Page Text
________________
છે. આવું જાણી સમકિતી જીવ તન પ્રતિદિન કમી કરતા રહે છે. તેમજ પાંચ ઇન્દ્રિયોના ભોગોપભોગની સર્વ સામગ્રી તથા રાજરિદ્ધિ પ્રાપ્ત થવા છતાં પણ તેમાં લુબ્ધ થતા નથી.
(૪) અનુકંપા : અન્યને દુઃખી જોઈને આપણું હૃદય કંપે, દયાભાવ પ્રગટે તેનું નામ અનુકંપા.
અર્થ : ધર્મનું ઉત્કૃષ્ટ મૂળ અનુકંપા છે, આ મૂળ ધર્માત્માના અંતઃકરણમાં હોવાથી તેને સુખાભિલાષી જીવો ૫૨ દુઃખ પડેલું દેખીને અનુકંપા ઊપજે છે અને દુ:ખથી પિડાતાં તે બિચારાં પ્રાણીઓને યથાશક્તિ સુખોચાર કરી સુખી બનાવે છે. શ્રી તીર્થંકર પ્રભુ પણ સર્વ જીવો સમજી શકે તે પ્રકારના વચનાતિશય દ્વારા દેશના ફરમાવે છે.
सत्वं सर्वत्र वित्तस्य दयार्द्रत्वं दयावतः । धर्मस्य परम मूलमनुकम्पा प्रवक्ष्यते ॥
સાધુ મહાપુરુષો પણ ક્ષુધા, તૃષા, શીત, તાપ, માર્ગાતિક્રમણનો પરિશ્રમ ઇત્યાદિ પરિષહો સહીને પણ ગ્રામાનુગ્રામ વિહાર કરી ઉપદેશ આપતા રહે છે. તેનો પણ મુખ્ય હેતુ જગતના જીવોને શારીરિક, માનસિક દુઃખોથી છૂટવાનો ઉપાય બતાવવાનો જ હોય છે. એ પણ અનુકંપા જ છે. શ્રાવકો પણ ભૂખ્યાને અન્ન અને તરસ્યાને પાણી વગેરે આપી દુઃખીયાને દુઃખમુક્ત કરે છે તે પણ અનુકંપા છે.
સૂયગડાંગસૂત્રમાં પણ ‘વાળાળ તેનું સમયયાળ ।' સર્વ દાનમાં શ્રેષ્ઠ અભયદાન છે. કારણ કે 'સન્ને નીવાવિ કૃત્તિ નિવિવું ન મનિૐ ।' એટલે કે બધા જ જીવો જીવવાને ઇચ્છે છે મરવાને કોઈ ઇચ્છતાં નથી.‘આત્મવત્ સર્વ ભૂતાનિ ય: પત્તિ સઃ પશ્યતિ ।' સમ્યગ્દષ્ટિ તો પોતાના પ્રાણ જેવા જ સર્વના પ્રાણને પ્રિય સમજે છે. સમ્યગ્દષ્ટિ જીવોના હૃદયમાં અનુકંપાનું ઝરણું વહેતું રહે છે એ સમકિતીનું લક્ષણ છે.
(૫) આસ્થા : શ્રી જિનેશ્વરભાષિત ધર્મ અને ધર્મશાસ્ત્ર પર દૃઢ પ્રતીતિ રાખે. કહેવત છે કે, ‘આસતા સુખ સાસતા' અર્થાત્ આસ્તાશ્રી શાશ્વતા સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે. મંત્ર, યંત્ર, જડીબુટ્ટી, ઔષધ, વ્યાપાર અને ધર્મ આદિ દરેક વિષયમાં
સમકિત અધિકાર
|૨૮૮
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005285 |
| Book Title | Jain Tattvasara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Niranjanmuni, Chetanmuni |
| Publisher | Niranjanmuni |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 474 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |