Jain Tattvasara

SR No.: 005285
Original Sutra Author: N/A
Author: Niranjanmuni, Chetanmuni
Publisher: Niranjanmuni
Publication Year: 2000
Total Pages: 474
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 297

જતી પૂર્ણ પ્રકાશમય બની જાય છે. તે જ પ્રમાણે નિકટભવી ભવ્ય જીવનું મિશ્ર ગુણસ્થાન તે જીવને શુદ્ધ સમકિતવંત બનાવી દે છે. જેમ સંધ્યાકાળની રાત્રિદિવસની મિશ્રતા પૂર્ણ અંધકારમય બની જાય છે તેવી જ રીતે જેમનો મોક્ષ દૂર છે તેવા ભવ્ય જીવોનું મિશ્ર ગુણસ્થાન તેને પુનઃ મિથ્યાત્વમાં ઘસડી જાય છે.
બીજું દષ્ટાંત નગર બહાર સાધુ મહાપુરુષનું આગમન થયું સાંભળી તેમને વંદન કરવાની અભિલાષાએ કોઈ મનુષ્ય ત્યાં ગયો, પણ સાધુજી તો મળ્યા નહિ એટલે બાવા જોગી જે મળ્યા તેમને વંદન નમન કરી સુસાધુનાં દર્શન જેટલું ફળ તેમાં માની લીધું. આ લક્ષણને કેટલાક મિશ્ર સમકિતનું કહે છે. અહીં સમક્તિના ખરા ભાવ ન હોવાથી મિશ્ર ગુણસ્થાનવાળો સમકિતી કહેવાય નહિ.
ક્રિયા, ભાવ અને રુચિની અપેક્ષાએ
| બીજી રીતે સમકિતના પાંચ પ્રકાર (૧) કારક સમકિત : પાંચમા છઠ્ઠા અને સાતમા ગુણસ્થાનકવર્તી શ્રાવક અને સાધુજીમાં આ સમકિત હોય છે. આ સમકિતવાળા મનુષ્યો અણુવ્રત તથા મહાવ્રતનું અતિચાર રહિત શુદ્ધ પાલન કરે છે. વ્રત, પ્રત્યાખ્યાન, તપ સંયમાદિ ક્રિયા સ્વયં કરે છે. અને ઉપદેશ આદેશ દ્વારા અન્ય પાસે કરાવે છે. (૨) રોચક સમકિત ઃ ચોથા ગુણસ્થાનકવર્તી જીવ શ્રેણિક મહારાજા અને કૃષ્ણ વાસુદેવની જેમ જિનપ્રણિત ધર્મના દઢ શ્રદ્ધાળુ હોય છે. તન, મન ધનથી જિનશાસનની ઉન્નતિ કરે છે. ચારે તીર્થના સાચા ભક્ત, ભક્તિથી અને શક્તિથી પણ અન્યને ધર્મ પ્રવૃત્તિમાં જોડનાર હોય છે, ધર્મવૃદ્ધિ કરવામાં આનંદ માને છે, વ્રત પ્રત્યાખ્યાન આચરવામાં ઉત્સુક તો હોય છે, પરંતુ અપ્રત્યાખ્યાની કર્મોદયથી એક નવકારશી તપ પણ કરી શકતા નથી. (૩) દીપક સમકિતઃ જેમ દીપક પ્રકાશ આપે છે. પરંતુ તેની નીચે તો અંધકાર રહે છે. તેવી જ રીતે કેટલાક દ્રવ્યજ્ઞાન સંપાદન કરી સત્ય, સરળ, રૂચિકર, શુદ્ધ ઉપદેશાદિ પ્રકાશ દ્વારા અન્ય અનેક વ્યક્તિઓને સદ્ધર્માવલંબી બનાવી સ્વર્ગ તથા મોક્ષના અધિકારી બનાવે છે. પણ તેમની નીચેનો અર્થાત્ પોતાના હૃદયનો અંધકાર નાશ કરી શકતા નથી.
તે એવો ઘમંડ રાખે છે કે, આપણે તો સાધુ થયા એટલે હવે કોઈ પ્રકારનું
શ્રી જૈન તત્ત્વ સાર
- ૨૭૭