mATe A 14 niyamamAMthI je dhAravA hoya te 1 divasa mATe dhArI levA pachI tenA paccakkhANa gurU pAse levA te oga na maLe to jAte nIce mujaba levA. "mArI dhAraNA pramANe paccakakhANa tasabhaMte paDikkamAmi, niMdAma, garahAmi appANaM vosirAmi" 31 thI vadhAre vakhata khAvAno Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvasArI 'tapa ArAdhanA mATe niyamo (4) (pa) yathA zakti tapa ArAdhanA mATe nIcenA niyamo dhAraNa karuM chuM. (1) vararasamAM navakArazI karIza. varasamAM - porasI karIza. varasamAM ekAsaNA karIza. varasamAM AyaMbila karIza. varasamAM upavAsa karIza. varasamAM pratikramaNa karIza. varasamAM _ kalAka mauna karIza. varasamAM divasa rAtri bhojana tyAga karIza. vaDIlo mAtA-pitAne eka varasa sudhI dararoja page lAgI jaya jinendra karIza. (10) vaDIlo ke mAtA-pitA sAme roSathI ke ugra avAje bolIza nahIM je divase bolAI jaze te divase 1 TaMka bhojanano tyAga karIza. (6) (9) sAgArI saMthAro koIvAra akasmAta thAya ke gaMbhIra bImArI AvI jAya athavA rAtre sutI vakhate ke musApharI daramyAna saMthAro karavo tenI vidhi nIce mujaba che. deva zrI arihaMta ne, gurU zrI nigraMtha, kevalI prarUpyo dharma te, sAcA sukhano paMtha . je meM jIva virAdhiyA, sevyA pApa aDhAra, prabhu tArI sAkSIe, vAraMvAra dhikkAra... AhAra zarIrane upadhi, paccakhuM pApa aDhAra, maraNa Ave to vosire (ra), jIvuM to AgAra .... mRtyubhaya dUra thaI jarAthI traNa navakAramaMtra gaNIne saMthAro pALI levo ... vizeSa noMdha (1) mahinAmAM eka vakhata vratavidhi avazya vAMcIza. (ra) varasamAM eka vakhata vratamAM jANatA ajANatA koIpaNa doSa lAgyo hoya tenI AlocanA avazya karIza. (3) dravya maryAdA ke kAlamaryAdAmAM vadhaghaTa karavI hoya to gurUsamakSa pustaka vaMcAvIne karavI. 1 32 - Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AIN MAHA MANTR ANTRA 45. JAIN M A hakAra ahI . namA marihatA namo sidvANI namo AyariyANI namo uvajajhAyANI namo loe savvasANI eTaoN patha naNakAro, zaba pAvappaNAsaNI/ maMgalANaM ca savesiM, yahama havaI maMgala || Printed by : RAJESH PRINTERY, Mumbai 1. Tel.R5T0 05 04 7 5131393