Page Text
________________
કંઈ સંકટમાં આવી પડતાં કોઈ કદાચ ધર્મભ્રષ્ટ થયો હોય તે તેના સંકટ નિવારણાર્થે પોતે સમર્થ હોય તો સ્વયં તેને સંકટથી મુક્ત કરે, અગર પોતે સમર્થ ન હોય તો અન્યની સહાયથી તેનું સંકટ નિવારી ધર્મમાં સ્થિર કરે. તથા કર્મની ગતિ કેવી વિચિત્ર છે એવું સમજાવીને પણ ધર્મમાં સ્થિર કરે. (૫) ધર્મમાં પૈર્યવંત હોયઃ ચોથા બોલમાં તો અન્યને શૈર્ય આપવા કહ્યું છે, પણ
परोपदेशे कुशला, दृश्यन्ति बहवे नराः । स्वावाकयेषु अनुरक्ता, विरला कोऽपि लभ्यते ।
અર્થાત્ અન્યને ઉપદેશ દેવામાં કુશળ તો જગતમાં ઘણાં મનુષ્યો હોય છે, પણ પોતે કહે તેવું કરવાવાળા કોઈક જ વિરલ પુરુષો હોય છે. જેઓ પોતાના આત્માને સ્થિર કરી તદનુસાર વર્તન કરતા હશે તેમનો જ ઉપદેશ બીજાને સ્થિર કરવામાં સફળ થશે. એટલા માટે સમકિતીનું કર્તવ્ય છે કે ખુદ પોતાને રોગ, શોક, ઇષ્ટનોવિયોગ, અનિષ્ટનો સંયોગ ઇત્યાદિ દુઃખનો પ્રસંગ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે પોતે નિશ્ચળ રહે, આર્ત, રોદ્ર ધ્યાન ધ્યાવે નહિ; શોક, સંતાપ, વલોપાત કરે નહિ. સંકટ સમયે પણ સુખી અવસ્થામાં હતો તેવો જ હર્ષોત્સાહી બનીને ધર્મની અધિકાધિક વૃદ્ધિ કરતો રહે. જેથી બીજાના અંતઃકરણ ઉપર પણ ધર્મની સુંદર છાપ પડે.
આવી રીતે સત્યધર્મનો પરિચય જગતને બતાવે, પોતાનાં સ્વજન મિત્રાદિ આર્તધ્યાન શોક સંતાપ કરતા હોય તો તેમને શિખામણ કે ઉપાલંભ આપી રોકે. મળવા આવતાં કુટુંબી કે મિત્રાદિ સમક્ષ પોતાનું કિંચિત્ પણ દુઃખ દર્શાવે નહિ. વૈરાગ્યોપદેશ કરે. આવા ધર્માવલંબી ધર્માત્મા સ્વયં સુખી રહે છે અને અન્યને પણ સુખી બનાવે છે.
વળી સંકટના સમયમાં વૈર્યપૂર્વક સમભાવ રાખવાના પ્રતાપે કર્મોની મહાનિર્જરા થાય છે. એટલું જ નહિ પણ, અનેક જીવોને કર્મબંધનથી બચાવીને ઉન્માર્ગે જતા રોકી સન્માર્ગે ચડાવે છે.
- ઉપરોક્ત પાંચ પ્રકારના ભૂષણ વડે સમકિતી જીવ પોતાના સમકિતને દઢ કરતો તથા દીપાવતો થકો અન્યનાં મન પણ સમતિ તરફ આકર્ષે છે.
૨૯૮
સમકિત અધિકાર
|
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005285 |
| Book Title | Jain Tattvasara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Niranjanmuni, Chetanmuni |
| Publisher | Niranjanmuni |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 474 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |