Page Text
________________
પ્રકરણ ૫.....સમકિત
नत्थि चरित्तं समयत्तविहूणं, दंसणे उ भइयव्वं । सम्मत्तचरित्ताई, जुगवं पुव्वं व सम्मत्तं ॥ (શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર અ. ૨૮ ગા. ૨૯)
અર્થ : જે જીવોને સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ થઈ નથી તેમને ચારિત્ર ધર્મની પ્રાપ્તિ થતી નથી. જેમને સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ થઈ છે તેમનામાં ચારિત્રધર્મની ભજના જાણવી અર્થાત્ તેમનામાં ચારિત્ર હોય અને ન પણ હોય. સમકિત ચારિત્રની સાથે પણ રહે છે અને ચારિત્ર વગર પણ રહે છે.
સમકિત વિનાના ચારિત્રથી સકામ નિર્જરા થતી નથી તેથી સમકિત વિનાની કરણીથી અકામ નિર્જરા અને પુણ્ય થાય છે. તેથી સમતિની પ્રાપ્તિ થતાં અન્ય બધા આધ્યાત્મિક ગુણો ક્રમશઃ પ્રાપ્ત થતાં જાય છે.
नादंसणिस्स नाणं, नाणेण विणा न हुन्ति चरणगुणा अगुणिस्स नत्थि मोक्खो, नत्थि अमोक्खस्स निव्वाणं ॥ (શ્રી ઉત્તરાધ્યયન અ. ૨૮ ગા. ૩૦)
અર્થ : સમ્યગ્દર્શન વિના સમ્યજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થતી નથી. અને જ્ઞાન વિના ચારિત્રના ગુણો પ્રગટ થતા નથી. ચારિત્રના ગુણની પ્રાપ્તિવિના કર્મબંધથી છુટકા૨ો નથી અને કર્મોનો નાશ થયા વિના મોક્ષની પ્રાપ્તિ થતી નથી અર્થાત્ સમકિતથી જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. સમતિ થવા પહેલાં જેટલું જ્ઞાન હોય છે તે મિથ્યાજ્ઞાન કહેવાય છે અને સમકિત થતાં જ તે મિથ્યાજ્ઞાન સમ્યજ્ઞાન બની જાય છે.
સમ્યજ્ઞાન વિના અહિંસા આદિ વ્રત અને પિંડવિશુધ્ધિ આદિ ગુણ ઉત્પન્ન થતા નથી. આત્મ-વિકાસના ક્રમનો વિચાર કરતાં ણાશે કે આત્મોન્નતિનું મૂળ સમકિત છે; સમકિતની પ્રાપ્તિનો ઉપાય અને તેનું સ્વરૂપ શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રના ૨૮મા અધ્યયનમાં નીચે પ્રમાણે બતાવેલ છે :
तहियाणं तु भावाणं, सब्भावे उवअसणं ।
भावेण सद्दहंत्तस्स, सम्मतं तं वियाहियं ।। १५ ।।
|૨૬૮
Jain Education International
(શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર અ. ૨૮-૧૫)
સમકિત અધિકાર
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005285 |
| Book Title | Jain Tattvasara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Niranjanmuni, Chetanmuni |
| Publisher | Niranjanmuni |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 474 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |